PROJE TANITIM DOSYASI

Transkript

1 TARFAŞ TARIMSAL FAAL. ÜRET. SAN. VE TİC. A.Ş. AKSARAY İLİ, AKSARAY ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ 220 ADA, 1 NOLU PARSEL PTD Nihai PTD ANKARA NİSAN 2011

2 PROJE SAHİBİNİN ADI TARFAŞ TARIMSAL FAAL. ÜRET. SAN. VE TİC. A. Ş. ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI SARIBADEMLER MAH. MARMARA MEVKİİ İZMİR YOLU, KARACABEY KAVŞAĞI KARACABEY-BURSA TEL : FAKS: PROJENİN ADI PROJE BEDELİ TL PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İL, İLÇESİ, MEVKİİ) Aksaray Organize Sanayi Bölgesi 220 ada, 1 nolu parsel AKSARAY PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADI RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADRESİ Koor. Sırası: Sağa, Yukarı Koor. Sırası: Enlem, Boylam Datum: ED-50 Datum: WGS-84 Türü: UTM Türü: Coğrafik (Derece.kesir) D.O.M.: 33 D.O.M.: - Zon: 36 Zon: - Ölçek Fak.: 6 derecelik Ölçek Fak.: - NO SAĞA YUKARI NO ENLEM BOYLAM ÇED Yönetmeliği Ek-II Listesi Madde - 6 Kümes ve ahır gübrelerinin geri kazanılması ve bertaraf edilmesine yönelik tesisler. Y.Y.YAŞAR MÜH. HARİT. PRJ. EML. TUR.SAN. VE TİC. LTD.ŞTİ Yeterlik Belgesi Veriliş Tarihi: Yeterlik Belge No: 150 Gökkuşağı Mah Sok. No:12/14 Dikmen/ANKARA RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN TELEFON VE FAKS NUMARALARI Tel: 0 (312) Faks: 0 (312) info@yyyasarmuhendislik.com.tr Rapor Sunum Tarihi Karar No ve Tarihi NİSAN 2011 i

3 İÇİNDEKİLER Sayfa No İÇİNDEKİLER... iii BÖLÜM 1. PROJENİN ÖZELLİKLERİ... 1 a) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı... 1 b) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) c) Atık Üretim Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri ç) Kullanılan Teknoloji Ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski d) Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler BÖLÜM 2. PROJENİN YERİ a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi vb.) b) EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak; sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 16/12/1960 tarihli ve 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler BÖLÜM 3. PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ (PROJE TEKNOLOJİSİNİN VE PROJENİN ALANININ SEÇİLME NEDENLERİ) SONUÇLAR NOTLAR ve KAYNAKLAR NI HAZIRLAYAN UZMANLARIN LİSTESİ ~ iii ~

4 TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No Tablo 1.a.1. Zamanlama Tablosu... 3 Tablo 1.c.1. İnşaat Aşamasında Oluşacak Evsel Nitelikli Atıksuyun Toplam Kirlilik Yükü,...14 Tablo 1.c.2. Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyelerine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri...17 Tablo 1.c.3. Araçların Ses Gücü Düzeyleri...18 Tablo 1.c.4. Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı...19 Tablo 1.c.5. Araçlardan Yayılan Ses Basınç Düzeylerinin Mesafeye Göre Yayılımları...20 Tablo 1.c.6. Gürültüye Maruz Kalınan Süreleri...22 Tablo 1.c.7. İşletme Aşamasında Kullanılacak Makine ve Ekipmanların Özellikleri,...23 Tablo 1.c.8. İşletme Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak To plam Ses (Gürültü) Düzeyinin Mesafelere Göre Dağılımı...24 Tablo 1.c.9. Toz Emisyon Faktörleri...26 Tablo 1.c.10. Yakma ısıl gücü 100 MW ın altındaki tesisler için baca gazı emisyonlarının sınır değerleri...27 Tablo 2.1. Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi ne En Yakın Yerleşim Merkezleri ve Faaliyet Alanına Uzaklıkları...37 Tablo 2.b.1. Biyogaz Tesisi Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Flora Türlerinin Latince ve Türkçe Adları, Habitatları, Endemizm Durumu, Fitocoğrafik Bölgeleri, IUCN Red Data Book, Bern Kategorileri...44 Tablo 2.b.2. Biyogaz Tesisi Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunma Olasılığı Yüksek Olan İkiyaşamlı Türleri, Latince ve Türkçe Adları, Habitatları, Bern, IUCN Red Data Book, Kategorileri...53 Tablo 2.b.3. Biyogaz Tesisi Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Sürüngen Türleri, Latince ve Türkçe Adları, Habitatları, Bern, IUCN Red Data Book, Kategorileri ve Korunma Durumları...53 Tablo 2.b.4. Biyogaz Tesisi Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Kuş Türleri, Latince ve Türkçe Adları, Habitatları, Bern, IUCN Red Data Book, Korunma Durumları ve Statüleri...54 Tablo 2.b.5. Biyogaz Tesisi Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Memeli Türleri, Latince ve Türkçe Adları, Habitatları, Bern, IUCN Red Data Book ve Korunma Durumları...56 iv

5 ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa No Şekil 1.a.1. Biyogaz deposu(reaktör) şematik gösterimi... 7 Şekil 1.a.2. Kojenerasyon ünitesi örnek biyogaz motoru... 8 Şekil 1.a.3. Reaktör çıkısı gübrenin doğrudan tarım arazisinde kullanımı(örnek)... 9 Şekil 1.a.4. Disk (Rotary) tip Gübre Kurutma ünitesi... 9 Şekil 1.a.5. Kompost karıştırma makinesi (örnek)...10 Şekil 1.a.6. Proses Akım Şeması...11 Şekil 1.c.1. Arazi Hazırlığı ve İnşaat Aşamalarında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Mesafelere Göre Gürültü Grafiği...21 Şekil 1.c.2. İşletme Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Toplam Ses (Gürültü) Düzeyinin Mesafelere Göre Dağılımı Grafiği,...25 Şekil 1.ç.1. Acil Eylem Planı Koordinasyon Yapısı...29 Şekil 1.ç.2. Koruma Ekibinin Görev ve Sorumlulukları,...30 Şekil 1.ç.3. Kurtarma Ekibinin Görev ve Sorumlulukları,...30 Şekil 1.ç.4. İlk Yardım Ekibinin Görev ve Sorumlulukları,...31 Şekil 1.ç.5. Yangın Ekibinin Görev ve Sorumlulukları,...31 v

6 EKLER DİZİNİ Ek.1-Yer Bulduru Haritası Ek.2-1/ Ölçekli Topoğrafik Harita Ek.3-Vaziyet Planı Ek.4- İmar Durum Krokisi Ek.5- Proje Alanı Jeolojisi ve Doğal Afet Durumu Ek.6-Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar Ek.7-Resmi Yazılar Ek.8- Tarfaş Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi 1/2.250 Ölçekli Genel Vaziyet Planı vi

7 BÖLÜM 1 PROJENİN ÖZELLİKLERİ vii

8 BÖLÜM 1. PROJENİN ÖZELLİKLERİ a) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı TARFAŞ Tarımsal Faal. Üret. San. Ve Tic. A.Ş. tarafından Aksaray ili, Aksaray Organize Sanayi Bölgesi (OSB) 220 ada, 1 nolu parsel içerisinde Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi nin kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Planlanan proje kapsamında; Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi ne gelecek olan organik içerikli atıkların anaerobik ortamda, biyolojik olarak parçalanması sağlanacaktır. Organik içerikli atıkların biyolojik olarak parçalanması esnasında açığa çıkacak olan biyogaz ise kojenerasyon ünitesinde elektrik ve sıcak su üretimi için kullanılacaktır. Kurulacak kojenerasyon sistemi toplam gücü 2,4 MW olacak şekilde dizayn edilecektir. Projenin Amacı, Önem ve Gerekliliği; Aksaray bölgesi son yıllarda özellikle tarım ve hayvancılığın gelişim gösterdiği bölgeler arasında yer almıştır. Bunda bölgenin tarım ve hayvancılığa elverişli olması, coğrafik konumu itibarı ile hammadde ve pazarlama noktalarına yakınlık ve bölgeye verilen teşvikler etkili olmuştur. Bu kapsamda gerek Tarfaş A.Ş. nin gerekse Tarfaş A.Ş. ile aynı grup şirketi olan Şütaş A.Ş. nin bölgede damızlık ve besi sığırcılığı ile ilgili planladığı ve kısa zaman içerisinde hayata geçirecekleri projeler bulunmaktadır. Söz konusu Tarfaş A.Ş. ve diğer grup şirketlerinin bölgede planladıkları yatırımların işletme aşamasına geçmesi ile bu tesislerden; hayvansal dışkı atıkları, besi tesislerinde kullanılamaz duruma gelmiş mısır silajları ortaya çıkacaktır. Planlanan Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi nin planlama amacı; yukarıda bahsedilen projelerden kaynaklı hayvansal dışkı atıkların ve çiftliklerde ortaya çıkacak organik atıkların nihai bertarafının sağlanmasıdır. Söz konusu bertaraf işlemi esnasında ortaya çıkacak olan biyogaz ise kojenerasyon ünitesinde enerjiye dönüştürülerek tesislerin enerji ihtiyacı temiz enerjiden karşılanmış olacaktır. Ayrıca planlanan Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi ne; Sütaş A.Ş. nin Aksaray OSB içerisinde faaliyet gösteren Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi nin atıksu arıtma tesisinde ortaya çıkan arıtma çamuru da verilerek çamurun da nihai bertarafı sağlanmış olacaktır. Projenin kurulması ile beklenen hedefler aşağıda verilmiştir. a) Hayvan barınaklarından toplanan hayvan dışkısı çürütülüp daha kararlı bir forma sokulacak ve kokusuz, çevreye zararsız fermente gübre haline getirilecektir, b) Atık su arıtma tesisinde oluşan fazla çamur anaerobik olarak stabilize edilecektir, böylelikle atık su arıtma tesisindeki aerobik stabilizasyon sisteminde harcanan elektrik enerjisinden tasarruf edilmiş olunacak ve gıda endüstrisi arıtma çamurlarının geri kazanılması sağlanacaktır. c) Çevreden toplanacak organik atıkların geri kazanımı sağlanacaktır. Dış ortam şartlarında stabil hale gelmesi uzun zamanlar alan organik atıklar anaerobik ortamda mezofilik veya termofilik koşullarda bakteriler yardımıyla biyogaz ve gübre üretiminde kullanılacaktır 1

9 d) Büyükbaş hayvan dışkıları ve arıtma tesisi çamurunun anaerobik çürütülmesi sonucunda biyogaz elde edilecek, elde edilen biyogaz kojenerasyon tesisinde ısı ve elektrik enerjisine dönüştürülecektir. Isı ve Elektrik enerjisi tesisin iç tüketiminde kullanılacaktır. Geriye kalan fazla enerji ekonomik olarak değerlendirilebilecektir. e) Çürütülmüş hayvansal, bitkisel, organik atıklar ve arıtma çamuru işlenmiş gübreye çevrilecektir. Fermente edilmiş ürün ham gübreye kıyasla daha az koku ve daha fazla serbest azot (N) içerecektir. Ham gübrenin içerisinde yer alabilecek ve tarımcılık için zararlı olabilecek organizmalar imha edilmiş olacaktır. f) Fermantasyon sonucunda gübre daha akışkan bir faza getirileceğinden daha kolay pompalanabilir olup, tarlalarda kolay kullanılabilme imkanı sağlanacaktır. g) Halen uygulanan gübre depolama ve çamur stabilizasyon faaliyetlerinde ortaya çıkan CO2 emisyonları azalacaktır. h) Tesiste, çiftliklerde oluşan kullanılamaz durumdaki mısır ve tritikale silajı gibi atıl organik maddeler, enerjiye dönüştürülerek faydalı hale getirilecektir. Dolayısıyla söz konusu projenin hayata geçirilmesi ile hem bölgede bulunan damızlık ve besi tesislerinden kaynaklı hayvansal dışkı atıklar ile diğer organik atıkların bertaraf edilmesi sağlanacak ve bu kapsamda ortaya çıkacak olan enerji ile de tesislerin temiz enerji ile enerji ihtiyaçlarının karşılanması sağlanmış olacaktır. Projenin Özellikleri TARFAŞ Tarımsal Faal. Üret. San. Ve Tic. A.Ş. tarafından planlanan Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi ile Sütaş Şirketler Grubunun bölgede bulunan hayvan besi tesislerinden kaynaklı dışkı atıkları, besi tesislerinde ortaya çıkacak kullanılmaz durumdaki mısır silaj gibi organik maddeleri ve Sütaş A.Ş. nin Aksaray OSB içerisinde bulunan Süt ve Süt Ürünleri Arıtma Tesisi nden kaynaklı arıtma çamurunun bertarafının sağlanması amacıyla hizmet verecektir. Ayrıca söz konusu tesise Aksaray ili ve çevresinden toplanan (tesis kriterlerine uygun olan) organik atıklarda kabul edilerek sistem veriminin arttırılması sağlanabilecektir. Hayvansal dışkı atıklarının ahırlardan taşınması işlemi; ahırlar içerisinde gübre dengeleme havuzuna sıyrılacak olan dışkı atıklar 25 ton kapasitesindeki tamamen kapalı tankerler vasıtasıyla alınarak Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi nde bulunacak ham gübre havuzuna aktarılacaktır. Diğer taraftan silaj ve katı organik atıklar tesise taşıyıcı kamyonlar vasıtasıyla getirilecek ve 12 m 3 kapasitesine sahip besleme silosuna alınarak sızdırmasız konveyör sistemi ile reaktöre besleme yapılacaktır. Arıtma çamuru ise; günlük olarak stabilizasyon havuzundan bir pompa ve kurulacak borular vasıtasıyla dengeleme havuzuna aktarılacaktır. Proje tasarımında; günlük ham gübre debisi 400 ton/gün, organik katı atık besleme debisi 100 ton/gün olarak planlanmıştır. Bu kapsamda tesiste m 3 hacme sahip Reaktör(çürütücü) bulunacaktır. Reaktörde toplanacak olan saatlik biyogaz debisi ise m 3 /saat aralığında olacaktır. Reaktörde toplanacak olan biyogaz daha sonra kojenerasyon ünitesine aktarılarak burada ısı ve elektrik enerjisine dönüştürülecektir. Kojenerasyon sistemi 2,4 MW gücünde biyogaz motoru ile kurulacaktır. Bunun yanı sıra Sütaş Süt Ürünleri A.Ş Aksaray Anaerobik Arıtma tesisinden elde edilen gazında kurulması planlanan kojenerasyon tesisinde değerlendirilmesi düşünülmektedir. 2

10 Projenin inşaat ve işletme aşamasına ait uygulanacak Zamanlama Tablosu Tablo 1.a.1 de gösterilmiştir. Tablo 1.a.1. Zamanlama Tablosu AÇIKLAMA YIL Aylar ÇED Süreci 2011 ÇED Gerekli değildir kararının alımı Faaliyet İçin alınması Gereken Diğer İzinler Arazi Hazırlık ve İnşaat Çalışmaları Tesisin İşletmeye Alınması Yatırımın %100 oranında bitirilmesi Söz konusu proje kapsamında planlanan ünitelere ait bilgiler aşağıda ünite bazında ayrı olarak sunulmuştur. Projenin Teknolojisi ve İş Akış Şeması Planlanan proje kapsamında; Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi ne gelecek olan organik içerikli atıkların anaerobik ortamda, biyolojik olarak parçalanması sağlanacaktır. Organik içerikli atıkların biyolojik olarak parçalanması esnasında açığa çıkacak olan biyogaz ise kojenerasyon ünitesinde elektrik ve sıcak su üretimi için kullanılacaktır. Kurulacak kojenerasyon sistemi toplam gücü 2,4 MW olacak şekilde dizayn edilecektir. Planlanan proje kapsamında; a) Atık Toplama Sistemi b) Atık Hazırlama ve Besleme Sistemi c) Anaerobik Çürütme Sistemi d) Kojenerasyon Sistemi e) Gübre Kurutma Sistemi f) Katı Gübre Kompostlaştırma Sistemi oluşacaktır. Proje kapsamında yer alan ünitelere ait detaylı bilgiler aşağıda verilmiştir. a) Atık Toplama Sistemi Biyogaz tesisine gelecek olan atıklar 4 ana grupta toplanmıştır. Bunlar; Büyükbaş hayvan gübresi Atık su arıtma çamuru Mısır veya tritikale silajı Organik atıklar 3

11 Büyükbaş hayvan dışkısı, barınaklarda bulunan sıyırıcı sistem vasıtasıyla kanallara iletilecektir. Kanallar aracılığıyla toplanan ham hayvan gübresi ham gübre havuzuna alınacaktır. Ham gübre havuzunda toplanan dışkı atıklar buradan, 25 ton taşıma kapasiteli tankerler vasıtasıyla toplanarak biyogaz tesisi sahasında bulunan dengeleme havuzuna boşaltılacaktır. Atık su arıtma çamuru; stabilizasyon havuzunda bulunan pompa ve borular vasıtasıyla günlük olarak dengeleme havuzuna alınacaktır. Bölgede bulunan çiftliklerde yem olarak kullanılamaz durumdaki mısır silajı ve tritikale silajı, traktör tipi taşıyıcılar ile toplanarak Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi besleme haznelerine beslenecektir. Besleme haznesinde toplanan katı organik atıklar da vidalı helezon sistemi ile reaktörlere beslenecektir. Aksaray ve çevresinden toplanan (tesis kriterlerine uygun olan) organik atıklar reaktör stabilitesini bozmayacak şekilde tesise beslenecektir. Atıklar katı ve sıvı olma durumlarına göre ya direkt olarak ham gübre havuzuna alınacak ya da besleme haznelerine traktör yardımıyla beslenecektir. b) Atık Hazırlama ve Besleme Sistemi Proje dahilinde bulunacak atık hazırlama ve besleme sistemi; dengeleme havuzu, besleme pompası ve silaj ve katı organik atık besleme ünitesinden oluşacaktır. Tesise gelen organik içerikli tüm atıklar ilk olarak bu üniteye kabul edilecektir. Dengeleme Havuzu: Bölgede bulunan hayvan besi çiftliklerinden 25 ton taşıma kapasiteli tankerler ile toplanan dışkı atıklar biyogaz tesisi sahasında bulunan dengeleme havuzuna boşaltılacaktır. Dengeleme havuzu, içinde bulunan dalgıç tip karıştırıcılar vasıtasıyla homojen halde tutulacaktır. Burada elde edilen homojen karışım günlük reçetelere göre reaktörlere beslenecektir. Besleme Pompası; Dengeleme havuzundan karışımın reaktöre basılması bir pompa sistemi yardımıyla yapılır. Dengeleme havuzunda debisi ve içeriği homojenize olmuş atıklar, katı atık pompalamaya uygun lobe tipi pompalar ile reaktörlere beslenecektir. Pompalar işletme emniyeti açısından pozitif basınç ile emecek şekilde tasarlanmıştır. Bu amaç ile işletme binasının bodrum katında pompa odası tasarlanmıştır. İşletmede kolaylığı amacı ile her bir reaktör ayrı bir pompa ile beslenecektir. Pompalar frekans invertörlü olacak ve böylelikle debi ayarı yapılabilecektir. Bu kapsamda yapılacak olan bütün çalışmalar kapalı borular vasıtasıyla gerçekleştirilecektir. Gerek tesisatta herhangi bir tıkanıklık yaşanmaması için, gerekse de anaerobik çürütmede yüksek verim elde edilebilmesi için pompalanan atıklar, pompa emişine monte edilecek hat tipi parçalayıcıdan geçirilecektir. 4

12 Silaj ve Katı Organik Atık Besleme Ünitesi; Silaj besleme ünitesi besleme siloları ve konveyörlerinden oluşan paket bir ünitedir. Çiftliklerden toplanan ve işe yaramaz durumdaki silajlar ve bölgeden toplanabilecek organik katı atıklar tesis içerisinde bulunan silaj ve katı organik atık besleme ünitesine alınacaktır. Besleme sistemi bir seferde 12 m 3 atık alabilecek kapasitede olacaktır. Besleme silosuna alınacak olan katı organik içerik daha sonra sızdırmaz konveyör sistemi ile reaktöre besleme yapılacaktır. c) Anaerobik Çürütme Sistemi Atık hazırlama ve besleme sistemine gelen organik içerikli atıklar anaerobik (oksijensiz) reaktöre beslemesi yapılacaktır. Reaktörde beslemesi yapılan organik bileşiklerin, reaktör içerisinde havasız ortamda (anaerobik) mikroorganizmalar aracılığı ile parçalanarak karbondioksit ve metan gazına dönüştürülmesi sağlanacaktır. Anaerobik çürütme sistemi yardımcı üniteleri ile birlikte aşağıdaki ana ünitelerden oluşacaktır. Isıtma sistemi, Anaerobik çürütme reaktörleri ve karıştırıcıları, Dahili biyolojik biyogaz desülfürizasyon sistemi, Biyogaz depolama ve transfer sistemi, Flare sistemi, Isıtma Sistemi Anaerobik prosesin mezofilik şartlarda optimum çalışması 37 C, termofilik şartlarda ise 55 C civarında olacaktır. Bu sebeple, gerek ham gübrenin ısıtılması, gerekse de reaktörün yüzeylerinden kaynaklanan ısı kayıplarının karşılanması gerekmektedir. Gerekli olan ısı enerjisi kojenerasyon ünitesinden sağlanacaktır. Gaz motorunun gövde ve egzoz ısısı eşanjör vasıtası ile sıcak suya verilecek ve kapalı devre çalışan bir pompa ile sıcak su reaktörler içine döşenen ısıtma borularında sirküle ettirilecektir. Ayrıca atıklar sisteme beslenmeden external ısıtma sistemi ile ön ısıtmaya tabi tutulacaktır. Bu ısıtma sistemi ayrıca pastörize olması gereken atıkların pastörizasyonu içinde kullanılacaktır. Isıtma sistemi gerekli otomatik vanalar ve enstrümanlar ile otomatik kontrol altında tutulacaktır. Anaerobik Çürütücü Anaerobik çürütücü, hava almayan sızdırmaz kapalı bir betonarme havuz olarak tasarlanmıştır. Havuzun üst kısmına yerleştirilecek olan gaz deposu reaksiyon esnasında oluşan gazı depolamaktadır. Reaktör içeriği dalgıç karıştırıcılar ile sürekli karışım halinde tutulacaktır. Dikey silindirik formdaki çürütücülerde biyogaz ile temas eden kısımları korozyona karşı özel yalıtım ile kaplanacaktır. Ayrıca reaktöre ısı kayıplarına karşı dışarıdan ısı izolasyonu yapılacaktır. Tam karışımlı reaktör prensibi ile çalışan çürütücülere kesikli besleme yapılırken, çürütücülerden de son çürütücüye kesikli besleme yapılacaktır. Son çürütücünün seviyesi değişken olacak ve gübre kurutma sistemine kontrollü besleme yapılabilecektir. Böylelikle gübre kurutma işletiminde kolaylık sağlanabilecektir. Çürütücünün sıcaklık değeri sürekli ölçülecek ve kontrol edilecektir. Anaerobik reaktörde aşırı basınç ve vakum emniyet valfi bulunacaktır. Son çürütücü aynı zamanda atıkların bir süre daha bekletilmesi ile % 5 e kadar ilave biyogaz kazancı sağlayacaktır. Atıkların çürütücü reaktörde bekleme süresi yaklaşık 25 gün olarak gerçekleşecektir. 5

