BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ KAPASİTE ARTIRIMI

Transkript

1 TAYEK PİLİÇ TAV. HAY. TRM. GIDA SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ KAPASİTE ARTIRIMI BURSA İLİ, İNEGÖL İLÇESİ, OLUKMAN KÖYÜ, GÜLDÜRDEK MEVKİİ, H23D18A102 NOLU PAFTA Fethiye Mah. Ferhat Sok. Şimşek Apt. No: 269 Nilüfer-BURSA Tel: 0 (224) Fax: 0 (224) BURSA-AĞUSTOS 2013 X ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu Seren Mühendislik Ltd. Şti. nin izni olmadan kısmen ya da tamamen kopyalanması yasaktır.

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAX NUMARALARI PROJENİN ADI PROJENİN BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) TAYEK PİLİÇ TAV. HAY. TRM. GIDA SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Ulu Mah. Kıbrıs Şehitleri Cad. Altınhan K:1 D:11 Osmangazi / BURSA Tel: Faks: - Kapasite Artışı ( adet piliç /periyot) ÇED Dosyası TL Bursa İli, İnegöl İlçesi, Olukman Köyü, Güldürdek Mevkii hudutlarında, H23D18A102 pafta, 102 ada, 141 parsel numaralarına kayıtlı toplam ,56 m 2 yüzölçümlü alan PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI Koor. Sırası Datum Proje Alanı Koordinatları Koor. : Sağa, Yukarı Sırası : ED-50 Datum : kenlem, Boylam : WGS84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİK D.O.M. : 27 Zone : 35 Ölçek Fak. : 6 derecelik : : : : : : : : : : : : : D.O.M. : - Zone : - Ölçek Fak. : : : : : : : : : : : : : :

3 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

4 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Alan: ,56 m 2 PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) Proje kapasitesi itibariyle, 17 Temmuz 2008 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği nin ( ve sayılı RG değişiklik ile) Madde 7.c Kapsamında Kapasite Artırımı Faaliyeti ve Ek-I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi 20.a. Kapsamında Tavuk veya Piliç Yetiştirme Tesisleri (Bir üretim periyodunda Adet Ve Üzeri Tavuk, Adet Ve Üzeri Piliç Veya Eş Değeri Diğer Kanatlılar), kapsamında kalmaktadır.

5 ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAX NUMARALARI NİHAİ ÇED SUNUM TARİHİ (GÜN, AY, YIL) Fethiye Mah. Ferhat Sok. Şimşek Apt. No: 269 Nilüfer/Bursa TEL : FAX : WEB 26 EYLÜL 2013

6 İÇİNDEKİLER TABLO DİZİNİ ŞEKİL DİZİNİ GRAFİK DİZİNİ FOTOGRAF DİZİNİ KISALTMALAR İÇİNDEKİLER Sayfa No i v vii vii vii viii BÖLÜM 1: 1 1.Projenin tanımı ve amacı: Proje konusu, faaliyetin tanımı, ana üretimi, ürün cinsi, tesiste kullanılan hammadde cinsi, miktarı, hizmet amaçları, ülke ekonomisi içerisindeki yeri, önemi, gerekliliği, kurulu tesislerin tipi, kapasitesi, kapladığı alan, tesisin kullanım sahası (toplam alanı, tesisin kurulu bulunduğu alan, sosyal ve idari bölümlerin alanı vb ), yöreye sağlayacağı faydalar, ekonomik ömrü gibi hususların ayrıntılı açıklanması. 2.Projenin fayda maliyet analizi 4 3.Proje kapsamındaki faaliyet ünitelerinin konumu (proje kapsamında yer alan; kümes, yem deposu, su deposu, fosseptikler, personel lojmanı, idare binası, laboratuar, ölü çukuru, gübre depolama vb. tüm ünitelerin proje alanında işaretlenerek gösterimi.), genel vaziyet planı. (Tesislerin projesine uygun 1/500 veya 1/250 Ölçekli Vaziyet Planı rapor ekinde yer almalıdır.) 4. Yer bulduru haritası, Proje alanı ve çevresinin panaromik fotoğrafları, 5 5. Varsa, Projeye konu olan bölgenin en son onaylı 1/1.000, 1/5.000, 1/ ölçekli planlar (aslı gibidir onaylı), plan notları, lejand paftasından bir örnek ve bu planlar üzerinde herbir tesis yerinin gösterimi. (İlgili idaresinden, faaliyet alanının ya da faaliyet alanının da içinde bulunduğu alana ait onanlı imar planı ve çevre düzeni planı bulunup bulunmadığına dair yazının alınarak rapora eklenmeli, varsa bu planın/planların lejant ve plan notları ile aslının aynıdır kaşesi vurulmuş şekilde-; Onaylı bir planının olmaması durumunda faaliyet için kullanılacak alan ölçekli harita üzerinde açıkça gösterilmeli ve ayrıca faaliyet alanının mücavir alan sınırları içerisinde olup olmadığı belirtilmelidir.) 6.Faaliyet alanının hâlihazır harita üzerinde işaretlenerek yakınında bulunan yerleşimlerin belirtilmesi, Tesisin kurulacağı alanın çevresinde yer alan sanayi, yerleşim yerleri, tarım, orman alanları vb. ile ilgili bilgiler Ulaşım durumu Enerji Nakil Hatları Faaliyet alanlarını merkez alan 1 km lik yarıçaplı alanın işaretlenmesi 16 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALANLAR İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI (*) (Proje için seçilen yerin ve projeden etkilenecek alanların ve ortamların, etkileyecek parametreler dikkate alınarak ayrı ayrı belirlenmesi,) Proje için seçilen yerin ve projeden etkilenecek alanların-ortamların Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı 1-Türler Ve Ekosistemler: Proje için seçilen yer ve etki alanı içindeki ekosistemler ve ekosistemlerdeki türler 17 2) Jeolojik Özellikler: 24 3) Hidrojeolojik Özellikler: yer altı su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, faaliyet alanına mesafeleri ve debileri. Bu kaynakların özellikleri, hangi kaynağı besledikleri vb. hakkında detaylı bilgi verilmesi ve bu kaynakların 1/25000 ölçekli topografik harita I

7 üzerine işaretlenmesi 4) Hidrolojik Özellikler: yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, dere, akarsu, göl, baraj vb., özellikle içme ve kullanma suyu temin edilen yüzeysel su kaynaklarına olan mesafelerinin ayrı ayrı belirtilmesi ve debileri, bu kaynakların özellikleri, hangi kaynağı besledikleri vb. hakkında detaylı bilgi verilmesi, ve bu kaynakların 1/25000 ölçekli topografik harita üzerine işaretlenmesi 30 5) Doğal Afet Durumu 35 6) Toprak Özellikleri 37 7) Tesisin kurulacağı yöredeki meteorolojik veriler; - Meteorolojik Durum: Meteorolojik özelliklerin açıklanması bölgenin genel ve lokal iklim koşulları, basınç, sıcaklık, yağış, nem, buharlaşma dağılımları, bölgenin sayılı günler (Kar yağışlı günler, kar örtülü günler, sisli günler) dağılımı, bölgenin rüzgar dağılımı (Esme sayıları ve esme hızlarına göre mevsimlik ve yıllık rüzgar diyagramları, hızlı rüzgarlar), belirtilen tüm bu başlıkların grafiksel olarak desteklenmesi ve Bozüyük Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Gözlem kayıtlarından faydalanılarak hazırlanması, yer altı ve yerüstü tesislerin standart zamanlarda gözlenen en yüksek yağış değerlerine göre planlanması.) 8) Sosyo-Ekonomik Özellikler: Faaliyetin sosyo-ekonomik etkilerinin araştırılması (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, ekonomik gelişim trendi, işsizlik vb.). Faaliyet alanında ve bölgedeki nüfus yoğunlukları, yerleşim bölgelerinin faaliyet alanından uzaklıkları, faaliyetin kurulması ile etkilenecek alandaki, ev, işyeri ve sanayi tesislerinin sayı ve çeşitlerinin belirtilmesi. 9) Faaliyet Alanı Ve Yakın Çevresi İle İlgili Diğer Özellikler: -Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı Yetiştirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Bölgeleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar), Proje alanı ve yakın çevresinde (nehir, göl, sulak alan v.s.) ile koruma statüsüne haiz (Milli Park, Tabiat Parkı, V.S.) olup olmadığı, varsa faaliyet alanına uzaklıkları faaliyetin bu alanlara olası etkilerinin yorumlanması ve koruma tedbirlerinin belirtilmesi. -Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Alanlar (Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Sınırlandırılmış Alanlar vb.) BÖLÜM III: PROJENİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER 60 A) Projenin faaliyetleri kapsamında, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler 60 1) Proje kapsamında yer alan herbir tesisin özelliği (kümes, yem deposu, su deposu, fosseptikler, personel lojmanı, idare binası, laboratuar, ölü çukuru, gübre depolama vb.), adetleri, kapasiteleri, nerelerde, nasıl ve ne kadar alanda yapıldığı, üretim ve işletme 60 yöntemleri ve teknolojileri,(ayrı olarak alt başlıklar halinde verilmelidir.), proses akım şeması, şema üzerinde kirletici kaynakların gösterimi, 2) Proje kapsamında bulunan tesislerde kullanılacak hammaddelerin temini, civcivlerin temini, üretilen ürünler, kullanılan yemler, ilaçlar ve vitaminler ( bunların 64 fiziksel, kimyasal özellikleri, miktarları ve veriliş yöntemleri.) 3) Her bir faaliyet türü için üretilecek ürünleri etkileyen faktörler ve alınacak önlemler, II

8 4) Herbir faaliyetin işletilmesi sırasında kullanılacak olan alet, ekipmanlar ve özellikleri, 72 5) Taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemler. 73 6) Proje kapsamında su temini sistemi planı, (suyun nereden temin edileceği, kaynaklardan alınacak su miktarı ve bu suların kullanım amaçlarına göre miktarları, çalışanlar 73 için içme ve kullanma suyu, kümeste kullanılan su, temizlik amaçlı kullanılan su v.b.) 7) Oluşacak atık suların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri ve deşarj edileceği ortamlar. (burada gerekli izinler alınmalı ve izin belgeleri rapora eklenmelidir.), 76 8) Tesiste su deposu kurulacaksa kapasitesinin ve kullanım amacının belirtilmesi, 77 9) Tesiste oluşacak atıksuların toplandığı belirtilen fosseptik çukurları hakkında bilgi verilmesi; sayısı, kesitleri, kapasitesi, öngörülen boşaltım sıklığı, vb., fosseptik planlarının rapora eklenmesi. İşletmede oluşan atıksuların Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nde yer alan 77 Tablo:5.15 deki parametre değerlerine uygun olarak deşarjının sağlanacağının taahhüt edilmesi, 10) Yerüstü ve yer altı su kaynaklarının kalitesinde faaliyetten kaynaklanabilecek olumsuz etkilerin giderilmesine ve bundan kaynaklanabilecek zararların telafisine ilişkin 78 sorumluluğun faaliyet sahibine ait olduğuna dair bir ifadenin rapora eklenmesi, 11) Her bir tesisin faaliyeti sırasında ünitelerden oluşacak katı atık cins ve miktarları (evsel atık, tavuk gübresi, ambalaj atığı, tıbbi, tehlikeli atıklar vb ) özellikleri, depolama/yığma, bertaraf işlemleri. Ölü tavukların bertaraf işlemleri, (Tavuk çiftliği 79 içerisinde yer alacak aynı tür tesislerden kaynaklanacak olası toplam kirlilik yükünün açıklanması) 12) İşletme esnasında oluşacak gürültünün seviyesi ve kontrolü için alınacak önlemleri İlgili mevzuat çerçevesinde değerlendirilerek açıklanması ) Tesisin bulunduğu yöredeki hava kalitesi durumu hakkında bilgiler (hava kalitesi ölçüm sonuçları, inversiyon durumu vb.) 14) Tesisin faaliyeti esnasında proses ve yakma sistemlerinde kullanılan yakıt ve miktarı, yakıt kullanılan ünitelerin ayrı ayrı yakıt ısıl gücü ve toplam yakıt ısıl gücü, üretim kapasitesi 15) Her bir faaliyet türüne ait tesislerin işletimi sırasında oluşacak emisyon miktarı, özellikleri ve bertaraf yöntemleri, tesiste oluşabilecek emisyonlarla ilgili yapılacak hesaplamalarda kullanılacak olan emisyon faktörlerinin hangi kaynaktan alındığı (EPA, CORIN AİR vb ), tesiste bulunacak olan emisyon kaynaklarına ait oluşabilecek emisyon konsantrasyonlarının ve kütlesel debilerinin hesaplamalarının yapılması, 16) Tesisin Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında irdelenmesi 98 17) Tesis Kirletici Vasfı Yüksek Tesisler İçin Özel Emisyon Sınırları (HKKY Ek- 5 de) yer alıyorsa burada belirtilen hususlarla ilgili açıklamaların ve değerlendirmelerin yapılması: 18) Tesisin Ek-4 kapsamında değerlendirilmesi; tesiste bulunacak emisyon kaynaklarından oluşabilecek (hesaplanan) emisyonlar, konsantrasyonları, emisyon kaynaklarının yakma ısıl güçleri, vb bilgiler, HKKY Ek-4 dikkate alınarak yaklaşık olarak olması gereken baca yüksekliği, baca gazı hızının hesabının yapılması, 19)Tesisin HKKY Ek-2 kapsamında değerlendirilmesi, tesiste oluşabilecek hesaplanan emisyon miktarları (kg/saat olarak) HKKY Ek-2 deki sınır değerleri aşmışsa modelleme yapılması, modelleme sonucu hesaplanan değerlerin Hava Kalitesinin Korunması III

