Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi Online Thematic Journal of Turkic Studies. Yıl V, Sayı 1, Ocak 2013 Kültürümüzde İklim ve Mevsimler

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi Online Thematic Journal of Turkic Studies. Yıl V, Sayı 1, Ocak 2013 Kültürümüzde İklim ve Mevsimler"

Transkript

1 ACTA TURCICA Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi Online Thematic Journal of Turkic Studies Yıl V, Sayı 1, Ocak 2013 Kültürümüzde İklim ve Mevsimler Anadolu Güneş Saatleri Sun Dials in Anatolia Yasemin Özdemir * Özet Zamanı güneşle ölçmek, zamansal kaynakları herkes için aynı olabilecek bir çerçeveye oturtma çabası, güneş saatleriyle başlamıştır. Güneş saati; güneş ışınlarına (güneşin hareketine) göre özel olarak hazırlanmış; mermer, taş veya madeni bir zemin üzerine yine özel olarak hazırlanmış bir milin gölgesinin hareketine göre zamanın ölçülmesine yarayan bir araçtır. Güneş saatleri yerküre üzerinde güneş ışığını yıl içinde fazla miktarda alan Akdeniz Havzası ve Mezopotamya nın da aralarında bulunduğu subtropikal kuşak ve orta kuşakta yer alan medeniyetlerde ortaya çıkmıştır. İlk güneş saatleri MÖ 3500 lü yıllarda Mezopotamya da yaşamış olan Sümerlere aittir. MÖ 1500 lü yıllarda Mısırlılar tarımsal faaliyetler için en uygun iklim koşullarını anlayabilmek ve belirleyebilmek açısından gün içindeki saatleri ve yıl içindeki günleri belirleyerek güneş saatlerinde ilerleme kaydetmişlerdir. İslamiyet te ibadetler güneşin konumu ve doğuşu ile; zamanla sıkı sıkıya bağlıdır. Osmanlı döneminde muvakkithaneler olarak bilinen zamanı belirleme daireleri açılmış ve coğrafi koordinatlara göre bütün bir sene namaz vakitlerinin hesaplanması için de muvakkit denilen kişiler belirlenmiştir. Anadolu da antik dönemde yapılmış olanlarıyla birlikte Bizans ve özellikle günümüze sağlam olarak gelmiş Osmanlı dönemlerinde yapılmış 150 ye yakın tarihi güneş saati bulunmaktadır. Anahtar Kelimeler: İklim, Güneş, Zaman, Güneş saatleri, Anadolu. Abstract Measuring the time basing on the solar system and putting the temporal sources into * Dr. Yasemin Özdemir, Marmara Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, İstanbul. ozdemiry@marmara.edu.tr. 1

2 the same frame began with the sun dials. The sun dials are devices useful for measuring the time according to the movement of the shadow of a shaft which is prepared specifically on a marble, stone or metal ground which is also prepared specifically for the movements of the solar rays. The sun dials are in fixed or movable feature such as global, horizontal, vertical table in general. The sun dials came out in the Mediterranean Basin, which receives the solar rays in a year on the globe, and the midrail and subtropical zone where the Mesopotamia also exist. The first sundials belong to the Sumerians who lived in Mesopotamia in 3500s before Christ. The Egyptians made progress by determining the hours in a day and the days in a year in order to find out and determine the appropriate climate conditions for the agricultural activities in 1500s before Christ. The portable sundials which were adjustable according to the geographical position were designed during the time of the Old Greeks and Romans that lived in Europe and Anatolia. Determining the time was also very important for the Islamic civilization as for the other civilizations. During the Ottoman Period, the offices for determining the time known as muvakkithane were opened and the persons called as muvakkit were chosen for measuring the prayer time according to the geographical coordinates through the whole year. There exist nearly 150 sundials in Anatolia. The sundials made in Anatolia are the ones made in Byzantine Period and in Ottoman Empire period, which stood up until today together with the antique period. Keywords: Climate, Sun, Time, Sun dials, Anatolia. Giriş İklimin; sıcaklık, basınç, rüzgâr, yağış, bulutluluk ve nem gibi tüm öğeleri atmosfer sistemindeki enerji transferleriyle oluşur. Güneş ışınları ise yeryüzündeki ve atmosferdeki bu enerjinin temel kaynağını oluşturur. Hava ve iklimi yöneten enerjinin kaynağı Güneş ışınlarıdır. 1 Güneş 1,4 milyon km. çapıyla Dünya nın 110 katı büyüklükte ve Dünya dan 1,5x10 11 m. uzaklıkta, yüksek basınçlı ve yüksek sıcaklıklı bir yıldızdır. Güneş enerjisi, atmosfer sisteminin tek enerji kaynağıdır ve bu yıldızın parlaklığının, güneş sisteminin oluşumundan günümüze kadar %30 arttığı tahmin edilmektedir. Güneşin yıllık ortalama 1 Richard A. Anthens, Meteorology, 7th. Edition, Prentice Hall Inc., New Jersey 1997, s

3 enerji bütçesi global olarak sabit kalmakla birlikte mevsimsel ve lokal olarak değişim gösterir. Güneşin yaydığı ışınımın %70 i yeryüzüne ulaşır. Yeryüzüne gelen güneş radyasyon enerjisi 342 Wm -2 değerinde olup bu enerjinin %22 si bulutlar ve atmosferik parçacıklar tarafından uzaya geri yansıtılır, %20 si atmosferdeki gaz ve bulutlar tarafından emilir, %49 u saçılmaya uğrar ve Dünya tarafından absorbe edilir, %9 u Dünya tarafından yansıtılır ve uzaya saçılır. Bütün bu süreç Dünya daki güneşlenme süresinde, iklim ve atmosferik olayların oluşumunda ve değişiminde belirleyici rol oynar. Güneşin doğuşu ve batışı arasında geçen zaman coğrafi enleme ve mevsimlere göre değişir. Ayrıca coğrafi enlem ve mevsimler güneş ışınlarının geldiği açı, güneşlenme süresi ve gün ışığının kullanılabilirliği üzerinde de etkilidir. Dünya kutuplardan basık bir küre biçimindedir. Hem yerin şeklinden hem de yerin yörünge düzlemi ile ekseni arasındaki o lik açıdan dolayı yeryüzü güneş ışınlarını farklı açılarla alır. Güneş ışınları Ekvator ve çevresine dik veya dike yakın açılarla geldiği halde, yerin basıklığının artmasından dolayı, ekvatordan uzaklaştıkça kutuplara doğru daralan açılarla gelir. Güneş ışınlarının dik düştüğü yerlerin yıl içerisinde değişmesi, dünya üzerindeki diğer yerlerde de güneş ışınlarının geliş açısının değişmesine neden olur. Güneş ışınları 21 mart ve 23 eylülde Ekvator a, 21 haziranda Ekvator un kuzeyindeki 23 o 27 Yengeç Dönencesi ne, 21 aralıkta ise Ekvator un güneyindeki 23 o 27 Oğlak Dönencesi ne dik gelir. Güneş ışınlarının yeryüzüne dik geldiği bu dönemler sıcaklık değerlerindeki artışa paralel olarak yaz gündönümüne denk gelir. Güneş ışınlarının en dar açıyla geldiği dönemlerde ise sıcaklık değerleri düştüğünden kış gündönümü oluşur. Yeryüzüne gelen elektromanyetik güneş spektrumu olarak isimlendirilen güneş ışınımı hem yerel, hem küresel olarak farklılık gösterir. Genel olarak güneş ışınlarının dik geldiği tropikal bölgeler, güneş ışınlarının geldiği polar bölgelerden daha fazla güneş enerjisi emer. Yeryüzüne gelen güneş ışınları enlemlere göre farklılık gösterir. Ekvatorda ve yaklaşık 10 o K enlemi çevresinde 320 Wm -2 düzeyinde emilen güneş ışınımı, kutuplara doğru belirgin biçimde azalarak, kuzey kutbunda yaklaşık 45 Wm -2 ye, güney kutbunda ise yaklaşık 30 Wm - 2 ye düşer. Türkiye nin yıllık ortalama güneşlenme süresi 2690 saat, günlük ortalama toplam güneşlenme süresi 7,4 saat, ortalama ışınım şiddeti kwh/m 2 -yıl günlük ortalama ışınım şiddeti 3,9 kwh/m 2 -gün dür (Tablo 1). Ortalama yıllık güneşlenme süresi coğrafi bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Ülkenin güney kesiminde ekvatora yakınlığından 3

4 dolayı güneşlenme süresi (110 gün) ve güneş ışınım şiddeti daha fazladır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi ortalama güneşlenme süresi 2957 saat günlük 8,0 saat, Akdeniz Bölgesi ortalama güneşlenme süresi 2961 saat günlük 8,0 saat, Ege Bölgesi ortalama güneşlenme süresi 2821 saat günlük 7,7 saat, Doğu Anadolu Bölgesi ortalama güneşlenme süresi 2743 saat günlük 7,6 saat ile Türkiye ortalamasının üzerindedir. İç Anadolu Bölgesinde ortalama güneşlenme süresi 2698 saat günlük 7,4 saat, Marmara Bölgesi ortalama güneşlenme süresi 2489 saat günlük 6,9 saat, Karadeniz Bölgesi ortalama güneşlenme süresi 2158 saat günlük toplam 6,2 saat tir (Tablo 1 ve 2). 2 Aylar Aylık Toplam Güneş Enerjisi (kwh/m2-ay) Günlük Toplam Güneş Enerjisi (kwh/m2-gün) Güneşlenme Süresi (Saat/ay) Güneşlenme Süresi (Saat/gün) Ocak 53,62 1,73 115,1 3,71 Şubat 66,64 2,38 130,3 4,65 Mart 108,31 3,49 178,6 5,76 Nisan 135,07 4,50 211,0 7,03 Mayıs 172,10 5,55 279,1 9,00 Haziran 182,93 6,01 324,5 10,82 Temmuz 188,44 6,08 357,7 11,54 Ağustos 169,26 5,46 337,4 10,88 Eylül 133,79 4,46 278,0 9,27 Ekim 98,58 3,18 212,4 6,85 Kasım 62,51 2,08 155,0 5,17 Aralık 48,08 1,55 110,4 3,56 Toplam , ,4 Tablo 1: Türkiye nin Aylık ve Günlük Ortalama Güneş Enerjisi ve Güneşlenme Süreleri Türkiye Coğrafi Bölgeler Yıllık Güneşlenme Süresi (Saat/yıl) Günlük Güneşlenme Süresi (Saat/gün) Akdeniz Bölgesi ,0 Güneydoğu Anadolu Bölgesi ,0 Ege Bölgesi ,7 Doğu Anadolu Bölgesi ,6 İç Anadolu Bölgesi ,4 Marmara Bölgesi ,9 Karadeniz Bölgesi ,2 2 Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM), Güneş Enerjisi Potansiyel Atlası (GEPA) Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM), Türkiye İlleri Güneşlenme Süreleri, Türkiye geneli ve coğrafi bölgelere göre yapılan ayrımda; yıllık, aylık ve günlük ortalama güneşlenme süreleri Meteoroloji Genel Müdürlüğü ve Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü nün uzun yıllık verilerine (40 yıl) göre hesaplanmıştır. 4

5 Tablo 2: Türkiye nin Yıllık ve Günlük Güneşlenme Süresinin Bölgelere Göre Dağılımı Anadolu da güneş saatleri kullanan medeniyetlerin özellikle güneşlenme süresi ve şiddetinin fazla olduğu Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Akdeniz Bölgesi ve Ege Bölgesi nde yoğunlaştıkları görülür. Marmara Bölgesi nde yer alan İstanbul ise Osmanlı İmparatorluğunun başkenti olması bakımından önemlidir. Türkiye nin güneşlenme süreleri dikkate alındığında ortalama 12 saatlik gündüz süresinin 2/3 sinin güneşli geçen günlerden oluştuğu söylenebilir (Tablo 2). Güneş saatleri, dünyanın ekseni etrafında dönüşü nedeniyle güneş ışınlarının gelme açılarının gün içerisinde farklılığı sonucu cisimlerin gölgelerindeki değişim hızından faydalanılarak icat edilen zaman ölçerlerdir. Dolayısıyla bu araçlar güneş ışığına bağımlıdır ve güneş ışığını engelleyen atmosferik olayların yaşandığı günlerde çalışmaz. Aynı zamanda dünyanın ekseninin eğiminden dolayı gölge uzunluğu yıllık dönemlerle değişim gösterir. Bu da güneş saatlerine gün içerisinde zaman belirleme yanında yıl ölçeğinde de zaman belirleme için bir fırsat sunar. Yıl içerisinde gölge uzunluğunun değişimi bir anlamda mevsimsel değişime karşılık gelir ve bu tarımsal faaliyetlerde bulunan insanlar için çok önemli bir veridir. İnsanlığın başlangıcından itibaren zaman kavramı her alanda önemli olmuştur. Zaman kavramı, günlük işler ve sosyal hayatta toplumlara önemli bir planlama zorunluluğu getirmiştir. Günümüzde kullanılan mekanik saatlerin olmadığı dönemlerde insanlar zamanın belirlenmesinde gökcisimlerin hareketlerinden faydalanmıştır. Sofist Demokritos (MÖ ) zamanın gökcisimlerinin hareketiyle olduğu kadar, gündüz ve geceyle de ölçülebileceğini belirtmiştir. 3 Takvim ve saat başlangıçta sadece toprağın ne zaman ekileceği, ne zaman sürüleceği ve ürünlerin ne zaman toplanacağı gibi ihtiyaçları karşılamak amacıyla geliştirilmiştir. Sonraları ticari faaliyetlerin ortaya çıkması ve sosyal yaşamdaki ihtiyaçların zamansal önemi nedeniyle, güneşin ve yıldızların hareketlerini gözlemlemek önemli olmuştur. Astronomik gözlemler, hangi ihtiyacın, ne zaman yapılması gerektiğini ortaya çıkarmış, böylece saat ve buna bağlı olarak takvimler önemli hale gelmiştir. Eskiçağ toplumları zamanı belirlemede iklimin temel unsuru olan Güneş i 3 Karl Marx, Demokritos ile Epikuros un Doğa Felsefeleri Differenz der Demokritischen und Epikurcischen Naturphilosophie, çev. H. Demirhan, Sol Yayınları, Ankara 2000, s