13 İşletme esnekliği açısından dört havuz eşit hacimde tasarlanmış, atıkların toplam hidrolik bekletme süresi 28 gün olarak belirlenmiştir. Dahili (Internal) Biyolojik Biyogaz Desülfrizasyon Sistemi Reaktör içerisindeki sülfür elementi reaksiyon esnasında H 2 S gazına dönüşmekte ve biyogaz ile reaktörleri terk etmektedir. Biyogaz yakma (kojenerasyon) ünitesi için zararlı olan H 2 S gazının minimum seviyede tutulabilmesi için reaktör içerisine blower ile cüzzi miktarda hava verilecek ve hidrojen sülfürün, aerobik bakterilerce sülfata oksitlenmesi sağlanacaktır. Harici (External) Biyolojik Biyogaz Desülfrizasyon Sistemi Atık su arıtma tesisinde oluşan biyogaz ile katı atık sisteminde oluşan ve dahili ön sülfür arıtımına tutulmuş olan biyogaz, gas holderda birleştikten sonra yaklaşık ppm hidrojen sülfür konsantrasyonunda gaz karışım elde edilecektir. Bu gaz karışımı kojenerasyon ünitesine beslenmeden evvel harici biyolojik desülfrizasyon ünitesinden geçirilecek ve hidrojen sülfür miktarı kojenerasyon için uygun seviyeye düşürülecektir.nihai sülfür gideriminden sonra, biyogaz uygun ex-proof blowerlar ile kojenerasyon sistemine gönderilecektir. Biyogaz Depolama Sistemi Biyogaz depolama sistemi reaktörler üzerine yerleştirilen ve duble-membran yapıdaki balon depo ve yardımcı ünitelerinden oluşmaktadır. Bu sistemde, üst tarafta daha sert bir koruma membranı bulunmaktadır. Bu tabaka, altındaki daha yumuşak olan depolama membranı rüzgâr, kar gibi dış etkenlere karsı korumaktadır. İç kısımdaki depolama membranı ise biyogazı sabit basınçta depolama özelliğine sahip, esnek bir balondur. İç ve dış balonlar arasına sürekli olarak hava beslenerek içteki deponun basıncı sabit tutulabilmektedir. Biyogaz deposunun (reaktör) şematik gösterimi Şekil 1.a.1. de verilmiştir. 6

14 Şekil 1.a.1. Biyogaz deposu(reaktör) şematik gösterimi Flare Sistemi Katı atık sisteminde oluşan biyogazın kojenerasyon sisteminde değerlendirilemediği durumlar için uygun kapasitede flare ünitesi sisteme dahil edilmiştir. Mevcut flare sistemine ilave yeni flare sistemi de mevcut sistem gibi otomatik olarak devreye girecektir. d) Kojenerasyon Sistemi Planlanan proje kapsamında reaktörde ortaya çıkacak olan metan gazının enerjiye çevrilmesi amacıyla kojenerasyon ünitesi kurulacaktır. Kojenerasyon ünitesi; biyogaz kurutma ve terfi sistemi ile kojenerasyon sisteminden meydana gelecektir. Biyogaz Kurutma ve Terfi Sistemi; Katı atık tesisinde oluşan biyogaz kojenerasyon ünitesine beslenmeden önce biyogaz kurutma ünitesinden geçirilecek ve nemi uzaklaştırılacaktır. Biyogaz kurutma sistemi biyogaz eşanjörü ve chiller ünitelerinden oluşmaktadır. Hat tipi eşanjörle, chillerde soğutulan su ile biyogaz karşılaştırılacak ve buhar halindeki su kondens ettirilecektir. Kondens olan su bir tankta toplanarak reaktöre basılacaktır. Nemi uzaklaştırılan biyogaz daha sonra blowerlar ile biyogaz motoruna beslenecektir. Besleme sistemi gaz holder seviyesi ve biyogaz motoru çalışma komutu ile kontrol edilecektir. Katı atık ve atık su arıtma tesislerinde oluşan biyogazlar karıştırılarak homojen hale getirildikten sonra kojenerasyon ünitesine beslenmeden önce biyogaz kurutma ünitesinden geçirilecek ve nemi uzaklaştırılacaktır. 7

15 Kojenerasyon Ünitesi; Kojenerasyon sistemi 1,2 MW gücünde 2 adet (toplam 2,4 MW) biyogaz motoru ile kurulacaktır. Sistemde biyogaz içten yanmalı motorlarda yakılarak elektrik ve ısı enerjisi elde edilmektedir. Isı enerjisi motorun gövde ısısının ve egzoz gazı ısısının geri kazanılması ile sağlanmaktadır. Üretilen ısıdan faydalanılamadığı durumlarda, fazla ısı radyatör vasıtası ile atmosfere verilecektir. Kojenerasyon ünitesi başlıca aşağıdaki ünitelerden oluşmaktadır; 1) Biyogaz besleme treni (tesisat ve şartlandırma grubu) 2) Isı geri kazanım sistemi (gövde, egzoz, yağ eşanjörleri) 3) Temiz ve kirli yağ tankları 4) Susturucu 5) Ventilasyon sistemi 6) Radyatör sistemi 7) Güç ve kontrol panosu 8) Emniyet sensör sistemi 9) Baca Kojenerasyon ünitesinde bulunacak olan örnek biyogaz motoru Şekil 1.a.2. de verilmiştir. Şekil 1.a.2. Kojenerasyon ünitesi örnek biyogaz motoru e) Gübre Kurutma Sistemi Anaerobik reaktör çıkısında elde edilen, gübre yaklaşık %9 katı madde içermektedir. Gübrenin bu şekilde kullanımı mümkündür. Sekil 1.a.3. te bu amaçla kullanılan bir araç örnek olarak gösterilmiştir. 8

16 Şekil 1.a.3. Reaktör çıkısı gübrenin doğrudan tarım arazisinde kullanımı(örnek) Gübrenin doğrudan serpilmesi mümkün olmadığında, gübre kurutma ünitesinde ürün işleme tabi tutulacaktır. Bu işlemi için disk tip veya bant tipi kurutucular kullanılacaktır. Kurutucu çıkısında elde edilen katı kısım bir romörkta veya kamyonda toplanarak nihai kullanım alanına sevk edilecektir. Gübre kurutma ünitesine ait örnek şekil aşağıda sunulmuştur. Şekil 1.a.4. Disk (Rotary) tip Gübre Kurutma ünitesi f) Katı Gübre Kompostlaştırma Sistemi Gübrenin doğrudan tarlalarda değerlendirilmesinin mümkün olmadığı durumda, bu atıklar kompostlaştırma işleminden geçirilecektir. Bu amaçla mevcut kompost alanının üzeri sera şeklinde kapatılarak katı fazda çürümüş haldeki gübrenin aerobik olarak kompostlaştırılması düşünülmektedir. Kompostlaştırma işlemi biyolojik bir işlem olup, biyogaz işlemi sonrasında atıkların içerisinde kalmış olan organik maddelerin humusa çevrilerek toprak için daha faydalı bir ürün haline gelmesi sağlanmaktadır. Ayrıca, bu işlem esnasında atıkların kuru madde içeriği % 60 a kadar artabilmektedir. Böylelikle, depolanması, nakliyesi gibi lojistik işlemler daha ekonomik hale gelmektedir. 9

17 Susuzlaştırılan katı gübre Kurutma Ünitesi altından romörk ile kompost alanına taşınacak ve boşaltılacaktır. Daha sonra mobil karıştırma aracı ile karıştırılacak ve hava alması sağlanacaktır. Araç üzerinde bulunan sistem ile gerektiğinde komposta nem verilecektir. Kompostlanan gübre loader ile araçlara yüklenebilecektir. Örnek olarak kompostlaştırma işlemine ait resim, Şekil 1.a.5. te verilmiştir. Şekil 1.a.5. Kompost karıştırma makinesi (örnek) Piyasa şartlarına göre, bu atıkların kompostlaştırma sonrasında kimyasal madde ile zenginleştirildikten sonra, ticari organo-mineral taban gübresi alternatifi olarak kullanılması mümkündür. Bu işlem için gerekli olacak kimyasal dozaj, peletleme, paketleme gibi sistemler için araştırmalar sürdürülmektedir. Ayrıca söz konusu kompostlama işlemi sonucunda ortaya çıkacak olan katı içeriğin tarımsal organik gübre olarak kullanılması için, Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren "Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik"te belirtilen hükümler gereğince her parti çıkışı yapılacak analizler sonucunda ruhsatlandırıldıktan sonra kullanılacaktır. Sonuç olarak; Planlanan söz konusu proje kapsamında organik içeriğe sahip ve atık olarak nitelendirilen maddeler oksijensiz olarak biyolojik parçalanmaya tabi tutulacak ve bu kapsamda metan gazının açığa çıkması sağlanacaktır. Açığa çıkacak olan metan gazı ise kojenerasyon ünitesinde enerjiye çevrilecektir. Diğer taraftan anaerobik reaktör çıktısı olarak ortaya çıkan katı içerik ise doğrudan veya işlem gördükten sonra doğal gübre olarak kullanılabilecektir. Söz konusu planlanan Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi ne ait iş akış şeması Şekil 1.a.6. da verilmiştir. 10

18 Şekil 1.a.6. Proses Akım Şeması 11

19 Projenin Kapasitesi ve Kapladığı Alan Proje kapsamında; günlük ham gübre debisi 400 ton/gün, organik katı atık besleme debisi 100 ton/gün olarak planlanmıştır. Bu kapsamda tesiste m 3 hacme sahip Reaktör(çürütücü) bulunacaktır. Reaktörde toplanacak olan saatlik biyogaz debisi ise m 3 /saat aralığında olacaktır. Reaktörde toplanacak olan biyogaz daha sonra kojenerasyon ünitesine aktarılarak burada ısı ve elektrik enerjisine dönüştürülecektir. Kojenerasyon sistemi 2,4 MW gücünde biyogaz motoru ile kurulacaktır. Bunun yanı sıra Sütaş Süt ürünleri A.Ş Aksaray Anaerobik Arıtma tesisinden elde edilen gazında kurulması planlanan kojenerasyon tesisinde değerlendirilmesi düşünülmektedir. Anaerobik reaktörde aşırı basınç ve vakum emniyet valfi bulunacaktır. Son çürütücü aynı zamanda atıkların bir süre daha bekletilmesi ile % 5 e kadar ilave biyogaz kazancı sağlayacaktır. Atıkların çürütücü reaktörde bekleme süresi yaklaşık 25 gün olarak gerçekleşecektir. İşletme esnekliği açısından dört havuz eşit hacimde tasarlanmış, atıkların toplam hidrolik bekletme süresi ise 28 gün olarak belirlenmiştir. Söz konusu proje Aksaray Organize Sanayi Bölgesi içerisinde TARFAŞ A.Ş. adına tahsis edilen 220 ada 1 nolu parsel üzerinde gerçekleştirilecektir. Söz konusu parsel içerisinde Tarfaş A.Ş. tarafından işletilmekte olan Yem Fabrikası bulunmakta olup, söz konusu fabrika parselin doğu tarafında yapılaşmıştır. Tarfaş A.Ş. tarafından planlanan Atık Bertaraf (biyogaz) tesisi ise söz konusu parselin batı kısmında yapılaşacaktır. Mevcut yem fabrikasını ve kurulması planlanan proje alanını parsel yerleşimini gösterir vaziyet planı Ek-3 de sunulmuştur. Proje alanı (220 ada 1 parsel) toplam ,68 m 2 alana sahiptir. Bu alan içerisinde alanın ön ve arka cephelerinden 33 m yan cephelerinden ise 20 m çekme mesafeleri bırakılarak yaklaşık m 2 alan üzerinde yapılaşma gerçekleştirilecektir. Konu ile ilgili Aksaray Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü nden alınan ve parselin imar durumunu gösterir kroki Ek-4 de sunulmuştur. Ayrıca proje kapsamında kurulacak üniteleri gösterir vaziyet planı Ek-3 de ve proje alanı ve çevresini gösterir 1/ ölçekli topoğrafik harita Ek-2 de sunulmuştur. Proje Kapsamında Çalışacak Personel Sayısı ve Yatırımın Ömrü Proje arazi hazırlık ve inşaat aşamasında toplam 15 personel, işletme aşamasında ise 2 personelin çalışması öngörülmektedir. Projenin ekonomik ömrü yaklaşık 20 yıl olarak öngörülmekte olup, bu süre sonunda günün koşulları dikkate alınarak benzer bir tesis için kullanılabilecektir. 12

20 b) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) b.1. Arazi Kullanımı Söz konusu proje Aksaray Organize Sanayi Bölgesi içerisinde Sütaş Grubu şirketlerinden TARFAŞ A.Ş. adına tahsis edilen 220 ada 1 nolu parsel üzerinde gerçekleştirilecektir. Söz konusu parsel içerisinde Tarfaş A.Ş. tarafından işletilmekte olan Yem Fabrikası bulunmakta olup, söz konusu fabrika parselin doğu tarafında yapılaşmıştır. Tarfaş A.Ş. tarafından planlanan Atık Bertaraf (biyogaz) tesisi ise söz konusu parselin batı kısmında yapılaşacaktır. 220 ada 1 nolu parsel toplam ,68 m 2 alana sahiptir. Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi ise söz konusu parselin batı kısmında ve Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü nün belirlediği çekme mesafelerine uygun olarak yaklaşık m 2 alan içerisine kurulacaktır. Proje kapsamında kurulacak olan tesisleri gösterir Vaziyet Planı Ek-3 de Proje alanını gösterir 1/ ölçekli topoğrafik harita Ek-2 de sunulmuştur b.2. Su Kullanımı Planlanan projenin arazi hazırlık çalışmaları esnasında ve işletme aşamasında çalışacak olan personellerden kaynaklı su ihtiyacı olacaktır. Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi nin işletilmesi esnasında üretimden kaynaklı ise herhangi bir su kullanımı söz konusu olmayacaktır. Projenin işletme aşamasında toplam 2 kişi çalışacaktır. Kişi başına kullanılacak günlük içme ve kullanma suyu miktarı 150 lt/gün 1 olduğunda toplam kullanılacak su miktarı; 0,3 m 3 /gün olacaktır. Arazi hazırlık çalışmaları esnasında ise toplam 15 kişi çalışacak olup, bu kapsamda da toplam 2,25 m 3 /gün lük su kullanımı söz konusu olacaktır. Projenin işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak olan su Aksaray Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü mevcut alt yapısından karşılanacaktır. b.3. Enerji Kullanımı Proje ünitelerin çalıştırılması ve personelin idari, sosyal vb. ihtiyaçlarının karşılanması için elektrik enerjisi ve tesiste çalışacak olan araçlardan kaynaklı mazot tüketimi söz konusu olacaktır. Proje kapsamında kullanılacak olan idari binaların ihtiyaç duyacağı enerji, proje dahilinde kurulacak olan kojenerasyon santralinde üretilen enerji ve ısıdan faydalanılacaktır. 1 Devlet Planlama Teşkilatı, Türkiye Ortalama Evsel Su Tüketim Miktarı, Kasım

21 c) Atık Üretim Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri Söz konusu proje kapsamında olası çevresel etkiler ve bu etkilere karşı alınacak önlemler ele alınarak inşaat aşaması ve işletme aşaması olarak değerlendirilmiştir. SU KULLANIMI VE ATIK SU Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşaması; Arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları sırasında çalışacak toplam 15 kişiden kaynaklı su kullanımı söz konusu olacaktır. Faaliyetin inşaat aşamasında çalışacak 15 kişi için içme ve kullanma suyu miktarı, bir kişinin ihtiyaç duyacağı su 150 lt/gün ( 2 ) olarak kabul edilirse; 15 kişi x 150 lt/kişi-gün = 2250 lt/gün = 2,25 m 3 /gün su kullanılacaktır. Kullanılacak suyun %100 ünün atık su olarak geri döneceği kabulüyle oluşacak evsel nitelikli atıksu miktarı 2,25 m 3 /gün olacaktır. Tesiste personelin kullanımından kaynaklı oluşacak atıksular orta kirlilikte evsel atıksu özelliği ile karakterize edilebilir. Uzun araştırmalar sonucu ortaya çıkan literatür bilgilerine göre oluşacak evsel nitelikli atık suyun karakteristiği ile ilgili toplam kirlilik yükleri Tablo 1.c.1. de verilmiştir. Tablo 1.c.1. İnşaat Aşamasında Oluşacak Evsel Nitelikli Atıksuyun Toplam Kirlilik Yükü, PARAMETRE Birim yük (mg/l) Toplam yük (kg/h) BOI , KOI 500 0, AKM 220 0, Yağ-gres 100 0, Toplam P 8 0,00125 Toplam N 40 0,00625 Toplam Cl 50 0, Toplam sülfür 30 0, Toplam organik karbon 160 0,025 ph 6-9 Kaynak: Metcalf and Eddy. (2004). Wastewater Engineering; Treatment, Disposal and Reuse, Mc Graw Hill Book Company, New York, ABD. Ortaya çıkacak olan atıksuların bertarafı ile ilgili bilgiler Bölüm 1.d de verilmiştir. İşletme Aşaması; Projenin işletme aşamasında çalışacak olan personelden kaynaklı su kullanımı ve atıksu oluşumu söz konusu olacaktır. Üretimden kaynaklı ise herhangi bir su kullanımı söz konusu olmayacaktır. Sistem tamamen kapalı devre çalışacağından dolayı da üretime giren organik madde içerisinde bulunan nem muhteviyatı da kurutma ünitelerinde buharlaştırılarak giderimi sağlanacaktır. 2 Kaynak: Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırılması Uygulamaları İTÜ , Prof. Dr. Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel EROĞLU) 14

22 İşletme aşamasında çalışacak 2 kişi için içme ve kullanma suyu miktarı, bir kişinin ihtiyaç duyacağı su 150 lt/gün olarak kabul edilirse; 2 kişi x 150 lt/kişi-gün = 300 lt/gün = 0,3 m 3 /gün su kullanılacaktır. Kullanılacak suyun %100 ünün atık su olarak geri döneceği kabulüyle oluşacak evsel nitelikli atıksu miktarı 0,3 m 3 /gündür. Projenin işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak olan su Aksaray OSB alt yapı sisteminden karşılanacaktır. Ortaya çıkacak olan atıksuların bertarafı ile ilgili bilgiler Bölüm 1.d de verilmiştir. HARFİYAT Planlanan projenin hayata geçirilmesi ile toplam m 2 kapalı ve açık alanda üretim faaliyetleri gerçekleştirilecektir. Kurulacak üniteler genel olarak araç, ekipman ve tanklardan meydana geleceğinden dolayı bu kapsamda yüksek miktarlarda bir hafriyat çalışması gerçekleştirilmeyecektir. Proje alanı içerisinde yapılacak ve çok az miktarlarda çıkması beklenen hafriyat atığı ile bitkisel toprağın çalışma alanı içerisinde bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda çıkacak olan hafriyat malzemesi arazi tesviyesi ve dolgu çalışmaları esnasında tekrar kullanılacaktır. Ortaya çıkacak olan bitkisel nitelikli toprak ise arazi yeşillendirmesi ve peyzaj çalışmaları esnasında kullanılarak değerlendirilecektir. KATI ATIK Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşaması; Faaliyet esnasında toplam 15 kişi çalışacaktır. Bir kişinin günlük katı atık üretiminin 1,34 kg/gün.kişi olacağı kabul edildiğinde ; 15 kişi x 1,34 kg/gün = 20,1 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşacaktır. Ayrıca projenin arazi hazırlık aşamasında ambalaj atıkları ile hurda ve demir atıkları meydana gelecektir. İşletme Aşaması; Projenin işletme aşamasında çalışacak olan personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar ve biyolojik reaktörde yanma sonucunda kalan katı organik içerikli atıklar ortaya çıkacaktır. Faaliyet esnasında toplam 2 kişi çalışacaktır. Bir kişinin günlük katı atık üretiminin 1,34 kg/gün.kişi olacağı kabul edildiğinde ;işletme aşamasında 2,68 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşacaktır. Diğer taraftan anaerobik reaktöre içerisine alınan organik içerikli maddeler, biyolojik ayrışma gerçekleştirildikten sonra reaktör çıktısı olarak ortaya çıkacaktır. Bu içerik yaklaşık %9 katı madde içeriğine sahip ve direk olarak tarlalarda organik gübre olarak kullanıma uygun bir maddedir. Ayrıca işletme aşamasında geri kazanılabilir niteliğe sahip ambalaj atıkları da meydana gelecektir. 15

23 Planlanan projenin işletme aşamasında ortaya çıkacak olan katı-sıvı organik içerikli maddelerin kullanımı ve diğer katı atıkların bertarafı ile ilgili olarak detaylı bilgiler Bölüm 1.d de verilmiştir. Atık Yağlar, pil ve akümülatörler; Projenin işletme aşmasında araç bakımları en yakın servis istasyonunda yapılacak olup, bunun mümkün olmaması durumunda ise tesis içerisinde yapılması durumunda atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır. Ayrıca tesis içerisinde bulunan araç ve ekipmanların bakım ve onarımlarından kaynaklı atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır. Projenin işletme aşamasında idari ve teknik ofislerde ve araç bakımlarının tesis içerisinde yapılması durumunda atık pil ve akümülatörler ortaya çıkacaktır. Söz konusu atıkların değerlendirilmesi ve bertarafı ile ilgili detaylı bilgiler Bölüm 1.d de verilmiştir. GÜRÜLTÜ Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşaması; Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamalarında; kazı, inşaat, montaj, vb. çalışmalarında kullanılacak makine ve ekipmanlardan gürültü oluşması söz konusu olacaktır. Arazi hazırlama ve inşaat çalışmaları aşamasında kullanılacak makine ve ekipmanların aynı zamanda ve aynı yerde çalıştığı varsayılarak en olumsuz şartlarda ortaya çıkacak toplam ses basınç düzeyini hesaplamak amacıyla önce her bir kaynaktan oluşacak ses gücü düzeyinden toplam ses gücü düzeyleri bulunur: (Lw) : Bir ses kaynağının yaydığı ses gücünün (W), uluslararası standartlarda tanımlanan referans (Wo=10-12 Waat) ses gücüne oranının 10 tabanına göre logaritmasının 10 ile çarpımı ile elde edilen değeri (db cinsinden elde edilir). W Lw 10xLog( )...Formül-1 (Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi Wo ve Yönetimi Yönetmeliği) Ses gücü düzeyleri hesaplamaları Açık Alanlarda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile ilgili yönetmelik 5. Maddesi (a) bendinde yer alan ve Müsaade edilen ses güç seviyeleri bakımından gürültü sınırlarına tabi tutulan teçhizat ve sadece gürültü işaretlemesine konu olan teçhizata ilişkin hususlar başlığı altında belirtilen değerlere göre yapılmıştır. 16