9 Yönetmeliği Madde-6 kapsamında değerlendirilmesi 20) Herbir tesisin faaliyeti sırasında oluşacak koku problemine karşı alınacak önlemler (En yakın yerleşim yerine uzaklık ve meteorolojik veriler dikkate alınarak irdelenmeli 21) Proje kapsamında hijyenin sağlanması için ne gibi işlemlerin yapıldığı, kullanılan dezenfeksiyonlarla birlikte hijyen planının açıklanması, ) Faaliyetler için önerilen koruma bandı mesafesi ve bu bandın oluşturulması için yapılacak çalışmalar, kullanımı hususunda bilgiler: ) Ulaşımın temini, ulaşımın mevcut trafiğe getirdiği yük ve alınacak önlemler: ) İşletme aşamasında yapılacak işlerden dolayı zarar görebilecek flora-fauna türleri (Endemik türler, nesli tehlikede vb.), proje için seçilen yer ve faaliyetin etki alanında bulunan 106 tür popülasyonlarının etkilenmesi açıklanmalıdır. 25) Projenin, proje alanının yakınında bulunan tesislerle olan etkileşiminin açıklanması ) Tavuk Çiftliğinin yakınındaki yerleşim birimlerine olası etkileri ) Personel Temini, çalışacak personel sayısı, personel için temin edilecek sosyal hizmetler ) Tesisin çevresinde azota karşı hassasiyeti bulunan bitkiler (örneğin fidanlık, kültür bitkileri) ve ekolojik sistemlerle (örneğin fundalık, bataklık, orman) ve alınacak önlemler 109 açıklanmalıdır 29) Üretimde oluşması muhtemel kırık yumurtaların miktarı, bertarafı ve alınacak önlemler açıklanmalıdır. 110 B) İşletme faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkiler ve bu etkilere 110 karşı alınacak önlemler 1)Rehabilitasyon çalışmaları 110 2)Mevcut su kaynaklarına etkiler 110 C) Acil Müdahale Planı ve İzleme Programı (Faaliyetin inşaat, işletme ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve doğal afet ve kaza, sabotaj ve benzeri durumlarda uygulanacak müdahale planı.işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından alınacak önlemler. Toplu halde ölümlerin olması halinde alınacak önlemler ve bunların nasıl bertaraf edileceği.) D)Proje Alternatifleri, (Bu bölümde, yer, üretim tekniği, alınacak önlemlerin alternatiflerinin karşılaştırılması yapılacak ve proje kapsamındaki alternatifler arası seçimler ve bu seçimlerin nedenleri) belirtilecektir.) E) SONUÇLAR (Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve 113 projenin gerçekleşmesi halinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme ve taahhütler) NOTLAR VE KAYNAKLAR EKLER ÇED RAPORUNU HAZIRLAYANLARIN TANITIMI IV

10 TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No Tablo 1: Tesiste Yer Alan Yapılar 4 Tablo 2: Tesise İlave Edilecek Yapılar 4 Tablo 3: Proje Alanı Koordinatları 9 Tablo 4: İnegöl Ormanlarındaki Önemli Ağaç Türlerinin Servet Dağılımı 13 Tablo 5: En Yakın Yerleşim Birimleri, Nüfusları, Tesise Uzaklıkları ve Konumları 14 Tablo 6: Proje Sahası Florası 19 Tablo 7: İki Yaşamlılar, Sürüngenler ve Memeliler Tür Tablosu 21 Tablo 8: Kuş Türleri Tablosu 22 Tablo 9: Bursa İli Yeraltı Suyu Potansiyeli 30 Tablo 10: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü I. Bölge Müdürlüğü nün İnşa Ettiği Göletler 32 Tablo 11: İl Özel İdaresi nin İnşa Ettiği Göletler 32 Tablo 12: Bursa İlinde Yer Alan Barajlar 33 Tablo 13: Basınç Değerleri (hpa) 38 Tablo 14: Sıcaklık Değerleri ( o C) 39 Tablo 15: Maksimum Sıcaklık Değerleri ( o C) 39 Tablo 16: Minimum Sıcaklık Değerleri ( o C) 40 Tablo 17: Yağış Değerleri (mm) 40 Tablo 18: Nem Değerleri (%) 41 Tablo 19: Sayılı Günler 42 Tablo 20: Maksimum Kar Kalınlığı (cm) 45 Tablo 21: Buharlaşma Değerleri 46 Tablo 22: Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı Değerleri 47 Tablo 23: Mevsimlere Ait Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı 48 Tablo 24: Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) 49 Tablo 25: Mevsimlere Ait Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) 49 Tablo 26: Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) 52 Tablo 27: Mevsimlere Ait Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) 53 Tablo 28: Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) 54 Tablo 29: Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü 55 Tablo 30: Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı ve Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı 55 Tablo 31: Tesiste Yer Alan Yapılar 60 Tablo 32: Tesise İlave Edilecek Yapılar 60 Tablo 33: Yem Tüketimi Miktarları 65 Tablo 34: Kullanılan Yemler ve Özellikleri 66 Tablo 35: Tavuk Hastalıkları ve Alınacak Önlemler 68 Tablo 36: Proje Kapsamında Kullanılması Planlanan Su Miktarı 76 Tablo 37: SKKY Tablo 5.15: Gıda Sanayi ( Büyükbaş, Küçükbaş Hayvan Besiciliği ve Tavukhaneler) 78 Tablo 38: Su İzleme Programı 79 Tablo 39: Endüstriyel Tesisler İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri 87 Tablo 40: İnşaat Döneminde Kullanılacak Araç ve Ekipmanların Ses Gücü Düzeyleri 88 Tablo 41: İşletme Dönemi Gürültü Kaynağı Sayısı ve Toplam Ses Gücü Düzeyleri 88 V

11 Tablo 42: İşletme Dönemi Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı 88 Tablo 43: İşletme Döneminde Toplam Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı 89 Tablo 44: Frekanslara Göre Düzeltme Faktörleri 89 Tablo 45: Mesafelere Göre Her Bir Oktav Bandındaki Ses Basıncı Düzeyi Dağılımı 90 Tablo 46: İnşaat Dönemi Atmosferik Yutuş Hesapları 90 Tablo 47: İşletme Dönemi Oluşacak Nihai Ses Basınç Düzeyleri 91 Tablo 48: Yiyecek ve Tahıl Endüstrileri İçin Partikül Emisyon Faktörleri 95 Tablo 49: İnşaat Aşamasında Kullanılacak İş Makineleri ve Özellikleri 96 Tablo 50: Motorin analizi 97 Tablo 51: EPA AP- 42 Section 3. 3 Gasoline ve Dizel Yakıtlar İçin Emisyon Faktörleri 97 Tablo 52: İş Makineleri Faaliyeti ile Oluşacak Emisyon Konsantrasyonları 97 Tablo 53: Kümes Hayvanları Cinsinden, Hayvan Yeri Sayısını Canlı Hayvan Kütlesine Dönüştürme Faktörleri 99 Tablo 54: Genelinde Oluşacak Toz Emisyon Konsantrasyonları ile Sınır Değerlerin Karşılaştırılması 102 ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa No Şekil 1: Yer Bulduru Haritası 6 Şekil 2: Karayolu Haritasındaki Tesis Alanı 15 Şekil 3: Proje Alanının 1 km. Çevresinin Gösterildiği Topoğrafik Harita 16 Şekil 4: Bursa İli Deprem Bölgeleri Haritaları 37 Şekil 5:Gübre Depolama Alanı 62 Şekil 6: Genel Proses Akım Şeması ve Kirletici Kaynakları 64 Şekil 7: Fanlar 102 Şekil 8: Tünel Havalandırma 103 Şekil 9: Su Perdeleri 104 Şekil 10: Karayolu Haritası 106 GRAFİK DİZİNİ Grafik 1: Basınç Değeri Grafiği (hpa) 39 Grafik 2: Sıcaklık Değerleri Grafiği 40 Grafik 3: Yağış Değerleri Grafiği 41 Grafik 4: Nem Değerleri Grafiği 42 Grafik 5: Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı Grafiği 43 Grafik 6: Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı Grafiği 43 Grafik 7: Ortalama Sisli Günler Sayısı Grafiği 43 Grafik 8: Ortalama Dolulu Günler Sayısı Grafiği 44 Sayfa No VI

12 Grafik 9: Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Grafiği 44 Grafik 10: Ortalama Orajlı Günler Sayısı Grafiği 44 Grafik 11: Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği 45 Grafik 12: Buharlaşma Değerleri Grafiği 46 Grafik 13: Esme Sayıları Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı 47 Grafik 14: Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgar Diyagramları 48 Grafik 15: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı (m_sec) 49 Grafik 16: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Mevsimlik Rüzgar Diyagramları (m_sec) 50 Grafik 17: Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgar Diyagramı 52 Grafik 18: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı (m_sec) 53 Grafik 19: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Mevsimlik Rüzgar Diyagramları (m_sec) 54 Grafik 20: Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği (m_sec) 54 Grafik 21: Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı ve Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Grafiği 55 FOTOĞRAF DİZİNİ Fotoğraf 1: Tesisin Dışından Çekilmiş Fotoğraf 7 Fotoğraf 2: Tesisi Gösterir Fotoğraf 7 Fotoğraf 3: Tesisi Gösterir Fotoğraf 8 Fotoğraf 4: Tesisi Gösterir Fotoğraf 8 Fotoğraf 5: C.P. Standart Gıda San. ve Tic. A.Ş.nin İnegöl de Yer Alan Yem Fabrikası 77 Sayfa No VII

13 KISALTMALAR DSİ : Devlet Su İşleri SKKY : Su Kalitesi Korunması Yönetmeliği TPAO : Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı ÇED : Çevresel Etki Değerlendirmesi OSB : Organize Sanayi Bölgesi EKHKKY : Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği MSDS : Malzeme Güvenlik Bilgi Formu Tic. : Ticaret San. : Sanayi Ltd. : Limited Şti. : Şirketi A.Ş. : Anonim şirket Bkz : Bakınız Max. : Maksimum t : Ton kg : Kilogram gr : Gram mg : Miligram sn : Saniye dk : Dakika h : Saat hf : Hafta mm : Milimetre cm : Santimetre m : Metre km : Kilometre cm 3 : Santimetrekare m 2 : Metrekare m 3 : Metreküp ha : Hektar lt : Litre ml : Mililitre % : Yüzde kcal : Kilokalori ad. : Adet 0 C : Santigrat derece S : Güney W : Batı N : Kuzey E : Doğu Q : Sıvı atık miktarı K : Katı Atık Miktarı k : Kişi başına oluşan katı atık miktarı N : Çalışan personel sayısı q : Kişi Başı Kullanılan Günlük Su Miktarı VIII