6 kullanmıştır. Gündüz ve gece olarak ikiye böldükleri zamanın gündüz dilimini güneşin görünür hareketleri ile belirtirlerken, geceyi ve güneşin görünmediği günleri ise su ile belirlemişlerdir. Eskiçağ toplumlarından Sümerler, Mısırlılar, Mayalar, Aztekler, Babilliler (MÖ ) zamanı güneşin görünür hareketlerine göre parçalara ayırarak; 1 yılı 30 ar günlük 12 aya böldüler. Bunlara herhangi bir aya ait olmayan 5 gün daha eklediler ve buna artık yıl dediler. Böylece güneş saatleri ve beraberinde güneş takvimlerini meydana getirdiler. 4 Mayalar 20 gün süren 18 aydan ve ilaveten 5 günden oluşan 365 günlük güneş takvimini, 5 Aztekler de 20 şer günlük 18 aydan oluşan, eski ve yeni yıl arasında 5 günlük bir ara dönem olan 365 günlük güneş sayımına dayanan güneş takvimini kullandılar. 6 Güneşin hareketlerindeki doğal değişim üzerine yapılan gözlem, zamanın belirlenmesidir. Nitekim insanların güneşe dayalı zamanı belirleme çalışmaları bu nedenle güneş saatleri ile başlamıştır. Güneş saatleri mekanik aygıtların olmadığı dönemlerde gündüz tayin eden ilkel modellerden gelişmiş modellere doğru ilerleme göstermiş olan eski çağın en önemli zaman belirleme cihazıdır. 7 Güneş saatleri; güneş ışınlarının güneşin hareketine uygun olarak özel hazırlanmış, mermer, taş veya madeni bir zemin üzerine yine özel olarak hazırlanmış bir milin gölgesinin hareketine göre zamanın ölçülmesine yarayan bir araçtır. Toprağa saplanmış bir sopayla basit bir şekilde yapılan güneş saati en eski aygıttır. 8 Güneş saatleri çeşitlilik göstermekle beraber genel anlamda küresel, yatay ve dikey düzlem kadranlıdır. Ayrıca taşınabilir, silindirik, konik ve ekvatoral güneş saatleri de bulunmaktadır. 9 Taşınabilir güneş saatleri boyutlarının küçük olmasından dolayı özellikle 17. yy. sonrasında önemli hale gelmiştir. Silindirik güneş saatleri ise çok yaygın olmamalarına karşın günlük saat bilgisi yanında o günün tarihini vermesi bakımından önemlidir. Osmanlı güneş saatleri arasında bilinen tek silindirik güneş saati 18. yy da tahtadan yapılmış olup Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü müzesinde bulunmaktadır. 4 Jacqueline De Bourgoıng, Takvim Zamanın Efendisi midir? Yapı Kredi Yayınları Genel Kültür Dizisi, İstanbul 2008, s Sam Osmanagich, Mayaların Dünyası, çev. U. Koçak, Arkadaş Yayınevi, Ankara 2008, s Richard F. Townsend, Aztekler, çev. M. Özdemir, Arkadaş Yayınevi, Ankara 2007, s Barış Salman, Eskiçağda Güneş Saatleri, Türk Eskiçağ Bilimleri Enst. Yayınları, İstanbul 2007, s Jacqueline De Bourgoıng, age., s Encyclopædia Britannica, Sundial, Volume: 21, Encyclopedia Britannica, Inc., William Benton Publisher, USA 1969, s

7 Küresel güneş saatleri, genellikle tek parça taş veya mermerden oluşan, daha çok yarım küre şeklindeki saatlerdir. Küresel ve konik biçimli güneş saatleri antik döneme aittir. Bu saatler Kuzey Yarımküre de yer alıyorsa kadranı güneye gelecek şekilde kuzey-güney doğrultusunda, Güney Yarımküre de yer alıyorsa, ekranı kuzeye gelecek şekilde güneykuzey yönünde yerleştirilmiştir. Bu saatlerin iç bükey kadranlarında güneşin doğuşu ve batışı arasındaki zaman 12 eşit bölüme ayrılmıştır. Kadran üzerinde öğle çizgisi tam ortada bulunur. Yarım kürenin üst kısmında yatay madeni bir çubuk yer alır. Bu saatlerde saat yayları arasındaki açı sabit ve 180 o /12, 15 o ye eşittir. Antik dönem güneş saatlerinde saat değerleri Yunan harfleriyle ifade edilmiştir. Güneş doğduğunda çubuğun gölgesi 1. saat dilimine, öğlen vakti 6. saat, güneş battığında 12. saat çizgisine denk gelir. Anadolu da yer alan özellikle Eski Yunan ve Roma Dönemine ait güneş saatlerinin çoğu bu şekildedir (Tablo 3 ve Foto 1-7). Yatay kadranlı güneş saatleri; genellikle mermer, taş veya madeni bir levhanın yüksek bir kaide üzerine yatay şekilde oturtulmasıyla oluşur. Levha ufuk düzlemine paralel olarak yerleştirilir. Bir ucu güneş saatinin yüzeyine oturtulmuş olan gölge verici milin diğer ucu Kuzey Yarımküre de yer alan bölgeler için kuzey kutup noktasını, Güney Yarımküre de yer alan bölgeler için güney kutup noktasını gösterecek şekildedir. Bu tür güneş saatleri kullanıldıkları yerin enlemi dikkate alınarak yapılır ve bütün bir sene güneşin olduğu süre içinde zamanı gösterebilir. Genellikle cami avlularında, bahçelerde, meydanlarda bir kaide üzerinde veya zeminde yer alan yatay güneş saatleri dairesel, kare, dikdörtgen veya çokgen şekilli kadranlarıyla dikkat çeker. Anadolu da yer alan özellikle Osmanlı dönemine ait güneş saatlerinin bazıları bu şekildedir (Tablo 5, 6 ve Foto 12, 22, 23, 25). Dikey kadranlı güneş saatleri; genellikle camilerin doğrudan duvar taşına veya duvardaki mermer bir levhaya kazınmıştır. Bu tür güneş saatleri dik olarak yerleştirilen bir milin kadrana gelen gölgesine göre zamanı, özellikle de namaz vakitlerini belirleyen saatlerdir. Özellikle İslam dünyasında kullanılan bu tür saatler; camilerin Kıbleye karşı inşa edilmesinden dolayı yapının kıble yönüne paralel (güneybatı), ya da kıble yönüne dik (güneydoğu) halde konumlanır. Dikey kadranlı güneş saatleri bulunduğu duvarın baktığı yüze doğru güney yönelimli, kuzey yönelimli, doğu yönelimli, batı yönelimli ve gelişigüzel yönelimlidir. Bu şekilde farklı tipleri bulunan dikey güneş saatleri üçgen, dörtgen, dairevi, 7

8 bileşik ve ikindi saatleri biçiminde şekil olarak da farklılık göstermektedir. 10 Güney yönelimli güneş saatleri dikey kadranlı güneş saatleri içinde en yaygın kullanılanıdır. Özellikle Anadolu daki güneş saatlerinden Bizans döneminde yapılmış olanlarının tamamı güney yönelimli dikey güneş saatlerinden oluşturmaktadır (Tablo 4). Ayrıca Osmanlı dönemine ait Topkapı Sarayı avlusunda, günümüzde kütüphane olarak kullanılan Ağalar Cami sinde yer alan güneş saatinin yanında Gaziantep, Batman, Bitlis, Erzurum ve Adana da cami, medrese ve türbelerde yer alan güneş saatleri bu tip güneş saatlerindendir. Anadolu da yer alan bu tür güneş saatlerinden İstanbul Ağalar Cami sindeki güneş saati üçgen şeklinde olup diğer saatler dairevi şekle sahiptir (Tablo 5 ve 6). Bu saatler güneş ışınlarını ortalama sabah ile akşam 6.00 (bugünkü tanımla 18.00) arasında gösterir. Bu saatler 12 saat çizgisi meridyen düzleminde uzanan ve saat düzlemi güneye bakacak şekilde dikey konumda yerleştirilirler. 11 Kuzey yönelimli dikey kadranlı güneş saatleri ufuk düzlemine dik yerleştirilir. Kadranın kullanılan yüzü Kuzey Yarımküre enlemleri için tam kuzeye, Güney Yarımküre enlemleri için tam güneye bakacak şekildedir. Güneş ışınları kadranın üzerine sabah erken ve akşam geç saatlerde düşer. Bu tip güneş saati sadece İstanbul da Topkapı Sarayı ndaki Ağalar Cami sinde yer alır (Tablo 5). Doğu ve batı yönelimli dikey kadranlı güneş saatleri kuzey-güney doğrultulu dikey duvarlara yerleştirilen, doğuya veya batıya bakan saatlerdir. Her enlemde kullanılabilen bu saatlerde gölgesi izlenen çubuk, saat düzlemine paralel bir şekilde yer alır. Ancak Doğu saati sadece güneşin doğuşundan öğlene kadar olan saatleri, Batı saati ise öğlenden güneş batana kadar geçen saatleri gösterir. 12 Düzlemleri meridyen düzleminde olduğundan bu saatler öğle saatini göstermez; öğleyin güneş ışınları saat düzlemine paralel olduğundan milin gölgesi görülmez. Gelişigüzel yönelimli dikey kadranlı güneş saatleri doğrudan kuzeye, güneye, doğuya veya batıya bakan değil; bunların arasındaki bir doğrultuya bakan duvarlara yerleştirilen saatlerdir. Kadranları ufuk düzlemine dik olarak yerleştirilen bu tür saatlerde kadranın yüzeyi gelişigüzel bir yöne bakar. Bu saatlerin yapımı için bulunduğu enlemin yanında duvarın eğim 10 Nusret Çam, Osmanlı Güneş Saatleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1990, s Fügen Tabak, Güneş Saatleri, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 2010, s Fügen Tabak, age., s

9 açısının da bilinmesi gerekir. Anadolu da Osmanlı dönemine ait güneş saatlerinden özellikle İstanbul da yer alanların çoğu, Edirne ve Manisa da bulunan güneş saatlerinin hepsi bu şekilde yapılmış güneş saatleridir (Tablo 5 ve 6). Anadolu da yer alan bu tip güneş saatleri dörtgen ve ikindi saatleridir ve çoğu üçgen şekillidir (Tablo 5, 6 ve Foto 14, 17, 19, 20). Ekvatoral kadranlı güneş saatlerinin düzlemi ekvatora paralel olduğundan güneş; Kuzey Yarımküre için 21 mart - 23 eylül arasında bütün gün saat düzleminin üstünde, 23 eylül - 21 mart tarihleri arasında ise bu düzlemin altında yer alır. Dolayısıyla bu saatler mevsimliktir. Bu tür saatlerin bütün sene kullanımı için saat çizgilerinin üst yüzeyindekinin ters yönünde işaretlenmesi; yani saatin iki taraflı olması gerekir. 13 Aksi takdirde sadece ekinokslar arasında 6 ay çalışır. Bu tip güneş saatlerinde saatin üzerinde yer alan, kadrana dik yerleştirilen mil saatin tam merkezinde yer alır ve her iki yarımküre için de kutup noktalarını gösterir. Saat çizgilerinin elde edilmesi kullanıldığı yerin enlemine bağlı olmadığından bu tür saatler her enlemde kullanılabilir. Anadolu da bu tip güneş saatleri Roma dönemine ait olup, Antalya Arykanda ve Mersin Seleukia antik kentlerindedir (Tablo 3). 14 Güneş saatlerinin ilk örnekleri, yerküre üzerinde güneş ışığını yıl içinde fazla miktarda alan Akdeniz Havzası ve Mezopotamya da gelişen medeniyetlerde görülür. İlk güneş saatleri MÖ 3500 lü yıllarda Mezopotamya da yaşayan Sümerlere aittir. İlkçağ toplumlarında tarım büyük önem taşımaktadır. MÖ 1500 lü yıllarda Mısırlılar da tarımsal faaliyetleri için uygun iklim koşullarını anlayabilmek ve doğru zamanı belirleyebilmek açısından gün içindeki saatleri ve yıl içindeki günleri hesaplayarak güneş saatlerinde ilerleme kaydetmişlerdir. İlk olarak basit bir çubukla kurulan düzenek Eski Mısır da kolosal boyutta anıtsal dikilitaşlara dönüşmüştür. 15 Eski Mısır da bulunmuş ilk örnek, III. Tuthmasis (MÖ ) dönemine aittir; 3 metre uzunluğundadır ve bir ucunda T biçiminde yatay bir çubuk eklentisi bulunur. Güneşin konumuna göre çevresindeki kadrana gölge oluşturacak şekilde yapılmıştır. 4. yy da Mısır Karnak taki Aman tapınağından getirilen ve İstanbul Sultanahmet meydanına 13 Fügen Tabak, age., s Arykanda antik kentine ait ekvatoral güneş saati günümüzde Antalya Arkeoloji Müzesi nde; Seleukia antik kentine ait olan, bir tarafı yarı küresel, diğer tarafı ekvatoral olan güneş saati İstanbul Arkeoloji Müzesi ndedir. 15 Barış Salman, Saatin Eski Çağlardaki Teknolojisi: Güneş ve Su Saatleri (Ancient Clock Tecnology Sundial and Clepsydras), Zamanın Görünen Yüzü: Saatler (Visible Faces of the Time: Timepieces), Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2009, s 17. 9