24 Tablo 1.c.2. Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyelerine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri Teçhizatın tipi Net kurulu güç P (kw), Elektrik gücü P el ( 1 ) (kw), Uygulama kütlesi m (kg), Kesme genişliği L (cm) Müsaade edilen ses gücü seviyesi db/1 pw 3 Temmuz 2004 den itibaren I. Safha 3 Ocak 2006 dan itibaren II. Safha Sıkıştırma makineleri (titreşimli silindirler, titreştirici levhalar, titreşimli çekiçler) Paletli dozerler, paletli yükleyiciler, paletli kazıcı yükleyiciler Tekerlekli dozerler, tekerlekli yükleyiciler, tekerlekli kazıcı-yükleyiciler, damperli kamyonlar, greyderler, yükleyici tipli toprak doldurmalı sıkıştırıcılar, içten yanmalı motor tahrikli karşı ağırlıklı hidrolik kaldırmalı kamyonlar, hareketli vinçler, sıkıştırma makineleri (titreşimsiz silindirler), kaldırım perdah makineleri, hidrolik güç oluşturma makineleri Kazıcılar, eşya taşımak için yük asansörleri, yapı (konstrüksiyon) vinçleri, motorlu çapalama makineleri P ( 2 ) 8 < P ( 2 ) P > log P log P( 2 ) P ( 2 ) P > log P log P( 2 ) P ( 2 )( 3 ) P > log P P log P( 2 )( 3 ) P > log P log P m < m < log m log m( 2 ) Elle tutulan beton kırıcıları ve deliciler m log m log m Kule vinçleri 98 + log P 96 + log P Kaynak ve güç jeneratörleri P el log P el 95 + log P el 2 < P el log P el 96 + log P el Kompresörler Çim biçme makineleri, çim düzeltme/çim kenar düzeltme makineleri P el > log P el 95 + log P el P P > log P log P L (2) 50< L < L (2) L > (2) (1) Kaynak jeneratörleri için P el : İmalatçı tarafından verilen faktörün en küçük değeri için bilinen yük gerilimi ile çarpılan klasik kaynak akımı. Güç jeneratörleri için P el : ISO : 1993 standardının madde sine göre ana güç. (2) II. Safhaya ait değerler aşağıdaki ekipman tipleri için tamamen örnek niteliğindedir: - arkasından yürünen titreşimli silindirler, - titreşimli plakalar (> 3 kw) - titreşimli çekiçler - dozerler (çelik raylı) - yükleyiciler (çelik raylı > 55 kw) - içten yanmalı motorla çalışan karşı ağırlıklı hidrolik kaldırmalı kamyonlar - sıkıştırma parçalı kaldırım perdah makineleri - elle tutulan içten yanmalı motorlu beton kırıcılar ve kazmalar (15 < m < 30) - çim biçme makineleri, çim düzeltme makineleri / çim kenar düzeltme makineleri Kesin değerler, Komisyonun yapacağı değişikliklere bağlı olacaktır. Böyle bir tadilat olmaması durumunda I. Safhaya ait değerler II. Safha için geçerli olmaya devam edecektir. (3) Tek motorlu seyyar vinçler için, I. Safhaya ait değerler 3 Ocak 2008 tarihine kadar geçerli olmaya devam edecektir. Bu tarihten sonra II. Safha değerleri geçerli olacaktır. İzin verilen ses gücü seviyesi en yakın tamsayıya yuvarlanmalıdır (0,5 ten küçükler için küçük sayı, 0,5 e eşit veya büyükler için büyük sayı kullanılır). Sahada kullanılan ekipmanların oluşturacağı gürültü düzeyleri, ekipmanların motor güçleri ile ilgili olup, ekipmanların ses düzeylerinin hesaplanabilmesi için yukarıdaki tabloda verilen formüller kullanılmış ve gürültü düzeyleri hesaplanmıştır. Proje alanında işletme aşamasında kullanılacak ekipmanın motor güçleri ve gürültü düzeyleri Tablo 1.c.3. de ayrıntılı olarak verilmiştir. 17

25 Tablo 1.c.3. Araçların Ses Gücü Düzeyleri Makine Adı Motor Gücü (HP) Motor Gücü (kw) Müsaade Edilen Ses Gücü Seviyesi *(Açık Alanlarda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu; Yönetmelik. Madde.5) Paletli Ekskavatör (1 Adet) Lastik Tekerlekli Yükleyici (1 Adet) Kamyon (2 Adet) Vinç (1) Mobil Arazöz (1 Adet) *1 HP=0,746 kw dir. M Kamyon Kamyon için Tablo 1.c.3. de verilen 111,9 kw lık motor gücü, Tablo 1.c.2. de damperli kamyonlar için verilen 55 değerinden büyük olduğu için ses gücü düzeyinin hesabında; Lw = log P formülü kullanılmıştır. Lw = log 111,9 Lw = 105 db Ekskavatör Ekskavatör için Tablo 1.c.3. de verilen 186,5 kw lık motor gücü, Tablo 1.c.2. de kazıcılar için verilen 15 değerinden büyük olduğu için ses gücü düzeyinin hesabında; Lw = log P formülü kullanılmıştır. Lw = log 186,5 Lw = 105 db Mobil Arazöz Mobil Arazöz için Tablo 1.c.3. de verilen 111,9 kw lık motor gücü, Tablo 1.c.2. de Mobil Arazöz için verilen 55 değerinden büyük olduğu için ses gücü düzeyinin hesabında; Lw = log P formülü kullanılmıştır. Lw = log 111,9 Lw = 105 db Lastik Tekerlekli Yükleyici Lastik tekerlekli yükleyici için Tablo 1.c.3. de verilen 74,6 kw lık motor gücü, Tablo 1.c.2. de tekerlekli yükleyiciler için verilen 55 değerinden büyük olduğu için ses gücü düzeyinin hesabında; Lw = log P formülü kullanılmıştır. Lw = log 74,6 Lw = 103 db Vinç 18

26 Vinç için Tablo 1.c.3. de verilen 74,6 kw lık motor gücü, Tablo 1.c.2. de tekerlekli yükleyiciler için verilen 55 değerinden büyük olduğu için ses gücü düzeyinin hesabında; Lw = log P formülü kullanılmıştır. Lw = log 74,6 Lw = 103 db Yukarıdaki tabloda yer alan gürültü kaynaklarına ait toplam ses gücü düzeyinin Hz arasındaki 4 oktav bandına dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu amaçla desibellerle toplama işlemi tersine gerçekleştirilerek her bir oktav bandındaki ses gücü düzeyi hesap edilmiştir. Tablo 1.c.4. Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı Gürültü Kaynakları Ses Gücü Düzeyi (db) Toplam 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Kamyon Ekskavatör Vinç Mobil Arazöz Lastik Tekerlekli Yükleyici Not: Toplam ses gücü düzeyinin 4 oktav bandına eşit olarak dağıldığı kabul edilmiştir. i n Lwi L WT 10 Log Formül -2 (Ses Gücü Düzeyi) 1 L WT =10 Log (1* /10 )+ (2* /10 ) +(3* /10 )+ (1* /10 ) +(1* /10 ) L WT = 113,68 db Gürültünün mesafeye göre yayılımının hesaplanmasında ise; Q 8 2 r L L (10Log ) (7,4x10 xf x )..Formül 3 (Toplam Ses Basıncı Düzeyi) PT WT 2 4 r Lp T : x Mesafedeki Gürültü Seviyesi Q : Ses Düzeyi Sabiti (2 alınmıştır.) r : x Mesafedeki Yarıçap Yine gürültünün atmosferik yutuş katsayısının hesaplanması ise; A atm =7.4x10-8 x f 2 x r/ (Environmental Impact Analysis Handbook) A atm = Atmosferik yutuş ile ses basıncı düzeyindeki düşüş (dba) f = İletilen sesin frekansı (3000-İnsan kulağının en hassas olduğu frekans) r = Kaynaktan uzaklık (m) = Havanın bağıl nemi (% 56 Aksaray İli Meteoroloji İstasyonu verisi) ile yapılmaktadır. *Araçlardan kaynaklanan Gürültü Mesafeye ve Atmosferik Yutuş Sonrası Net Ses Seviyesi ortaya çıkar. 19

27 Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki nihai ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar yine aşağıdaki tabloda verilmiştir. Lp T = Lp T Aatm Tablo 1.c.5. Araçlardan Yayılan Ses Basınç Düzeylerinin Mesafeye Göre Yayılımları Mesafe (Metre) Toplam Ses Basınç Düzeyi LPT (db) Atmosferik Yutum Değeri Aatm (dba) Net Toplam Ses Basınç Düzeyi LPT (dba) Gündüz-Akşam-Gece Gürültü Seviyesi Lgag (dba)

28 Proje kapsamında yer alan ünitelerin inşaat işlemleri aynı anda gerçekleştiği için oluşacak gürültü seviyesi gürültü kaynağının yakınında bulunan yerleşim yerlerini etkileyecektir. Buna göre gerçekleştirilmesi planlanan söz konusu projede için değerlendirme yapılmış olup proje alanına en yakın yerleşim mesafesi ise yaklaşık m Kuzey istikametinde bulunan Hamidiye Beldesidir. Dolayısıyla üretim faaliyetleri sırasında 2000 metrede iş makinelerinden oluşacak Lgündüz gürültü seviyesi 12,88 dba olacaktır. Dolayısı ile gündüz gürültü değerleri yerleşim yerine gelmeden Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Madde 23 (a) bendinde belirtilen Şantiye alanlarındaki faaliyet türlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII de yer alan Tablo-5 te verilen sınır değerleri aşamaz. denilmektedir. Söz konusu faaliyetler sonucu oluşacak gürültü seviyesi Ek- VII de yer alan Tablo-5 te öngörülen gündüz gürültü düzeyi sınırının (70 dba) altında kalmaktadır. Bu nedenle üretim faaliyetleri sırasında iş makinelerinden kaynaklanan gürültünün en yakın yerleşim birimde herhangi bir olumsuz etkisinin olması beklenmemektedir. Ortaya çıkacak olan gürültünün mesafeye göre azalım eğrisi aşağıdaki şekilde verilmiştir. Şekil 1.c.1. Arazi Hazırlığı ve İnşaat Aşamalarında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Mesafelere Göre Gürültü Grafiği 21

29 İnşaat faaliyetleri esnasında çalışan personelin Gürültü Kontrol Yönetmeliği"nin 11. maddesinin 3, fıkrasına göre, 4857 sayılı "İş Kanunu"nda belirtilen koruyucu gereçlerin (kulaklıklar, kulak tıkayıcıları vs.) işçiler tarafından düzenli olarak kullanılması sağlanacaktır. Ayrıca yönetmelik Tablo 1.c.6 da verilen gürültüye maruz kalma süreleri de aşılmayacaktır, Söz konusu tablo aşağıda verilmektedir. Tablo 1.c.6. Gürültüye Maruz Kalınan Süreleri Gürültüye Maruz Kalınan Süre (h/g) 7, ,5 0,25 1/8 Max. Gürültü Seviyesi (dba) İnşaat alanında çalışacak işçilerin sağlığının korunması amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanan ve Yönetmeliği ile Titreşim Yönetmeliği madde- 5'e göre en yüksek maruziyet etkin değerleri 85 dba olarak verilmiştir. Söz konusu çalışmalar esnasında gerekmesi durumunda kişisel koruyucu gereçler kullanılacaktır. Faaliyet alanında işletme süresince tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan "Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği"ne ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanan ve tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Gürültü Yönetmeliği ile Titreşim Yönetmeliği"ne uygun olarak çalışılacaktır tarih ve Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin Madde 23 (d) bendinde belirtilen Şantiye faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüsü, LCmax gürültü göstergesi cinsinden 100 dbc yi aşamaz. denilmektedir. Dolayısıyla söz konusu projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları sırasında oluşacak gürültü seviyesinin en alt düzeye indirilmesi için gerekli tüm tedbirler alınacaktır. İşletme Aşaması; Projenin işletme aşamasında kullanılacak olan; traktörler, forkliften ve elektrik motorlarından kaynaklı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. İşletme aşamasında meydana gelecek olan gürültünün hesap yöntemi, arazi hazırlık ve inşaat aşamasında hesaplandığı şekilde yapılmıştır. İşletme aşaması kapsamında yapılacak işlemlerde gürültüye neden olabilecek makine, ekipmanlar ve özellikleri Tablo 1.c.8'de; bu araçlardan kaynaklanacak toplam ses (gürültü) düzeyi uzaklığa göre sırasıyla Tablo 1.c.9 da, ilgili grafik ise Şekil 1.c.2. de verilmiştir. İlgili yönetmeliğin Madde 22 (a) bendinde Her bir işletme ve tesisten çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII de yer alan Tablo-4 te verilen sınır değerleri aşamaz. denilmektedir. Söz konusu faaliyetler sonucu oluşacak gürültü seviyesi hesaplanarak Ek- VII de yer alan Tablo-4 te öngörülen gündüz gürültü düzeyi sınırı (70 dba) ile kıyaslanmıştır. Söz konusu hesaplamalar aşağıda sunulmuştur. Aynı zamanda söz konusu faaliyet, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair yönetmelik Ek.2 - (Çevreye Kirletici Etkisi Olan Faaliyet Veya Tesisler) maddesi (Gaz yakıtlı tesislerden toplam yakma sistemi ısıl gücü 2 MW ve daha büyük 100 MW tan küçük olan tesisler.) Listesine girmekledir. 22

30 Söz konusu Yönetmeliğin Madde 1 inde EK-1 ve EK-2 listesinde yer alan (*) işaretli faaliyet ve tesisler, çevre izninin gürültü kontrol ile ilgili hükümlerinden muaftır. denilmektedir. Söz konusu faaliyet ile ilgili herhangi bir gürültü muhafiyeti bulunmamakta olup, tesis işletmeye geçtikten sonra Çevre İzni kapsamında gerekli gürültü ölçümlerini yaparak Çevre İzni alacaktır. Tablo 1.c.7. İşletme Aşamasında Kullanılacak Makine ve Ekipmanların Özellikleri, Gürültü Kaynağı Adet Ses Gücü Düzeyi (dba) Traktör(L W1) Yemleme Makinesi (L W2) Forklift (L W3) Elektrik Motoru (L W4)

31 Tablo 1.c.8. İşletme Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak To plam Ses (Gürültü) Düzeyinin Mesafelere Göre Dağılımı r (m) L PT (dba) Aatm (dba) (f:500) DF (dba) (f=500) L (dba) (f:500) Aatm (dba) (f:1000) DF (dba) (f=1000) L (dba) (f:1000) Aatm (dba) (f:2000) DF (dba) (f=2000) L (dba) (f:2000) Aatm (dba) (f:4000) DF (dba) (f=4000) L (dba) (f:4000) L T (dba) 1 118,40 0,00-3,6 114,80 0, ,40 0,00 1,2 119,60 0, ,38 125, ,42 0,00-3,6 100,82 0, ,42 0,02 1,2 105,60 0, ,34 111, ,40 0,00-3,6 94,80 0, ,39 0,05 1,2 99,56 0, ,24 105, ,38 0,01-3,6 88,77 0, ,36 0,09 1,2 93,50 0, ,05 99, ,86 0,01-3,6 85,25 0, ,83 0,14 1,2 89,94 0, ,37 95, ,36 0,01-3,6 82,75 0, ,32 0,18 1,2 87,40 0, ,70 92, ,42 0,01-3,6 80,81 0, ,37 0,23 1,2 85,42 0, ,60 90, ,84 0,02-3,6 79,22 0, ,78 0,27 1,2 83,79 1, ,85 89, ,50 0,02-3,6 77,88 0, ,43 0,32 1,2 82,41 1, ,35 87, ,34 0,02-3,6 76,72 0, ,26 0,36 1,2 81,21 1, ,02 86, ,32 0,03-3,6 75,69 0, ,22 0,41 1,2 80,15 1, ,84 85, ,40 0,03-3,6 74,77 0, ,30 0,46 1,2 79,19 1, ,76 84, ,46 0,04-3,6 72,83 0, ,33 0,57 1,2 77,15 2, ,41 82, ,88 0,04-3,6 71,24 0, ,72 0,68 1,2 75,46 2, ,41 80, ,38 0,06-3,6 68,72 0, ,17 0,91 1,2 72,76 3, ,09 77, ,44 0,07-3,6 66,77 0, ,19 1,14 1,2 70,61 4, ,33 75, ,86 0,09-3,6 65,17 0, ,55 1,37 1,2 68,83 5, ,93 73, ,52 0,10-3,6 63,82 0, ,16 1,59 1,2 67,28 6, ,76 71, ,36 0,11-3,6 62,65 0, ,95 1,82 1,2 65,92 7, ,78 70, ,42 0,14-3,6 60,68 0, ,91 2,28 1,2 63,57 9, ,20 67, ,84 0,17-3,6 59,07 0, ,22 2,73 1,2 61,57 10, ,97 65, ,50 0,20-3,6 57,70 0, ,78 3,19 1,2 59,82 12, ,99 63, ,34 0,23-3,6 56,51 0, ,52 3,64 1,2 58,25 14, ,18 62, ,32 0,26-3,6 55,46 1, ,39 4,10 1,2 56,82 16, ,52 60,94 24

32 Sınır Değer Şekil 1.c.2. İşletme Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Toplam Ses (Gürültü) Düzeyinin Mesafelere Göre Dağılımı Grafiği, Tablo 1.c.8. de verilen gürültü seviyeleri Şekil 1.c.2. de verilen dağılım grafiğiyle karşılaştırıldığında; projenin işletme aşamasında 400 m sonra; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği" Madde 26 da belirtilen 70 dba sınırının altında kaldığı görülmektedir. Projenin işletme aşamasında meydana gelecek gürültüden çalışanları koruyabilmek amacı ile; 4857 sayılı İş Kanununun 78 inci maddesine göre düzenlenmiş olan ve 23 Aralık 2003 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Gürültü Yönetmeliği hükümleri gereğince, işçilerin gürültüye maruz kalmaları sonucu sağlık ve güvenlik yönünden oluşabilecek risklerden, özellikle işitme ile ilgili risklerden korunmaları için gerekli önlemler alınacaktır. İnşaat aşamalarında makine ve ekipmanlarda çalışanlara; başlık, kulaklık veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler sağlanarak, çalışanların gürültüden etkilenmemeleri sağlanacaktır. Ayrıca faaliyet alanına en yakın yerleşim birimi tesisin yaklaşık m mesafede bulunan Hamidiye Beldesi olup, bu mesafe göz önüne alındığında, faaliyetin oluşturacağı gürültünün çevreye herhangi bir olumsuz etkisinin olmayacağı öngörülmektedir. HAVA KALİTESİ ÜZERİNE ETKİLER Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşaması; Toz Emisyonları Faaliyet alanında gerçekleştirilecek olan hafriyat işlemleri sırasında toz emisyonları oluşacaktır. Arazi Hazırlık ve İnşaat aşamasında oluşacak toz emisyonlarına ilişkin hesaplamalara aşağıda yer verilmiştir. Proje alanında bitkisel toprak hafriyatı, sökme, yükleme-boşaltma ve nakliye işlemleri esnasında oluşacak toz emisyonu Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde verilen toz emisyon faktörleri dikkate alınarak hesaplanmıştır. 25

33 Tablo 1.c.9. Toz Emisyon Faktörleri Sökme Emisyon Faktörü Yükleme / Boşaltma Emisyon Faktörü Nakliye emisyon Faktörü 0,025 kg/ton 0,01 kg/ton 0,7 kg/km araç Hafriyat İşlemleri Sırasında Oluşacak Toz Emisyonu Gerçekleştirilmesi planlanan faaliyet, Aksaray ili, Aksaray Organize Sanayi Bölgesi (OSB) 220 ada, 1 nolu parsel içerisinde yer almaktadır. Söz konusu parsel alanı yaklaşık m 2 alana sahip olup, bu alanın yaklaşık m 2 lik bölümünde inşaat çalışmaları yürütülecektir. Proje alanında kurulması planlanan ünitelerin çoğu çelik konstrüksiyon şekilde olup az miktarda temel kazısı ile birlikte bu yapıların kolayca yerleştirilmesi mümkündür. Dolayısıyla proje alanında yapılacak temel kazı çalışmalarında hesaplama yapılırken ortalama derinlik 0,3 m alınmıştır. Toplam Hafriyat Miktarı = Hafriyat Alanı x Hafriyat Derinliği = m 2 * 0,3 m = m 3 tür. Hafriyatı yapılacak bitkisel toprağın yoğunluğu 1,6 gr/cm 3 toplam hafriyat miktarı; kabul edildiğinde yıllık Toplam Hafriyat Miktarı Toplam Hafriyat Miktarı Çalışma Süresi Toplam Hafriyat Miktarı Aylık Hafriyat Miktarı Günlük Hafriyat Miktarı Saatlik Hafriyat Miktarı = Toplam Hafriyat Hacmi * Toprak Yoğunluğu = m 3 * 1,6 ton/m 3 = tondur. = 18 ay / 2 yıl, 26 gün/ay, 10 saat/gün = ton = 480 ton = 18,4 ton = 1,8 ton Hafriyat, yükleme ve taşınması sırasında oluşacak toz miktarı; a) Toprağın hafriyatı sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı; Toz Emisyon Debisi = 1,8 ton/saat * 0,025 kg/ton = 0,045 kg/saat b) Hafriyat toprağının yüklenmesi ve boşaltılması sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı; Toz Emisyon Debisi = 1,8 ton/saat * 0,01 kg/ton * 2 = 0,036 kg/saat c) Hafriyat toprağının taşınması sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı; Proje alanından ilerleyen faaliyet dönemlerinde hafriyatı yapılacak toprak, hafriyat yapılacak alanlara ortalama 100 m mesafede kurulacak hafriyat depolama alanına nakledilecektir. Bu durumda her seferde gidiş-geliş toprak yolda kat edilecek toplam mesafe 200 m dir. Hafriyatı yapılacak yaklaşık 18,4 Ton hafriyat toprağı için saatte 20 ton malzeme taşıyabilen 1 adet kamyonun hareketi söz konusu olacaktır. Toz emisyon debisi = (1 araç/saat x 0,7 kg toz/araç-km x 0,1 km x 2) = 0,14 kg/saat Hafriyat işlemeleri sırasında meydana gelebilecek olan toplam toz miktarı; Toplam = 0,045 kg/saat + 0,036 kg/saat + 0,14 kg/saat = 0,221 kg/saat 26

34 Proje kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalar esnasında oluşacak toz emisyonu hesaplanırken, çalışmaların en olumsuz şartlarda gerçekleşeceği göz önüne alınmıştır tarih ve sayı ile Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKK) Ek-2 de de belirtildiği üzere; yeni kurulacak tesisler için, Ek-2 de belirtilen kirletici kütlesel debilerinin aşılması halinde Hava Kirlenmesine Katkı Değerinin Hesaplanması gerekmektedir. Biyogaz Tesisi Projesinin inşaat aşaması süresince yapılacak bütün çalışmaların aynı zaman diliminde gerçekleştirileceği göz önüne alındığında oluşacak toz emisyonu 0,221 kg/saat olarak hesaplanmıştır. Dolayısıyla SKHKKY Ek-2 de de belirtildiği üzere; yeni kurulacak tesisler için, Ek-2 de belirtilen kirletici kütlesel debilerinin aşılması halinde, tesis etki alanında uluslararası kabul görmüş bir dağılım modeli kullanımıyla Hava Kirlenmesine Katkı Değerinin Hesaplanması na gerek duyulmamıştır. İşletme Aşaması; Biyogaz Tesisi faaliyetinin işletme aşamasında her biri 1,2 MW gücünde 2 adet (toplam 2,4 MW) biyogaz motorlu kojenarasyon sistemi kullanılacaktır. Sistemde biyogaz içten yanmalı motorlarda yakılarak elektrik ve ısı enerjisi elde edilmektedir. Isı enerjisi motorun gövde ısısının ve egzoz gazı ısısının geri kazanılması ile sağlanmaktadır. Üretilen ısıdan faydalanılamadığı durumlarda, fazla ısı radyatör vasıtası ile atmosfere verilecektir. Kojenerasyon ünitesinde bir adet baca yapısı bulunacaktır. Faaliyet kapsamında yakıt olarak metan gazı kullanılacaktır. Kullanılacak olan metan gazından CO 2, NO 2, CO ve PM oluşumu söz konusu olacaktır. Tesisin işletme aşamasında oluşacak baca gazı emisyonları için tarih ve sayı ile Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) Ek-5, Tablo 5.2 de belirtilen gaz yakıtlı yakma tesisleri için baca gazı sınır değerlerine uyulacaktır. Söz konusu tablo aşağıda verilmiştir. Tablo 1.c.10. Yakma ısıl gücü 100 MW ın altındaki tesisler için baca gazı emisyonlarının sınır değerleri Yakıtlar Kükürtdioksit Karbonmonoksit Azot dioksit Toz mg/nm 3 mg/nm 3 mg/nm 3 mg/nm 3 Doğal Gaz, LPG, Rafineri gazı Kok Fabrikası Gazı Biyogaz Söz konusu tesis için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik te ve bu yönetmelikte; tarih ve sayılı Resmi Gazete de tarih ve sayılı Resmi Gazete de tarih ve sayılı Resmi Gazete de yapılan değişiklikler gereğince Çevre İzni alınacaktır. 27