14 KISALTMALAR TABLOSUNUN DEVAMI AKM : Askıda Katı Madde BOI 5 : Biyolojik Oksijen İhtiyacı KOI : Kimyasal Oksijen İhtiyacı Düş. : Düşük Ort. : Ortalama Yük. : Yükseklik Sıc. : Sıcaklık vs. : vesaire vb. : ve benzeri : Euro (Para Birimi) YTL : Yeni Türk Lirası IX

15 BÖLÜM I: 1.Projenin tanımı ve amacı: Proje konusu, faaliyetin tanımı, ana üretimi, ürün cinsi, tesiste kullanılan hammadde cinsi, miktarı, hizmet amaçları, ülke ekonomisi içerisindeki yeri, önemi, gerekliliği, kurulu tesislerin tipi, kapasitesi, kapladığı alan, tesisin kullanım sahası (toplam alanı, tesisin kurulu bulunduğu alan, sosyal ve idari bölümlerin alanı vb ), yöreye sağlayacağı faydalar, ekonomik ömrü gibi hususların ayrıntılı açıklanması. Projenin Konusu, Faaliyetin Tanımı: Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından, Bursa İli, İnegöl İlçesi, Olukman Köyü, Güldürdek Mevkii hudutlarında, H23D18A102 pafta, 102 ada, 141 parsel numaralarına kayıtlı toplam ,56 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde, adet piliç/periyot kapasiteli işletilmektedir. Söz konusu adet piliç/periyot kapasiteli faaliyet için Bursa İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne başvuru yapılmış ve ÇED süreci tamamlanarak 27 Mayıs 2011 tarih ve 275 nolu karar ile faaliyete ÇED Gerekli Değildir kararı verilmiş olup söz konusu yazı ekler bölümünde verilmiştir (Bkz.Ek.1). Proje kapsamında inşaat tamamlanmış ve faaliyete geçilmiştir. Ancak projede öngörülen üretim kapasitesi adet piliç / periyot tan adet piliç/periyot a çıkarılarak Kapasite Artırımı yapılması planlanmaktadır. Proje sahasına ait tapu ekte verilmektedir. (Bkz.Ek.2). Yeni 5 adet kümes inşa edilerek kapasite artışına gidilecek tesiste, mevcut üretim piliç adet/periyot tan, adet piliç/periyot a çıkarılması planlanmaktadır. Kümeslere ait Yapı Ruhsatları Ek-3 de verilmektedir. Tesiste kapasite artışına gidilmesi, 17 Temmuz 2008 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliğinin 7/c maddesi Bu Yönetmelik kapsamında ya da kapsamı dışında bulunan projelere ilişkin kapasite artırımı ve/veya genişletilmesi halinde, kapasite artışı toplamı bu Yönetmeliğin Ek-I inde belirtilen eşik değer veya üzerindeki projelere Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlanması zorunludur. kapsamında kalmıştır. Yine aynı yönetmeliğin EK-I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi 20/a maddesi Tavuk ve Piliç Yetiştirme Tesisler ( Bir üretim periyodunda adet ve üzeri tavuk, adet ve üzeri piliç veya eş değeri diğer kanatlılar) kapsamında kalmaktadır. Bu nedenle öngörülen kapasitenin aynı yönetmeliğin Ek I Çevresel Etki Değerlendirilmesi Uygulanacak Projeler listesinin, 20/a maddesi Tavuk veya piliç yetiştirme tesisleri (Bir üretim periyodunda adet ve üzeri tavuk, adet ve üzeri piliç veya eş değeri diğer kanatlılar) kapsamında kalması nedeniyle bu ÇED başvuru dosyası hazırlanmıştır. Yapılan incelemeler neticesinde Halkın Katılım Toplantısı ve Özel Format Belirleme Toplantısı yapılmıştır. Bu rapor Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan alınan Özel Format dikkate alınarak hazırlanmıştır. Ana Üretimi, Ürün Cinsi, Tesiste Kullanılan Hammadde Cinsi, Miktarı: Projenin bulunacağı alan üzerinde daha önceden planlanan ve inşaatı tamamlanan 3 adet kümes, 1 adet işçi lojmanı, 1 adet sığınak ve işçi lojmanı, 4 adet fosseptik, 1 adet su deposu, 1 adet gübre çukuru ve 3 adet imha çukuru yapılmış olup 5 adet kümes inşası ile 1

16 olacaktır. Hesaplamalar sonucu tesiste metrekare başına 18 adet piliç olması durumunda kapasite adet piliç/periyot olacaktır. Projede yılda 6 dönem üretim yapılması planlanmaktadır. Broiler piliçlerin yenileri ile değişme periyodu gündür. Projenin yıkamalı temizlik işlemi; üretim dönemi sonunda 2 hafta sürecek olup, yılda toplam 6 kez temizlik işlemi yapılacaktır. Projede üretime başlamadan önce kümesler basınçlı su ile yıkandıktan sonra dezenfeksiyon işlemi yapılacaktır. Broiler civcivler kümese gelmeden 1 hafta önce temizlik işlemleri tamamlanacaktır. Temizlik işlemlerinden sonra kümes içerisine kuş, fare gibi canlıların girmesini önlemek amacıyla kümesler kapalı tutulacaktır. Broiler civcivler kümeslere gelmeden 24 saat öncesinde ortam sıcaklığı ayarlanacaktır. Broiler piliçler tesise sertifikalı damızlık işletmeleri kuluçkahanelerinden temin edilecektir. Civcivleri tesise getiren araç tesise girerken dezenfekte edilecektir. Tesiste gerçekleştirilecek ürün türü broiler (etlik) piliç olup bunun haricinde proje kapsamında farklı herhangi bir ürün türü yer almayacaktır. Tesiste Kullanılan Hammadde Cinsi ve Miktarı Civciv: Tesiste yetiştirilecek civcivler sertifikalı damızlık tesislerden temin edilecektir. Tesiste her dönem başında yaklaşık adet civciv alınacaktır. Yem: İşletmede kullanılacak tüm yemler Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. ye ait Bursa İnegöl Yem Fabrikasından temin edilecektir. Yemin hammaddesi mısır, buğday, arpa, ayçiçeği küspesi, soya küspesi, pamuk tohumu küspesi, yağ ve vitaminlerdir. Su: Kanatlıların yetiştirilmesinde kullanılacak içme ve kullanma suyu tesisin bulunduğu parselde açılmış olan Yer Altı Suyu Kullanma İzinli kuyudan temin edilecektir. İlaç: Kümeslerde zorunlu olmadıkça ilaç kullanılmayacaktır. Kullanılan ilaçlar ise kanatlı etinde kalıntı bırakmayacak türde ilaçlar olacaktır. İlaçlar içme suyu ile verilecektir. Tedavi işlemi sonucu herhangi bir tıbbi atık açığa çıkmayacaktır. Vitaminler: Vitamin katkılı yem rasyonları içinde toz formunda verilecektir. Yem içindeki vitaminler birim yem üretimi sırasında rasyonun çeşidine ve formülasyondaki dozajına bağlı kalarak, dozajlama ünitelerinden yem karışımının içine karıştırılacaktır. Hizmet Amaçları, Ülke Ekonomisi İçerisindeki Yeri, Önemi, Gerekliliği: Tavuk yetiştiriciliği, ülkemizde ve dünyada hızla gelişen bir hayvancılık koludur. Tavuğun hızla büyüyüp et ve yumurta vermeye başlaması, insan beslenmesinde çok büyük önemi olan et ve yumurtanın insanlara ucuz yoldan kazandırması tavukçuluğu çok faydalı ve karlı bir hayvancılık kolu yapmaktadır. Türkiye de kişi başı günlük hayvansal protein tüketiminin 20 g dolayında olduğu nitelikli ve dengeli bir beslenmenin sağlanabilmesi için söz konusu değerin 35 g dolayında olması gerektiği bilinmektedir. Ülkemizde var olan hayvansal protein açığının 2

17 kapatılabilmesi için hayvancılığımızın genel olarak geliştirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Sığırcılık ve koyunculuk gibi faaliyetler meraya büyük ölçüde bağımlı olduğu halde, tavukçuluk küçük ve kapalı bir alanda yapılabilir. Günümüzde modern tavukçuluk tamamıyla kapalı kümesler içerisinde yapılmaktadır. Metrekare başına yetiştirilen hayvan sayısı kafes tavukçuluğunda 20 tavuk, yer sisteminde yetiştirilen broiler (etlik piliç) üretiminde piliç olarak düşünüldüğünde, oldukça büyük kapasiteler için bile fazla bir alana gereksinim duyulmamaktadır. Son yıllarda ülkemizde ve dünyada etlik piliç üretiminde önemli ilerlemeler sağlanmıştır. Bu hızlı gelişmede, etlik piliçlerin kısa dönemde yetiştirilmeleri, yemden yararlanmalarının daha iyi olması ve kişilerin değişen tüketim alışkanlıkları etkili olmuştur. Hayvansal yağların insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri de insanları daha az yağ içeren beyaz et tüketmeye zorlamaktadır. Etlik piliçlerin canlı ağırlık artış hızları ve yemi ete dönüştürme oranları diğer hayvanlara oranla daha yüksektir. Üretim için küçük alanların yeterli olması üretim döneminin kısa olması, üretim maliyetlerinin düşük olması nedeniyle ülkemizde önemli bir hayvancılık kolu olmasına neden olmuştur. Kanatlı sektörü, 1990 yılında 217 bin ton üretim seviyesinde iken, 2000 yılında 752 bin ton, 2007 yılında ton üretim düzeyine ulaşmıştır yılı kanatlı eti üretiminin bin tonu piliç eti, 33 bin tonu hindi eti, 55 bin tonu çıkma tavuk ve diğer kanatlı etleridir. Yılda ortalama olarak üretilen 10 milyar adet yumurta da dikkate alındığında, sektörün ülkenin bir numaralı hayvansal protein kaynağı durumuna eriştiğini söylemek mümkündür. Türkiye nin hayvansal protein açığını kapatmada en etkili çözüm tavuk eti ve yumurta üretimidir. Kanatlı eti ve yumurta insanların dengeli beslenmeleri için stratejik öneme sahiptir. Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından işletilmesi planlanan tesiste üretilecek kanatlı hayvanlar kesimleri yapıldıktan sonra paketlenerek alıcı firma markası altında ülke genelinde sofralara ulaşarak hem sağlıklı beyaz et sektörüne hem de ülke ekonomisine katkıda bulunacaktır. Kurulu Tesislerin Tipi, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Tesisin Kullanım Sahası: Projenin bulunacağı alan üzerinde daha önceden planlanan ve inşaatı tamamlanan 3 adet kümes, 1 adet işçi lojmanı, 1 adet sığınak ve işçi lojmanı, 4 adet fosseptik, 1 adet su deposu, 1 adet gübre çukuru ve 3 adet imha çukuru yapılmış olup 5 adet kümes inşası ilave edilecektir. Tesiste yer alan kapalı alanlar ve m 2 leri aşağıda belirtilmektedir. Tesise ait Yapı ruhsatları ekte verilmektedir (Bkz. Ek.3.). 3