10 yerleştirilen Dikilitaş bu şekilde oluşmuş ilk güneş saatlerinden biridir. Eski Yunanlılar gündüz süresi içinde zamanı belirleyen güneş saatini, Babillilerden öğrenmiş ve bu tür güneş saatine gnomon adını vermişlerdir. 16 Yere dik olarak yerleştirilen bu ilk güneş saatleri olan gnomonun vermiş olduğu gölgelerle zamanlar saptanmıştır. 17 Yapılan gözlemler sonucu bir yıl boyunca en kısa gölgeli gün yaz gündönümünü (21 haziran), en uzun gölgeli gün ise kış gündönümünü (21 Aralık) göstermekteydi. Gölgenin gnomonun etrafını çevreleyen dairenin ortasına denk geldiği dönem ise ekinoks günleri dediğimiz gece ve gündüz eşitliğinin yaşandığı ilkbahar ve sonbahar başlangıçlarını (23 eylül ve 21 mart) göstermekteydi. Yunan dünyasında gnomon MÖ 6. yy da Sparta da Milletoslu Anoksimandros tarafından uygulanmıştır. 18 Matematik ve geometriye özel ilgilerinden dolayı Eski Yunanlılar zamanla, gelişmiş güneş saatleri yaptılar. Gelişmiş güneş saatlerinde; güneş saat dilimlerini gösteren birbirine paralel ve eşit aralıklarla çizilmiş on bir ya da on iki saat çizgisi, yaz ve kış gündönümlerini gösterir çizgiler ile bir de ekinoks çizgisi yer almaktadır. İlk kapsamlı güneş saati küresel kadranlı güneş saatidir ve ilk kez Khaldeli Berosus (MÖ 3. yy) tarafından yapılmıştır. 19 Anadolu da Pisidia Antiokhias (Isparta-Yalvaç) ve Pergamon (İzmir - Bergama) kentine ait güneş saatleri küresel kadranlıdır. Batı Anadolu da örneğine en çok rastlanan güneş saati tipi, Vitruvius un Conus olarak bahsettiği konik kadranlı güneş saatleridir. Konik kadranlı güneş saatleri ilk kez Kaunoslu Dionysodorus (MÖ 3. yy) tarafından yapılmıştır. 20 Konik ve küresel güneş saatleri bir günü yalnızca gündüz olmak üzere 12 eşit bölüme ayırır. 21 Genellikle konik ve küresel güneş 16 Herodotos, Tarih çev. M. Ökmen, Hasan Ali Yücel Klasikler Dizisi XXVIII, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, VIII. Basım-109, İstanbul 2012, s. 167; Charles Kahn, On Early Greek Astronomy, The Journal of Hellenic Studies, (1970) JHS 90, Cambridge, s. 115; David M. Jacobson, Hadrianic Architecture and Geometry, American Journal of Archaeology AJA 90.1, (1986) USA, s. 72; Daniel Boorstin, Keşifler ve Buluşlar çev. F. Filber, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1994, s. 29; Davut Kaplan, Antik Çağda zaman, Konik Güneş saatleri ve Smintheion Örneği, Anadolu/Anatolia 35, (2009) Ankara, s Gerard Naddaf, On the Origin of Anaximander s Cosmological Model, Journal of the History Ideas, Pennsylvania Press University, 59, 1998, s. 22; Barış Salman, Antik Çağda Saat, Arkeoloji, Anadolu ve Avrasya Dergisi, Sayı: 1, 2005, s. 141; Davut Kaplan, age., s David S. Robertson, The Evidence for Greek Timekeeping, The Classical Review 54.4, (1940) Cambridge, s. 180; Davut Kaplan, age., s Vitruvius, Mimarlık Üzerine On kitap The Ten Books on Architecture, çev. S. Güven, IX 8.1., Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları, 4.bs., İstanbul 2005, s. 199; Sundial, Encyclopædia Britannica, s Vitruvius, age., s. 199; Barış Salman, Eskiçağda Güneş Saatleri, age., s Charles Kahn, age., s. 115; Nusret Çam, age., s. 4; Davut Kaplan, age., s. 89; Sundial, age., s. 422; Atilla Bir - Mustafa Kaçar, Güneş Saatlerinin Tarihçesi ve Türleri (The History of Sundials), Zamanın Görünen Yüzü: 10

11 saatlerinde gnomonun gölge boyu 21 aralıkta kış gündönümü eğrisine, 21 mart ve 23 eylülde ekinoksa ve 21 haziranda yaz gündönümü eğrisine denk gelmektedir. Konik güneş saatlerinde kış gündönümü ile ekinoks eğrileri arasındaki mesafe, yaz gündönümü ile ekinoks eğrileri arasındaki mesafeden daha kısadır. 22 Günümüzde Bafa gölünün 23 kuzeydoğu kıyısında yer alan Latmos Heraklias da 1873 yılında bulunan ve bugün Paris Louvre müzesinde sergilenen güneş saati konik kadranlıdır. Helenistik döneme ait diğer konik kadranlı güneş saatleri, İzmir Arkeoloji müzesindekiyle birlikte, Teos (İzmir - Sığacık) ve Klaros (İzmir - Seferihisar) antik kentlerine ait olanlarıdır (Tablo 3). Foto 1-2: Theodotos lahiti küresel güneş saati (İstanbul) 24 Foto 3: Afrodisias antik kenti küresel güneş saati (Aydın) 25 Saatler (Visible Faces of the Time: Timepieces), Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2009, s Barış Salman, Saatin Eski Çağlardaki Teknolojisi: Güneş ve Su Saatleri (Ancient Clock Tecnology Sundial and Clepsydras), age., s Büyük Menderes Nehri alüvyonlarının Latmos adlı bir körfezin (Peschlow - Bindokat, 1996) önünü kapatması ile günümüzde Bafa adıyla anılan alüvyon set gölü meydana gelmiştir. 24 Roma dönemine ait Theodotos lahitinin (mezar taşı) kuzeybatı ucunda yer alan güneş saati İstanbul Arkeoloji Müzesi nde sergilenmektedir (Envanter No: 4845). 25 Afrodisias antik kentine ait güneş saati İzmir Selçuk Müzesi nde sergilenmektedir (Envanter No: 375). 11

12 Antik çağlardan itibaren insanlığın sosyal, ticari ve tarımsal olarak vazgeçilmez rehberi haline gelen güneş saatlerinin kullanımı giderek yaygınlaşmış ve güneş saatleri kamusal bir kimlik kazanmış ve bir süre sonra şehirlerin vazgeçilmez bir öğesi haline gelmiştir. Özellikle agora, tapınak, tiyatro ve hamam gibi kalabalıkları çeken yapıların yakınlarına, güneş ışığının eksik olmadığı bir konuma yerleştirilen güneş saatleri güneye doğru konumlandırılmıştır. 26 Güneş Saatinin Yeri Güneş Saatinin Tipi ve Şekli Güneş Saatinin Dönemi Güneş Saatinin Bulunduğu Yerin Ortalama Günlük Güneşlenme Süresi İzmir Arkeoloji müzesi Ege Bölgesi Çatılı Konik Hellenistik veya Roma Dönemi 8,0 saat İzmir Arkeoloji müzesi Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 8,0 saat İzmir Smyra antik kenti Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 8,0 saat İzmir Pergamon antik kenti Ege Bölgesi Yarı küresel Hellenistik Dönem 8,0 saat İzmir Erythrai antik kenti Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 8,0 saat İzmir Menemen Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 8,0 saat İzmir Teos antik kenti Ege Bölgesi Bilinmiyor Hellenistik veya Roma Dönemi 8,0 saat İzmir Klaros antik kenti Ege Bölgesi Konik Geç Hellenistik Dönem 8,0 saat İzmir Efes antik kenti Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 8,0 saat İzmir Efes antik kenti Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 8,0 saat İzmir Efes antik kenti Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 8,0 saat İzmir Efes antik kenti Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 8,0 saat Aydın Aphrodisias antik kenti Ege Bölgesi Küresel Roma Dönemi 7,9 saat Aydın Aphrodisias antik kenti Ege Bölgesi Küresel Roma Dönemi 7,9 saat Aydın Aphrodisias antik kenti Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 7,9 saat Aydın Aphrodisias antik kenti Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 7,9 saat Denizli Hierapolis antik kenti Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 7,6 saat Denizli Hierapolis antik kenti Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 7,6 saat Manisa Manisa müzesi Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 7,3 saat Muğla Knidos antik kenti Ege Bölgesi Konik Roma Dönemi 7,8 saat Antalya Perge antik kenti Akdeniz Bölgesi Konik Roma Dönemi 8,2 saat Antalya Perge antik kenti Akdeniz Bölgesi Konik Roma Dönemi 8,2 saat Antalya Side antik kenti Akdeniz Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve küresel Roma Dönemi 8,2 saat Antalya Side antik kenti Akdeniz Bölgesi Konik Roma Dönemi 8,2 saat Antalya Arykanda antik kenti Akdeniz Bölgesi Ekvatoral Geç Roma Dönemi 8,2 saat Mersin Silifke müzesi Akdeniz Bölgesi Konik Roma Dönemi 7,9 saat Mersin Seleukia antik kenti Akdeniz Bölgesi Yarı küresel ve ekvatoral Roma Dönemi 7,9 saat Burdur Sagalassos antik kenti Akdeniz Bölgesi Bilinmiyor Roma Dönemi 7,8 saat Isparta Pisidia Antiokhiası Akdeniz Bölgesi Küresel Roma Dönemi 7,6 saat İstanbul Arkeoloji müzesi Marmara Bölgesi Küresel Hellenistik Dönem 6,3 saat İstanbul Aya İrini Marmara Bölgesi Küresel Erken Bizans Dönemi 6,3 saat Gaziantep Zeugma antik kenti Güneydoğu Anadolu Bölgesi Konik Roma Dönemi 7,6 saat Çorum Çorum müzesi Karadeniz Bölgesi Konik Roma Dönemi 6,5 saat 26 Barış Salman, Saatin Eski Çağlardaki Teknolojisi: Güneş ve Su Saatleri (Ancient Clock Tecnology Sundial and Clepsydras), age., s

13 Tablo 3: Anadolu'daki Eski Yunan ve Roma Dönemi Güneş saatleri (MÖ MS 395) Roma dönemi boyunca güneş saatleri gerek günlük işlerde, gerekse sosyal yaşamda önemli hale gelmiş, artık gün zamanlaması birinci, ikinci, üçüncü, beşinci ve onuncu saatler şeklinde isimlendirilmeye başlanmıştır. 27 Romalı şair Martialis Valerius Marcus Romalıların bir gününü üçüncü saatte mahkemeler başlar, beşinci saate kadar çeşitli işler görülür, altıncı saat dinlenme, yedinci saat tekrar işe başlama, sekizinci saat hamam sefası, onuncu saat kitap okuma zamanı diye ifade eder. 28 Romalılar savaştıkları yerlerden getirdikleri güneş saatlerini yaklaşık yüz yıl kullanmışlar, ancak sonraları güneş saatlerindeki enlem farkının önemini anladıklarından yaşadıkları yere göre yeni güneş saatleri yapmışlardır. 29 Foto 4-5: Perge antik kenti konik güneş saatleri (Antalya) 30 Anadolu daki Antik çağa ait güneş saatlerinin çoğu Roma dönemine ait olup Arykanda (Antalya - Finike), Seleukia (Mersin - Silifke), Sagalassos (Burdur - Ağlasun), Pergamon (İzmir - Bergama) dışındaki güneş saatleri konik ve küresel kadranlı güneş saatleridir (Tablo 3). Perge (Antalya - Aksu) güneş saatleri, Side (Antalya - Manavgat) güneş saatlerinden biri, Silifke Müzesi (Mersin) güneş saati, Zeugma (Gaziantep) güneş saati, Knidos (Muğla - Datça) güneş saati, Afrodisias (Aydın - Karacasu) güneş saatlerinden ikisi, Hierapolis (Denizli - Pamukkale) güneş saatleri, Sard (Manisa) güneş saati, Efes (İzmir - Selçuk) güneş saatleri, Smyra (İzmir) güneş saati, İzmir Arkeoloji Müzesi güneş saatlerinden 27 Barış Salman, Saatin Eski Çağlardaki Teknolojisi: Güneş ve Su Saatleri (Ancient Clock Tecnology Sundial and Clepsydras), age., s Marcus Valerius Martialis, Seçme Şiirler, çev. T. Uzel, Hürriyet Yayınları, İstanbul 1975, IV-8, s William Smith, Horologium, A Dictionary of Greek and Roman Antiquities, London, 1875, s Perge antik kentine ait güneş saatleri Antalya Arkeoloji Müzesi nde sergilenmektedir (Envanter No: 11.63; No: ). 13