35 ç) Kullanılan Teknoloji Ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski Projenin işletme çalışmaları süresince atık bertaraf ünitesinde bulunacak makine ve ekipmanların kullanımından kaynaklı kaza riski söz konusu olabilmektedir. Söz konusu kaza risklerini önlemek amacıyla teknik olarak yönetmeliklerin şart koştuğu her türlü güvenlik tedbirleri alınacaktır. Personele iş sağlığı ve iş güvenliği eğitimi verilecek olup, faaliyet sahasında gözle görünür yerlere yönlendirme işaretleri ve ikaz levha işaretleri yerleştirilecektir. Tesiste çalışacak tüm işçilere kişisel koruma araç ve gereçleri (giysi, maske, kulaklık vb.) temin edilecektir. Ayrıca tesiste tüm giriş çıkışların kontrollü bir şekilde yapılması, güvenlik görevlisinin bulundurulması, tehlike, ihbar ve ikaz panolarının yerleştirilmesi, bakımlı makine ve ekipmanların kullanılması konularında gerekli her türlü önlemler alınarak, kazaların oluşması önlenecektir. Faaliyetin üretim aşamasında, tesiste kullanılacak makine ve ekipmanlardan kaynaklı kaza riskinin oluşması söz konusu olduğuna faaliyet sahibi, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği kapsamında sağlık ve güvenlikle ilgili bazı hususları yerine getirmekle yükümlü olacaktır. Bu noktada proje sahibi, çalışan işçilerin sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dahil gerekli her türlü önlemi almak, organizasyonu yapmak, araç ve gereçleri sağlamak zorundadır. İşveren, sağlık ve güvenlik önlemlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun sürekli iyileştirilmesi amaç ve çalışması içinde olacaktır. Faaliyet sahibi, sağlık ve güvenliğin korunması ile ilgili önlemlerin alınmasında risklerin önlenmesi, önlenmesi mümkün olmayan risklerin değerlendirilmesi, risklerle kaynağında mücadele edilmesi, teknolojinin, iş organizasyonunun, çalışma şartlarının, sosyal ilişkilerin ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan genel bir önleme politikasının geliştirilmesi, toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi, işçilere uygun talimatların verilmesi gibi genel prensiplere uyacaktır. Bununla birlikte tesis alanında oluşabilecek sel, deprem gibi doğal felaketlere, yangın, sabotaj ve endüstriyel kazalarda meydana gelebilecek acil durumlara anında müdahale edebilmek, meydana gelebilecek zararları en aza indirebilmek ve bunun çevresel etkilerini önleyebilmek amacı ile; görev alacak personel arasında bir organizasyon yapılacaktır. Bu organizasyona göre Koruma, Yangın, Kurtarma ve İlk Yardım Ekipleri oluşturulacaktır. Bu ekiplerin çalışma prensipleri ayrı ayrı belirlenecek ve tüm bu organizasyon işlemlerinden sorumlu olarak da bir Genel Koordinatör görevlendirilecektir. 28

36 Şekil 1.ç.1. Acil Eylem Planı Koordinasyon Yapısı Tesiste karşılaşılabilecek olası acil durumlara müdahalede öncelik sırası, aşağıda belirtilen şekilde olacaktır. Haberleşmenin Temini, Ulaştırmanın Sağlanması ve Trafiğin Düzenlenmesi, Kurtarma, Tıbbi İlk Yardım Hasta ve Yaralıların Hastaneye Nakli Yangın Söndürme Emniyet ve Asayişi Sağlama Yedirme, Giydirme, Isıtma ve Aydınlatma Geçici Barınmayı Sağlama Ölülerin Defini Enkaz Kaldırma ve Temizleme Altyapı Tesislerinin Düzenlenmesi Karantina Tedbirlerinin Alınması Acil durum planı kapsamında oluşturulacak ekiplerin görev ve sorumlulukları belirlenmiş olup aşağıda özetlenmiştir: Koruma Ekibinin Görev ve Sorumlulukları Koruma ekibinin görev ve sorumlulukları Şekil 1.ç.2 de detaylandırılmıştır. Tesisin faaliyeti sırasında meydana gelebilecek sel, deprem gibi doğal felaketler ile yangın, sabotaj ve endüstriyel kazalarda oluşacak acil durumlara müdahale edebilmek, zararları minimuma indirebilmek ve bu gibi durumların çevresel etkilerini önleyebilmek amacıyla olaya ilk anda müdahaleyi sağlama Proje sahasında sürekli olarak güvenliği sağlamak, sahaya giriş ve çıkışları kontrol altında tutmak İşletmeye olabilecek herhangi bir sabotaj, saldırı veya buna benzer acil durumlarda haberleşmeyi sağlamak ve emniyet güçlerine derhal haber vermek KORUMA EKİBİ Proje kapsamında meydana gelmesi muhtemel iş kazalarında ilgili birimlere vakit kaybetmeksizin meydana gelen olayı ayrıntılı bir şekilde haber vermek Proje kapsamında meydana gelebilecek olan acil durumlarda, olay mahallinden kaçış ve tahliyeyi en kısa süre içerisinde gerçekleştirme Proje kapsamında meydana gelebilecek olan acil durumlarda ekipler arasında iş birliği sağlayarak arkadaşlarına yardımcı olmak Proje sahasında yer alan toplanma bölgesinde toplanmayı sağlamak Proje kapsamında meydana gelebilecek olan acil durumlarda verilebilecek talimatlara göre hareket etmek 29

37 Şekil 1.ç.2. Koruma Ekibinin Görev ve Sorumlulukları, Kurtarma Ekibinin Görev ve Sorumlulukları Kurtarma ekibinin görev ve sorumlulukları Şekil 1.ç.3 de detaylandırılmıştır. Proje sahasında oluşabilecek doğal felaket (sel, deprem vb.), yangın, sabotaj ve endüstriyel kazalarda meydana gelebilecek acil durumlara müdahale edebilmek, meydana gelebilecek zararları en aza indirebilmek ve bunun çevresel etkilerini önleyebilmek amacıyla olaylara anında müdahale etmek Proje sahasında yer alan yanıcı maddelerin büyük zararlara sebebiyet vermeden olay yerinden uzaklaştırılması Proje kapsamındaki bölümlerde güvenliği sağlama KURTARMA EKİBİ Proje kapsamında meydana gelebilecek olan acil durumlarda, olay mahallinden kaçış ve tahliyeyi en kısa süre içerisinde gerçekleştirme Proje sahasında meydana gelebilecek olan acil durumlarda, meydana gelebilecek zararları minimum düzeye indirebilmek amacıyla önem sırasına göre kurtarmayı sağlama Proje sahasında meydana gelebilecek olan acil durumlarda, gerekli su tahliyesini sağlama Dışarıdan içeriye müdahaleyi sağlama Proje sahasında meydana gelebilecek olan acil durumlarda proje sahasına gelen ekipler ile uyum sağlayarak iş birliği içerisinde çalışma Şekil 1.ç.3. Kurtarma Ekibinin Görev ve Sorumlulukları, İlk Yardım Ekibinin Görev ve Sorumlulukları İlk Yardım ekibinin görev ve sorumlulukları Şekil 1.ç.4 de detaylandırılmıştır. Proje sahasında oluşabilecek olan doğal felaket (sel, deprem vb.), yangın, sabotaj ve endüstriyel kazalarda meydana gelebilecek acil durumlara anında müdahale edebilmek için ilk yardım konusunda gerekli eğitim çalışmaları İLK YARDIM EKİBİ Acil ilk yardım gerektiren durumlarda, kişinin en yakınında bulunandan yararlanılması gerektiği ortaya çıktığından ayrım yapılmaksızın tüm personelin acil ilk yardım konusunda bilgilendirilmesi Proje sahasında oluşabilecek olan doğal felaket, yangın, sabotaj ve endüstriyel kazalarda oluşabilecek acil durumlarda ilk yardım ekipleri zor durumda bulunan kazazedeleri derhal olay yerinden uzaklaştırmalı ve kazazedeyi değerlendirerek şok, yumuşak doku yaralanması, yanık, kırık, kafa yaralanması, göğüs yaralanması ve zehirlenme gibi durumlara karşı gerekli acil tedaviyi uygulamalı ve gerektiğinde de sağlık ocağı, hastane gibi ilgili birimlere sevkleri yapılmalıdır 30

38 Şekil 1.ç.4. İlk Yardım Ekibinin Görev ve Sorumlulukları, Yangın Ekibinin Görev ve Sorumlulukları Yangın ekibinin görev ve sorumlulukları Şekil 1.ç.5 de detaylandırılmıştır. Proje sahasında oluşabilecek olan doğal felaket(sel, deprem vb.), yangın, sabotaj, endüstriyel kazalar vb. gibi meydana gelebilecek olan acil durumlarda, meydana gelebilecek olan zararların minimum düzeylerde olmasını sağlamak amacıyla olaya ilk anda müdahale etme YANGIN EKİBİ Meydana gelen olayın özelliğine göre ilk müdahale ve ilerlemesini önlemek amacıyla gerekli tedbirlerin alınması, söndürme çalışmalarının gerçekleştirilmesi Proje sahasında meydana gelebilecek olan acil durumlarda, olay mahallinden kaçış ve tahliyeyi en kısa süre içinde gerçekleştirme Proje sahasında yer alan toplanma bölgesinde toplanmayı sağlamak Proje kapsamında meydana gelebilecek olan acil durumlarda verilebilecek talimatlara göre hareket etmek Şekil 1.ç.5. Yangın Ekibinin Görev ve Sorumlulukları, Üretim esnasında kullanılacak olan araç, iş makinesi ve teçhizatın kullanımında olası dikkatsizlikler sonucu iş kazaları meydana gelebilecektir. Tüm bu kazaları azaltmak ve engellemek amacıyla, çalışanlara eğitim verilerek gerekli uyarılar yapılacak ve uyarı levhaları asılacaktır. İşyeri ile ilgili olarak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü nde belirtilen ilk yardım malzeme ve gereçleri temin edilerek ilk yardım dolabı oluşturulacaktır. Proje ile ilgili olarak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü nde belirtilen önlemler alınacaktır. Sonuç olarak, projenin işletme döneminde, gerekli tüm tedbirler alınacaktır. Projenin tüm aşamalarında, 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmış ve çıkartılacak olan yönetmelik ve tüzük hükümlerine uyulacak ve olası tüm kaza ve risklerin mümkün olan en alt düzeye indirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır. 31

39 d) Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler Söz konusu tesisten kaynaklı olası çevresel etkilere karşı alınacak kontrol tedbirleri ve uyulacak Yönetmelikler hakkında bilgiler aşağıda verilmiştir. SU KULLANIMI VE ATIK SU Arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları sırasında çalışacak toplam 15 kişiden kaynaklı su kullanımı söz konusu olacaktır. Projenin arazi hazırlık aşamasında ihtiyaç duyulacak olan su Aksaray Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü mevcut alt yapısından karşılanacaktır. Arazi Hazırlık ve İnşaat aşamasında çalışacak olan personelin sosyal ihtiyaçları, aynı parsel içerisinde Tarfaş A.Ş. nin sosyal altyapısından karşılanacaktır. Bu kapsamda personelden kaynaklı oluşacak atıksular da mevcut tesisin alt yapı sistemine verilecektir. Mevcut tesislerin alt yapı bağlantısı ise Aksaray Organize Sanayi Bölgesi alt yapı sistemi ile arıtma tesisine aktarılmaktadır. Ayrıca inşaat aşaması boyunca kullanılacak olan beton imalatları esnasında su kullanımı söz konusu olacaktır. Proje kapsamında tesis inşasında hazır beton kullanılacağından bu kapsamda proje alanı içerisinde herhangi bir atıksu oluşumu söz konusu olmayacaktır. Proje dahilinde oluşacak her türlü atıksu için, 31 Aralık 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, (13 Şubat 2008 tarih ve sayılı Resmi Gazete de ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yapılan değişiklikler) ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Yönetmeliği hükümlerine uygun hareket edilecektir. Projenin işletme aşamasında çalışacak olan personelden kaynaklı su kullanımı ve atıksu oluşumu söz konusu olacaktır. Üretimden kaynaklı ise herhangi bir su kullanımı söz konusu olmayacaktır. Sistem tamamen kapalı devre çalışacağından dolayı da üretime giren organik madde içerisinde bulunan nem muhteviyatı da kurutma ünitelerinde buharlaştırılarak giderimi sağlanacaktır. Projenin işletme aşamsında ortaya çıkacak olan atık sular; tesisin Organize Sanayi Bölgesinde olmasından dolayı, mevcut altyapı sistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Söz konusu alt yapı sistemi de sanayi bölgesinde bulunan mevcut atıksu arıtma tesisine bağlanmakta olup, tesiste çıkan atıksuların da arıtılarak deşarjı sağlanmış olacaktır. Ayrıca tesis ünitelerinin etrafında yağmur sularının toplanması amacı ile yağmur kanalları yapılacak olup, yağmur suları bu kanallarda ayrı olarak toplanarak organize sanayi bölge müdürlüğü yağmur suyu toplama sistemine verilecektir. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında; - 31/05/2005 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, - 31/12/2004 tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve 13 Şubat 2008 tarih ve sayılı Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 32

40 sayılı Su Ürünleri Kanununa ve bu kanuna bağlı çıkartılan, tarih ve sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Ürünleri Yönetmeliği nin su ürünleri ve su kirliliği ile ilgili hükümlerine uyulacaktır. Katı Atık, Atık Yağ, Tehlikeli Atık, Tıbbi Atık, Atık Pil ve Akümülatörler Katı Atıklar; Planlanan projenin arazi hazırlık ve işletme aşamasında çalışacak olan personellerden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar ile ambalaj atıkları ortaya çıkacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında çalışacak personellerden ve inşaat çalışmalarından kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar; Aksaray OSB nin içerisinde değişik noktalarda yer alan çöp konteynırlarına bırakılacaktır. Konteynırlarda biriken katı atıklar ise belli periyotlarda Aksaray Belediyesi tarafından alınarak, belediyenin katı atık depolama alanında bertaraf edilmektedir. Diğer taraftan projenin işletme aşamasında anaerobik reaktöre içerisine alınan organik içerikli maddeler, biyolojik ayrışma gerçekleştirildikten sonra reaktör çıktısı olarak ortaya çıkacaktır. Bu içerik yaklaşık %9 katı madde içeriğine sahip ve direk olarak tarlalarda organik gübre olarak kullanıma uygun bir maddedir. Gübrenin doğrudan serpilmesi mümkün olmadığı durumlarda söz konusu gübre, tesis içerisinde kurulacak olan gübre kurutma ünitesinde işleme tabi tutulacaktır. Bu işlem için disk tip veya bant tipi kurutucular kullanılacaktır. Kurutucu çıkısında elde edilen katı kısım bir romörkta veya kamyonda toplanarak nihai kullanım alanına sevk edilecektir. Projenin arazi hazırlık ve işletme aşamalarında ortaya çıkacak kağıt, karton, cam vb. geri dönüşümü mümkün olan atıklar ise; evsel nitelikli katı atıklardan ayrı olarak, tesis içerisinde üstü kapalı konteynırda biriktirilecek ve daha sonra da Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında lisans almış geri dönüşüm firmalarına verilerek değerlendirilecektir. Projenin tüm aşamalarında oluşacak katı atıkların (organik atıklar vb.) tarihli ve sayılı Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 18 de belirtildiği gibi denizlere, göllere ve benzeri alıcı ortamlara, caddelere dökülmesinin yasak olduğu konusunda çalışanlar uyarılacak ve gerek bu yasağa gerekse Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin tüm hükümlerine proje dahilinde uyulacaktır. Oluşması muhtemel ambalaj ve ambalaj atıkları ise; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. Atık Yağ, pil ve akümülatörler; Projenin işletme aşmasında araç bakımları en yakın servis istasyonunda yapılacak olup, bunun mümkün olmaması durumunda ise tesis içerisinde yapılması durumunda atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır. Ayrıca tesis içerisinde bulunan araç ve ekipmanların bakım ve onarımlarından kaynaklı atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır. Araç bakımlarının proje sahasında yapılmasının zorunlu olduğu durumlarda oluşması muhtemel atık yağların bertarafı için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (

41 tarih ve sayılı RG ve tarih ve sayılı RG ile değişik) hükümleri uygulanacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında oluşacak atık yağlar, tesis alanı içerisinde sızdırmazlığı sağlanmış, kapalı bir ortamda geçici olarak depolanacak ve daha sonra lisanslı firmalar kanalıyla bertaraf edilecektir. Araçların tesis içerisinde bakım ve onarımları sızdırmazlığı sağlanmış bir alanda yapılacak olup, yapılacak çalışmalar esnasında Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren "Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik"te belirtilen hükümlere uyulacaktır. Faaliyetin üretim aşaması sırasında kullanılacak araçların bakım ve onarımlarının faaliyet alanı içerisinde yapılmasının zorunlu olduğu durumunda, ortaya çıkması muhtemel atık aküler, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (Değişik tarih ve sayılı R.G) hükümleri doğrultusunda proje alanı içerisinde taban sızdırmazlığı sağlanmış, kapalı bir ortamda muhafaza edilecek ve lisanslı geri kazanım firmasına verilerek bertarafı sağlanacaktır. Faaliyetin üretim aşaması sırasında çalışacak araçlardan kaynaklanacak araç lastiklerinin bertarafında tarih ve sayılı Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği (Değişik tarih ve sayılı R.G) hükümlerine uygun olarak hareket edilecektir. Söz konusu lastikler anılan Yönetmeliğin ilgili hükümleri gereği lisanslı firma kanalıyla bertaraf edilecektir. Hafriyat Planlanan projenin hayata geçirilmesi ile toplam m 2 kapalı ve açık alanda üretim faaliyetleri gerçekleştirilecektir. Kurulacak üniteler genel olarak araç, ekipman ve tanklardan meydana geleceğinden dolayı bu kapsamda yüksek miktarlarda bir hafriyat çalışması gerçekleştirilmeyecektir. Proje alanı içerisinde yapılacak ve çok az miktarlarda çıkması beklenen hafriyat atığı ile bitkisel toprağın çalışma alanı içerisinde bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda çıkacak olan hafriyat malzemesi arazi tesviyesi ve dolgu çalışmaları esnasında tekrar kullanılacaktır. Ortaya çıkacak olan bitkisel nitelikli toprak ise arazi yeşillendirmesi ve peyzaj çalışmaları esnasında kullanılarak değerlendirilecektir tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Madde 34-Hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarının tekrar kullanılamaması veya geri kazanılamaması durumunda bu atıklar kontrollü olarak depolanır. Hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıkları, Yönetmelikte belirtilen idari ve teknik esaslar doğrultusunda, yalnızca projesinde belirtilen ve bu amaçla hazırlanmış/seçilmiş ve gerekli izinleri alınmış döküm sahalarında depolanabilirler. İzinsiz hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıkları için depolama sahası açılamaz ve işletilemez. İzinsiz açanlar, işletenler, döküm yapan üreticiler ve taşıyıcılar hakkında Kanunun belirlediği cezalar uygulanır. Ayrıca atığın bertarafının ve çevreye verdiği zararın tutarı hesaplanarak, zararı verenlerden peşin olarak tahsil edilir, denilmektedir. İnşaat işlemleri sonucu oluşacak hafriyat malzemesi proje alanı içerisinde uygun bir alanda depolanacak ve daha sonra çevre düzenleme ve rekreasyon çalışmalarında kullanılacaktır. 34

42 Faaliyetin her aşamasında tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Gürültü Tablo 1.c.6 da belirtildiği üzere faaliyetin inşaat aşamasında 2000 metrede iş makinelerinden oluşacak Lgündüz gürültü seviyesi 12,88 dba olacaktır. Dolayısı ile gündüz gürültü değerleri yerleşim yerine gelmeden Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Madde 23 (a) bendinde belirtilen Şantiye alanlarındaki faaliyet türlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII de yer alan Tablo- 5 te verilen sınır değerleri aşamaz. denilmektedir. Söz konusu faaliyetler sonucu oluşacak gürültü seviyesi Ek-VII de yer alan Tablo-5 te öngörülen gündüz gürültü düzeyi sınırının (70 dba) altında kalmaktadır. İşletme aşamasında meydana gelecek olan gürültünün hesap yöntemi, arazi hazırlık ve inşaat aşamasında hesaplandığı şekilde yapılmıştır. İşletme aşaması kapsamında yapılacak işlemlerde gürültüye neden olabilecek makine, ekipmanlar ve özellikleri Tablo 1.c.8'de; bu araçlardan kaynaklanacak toplam ses (gürültü) düzeyi uzaklığa göre sırasıyla Tablo 1.c.9 da, ilgili grafik ise Şekil 1.c.2. de verilmiştir. Tablo 1.c.9. da verilen gürültü seviyeleri Şekil 1.c.2. de verilen dağılım grafiğiyle karşılaştırıldığında; projenin işletme aşamasında 400 m sonra; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği" Madde 26 da belirtilen 70 dba sınırının altında kaldığı görülmektedir. Ayrıca faaliyet alanına en yakın yerleşim birimi tesisin yaklaşık m mesafede bulunan Hamidiye Beldesi olup, bu mesafe göz önüne alındığında, faaliyetin oluşturacağı gürültünün çevreye herhangi bir olumsuz etkisinin olmayacağı öngörülmektedir. Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi için, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanunca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkındaki Yönetmelik (Değişik tarih ve sayılı RG) hükümleri gereğince Çevre izni alınacaktır. Hava Kalitesi Üzerine Etkiler Proje kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalar esnasında oluşacak toz emisyonu hesaplanırken, çalışmaların en olumsuz şartlarda gerçekleşeceği göz önüne alınmıştır tarih ve sayı ile Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 de de belirtildiği üzere; yeni kurulacak tesisler için, Ek-2 de belirtilen kirletici kütlesel debilerinin aşılması halinde Hava Kirlenmesine Katkı Değerinin Hesaplanması gerekmektedir. Biyogaz Tesisi Projesinin inşaat aşaması süresince yapılacak bütün çalışmaların aynı zaman diliminde gerçekleştirileceği göz önüne alındığında oluşacak toz emisyonu 0,221 kg/saat olarak hesaplanmıştır. Dolayısıyla SKHKKY Ek-2 de de belirtildiği üzere; yeni kurulacak tesisler için, Ek-2 de belirtilen kirletici kütlesel debilerinin aşılması halinde, tesis etki alanında uluslararası kabul görmüş bir dağılım modeli kullanımıyla Hava Kirlenmesine Katkı Değerinin Hesaplanması na gerek duyulmamıştır. Proje sahasında oluşabilecek tozlanmayı minimuma indirgemek için de

43 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği İzne Tabi Tesisler İçin Emisyon Sınırları ekinde (Ek-1) belirtilen, açıkta depolanan tozlu yığma malzemelerle ilgili hava kalitesi standartlarını karşılama hususlarına uyulacaktır. Biyogaz Tesisi faaliyetinin işletme aşamasında her biri 1,2 MW gücünde 2 adet (toplam 2,4 MW) biyogaz motorlu kojenarasyon sistemi kullanılacaktır. Sistemde biyogaz içten yanmalı motorlarda yakılarak elektrik ve ısı enerjisi elde edilmektedir. Isı enerjisi motorun gövde ısısının ve egzoz gazı ısısının geri kazanılması ile sağlanmaktadır. Üretilen ısıdan faydalanılamadığı durumlarda, fazla ısı radyatör vasıtası ile atmosfere verilecektir. Kojenerasyon ünitesinde bir adet baca yapısı bulunacaktır. Faaliyet kapsamında yakıt olarak metan gazı kullanılacaktır. Kullanılacak olan metan gazından CO 2, NO 2, CO ve PM oluşumu söz konusu olacaktır. Tesisin işletme aşamasında oluşacak baca gazı emisyonları için tarih ve sayı ile Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) Ek-5, Tablo 5.2 de belirtilen gaz yakıtlı yakma tesisleri için baca gazı sınır değerlerine uyulacaktır. Söz konusu tesis için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik te ve bu yönetmelikte; tarih ve sayılı Resmi Gazete de tarih ve sayılı Resmi Gazete de tarih ve sayılı Resmi Gazete de yapılan değişiklikler gereğince Çevre İzni alınacaktır. Flora-Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler Projenin flora ve fauna üzerine etkileri ve etkileri azaltıcı önlemler 2. Bölümün b kısmında detaylı olarak verilmiştir. 36