18 Tablo 1: Tesiste Yer Alan Yapılar Adet Türü Toplam m 2 3 Kümes 1859 x 3= Sığınak ve İşçi Lojmanı İşçi Lojmanı Fosseptik 80 1 Gübre Çukuru 90 3 Ölü İmha Çukuru 60 1 Su Deposu 60 TOPLAM Tablo 2: Tesise İlave Edilecek Yapılar Adet Türü Toplam m 2 5 Kümes 1859 x 5= TOPLAM Proje kapsamında ilave edilecek 5 adet kümes ile beraber adet piliç/periyot la çalışılması planlanmaktadır. Tesisin faaliyet gösterdiği alan, genel itibariyle kırsal alandır. İlk kurulum aşamasında ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından olumlu görüşler alınmıştır. Yöreye Sağlayacağı Faydalar, Ekonomik Ömrü: İnşaatı devam etmekte olan tesiste işletme aşamasında 10 kişi çalışacaktır. Çalışan sayısı dikkate alınacak olursa bölge ekonomisine katkının az olacağı düşünülebilir. Ancak tesiste çalışan personel haricinde üretilecek tavukların ülke ekonomisine yapacağı katkı yadsınamaz. Bunun yanı sıra yetiştiricilikte kullanılacak yem, ilaç vs. kullanımlar dikkate alınırsa bölgeye yapılabilecek katkı net bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Tesisin ömrü, tesisin işletmesi süresince ileriki aşamalarda yapılacak olan yenileme çalışmaları, tesis çevresindeki yerleşimin artması ve kalkınması göz önünde bulundurulduğunda 50 yıl olarak tahmin edilmektedir. 2.Projenin fayda maliyet analizi: Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından, Bursa İli, İnegöl İlçesi, Olukman Köyü, Güldürdek Mevkii hudutlarında, H23D18A102 pafta, 102 ada, 141 parsel numaralarına kayıtlı toplam ,56 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde, adet piliç/periyot kapasiteli işletilmektedir. Söz konusu adet piliç/periyot kapasiteli faaliyet için Bursa İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne başvuru yapılmış ve ÇED süreci tamamlanarak 27 Mayıs 2011 tarih ve 275 nolu karar ile faaliyete ÇED Gerekli Değildir kararı verilmiş olup söz konusu yazı ekler bölümünde verilmiştir (Bkz.Ek.1). Proje kapsamında inşaat tamamlanmış ve faaliyete geçilmiştir. Ancak projede öngörülen üretim kapasitesi adet piliç / periyot tan adet piliç/periyot a çıkarılarak Kapasite Artırımı yapılması planlanmaktadır. Proje sahasına ait tapu ekte verilmektedir. (Bkz.Ek.2). 4

19 Tesiste yılda 6 periyot üretim yapılacaktır. Tesise getirilen civcivler kümese yerleştirildikten sonra 45 gün boyunca tesiste kalacaklardır. 45 gün boyunca kümeslerde kalan piliçler 45 günün sonunda kesimhaneye gönderilecek ve kümesler ile kullanılan ekipmanların 2 haftalık temizlik işlemleri yapıldıktan sonra yerine sertifikalı damızlık işletmeleri kuluçkahanelerinden yeni civcivler getirilecektir. Tesis maliyetleri Kuruluş Maliyeti: TL Ekipman Maliyeti: TL İşletme Maliyeti-Aylık ( İşçi, Yakıt, Tamir-Bakım): TL olacaktır. 3.Proje kapsamındaki faaliyet ünitelerinin konumu (proje kapsamında yer alan; kümes, yem deposu, su deposu, fosseptikler, personel lojmanı, idare binası, laboratuar, ölü çukuru, gübre depolama vb. tüm ünitelerin proje alanında işaretlenerek gösterimi.), genel vaziyet planı. (Tesislerin projesine uygun 1/500 veya 1/250 Ölçekli Vaziyet Planı rapor ekinde yer almalıdır.) Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından, Bursa İli, İnegöl İlçesi, Olukman Köyü, Güldürdek Mevkii hudutlarında, H23D18A102 pafta, 102 ada, 141 parsel numaralarına kayıtlı toplam ,56 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde, adet piliç/periyot kapasiteli işletilmektedir. Söz konusu adet piliç/periyot kapasiteli faaliyet için Bursa İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne başvuru yapılmış ve ÇED süreci tamamlanarak 27 Mayıs 2011 tarih ve 275 nolu karar ile faaliyete ÇED Gerekli Değildir kararı verilmiş olup söz konusu yazı ekler bölümünde verilmiştir (Bkz.Ek.1). Projede öngörülen üretim kapasitesi adet piliç/periyot tan adet piliç/periyot a çıkarılarak Broiler Piliç Üretim Tesisi Kapasite Artırımı yapılması planlanmaktadır. İnşası devam etmekte olan tesiste yer alan ünitelere ait Yapı Ruhsatları alınmıştır. Kapasite artışı kapsamında mevcut tesislere herhangi bir ilave yapılmayacaktır. Tesiste yer alan tüm bölümler (kümes, su deposu, fosseptikler, idari bina, ölü imha çukuru, sığınak, bekçi odası, vb.) için hazırlanan ve onaylanan mimari projede 1/500 ölçekli vaziyet planı ekte verilmektedir (Bkz. Ek.4.). 4. Yer bulduru haritası, Proje alanı ve çevresinin panaromik fotoğrafları, Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından, Bursa İli, İnegöl İlçesi, Olukman Köyü, Güldürdek Mevkii hudutlarında, H23D18A102 pafta, 102 ada, 141 parsel numaralarına kayıtlı toplam ,56 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde, adet piliç/periyot kapasiteli işletilmektedir. Söz konusu adet piliç/periyot kapasiteli faaliyet için Bursa İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne başvuru yapılmış ve ÇED süreci tamamlanarak 27 Mayıs 2011 tarih ve 275 nolu karar ile faaliyete ÇED Gerekli Değildir kararı verilmiş olup söz konusu yazı ekler bölümünde verilmiştir (Bkz.Ek.1). Projede öngörülen üretim kapasitesi adet piliç/periyot tan adet piliç/periyot a çıkarılarak Broiler Piliç Üretim Tesisi Kapasite Artırımı yapılması planlanmaktadır. Kapasite artışı yapılması planlanan tesisin Bursa il haritası üzerindeki yerini gösteren harita aşağıda verilmektedir. 5

20 Proje Alanı: Şekil 1: Yer Bulduru Haritası ÖLÇEKSİZDİR. 6

21 İnşası devam etmekte olan proje kapsamında kapasite artışı yapılması planlanan tesis üzerinden çekilen ve genel olarak çevresini gösteren fotoğraflar aşağıda verilmektedir Fotoğraf 1: Tesisin Dışından Çekilmiş Fotoğraf Fotoğraf 2: Tesisi Gösterir Fotoğraf 7

22 Fotoğraf 3: Tesisi Gösterir Fotoğraf Fotoğraf 4: Tesisi Gösterir Fotoğraf 8

23 Proje Koordinatları: Faaliyette olan ve kapasite artışı yapılacak olan tesisin bulunduğu parselin UTM-6 derecelik ve Coğrafik koordinatları aşağıda verilmektedir. Tablo 3: Proje Alanı Koordinatları Koor. Sırası : Sağa, Yukarı Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 27 Zone : 35 Ölçek Fak. : 6 derecelik : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Koor. Sırası : kenlem, Boylam Datum : WGS84 Türü : COĞRAFİK D.O.M. : - Zone : - Ölçek Fak. : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

24 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Alan: ,56 m 2 10

25 5. Varsa, Projeye konu olan bölgenin en son onaylı 1/1.000, 1/5.000, 1/ ölçekli planlar (aslı gibidir onaylı), plan notları, lejand paftasından bir örnek ve bu planlar üzerinde herbir tesis yerinin gösterimi. (İlgili idaresinden, faaliyet alanının ya da faaliyet alanının da içinde bulunduğu alana ait onanlı imar planı ve çevre düzeni planı bulunup bulunmadığına dair yazının alınarak rapora eklenmeli, varsa bu planın/planların lejant ve plan notları ile aslının aynıdır kaşesi vurulmuş şekilde; Onaylı bir planının olmaması durumunda faaliyet için kullanılacak alan ölçekli harita üzerinde açıkça gösterilmeli ve ayrıca faaliyet alanının mücavir alan sınırları içerisinde olup olmadığı belirtilmelidir.) Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından, Bursa İli, İnegöl İlçesi, Olukman Köyü, Güldürdek Mevkii hudutlarında, H23D18A102 pafta, 102 ada, 141 parsel numaralarına kayıtlı toplam ,56 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde, adet piliç/periyot kapasiteli işletilmektedir. Söz konusu adet piliç/periyot kapasiteli faaliyet için Bursa İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne başvuru yapılmış ve ÇED süreci tamamlanarak 27 Mayıs 2011 tarih ve 275 nolu karar ile faaliyete ÇED Gerekli Değildir kararı verilmiş olup söz konusu yazı ekler bölümünde verilmiştir (Bkz.Ek.1). Proje kapsamında inşaat tamamlanmış ve faaliyete geçilmiştir. Ancak projede öngörülen üretim kapasitesi adet piliç / periyot tan adet piliç/periyot a çıkarılarak Kapasite Artırımı yapılması planlanmaktadır. Tesise ait Yapı Ruhsatları alınmıştır (Bkz.Ek.3.). Kapasite artışı kapsamında tesise herhangi bir ilave yapı inşa edilmeyecektir. Tesisin bulunduğu alan ile ilgili olarak Bursa İl Özel İdaresi, İmar ve Yapı İşleri Daire Başkanlığı na planlarla ilgili görüş başvurusunda bulunulmuştur. İşletme süresince tarih ve sayılı Resmi Gazete yayınlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliğinin Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak çalışılacaktır. 6.Faaliyet alanının halihazır harita üzerinde işaretlenerek yakınında bulunan yerleşimlerin belirtilmesi, Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından, Bursa İli, İnegöl İlçesi, Olukman Köyü, Güldürdek Mevkii hudutlarında, H23D18A102 pafta, 102 ada, 141 parsel numaralarına kayıtlı toplam ,56 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde yapılacaktır. Faaliyet alanı ve yakın çevresinde yer alan yerleşim yerleri, uzaklıkları ve yönlerinin belirtildiği 1/ ölçekli harita ekte verilmektedir (Bkz. Ek.7.). 11

26 7. Tesisin kurulacağı alanın çevresinde yer alan sanayi, yerleşim yerleri, tarım, orman alanları vb. ile ilgili bilgiler. Sanayi: Proje kapsamında kapasite artışı yapılması planlanan broiler (etlik) piliç yetiştirme tesisinin bulunduğu alan ve yakın çevresinde sanayi alanı yer almamaktadır. Tesisin yakın çevresi tamamen tarım arazileri ile çevrilidir. Günümüzde Büyük bir Sanayi Kenti olan İnegöl, Türkiye'nin 16. Büyük Sanayi Merkezidir. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi Türkiye'nin birçok ünlü markasını Türk ekonomisine kazandırmıştır. İnegöl Mobilyası artık Dünya çapında bilinen bir Marka haline gelmiştir. Hali hazırda mevcut olan sanayi tesisleri mobilya, tekstil ve orman ürünlerine dayanır. İlde bulunan başlıca fabrikalar; yem fabrikaları, şerbetçi otu hublon fabrikaları, yedek parça fabrikası, şofben ve radyatör üreten demirdöküm fabrikaları, teneke fabrikası, kağıt fabrikaları, su tesisatı malzemeleri üreten fabrikalar, vinleks halı ve yer döşeme fabrikası, bisküvi fabrikası, ipekli dokuma fabrikaları, defter fabrikası, ambalaj kağıdı ve sandığı fabrikaları ile 500 e yakın küçük işletme tesisleri vardır. Yerleşim Yerleri: Tesise en yakın yerleşim birimi yaklaşık m doğusundaki Olukman Köyü dür. Tesise yakın diğer yerleşim yerleri ise m güneybatısında bulunan Yiğitköy, m güneydoğusunda bulunan Kulaca Köyü, m kuzeydoğusunda Bayramşah Köyü bulunmaktadır. Tarım: Bursa İli tarım arazisi açısından zengindir yılında yapılan toprak envanterine göre il sınırları içinde kalan tarım topraklarının toprak kabiliyeti, sınıfları, karakteristikleri ve tarıma uygunlukları açısından değerlendirilmesi şu şekildedir: 1.Sınıf Tarım Toprakları: ha alanı kaplayan bu topraklar, hemen hemen her türlü tarım için elverişlidir. Bu tür tarımın yapıldığı alanlar genellikle düzdür ve kolaylıkla sulanır. 2.Sınıf Tarım Toprakları: ha alanı kaplayan bu topraklar 1. sınıf tarım topraklarına göre daha verimsizdir. Toprağı ve suyu korumak için önlemler alınmalıdır. 3.Sınıf Tarım Toprakları: ha lık bir alanı oluşturur. Toprakta yüzey gerilimi ve topografya gibi çok önemli engellerle karşılaşılır. Ürünlerin çeşitliliği, ilk iki toprak çeşidinden daha düşüktür. Tarım yapılırken özel önlemler alınmalıdır. 4. Sınıf Tarım Toprakları: Toprağın derinliğine, kayalık durumuna, nemine ve eğimine göre tarım açısından önemli kısıtlayıcılar bulunur. Ancak özel tarım teknikleri kullanılarak bazı ürünler yetiştirilebilir ha alanı kaplamaktadır. 5. Sınıf Tarım Toprakları: ha lık alan kaplar. Genellikle düz ve kayalık olan bu tür topraklar, üzerinde tarım yapmaya müsait değildir. Genellikle çayır ve mera olarak kullanılır. 6 ve Üstü Tarım Toprakları: ha lık alana yayılan bu sınıflardaki toprakların, büyük ölçüde kısıtlayıcıları vardır. Bu topraklar genelde çok eğimli, erozyona açık, taşlık ve kayalık yapıya sahiptir. Bu nedenle tarım için uygun değildir. 6 ve 7. sınıf topraklar 12