14 biri, Erythrai (İzmir - Çeşme) güneş saati, Menemen (İzmir) güneş saati, Çorum Müzesi ndeki güneş saatleri konik kadranlı olup Afrodisias ta bulunan diğer iki güneş saati ise yarı küresel kadranlıdır (Tablo 3) (Foto 1-7). Foto 6-7: Side antik kenti konik ve dikey, gelişigüzel yönelimli, küresel güneş saatleri (Antalya) 31 İlkçağlarda güneş saatleri gelişme gösterdikleri halde, Ortaçağ boyunca özellikle yy. arasında önemli bir gelişme gösterememişlerdir. Ortaçağ dönemine ait güneş saatleri genellikle kilise ve manastırların güney duvarlarında bulunmaktadır. 32 Bu dönem güneş saatleri antik dönemden daha farklı olup, bir yarım dairenin 12 eşit parçaya bölünmesi ile elde edilen saat çizgileri ile dairenin merkezine yerleştirilmesi gereken dik bir milden oluşur. 31 Side antik kentine ait güneş saatleri Side Arkeoloji Müzesi nde sergilenmektedir (Envanter No: 31357; No: 3235). 32 Fügen Tabak; Macit Tekinalp; Erdal Eser, Anadolu daki Güneş Saatleri Kataloğu, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 2010, s

15 Güneş Saatinin Yeri Güneş Saatinin Tipi ve Şekli Güneş Saatinin Dönemi Güneş Saatinin Bulunduğu Yerin Ortalama Günlük Güneşlenme Süresi Van Akdamar Manastır Kilisesi Doğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 8,1 saat Van Akdamar Manastır Kutsal Hac Kilisesi Doğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 8,1 saat Kars Horomos Manastırı Surb Hovhannes Kilisesi Doğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 6,7 saat Kars Abulhamrants Kilisesi Doğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 6,7 saat Kars Tigran Honents Kilisesi Doğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 6,7 saat Hakkari Koçanis Kilisesi Doğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 8,7 saat Hakkari Koçanis Kilisesi Doğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 8,7 saat Karaman Madenşehri 1 nolu Bazilika İç Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 8,1 saat Karaman Madenşehri 32 nolu Bazilika İç Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 8,1 saat Nevşehir Nevşehir müzesi İç Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 7,4 saat Sivas Sivas müzesi İç Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 7,1 saat Sakarya Nikomedia antik kenti Marmara Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 5,9 saat İstanbul Altın Kapı "Porta Auera" Marmara Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 6,3 saat Mardin Kızıltepe Güneydoğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 8,2 saat Antalya Myra-Aziz Nikolaos Kilisesi Akdeniz Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 8,2 saat Artvin Dolishan Manastır Kilisesi Karadeniz Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Bizans Dönemi 5,3 saat Tablo 4: Anadolu'daki Bizans Dönemi Güneş saatleri ( ) Foto 8-9: Myra Aziz Nikolas Kilisesi (Demre - Antalya) ve Nikomedia antik kenti (İzmit - Sakarya) dikey, güney yönelimli, dairevi güneş saatleri 33 Anadolu da bulunan Bizans dönemi güneş saatlerinin hepsi dikey, güney yönelimli ve dairevi güneş saatlerinden meydana gelmektedir. Anadolu da bu döneme ait güneş saatleri Akdamar Manastır Kilisesi, Akdamar Manastır Kutsal Hac Kilisesi güneş saatleri (Van - Akdamar adası), Horomos Manastırı Surb Hovhannes Kilisesi, Abulhamrants Polatoğlu Kilisesi, Tigran Honents Kiliselerine ait güneş saatleri (Kars - Ani), Koçanis Kilisesi güneş saatleri (Hakkâri), Madenşehir 1 ve 32 nolu Bazilikalara ait güneş saatleri (Karaman), Nevşehir ve Sivas müzelerinde sergilenen güneş saatleri, Nikomedia güneş saati (Sakarya - 33 Myra Aziz Nikolas Kilisesi ne ait güneş saati Antalya Arkeoloji Müzesi nde (Envanter No: ); Nikomedia antik kentine ait güneş saati İstanbul Arkeoloji Müzesi nde sergilenmektedir (Envanter No: 905T). 15

16 İzmit), Altın Kapı Porto Auera (İstanbul - Yedikule), Kızıltepe güneş saati (Mardin), Myra Aziz Nikolas Kilisesi (Antalya - Demre) ve Dolishan Manastırı (Artvin) güneş saatleridir (Tablo 4 ve Foto 8, 9, 10, 11). Foto 10-11: Akdamar Manastır Kilisesi (Van) ve Tigran Honents Kilisesi (Kars) dikey, güney yönelimli, dairevi güneş saatleri. Zamanın belirlenmesi diğer uygarlıklarda olduğu gibi İslam uygarlığında da çok önemli olmuş, İslamiyet te ibadetlerin zamanla sıkı sıkıya bağlı olması; güneşin konumuna ve doğuşuna bağlı olarak gün içindeki namaz vakitleri ve dinsel günler Müslüman halkı zamanı belirlemeye yöneltmiştir. Bu dönemde güneş saatleri son derece önemli hale gelmiştir. Osmanlı döneminde yapılan güneş saatlerinden ilki İstanbul da Fatih Sultan Mehmet tarafından 1456 yılında astronomi ve geometri bilgini Ali Kuşçu tarafından Topkapı Sarayının avlusuna yerleştirilmiştir. 34 Osmanlı döneminde cami girişlerinin sağında veya solunda, bir cephesiyle yola bakan, genellikle tek katlı, temel görevleri namaz vakitlerini tespit etmek ve bunu ilgililere bildirmek olan muvakkithaneler olarak bilinen zamanı belirleme daireleri açılmıştır. Muvakkithanelerde bulundukları coğrafi koordinata göre bütün bir sene namaz vakitlerinin hesaplanması işini yapan ve bunu halka duyuran, astronomi ve astroloji ile ilgilenen ve o yılın takvimini meydana getiren muvakkit denilen kişiler bulunmaktadır. Muvakkithanelerde güneşin ufuktan yüksekliğini ve konumunun ölçülebilmesi için cami duvarındaki güneş saati dışında usturlap, rubu tahtası, kıblenüma, sekstant, oktant gibi 34 Wolfgang Meyer, İstanbul daki Güneş Saatleri, Sandoz Kültür Yayınları, No: 7, İstanbul 1985 s

17 malzemeler de kullanılırdı. Osmanlı imparatorluğunun ilk muvakkithanesi İstanbul da Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır, ilk muvakkiti Ali Kuşçu olan bu muvakkithane Fatih Cami sindedir. 35 Fatih Cami sindeki güneş saatleri Ali Kuşçu tarafından 1473 yılında yapılmıştır. 36 Osmanlı dönemi güneş saatleri genellikle cami duvarlarında, medrese ve saray gibi önemli yapıların avlularında bulunmaktadır. 37 Zamanı belirleme ihtiyacı İslam bilginlerinin astronomiyle ilgilenmelerini de gerekli kılmış, buna bağlı olarak 1577 yılında ünlü astronom Takiyüddin bin Maruf tarafından İstanbul rasathanesi kurulmuştur. Osmanlı dönemine ait güneş saatleri özellikle İstanbul da, camilerde yoğunlaşmıştır. Bunlar Bayezid Cami, Fatih Cami, Topkapı Sarayı Ağalar Cami, Ayasofya Cami, Sultanahmet Cami, Süleymaniye Cami, Eminönü Yeni Cami, Fatih Hekimoğlu Ali Paşa Cami, Fatih Seyid Ömer Cami, Fatih Yavuz Sultan Selim Cami, Balat Ferruh Kethüda Cami, Balat Hz. Cabir Cami, Bayezid Cami, Bayezid Medresesi, Cerrahpaşa Cami, Edirnekapı Mihrimah Sultan Cami, Edirnekapı Şehitliği, Laleli Cami, Topkapı Kara Ahmet Paşa Cami, Topkapı Kürkçübaşı Ahmet Şemseddin Cami, Aksaray Murat Paşa Cami, Eyüp Cezri Kasım Paşa Cami, Tophane Kılıç Ali Paşa Cami, Dolmabahçe Sarayı, Beşiktaş Deniz Müzesi, Üsküdar Mihrimah Sultan Cami, Üsküdar Paşa Limanı Cami, Üsküdar Yeni Valide Cami, Üsküdar Ayazma Cami, Beylerbeyi Hamid - Evvel Cami sine ait güneş saatleridir (Tablo 5). Topkapı Sarayı ve Bayezid Medresesi ndeki ikişer adet güneş saati, Ayasofya Cami, Kılıç Ali Paşa Cami, Dolmabahçe Sarayı, Topkapı Sarayı ve Edirnekapı Şehitliğinde birer adet güneş saati dışında Beşiktaş Müzesi ve 38 adet camiye ait güneş saatleri gelişigüzel yönelimli dikey kadranlı güneş saatlerinden meydana gelir (Tablo 5). 35 Süheyl Ünver, Fatih Külliyesi ve Zaman İlim Hayatı, İstanbul Üniversitesi Yayınları, Sayı: 278, İstanbul 1946, s. 61; Wolfgang Meyer, age., s. 36; Nusret Çam, Osmanlı Güneş Saatleri, age., s. 9; Server Dayıoğlu, Muvakkithaneler (Muvakkithanes: Horologe Rooms), Zamanın Görünen Yüzü: Saatler (Visible Faces of the Time: Timepieces), Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2009, s Süheyl Ünver, Sur Les Cadrans Soaires Horizontaux et Verticeux en Turquie, Tirage a Part des Archives Internationales d Histoire des Sciences, No: 28-29, 1954, Paris, s. 254; Nusret Çam, Osmanlı Güneş Saatleri, age., s Şinasi Acar, Rubu Tahtalarının Tarihçesi (History of Quadrants), Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2009, s

18 Foto 12-13: Ayasofya Cami ye ait yatay ve gelişigüzel yönelimli dikey güneş saatleri (İstanbul). 18

19 Güneş Saatinin Yeri Güneş Saatinin Tipi ve Şekli Güneş Saatinin Dönemi Güneş Saatinin Bulunduğu Yerin Ortalama Günlük Güneşlenme Süresi İstanbul-Fatih Fatih Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih Fatih Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve ikindi Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Sultanahmet Topkapı Sarayı Marmara Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Sultanahmet Topkapı Sarayı Marmara Bölgesi Dikey, kuzey yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Sultanahmet Topkapı Sarayı Marmara Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Sultanahmet Ayasofya Cami Marmara Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Sultanahmet Ayasofya Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen-dörtgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Sultanahmet Sultanahmet Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve dairevi Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Sultanahmet Sultanahmet Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Sultanahmet Sultanahmet Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Süleymaniye Süleymaniye Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Süleymaniye Süleymaniye Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve ikindi Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Eminönü Yeni Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve dörtgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Eminönü Yeni Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Eminönü Yeni Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve ikindi Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih Hekimoğlu Ali Paşa Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih Hekimoğlu Ali Paşa Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih Hekimoğlu Ali Paşa Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve ikindi Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih Seyid Ömer Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih Yavuz Sultan Selim Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Balat Ferruh Kethûda Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve dörtgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Balat Hz. Cabir Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve dörtgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Bayezid Bayezid Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Bayezid Bayezid Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Bayezid Bayezid Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve ikindi Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Bayezid Bayezid Medresesi Marmara Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Bayezid Bayezid Medresesi Marmara Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Cerrahpaşa Cerrahpaşa Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Edirnekapı Mihrimah Sultan Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Edirnekapı Mihrimah Sultan Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve dörtgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Edirnekapı Edirnekapı Şehitliği Marmara Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Laleli Laleli Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Laleli Laleli Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve ikindi Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Topkapı Kara Ahmet Paşa Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Fatih-Topkapı Kürkçübaşı Ahmet Şemseddin Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen-dörtgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Aksaray Murat Paşa Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Aksaray Murat Paşa Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve dörtgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Eyüp Cezri Kasım Paşa Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve dörtgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Beyoğlu-Tophane Kılıç Ali Paşa Cami Marmara Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Beşiktaş Dolmabahçe Sarayı Marmara Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Beşiktaş Deniz Müzesi Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Üsküdar Mihrimah Sultan Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Üsküdar Mihrimah Sultan Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Üsküdar Paşa Limanı Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Üsküdar Yeni Valide Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Üsküdar-Ayazma Ayazma Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Üsküdar-Ayazma Ayazma Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen-dörtgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Üsküdar-Beylerbeyi Hamid-i Evvel Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,3 saat İstanbul-Üsküdar-Kandilli Kandilli Rasathanesi Marmara Bölgesi Silindirik Osmanlı Dönemi 6,3 saat 19

20 Tablo 5: İstanbul daki Osmanlı Dönemi Güneş saatleri ( ). Foto : Yeni Cami ye ait dikey, gelişigüzel yönelimli, üçgen dörtgen - ikindi güneş saatleri (İstanbul) Foto 17-18: Sultanahmet Cami ye ait dikey, gelişigüzel yönelimli, üçgen ve dairevi güneş saatleri (İstanbul) Foto : Süleymaniye Cami (üçgen - ikindi), Cerrahpaşa Cami (üçgen) ve Ferruh Kethüda 20