44 BÖLÜM 2 PROJENİN YERİ

45 BÖLÜM 2. PROJENİN YERİ Planlanan proje Aksaray OSB 220 ada 1 nolu parsel üzerinde kurulacaktır. Söz konusu parsel alanı TARFAŞ A.Ş. ne tahsis edilmiş bir alandır. Söz konusu parsel içerisinde TARFAŞ A.Ş. ne ait Yem Üretim Tesisi de yer almakta olup, söz konusu tesis mevcut parselin doğu köşesine yapılaşmıştır. Planlanan söz konusu Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi ise 220 ada nolu parselin batı köşesine yapılaşacak şekilde projelendirilmiştir. Mevcut yem fabrikası ve planlanan proje alanını gösterir Vaziyet Planı Ek-3 de ve Tarfaş Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi 1/2.250 Ölçekli Genel Vaziyet Planı Ek- 8 de verilmiştir. Proje alanını da içinde bulunduğu Aksaray Organize Sanayi Bölgesi, Aksaray ilinin güneyinde ve kuş uçuşu yaklaşık 12 km mesafede bulunmaktadır. Yapılması ve işletilmesi planlanan proje için seçilen alanı gösterir Yer Bulduru Haritası ve proje alanını gösterir fotoğraflar eklerde verilmiştir (Bkz. Ek-1, Ek-6). Aksaray Organize Sanayi Bölgesi nin kesin yer seçim kararı tarihinde toplanan komisyonca belirlenmiş olup, komisyon üyelerinin görüşleri doğrultusunda çalışmalar başlatılmış ve alt yapı çalışmaları tamamlanarak işletmelere yer tahsislerine başlanmıştır. Yapılması planlanan söz konusu Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi nin içinde bulunduğu Aksaray Organize Sanayi Bölgesi, Aksaray-Adana karayolunun 15. km sinde, yolun doğusunda, Taşpınar Belediyesi sınırları içerisinde pafta 6, parsel 220 de kayıtlı bir alan üzerine kurulmuştur. Aksaray OSB içerisinde 220 ada 1 nolu parselde gerçekleştirilmesi planlanan projeye en yakın yerleşim birimleri, mesafeleri ve proje alanına göre konumlarını gösterir tablo aşağıda verilmiştir. Tablo 2.1. Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi ne En Yakın Yerleşim Merkezleri ve Faaliyet Alanına Uzaklıkları Yerleşim Yeri Yönü Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi ne Mesafesi (m) Hamidiye Beldesi Kuzey Batı Bağlı Köyü Doğu Sağlık Köyü Kuzey-Doğu Karataş Köyü Doğu Taşpınar Belediyesi Güney Akhisar Köyü Kuzey-Doğu AKSARAY İLİ Kuzey Kaynak: 1/ Ölçekli Topografik Harita Ayrıca yapılması ve işletilmesi planlanan tesis ve çevresinde bulunan yerleşim birimlerini gösterir 1/ ölçekli topografik harita ekte sunulmuştur (Bkz:Ek-2). 37

46 a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi vb.) Tarım Alanı Proje alanı Organize Sanayi Bölgesi içerisinde yer almakta olup, tarım alanı bulunmamaktadır. Orman Alanı Proje alanı Organize Sanayi Bölgesi içerisinde yer almakta olup, orman alanı bulunmamaktadır. Su Yüzeyi Proje alanı Organize Sanayi Bölgesi içerisinde yer almakta olup, alan içerisinde herhangi bir su yüzeyi bulunmamaktadır. Planlı Alan Yapılması planlanan söz konusu Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi nin içinde bulunduğu Aksaray Organize Sanayi Bölgesi, Taşpınar Belediyesi sınırları içerisinde pafta 6, parsel 220 de kayıtlı bir alan üzerine kurulmuştur. 38

47 b) EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak; sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 16/12/1960 tarihli ve 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler EK-V Deki Duyarlı Yöreler Aksaray ilinde ki bilinen tek sulak alan Eskil ilçesi sınırları içerisinde bulunan Eşmekaya Sazlığıdır. Yüzölçümü 7936 ha olup, denizden yüksekliği 945 m dir. Tuz Gölü Özel Çevre Koruma alanı içinde yer alan ve Önemli kuş alanı stastüsü de olan Eşmekaya Sazlığı, aynı zamanda I. Derecede Doğal Sit Alanı ve Yaban Hayatı Koruma Sahasıdır. Ayrıca Aksaray ilinde milli park, tabiat parkı ve tabiatı koruma alanları bulunmamaktadır. İlimizde tabiat anıtı olarak Merkez İlçe Kurtuluş Mahallesinde Ervah Kabristanlığı girişinde Kanlı Pelit, Hamit Mahallesi Güzelbaba sokakta Karaoğlan Kavağı bulunmaktadır. Ayrıca, İl sınırları içerisinde Ihlara Özel Çevre Koruma Bölgesi bulunmakta ve Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesinin önemli bir bölümü de Aksaray İl sınırları içerisinde kalmaktadır. Proje alanı ve yakın civarının Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nin EK-V Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak yapılan değerlendirmesi aşağıdaki gibidir. 1. Ülkemiz Mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar: a) 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. maddesinde tanımlanan ve bu Kanunu nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları ; Faaliyet alanı çevresinde böyle alanlar bulunmamaktadır. b) 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman Bakanlığı nca belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları ; Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Alanı içinde yer alan Eşmekaya Sazlığı, aynı zamanda 1. Derece Doğal Sit Alanı ve Yaban Hayatı Koruma Sahasıdır. Faaliyet alanı çevresinde böyle alanlar bulunmamaktadır. c) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2 nci maddesinin a - Tanımlar bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı olarak tanımlanan ve aynı Kanun ile 3386 sayılı Kanunun ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar; Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Alanı içinde yer alan Eşmekaya Sazlığı, aynı zamanda 1. Derece Doğal Sit Alanı ve Yaban Hayatı Koruma Sahasıdır. Faaliyet alanı çevresinde böyle alanlar bulunmamaktadır. d) 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları; Proje alanı ve yakın civarında bu tür alanlar bulunmamaktadır. 39

48 e) 31/12/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar; Proje alanı içerisinde bu tür alanlar bulunmamaktadır. f) 02/11/1986 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49 uncu maddesinde tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri ; Proje alanı ve çevresinde bu tür alanlar bulunmamaktadır. g) 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri olarak tespit ve ilan edilen alanlar; Bakanlar Kurulunun tarih ve 2000/1381 sayılı kararı Kararname ile Özel Çevre koruma Bölgesi ilan edilen Tuz Gölü Özel Koruma Bölgesi Aksaray İl sınırları içinde kalmaktadır. Proje alanı içerisinde bu tür alanlar bulunmamaktadır. h) 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar İlgili Kanunda koordinatları verilerek tanımlanan alan ile Proje alanının etkileşimi söz konusu değildir. i) 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan yerler; Proje alanı içerisinde bu tür alanlar bulunmamaktadır. j) 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar; Böyle bir alan söz konusu değildir. k) 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun da belirtilen alanlar; Proje alanı içersinde ve yakın civarında böyle bir alan söz konusu değildir. l) 4342 sayılı Mera Kanunu nda belirtilen alanlar; Proje alanı mera vasıflı arazi kapsamında değildir. m) 17/05/2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde belirtilen alanlar; Projeye konu alanda ve yakın çevresinde Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde belirtilen alanlar bulunmamaktadır. 2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere uyarınca korunması gerekli alanlar: a) 20/02/1984 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası 40

49 Üreme Alanları nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları ; Proje Alanı ve çevresinde İlgili Sözleşmede belirtilen flora, fauna, Deniz Kaplumbağası, Üreme Alanları nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları bulunmamaktadır. b) 12/06/1981 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınan alanlar; Proje Alanı ve çevresinin Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barselona Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınan alanlar ile ilgisi bulunmamaktadır. i. Proje Alanı ve çevresinde 23/10/1988 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Akdeniz de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Protokol gereği ülkemizde Özel Koruma Alanı olarak belirlenmiş alanlar bulunmamaktadır. ii. Proje Alanı ve çevresinde 13/09/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit listesinde yer alan alanlar bulunmamaktadır. iii. Proje Alanı ve çevresinde Cenova Bildirgesi nin 17 nci maddesinde yer alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar bulunmamaktadır. c) 14/02/1983 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1 ve 2 nci maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından Kültürel Miras ve Doğal Miras statüsü ile koruma altına alınan kültürel, tarihi ve doğal alanlar; Proje Alanı içerisinde böyle bir alan bulunmamaktadır. d) 17/05/1994 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar; Proje Alanı ve yakın civarında böyle bir alan bulunmamaktadır. 1. Korunması gereken alanlar: a) Onaylı çevre düzeni planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.); Proje alanı ve yakın civarı yukarda belirtilen alanlar içerisinde değildir. b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı Proje Alanı içerisinde sulanan, sulanması mümkün olan araziler ile yağışa bağlı tarımda kullanılan özel mahsul plantasyon alanları bulunmamaktadır. 41

50 c) Sulak Alanlar:Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketlerinin çekilme devresinde derinliği 6 metreyi geçmeyen sular, bataklık sazlık ve turbalıklar ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler Proje alanı arazi sulama ve devolapman projeleri içerisinde değildir. d) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları Proje alanı içerisinde göl, akarsu ve yer altı suyu işletme sahası bulunmamaktadır. e) Bilimsel araştırmalar için önem taşıyan ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar Yukarıda belirtilen alanların hiçbiri proje alanı içerisinde ve çevresinde bulunmamaktadır. Çalışma alanı yakın çevresinde nüfusça yoğun yaşama alanları, Kültürel ve arkeolojik veri veya eserlerin bulunduğu alanlar, Yeraltı sularının veya termal suların bulunduğu kaynak alanları bulunmamaktadır. FLORA FAUNA Aksaray İli, Organize Sanayi Bölgesi nde planlanan Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi flora ve fauna çalışmaları Şubat (2011) ayında Bilim Uzmanı Biyolog Ayşegül Karagöz tarafından yapılmıştır. FLORA Faaliyet alanı, Grid Kareleme Sistemine göre B4 karesinde yer almaktadır. Flora kısmı oluşturulurken Davis in Flora of Turkey and East Aegean Islands adlı eserinden, Türkiye Florası ile ilgili yayınlanmış çalışmalardan literatür çalışması yapılarak ve Tübitak tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Veri Servisi nden yararlanılmıştır. Bunlara ek olarak daha önce bölgede yapılan bir çok projenin hazırlanması sırasında hazırlanan veriler de bu projenin flora ve fauna kısmının oluşturulmasında katkı sağlamıştır. - Fitocoğrafik Bölge İç Anadolu Bölgesi nde bulunan Aksaray ili, Fitocoğrafik bölge açısından İran Turan bölgesinde bağlıdır. Geniş anlamda İran Turan bölgesi İç Anadolu bölgesinden güneye doğru Filistin e kadar, doğuya doğru Moğolistan a kadar uzanır. Bölge vejetasyonu topografik yapı ve iklim özelliklerine bağlı bir oluşum gösterir. İran Turan Fitocoğrafik Bölgesi nde iklim; Akdeniz bölgesi ile Orta Anadolu bölgesi iklimleri arasında bir geçiş özelliği gösterse de faaliyet alanı bölgesinde karasal iklim hakimdir. Step vejetasyonu görülmektedir. Step; yazın kuruyan, kışın dinlenme halinde olan, genelde asitli olmayan topraklarda gelişen kserofil veya mezofil bitki türlerinin oluşturduğu açık bir vejetasyon tipidir. İç Anadolu stepinin sınırları kuzeyde Çankırı, Çorum ve Ilgaz dağlarına, güneybatıda Kayseri ye güneyde Toros dağlarına, batıda Sivrihisar-Eskişehir, Beypazarı-Nallıhan, Afyon, Emirdağ ve doğuda Anadolu diyagonaline kadar Yozgat ı içine alacak şekilde yayılır. Doğu Anadolu da ekolojik koşulların değişmesi ve iklimin uygun olmaması nedeniyle tamamen İran-Turan bitki coğrafyası kökenli step ve step öncesi bitkiler yerleşmiş durumdadır. Ova stepi antropojenik bir flora ve vejetasyon göstermektedir. Genellikle ova stepinin primer bitki örtüsü bozulmuş ve tarım arazisine dönüştürülmüş olduğu için pek çok alanda antropojenik sekonder bitki örtüsü bulunmaktadır. 42

51 - Flora Türlerinin Fitocoğrafik Bölgelere Göre Dağılımı Faaliyet alanı ve çevresinde bulunan ve habitat özelliği nedeniyle bulunma olasılığı yüksek olan taksonların fitocoğrafik bölgelerinin belirtilmesinde çeşitli kısaltmalar kullanılmıştır. Buna göre; Avr.-Sib. Ele. (Avrupa-Sibirya Elementi ni), D. Akd. Ele. (Doğu Akdeniz Elementi ni), Akd. Ele. (Akdeniz Elementi ni) ve İr.-Tur. Ele. (İran-Turan Elementi ni) ifade etmektedir. Geniş yayılışlı ya da fitocoğrafik bölgesi tam olarak bilinmeyenler için (-) işareti konmuştur. Flora listesinde tür ve tür altı düzeyde yer alan 114 adet bitki taksonunun fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı; Iran-Turan elementi 21, Avrupa-Sibirya elementi 4, Doğu Akdeniz elementi 7 ve Akdeniz elementi 7 şeklindedir. Geri kalan 75 tür ise kozmopolit veya fitocoğrafik bölgesi belirsizler kategorisinde yer almaktadır. - Flora Türlerinin Endemizm ve Tehlike Sınıfları Açısından Durumu Faaliyet alanı ile çevresinde; nadir, nesli tehlikede olan ve Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern Sözleşmesi) Ek-I listesine göre koruma altına alınması gereken bir bitki türü bulunmamaktadır. Faaliyet alanı ve çevresinde 1 adet endemik tür [Saponaria prostrata WILLD. subsp. calvertii (BOISS.) HEDGE] bulunmaktadır; fakat bu türde tehlikeli bir durum söz konusu değildir. Flora listesinde tür ve tür altı düzeyde yer alan 114 adet bitki taksonu IUCN (The World Conservation Union: The International Union for the Conservation of Nature and Natural Resources = Doğayı ve Doğal Kaynakları Korumaya Yönelik Uluslararası Topluluk - Dünya Koruma Topluluğu) Red List Kategorilerinde yer almamaktadır. Flora Türlerinin Belirlenmesinde Kullanılan Kaynakların Durumu Faaliyet alanı ve çevresinde bulunan türlerin belirlenmesinde kaynak göstermek için çeşitli kısaltmalar kullanılmıştır. Buna göre D (Duyum Yöre Halkından Alınan Bilgiler i), G (Gözlem i) ve L (Literatür ü) ifade etmektedir. 43

52 Tablo 2.b.1. Biyogaz Tesisi Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Flora Türlerinin Latince ve Türkçe Adları, Habitatları, Endemizm Durumu, Fitocoğrafik Bölgeleri, IUCN Red Data Book, Bern Kategorileri Endemizm Fitocoğrafik IUCN Bern Familya ve Tür Adı Türkçe İsim (*) Habitat Kaynak Durumu Bölge 2010 Ek-1 ACANTHACEAE Acanthus hirsutus BOISS. AMARANTHACEAE Ayıpençesi Orman, step, tarla, Pinus brutia ormanları, dik kireçsiz eğimler, bozkır, nadas tarlaları G Amaranthus albus L. Tilkikuyruğu Kültür arazileri, çorak yerler kumullar L Amaranthus retroflexus L. Tilkikuyruğu Yol kenarı, kültür arazileri, çorak yerler G APIACEAE / UMBELLIFERAE Actinolema macrolema BOISS. - Tarlalar, bağlar, bazı kalkerli alanlar - İr.-Tur. Ele. - - G Artedia squamata L. - Tepeler, yamaçlar, çalılık, tarla kenarları L Bupleurum flavum FORSSK. - Firigana, sarp ve kuru, açık doğal habitatlar - D. Akd. Ele. - - D Caucalis platycarpos L. - Tarla, yamaç, yol kenarı L Echinophora tournefortii JAUB. ET SPACH Çörtük otu Step, tarla - İr.-Tur. Ele. - - L Eryngium campestre L. var. campestre (L.) Orman açıklığı, taşlı tepe yanları, bozulmuş step, Boğa dikeni HUDSON nadas tarlalar, kumullar G Eryngium campestre L. var. virens LINK Boğa dikeni Orman açıklığı, taşlı tepe yanları, bozulmuş step, nadas tarlalar, kumullar L Opopanax hispidus (FRIV.) GRIS. Kaymak otu Tarlalar, taşlı yerler, tuzlu tortular D Scandix australis L. subsp. grandiflora (L.) Granit, serpantin veya kireçtaşı yamaçlar, step, tarla Kişkiş THELL. ve yol kenarları G Torilis arvensis (HUDS.) LINK subsp. arvensis (HUDS.) LINK Yamaçlar, kayalar, çorak yerler L Torilis arvensis (HUDS.) LINK subsp. neglecta (SPRENGEL) THELLUNG - Koruluklar, çitler, çorak yerler, tarlalar G Torilis arvensis (HUDS.) LINK subsp. purpurea (TEN.) HAYEK - Çalılık yamaç, tarla - Akd. Ele. - - L ARACEAE Arum detruncatum C. A. MEYER var. detruncatum C. A. MEYER Arum detruncatum C. A. MEYER var. virescens (STAPF) K. ALPINAR ET R. MILL ASCLEPIADACEAE Cynanchum acutum L. subsp. acutum L. Cynanchum acutum L. subsp. sibiricum (WILLD.) RECH. FIL. ASTERACEAE / COMPOSITAE Achillea biebersteinii AFAN. - - Panzehir otu Panzehir otu Arı çiçeği Kayalık yerler, step, yol kenarları, Quercus ve Juniperus çalılıkları Kayalık yerler, step, yol kenarları, Quercus ve Juniperus çalılıkları Kumlu tuzcul yerler, nehir kıyıları, nadas tarlaları, bağlar, yol kenarları Kumlu tuzcul yerler, nehir kıyıları, nadas tarlaları, bağlar, yol kenarları Konıfer ormanı, step, kurak çayırlık, kayalık yamaç, nadas tarla G - İr.-Tur. Ele. - - G L L - İr.-Tur. Ele. - - G 44

53 Familya ve Tür Adı Türkçe İsim (*) Habitat Endemizm Fitocoğrafik IUCN Bern Durumu Bölge 2010 Ek-1 Kaynak Achillea setacea WALDST. ET KIT. Civanperçemi Step, taşlık yamaç, çayırlık, nadas tarla - Avr. - Sib. Ele. - - G Anthemis cretica L. subsp. tenuiloba (DC.) GRIERSON Dağ papatyası Step, yol kenarı, nehir kenarı G Anthemis tinctoria L. var. tinctoria L. Sarı papatya Step, tarla, kireçtaşı kenarları, çalılıklar arası L Anthemis tinctoria L. var. pallida DC. Papatya Step, tarla kenarı G Artemisia absinthium L. Yavşan otu Akarsu kenarı, tarla, yamaç, step G Carduus pycnocephalus L. subsp. albidus (BIEB.) KAZMI Deve kangalı Kayalık alan, tarla, boş alan, Pinus brutia ormanı L Carduus pycnocephalus L. subsp. arabicus (JACQ. EX MURRAY) NYMAN Deve kangalı Kayalık kireçtaşı yamaç, tarla kenarı, boş alan - B. Akdeniz - - L Centaurea depressa BIEB. Bodur peygamber çiçeği Tarla, yol kenarı D Centaurea diffusa LAM. Peygamber çiçeği Tepeler, yolkenarı, boş alan, tarla - Akd. Ele. - - G Centaurea thracica (JANKA) HAYEK Peygamber çiçeği Korular, çalılıklar, stepler L Centaurea virgata LAM. Peygamber çiçeği Kurak tepeler, step, kurak boş alan - İr.-Tur. Ele. - - L Chardinia orientalis (L.) O. KUNTZE - Step, kireçtaşı yamaç, nadas tarla, yol kenarı - İr.-Tur. Ele. - - G Crepis foetida L. subsp. commutata (SPRENG.) Quercus ormanı, Pinus ormanı, serpantin, mağmatik Kokar ot BABCOCK yamaç, kireçtaşı yamaç, step, tarla yanı L Crupina vulgaris CASS. - Step, kültür yapılmayan kalkerli veya killi toprak üzerinde çıplak alanlar G Echinops ritro L. Tüysüz topuz/ Deve Stepte kayalık yamaç, garik, nehir yatakları, nadas dikeni tarla L Echinops viscosus DC. subsp. bithynicus Kayalık kireçtaşı ve mağmatik yamaç, maki, step, Kirpi dikeni (BOISS.) RECH. FIL. Quercus ve Pinus ormanları yol kenarı L Onopordum acanthium L. Eşek dikeni Kayalık yamaç, çağıllık, temizlenmiş orman, yol kenarı, tarla (yaramaz ot) G Senecio vernalis WALDST. ET KIT. Kanarya otu Kumlu ve boş alanlar, tarla, kayalık yamaç G Taraxacum buttleri VAN SOEST Karahindiba Yol kenarı, tarla, kayalık alan L Taraxacum serotinum (WALDST. ET KIT.) PORIET Karahindiba Kurak alan, step, tarla L Tragopogon longirostis BISCH. EX SCHULTZ BİP. var. abbreviatus BOISS. Tekesakalı Kayalık yamaç, çalılık, yol kenarı, tarla L Tragopogon longirostis BISCH. EX SCHULTZ BIP. var. longirostis BISCH. EX SCHULTES Tekesakalı Kayalık yamaç, çalılık, yol kenarı, tarla L Xanthium spinosum L. Pıtrak Kurak yamaç, boş alan G Xanthium strumarium L. subsp. strumarium L. Pıtrak Ruderal G Xanthium strumarium L. subsp. cavanillesii (SCHOUW) D. LÖVE ET P. DANSEREAU Pıtrak Tarla kenarları, kumlu yerler G BORAGINACEAE Alkanna tinctoria (L.) TAUSCH subsp. tinctoria (L.) TAUSCH Havacıva otu Kuru, kumlu ve kayalık yerler, maki, Quercus çalılığı - Akd. Ele. - - G 45