27 üzerinde genellikle çayır, mera ve orman alanları görülür. 7. sınıf topraklar ormanlık alan için de uygun değildir. Kapasite artışı planlanan tesis ile ilgili olarak Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nden alınan görüş yazısı ekte verilmektedir (Bkz. Ek.8.). İşletme süresince tarih ve sayılı Resmi Gazete yayınlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliğinin Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak çalışılacaktır. Orman Alanları: İnegöl İlçesi nde bulunan ormanlarda başlıca ağaç türleri çam, kayın, köknar, meşe, ıhlamur, kestane ve cevizdir. Ormanlardaki ağaç türlerine göre dağılım ise şöyledir: Tahtaköprü civarında %90 kayın, Uludağ civarında %70 çam, %20 kayın, Mezit bölgesi ormanlarında ise % 80 kayın, % 15 meşe ağaçlarına rastlanmaktadır. Tablo 4: İnegöl Ormanlarındaki Önemli Ağaç Türlerinin Servet Dağılımı Ağaç Türü Servet Miktarı (m 3 ) Kayın Çam Köknar Meşe Diğerleri hektarlık yüz ölçümüne sahip İnegöl İlçesi orman alanı bakımından ülke ortalamasının üzerinde bir yere sahiptir. Ormanlar genellikle yükseltinin fazla olduğu güneydoğu, güney ve güneybatı yönlerinde ilçeyi çevrelemektedir. Toplam arazinin hektarı (% 45 i) orman alanı olup, haktarlık alan ise ormansızdır. Ormanlık alanın % 70 i koru, %30 u ise baltalık vasfına sahiptir. Projeye bağlı olarak izne konu olmaya Tesiste faaliyet itibariyle tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliği Ek-2 Madde gereği adet ve daha fazla piliç, tavuk, hindi ve benzeri kümes hayvanları kapasiteli tesisler, kapsamında kalmaktadır. Ancak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik gereğince Madde 3 Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-2 sinde yer alan 7. Gıda Endüstrisi, Tarım ve Hayvancılık başlığı altındaki işletmeler, mezkûr Yönetmelik Ek-1 ve Ek-2 listelerinde başka bir grupta yer almıyorsa, söz konusu işletmeler için; çevre izni kapsamında emisyon ölçüm raporu hazırlanması ve işletmelerin hava emisyonu açısından değerlendirilmesi gerekmez. denilmektedir. Bu nedenle tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliği hükümlerine uyulacak ve tesis yönetmelik hükümlerine tabi olması halinde Çevre İzni alınacaktır. SKHKKY Ek-5 T.1.2 gereği Kirletici Vasfı Yüksek Olan Tesisler İçin Özel Emisyon Sınırları Ondokuzuncu Grup tesislerde kümes ve ahırların uyması gereken esaslar bulunmaktadır. Ancak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak 13

28 yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik gereğince Madde-8 Ek-5'in "T) Ondokuzuncu Grup Tesisler" bölümü yürürlükten kaldırılmıştır. denilmektedir. Bu kapsamda SKHKKY Ek-5 Ondokuzuncu Grup Tesisler hükümleri göre değerlendirme yapılmamıştır. Yerleşim Yerleri: Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından kapasite artışı yapılması planlanan broiler piliç yetiştirme tesisinin yakın çevresinde yer alan yerleşim birimleri, tesise göre konumları, uzaklıkları ve nüfus bilgileri aşağıdaki tabloda verilmektedir. Aşağıda verilen tablodan da anlaşılacağı üzere en yakım yerleşim birimi olan Olukman Köyü nün nüfusu oldukça düşüktür. Tablo 5: En Yakın Yerleşim Birimleri, Nüfusları, Tesise Uzaklıkları ve Konumları YerleşimYeri Adı Tesise Göre Konum Uzaklığı(m) Nüfusu(kişi) Olukman Köyü Doğu Yiğit Köyü Güneybatı Kulaca Köyü Güneybatı Bayramşah Köyü Kuzeydoğu İnegöl e Ait Bilgiler; Bursa İli nin bir ilçesidir. İlçenin doğu ve güneydoğusunda Bilecik, güneyinde Kütahya, güneybatısında Keles, kuzeyinde de Yenişehir ilçesi bulunmaktadır. Bursa İli nin doğusunda yer alan İnegöl ü batı ve güneybatıda Uludağ, güneyde de Domaniç Dağlarının uzantıları engebelendirir. İlçenin doğu ve kuzeyinde yer alan İnegöl Ovası ilin en önemli tarım alanlarından biridir. Bu ova, Küpelitepe ile Karadoruk tepelerinin yükseldiği bir plato ile kuzeydeki Yenişehir Ovası ndan ayrılır. İlçe topraklarını, ilçe sınırları dışından gelen Göksu Çayı, Kocadere ve onun kolları sulamaktadır. Denizden yüksekliği 335 m. olan ilçenin yüzölçümü km 2 olup, toplam nüfusu dur. İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, sanayi ve ormancılığa dayalıdır. Başlıca bitkisel ürünler buğday, arpa, mısır, fasulye, şekerpancarı, ayçiçeği, patates, soğan, üzüm, elma ve şeftalidir. İlçede soğuk hava depolarının bulunuşu bitkisel ürünlerin pazarlanmasını kolaylaştırmaktadır. Sığır ve koyun beslenir ve yerli sığır ırklarının ıslahı için de yapay bir tohumlama istasyonu kurulmuştur. ayrıca soyları tükenmekte olan geyik ve sülünler için koruma alanları vardır. İlçede mobilyacılık ileri derecede gelişmiş olup, ilçe ekonomisinde büyük yer tutmaktadır. İlçe maden suyu yönünden de oldukça zengindir. Bunların en önemlileri Oylat Kaplıcası ile Çitli ve Kınık madensuyu kaynaklarıdır. 8. Ulaşım durumu: tarih ve 7711 sayılı T.C. Bursa İl Özel idaresi Tarım ve Köy İşleri Daire Başkanlığı ndan alınan görüşte İlgi yazıda; Bursa İli, İnegöl İlçesi, Olukman Köyü, H23d18b pafta, 102 ada, 141 parsel üzerinde kurulması düşünülen Tavukhane (Etlik Piliç Büyütme Kümesi) için Geçiş Yolu İzin Belgesi talep edilmektedir. Yerinde yapılan incelemede Başkanlığımız yol hizmet ağındaki 12 K.K. nolu Yiğit-Olukman köy yolumuz üzerinde bulunan parselden çıkışın, parselin doğusundan geçen eski İnegöl yolundan yapılacağı anlaşılmıştır. Bu nedenle Başkanlığımızca yapılacak herhangi bir işlem bulunmamaktadır. denilmektedir. 14

29 tarih ve sayılı T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü 14. Bölge Müdürlüğü nden alınan görüşte İlgi dilekçe yazınız içeriğinde bahsi geçen tesisin giriş-çıkış yapacağı yol Bölge Müdürlüğümüz sorumluğunda bulunmadığından Kurumumuzca yapılacak herhangi bir işlem bulunmamaktadır. denilmektedir. Planlanan faaliyet alanı, genel itibariyle kırsal alandır. Tesis alanının m doğusunda, en yakın yerleşim yeri olan 113 kişi nüfuslu Olukman Köyü vardır. Faaliyetin bulunduğu alan ve yöresinde ormanlık alan bulunmamaktadır. Tesis Alanı Ölçeksizdir. N Şekil 2: Karayolu Haritasındaki Tesis Alanı 15

30 9. Enerji Nakil Hatları: Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından işletilecek olan ve proje kapsamında kapasite artışı yapılması planlanan broiler piliç yetiştirme tesisinde işletme aşamasında kullanılacak makinelerin enerji ihtiyaçları elektrik enerjisinden karşılanmaktadır. Tesiste kullanılan elektrik enerjisi UEDAŞ dan temin edilecek olup, 34,5kV luk İnegöl TM-Yiğit KÖK- Olukman Köyü trafo direğinden bir önceki direk arasına dikilecek olan direk ile braşman alarak sağlanacaktır. AER iletken müşterek hat tesis edilerek bu hattın nihayet direğinden braşman alarak sağlanacaktır. İletim hattı ile ilgili çizim ekte verilmektedir (Bkz. Ek.6).Ayrıca Tesiste meydana gelebilecek elektrik kesintilerinde kullanılmak üzere bir adet jeneratör bulunacaktır. 10. Faaliyet alanlarını merkez alan 1 km lik yarıçaplı alanın işaretlenmesi İnşaatı devam eden ve kapasite artırımına gidilen broiler (etlik) piliç yetiştirme tesisinin bulunduğu alan ve 1 km. yarıçaplı çevresinin 1/ ölçekli harita üzerinde gösterimi aşağıda verilmektedir. Aşağıda verilen haritadan da anlaşılacağı üzere tesisin bulunduğu parselin 1 km çevresinde herhangi bir yerleşim hassas bir bölge, okul, hastane kreş, arkeolojik ve tarihi bir alan ve koruma altına alınmış bir bölge bulunmamaktadır. 1 km çevresinde akaryakıt istasyonu ve Eskişehir-Bursa Karayolu kalmaktadır. Söz konusu alan içerisinde kuru dere yatakları bulunmaktadır. Şekil 3: Proje Alanının 1 km. Çevresinin Gösterildiği Topoğrafik Harita 16

31 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALANLAR İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI (*) (Proje için seçilen yerin ve projeden etkilenecek alanların ve ortamların, etkileyecek parametreler dikkate alınarak ayrı ayrı belirlenmesi,) Proje için seçilen yerin ve projeden etkilenecek alanların-ortamların Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı Proje için seçilen yerin ve projeden etkilenecek alanların ortamların fiziksel ve biyolojik özellikleri ve doğal kaynakların kullanımı aşağıda detaylı olarak irdelenmiştir. 1-Türler Ve Ekosistemler: Proje için seçilen yer ve etki alanı içindeki ekosistemler ve ekosistemlerdeki türler Flora-fauna türleri, sınıflandırılması, yaşama ortamları (beslenme veya üreme alanları), popülasyon yoğunlukları, (Uluslar arası sözleşmelerle endemik, nadir, nesli tehlikede), tehlike dışı vb. kategorilerinin tablo halinde belirtilmesi (koruma altında olan türler varsa koruma taahhütleri ve alınacak önlemlerin belirtilmesi), Flora bilgilerinin TÜBİVES e göre verilmesi (Çalışmaların hangi tarihte kim tarafından yapıldığının belirtilmesi). Flora ve fauna başlığı altında; - Mevcut flora ve fauna yapısını içeren bilgilerin faaliyet alanı ve yakın çevresinde, dar veya geniş yayılışlı endemik, nesli tehlike kategorilerinde (IUCN e göre ve Türkiye Kırmızı Kitabı na göre) olan türlerin olup olmadığı, uluslararası sözleşmeler (Bern Sözleşmesi) ve fauna incelemelerinde Merkez Av Komisyonu kararları ve eklerine göre koruma altında olan tür olup olmadığının belirtilmesi, - Faaliyet alanının bugünkü durumu, faaliyetin kurulu olduğu dikkate alınarak, flora ve fauna bölümünde mevcut durumun değerlendirilmesinin yapılması, faaliyetin yakın çevresindeki flora ve fauna türlerine olabilecek olası etkilerinin olup olmadığının belirtilmesi varsa bu etkilerin azaltılmasına yönelik çözüm önerilerinin getirilmesi, - Uluslararası sözleşmeler ve MAK kararları eklerine göre korunması gereken türler olması durumunda koruma taahhütlerinin eklenmesi Proje alanı flora bölgeleri dikkate alındığında Akdeniz Fitocoğrafya Bölgesi ne girmektedir. Davis in grid sistemi (Flora of Turkey and the East Aegean Islands) açısından, bakıldığı zaman ise A-1 karesinde Turkey In Europe Bölgesi ne girmektedir. Akdeniz Fitocoğrafya Bölgesine giren sahaların karakteristik iklimi, yazları kurak ve sıcak, kışları ılık ve yağışlı geçen Akdeniz iklimidir. Bölgedeki vejetasyon, yaz döneminin sıcak ve kurak geçmesine bağlı olarak çoğunlukla kurakçıl karakterdedir. Bu nedenle bölgede ışık ve sıcaklık isteği yüksek olan kalın ve parlak yapraklı her zaman yeşil bitkilere ve iğne yapraklılara rastlanır. Akdeniz Fitocoğrafya Bölgesi nin belli başlı vejetasyon formasyonları: Çalı (Maki ve Garig) Formasyonu Orman Formasyonu 17