21 (dörtgen) Cami ye ait dikey, gelişigüzel yönelimli güneş saatleri (İstanbul) Anadolu da yer alan diğer Osmanlı dönemi güneş saatleri; Selimiye Cami, Eski Cami, Üç Şerefeli Cami (Edirne), Çoban Mustafa Paşa Cami, Çoban Mustafa Paşa Külliyesi (Kocaeli - Gebze), Zağanos Paşa Cami (Balıkesir), Ulu Cami, Siverek Çeribaşı Hüseyin Cami, Siverek Gülabibey Cami, Siverek Hacı Ömer Cami, Siverek Ulu Cami (Şanlıurfa), Ulu Cami (Diyarbakır), Ali Naccar Cami (Gaziantep), İbrahim Bey Cami (Batman - Kozluk), Kütahya Müzesi, Tavşanlı Saatçi Hacı Ziya Yücel Evi (Kütahya), Hafsa Sultan Cami (Manisa), Afrodisias Müzesi (Aydın), Hacı Hasan Mescidi, Selçuklu Devri Taş ve Ahşap Eserler Müzesi (Konya), Sivas Etnografya Müzesi (Sivas), İhlasiye Medresesi, Huhiye Türbesi, Saidiye Türbesi (Bitlis), Şeyhler Cami (Erzurum), Yeni Cami (Adana), Köprülü Mehmet Paşa Cami ye (Safranbolu) ait güneş saatleridir (Tablo 6). 21

22 Güneş Saatinin Tipi ve Şekli Güneş Saatinin Dönemi Güneş Saatinin Bulunduğu Yerin Ortalama Günlük Güneşlenme Süresi Edirne Selimiye Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,8 saat Edirne Selimiye Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,8 saat Edirne Selimiye Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,8 saat Edirne Eski Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,8 saat Edirne Üç Şerefeli Cami Marmara Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 6,8 saat Edirne Bayezid Cami Marmara Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 6,8 saat Kocaeli-Gebze Çoban Mustafa Paşa Cami Marmara Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 6,0 saat Kocaeli-Gebze Çoban Mustafa Paşa Külliyesi Marmara Bölgesi Bilinmiyor Osmanlı Dönemi 6,0 saat Kocaeli-Gebze Çoban Mustafa Paşa Külliyesi Marmara Bölgesi Bilinmiyor Osmanlı Dönemi 6,0 saat Balıkesir Zağanos Paşa Cami Marmara Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 7,0 saat Şanlıurfa Ulu Cami Güneydoğu Anadolu Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 8,2 saat Şanlıurfa-Siverek Çeribaşı Hüseyin Cami Güneydoğu Anadolu Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 8,2 saat Şanlıurfa-Siverek Gülabibey Cami Güneydoğu Anadolu Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 8,2 saat Şanlıurfa-Siverek Hacı Ömer Cami Güneydoğu Anadolu Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 8,2 saat Şanlıurfa-Siverek Ulu Cami Güneydoğu Anadolu Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 8,2 saat Diyarbakır Ulu Cami Güneydoğu Anadolu Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 7,4 saat Gaziantep Ali Naccar Cami Güneydoğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Osmanlı Dönemi 7,6 saat Batman-Kozluk İbrahim Bey Cami Güneydoğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Osmanlı Dönemi 7,7 saat Kütahya Kütahya Müzesi Ege Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 6,4 saat Kütahya-Tavşanlı Saatçi Hacı Ziya Yücel Evi Ege Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 6,4 saat Manisa Hafsa Sultan Cami Ege Bölgesi Dikey, gelişigüzel yönelimli ve üçgen Osmanlı Dönemi 7,3 saat Aydın-Karacasu Afrodisias Müzesi Ege Bölgesi Yatay Bilinmiyor 7,9 saat Konya Hacı Hasan Mescidi İç Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Osmanlı Dönemi 7,6 saat Konya Güneş Saatinin Yeri Selçuklu Taş Devri ve Ahşap Eserler Müzesi İç Anadolu Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 7,6 saat Sivas Etnografya Müzesi İç Anadolu Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 7,1 saat Sivas Etnografya Müzesi İç Anadolu Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 7,1 saat Bitlis İhlasiye Medresesi Doğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Osmanlı Dönemi 6,6 saat Bitlis Nuhiye Türbesi Doğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Osmanlı Dönemi 6,6 saat Bitlis Saidiye Türbesi Doğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Osmanlı Dönemi 6,6 saat Erzurum Şeyhler Cami Doğu Anadolu Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Osmanlı Dönemi 6,7 saat Adana Yeni Cami Akdeniz Bölgesi Dikey, güney yönelimli ve dairevi Osmanlı Dönemi 7,7 saat Karabük-Safranbolu Köprülü Mehmet Paşa Cami Karadeniz Bölgesi Yatay Osmanlı Dönemi 6,0 saat Tablo 6: Anadolu'daki Osmanlı Dönemi Güneş Saatleri ( ) 22

Test. Yerküre nin Şekli ve Hareketleri BÖLÜM 4

Test. Yerküre nin Şekli ve Hareketleri BÖLÜM 4 Yerküre nin Şekli ve Hareketleri 1. Dünya ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden yanlış olan hangisidir? A) Dünya, ekseni etrafındaki bir turluk dönüş hareketini 24 saatte tamamlar. B) Dünya ekseni etrafındaki

Detaylı

DÜNYA NIN ŞEKLİ ve BOYUTLARI

DÜNYA NIN ŞEKLİ ve BOYUTLARI 0 DÜNYA NIN ŞEKLİ ve BOYUTLARI Dünya güneşten koptuktan sonra, kendi ekseni etrafında dönerken, meydana gelen kuvvetle; ekvator kısmı şişkince, kutuplardan basık kendine özgü şeklini almıştır. Bu şekle

Detaylı

MEVSİMLER VE İKLİM A. MEVSİMLERİN OLUŞUMU

MEVSİMLER VE İKLİM A. MEVSİMLERİN OLUŞUMU MEVSİMLER VE İKLİM Ülkemizde hepimizinde bildiği gibi dört mevsim yaşanmaktadır. Bu mevsimler ilkbahar, yaz, sonbahar ve kış mevsimleridir. Peki ilkokuldan beri özellikleriyle beraber öğrendiğimiz bu mevsimler

Detaylı

MEVSİMLER VE OLUŞUMU

MEVSİMLER VE OLUŞUMU MEVSİMLER VE OLUŞUMU Mevsimler Güneş in gün dönümü ve gece gündüz eşitliği noktaları arasından geçişleri arasındaki sürelerdir. Mevsimlerin oluşmasının temel sebebi eksen eğikliği ve Dünya nın Güneş çevresindeki

Detaylı

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK İKLİM ELEMANLARI Bir yerin iklimini oluşturan sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi olayların tümüne iklim elemanları denir. Bu elemanların yeryüzüne dağılışını etkileyen enlem, yer şekilleri, yükselti,

Detaylı

PARALEL VE MERİDYENLER

PARALEL VE MERİDYENLER PARALEL VE MERİDYENLER Nasıl ki şehirdeki bir evi bulabilmek için mahalle, cadde, sokak ve ev numarası gibi unsurlara ihtiyaç varsa Yerküre üzerindeki herhangi bir yeri bulabilmek için de hayalî çizgilere

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 20142012 YILI ALANSAL YILI YAĞIŞ YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 2014

Detaylı

Güneş Açılarının Uygulama Alanı Olarak Güneş Saatleri ve Bilim Tarihi Açısından Önemi

Güneş Açılarının Uygulama Alanı Olarak Güneş Saatleri ve Bilim Tarihi Açısından Önemi Güneş Açılarının Uygulama Alanı Olarak Güneş Saatleri ve Bilim Tarihi Açısından Önemi Recep KÜLCÜ 1,2 1 Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ABD, Antalya 2 Isparta Uygulamalı Bilimler

Detaylı

Prof. Dr. Ceyhun GÖL. Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Havza Yönetimi Anabilim Dalı

Prof. Dr. Ceyhun GÖL. Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Havza Yönetimi Anabilim Dalı Jeoloji Prof. Dr. Ceyhun GÖL Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Havza Yönetimi Anabilim Dalı Ders Konuları Jeolojinin tanımı ve tarihçesi Mineraller Güneş sistemi Dünyanın şekli ve hareketleri

Detaylı

DOĞAL SİSTEMLER DÜNYA'NIN ŞEKLİ ve HAREKETLERİ

DOĞAL SİSTEMLER DÜNYA'NIN ŞEKLİ ve HAREKETLERİ 102 1. Ünite DOĞAL SİSTEMLER 2. BÖLÜM DÜNYA'NIN ŞEKLİ ve HAREKETLERİ 1. Dünya'nın Şekli... 38 2. Dünya'nın Hareketleri... 40 3. Mevsimlerle İlgili Önemli Tarihler... 43 4. İklim Kuşakları... 45 5. Eksen

Detaylı

COĞRAFİ KONUM ÖZEL KONUM TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI

COĞRAFİ KONUM ÖZEL KONUM TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI COĞRAFİ KONUM Herhangi bir noktanın dünya üzerinde kapladığı alana coğrafi konum denir. Özel ve matematik konum diye ikiye ayrılır. Bir ülkenin coğrafi konumu, o ülkenin tabii, beşeri ve ekonomik özelliklerini

Detaylı

DÜNYA NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ

DÜNYA NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ DÜNYA NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ YERKÜRE NİN ŞEKLİ Bilim ve teknolojik seviyeye bağlı olarak, İlk Çağ da Dünya mızın şekli, değişik biçimlerde tahmin ediliyordu. Dünya nın çevresi günümüzden yaklaşık 2.200

Detaylı

COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA

COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA COĞRAFİ KONUM COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA Yeryüzünün belli bir bölümünü FİZİKİ coğrafya BEŞERİ ve gösterir. EKONOMİK -Doğa olaylarını -Kıtalar coğrafya konu alır. -Ülkeler -İnsanlar ve -Klimatoloji

Detaylı

Test. Coğrafi Konum BÖLÜM 3

Test. Coğrafi Konum BÖLÜM 3 BÖLÜM 3 Coğrafi Konum 1. Coğrafi konum aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak tanımlanmıştır? A) Bir ülkenin askeri açıdan ve savunma amaçlı konumu demektir. B) Yeryüzünde herhangi bir noktanın coğrafi

Detaylı

FATİH SULTAN MEHMED CAMİİ GÜNEŞ SAATLERİNİN YENİLENMESİ. Atilla Bir *, Burak Barutçu, Mustafa Kaçar

FATİH SULTAN MEHMED CAMİİ GÜNEŞ SAATLERİNİN YENİLENMESİ. Atilla Bir *, Burak Barutçu, Mustafa Kaçar Tarihi bilgi FATİH SULTAN MEHMED CAMİİ GÜNEŞ SAATLERİNİN YENİLENMESİ Atilla Bir *, Burak Barutçu, Mustafa Kaçar Fatih Sultan Mehmet (1432-81) tarafından inşa ettirilen Fatih camii 1462-1470 yılları arasında

Detaylı

Dünya nın Şekli ve Hareketleri

Dünya nın Şekli ve Hareketleri Dünya nın Şekli ve Hareketleri YGS Coğrafya 1 Dünya nın Şekli ve Hareketleri Dünya nın Şekli ve Hareketleri başlıklı hazırladığımız bu yazıda, dünyanın şeklinin getirdiği sonuçları; enlem, boylam ve meridyenlerin

Detaylı

E-DERGİ ÖABT SOSYAL BİLGİLER VE SINIF ÖĞRETMENLİĞİ İÇİN COĞRAFYA SAYI 2. www.kpsscografyarehberi.com ULUTAŞ

E-DERGİ ÖABT SOSYAL BİLGİLER VE SINIF ÖĞRETMENLİĞİ İÇİN COĞRAFYA SAYI 2. www.kpsscografyarehberi.com ULUTAŞ E-DERGİ ÖABT SOSYAL BİLGİLER VE SINIF ÖĞRETMENLİĞİ İÇİN COĞRAFYA SAYI 2 ULUTAŞ DÜNYA'NIN HAREKETLERİ ve SONUÇLARI Dünya'nın iki çeşit hareketi vardır. Dünya bu hareketlerin ikisini de aynı zamanda gerçekleştirir.

Detaylı

Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Sayılarının İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı (1) ( 2017 )

Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Sayılarının İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı (1) ( 2017 ) Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Sayılarının İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı (1) İller ve Bölgeler (2) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam İstanbul 18.257

Detaylı

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2.

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Özel Konum 1. Türkiye nin Matematik (Mutlak) Konumu Türkiye nin Ekvatora ve başlangıç

Detaylı

Dünya üzerindeki herhangi bir yerde Güneş in tam tepe noktasında olduğu an saat 12.00 kabul edilir. Buna göre ayarlanan saate yerel saat denir.

Dünya üzerindeki herhangi bir yerde Güneş in tam tepe noktasında olduğu an saat 12.00 kabul edilir. Buna göre ayarlanan saate yerel saat denir. Mart 30, 2013 Yerel Saat Dünya üzerindeki herhangi bir yerde Güneş in tam tepe noktasında olduğu an saat 12.00 kabul edilir. Buna göre ayarlanan saate yerel saat denir. Yerel saat doğuda ileri, badda geridir.