54 Familya ve Tür Adı Türkçe İsim (*) Habitat Endemizm Durumu Fitocoğrafik Bölge Alkanna tinctoria (L.) TAUSCH subsp. anatolica Kuru yamaçlar, kireçtaşı çağıllar, bozkır, maki, Pinus Havacıva otu HUB.-MOR. ormanı, kıyı kumulları - D. Akd. Ele. - - G Anchusa azurea MILLER var. azurea MILLER Sığırdili Tarlalar, kuru bozkır, gibi L Anchusa azurea MILLER var. macrocarpa (BOISS. ET HOHEN.) CHAMB. Sığırdili Tarlalar, kuru bozkır, b.g G Buglossoides arvensis (L.) JOHNSTON Taşkesken otu Kireçtaşı yamaçlar, tarla kenarları, tahıl tarlası, kayalı yamaçlar, nadas tarlaları D Echium italicum L. Engerek otu Kireçtaşı yamaçlar, tarlalar, tahrip edilmiş arazi, b.g. - Akd. Ele. - - G Heliotropium suaveolens BIEB. Siğil otu Nadas tarlaları, kuru tahrip edilmiş yamaçlar - D. Akd. Ele. - - G Heterocaryum szovitsianum (FISCH. ET MEY.) A. DC. - Nadas tarlalarındaki arsız bitkilerle - İr.-Tur. Ele. - - L Lappula barbata (BIEB.) GÜRKE - Nadas tarlalarındaki arsız bitkilerle - İr.-Tur. Ele. - - L Lappula squarrosa (RETZ.) DUMORT. - Bozkır, kayalı ve taşlı yamaçlar, çorak yerler L Myosotis stricta LINK EX ROEMER ET - Mine çiçeği Kuru yerler SCHULTES Avr. - Sib. Ele. - - G Nonea caspica (WILLD.) G. DON - Nadas tarlaları, yol kenarları, çimenlik ve kayalık - yamaçlar, çakıllı bozkır İr.-Tur. Ele. - - L Nonea ventricosa (SM.) GRISEB. - Tarlalar, bağlar, yol kenarları, örenler, kuru tepeler - Akd. Ele. - - G Onosma aucheranum DC. Emzik otu Onosma giganteum LAM. - BRASSICACEAE / CRUCIFERAE Kuru tepeler, kalkerli bozkırlar, tahıl tarlası, frigana, Quercus, Pinus, Abies ormanı Arbatus ormanı, nadas tarlaları ve tarla kenarları, maki, bağlar - - IUCN 2010 Bern Ek-1 Kaynak D. Akd. Ele. - - L D. Akd. Ele. - - G Aethionema arabicum (L.) ANDRZ. EX DC. - Tarla, taşlık yamaç L Alyssum desertorum STAPF. var. desertorum STAPF. Kevke Ekili alan, açık yer G Alyssum desertorum STAPF. var. prostratum DUDLEY Kevke Açık yer L Arabis nova VILL. - Taşlık alan G Boreava orientalis JAUB. ET SPACH Sarı ot Tarla, yol kenarı L Erysimum crassipes FISCH. ET MEY. - Kenar, kayalık yamaç, nadas tarla, kumul G Erysimum repandum L. - Yamaç, tarla, boş alan L Fibigia eriocarpa (DC.) BOISS. - Yamaç, çalılık, orman L Sinapis arvensis L. Hardal otu Yol kenarı, boş alan G Sisymbrium altissimum L. Süpürge otu Ekili alan, boş alan G Sisymbrium loeselii L. - Kayalık yamaç, yol kenarı, ekili alan yakını G CARYOPHYLLACEAE Cerastium perfoliatum L. - Kültüre alınmış yerler G Gypsophila pilosa HUDSON Çöven Kültür tarlaları, yol kenarları, step - İr.-Tur. Ele. - - G Minuartia anatolica (BOISS.) WORON. var. polymorpha MCNEILL - Taşlı yerler L 46

55 Familya ve Tür Adı Türkçe İsim (*) Habitat Endemizm Fitocoğrafik IUCN Bern Durumu Bölge 2010 Ek-1 Kaynak Saponaria orientalis L. Sabun otu Kayalık yamaçlar, çağıllıklar, nadas tarlaları G Saponaria prostrata WILLD. subsp. calvertii (BOISS.) HEDGE Sabun otu Tarlalar, tahrip edilmiş habitatlar + İr.-Tur. Ele. - - L Silene alba (MILLER) KRAUSE subsp. eriocalycina (BOISS.) WALTERS Salkım çiçeği Tarlalar, orman kenarları, kayalık yerler L CONVOLVULACEAE Convolvulus arvensis L. DIPSACACEAE Tarla sarmaşığı Kumlu bozkır, nadas tarlaları, hendeklerin kenarlarının üzerinde, nehirler ve göller L Dipsacus laciniatus L. Çoban tarağı Yol kenarları, kıyılar, tarlalar G Pterocephalus plumosus (L.) COULTER - Taşlı yamaçlar, yolkenarları L EUPHORBIACEAE Euphorbia aleppica L. Euphorbia taurinensis ALL. FABACEAE / LEGUMINOSAE Sütleğen Sütleğen Kurak taşlı yamaçlar, serpantin tepeler, step, akarsu kenarları, tarlalar, yolkenarları Quercus Phillyrea ormanı, Pinus brutia ormanı, maki firigana, taşlı alanlar, batak G L Astragalus angustiflorus C. KOCH subsp. angustiflorus C. KOCH Geven Açık kayalık alanlar, bozkır - İr.-Tur. Ele. - - G Coronilla scorpioides (L.) KOCH Körigen Ekilmiş ve tahrip edilmiş yerler G Galega officinalis L. - Çalılık, ormanlık yerler, ıslak yerler - Avr.-Sib. Ele. - - G Hedysarum varium WILLD. - Bozkır, çıplak yamaçlar, meşe korulukları, nadas tarlaları, ekilmiş yerler - İr.-Tur. Ele. - - L Lathyrus digitatus (BIEB.) FIORI - Çam ormanları (Pinus brutia, Pinus nigra), meşe korulukları, maki, kayalık yamaçlar, çağıllık - D. Akd. Ele. - - L Onobrychis hypargyrea BOISS. Korunga Kayalık yamaçlar, özellikle kireçtaşı, nadas tarlaları, meşe çalılıkları L Trigonella aurantiaca BOISS. Boy otu Meşe çalılıkları, çam ormanları, kayalık yamaçlar, nadas tarlaları, bağlar - İr.-Tur. Ele. - - G GERANIACEAE Geranium tuberosum L. subsp. tuberosum L. Geranium tuberosum L. subsp. deserti-syriacum DAVIS GUTTIFERAE İğnelik Taşlı yamaçlar ve bozulmuş habitatlar, özellikle nadas tarlalar G İğnelik Nadas tarlalar - İr.-Tur. Ele. - - L Hypericum triquetrifolium TURRA Kantaron Açık kuru taşlı ve kumlu yerler, kültür tarlaları G ILLECEBRACEAE Herniaria incana LAM. - Kuru ve taşlı yerler L LAMIACEAE / LABIATAE 47

56 Familya ve Tür Adı Türkçe İsim (*) Habitat Endemizm Durumu Fitocoğrafik Bölge Phlomis pungens WILLD. var. laxiflora VELEN. Kabalak Bozkır, otlaklar, nadas tarlaları, yolkenarları, kuru taşlı yamaçlar, Pinus ormanları L Phlomis pungens WILLD. var. pungens WILLD. Kabalak Bozkır, otlaklar, nadas tarlaları, yolkenarları, kuru taşlı yamaçlar, Pinus ormanları L Sideritis lanata L. Pisik otu Ekilmiş tarlalar, çorak yerler, çam ağaçları, Quercus çalılığı, kireçtaşı kayalar - Akd. Ele. - - G Teucrium parviflorum SCHREBER Kısamahmut otu Nadas tarlaları, mısır tarlaları ve çorak yerler - İr.-Tur. Ele. - - G PAPAVERACEAE Glaucium leiocarpum BOISS. Boynuzlu gelincik Tepe yamaç, taşlı tarla L Hypecoum pendulum L. - Nadas tarla, ekili alan L POACEAE Aegilops speltoides TAUSCH var. speltoides Çalılık, tarla meşe çalılığı, kayalık kalkerli tepeler, - TAUSCH ovalar, erilmeyen araziler, mısır tarlaları kenarı G Aegilops umbellulata ZHUKOVSKY subsp. umbellulata ZHUKOVSKY - Orman, step, çalılık - İr.-Tur. Ele. - - G Bromus scoparius L. - Kuru açık çayırlıklar, çorak, ekilen araziler L Bromus sterilis L. Kısır brom Kaba habitatlar, çimenli yamaçlar, tarım arazilerinde L Digitaria sanguinalis (L.) SCOP. Çatal otu Alnus ormanı kenarı, sistli yamaçlar ve bahçe, tarla ve ekilen arazilerde G Henrardia persica (BOISS.) C. E. HUBBARD var. Stepteki açık yamaçlar, gölgeli ve taşlı yerler, tarla - persica (BOISS.) C. E. HUBBARD kenarları - İr.-Tur. Ele. - - L Henrardia persica (BOISS.) C. E. HUBBARRD Açık step yamaçları gölgeli ve taşlı yerler tarla var. glaberrima (HAUSSKN. EX BORNM.) C. E. - kenarları HUBBARD - İr.-Tur. Ele. - - G Stipa pulcherrima C. KOCH subsp. crassiculmis (P. SMIRNOV) TZVELEV Palak Çalılık, taşlı alanlar G Taeniatherum caput-medusae (L.) NEVSKI subsp. asper (SIMONKAI) MELDERIS - Step, nadas arazisi, çöplük, yol kenarları G POLYGONACEAE Rumex acetosella L. Kuzukulağı Tarlalar, kıyılar, çorak yerler G Rumex dentatus L. subsp. halacsyi (RECH. PAT.) RECH. FIL. Labada Yol kenarı, tarla G RESEDACEAE Reseda lutea L. var. lutea L. Kuzu otu Yol kenarı, tarla, çukur, çıplak taşlık tepe yamacı G Reseda lutea L. var. mutans BOISS. Kuzu otu Yol kenarı, tarla, çukur, çıplak taşlık tepe yamacı G ROSACEAE Sanguisorba minor SCOP. subsp. muricata (SPACH) BRIQ. Sanguisorba minor SCOP. subsp. magnolii (SPACH) BRIQ. Çayır düğmesi Çorak yerler, tarlalar, yamaçlar L Çayır düğmesi Çorak yerler, tarlalar, yamaçlar L IUCN 2010 Bern Ek-1 Kaynak 48

57 RUBIACEAE Familya ve Tür Adı Türkçe İsim (*) Habitat Endemizm Durumu Fitocoğrafik Bölge Asperula arvensis L. Tarla yapışkan otu Açık alanlar, tarlalar ve boş alanlar - Akd. Ele. - - G Galium floribundum SM. subsp. floribundum SM. Yoğurt otu Açık alanlar, çalılık, tarla L SCROPHULARIACEAE Linaria genistifolia (L.) MILLER subsp. genistifolia (L.) MILLER Scrophularia xanthoglossa BOISS. var. decipiens (BOISS. ET KOTSCHY) BOISS. Verbascum orientale (L.) ALL. Veronica multifida L. VALERIANACEAE - - Sığırkuyruğu Yavşan otu Koruluk, çalılık, maki, kayalar, topraklı yamaçlar, yol kenarları Kayalık yamaçlar, Artemisia ve Astragalus bozkırı, arpa tarlası kenarları, yol kenarları Kireçtaşı yamaçlar, Quercus çalılığı, bağlar, nadas tarlaları Seyrek ormanlar, kayalık yamaçlar, bozkırlar, otlaklar, nadas tarlaları IUCN 2010 Bern Ek-1 Kaynak - Avr.-Sib. Ele. - - L - İr.-Tur. Ele. - - L - D. Akd. Ele. - - G - İr.-Tur. Ele. - - G Valerianella coronata (L.) DC. - Kayalık yamaç, orman açıklıkları, tarla, yol kenarı G ZYGOPHYLLACEAE Tribulus terrestris L. Demir dikeni Açık ve kumlu yerler, nadas tarlaları L (*) Bitki isimleri Türkçe Bitki Adları Sözlüğü nden (Baytop T., 1994, TDK, Ankara.) yazılmıştır. Kaynak: Aksaray Çevre Durum Raporu,

58 b) Fauna Faaliyet alanı ile çevresinde bulunan ve habitat özelliği nedeniyle bulunması muhtemel fauna türlerinden; Tablo 2.b.2. de amfibi türleri, Tablo 2.b.3. de sürüngen türleri, Tablo 2.b.4. de kuş türleri ve Tablo 2.b.5. de memeli türleri verilmiştir. Fauna ile ilgili tablolarda her türün familyası, Türkçe adı, habitatı, IUCN kategorisi, Red Data Book Kategorisi, Bern Sözleşmesi Ek-III ve Ek-III listelerinin hangisinde yer aldığı belirtilmiştir. Bern Sözleşmesi Ek-2 ve Ek-3 listesinde yer almayan türler için (-) işareti konulmuştur. Bern Sözleşmesi, yaban hayatı ve yaşama ortamlarının korunmasına ilişkin bir sözleşmedir. Sözleşmede korunan türler üç ayrı ek liste olarak belirtilmiştir. Buna göre ek listelerden; Ek-I Listesi: Kesin olarak koruma altına alınan flora türlerini kapsar. Ek-II Listesi: Kesin olarak koruma altına alınan fauna türlerini kapsar. Ek-III Listesi: korunan fauna türlerini kapsar. Bern Sözleşmesi Madde 6 hükümleri Her Âkit Taraf, II no.lu ek listede belirtilen yabani fauna türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu türler için özellikle aşağıdaki hususlar yasaklanacaktır: a) Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri; b) Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek; c) Yabani faunayı, bu Sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde, özellikle üreme, geliştirme ve kıs uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek; d) Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya bos dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak; e) Bu madde hükümlerinin etkinliğine katkı sağlayacak hallerde, tahnit edilmiş hayvanlar ve hayvandan elde edilmiş kolayca tanınabilir herhangi bir kısım veya bunun kullanıldığı malzeme dahil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti Bern Sözleşmesi Madde 7 hükümleri 1 - Her Âkit Taraf, III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. 2 - III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın her türlü isletme sekli, 2. Maddenin şartları göz önünde tutularak, populasyonlarının varlığını tehlikeye düşürmeyecek şekilde düzenlenmiş olacaktır. 3 - Alınacak önlemler; a)kapalı av mevsimlerini ve/veya isletmeyi düzenleyen diğer esasları, b)yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun durumlarda, isletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanmasını, 50

59 c)yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satısının, satmak amacıyla elde bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satışa çıkarılmasının uygun şekilde düzenlenmesi hususlarını, kapsayacaktır. IUCN Red List Kategorileri IUCN (The World Conservation Union: The International Union for the Conservation of Nature and Natural Resources = Doğayı ve Doğal Kaynakları Korumaya Yönelik Uluslararası Topluluk - Dünya Koruma Topluluğu) tarafından en son yayınlanan Red List kategorileridir. Avrupa ülkelerinde IUCN risk sınıflarına göre flora ve fauna türlerinin sınıflandırılması 1970 li yıllardan itibaren gerçekleştirilmeye başlanmıştır. IUCN kategorilerinin açıklaması aşağıdaki tabloda, kategoriler arası ilişkiler de şekilde sunulmuştur. Kategori Kısaltma Türkçe Karşılığı Adequate data Yeterli data mevcut Evaluated Değerlendirmeye alınmış Not Evaluated NE Değerlendirmeye alınmamış Data Deficient DD Yeterli data mevcut değil(data eksik) Extinct EX Türü tamamen yok olmuş,nesli tükenmiş tür Extinct in the Wild W Vahşi doğada nesli tükenmiş tür Critically Endangered CR Önemli derecede yok olma tehlikesi olan tür Endangered EN Yok olma tehlikesi olan tür Vulnerable VU Koruma önlemi alınmazsa ileride yok olma tehlikesi olan tür Near Threatened NT Neredeyse tehdit altında Least Concern LC En az kaygılanılan tür 51

60 Prof. Dr. Ali Demirsoy a (1996) Göre Red Data Book Kategorileri Kategori Kısaltma Türkçe Karşılığı Endangered E Tehlikede Extinct Ex Soyu tükenmiş Indeterminate I Bilinmiyor Isufficiently knovra K Yetersiz bilinenler Not threatened Nt Takson henüz tehlike altında değil Out of danger O Takson tehlike dışı Rare R Nadir Vulnerable V Zarar görebilir Ayrıca T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nce 26 Mayıs 2011 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları Ek-I (Çevre ve Orman Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları), Ek-II (Merkez Av Komisyonunca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları), Ek-III (Merkez Av Komisyonunca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları) listeleri ilgili tablolara işlenmiştir. Ek-I listesinde bulunan yaban hayvanları, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu nun 4. maddesinin birinci fıkrası gereğince Çevre ve Orman Bakanlığı nca koruma altına alınmıştır. Bu listede yer alan yaban hayvanlarını avlamak, ölü yada canlı bulundurmak ve nakletmek yasaktır. Ek-II listesinde bulunan kuşlar ve memeliler, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu nun 4. maddesinin birinci fıkrasının verdiği yetki çerçevesinde Merkez Av Komisyonunca koruma altına alınmıştır. Bu listede yer alan av hayvanlarını avlamak, ölü ya da canlı bulundurmak ve nakletmek yasaktır. Ek-III listesinde bulunan av hayvanları, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu nun 4. maddesinin birinci fıkrası gereğince Çevre ve Orman Bakanlığı nca belirlenen av döneminde belli edilen sürelerde avlanmasına Merkez Av Komisyonunca izin verilen av hayvanlarıdır. 52

61 Tablo 2.b.2. Biyogaz Tesisi Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunma Olasılığı Yüksek Olan İkiyaşamlı Türleri, Latince ve Türkçe Adları, Habitatları, Bern, IUCN Red Data Book, Kategorileri Familya ve Tür Adı Türkçe Adı Habitat Bern Red Data Book IUCN 2010 Kaynak BUFONİDAE Bufo bufo Siğilli Kurbağa Taş altları ve toprak içi III nt LC G Bufo viridis Gece Kurbağası Taş altları ve toprak içi II nt LC G Kaynak: Demirsoy, A., 1996, Türkiye Omurgalıları Amfibiler, Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K Ankara. G: Gözlem L: Literatür D: Duyum Tablo 2.b.3. Biyogaz Tesisi Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Sürüngen Türleri, Latince ve Türkçe Adları, Habitatları, Bern, IUCN Red Data Book, Kategorileri ve Korunma Durumları Red Data Familya ve Tür Adı Türkçe Adı Habitat Bern IUCN 2010 AKK (*) Kaynak Book AGAMIDAE Agama stellio stellio Dikenli keler Taşlık ve kayalık yerlerde III nt - Ek-I G COLUBRIDAE Eirenis modestus Uysal Yılan Bitki örtüsü fakir taşlı alanlar III nt LC Ek-I L LACERTIDAE Lacerta parva Cüce Kertenkele Bozkır, taşlık ve çıplak topraklı alanlar II nt LC Ek-I L Trapelus ruderata Bozkır Keleri Bozkır, taşlık ve çıplak topraklı alanlar III nt - - G TESTUDINIDAE Testudo graeca ibera Tosbağa Kumlu, çakıllı ve kuru araziler II nt VU Ek-I G TYPHLOPIDAE Typhlops vermicularis Kör yılan Nemli toprak içi ve taş altları III nt - Ek-I L Kaynak: Demirsoy, A., 1997, Omurgalılar Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler Meteksan A.Ş., Ankara. Kaynak: Demirsoy, A., 1996, Türkiye Omurgalıları Sürüngenler, Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K Ankara. (*)=T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları G: Gözlem L: Literatür D: Duyum 53

62 Tablo 2.b.4. Biyogaz Tesisi Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Kuş Türleri, Latince ve Türkçe Adları, Habitatları, Bern, IUCN Red Data Book, Korunma Durumları ve Statüleri Red Data Familya ve Tür Adı Türkçe Adı Habitat Bern IUCN 2010 Statü AKK (*) Kaynak Book ALAUDIDAE Alauda arvensis Tarlakuşu Tarla, açık araziler, ağaçlık ve dağlık alanlar III - LC Y Ek-II L Melanocorypha leucoptera Akkanat Tarlakuşu Yerleşim yerleri ve tarlalar II - LC G Ek-I L Melanocorypha Küçük Boğmaklı bimaculata Tarlakuşu Seyrek ağaçlı yerler ve tarlalar III - LC Y, G Ek-I L CICONIIDAE Ciconia ciconia Leylek Tarla, açık araziler, ağaçlık ve dağlık alanlar II A.3 LC Y, G, T Ek-I D COLUMBIDAE Columba palambus Kaya Güvercini Yerleşim yerleri ve ağaçlık alanlar III A. 4 - Y Ek-III G Streptopelia decato Kumru Yerleşim yerler, park ve bahçeler, stepler III - - Y Ek-II G Streptopelia turtur Üveyik Yerleşim yerleri ve tarım alanları III A. 2 LC G Ek-III G CORVIDAE Corvus corone Leş Kargası Açık araziler ve tarlalar III - LC Y Ek-III L Pica pica Saksağan Seyrek ağaçlık alanlar, park ve bahçeler III - LC Y Ek-III G EMBERIZIDAE Emberiza calandra Tarla Kirazkuşu Açık araziler, ağaçlık alanlar ve tarlalar III - LC Y Ek-II L FALCONIDAE Falco tinnunculus Kerkenez Yerleşim yerleri ve ormanlık alanlar II A. 4 LC Y Ek-I D FRINGILLIDAE Fringilla coelebs İspinoz Ağaçlık alanlar, park ve bahçeler III - LC Y Ek-II D Carduelis cannabina Keten kuşu Ağaçlık alanlar, park ve bahçeler, orman II A. 4 LC Y, KZ Ek-I L HIRUNDINIDAE Hirundo rustica Kır kırlangıcı Yerleşim yerleri II - LC G Ek-I G Delichon urbica Ev kırlangıcı Yerleşim yerleri ve kayalıklar II A.4 LC G Ek-I L LANIIDAE Lanius collurio Kızılsırtlı örümcekkuşu Açık alanlar, park ve bahçeler II - LC G Ek-I L MOTACILLIDAE Motacilla alba Ak Kuyruksallayan Açık araziler ve su kıyıları III A. 4 LC Y Ek-I L PASSERIDAE Passer domesticus Ev Serçesi Yerleşim yerleri ve tarlalar III - LC Y Ek-III G TURDIDAE Turdus pilaris Ardıç Ağaçlık ve çayırlık alanlar III - LC KZ Ek-II L Turdus merula Karatavuk Ağaçlık alanlar ve bahçeler III - LC Y Ek-III L Taşlık ve kurak tepeler, dağlar, fundalık ve kumlu Saxicola torquata Taşkuşu II - LC Y Ek-I L yerler Kaynak: Demirsoy, A., 1997, Omurgalılar Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler Meteksan A.Ş., Ankara. 54

63 Kaynak: Kiziroğlu, İ, 1993, The Birds of Türkiye (Species List in Red Data Book), TTKD, Ankara. (*)=T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları G: Gözlem L: Literatür D: Duyum Prof. Dr. İlhami Kiziroğlu tarafından hazırlanan The Birds of Türkiye adlı yayında, kuş türlerinin korunma durumu ve statüleri ile ilgili olarak kullanılan semboller: A1 : Nesli tükenmiş veya tükenme tehlikesi altında olan türler A1.1 : Nesli tükenmiş olan türler A1.2 : Tüm Türkiye deki birey sayısı 1-25 çift arasında olan türler A2 : Birey sayısı çift altında kalan ve yayılış gösterdikleri bölgelerde büyük risk altında olan türler A3 : Birey sayısı (500) çift arasında kalan ancak bazı bölgelerde oldukça azalmış türler A4 : Birey sayıları fazla olmakla birlikte belirli bölgelerde azalmış olan türler. B : Geçici olarak Türkiye ye gelen ve biyotopların yok edilmesi ile risk alına girecek türler B1 : Anadolu yu kışlak olarak kullanan ancak Anadolu da üremeyen türler B2-B3 : Anadolu dan transit olarak geçen veya Anadolu yu kışlak olarak kullanan ve risk derecesi daha düşük olan türler Y : Düzenli olarak yurdumuzda kuluçkaya yatan yerli kuş türleri G : Yurdumuzda kuluçkaya yattıktan sonra göç eden türler K : Yurdumuzda kuluçkaya yatmayan, yurdumuzu transit göç esnasında kullanan türlerdir KZ : Kış aylarını yurdumuzda geçiren, kış ziyaretçisi türlerdir 55