32 Ot Formasyonu Proje sahası literatür taraması sonucunda tablo 6 da verilen flora türleri tespit edilmiştir. 18

33 Tablo 6: Proje Sahası Florası 19

34 Yukarıda belirtilen türlerden endemik ve nesli tehlikede olan bitki türlerini tespit etmek için "Red Data Book Of Turkısh Plants" adlı yayın taranmış ve nesli tehlikede olan bitki türüne rastlanmamıştır. Ayrıca Türk Çevre Mevzuatı "Avrupa'nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" ve ekleri de incelenmiştir. Proje sahası ve yakın çevresine ait florada endemik takson, ulusal ve uluslar arası sözleşmeler ile korunan nadir ve nesli tehlikede olan herhangi bir türe rastlanmamıştır. Kozmopolit taksonlar yaygındır. Proje sahası ve yakın çevresine ait fauna listesi hazırlanırken arazi uygulaması, gözlem, anket ve literatür çalışmalarından yararlanılmıştır. 1 A: Arazi çalışması sonucu L: Literatür taraması sonucu AL: Arazi çalışması ve literatür taraması 2 1.Orman 2.Maki 3.Frigana 4.Kültür alanları ( bağ-bahçe vb ) 5.Mera 6.Nemli çayır, bataklık, sulak alan 7.Step 8.Kayalık 3 1.Çok nadir 2.Nadir 3.Orta derecede bol 4.Bol 5.Çok bol veya saf populasyon 4 L: Lokal endemik B: Bölgesel endemik Y: Yaygın endemik 5 Ex: Extinct Endemik Türler (Tükenmiş) Ew: Doğada Yok Olmuş Endemik Türler (Doğada Tükenmiş) CR: Kritik Olarak Tehlikede Olan Endemik Türler EN: Tehlike Altında Endemik Olmayan Türler (Tehlikede) VU: Hasar Görebilir Türler LR: Düşük Riskli Bitkiler (Az Tehdit Altında) cd: Yukarıdaki Kategorilerin herhangi Birine Girmeyen Fakat Bunun Yanında Taksona Özgü veya Habitata Özgü Koruma Programı Olan Bitkiler (Koruma Önlemi Gerektiren) Nt : Tehdit Altına Girebilir lc : En Az Endişe verici 20

35 (Herhangi bir koruma gerektirmeyen ve yüksekliği ve tehdit altında olmayan) DD: Bitkinin tehdit altında olmasından çok bitki hakkında daha fazla bilgi toplanması gerekli bitkiler NE: Değerlendirilmeyen Tablo 7: İki Yaşamlılar, Sürüngenler ve Memeliler Tür Tablosu 21

36 Tablo 8: Kuş Türleri Tablosu ERL: European Red List EVRD: European Vertabrate Red Data Book AVL ( ) : Merkez Av Komisyonu Kararı END: Endemizm KAYNAK A : Anket (Yöre Halkından Alınan Bilgiler) G : Gözlem H : Habitat Uygunluğu L : Literatür Yukarıda belirtilen türlerden koruma altına alınan türleri belirlemek için Türk Çevre Mevzuatı Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi ve ekleri incelenmiştir. Bern sözleşmesine göre koruma altına alınmış türler gösterilmiştir. Proje alanımız ve çevresinde koruma altına alınmış türlere rastlandığı takdirde Bern Sözleşmesi Madde 6 ve 7 hükümlerine uygun hareket edilecektir. Ayrıca merkez av komisyonu kararlarına da uygun hareket edilecektir. Bern Sözleşmesine göre II. listede yer alan türler kesin olarak koruma altına alınan fauna türlerini içerir. Bern Sözleşmesine göre kesin olarak koruma altına alınan fauna türleri için aşağıdaki kurallar geçerlidir. Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri, 22

37 Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek, buraları tahrip etmek Yabani faunayı bu sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde özellikle üreme, gelştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek, Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak, Fauna türlerinin canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti yasaktır. Bern Sözleşmesine göre III. listede yer alan türler Korunan Fauna Türlerini içerir. Bern Sözleşmesine göre Korunan Fauna türleri için alınacak önlemler şunlardır; Kapalı av mevsimlerini ve/veya işletmeyi düzenleyen diğer esasları, Yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun durumlarda, işletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanmasını, Yabani hayvanların canlı veya cansız olarak satışının, satmak amacıyla elde bulundurulmasının veya nakledilmesinin veya satışa çıkarılmasının uygun şekilde düzenlenmesi hususlarını kapsamalıdır. Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler ve Proje Alanında tanımlanan Kuş Türlerinin tehlike kategorileri aşağıdaki gibidir. Türkiye nin Kuşları (KIZIROĞLU, 1989) adlı kitabına dayanarak bazı kuş türlerinin Red Data Book kategorileri (ERZ,1977; HEINWALD et all., 1981; BAYERISCHE STAATSMINISTEIUM 1982 a and b;geep 1984) e göre tehlike altındaki türler şu şekilde sınıflandırılmıştır. A.1.Nesli tükenmiş, tükenme tehlikesi altında olan ve ilerde tükenmeye aday türler A.1.1. Şu anda nesli tükenmiş türler A.1.2. Birey sayısı tüm bölgelerde 1-25 arasında kalmış türler A.2.Birey sayıları çift arasında olan bazı bölgelerde oldukça azalmış türler A.3.Birey sayıları 500 çifte ulaşan ancak bazı bölgelerde çok nadir olarak görülen türler (51-500) A.4.Birey sayıları fazla olmakla birlikte bazı bölgelerde azalmış türler B.1.Geçici olarak ülkemize gelen ve biyotopların yok edilmesi ile risk altında kalan türler B.2.Anadolu yu kışlak olarak kullanan ancak üremeyen türler B.3.Transit olarak geçen ve kışlak olarak kullanan risk derecesi düşük türler Red-Data Book Kategorileri; Ex : (Extinct) : Soyu Tükenmiş Türler E : (Endangered):Tehlikede Olan Türler V : (Vulnerable):Zarar Görebilir Türler R : (Rare):Nadir Türler I : (Indeterminate):Bilinmiyor K : (Insuffuciently Known):Yeterince Bilinmeyen Türler O : (Out of Danger):Tehlike Dışı Türler nt : Yaygın, Bol ve Tehdit Altında Olmayan Türler Proje sahası ve yakın çevresinde gözlenebilen bu hayvanlar özel habitatlara ihtiyaç duymayan, ülkemizin değişik bölgelerinde farklı habitatlarda yaşayabilen hayvanlar olup habitatlarının tahribi söz konusu değildir. 23

38 2) Jeolojik Özellikler: Genel Jeoloji Bölgedeki metamorfik istifin alt kesiminde, mikaşist, metagrovak, kristalize kireçtaşı ve fillit gibi kayaçlarla yanal geçişli merceksi kristalize kireçtaşları bulunur. Bu birim içinde ayrıca andezit, bazik ve ultrabazik kayaçlarda bulunmaktadır. Bu kayaçları diskordan olarak örten Üst Permiyen yaşlı mikaşist ve kuvarsit birimleri merceksel şekilli, gri-siyah renkli Fusulinli kireçtaşı ile yanal geçişlidir. Uludağ Masifi Bursa İli nin kuzeybatı eteğinde kurulmuş olan Uludağ Masifi 2543 m yüksekliğindedir. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusundaki dağın uzunluğu yaklaşık 40 km, genişliği ise ortalama 20 km. dir. Masif, batı ve güneyde Nilüfer Çayı, kuzeyde ve doğuda Bursa ve İnegöl ovaları ile doğal olarak sınırlanmıştır. Farklı derecelerde başkalaşım geçirmiş metamorfik serilerle, bunlar içerisine sokulmuş granodiyorit Plütonları masifin temel yapısını oluştururlar. Bunların üzerine kuzeyde Permiyen yaşlı kırıntılı sedimentlerle, fosilli kireçtaşları; doğu ve güneyde ise genç Neojen örtüsü gelir. Metamorfik seriler, A ve B serisi olmak üzere ikiye ayrılır. A serisi, yüksek derecelerde değişikliğe uğramış, çekirdek durumundaki çeşitli gnayslardan, amfibolü ve yassılaşmış (şistleşmiş) çeşitli mermerlerden; B serisi ise düşük derecelerde metamorfizma geçirmiş, kılıf durumundaki yeşil şistlerden, filit, yarı mermer ve kristalize kireçtaşlarından meydana gelmiştir. A serisine giren gnays çeşitleri arasında (Y.Bürküt, 1966 ) ya göre; Muskovit-Klinozoizit-Pistazit-Flogopit-Grönalı Gnays (Gökdere içinde) Diyopsit-Aktinolit-Pistazit-Sfenli gnays (Karabelen çevresinde) Biyotit-Epidot-Gröna-Mikroklin-Plajioklaz(An20)-Gnays(Soğukpınar-Karabelen arasında) Hornblend-Epidot-Gnays (Karagöller bölgesinde) bulunmaktadır. Amfibolitlerden de Hornblend (yeşil)-epidot (Pistazit)-Gröna-Sfen-Plajiyoklaz(An38)- Amfibolü (Zirveye yakın bölgelerde) Hornblen-Epidot-Plajiyoklaz-Biyotit-Amfibolü (Teşvikiye çevresinde) bulunmaktadır. Gnayslarla Amfibolüler ardışıklı olarak sıralanırlar. Aralarında bazen mermer yatakları da bulunur. A serisinin üst seviyesini oluşturan yassılaşmış (şistleşmiş) mermerler, Bursa gerisindeki dik yamaçlarda ve zirveler bölgesinde geniş alanlar kaplar. Bu mermerler dağın tektonik deformasyonunda çok etkili olmuşlardır. B serisine giren ve kılıf durumunda olan yeşilşistler topluluğunda ise; Klorit-Albü-Kalsü-Kuvars-Şist (Fillüik) Muskovit-Albü-Kuvars-Şist (Fillüik) Muskovit-Biyototit-Plajiyoklaz-Kuvars-Şist (Bursa yakını) Aktinolit-Epidot-Muskovit-Klorit-Plajiyoklaz-Kuvars-Şist 24