Detaylı

KİTABIN REHBERLİK PLANLAMASI. Bölümler. Bölümlere Ait Konu Kavrama Testleri KONU KAVRAMA TESTİ DOĞA VE İNSAN 1 TEST - 1

KİTABIN REHBERLİK PLANLAMASI. Bölümler. Bölümlere Ait Konu Kavrama Testleri KONU KAVRAMA TESTİ DOĞA VE İNSAN 1 TEST - 1 Sunum ve Sistematik SUNUM Sayın Eğitimciler, Sevgili Öğrenciler, ilindiği gibi gerek YGS, gerekse LYS de programlar, sistem ve soru formatları sürekli değişmektedir. Öğrenciler her yıl sürpriz olabilecek

Detaylı

GÜNEŞ ENERJİSİ II. BÖLÜM

GÜNEŞ ENERJİSİ II. BÖLÜM GÜNEŞ ENERJİSİ II. BÖLÜM Prof. Dr. Olcay KINCAY GÜNEŞ AÇILARI GİRİŞ Güneş ışınları ile dünya üzerindeki yüzeyler arasında belirli açılar vardır. Bu açılar hakkında bilgi edinilerek güneş enerjisinden en

Detaylı

Meteoroloji'den K.Maraş'a Yağış Uyarısı

Meteoroloji'den K.Maraş'a Yağış Uyarısı Meteoroloji'den K.Maraş'a Yağış Uyarısı Meteoroloji Genel Müdürlüğünce yapılan son değerlendirmelere göre,türkiye genelinin parçalı yer yer çok bulutlu, Marmara nın doğusu, Konya,Karaman ve Aksaray il

Detaylı

KÜLTÜR VARLIKLARI, ANITSAL YAPILAR, SİTLER vb. ÇEVRE VE PEYZAJ TASARIMI

KÜLTÜR VARLIKLARI, ANITSAL YAPILAR, SİTLER vb. ÇEVRE VE PEYZAJ TASARIMI KÜLTÜR VARLIKLARI, ANITSAL YAPILAR, SİTLER vb. ÇEVRE VE PEYZAJ TASARIMI Kültür varlıkları ; tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve güzel sanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi

Detaylı

Bugün hava nasıl olacak?

Bugün hava nasıl olacak? On5yirmi5.com Bugün hava nasıl olacak? Ülkemiz genelinde 2 ila 4 derece azalacağı tahmin ediliyor. Yayın Tarihi : 1 Aralık 2016 Perşembe (oluşturma : 1/17/2017) Yapılan son değerlendirmelere göre; Doğu

Detaylı

Tercih yaparken mutlaka ÖSYM Kılavuzunu esas alınız.

Tercih yaparken mutlaka ÖSYM Kılavuzunu esas alınız. 4 ANKARA ÜNİVERSİTESİ Devlet ANKARA Dil ve Tarih Coğrafya Fak. Antropoloji TM-3 325,416 283,745 57 218.000 4 MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ Devlet BURDUR Fen-Edebiyat Fak. Antropoloji TM-3 289,322 243,240

Detaylı

2009 Yılı İklim Verilerinin Değerlendirmesi

2009 Yılı İklim Verilerinin Değerlendirmesi DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 29 Yılı İklim Verilerinin Değerlendirmesi Zirai Meteoroloji ve İklim Rasatları Dairesi Başkanlığı Ocak 21, ANKARA Özet 29 yılı sıcaklıkları normallerinin,9 C üzerinde

Detaylı

CAMİ MİMARİSİ EMEVİLER EMEVİLER DEVRİ EMEVİLER DEVRİ EMEVİLER DEVRİ ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ OSMANLI MİMARLIĞI

CAMİ MİMARİSİ EMEVİLER EMEVİLER DEVRİ EMEVİLER DEVRİ EMEVİLER DEVRİ ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ OSMANLI MİMARLIĞI CAMİ MİMARİSİ EMEVİLER 661-750 Y. Doç. Dr. UZAY YERGÜN EMEVİLER DEVRİ EMEVİLER DEVRİ TUNUS KAYRAVAN 670-726 (F: A.Ç., 2006) ŞAM EMEVİYE, 706-714 EMEVİLER DEVRİ ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ 756-1031 KUDÜS MESCİD-ÜL

Detaylı

15-19 ŞUBAT 2016 AŞIRI SICAKLIKLAR

15-19 ŞUBAT 2016 AŞIRI SICAKLIKLAR 15-19 ŞUBAT AŞIRI SICAKLIKLAR İklim değişikliğinin en önemli belirtilerinden bir tanesi de aşırı hava olaylarının birbiri ardına tekrar etmesidir. 2000 li yılların başından itibaren hemen hemen her sene

Detaylı

KPSS. coğrafya. kim korkar. dan DERS NOTLARI. Türkiye'nin En Çok Satan. Önder Cengiz - Mesut Atalay

KPSS. coğrafya. kim korkar. dan DERS NOTLARI. Türkiye'nin En Çok Satan. Önder Cengiz - Mesut Atalay KPSS Türkiye'nin n Çok Satan DRS NOTLARI coğrafya kim korkar dan Önder Cengiz - Mesut Atalay Önder CNGİZ & Mesut ATALAY KPSS Coğrafya DRS NOTLARI ISBN: 978-605-4282-59-3 Kitapta yer alan bölümlerin tüm

Detaylı

AYASOFYA YATAY GÜNEŞ SAATİ

AYASOFYA YATAY GÜNEŞ SAATİ AYASOFYA YATAY GÜNEŞ SAATİ Ayasofya yatay güneş saati Ayasofya Camii nin ana girişinin sol tarafında şadırvanla su deposu arasında bulunan çim sahanın ortasında yer almaktadır. Saat bir mermer kaide ve

Detaylı

AYASOFYA YATAY GÜNEŞ SAATİ RESTORASYON PROJESİ

AYASOFYA YATAY GÜNEŞ SAATİ RESTORASYON PROJESİ AYASOFYA YATAY GÜNEŞ SAATİ RESTORASYON PROJESİ Tasarım, yorum ve çizim: Atilla Bir (İTÜ), Burak Barutçu (İTÜ), Mustafa Kaçar (İÜ) Yer ölçümleri: Rahmi Nurhan Bilge (İTÜ) Hat: Ali Rıza Özcan (MSÜ) Saatin

Detaylı

GÜNEŞ SİSTEMİ. 1-Havanın bulutsuz olduğu bir günde gökyüzüne gece ve gündüz baktığımızda neler görürüz?

GÜNEŞ SİSTEMİ. 1-Havanın bulutsuz olduğu bir günde gökyüzüne gece ve gündüz baktığımızda neler görürüz? üneş Sistemi ÜNEŞ SİSTEMİ Bu bölümde üneş Sistemi hakkında bilgi sahibi olacaksınız A Acaba yalnız mıyız? Etkinlik A 1-Havanın bulutsuz olduğu bir günde gökyüzüne gece ve gündüz baktığımızda neler görürüz?

Detaylı

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri Türkiye de Sıcaklık Türkiye de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı Türkiye haritası incelendiğinde Yükseltiye bağlı olarak

Detaylı

OSMANLI YAPILARINDA. Kaynak: Sitare Turan Bakır, İznik

OSMANLI YAPILARINDA. Kaynak: Sitare Turan Bakır, İznik OSMANLI YAPILARINDA İZNİK ÇİNİLERİ Kaynak: Sitare Turan Bakır, İznik Çinileri, KültK ltür r Bakanlığı Osmanlı Eserleri, Ankara 1999 Adana Ramazanoğlu Camii Caminin kitabelerinden yapımına 16. yy da Ramazanoğlu

Detaylı

Tercih yaparken mutlaka ÖSYM Kılavuzunu esas alınız.

Tercih yaparken mutlaka ÖSYM Kılavuzunu esas alınız. TABLO ÜNİVERSİTE Tür ŞEHİR FAKÜLTE/YÜKSOKUL PROGRAM ADI AÇIKLAMA DİL 4 BAKÜ DEVLET ÜNİVERSİTESİ YDevlet BAKU Filoloji Fak. Azerbaycan Dili ve Edebiyatı TS-2 273,082 232,896 10 301.000 4 BAKÜ SLAVYAN ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

Amerikalı Öğrencilere Liselere Geçiş Sınavında 8. Sınıf 1. Üniteden Sorulan Sorular.

Amerikalı Öğrencilere Liselere Geçiş Sınavında 8. Sınıf 1. Üniteden Sorulan Sorular. Amerikalı Öğrencilere Liselere Geçiş Sınavında 8. Sınıf 1. Üniteden Sorulan Sorular. 1- Şekilde Dünya nın uzaydan görünümü gösterilmiştir. Güneş ışınları Dünya bu konumda iken gündüzlerin en uzun olduğu

Detaylı

C O Ğ R A F İ K O NU M

C O Ğ R A F İ K O NU M BÖLÜM 3 C O Ğ RA Fİ K ON U M BÖLÜM 3 COĞRAFYA Yeryüzünde herhangi bir noktanın coğrafi koordinatlar ve coğrafi oluşumlar yardımıyla Dünya daki yerinin belirlenmesine coğrafi konum denir. İkiye ayrılır:

Detaylı

EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ

EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ Dünya nın yüzeyi üzerindeki bir noktayı belirlemek için enlem ve boylam sistemini kullanıyoruz. Gök küresi üzerinde de Dünya nın kutuplarına ve ekvatoruna dayandırılan ekvatoral

Detaylı

2011 YILI YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ

2011 YILI YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü YILI YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Hidrometeoroloji Şube Müdürlüğü HAZİRAN 212- ANKARA 1 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

Detaylı

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi Koordinat sistemleri Coğrafik objelerin haritaya aktarılması, objelerin detaylarına ait koordinatların düzleme aktarılması ile oluşur. Koordinat sistemleri kendi içlerinde kartezyen koordinat sistemi,

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm 1.1. ANADOLU ÇAĞLARI... 1 1.1.1. Tarih Öncesi Çağ... 1 1.1.1.1. Yontma Taş Devri (Paleolitik)... 1 1.1.1.2. Orta Taş Devri (Mezolitik)... 2 1.1.1.3. Cilalı Taş Devri (Neolitik)...

Detaylı

Tercih yaparken mutlaka ÖSYM Kılavuzunu esas alınız.

Tercih yaparken mutlaka ÖSYM Kılavuzunu esas alınız. 4 HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ Devlet ANKARA Fen Fak. Aktüerya Bilimleri MF-1 411,216 337,320 72 66.100 4 ANKARA ÜNİVERSİTESİ Devlet ANKARA Fen Fak. Astronomi ve Uzay Bilimleri MF-1 241,591 197,251 72 315.000

Detaylı

BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 26 ŞUBAT 2014

BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 26 ŞUBAT 2014 BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM DOÇ. DR. YASEMEN SAY ÖZER 26 ŞUBAT 2014 1 19.02.2014 TANIŞMA, DERSLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER, DERSTEN BEKLENTİLER 2 26.02.2014 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 3 05.03.2014 DOĞAL

Detaylı

Tercih yaparken mutlaka ÖSYM Kılavuzunu esas alınız.

Tercih yaparken mutlaka ÖSYM Kılavuzunu esas alınız. TABLO ÜNİVERSİTE Tür ŞEHİR FAKÜLTE/YÜKSOKUL PROGRAM ADI AÇIKLAMA DİL 4 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ Devlet ADANA Ziraat Fak. Bahçe Bitkileri MF-2 280,446 255,689 47 192.000 4 ANKARA ÜNİVERSİTESİ Devlet ANKARA

Detaylı

TABLO 27: Türkiye'deki İllerin 2006 Yılındaki Tahmini Nüfusu, Eczane Sayısı ve Eczane Başına Düşen Nüfus (2S34>

TABLO 27: Türkiye'deki İllerin 2006 Yılındaki Tahmini Nüfusu, Eczane Sayısı ve Eczane Başına Düşen Nüfus (2S34> 3.2.2. ECZANELER Osmanlı İmparatorluğu döneminde en eski eczane 1757 yılında Bahçekapı semtinde açılmış olan İki Kapılı Eczahane'dir. İstanbul'da sahibi Türk olan ilk eczahane ise "Eczahane-i Hamdi" adıyla

Detaylı

2016 YILI ŞUBAT AYI SICAKLIK DEĞERLENDİRMESİ

2016 YILI ŞUBAT AYI SICAKLIK DEĞERLENDİRMESİ 2016 YILI ŞUBAT AYI SICAKLIK DEĞERLENDİRMESİ (2016 Şubat en sıcak Şubat ayı oldu.) 1. Genel Değerlendirme 2016 yılı Şubat ayı Türkiye ortalama sıcaklığı 8,2 C ile 1981 2010 ortalaması olan 3,5 C nin 4,7

Detaylı

FARABİ KURUM KODLARI

FARABİ KURUM KODLARI FARABİ KURUM KODLARI İstanbul 1. Boğaziçi D34-FARABİ-01 2. Galatasaray D34-FARABİ-02 3. İstanbul Teknik D34-FARABİ-03 Eskişehir 1. Anadolu D26-FARABİ-01 2. Eskişehir Osmangazi D26-FARABİ-02 Konya 1. Selçuk

Detaylı

İLLERE GÖRE NÜFUS KÜTÜKLERİNE KAYITLI EN ÇOK KULLANILAN 5 KADIN VE ERKEK ADI

İLLERE GÖRE NÜFUS KÜTÜKLERİNE KAYITLI EN ÇOK KULLANILAN 5 KADIN VE ERKEK ADI İLLERE GÖRE NÜFUS KÜTÜKLERİNE KAYITLI EN ÇOK KULLANILAN 5 KADIN VE ERKEK ADI İL KADIN ADI ERKEK ADI ADANA ADIYAMAN AFYONKARAHİSAR AKSARAY SULTAN SULTAN İBRAHİM RAMAZAN 1/17 2/17 AMASYA ANKARA ANTALYA ARDAHAN

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ BİLGİ NOTU 2013 Yılı Türkiye İstatistik Kurumu 06/03/2014 tarihinde 2013 yılı Hanehalkı İşgücü İstatistikleri haber bültenini yayımladı. 2013 yılında bir önceki yıla göre;

Detaylı

Bugün hava nasıl olacak?