64 Tablo 2.b.5. Biyogaz Tesisi Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Memeli Türleri, Latince ve Türkçe Adları, Habitatları, Bern, IUCN Red Data Book ve Korunma Durumları Red Data Familya ve Tür Adı Türkçe Adı Habitat Bern IUCN 2010 AKK (*) Kaynak Book CANIDAE Canis familiaris Köpek Yerleşim yerleri - nt - - G Canis lupus Kurt Orman, step, açık araziler II V LC Ek-I D Vulpes vulpes Tilki Orman, çalılık alan, starlalar ve açık araziler - nt LC Ek-III D CRICETIDAE Cricetulus migratorius Cüce avurtlak Çayır, tarla ve stepler - nt LR - L ERINACEIDAE Erinaeus europaeus FELIDAE Kirpi Seyrek ormanlık yerler, yerleşim yerleri, tarlalar, bahçeler III nt LC - G Felis domesticus Kedi Yerleşim yerleri - nt - - G LEPORIDAE Lepus europaeus Yabani tavşan Orman, step, açık araziler III nt LC Ek-III G MURİDAE Rattus norvegicus Göçmen fare Her türlü ortam - nt LC - L Rattus rattus Sıçan Her türlü ortam - nt LC - L MUSTELIDAE Meles meles Porsuk Açık araziler ve çalılıklar III R LC Ek-II L Mus musculus Ev faresi Her türlü ortam - nt LC - G Mustela navilis Gelincik Her türlü ortam III nt LC Ek-II G SORICIDAE Crocidura leucodon Sivri fare Açık araziler ve çalılıklar III nt LC - G SCIURIDAE Citellus xanthophrymnus Gelengi Açık araziler, tarlalar, nadasa bırakılmış araziler - nt - - L Spalax leucodon Kösnü Toprak içinde açtığı galeriler - nt VU D2 - L Kaynak: Demirsoy, A., 1997, Omurgalılar Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler Meteksan A.Ş., Ankara. Kaynak: Demirsoy, A., 1996, Türkiye Omurgalıları Memeliler, Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K Ankara. (*)=T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları G: Gözlem L: Literatür D: Duyum 56

65 Amfibiler Faaliyet ünitelerinin planlandığı alanlar ile çevresinde bulunan ve habitat özelliği nedeniyle bulunması muhtemel 2 adet amfibi türünden 1 adedi (Bufo bufo) Bern Ek-2, 1 adedi (Bufo viridis) de Bern Ek-3 listesinde yer almaktadır. Amfibi türlerinin hepsi 2010 IUCN Red List te LC kategorisinde yer almaktadır. Bu 2 tür; Demirsoy (1996) tarafından yapılan çalışmalara göre nt kategorisinde yer almaktadır. nt kategorisindeki türler; Türkiye de oldukça yaygın ve bol olup, şu anda herhangi bir tehdit altında değildir. Sürüngenler Faaliyet ünitelerinin planlandığı alanlar ile çevresinde bulunan ve habitat özelliği nedeniyle bulunması muhtemel 6 adet sürüngen türünden 2 adedi (Lacerta parva, Testudo graeca ibera) Bern Ek-2, 4 adedi de Bern Ek-3 listesinde yer almaktadır IUCN Red List Kategorileri Listesi nde Sürüngen türlerinden Eirenis modestus ve Lacerta parva LC kategorisinde ve Testudo graeca ibera VU kategorisinde bulunmasına rağmen, Demirsoy (1996) tarafından yapılan çalışmalara göre nt kategorisinde değerlendirilmiştir. nt kategorisindeki türler; Türkiye de oldukça yaygın ve bol olup, şu anda herhangi bir tehdit altında değildir. Geri kalan 3 adet sürüngen türü 2010 IUCN Red List Kategorileri Listesi nde yer almamaktadır. Sürüngen türleri arasında Trapelus ruderata hariç diğerleri T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nce 26 Mayıs 2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları nın açıklandığı en son listelere göre Ek-I (Çevre ve Orman Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları) listesinde yer almaktadır. Kuşlar Faaliyet ünitelerinin planlandığı alanlar ile çevresinde bulunan ve habitat özelliği nedeniyle bulunması muhtemel 21 adet kuş türünden 8 adedi Bern Ek-2, 13 adedi de Bern Ek-3 listesinde yer almaktadır. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nce 26 Mayıs 2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları nın açıklandığı en son listelere göre; 10 adet kuş türü Ek-I, yani Çevre ve Orman Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları listesinde; 5 adet kuş türü Ek-II, yani Merkez Av Komisyonunca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları listesinde; 6 adet kuş türü ise Ek- III de yani Merkez Av Komisyonunca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları listesinde yer almaktadır. Kuş türlerinin 19 adedi 2010 IUCN Red List Kategorileri nde en az kaygılanılan tür olarak yer almaktadır. Geri kalan 2 tür (Columba palambus ve Streptopelia decato) IUCN Red List Kategorileri nde yer almamaktadır. Memeliler Faaliyet ünitelerinin planlandığı alanlar ile çevresinde bulunan ve habitat özelliği nedeniyle bulunması muhtemel 15 adet memeli türünden 1 adedi Bern Ek-2, 5 adedi de Bern Ek-3 listesinde yer almaktadır. Geri kalan 92 memeli türü Bern Sözleşmesindeki listelerde yer almamıştır. 57

66 T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nce 26 Mayıs 2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları nın yansıtıldığı en son listelere göre; 1 adet memeli türü (Canis lupus) Ek-I ( Çevre ve Orman Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları ) listesinde; 2 adet memeli türü (Vulpes vulpes ve Lepus europaeus) ise Ek-III de yani Merkez Av Komisyonunca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları listesinde bulunmaktadır. Geri kalan 12 adet memeli türü ise Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları nın açıklandığı en son listelerde yer almamıştır. Memeli türlerinin tamamı 2010 IUCN Red List Kategorileri nde yer almaktadır. IUCN Red List de yer alan 15 türden 14 adedi Demirsoy (1996) tarafından belirlenen Red Data Book Kategorileri ne göre nt kategorisinde, 1 adedi (Canis lupus) V kategorisinde bulunmaktadır. nt kategorisindeki türler Türkiye de oldukça yaygın ve bol olarak bulunmakta olup, tehlike altında değildir. V kategorisindeki türler, soyu hızla tükenen ve önlem alınmazsa yakın gelecekte yok olma riski yüksek olan türlerdir. Fauna ve Floranın Zarar Görmemesi İçin Alınabilecek Önlemler Projenin inşaat sürecinde arazinin uygun hale getirilmesi sırasında is makinelerinden kaynaklı oluşan gürültü nedeniyle faunanın etkilenmesi söz konusu olacaktır fakat yer değiştirebilme özellikleri sayesinde kendileri için daha uygun bir habitata yöneleceklerdir. Bitki türlerinin zarar görmemesi için toprağın üst tabakasının sıyrılarak yakınlardaki uygun alanlara taşınması ile floraya gelecek olan zarar en aza inecektir. İnşaat aşamasında alanda bulunan toprak, proje sahasında planlanan ünitelerin inşa edilmesi amacıyla gerçekleştirilecek temel kazma çalışmaları sonucu alınan toprak hafriyat malzemesi, herhangi bir şekilde atılmayacak ve depolanmayacaktır. Bu hafriyat malzemesinin bir kısmı inşaat aşamasında ve çevre düzenlenmesinde, dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Dolayısıyla çıkacak hafriyat malzemesi hiçbir şekilde çevresel atık oluşturmayacaktır Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Bu katı ve sıvı atıkların tesisin çevresinde bulunan doğal ortam ve sulak alanlarda yaşayan flora faunanın yaşamlarını tehlikeye sokacak yada tür kaybı oluşturacak herhangi bir kirlilik, habitat bozulumu gibi olumsuz durumun önlenmesine yönelik olarak alınacak tedbirlerle beraber bu atıkların bertarafı için ilgili yönetmeliklere göre hareket edilecektir. İnşaat ve işletme aşamasında flora ve fauna üzerine oluşabilecek olumsuz durumlar karşısında özellikle fauna türlerinin su içme, yem kaynağına ulaşma, barınma, üreme alanlarına müdahale edilmeyecektir aynı zamanda av yasaklarına uygun hareket edilecek olması ve alınacak önlemlerle flora ve faunanın yaşamsal faaliyetlerine engel olunmayacaktır. Faaliyetten ötürü, yukarıdaki fauna listelerinde belirtilen ve BERN Sözleşmesiyle koruma altına alınan türler ve diğer yaban hayatı türleri üzerine, faaliyetle ilgili olarak hiçbir ticari kaygı güdülmeyeceğinden bu türlerin avlanması, kasıtlı olarak öldürülmesi veya alı konması, yumurtalarına zarar verilmesi gibi etkiler söz konusu olmayacaktır. Alınabilecek önlemlere ek olarak proje alanında hassas ve zarar görebilir durumda, koruma altına alınmış herhangi fauna türü tespit edildiği takdirde, ilgili yönetmeliklere göre hareket edilecektir. 58

67 Gerek inşaat ve gerek ise işletme aşamasında 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılmış olan yönetmeliklere, 4915 sayılı Kara avcılığı Kanunu ve Yönetmelikleri (av yasaklarına) ve uluslar arası sözleşmelerdeki (Bern Sözleşmesi) Madde 6 ve Madde 7 deki önlemlere uyulacağı bu proje kapsamında taahhüt edilerek söz konusu flora fauna türleri korunacaktır. 59

68 BÖLÜM 3 PROJENİN ve YERİN ALTERNATİFLERİ

69 BÖLÜM 3. PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ (PROJE TEKNOLOJİSİNİN VE PROJENİN ALANININ SEÇİLME NEDENLERİ) Tarfaş A.Ş. tarafından Aksaray ili, Aksaray Organize Sanayi Bölgesi (OSB) 220 ada, 1 nolu parsel içerisinde Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi nin kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Söz konusu proje Aksaray Organize Sanayi Bölgesi içerisinde TARFAŞ A.Ş. adına tahsis edilen 220 ada 1 nolu parsel üzerinde gerçekleştirilecektir. Söz konusu parsel içerisinde Tarfaş A.Ş. tarafından işletilmekte olan Yem Fabrikası bulunmakta olup, söz konusu fabrika parselin doğu tarafında yapılaşmıştır. Tarfaş A.Ş. tarafından planlanan Atık Bertaraf (biyogaz) tesisi ise söz konusu parselin batı kısmında yapılaşacaktır. Mevcut yem fabrikasını ve kurulması planlanan proje alanını parsel yerleşimini gösterir vaziyet planı Ek-3 de sunulmuştur. Faaliyetin işletme aşamasında kullanılacak olan teknoloji ise gayet modern ve uygulanabilir bir teknoloji olup, benzer tesislerde de halen uygulanmaktadır. Dolayısıyla faaliyetin üretimi için seçilen teknolojinin de optimum koşulları sağlayacağı düşünülmektedir. 60

70 SONUÇLAR

71 SONUÇLAR Tarfaş A.Ş. tarafından Aksaray ili, Aksaray Organize Sanayi Bölgesi (OSB) 220 ada, 1 nolu parsel içerisinde Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi nin kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Planlanan proje kapsamında; Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi ne gelecek olan organik içerikli atıkların anaerobik ortamda, biyolojik olarak parçalanması sağlanacaktır. Organik içerikli atıkların biyolojik olarak parçalanması esnasında açığa çıkacak olan biyogaz ise kojenerasyon ünitesinde elektrik ve sıcak su üretimi için kullanılacaktır. Kurulacak kojenerasyon sistemi toplam gücü 2,4 MW olacak şekilde dizayn edilecektir. Söz konusu proje Aksaray Organize Sanayi Bölgesi içerisinde TARFAŞ A.Ş. adına tahsis edilen 220 ada 1 nolu parsel üzerinde gerçekleştirilecektir. Söz konusu parsel içerisinde Tarfaş A.Ş. tarafından işletilmekte olan Yem Fabrikası bulunmakta olup, söz konusu fabrika parselin doğu tarafında yapılaşmıştır. Tarfaş A.Ş. tarafından planlanan Atık Bertaraf (biyogaz) tesisi ise söz konusu parselin batı kısmında yapılaşacaktır. Mevcut yem fabrikasını ve kurulması planlanan proje alanını parsel yerleşimini gösterir vaziyet planı Ek-3 de sunulmuştur. Proje ünitelerin çalıştırılması ve personelin idari, sosyal vb. ihtiyaçlarının karşılanması için elektrik enerjisi ve tesiste çalışacak olan araçlardan kaynaklı mazot tüketimi söz konusu olacaktır. Proje kapsamında kullanılacak olan idari binaların ihtiyaç duyacağı enerji, proje dahilinde kurulacak olan kojenerasyon santralinde üretilen enerji ve ısıdan faydalanılacaktır. Proje arazi hazırlık ve inşaat aşamasında toplam 15 personel, işletme aşamasında ise 2 personelin çalışması öngörülmektedir. Projenin ekonomik ömrü yaklaşık 20 yıl olarak öngörülmekte olup, bu süre sonunda günün koşulları dikkate alınarak benzer bir tesis için kullanılabilecektir. Su Kullanımı ve Atık Su Planlanan projenin arazi hazırlık çalışmaları esnasında ve işletme aşamasında çalışacak olan personellerden kaynaklı su ihtiyacı olacaktır. Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi nin işletilmesi esnasında üretimden kaynaklı ise herhangi bir su kullanımı söz konusu olmayacaktır. Projenin işletme aşamasında toplam 2 kişi çalışacaktır. Kişi başına kullanılacak günlük içme ve kullanma suyu miktarı 150 lt/gün olduğunda toplam kullanılacak su miktarı; 0,3 m 3 /gün olacaktır. Arazi hazırlık çalışmaları esnasında ise toplam 15 kişi çalışacak olup, bu kapsamda da toplam 2,25 m 3 /gün lük su kullanımı söz konusu olacaktır. Projenin işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak olan su Aksaray Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü mevcut alt yapısından karşılanacaktır. Arazi Hazırlık ve İnşaat aşamasında çalışacak olan personelin sosyal ihtiyaçları, aynı parsel içerisinde aynı grup şirketlerinden olan Tarfaş A.Ş. nin sosyal altyapısından karşılanacaktır. Bu kapsamda personelden kaynaklı oluşacak atıksular da mevcut tesisin alt yapı sistemine verilecektir. Mevcut tesislerin alt yapı bağlantısı ise Aksaray Organize Sanayi Bölgesi alt yapı sistemi ile arıtma tesisine aktarılmaktadır. 61

72 Ayrıca inşaat aşaması boyunca kullanılacak olan beton imalatları esnasında su kullanımı söz konusu olacaktır. Proje kapsamında tesis inşasında hazır beton kullanılacağından bu kapsamda proje alanı içerisinde herhangi bir atıksu oluşumu söz konusu olmayacaktır. Projenin işletme aşamsında ortaya çıkacak olan atık sular; tesisin Organize Sanayi Bölgesinde olmasından dolayı, mevcut altyapı sistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Söz konusu alt yapı sistemi de sanayi bölgesinde bulunan mevcut atıksu arıtma tesisine bağlanmakta olup, tesiste çıkan atıksuların da arıtılarak deşarjı sağlanmış olacaktır. Proje dahilinde oluşacak her türlü atıksu için, 31 Aralık 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, (13 Şubat 2008 tarih ve sayılı Resmi Gazete de ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yapılan değişiklikler) ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Yönetmeliği hükümlerine uygun hareket edilecektir. Hafriyat Planlanan projenin hayata geçirilmesi ile toplam m 2 kapalı ve açık alanda üretim faaliyetleri gerçekleştirilecektir. Kurulacak üniteler genel olarak araç, ekipman ve tanklardan meydana geleceğinden dolayı bu kapsamda yüksek miktarlarda bir hafriyat çalışması gerçekleştirilmeyecektir. Proje alanı içerisinde yapılacak ve çok az miktarlarda çıkması beklenen hafriyat atığı ile bitkisel toprağın çalışma alanı içerisinde bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda çıkacak olan hafriyat malzemesi arazi tesviyesi ve dolgu çalışmaları esnasında tekrar kullanılacaktır. Ortaya çıkacak olan bitkisel nitelikli toprak ise arazi yeşillendirmesi ve peyzaj çalışmaları esnasında kullanılarak değerlendirilecektir. Katı Atık Planlanan projenin arazi hazırlık ve işletme aşamasında çalışacak olan personellerden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar ile ambalaj atıkları ortaya çıkacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında çalışacak personellerden ve inşaat çalışmalarından kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar; Aksaray OSB nin içerisinde değişik noktalarda yer alan çöp konteynırlarına bırakılacaktır. Konteynırlarda biriken katı atıklar ise belli periyotlarda Aksaray Belediyesi tarafından alınarak, belediyenin katı atık depolama alanında bertaraf edilmektedir. Diğer taraftan projenin işletme aşamasında anaerobik reaktöre içerisine alınan organik içerikli maddeler, biyolojik ayrışma gerçekleştirildikten sonra reaktör çıktısı olarak ortaya çıkacaktır. Bu içerik yaklaşık %9 katı madde içeriğine sahip ve direk olarak tarlalarda organik gübre olarak kullanıma uygun bir maddedir. Gübrenin doğrudan serpilmesi mümkün olmadığı durumlarda söz konusu gübre, tesis içerisinde kurulacak olan gübre kurutma ünitesinde işleme tabi tutulacaktır. Bu işlem için disk tip veya bant tipi kurutucular kullanılacaktır. Kurutucu çıkısında elde edilen katı kısım bir romörkta veya kamyonda toplanarak nihai kullanım alanına sevk edilecektir. 62

73 Projenin arazi hazırlık ve işletme aşamalarında ortaya çıkacak kağıt, karton, cam vb. geri dönüşümü mümkün olan atıklar ise; evsel nitelikli katı atıklardan ayrı olarak, tesis içerisinde üstü kapalı konteynırda biriktirilecek ve daha sonra da Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında lisans almış geri dönüşüm firmalarına verilerek değerlendirilecektir. Projenin tüm aşamalarında oluşacak katı atıkların (organik atıklar vb.) tarihli ve sayılı Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 18 de belirtildiği gibi denizlere, göllere ve benzeri alıcı ortamlara, caddelere dökülmesinin yasak olduğu konusunda çalışanlar uyarılacak ve gerek bu yasağa gerekse Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin tüm hükümlerine proje dahilinde uyulacaktır. Oluşması muhtemel ambalaj ve ambalaj atıkları ise; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. Atık Yağ, pil ve akümülatörler; Projenin işletme aşmasında araç bakımları en yakın servis istasyonunda yapılacak olup, bunun mümkün olmaması durumunda ise tesis içerisinde yapılması durumunda atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır. Ayrıca tesis içerisinde bulunan araç ve ekipmanların bakım ve onarımlarından kaynaklı atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır. Araç bakımlarının proje sahasında yapılmasının zorunlu olduğu durumlarda oluşması muhtemel atık yağların bertarafı için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı RG ve tarih ve sayılı RG ile değişik) hükümleri uygulanacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında oluşacak atık yağlar, tesis alanı içerisinde sızdırmazlığı sağlanmış, kapalı bir ortamda geçici olarak depolanacak ve daha sonra lisanslı firmalar kanalıyla bertaraf edilecektir. Araçların tesis içerisinde bakım ve onarımları sızdırmazlığı sağlanmış bir alanda yapılacak olup, yapılacak çalışmalar esnasında Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren "Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik"te belirtilen hükümlere uyulacaktır. Faaliyetin üretim aşaması sırasında kullanılacak araçların bakım ve onarımlarının faaliyet alanı içerisinde yapılmasının zorunlu olduğu durumunda, ortaya çıkması muhtemel atık aküler, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (Değişik tarih ve sayılı R.G) hükümleri doğrultusunda proje alanı içerisinde taban sızdırmazlığı sağlanmış, kapalı bir ortamda muhafaza edilecek ve lisanslı geri kazanım firmasına verilerek bertarafı sağlanacaktır. Faaliyetin üretim aşaması sırasında çalışacak araçlardan kaynaklanacak araç lastiklerinin bertarafında tarih ve sayılı Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği (Değişik tarih ve sayılı R.G) hükümlerine uygun olarak hareket edilecektir. Söz konusu lastikler anılan Yönetmeliğin ilgili hükümleri gereği lisanslı firma kanalıyla bertaraf edilecektir. 63

74 Gürültü Tablo 1.c.6 da belirtildiği üzere faaliyetin inşaat aşamasında 2000 metrede iş makinelerinden oluşacak Lgündüz gürültü seviyesi 12,88 dba olacaktır. Dolayısı ile gündüz gürültü değerleri yerleşim yerine gelmeden Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Madde 23 (a) bendinde belirtilen Şantiye alanlarındaki faaliyet türlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII de yer alan Tablo- 5 te verilen sınır değerleri aşamaz. denilmektedir. Söz konusu faaliyetler sonucu oluşacak gürültü seviyesi Ek-VII de yer alan Tablo-5 te öngörülen gündüz gürültü düzeyi sınırının (70 dba) altında kalmaktadır. İşletme aşamasında meydana gelecek olan gürültünün hesap yöntemi, arazi hazırlık ve inşaat aşamasında hesaplandığı şekilde yapılmıştır. İşletme aşaması kapsamında yapılacak işlemlerde gürültüye neden olabilecek makine, ekipmanlar ve özellikleri Tablo 1.c.8'de; bu araçlardan kaynaklanacak toplam ses (gürültü) düzeyi uzaklığa göre sırasıyla Tablo 1.c.9 da, ilgili grafik ise Şekil 1.c.2. de verilmiştir. Tablo 1.c.9. da verilen gürültü seviyeleri Şekil 1.c.2. de verilen dağılım grafiğiyle karşılaştırıldığında; projenin işletme aşamasında 400 m sonra; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği" Madde 26 da belirtilen 70 dba sınırının altında kaldığı görülmektedir. Ayrıca faaliyet alanına en yakın yerleşim birimi tesisin yaklaşık m mesafede bulunan Hamidiye Beldesi olup, bu mesafe göz önüne alındığında, faaliyetin oluşturacağı gürültünün çevreye herhangi bir olumsuz etkisinin olmayacağı öngörülmektedir. Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi için, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanunca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkındaki Yönetmelik (Değişik tarih ve sayılı RG) hükümleri gereğince Çevre izni alınacaktır. Emisyon Proje kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalar esnasında oluşacak toz emisyonu hesaplanırken, çalışmaların en olumsuz şartlarda gerçekleşeceği göz önüne alınmıştır tarih ve sayı ile Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 de de belirtildiği üzere; yeni kurulacak tesisler için, Ek-2 de belirtilen kirletici kütlesel debilerinin aşılması halinde Hava Kirlenmesine Katkı Değerinin Hesaplanması gerekmektedir. Biyogaz Tesisi Projesinin inşaat aşaması süresince yapılacak bütün çalışmaların aynı zaman diliminde gerçekleştirileceği göz önüne alındığında oluşacak toz emisyonu 0,221 kg/saat olarak hesaplanmıştır. Dolayısıyla SKHKKY Ek-2 de de belirtildiği üzere; yeni kurulacak tesisler için, Ek-2 de belirtilen kirletici kütlesel debilerinin aşılması halinde, tesis etki alanında uluslararası kabul görmüş bir dağılım modeli kullanımıyla Hava Kirlenmesine Katkı Değerinin Hesaplanması na gerek duyulmamıştır. Proje sahasında oluşabilecek tozlanmayı minimuma indirgemek için de tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği İzne Tabi Tesisler İçin Emisyon Sınırları ekinde (Ek-1) belirtilen, açıkta depolanan tozlu yığma malzemelerle ilgili hava kalitesi standartlarını karşılama hususlarına uyulacaktır. 64