39 Klorit-Epidot-Muskovit-Kuvars-Şist ve Klorit-Muskovit-Albü-Şistler, Glokofanlı Aktinolüli-Epidotlu-Tremolitli Şistler Alkşist ve yer yer kristalin Kireçtaşları, yarı mermerler yer alırlar. Uludağ metamorfik serileri Granodiyorit batoliti tarafından kesilmiştir. Doruğa yakın yerlerdeki granodiyorit-mermer dokanaklarında diyopsit, hedenbergit, aktinolü, tremolit, epidot, vollastonit, grena andradit, grossularit, turmalin, flüorit gibi tipik kontakt metamorfik mineraller ve şeelit, bursait, pirotin ve manyezit gibi cevherlere rastlanmaktadır. Plütondaki granodiyorit iki tiptir. İri kristalli, daha lökokrat asit karakterli, muskovit ve biyotüli çekirdek granodiyoridi ve ince taneli, muskovitli kenar zon granodiyoriti. Uludağ masifinin bütün kristalin şist kompleksleri intruzif kütleye ait pegmatit, aplit, turmalinli kuvars damarları tarafından kesilirler. Masifin yaşı metamorfik kompleks üzerindeki permiyen yaşlı fosilleri kapsayan çökeller nedeniyle genel olarak Paleozoyik ve Prekambriyendir. Çekirdek granodiyoritinin mutlak yaşı 23,8±0,9 milyon yıl, kenar granodiyoritinin ise23,6±0,9 milyon yıl olarak bulunmuş ve plütonun, minumum mutlak yaşının 24x10 6 yıl olduğu saptanmıştır. Paleozoyik Paleozoyik yaşlı birimlerde kendi içinde yaşlarına, tip yerlerine ve özelliklerine göre ayrılmaktadır. Paleozoyik Ayrılmamış (P) Metamorfik seri ile genç birimler arasında bulunan konglomera, kumtaşı, kristalize kireştaşlarından oluşan ve fosil gözlenmeyen birimler Paleozoyik ayrılmamış olarak ayırtlanıştır. Orhaneli-İznik yolunda koyu renkli kumtaşları Permiyen yaşındadır. Permo-Karbonifer (pk) Bilecik in 20 km kuzey-kuzeybatısında, Bursa Ovası nın güneydoğusu ve kuzeyinde (Dışkaya Dağları nda) mostra verir. Permiyen (pm) Bursa Ovası nın kuzey ve doğusunda, İnegöl ve Yenişehir Ovaları arasındaki bölgede, Yenişehir Ovası kuzeydoğusunda Permiyen mostralarına rastlanır. İnegöl ve Yenişehir Ovaları Arası Bol Fusulinli gri ve siyah renkli, ince-bazen kalın tabakalı kireçtaşları, çok az metamorfik esmer mika şist, kuvarsitlerle grik veya merceksel durum göstermektedir. Yeşil, boz renkli spilitler, Fusulinli kireçtaşları ve beraberindeki şistlerle grik ve ara katlıdır. Fusulin Crinoid vardır. Fusulinit, mercan, Crinoid, Brakiyopot, Pelecypod, Gastropod, Bryozoa ve Alglerin varlığı, sığ deniz ortamının kanıtıdır. Bu kireçtaşlarında zengin Verbeekinia sp., Paleotextularia sp., Glyphostomella sp., fosilleri bulunarak Orta Permiyen yaşı verilmiştir. İznik in güneydoğusunda geniş alan kaplayan mostra gri renkli milonitik kireçtaşıdır. Bu kireçtaşları Schwagerinidae ve alg kapsamaktadır. 25

40 Mesozoyik Mesozoyik birimleri stratigrafik sıralamaya göre aşağıda açıklanmıştır. Triyas (t) Bursa Ovası kuzeyindeki Iğdır köyünde izlenir. Bölgede Triyas yaşlı birimler alttan üste doğru gri renkli karbonatlı kumtaşları, ofiyolitli sarı kukm taşları, konglomera ve Brakiyopodlu sert kumtaşlarından oluşur. Altta Orta Permiyen yaşlı Parafusulina zonlu mavi kireçtaşları üzerine veya Permo-Karbonifer yaşlı marnlı detritikler üzerine diskordan olarak gelirler. Taban konglomeraları yerini tutan gri kum taşlarını, diğer detritikler, bunları da Halobia Striaca Majör fosilli yeşil renkli marnlı kum taşları örter. Birimin yaşı Karniyen dir. İnegöl, Yenişehir, Bilecik dolaylarında Jura-Kretase birimleri kendi aralarında benzerlik gösterir. Birimler alttan üste doğru; Bayırköy kumtaşı Bilecik Kireçtaşı Vezirhan Formasyonu ile temsil edilirler. Üst Kretase (Flis) Yenişehir in batısında, Mudanya-Gemlik arasında, İznik Gölü nün kuzeyinde, İznik in doğusunda mostra verir. Yenişehir in batısındaki Üst Kretase yaşlı flis çapraz tabakalı kumtaşı, marn, şeyl, konglomera ardalanması olup Paleosen e kadar devam ettiği flislerle saptanmıştır. Kretase Ayrılmamış (kr) İznik in doğusundan başlayarak doğuya doğru devam eder. Kristalin seriler üzerine diskordan olarak gelir. Birim radyolaritli kırmızı kireçtaşı, marnlı kireçtaşı, kumtaşı, konlomera ve bu litolojiler üzerine konkordan olarak gelen, kireçtaşı, kumtaşı, kumlu kireçtaşından oluşur. Genellikle Üst Kretase yaşlı fosilleri kapsamakla birlikte, alt seviyelerde Alt Kretase yaşlı fosiller saptanmıştır. Kampaniyen-Mestrihtiyen yaşlı radyoloritli seri alt seviyeler doğru tedricen Alt Kretase ve Jura yaşlı kireçtaşlarına geçer. Mesozoyik Ofiyolitli Seri (Mof) Mesozoyik Ofiyolitli Seri Bursa İli nin güney kısımlarında izlenir. Seri koyu yeşil renkte serpantin (o), peridotid, piroksenit, harzburgit (p), diyorit, gabro, diyabaz (8) ve spilit, andezit, bazalt olarak izlenir. Lavlar, bazen bazen yastık yapıları korunmuş olarak gözlenir. Bu ofiyolitik birimler ile birlikte radyolarit ve beyaz lireçtaşından oluşan bloklu komplekse, Mesozoyik Ofiyolotik Kompleks veya Karışık Tektonik Seri denir. Genellikle Malm-Üst Mestrihtiyen yaşları arasındaki devreyi içine alan bu seri, denizel, hatta jeosenklinal ortamı belirler. 26

41 Neojen Neojen yaşlı birimler çok değişik litolojilerde izlenir. Karasal Neojen (n) İnegöl Ovası çevresindeki Neojen birimi alttan üste doğru ; Konglomera Karasal Marnlı Kireçtaşı Göl Kireçtaşı, Traverten Marn, Kumtaşı Kireçtaşı, Marn litolojilerinden oluşur. Bölgesel Jeoloji İnceleme alanı, Batı Anadolu nun önemli tektonik birliklerinden olan Sakarya Kıt ası üzerinde yer alır. İnceleme alanındaki kayalar, temel birimleri ve örtü birimleri olarak iki gruba ayrılmaktadır. Temel birimler; olası Prekambriyen-Paleozoyik yaşlı Uludağ Masifi, Permo-Triyas yaşlı Karakaya Karmaşığı na ait Nilüfer birimi ve Orhanlar grovakı, Jura yaşlı Bayırköy ve Bilecik formasyonları, Üst Kretase yaşlı ofiyolitik kayalar, Eosen yaşlı Kapıdağı graniti, Eosen kırıntılıları ve volkanitleri, Miyosen yaşlı Uludağ graniti, Ezine volkaniti ve Soma formasyonudur. Temel birimleri üzerinde çökelmiş örtü birimleri ise Geç Miyosen yaşlı akarsu çökellerinden oluşan Karasu formasyonu, Pliyosen-Pleyistosen yaşlı yine akarsu istifinden oluşan Manyas formasyonu, Geç Pleyistosen yaşlı akarsu taraçaları ve Holosen yaşlı Bursa traverteni, alüvyal yelpaze çökelleri, yamaç molozu, moloz akması ve alüvyondan oluşur. İnceleme alanın jeolojik yapısı jeolojik haritada bulunmaktadır. Proje bölgesinde Dogger-Alt Kretase Kireçtaşı, Üst Kretase Killikireçtaşı ve Liyos Kireçtaşı, Üst Miyosen Kumtaşı, Triyas Metavolkanik Kaya ve Permiyen Kireçtaşı bulunmaktadır. Çalışma alanı çevresinde yer alan formasyonlar; Dogger-Alt Kretase Kireçtaşı, Üst Kretase Killikireçtaşı ve Liyos Kireçtaşıdır. Bölgede Triyas yaşlı birimler alttan üste doğru gri renkli karbonatlı kumtaşları, ofiyolitli sarı kukm taşları, konglomera ve Brakiyopodlu sert kumtaşlarından oluşur. Altta Orta Permiyen yaşlı Parafusulina zonlu mavi kireçtaşları üzerine veya Permo-Karbonifer yaşlı marnlı detritikler üzerine diskordan olarak gelirler. Taban konglomeraları yerini tutan gri kum taşlarını, diğer detritikler, bunları da Halobia Striaca Majör fosilli yeşil renkli marnlı kum taşları örter.birimin yaşı Karniyen dir. İnegöl, Yenişehir, Bilecik dolaylarında Jura-Kretase birimleri kendi aralarında benzerlik gösterir. Birimler alttan üste doğru; Bayırköy kumtaşı Bilecik Kireçtaşı Vezirhan Formasyonu ile temsil edilirler. 27

42 Üst Kretase (Flis) Yenişehir in batısında, Mudanya-Gemlik arasında, İznik Gölü nün kuzeyinde, İznik in doğusunda mostra verir. Yenişehir in batısındaki Üst Kretase yaşlı flis çapraz tabakalı kumtaşı, marn, şeyl, konglomera ardalanması olup Paleosen e kadar devam ettiği flislerle saptanmıştır. Kretase Ayrılmamış (kr) İznik in doğusundan başlayarak doğuya doğru devam eder. Kristalin seriler üzerine diskordan olarak gelir. Çalışma alanında gözlenen bu birim radyolaritli kırmızı kireçtaşı, marnlı kireçtaşı, kumtaşı, konlomera ve bu litolojiler üzerine konkordan olarak gelen, çakıllı kireçtaşı, kumtaşı, kumlu kireçtaşından oluşur. Genellikle Üst Kretase yaşlı fosilleri kapsamakla birlikte, alt seviyelerde Alt Kretase yaşlı fosiller saptanmıştır. Kampaniyen- Mestrihtiyen yaşlı radyoloritli seri alt seviyeler doğru tedricen Alt Kretase ve Jura yaşlı kireçtaşlarına geçer.. Çalışma alanının kuzeyinde, mikaşist, metagrovak, kristalize kireçtaşı ve fillit gibi kayaçlarla yanal geçişli merceksi kristalize kireçtaşları bulunur. Bu birim içinde ayrıca andezit, bazik ve ultrabazik kayaçlarda bulunmaktadır. Bu kayaçları diskordan olarak örten Üst Permiyen yaşlı mikaşist ve kuvarsit birimleri merceksel şekilli, gri-siyah renkli Fusulinli kireçtaşı ile yanal geçişlidir. Sahanın bulunduğu bölgede, tabanda arifler melanji yer almaktadır. Faaliyet alanına ait Jeoloji Haritası ekte verilmiştir. (Bkz. Ek.7) 3) Hidrojeolojik Özellikler: yer altı su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, faaliyet alanına mesafeleri ve debileri. Bu kaynakların özellikleri, hangi kaynağı besledikleri vb. hakkında detaylı bilgi verilmesi ve bu kaynakların 1/25000 ölçekli topografik harita üzerine işaretlenmesi İnegöl ovasında yeraltısuyu taşıması bakımından en önemli formasyonlar alüvyon ile bunun altında bulunan Neojen yaşlı konglomeralardır. En önemli akifer olan alüvyonun yayılımı 128 km 2 kadardır. Kocasu yu oluşturan derelerin çevre formasyonlardan taşıyıp biriktirdiği alüvyonun kalınlığı ovanın çeşitli yerlerinde farklıdır. Alüvyonun kalınlığı ovanın batı kısmında ve güneyde Yenice civarında 2-10 km kadardır. Kuzeye doğru kalınlık artarak 38 m. ye kadar çıkmaktadır. Akhisar Köyü civarında kooperatif kuyularında kalınlık m. ye kadar çıkmaktadır. Ovanın doğu kısmında alüvyon çok kalındır. Güneyde Deydinler civarında 1-2 metre kadar olan kalınlık, İnegöl civarında metreye kadar çıkabilmektedir. Kocasu Deresi yakınlarında alüvyonun kalınlığı metreden daha derin olabilmektedir. Süpürtü kooperatifi için açılan no lu kuyu 100 metre derinlikte olup alüvyon devam etmektedir. Alüvyon Kocasu Deresi yakını ile Kavlık Dere yakınlarında en büyük kalınlığa ulaşmaktadır. Alüvyon geçirgen olan çeşitli boyutlu çakıl ve kum seviyeleri ile yarı geçirgen siltli kum-çakıl, kumlu kil ve kil seviyelerinin ardalanmasından oluşmaktadır. Alüvyonda açılan sondaj kuyularında statik seviyeler 0-6,75 metre, dinamik seviyeler 1,83-11,61 metre, debi lt/s, özgül debi 8,59-45 lt/s/m arasındadır. 28