Bugün hava nasıl olacak? On5yirmi5.com Bugün hava nasıl olacak? Batı da sıcaklık 2-4 derece arasında düşerken, iç ve doğu kesimlerde 2-4 derece artacak. Çanakkale ve Balıkesir çevrelerinde ise kuvvetli yağış beklentisi var. Yayın

Detaylı

Yatırım Teşvik Uygulamalarında Bölgeler

Yatırım Teşvik Uygulamalarında Bölgeler Yatırım Teşvik Uygulamalarında Bölgeler 1. Bölge: Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Muğla 2. Bölge: Adana, Aydın, Bolu, Çanakkale (Bozcaada ve Gökçeada İlçeleri Hariç), Denizli,

Detaylı

Bugün hava nasıl olacak?

Bugün hava nasıl olacak? On5yirmi5.com Bugün hava nasıl olacak? Ülke genelinde 1 ila 3 derece artacağı tahmin ediliyor. Yayın Tarihi : 23 Aralık 2016 Cuma (oluşturma : 1/15/2017) Yapılan son değerlendirmelere göre, ülkemiz genelinin

Detaylı

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi Koordinat sistemleri Coğrafik objelerin haritaya aktarılması, objelerin detaylarına ait koordinatların düzleme aktarılması ile oluşur. Koordinat sistemleri kendi içlerinde kartezyen koordinat sistemi,

Detaylı

Ekonomik Rapor Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / 307

Ekonomik Rapor Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği /  307 2.9 Bölgesel Düzeyde Seçilmiş Özet Göstergeler Bu bölümde gerek İBBS Düzey-2, gerekse İBBS Düzey-3 e göre seçilmiş olan özet göstergeleri çok daha yalın bir şekilde yorumlayabilmek üzere, sınıf sayısı

Detaylı

kpss coğrafya tamam çözümlü mesut atalay - önder cengiz

kpss coğrafya tamam çözümlü mesut atalay - önder cengiz kpss soru bankası tamam çözümlü coğrafya mesut atalay - önder cengiz Mesut Atalay - Önder Cengiz KPSS Coğrafya Soru Bankası ISBN 978-605-364-240-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına

Detaylı

TABLO-4. LİSANS MEZUNLARININ TERCİH EDEBİLECEĞİ KADROLAR ( EKPSS 2014 )

TABLO-4. LİSANS MEZUNLARININ TERCİH EDEBİLECEĞİ KADROLAR ( EKPSS 2014 ) 7769 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Memur ADANA TÜM İLÇELER Taşra GİH 7 17 4001 7770 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Memur ADIYAMAN TÜM İLÇELER Taşra GİH 7 9 4001 7771 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Memur AFYONKARAHİSAR TÜM İLÇELER

Detaylı

TABLO-3. ÖNLİSANS MEZUNLARININ TERCİH EDEBİLECEĞİ KADROLAR ( EKPSS 2014 )

TABLO-3. ÖNLİSANS MEZUNLARININ TERCİH EDEBİLECEĞİ KADROLAR ( EKPSS 2014 ) 7858 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Memur ADANA TÜM İLÇELER Taşra GİH 10 8 ### 7859 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Memur ADIYAMAN TÜM İLÇELER Taşra GİH 10 4 ### 7860 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Memur AFYONKARAHİSAR TÜM İLÇELER

Detaylı

Gayri Safi Katma Değer

Gayri Safi Katma Değer Artıyor Ekonomik birimlerin belli bir dönemde bir bölgedeki ekonomik faaliyetleri sonucunda ürettikleri mal ve hizmetlerin (çıktı) değerinden, bu üretimde bulunabilmek için kullandıkları mal ve hizmetler

Detaylı

COĞRAFYA. kpss SORU. Lise ve Ön Lisans. Önce biz sorduk. Güncellenmiş Yeni Baskı. Genel Yetenek Genel Kültür. 120 Soruda

COĞRAFYA. kpss SORU. Lise ve Ön Lisans. Önce biz sorduk. Güncellenmiş Yeni Baskı. Genel Yetenek Genel Kültür. 120 Soruda Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 120 Soruda 85 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı Genel Yetenek Genel Kültür Lise ve Ön Lisans COĞRAFYA Konu Anlatımı Pratik Bilgiler Sınavlara En Yakın Özgün Sorular ve Açıklamaları

Detaylı

İL BAZINDA DAĞILIM İSTANBUL 136 ANKARA 36 İZMİR 23 ANTALYA 12 KOCAELİ 10 GAZİANTEP 9

İL BAZINDA DAĞILIM İSTANBUL 136 ANKARA 36 İZMİR 23 ANTALYA 12 KOCAELİ 10 GAZİANTEP 9 BAŞVURU ADEDİ 335 TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2010 BAŞVURU İSTATİSTİKLERİ ANA BRANŞ BAZINDA DAĞILIM HAYAT DIŞI 307 HAYAT 28 İL BAZINDA DAĞILIM İSTANBUL 136 ANKARA 36 İZMİR 23 ANTALYA 12 KOCAELİ 10 GAZİANTEP 9

Detaylı

2015 KOCAELİ NÜFUSUNUN BÖLGESEL ANALİZİ TUİK

2015 KOCAELİ NÜFUSUNUN BÖLGESEL ANALİZİ TUİK 0 NÜFUSUNUN BÖLGESEL ANALİZİ TUİK Verilerine Göre Hazırlanmıştır. İLİNİN NÜFUSU.. NÜFUSUNA KAYITLI OLANLAR NDE YAŞAYIP NÜFUS KAYDI BAŞKA İLLERDE OLANLAR.0 %... %. NÜFUSUNUN BÖLGESEL ANALİZİ 0 TUİK Verilerine

Detaylı

Bülten No : 2015 / 2 (1 Ekim Haziran 2015)

Bülten No : 2015 / 2 (1 Ekim Haziran 2015) Agrometeorolojik Verim Tahmin Bülteni Bülten No : 2015 / 2 (1 Ekim 2014-30 Haziran 2015) Meteoroloji Genel Müdürlüğü Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü / Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama

Detaylı

TAŞRA TEŞKİLATI MÜNHAL TEKNİKER KADROLARI

TAŞRA TEŞKİLATI MÜNHAL TEKNİKER KADROLARI ADANA MERKEZ 111918 İL MEM İNŞAAT 1 ADANA MERKEZ 111918 İL MEM ELEKTRİK 2 ADIYAMAN MERKEZ 114014 İL MEM İNŞAAT 1 ADIYAMAN MERKEZ 114014 İL MEM ELEKTRİK 1 AFYONKARAHİSARMERKEZ 114972 İL MEM İNŞAAT 1 AFYONKARAHİSARMERKEZ

Detaylı

Sosyal Hizmet. 2013 YGS - LYS Taban Puanları Kitapçığı (Başarı Sıralamalı) www.acidershaneleri.com.tr - www.acidergisi.com.tr

Sosyal Hizmet. 2013 YGS - LYS Taban Puanları Kitapçığı (Başarı Sıralamalı) www.acidershaneleri.com.tr - www.acidergisi.com.tr 109110106 SİNOP Üniv. Devlet SİNOP TS-1 45 + 2 52 52 362,707 31600 26.500 108710139 RECEP TAYYİP ERDOĞAN Devlet RİZE TS-1 50 + 2 57 57 362,577 32100 26.600 103610049 ERZİNCAN Üniv. Devlet ERZİNCAN TS-1

Detaylı

UniversiteTuru FakulteYuksekOkulAdi ProgramAdi PuanTuru TabanPuanKontenjanOgretimTuruOgretimTuru BasariSirasi Ankara Üniversitesi Devlet Dil ve Tarih

UniversiteTuru FakulteYuksekOkulAdi ProgramAdi PuanTuru TabanPuanKontenjanOgretimTuruOgretimTuru BasariSirasi Ankara Üniversitesi Devlet Dil ve Tarih UniversiteAdi UniversiteTuru FakulteYuksekOkulAdi ProgramAdi PuanTuru TabanPuanKontenjanOgretimTuruOgretimTuru BasariSirasi Ankara Üniversitesi Devlet Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Alman Dili ve Edebiyatı

Detaylı

Tercih yaparken mutlaka ÖSYM Kılavuzunu esas alınız.

Tercih yaparken mutlaka ÖSYM Kılavuzunu esas alınız. 4 KOÇ ÜNİVERSİTESİ Vakıf İSTANBUL İnsani Bilimler ve Edebiyat Fak. Arkeoloji ve Sanat Tarihi İNG TS-1 449,145 446,594 8 3.550 4 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ Devlet ESKİŞEHİR İletişim Bilimleri Fak. Basın ve Yayın

Detaylı

Dr. Fatih AY. Tel:

Dr. Fatih AY. Tel: Dr. Fatih AY Tel: 0 388 225 22 55 ayfatih@nigde.edu.tr Güneş Sabiti (The Solar Constant) ve Atmosfer Dışı Işınımın Değişimi Güneş Açıları Atmosfer Dışında Yatay Düzleme Gelen Güneş Işınımı 2 Bu bölümde

Detaylı

ASTRONOMİ TARİHİ. 3. Bölüm Mezopotamya, Eski Mısır ve Eski Yunan da Astronomi. Serdar Evren 2013

ASTRONOMİ TARİHİ. 3. Bölüm Mezopotamya, Eski Mısır ve Eski Yunan da Astronomi. Serdar Evren 2013 ASTRONOMİ TARİHİ 3. Bölüm Mezopotamya, Eski Mısır ve Eski Yunan da Astronomi Serdar Evren 2013 Fotoğraf: Eski Yunan mitolojisinde sırtında gök küresini taşıyan astronomi tanrısı, ATLAS. Daha modern nesil

Detaylı

Kimya Mühendisliği. 2013 YGS - LYS Taban Puanları Kitapçığı (Başarı Sıralamalı) www.acidershaneleri.com.tr - www.acidergisi.com.tr

Kimya Mühendisliği. 2013 YGS - LYS Taban Puanları Kitapçığı (Başarı Sıralamalı) www.acidershaneleri.com.tr - www.acidergisi.com.tr 109710145 ULUDAĞ Üniv. Devlet BURSA MF-2 80 + 2 88 84 197,605 228000 218.000 109730052 ULUDAĞ Üniv. (İÖ) Devlet BURSA MF-2 80 + 2 88 5 199,186 299000 218.000 100410103 AFYON KOCATEPE Üniv. Devlet AFYONKARAHİSAR

Detaylı

2012 ÖSYS TAVAN VE TABAN PUANLARI

2012 ÖSYS TAVAN VE TABAN PUANLARI ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ (BOLU) Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık TM-3 52 52 416,64 463,57 412,35 412,42 ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ (BOLU) Psikoloji TM-3 62 62 415,67 454,89 408,47 410,20

Detaylı

Fren Test Cihazları Satış Bayiler. Administrator tarafından yazıldı. Perşembe, 05 Mayıs :26 - Son Güncelleme Pazartesi, 30 Kasım :22

Fren Test Cihazları Satış Bayiler. Administrator tarafından yazıldı. Perşembe, 05 Mayıs :26 - Son Güncelleme Pazartesi, 30 Kasım :22 FDR Adana Fren Test Cihazları FDR Adıyaman Fren Test Cihazları FDR AfyonFren Test Cihazları FDR Ağrı Fren Test Cihazları FDR Amasya Fren Test Cihazları FDR Ankara Fren Test Cihazları FDR Antalya Fren Test

Detaylı

HELEN VE ROMA UYGARLIKLARI

HELEN VE ROMA UYGARLIKLARI HELEN VE ROMA UYGARLIKLARI DERS NOTLARI-ŞİFRE ETKİNLİK TANER ÖZDEMİR DETAY TARİHÇİ TÜRK TELEKOM NURETTİN TOPÇU SOSYAL BİLİMLER LİSESİ TARİH ÖĞRETMENİ HELEN UYGARLIĞI Makedonyalı İskender in doğu ile batı

Detaylı

Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç

Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Atmosfer çeşitli gazlardan oluşmuştur ve bu gazların belirli bir ağırlığı vardır. Havada bulunan bu gazların ağırlıkları oranında yeryüzüne yaptığı etkiye atmosfer

Detaylı

1.1 COĞRAFİ KONUM Bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu konuma coğrafi konum denir. Coğrafi konum, matematik ve özel konum olarak ikiye ayrılır.