75 Biyogaz Tesisi faaliyetinin işletme aşamasında her biri 1,2 MW gücünde 2 adet (toplam 2,4 MW) biyogaz motorlu kojenarasyon sistemi kullanılacaktır. Sistemde biyogaz içten yanmalı motorlarda yakılarak elektrik ve ısı enerjisi elde edilmektedir. Isı enerjisi motorun gövde ısısının ve egzoz gazı ısısının geri kazanılması ile sağlanmaktadır. Üretilen ısıdan faydalanılamadığı durumlarda, fazla ısı radyatör vasıtası ile atmosfere verilecektir. Kojenerasyon ünitesinde bir adet baca yapısı bulunacaktır. Faaliyet kapsamında yakıt olarak metan gazı kullanılacaktır. Kullanılacak olan metan gazından CO 2, NO 2, CO ve PM oluşumu söz konusu olacaktır. Tesisin işletme aşamasında oluşacak baca gazı emisyonları için tarih ve sayı ile Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) Ek-5, Tablo 5.2 de belirtilen gaz yakıtlı yakma tesisleri için baca gazı sınır değerlerine uyulacaktır. Söz konusu tesis için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik te ve bu yönetmelikte; tarih ve sayılı Resmi Gazete de tarih ve sayılı Resmi Gazete de tarih ve sayılı Resmi Gazete de yapılan değişiklikler gereğince Çevre İzni alınacaktır. Sonuç olarak; Faaliyetin 2872 Sayılı Çevre Kanunu ve 4857 Sayılı İş Kanunu na istinaden çıkarılan tüm yönetmelik ve tüzük hususlarına uygun olması kaydıyla uygulanabilir bir proje olduğu öngörülmektedir. Ayrıca projenin inşaat ve işletme süreci boyunca uyulacak olan kanun ve yönetmelikler aşağıda sıralanmaktadır: dair kanun 2872 sayılı Çevre Kanunu ve 5491 sayılı Çevre Kanunu nda değişiklik yapılmasına 4857 sayılı İş Kanunu Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ( tarih ve 27601sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne ve bu yönetmelikte; tarih ve sayılı Resmi Gazete de, tarih ve sayılı Resmi Gazete de, tarih ve sayılı Resmi Gazete de, tarih ve sayılı Resmi Gazete de, tarih ve sayılı Resmi Gazete de, tarih ve sayılı Resmi Gazete de, tarih ve sayılı Resmi Gazete de, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yapılan değişikliklere 65

76 girmiştir.) girmiştir.) Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ne ve bu yönetmelikte; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yapılan değişiklik tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne ve bu yönetmelikte; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yapılan değişiklik Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerinin Kontrolü Yönetmeliği ne ve bu yönetmelikte; tarih ve sayılı Resmi Gazete de tarih ve sayılı Resmi Gazete de yapılan değişikliklere Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.) Tarımda Kullanılan Organik, Organomineral, Toprak Düzenleyicileri ve Mikrobiyal Gübrelerin Üretimi, İthalatı, İhracatı, Piyasaya Arzı ve Denetimine Dair Yönetmelik ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.) Söz konusu tesis için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik te ve bu yönetmelikte; tarih ve sayılı Resmi Gazete de tarih ve sayılı Resmi Gazete de tarih ve sayılı Resmi Gazete de yapılan değişiklikler gereğince Çevre İzni alınacaktır. 66

77 NOTLAR ve KAYNAKLAR T.C. Aksaray Valiliği Resmi wep sitesi, ÖZGÜVEN, N. (Doç. Dr.) Endüstriyel Gürültü Kontrolü ; TMMOB Makine Mühendisleri Odası Yurtsever, A., 1996, İstanbul Yarımadasının Jeolojisi, Trakya Bölge Müdürlüğü, MTA Alptekin, Ö., Baş, M., Şahin, Ş., (1995) İstanbul ve Çevresinin depremselliği, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Planlama Müdürlüğü, Yerbilimleri Grubu, İstanbul Örgün, Y., Yalçın, T., Bozkurtoğlu, E., Duman, H., Yiğitbaş, E., Kuzu, C., Nasuf, E., Öztürk,A., 2003, İstanbul-Çatalca-Muratbey Civarında Yapılan Madencilik Faaliyetlerinin Büyük Çekmece Göl Havzasında Yeralan Yeraltı Yüzey Sularında Ve Çevreye Olan Etkisi, İTÜ Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü Kuvaterner Çalıştayı IV T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü Resmi Web Sitesi ( Anşin, R., 1988, Tohumlu Bitkiler, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi Yayınları, No: 15, Trabzon. Baytop, T., 1994, Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, TDK, Ankara. Birand, H., 1952, Türkiye Bitkileri, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Yayınları, Yayın No: 85, Ankara, 330 s. DAVIS, P.H., Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 1-9, Edinburgh, DAVIS, P.H., MILL, R.R., KIT, T., Flora of Turkey and the East Aegean Islands, (Suppl.) Vol. 10, Edinburgh, Demirsoy, A., 1997, Omurgalılar (Amniyota), Cilt III-Kısım II, Meteksan A.Ş., Ankara Demirsoy, A., 1996, Amfibiler. Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Ankara. Demirsoy, A., 1996, Sürüngenler. Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Ankara. Demirsoy, A., 1996, Memeliler. Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Ankara. Ekim T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N., 2000, Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Ankara. Türkiye de Yaşayan Kuşlar, 2000, Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü, No: 001, Ankara. Kiziroğlu, İ., 1993, The Birds of Türkiye (Species List İn Red Data Book), TTKD, Ankara.

78 Yaltırık, F., Efe, A., 1989, Otsu Bitkiler Sistematiği, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınları, No:3, İstanbul Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararı. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü. Suess, M.J., Uğurlu, A.,Katı Atık Yönetimi, Çevre Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara, (1995). Öztürk, M.,Daha İyi Bir Çevre İçin Plastikleri Geri Kazanalım, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara, (2005). Kavak, K., Dünyada ve Türkiye de Enerji Verimliliği ve Türk Sanayinde Enerji Verimliliğinin İncelenmesi, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Yayın No:2689, Ankara, (2005). Serper, Ö., Basit Regresyon Metodu, Uygulamalı İstatistik, Filiz Kitapevi, İstanbul, (1986). Çevre Bakanlığı Mevzuatı 1, T.C. Çevre Bakanlığı Araştırma Planlama Koordinasyon Kurulu Başkanlığı. Çevre Bakanlığı Mevzuatı 2, T.C. Çevre Bakanlığı Araştırma Planlama Koordinasyon Kurulu Başkanlığı. Çevre Bakanlığı Mevzuatı 3, T.C. Çevre Bakanlığı Araştırma Planlama Koordinasyon Kurulu Başkanlığı. Çevre ve İnsan, Çöpün Ekonomiye kazandırılması, T.C. Çevre Bakanlığı, 22, Ankara, (1996). Aksaray Valiliği Resmi Web Sitesi ( Özdemir. N., 2006, Aksaray Organize Sanayi Bölgesinde TARFAŞ Bursa ve Havalisi Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. Ve Tic. A.Ş. Zemin Etüt Raporu, Ada 162, Parsel 4, Özdemir Jeoloji Mühendislik Bürosu. Tarfaş A.Ş. Yatırım Bilgi Formu Devlet İstatistik Enstitüsü Resmi Web Sitesi,( Aksaray İl Çevre Durum Raporu, 2008 Maden, Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Resmi Web Sitesi ( ÖZGÜVEN, N. (Doç. Dr.) Endüstriyel Gürültü Kontrolü ; TMMOB Makine Mühendisleri Odası T.C.Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Deprem Araştırma Dairesi Resmi Web Sitesi( T.C.Çevre ve Orman Bakanlığı, Türkiye Çevre Atlası, Ankara Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Aksaray Tarım Master Planı, Ankara 1993

79 EKLER Ek.1-Yer Bulduru Haritası Ek.2-1/ Ölçekli Topoğrafik Harita Ek.3-Vaziyet Planı Ek.4- İmar Durum Krokisi Ek.5- Proje Alanı Jeolojisi ve Doğal Afet Durumu Ek.6-Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar Ek.7-Resmi Yazılar Ek.8- Tarfaş Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesisi 1/2.250 Ölçekli Genel Vaziyet Planı

80 EK.1 YER BULDURU HARİTASI

81

82 EK.2 1/ ÖLÇEKLİ TOPOĞRAFİK HARİTA

83

84 EK.3 VAZİYET PLANI

85

86 EK.4 İMAR DURUM KROKİSİ

87

88 EK.5 PROJE ALANI JEOLOJİSİ VE DOĞAL AFET DURUMU

89 GENEL JEOLOJİ Aksaray civarının stratigrafik olarak tabanında Kaman Grubu olarak adlandırılan, Kırşehir masifinin metamorfitleri yer almaktadır. Metamorfitlerin üzerine, Karakaya ultramafiti olarak adlandırılan gabro ve gabronorit kütleleri gelmektedir. Granit, granodiyorit ve kalkalkali granit bileşimindeki asidik sokulum metamorfit ve ultramafitleri kesmiştir. Bu birimler üzerine Eosen ve Oligosen yaşlı örtü birimleri uyumsuz olarak gelir. Bölgede volkanitler; andezitik karakterli Göstük, Selime, Gelveri ve Kızılkaya ignimbiriti, sarımsı kahve renkli Melendiz Dağı tüfü, açık gri-kahve renkli, yer yer camsı Melendiz Dağı andeziti ile temsil olunur. Kuvaterner; lav parçaları, camsı ve pomzalı tüften oluşan Alaşar Tüfü, ince orta taneli kum, kumtaşı ile miltaşından oluşan Kızılırmak çakıltaşı, traverten ve çakıltaşı, kumtaşı, milden oluşan eski alüvyon ile temsil olunur. Stratigrafi Aksaray İlinin stratigrafik açıdan incelenmesi ve stratigrafik kesiti aşağıda verilmiştir. Kaman Grubu Metamorfitleri: Aksaray civarında, Ortaköy ve Ovacık çevresinde yüzeyler ve bu birimler, Kalkanlıdağ Formasyonu (gnays, biyotitşist, muskovit şist,amfibolit,kuvarsit ve mermer bantları) ve Tamadağ Formasyonu (serizit-kloritşist, kalkşist, metagrovak, metakumtaşı, mermer) ile temsil olunur. Premesozoyik yaşlı oldukları belirtilmektedir (Seymen, 1982). Karakaya Ultramafitleri; Karakaya ultramafiti, gabro ve gabronorit türü kayaçlardan oluşmuştur. Kampaniyen-Maestrihtiyen dönemindeki Bozkır ofiyolit naplarına ait olduğu belirtilmiştir (Uygun, 1982). Karakaya Ultramafitleri: Karakaya ultramafiti, gabro ve gabronorit türü kayaçlardan oluşmuştur. Kampaniyen-Maestrihtiyen dönemindeki Bozkır ofiyolit naplarına ait olduğu belirtilmiştir (Uygun, 1982). Baranadağ Plutonu (Ortaköy Granotoyiti) : Temeli kesen bu mağmatik kayaçlar çeşitli boyutlarda ve geometrik şekillerdedir. Gri, açık gri renklidir. Çoğu zaman fazlaca alterasyona uğramışlar ve arenalaşmışlardır. Genellikle dayk şeklinde gözlenen yüzey kayaçları, trakit, andezit, dasit, riyodasitik tüf ve riyolitik tüf ürünlerini içermektedir. Çayraz Formasyonu: Çakıltaşı, kumtaşı, nummunitli kireçtaşı ardalanmasından oluşmuştur. Kalın tabakalı, kötü boylanmalı ve gevşek çimentoludur. Baranadağ Plütonunu uyumsuz olarak örter. Mezgit Formasyonu: Tuzgölü doğusunda yüzeyleyen bu birim, çakıltaşı, kumtaşı, jips, anhidrit, marn ve çamurtaşıyla temsil edilen karasal birimlerden oluşmaktadır. Üst Eosen-Oligosen yaşlı bu birim Çayraz Formasyonu üzerine uyumsuz olarak gelir. Üstte Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı Peçenek Formasyonu tarafından uyumsuzlukla örtülür. Peçenek Formasyonu: Masif, kalın tabakalı çakıl, kumlu tüf, pomza kırıntıları, marn ile temsil olunur. Üst Miyosen-Pliyosen yaşlıdır.

90 Volkanitler: Andezitik karakterli Göstük, Selime, Gelveri ve Kızılkaya ignimbiriti, sarımsı kahve renkli Melendiz Dağı tüfü, açık gri-kahve renkli, yer yer camsı Melendiz Dağı andeziti ile temsil olunur. Kuvaterner: Lav parçaları, camsı ve pomzalı tüften oluşan Alaşar Tüfü, ince orta taneli kum, kumtaşı ile miltaşından oluşan Kızılırmak çakıltaşı, traverten ve çakıltaşı, kumtaşı, milden oluşan Eski Alüvyon ile temsil olunur.

91 Şekil 1. Proje alanı ve çevresine ait genelleştirilmiş stratigrafik kesit

92 Proje Alanı Jeolojisi Proje alanı; bulunduğu ortam bakımından alüvyonlardan ve çökel kayalardan oluşmaktadır. Proje alanı oluşum bakımından karasal bir yapı sunmakla birlikte kuvaterner yaşlıdır. Proje alanının zemin ve kaya türlerinin jeoteknik özelliklerine bakıldığında kalınlığı m aralığında değişen Kuvaterner yaşlı alüvyonlar bulunmaktadır. Alüvyonlar gri, boz renkli yer yer sarımsı gri, kahverengimsi renkte silt boyutundan kum boyutuna kadar değişik büyüklükte malzeme içermektedir. Alüvyonların altında ise bölgede geniş yayılım gösteren Neojen yaşlı killi kireçtaşımarn ardalanması yer almaktadır. Killi kireçtaşı-marnlar beyazımsı renkte ve yüksek dayanıma sahip kayaçlardır. Proje Alanı

93 Şekil 2. Aksaray İli Jeoloji Haritası Tektonik ve Polecoğrafya : Aksaray ve yakın civardaki en önemli yapısal unsur KB-GD gidişli Şeriflikoçhisar- Aksaray fay zonu dur. Tuz Gölü fay zonu olarak da bilinen bu fay Şereflikoçhisar dan Bor a kadar devam etmektedir. Yüzeyden izlenebilen uzunluğu yaklaşık 150 Km civarındadır. Fayın Aksaray Hasandağı arasında kalan bölümü Hasandağ fay seti olarak adlandırılmıştır. Bu fay, Tuz Gölü fayının güneyinde yaklaşık Km genişliğinde bir kuşak içinde gelişmiş bir dizi faydan oluşur. Hasan Dağı ve Keçiboyduran volkanlarının sınırı oluşturur. Yapısal verilere göre Hasandağ fay seti sağ yanal karaktere sahiptir. Fay seti üzerinde 15 Km sağ yanal öteleme hesaplanmıştır. Aksaray ve yakın çevresinde gözlenen bir diğer yapısal unsur kıvrımlı yapılardır. Tuz Gölü fay zonu içerisinde fay zonunun gidişine uymayan yaklaşık KD-GB gidişli kıvrım eksenleri antiklinal ve senkinal çiftlerinden oluşmaktadır. Antiklinal ve senklinal eksenleri Tuz Gölü fayına yaklaşık derecelik açılar oluşturmakta ve birbirine paralellik sunmaktadır. Tuz Gölü fayının sismik etkinliği günümüzde de devam etmektedir. Deprem kayıtlarına göre tarihsel dönemlerde oldukça yoğun bir sismik etkinlik gösteren bölgede, aletsel dönemde (1900 ve sonrası) yıkıcı bir deprem görülmemiştir. Aksaray ve çevresi, kırılma mekaniği prensiplerine göre potansiyel sismik risk alanları içerisinde kalmaktadır. Hidrolik ve Hidrojeolojik Özellikler: Akarsular : Aksaray İli merkezinde yer alan en önemli akarsu kaynağı Uluırmaktır. Uluırmak ın yüzey alanı 16 hektar olup, yıllık taşıdığı su miktarı ortalama 95.8 hm 3 tür. Membası Mamasun barajından başlayıp, mansabı Tuz Gölüne kadar uzanmaktadır. Aksaray şehrin merkezinden geçerek Aratol İlçesinin güneydoğusunda bulunan Karasu kanalı ile birleşmektedir. Uluırmak, genelde sulama suyu ihtiyacını karşılamak amacıyla kullanılmaktadır. Bu dere üzerinde DSİ nin inşa ettiği Mamasun Barajı bulunmaktadır. Mamasun barajı Aksaray İlinin içme ve sulama amaçlı kullanımlarında en önemli su kaynağıdır. Uluırmak dışında, Mamasun Barajını besleyen Melendiz ve Karasu çayının su potansiyeli de Aksaray İli için önemli kaynaklardır. Melendiz çayının membası,

94 Ihlara-Ilısu- Belisırma-Selime güzergahından çıkıp Doğantarla mevkiinde Mamasun Barajına dökülmektedir. Karasu çayı ise Gülağaç güzergahından başlayarak Çatalsu mevkiinde baraja dökülmektedir. Bunların dışında Ekecik ve Peceneközü dereleri güneydoğuda, Helvadere kaynakları güneyde, Eşmekaya pınarı batıda, Öteyüz ve İnatlı dereleri ise doğuda bulunur. Melendiz çayının debisi beslenme miktarına bağlı mevsimsel olarak değişmektedir. Uluırmak, Karasu, Ekecik, İnatlı ve Eşmekaya derelerinde yağışlı mevsimlerde aktif, kurak dönemlerde ise akış gözlenmemektedir. Havzanın batısındaki en önemli akarsu İnsuyu deresi, Cihanbeyli nin yaklaşık olarak 22 Km kuzeybatısındaki Pınarbaşı kaynaklarından doğan ve doğuya doğru akar. Cihanbeyli den geçtikten sonra kuzeye yönelir ve Tuz Gölü nün batısındaki bataklıklarda yayılarak kaybolur. Bazı kurak yıllarda ise, göle ulaşmadan Kotil yaylası yöresinde kuruyarak kaybolur EİEİ kayıtlarına göre, derenin yağış alanı km 2 dir. Debisi, yine bu kuruluşun 1970 yılı ölçülerine göre m 3 /sn ile m 3 /sn arasında değişmektedir. Havza içerisindeki çoğu Tuz gölüne ulaşamayan diğer sulu derelerin önemlileri ise, Kulu yöresindeki Değirmenözü ve Pazarözü, güneyde Eşmekaya- Sultanhanı üzerinden kuzeye akan dere ve Aksaray kuzeyindeki Hamamboğazı ve Kulhasan dereleridir. Aksaray ve dolayının toplam yüzey ve yer altı suyu potansiyeli zengin olduğu halde, çevre sorunlarından dolayı içme ve sulama suyu ihtiyaçları karşılamak amacıyla kullanılabilir fiili su potansiyeli çok daha düşüktür. Akarsu kaynaklarının fiili potansiyelinden yaralanmak amacıyla, bölgede Helvadere, Balcı, Çiftevi, Sarıbük ve Güzelyurt gibi suni göller kullanılmaktadır. Aksaray dolayındaki yerleşim alanlarının içme ve kullanma (sulama) su ihtiyaçları bu göletlerden karşılanmaktadır. Aksaray ilinin ihtiyacı olan yaklaşık lt/sn lik içme suyu miktarı ise, Helvadere (60 lt/sn) ve bağlı Köyü (160 lt/sn), yer altı suyu sondajları ve Mamasun Barajından (350 lt/sn) karşılanmaktadır. Tuz Gölü: Tuz Gölü, Türkiye nin Van Gölü nden sonra ikinci büyük gölüdür. İdari olarak Aksaray Konya ve Ankara illeri sınırları içindedir. Kapalı bir havzada yer alan göl, jeolojik olarak tektonik kökenlidir. Büyüklüğüne karşın ülkemizin en sığı göllerinden biridir. Derinliği bir çok yerde 0.5 metreyi dahi bulmaz. Suyun bol olduğu ilkbahar aylarında göl alanı hektara ulaşır. Türkiye nin en az yağış alan yeri olduğu için akarsu bakımından çok fakirdir. Önemli sayılabilecek akarsuları güneyden göle giren Bağlıca ve Kırdelik suları kaynakları ve batıdan giren İncesuyu ile doğudan gölü besleyen Peçenek suyudur. Ancak bu suların tamamına yakını yazın kurur ve göle ulaşamaz. Aşırı buharlaşmanın da etkisiyle gölün tamamına yakını kurur. Kuruyan bölgelerde 30 cm yi bulan tuz tabakası oluşur. Sadece ülkemizin değil dünyanın da en tuzlu göllerinden biridir. Suyun yoğunluğu 1,225 cm 3 /gr dır. Tuz oranı ise %32.4 tür.

95 Gölde, tuz konsantrasyonunun yüksekliği nedeniyle sucul bitkilere rastlanmaz. Göl çevresinde, akarsu etkisinde kalan bölgelerde tuza dayanıklı, seyrek bitki örtüsüne rastlanır. Türkiye nin tuz ihtiyacının büyük bir bölümü buradan karşılanır. Kuş varlığı yönünden Türkiye nin en zengin göllerinden biridir. Kışın kapladığı çok geniş su alanı su kuşları için önemli bir kışlama alanı oluşturur. Tuzlu ortamlara uyum sağlamış olan flamingo, kılıçgaga, angit ve benzeri kuşların yanı sıra, yağmurcunlar, turnalar, yaban kazları ve yaban ördekleri gölde büyük topluluklar oluşturmaktadır. Göl çevresinin nispeten ıssız oluşu nedeniyle etraftaki su birikintilerinde, meralarda ve ekili alanlarda rahatça beslenmekte, kışın en soğuk günlerinde dahi donmayan göl sularında yüzebilmektedirler. Yer Altı Suları İldeki toplam emniyetli rezerv hm 3 /yıl olup, kooperatif sulamaları 179 kuyu ile ha lık bir alanda faaliyet göstermektedir. Aksaray ilinde bulunan soğuk su kaynaklarının debileri oldukçe düşüktür. Bu kaynaklar, kırk-çatlak ve fay hatları boyunca ve/vaya jeolojik birimlerin dokunaklarından açığa çıkmaktadır. Bazı kaynaklar kaptaja alınarak içme ve sulama suyu amaçlı yararlanılmakta, diğerleri ise boşa akmaktadır. Aksaray ilinin içme suyu ihtiyacının karşılamak amacıyla bazı alternatif soğuk su kaynakları araştırılmıştır. Bu kaynaklar Dutpınar, Ayazma ve Kırkgözler kaynaklarıdır. Jeotermal Kaynaklardan; Ziga Kaplıcası Sıcak ve Mineralli Su Kaynakları, Yaprakhisar Sıcak ve Mineralli Su Kaynağı, Belisırma Sıcak Su Kaynağı, Ihlara Sıcak ve Mineralli Su Kaynağı, Ilısu Sıcak Su Kaynağı, Acıgöl Sıcak ve Mineralli Su Kaynakları bulunmaktadır. Depremsellik Proje alanı, Bayındırlık ve İskân Bakanlığının Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre 5. Derece Deprem Bölgesi içerisinde yer almaktadır. Proje alanının kuzeydoğusundan, KB-GD uzanımlı Aksaray fayı geçmektedir. Aksaray kenti gerek coğrafi gerekse sismotektonik konumu itibariyle geçmişte hiçbir zaman büyük bir depremin merkez üssü olmamıştır. Proje alanın yakınlarından geçen Aksaray-Koçhisar fay hattı halen aktif olan ve deprem üreten bir fay olup, günümüze kadar olan süreçte yıkıcı bir deprem üretmemiştir. Aksaray İlinin depremsellik haritası Şekil 3. te verilmiştir.

96 Proje Alanı Şekil 3.Aksaray İli Depremsellik Haritası Proje kapsamındaki tüm inşaat çalışmaları; T.C. Bayındırlık İskan Bakanlığının tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik Hükümlerine göre, proje alanını oluşturan zeminin; Zemin grubu B (süreksizlik düzlemleri bulunan ayrışmış çimentolu tortul kayaçlar), Zemin sınıfı Z2 dir. Buna göre elastik deprem yüklerinden Etkin Yer İvme Katsayısı A0 = 0.10 dan küçüktür. (V. Derece deprem bölgesi olduğu için), TA(sn) = 0.15 sn ve TB(sn) = 0.40 (sn) dir.

97 EK.6 FAALİYET ALANINA AİT FOTOĞRAFLAR

98 TARFAŞ Yem Fabrikası Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesis Alanı Şekil-1 Proje Alanını Gösterir Fotoğraflar-1 TARFAŞ Yem Fabrikası Atık Bertaraf (Biyogaz) Tesis Alanı Şekil-2 Proje Alanını Gösterir Fotoğraflar-2

99 Şekil-3 Proje Alanını Gösterir Fotoğraflar-3 Şekil-4 Proje Alanını Gösterir Fotoğraflar-4

100 EK.7 RESMİ YAZILAR

101

102 EK.8 TARFAŞ 1/2.250 ÖLÇEKLİ GENEL VAZİYET PLANI

103