1.1 COĞRAFİ KONUM Bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu konuma coğrafi konum denir. Coğrafi konum, matematik ve özel konum olarak ikiye ayrılır. 1. Yeryüzünde Yaşam 1.1 COĞRAFİ KONUM Bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu konuma coğrafi konum denir. Coğrafi konum, matematik ve özel konum olarak ikiye ayrılır. 1.2 MATEMATİK KONUM Dünya üzerindeki bir

Detaylı

TIP FAKÜLTESİ - Tıp Lisans Programı Sıra No Üniversite Program Puan T. Kont. Taban Tavan 1 İstanbul Üniversitesi Tıp (İngilizce) Cerrahpaşa MF-3 77

TIP FAKÜLTESİ - Tıp Lisans Programı Sıra No Üniversite Program Puan T. Kont. Taban Tavan 1 İstanbul Üniversitesi Tıp (İngilizce) Cerrahpaşa MF-3 77 TIP FAKÜLTESİ - Tıp Lisans Programı Sıra No Üniversite Program Puan T. Kont. Taban Tavan 1 İstanbul Üniversitesi Tıp (İngilizce) Cerrahpaşa MF-3 77 526,60898 572,2366 2 Hacettepe Üniversitesi (Ankara)

Detaylı

Coğrafya ve Türkiye nin En'leri

Coğrafya ve Türkiye nin En'leri Coğrafya ve Türkiye nin En'leri Enlemin etkilediği en önemli faktör iklimdir. Boylam en çok yerel saat farklılaşmasını sağlar. En büyük paralel Ekvator, en küçük paraleller kutup noktalarıdır. Meridyenlerin

Detaylı

Bugün hava nasıl olacak? 16 Şubat 2017

Bugün hava nasıl olacak? 16 Şubat 2017 On5yirmi5.com Bugün hava nasıl olacak? 16 Şubat 2017 Hava sıcaklığının ülkemizin kuzeybatı kesimlerinde 1 ila 3 derece artacağı, diğer yerlerde önemli bir değişiklik olmayacağı tahmin ediliyor. Yayın Tarihi

Detaylı

2012 ÖSYS TAVAN VE TABAN PUANLARI

2012 ÖSYS TAVAN VE TABAN PUANLARI ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ(BOLU) İlköğretim Matematik Öğretmenliği MF-1 62 62 382,96 457,21 259,14 305,59 ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ(BOLU) Matematik (İngilizce) MF-1 72 72 279,93 372,86 ABANT

Detaylı

Harita Projeksiyonları ve Koordinat Sistemleri. Doç. Dr. Senem KOZAMAN

Harita Projeksiyonları ve Koordinat Sistemleri. Doç. Dr. Senem KOZAMAN Harita Projeksiyonları ve Koordinat Sistemleri Doç. Dr. Senem KOZAMAN Yeryüzü şekilleri ve ayrıntılarının düz bir yüzey üzerinde, belli bir ölçek ve semboller kullanarak, bir referans sisteme göre ifade

Detaylı

YEREL SEÇİM ANALİZLERİ. Şubat, 2014

YEREL SEÇİM ANALİZLERİ. Şubat, 2014 YEREL SEÇİM ANALİZLERİ Şubat, 2014 Partilerin Kazanacağı Belediye Sayıları Partilere Göre 81İlin Yerel Seçimlerde Alınması Muhtemel Oy Oranları # % AK Parti 37 45,7 CHP 9 11,1 MHP 5 6,2 BDP/HDP 8 9,9 Rekabet

Detaylı

Roma ve Bizans Dönemi Tarihi Eserleri. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı

Roma ve Bizans Dönemi Tarihi Eserleri. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Roma ve Bizans Dönemi Tarihi Eserleri Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Antik Yerleşimler......................... 4 0.2 Roma - Bizans Dönemi Kalıntıları...............

Detaylı

7 Haziran Kasım 2015 Seçimleri Arasındaki Değişim

7 Haziran Kasım 2015 Seçimleri Arasındaki Değişim 7 Haziran 2015 1 Kasım 2015 Seçimleri Arasındaki Değişim Erol Tuncer 2 EROL TUNCER Giriş 2015 yılında siyasî tarihimizde bir ilk yaşanmış, aynı yılın 7 Haziran ve 1 Kasım günlerinde iki kez Milletvekili

Detaylı

Günümüzde 1. tepede Topkapı Sarayı, 2. tepede Nuruosmaniye Camisi, 3. tepede Süleymaniye Camisi, 4. tepede Fatih Camisi, 5. tepede Yavuz Sultan Selim

Günümüzde 1. tepede Topkapı Sarayı, 2. tepede Nuruosmaniye Camisi, 3. tepede Süleymaniye Camisi, 4. tepede Fatih Camisi, 5. tepede Yavuz Sultan Selim İSTANBUL YEDİ TEPE Günümüzde 1. tepede Topkapı Sarayı, 2. tepede Nuruosmaniye Camisi, 3. tepede Süleymaniye Camisi, 4. tepede Fatih Camisi, 5. tepede Yavuz Sultan Selim Camisi, 6. tepede Mihrimah Sultan

Detaylı

Bugün hava nasıl olacak?

Bugün hava nasıl olacak? On5yirmi5.com Bugün hava nasıl olacak? Ülkemiz genelinde parçalı yer yer çok bulutlu bir hava hakim olacak. Yer yer sağanak ve gök gürültülü sağanak yağış var. Sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerinde

Detaylı

Mühendislik Çevre Danışmanlık Gıda Tarım Turizm Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİ

Mühendislik Çevre Danışmanlık Gıda Tarım Turizm Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİ Mühendislik Çevre Danışmanlık Gıda Tarım Turizm Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİ LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK Ülkemizde 2010-2011 yılı itibari ile çeşitli

Detaylı

AST404 GÖZLEMSEL ASTRONOMİ HAFTALIK UYGULAMA DÖKÜMANI

AST404 GÖZLEMSEL ASTRONOMİ HAFTALIK UYGULAMA DÖKÜMANI AST404 GÖZLEMSEL ASTRONOMİ HAFTALIK UYGULAMA DÖKÜMANI Öğrenci Numarası: I. / II. Öğretim: Adı Soyadı: İmza: HAFTA 02 1. KONU: KOORDİNAT SİSTEMLERİ 2. İÇERİK Küresel Koordinat Sistemleri Coğrafi Koordinat

Detaylı

EN BÜYÜK PUAN PUAN TÜRÜ EN KÜÇÜK PUAN

EN BÜYÜK PUAN PUAN TÜRÜ EN KÜÇÜK PUAN KAMU YÖNETİMİ YEDİTEPE ÜNİV. (İST.) Kamu Yönetimi (Tam Burs) TM- 2 399.70925 405.83489 İSTANBUL ÜNİV. (İST.) Kamu Yönetimi TM- 2 393.22890 433.71128 GAZİ ÜNİV. (ANKARA) Kamu Yönetimi TM- 2 383.63500 429.91429

Detaylı

İllere ve yıllara göre konut satış sayıları, House sales by provinces and years,

İllere ve yıllara göre konut satış sayıları, House sales by provinces and years, 2013 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam January February March April May June July August September October November December Total Türkiye 87 444 88 519

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ. Konu:14.YÜZYIL BEYLİKLER DÖNEMİ MİMARİSİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ. Konu:14.YÜZYIL BEYLİKLER DÖNEMİ MİMARİSİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ Konu:14.YÜZYIL BEYLİKLER DÖNEMİ MİMARİSİ İran üzerinden geçerek Batı Anadolu'ya yerleşen Türk boyların dan bir bölümü 13. yüzyıl sonlarında

Detaylı

GÖKYÜZÜNDE HARKET. Ünal Ertan Sabancı Üniversitesi. DAY - Galileo Öğretmenler Ağı Çalıştayı Ağustos 2009

GÖKYÜZÜNDE HARKET. Ünal Ertan Sabancı Üniversitesi. DAY - Galileo Öğretmenler Ağı Çalıştayı Ağustos 2009 GÖKYÜZÜNDE HARKET Ünal Ertan Sabancı Üniversitesi DAY - Galileo Öğretmenler Ağı Çalıştayı Ağustos 2009 GÖKYÜZÜ YIL BOYUNCA NASIL DEĞİ İYOR? Sakarya 1 OCAK 2008 22:00 Sakarya 1 UBAT 2008 22:00 Sakarya 1

Detaylı

Kalem İşleri 60. Ağaç İşleri 61. Hünkar Kasrı 65. Medrese (Darülhadis Medresesi) 66. Sıbyan Mektebi 67. Sultan I. Ahmet Türbesi 69.

Kalem İşleri 60. Ağaç İşleri 61. Hünkar Kasrı 65. Medrese (Darülhadis Medresesi) 66. Sıbyan Mektebi 67. Sultan I. Ahmet Türbesi 69. İÇİNDEKİLER TARİHÇE 5 SULTANAHMET CAMİ YAPI TOPLULUĞU 8 SULTAN I. AHMET 12 SULTAN I. AHMET İN CAMİYİ YAPTIRMAYA KARAR VERMESİ 15 SEDEFKAR MEHMET AĞA 20 SULTANAHMET CAMİİ NİN YAPILMAYA BAŞLANMASI 24 SULTANAHMET

Detaylı

Hava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM

Hava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR Hava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM Meteoroloji Meteoroloji, içinde yaşadığımız atmosfer tabakasının

Detaylı

ek: eğitim izleme göstergeleri

ek: eğitim izleme göstergeleri ek: eğitim izleme göstergeleri, eğitim izleme raporu 2010, sayfa 107-164 ek: eğitim izleme göstergeleri Geçtiğimiz yılki Eğitim İzleme Raporu nda ilk kez kamuoyuna sunulan Eğitim İzleme Göstergeleri nin

Detaylı

Kış Vaktinde Yaz Saati ve Astronomik Zaman Ölçümleri

Kış Vaktinde Yaz Saati ve Astronomik Zaman Ölçümleri Kış Vaktinde Yaz Saati ve Astronomik Zaman Ölçümleri Yaz saati, kış saati, saatler ileri geri derken, ülkemizde son yıllarda, büyükten küçüğe herkes aslında astronomik bir olguyu konuşuyor. Saat dilimimizin

Detaylı

TÜRK DİLİ EDEBİYATI ve ÖĞRETMENLİĞİ BAŞARI SIRALARI genctercih.com tarafından 2017 ÖSYS tercihleri için hazırlanmıştır.

TÜRK DİLİ EDEBİYATI ve ÖĞRETMENLİĞİ BAŞARI SIRALARI genctercih.com tarafından 2017 ÖSYS tercihleri için hazırlanmıştır. TÜRK DİLİ EDEBİYATI ve ÖĞRETMENLİĞİ 2012-2016 BAŞARI SIRALARI genctercih.com tarafından 2017 ÖSYS tercihleri için hazırlanmıştır. Üni Adı TÜRÜ PROGRAM ADI 2017 kont 2016 kont 2012 2013 2014 2015 BOĞAZİÇİ

Detaylı

ÜNİVERSİTE ADI 2012 BAŞARI SIRASI (0,12) 2011-ÖSYS 0,15BAŞA RI SIRASI (9) OKUL BİRİNCİSİ KONT (6) 2012-ÖSYS EN KÜÇÜK PUAN (11) PROGRAM KODU

ÜNİVERSİTE ADI 2012 BAŞARI SIRASI (0,12) 2011-ÖSYS 0,15BAŞA RI SIRASI (9) OKUL BİRİNCİSİ KONT (6) 2012-ÖSYS EN KÜÇÜK PUAN (11) PROGRAM KODU ÜNİVERSİTE ADI PROGRAM KODU PROGRAM AÇIKLAMASI GENEL KONT (5) OKUL BİRİNCİSİ KONT (6) YERLEŞEN 2011-ÖSYS 0,15BAŞA RI SIRASI (9) 2012 BAŞARI SIRASI (0,12) 2012-ÖSYS EN KÜÇÜK PUAN (11) Abant İzzet Baysal

Detaylı

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler :

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler : TÜRKİYE NİN İKLİMİ İklim nedir? Geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca görülen atmosfer olaylarının ortalaması olarak ifade edilir. Bir yerde meydana gelen meteorolojik olayların toplamının ortalamasıdır.

Detaylı

KPSS-2014/3 Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Sözleşmeli Pozisyonlarına Yerleştirme (Ortaöğretim)

KPSS-2014/3 Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Sözleşmeli Pozisyonlarına Yerleştirme (Ortaöğretim) KURUM ADI KADRO ADI 190160001 SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK MEMURU (ADANA TÜM İLÇELER Taşra) 5 0 75,57278 78,51528 190160003 SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK MEMURU (ARTVİN TÜM İLÇELER Taşra) 4 0 75,26887 75,34407 190160005

Detaylı

YILLARI ARASINDA AKREDİTE OLAN ODA/BORSALAR

YILLARI ARASINDA AKREDİTE OLAN ODA/BORSALAR 2002-2016 YILLARI ARASINDA AKREDİTE OLAN ODA/BORSALAR 1 ADANA SANAYİ ODASI 2 ADANA TİCARET BORSASI 3 ADANA TİCARET ODASI 4 ADIYAMAN TİCARET VE SANAYİ ODASI 5 AFYONKARAHİSAR TİCARET BORSASI 6 AFYONKARAHİSAR

Detaylı