43 İnegöl ovasında su taşıyan diğer formasyon Neojenin konglomera kumtaşı seviyeleridir. Konglomera ve kumtaşı seviyeleri marn ve kil ile ardalanmalıdır. Bu akifer bazı kuyularda artezyen özelliği göstermektedir. Neojende açılan kuyuların derinliği metre arasındadır. Deydinler ve Yenice Kooperatifleri için açılan kuyular 1-2 metrelik alüvyondan sonra Neojen serilerine girmişlerdir. Deydinler yöresinde 70 metre, 90 metre ve 120 metreler civarı verilmiştir. Yenice yöresinde metreler arası verimlidir. Bazı kuyularda 120 m den sonrada verimli seviyeler vardır. Ovadaki yer altı suyu akım yönü ovanın doğusunda güneydoğu-kuzeybatı, ovanın ortalarında güney-kuzey, ovanın batısında ise güneybatı-kuzeydoğu doğrultuludur. Yer altı suyu hidrolik eğimi 1/100 ile 1/300 arasında değişmektedir. Ovanın güneyinden kuzeyine doğru gidildikçe hidrolik eğim azalmaktadır. Ovada genellikle yer altı suyu dereleri beslemekte bazen yer altı suyu ile dereler birbirini dengelemektedir. Yer altı Suyu Bilançosu: İnegöl ovasının yer altı suyu bilançosu aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Akiferden akarsuya olan boşalım Kocasu Çayı baz akım analizinden bulunmuştur. Beslenim tahminleri ise boşalım değerlerine göre yapılmıştır. Güney drenaj alanından ovaya, her mevsim sulu yan derelerle sürekli ve bol miktarda yüzeysel akış bulunmaktadır. Akiferden suni boşalımın artması ile meydana gelecek su tablasındaki düşümle birlikte akarsulardan olan beslenim artacaktır. Ayrıca su tablasındaki düşüm nedeni ile buharlaşma-terleme kayıpları da oldukça azalacaktır. Bu nedenlerle 40 x 10 6 m 3 /yıl lık su çekimi emniyetli verim olarak kabul edilmektedir. Halihazırda ovada açılan yer altı suyu kuyularıyla İnegöl Belediyesi nin içme suyu ihtiyacının bir kısmı, Alanyurt Belediyesi nin içme suyu ihtiyacının tamamı karşılanmaktadır. Havzada belgeli kuyular dışında sanayici ve halk tarafından çeşitli amaçlarla kullanılmak üzere birçok kuyu açılmış olup, ova rezervinin tamamına yakını çekilmektedir. Havzadaki yer altı su seviyelerinde yıllara paralel düşüler olması tüketimin giderek arttığını ve ova işletilebilir rezervinin üstünde çekimler yapıldığını göstermektedir. Tesiste tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun da belirtilen ilgili tüm hükümlere uyulacaktır. Kaynaklar: İnegöl ilçe sınırları içerisinde küçük debili kaynaklar mevcuttur. bunların bir kısmı Eski Temel Karmaşığında bulunan mermerlerin çatlaklarından, mermer-şist kontaklarından ve bir kısım da magmatik kayaçların kaynaklarından çıkar. Küçük debili olan bu kaynaklar genellikle köylerde içme suyu olarak kullanılır. Mineralli olan Çitli ve Kınık suları ise işletilmektedir. 29

44 Eski Temel Karmaşığındaki eklem ve makaslamalarla ilgili olarak derine süzülen suyun sifon etkisiyle kurutulmasından oluşabilecek mineralli kaynaklar vardır. Bu kaynaklar İnegöl ün 18 km güney-doğusunda yer alan Oylat Kaplıcaları dır. Civarda bu kaynakların oluşturduğu travertenler oldukça geniş bir alanda yayılmıştır. Oylat kaplıcası 40 0 C sıcaklıkta olup debisi 40 lt/sn dir. Oylat Kaplıcası bikarbonatlı, kalsiyum sülfatlı bir sudur. Kaplıca civarında traverten de görülen sızıntı mineralli sular soğuktur. Bursa Ovası genelde serbest yeraltı suyu ve artezyen akiferler içerdiği için ovada yer altı suyu temini sığ kuyulardan sağlanmaktadır. Bursa Ovası ndan sonra yeraltı suyu rezervi sırasıyla Mustafakemalpaşa ve Karacabey havzalarından sağlanır. Bursa İli yeraltı suyu potansiyeli Tablo 6 da verilmektedir. Tablo 9: Bursa İli Yeraltı Suyu Potansiyeli No Ova Adı İli İşletme Rezervi(hm3/yıl) Fiilen Kullanılan(hm3/yıl) 1 Bursa ovası Bursa 115,0 112,0 2 Çayır köy ovası Bursa 6,5 6,5 3 Aşağı susurluk ovası Bursa 65,5 65,0 4 İznik ovası Bursa 14,0 4,2 5 Orhangazi ovası Bursa 19,5 14,1 6 Gemlik ovası Bursa 6,0 6,0 7 İnegöl ovası Bursa 41,0 29,5 8 Yenişehir ovası Bursa 46,0 36,5 9 Mudanya sahil ovası Bursa 3,5 2,8 BURSA İLİ TOPLAMI 317,0 275,1 Bursa İli sınırları içerisinde kullanılabilecek yıllık ortalama yeraltı suyu miktarı 317,0 hm3 dür. Yıllık çekilen miktar 275,1 hm3 civarındadır 4) Hidrolojik Özellikler: yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, dere, akarsu, göl, baraj vb., özellikle içme ve kullanma suyu temin edilen yüzeysel su kaynaklarına olan mesafelerinin ayrı ayrı belirtilmesi ve debileri, bu kaynakların özellikleri, hangi kaynağı besledikleri vb. hakkında detaylı bilgi verilmesi, ve bu kaynakların 1/25000 ölçekli topografik harita üzerine işaretlenmesi Tesise en yakın yerleşim birimi yaklaşık m doğusundaki Olukman Köyü dür. Tesise yakın diğer yerleşim yerleri ise m güneybatısında bulunan Yiğitköy, m güneydoğusunda bulunan Kulaca Köyü, m kuzeydoğusunda Bayramşah Köyü bulunmaktadır. Faaliyet alanının güneyinde kuru dere yatakları bulunmaktadır. Söz konusu derelere hiçbir şekilde atık malzeme dökülmeyecek ve yönleri değiştirilmeyecektir tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Başbakanlık Genelgesi hükümlerine uyulacaktır. 30

45 Göller a) Uluabat Gölü Marmara Denizi nin güneyinde yer alan sığ (maksimum 6m derinlik), bulanık, ötrofik bir tatlı su gölüdür. Doğu-batı doğrultusunda uzanan tektonik kökenli Yenişehir- Bursa-Gönen çöküntü alanında oluşmuştur. Aynı çöküntü alanındaki Kuş Gölü nden alçak bir eşikle ayrılmaktadır. Kabaca üçgen biçimli olan gölün doğu-batı yönünde uzunluğu km, genişliği ise 12 km. kadardır. Gölalanı yıllara ve mevsimlere göre değişiklik göstermektedir. Gölalanı için bugüne kadar verilmiş en yüksek değer hektar, en düşük değer hektardır. Gölün güney-batı kıyıları 1993 yılında yapılan seddelerle çevrelenmiş ve gölün bu kesimi tarıma açılarak geçmişte olduğu gibi geniş alanlara yayılması engellenmiştir. Gölün ortalama derinliği 2,5m dir. Büyük bir bölümü oldukça sığ olup bu kesimlerdeki derinlik 1 2 m arasında değişmektedir. En derin yeri Halilbey Adası ndaki 10 metreyi bulan çukurluktur. Gölün kuzey kıyıları diğer kesimlere göre nispeten girintili çıkıntılıdır. Kuzeyde kalker yapılı iki yarımada (Eskikaraağaç ve Gölyazı) bulunmaktadır. Yine göl içerisinde yapılarında Başlangıç ve Bitiş Noktaları: Akarsuyun İle girdiği ve İlden çıktığı mevkilerin adı olarak belirtilir. Özellikleri sütununda: Ulaşıma, su sporlarına ve su ürünleri üretim ve avcılığına elverişliliği gibi hususlar belirtilir. Göl suyu kolloidal kil ihtiva ettiği için devamlı bulanıktır. Göldeki fitoplanktonların baskın durumuna göre göl suyuna bazen yeşilimsi-sarı bazen de grimsi-sarı renkler hakim olmaktadır. Göl suyunun bulanık olmasından dolayı ışık geçirgenliği çok azdır. İlkbaharda göle giren süspanse maddelerin artışına bağlı olarak ışık geçirgenliği 22 cm ye kadar düşebilmektedir. Gölü besleyen en önemli su kaynağı Mustafakemalpaşa Çayı dır. Göl dibindeki ve çevresindeki karst kaynakları ile yağışlı dönemlerde göle ulaşan küçük dereler gölün beslenmesine katkı sağlamaktadır. Ayrıca gölün güneybatısındaki tarım alanlarının drenaj suları da göle verilmektedir. Göle giren su miktarı mevsimlere ve yıllara göre büyük değişiklikler göstermektedir. Gölün fazla suları, gölün batısındaki Uluabat Deresi ile Susurluk Çayına ve bu çay vasıtasıyla da Marmara Denizi ne boşalmaktadır. Ancak göl su seviyesi Uluabat Deresi nin altına düştüğünde, dere göle doğru akışa geçerek gölü beslemektedir. Gölden pompalarla su çekilmekte ve göl çevresindeki hektar arazi sulanmaktadır. Uluabat Gölü, küçük karabatak (300 çift), alacabalıkçıl (30 çift) ve kaşıkçı (75 çift) için önemli bir üreme alanıdır. Kışın gölde aralarında küçük karabatak (max. 1078), tepeli pelikan (max.136), elmabaş patka (max ) gözlenebilir. Bu nedenle, Uluabat Gölü tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak, Ramsar (Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar) sözleşmesi kapsamında, uluslararası düzeyde kaynak değerine sahip bir sulak alan olarak ilan edilmiştir. Ülkemiz, sulak alanların korunması yönünden önemli olan bu sözleşmeye, 30 Aralık 1993 tarihinde taraf olmuştur. Sözleşme, 94/5434 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Sözleşme bugüne kadar Ramsar Sözleşmesi olarak anılmıştır. Ancak, günümüzde içeriğini çağrıştırması amacıyla Sulak Alanlar Sözleşmesi olarak ifade edilmektedir. 31

46 b) İznik Gölü Marmara Bölgesi nin en büyük, Türkiye nin ise beşinci büyük doğal gölü olan İznik Gölü, derinliği en fazla 80 m. olan tektonik bir tatlı su gölüdür. Güney ve kuzeyde alçak olan sıraları ile sınırlanmıştır. En büyükleri kuzeydoğusundaki Karasu ve güneybatıdaki Sölöz olmak üzere derelerin göle girdiği noktalarda küçük deltalar ve sazlıklar oluşmuştur. Karsak Çayı gölü drene eden çaydır. Gölün batısından çıkar ve Marmara Denizi ne akar. Gölün bu tarafında taşkınları önlemek için bir sedde inşa edilmiştir. Göl bütünüyle tarım alanları ve zeytinliklerle çevrilidir. Batıdaki seddenin ardındaki eski göl alanında kavaklıklar vardır. Gölden gerek Gemlik teki fabrikalar, gerekse çevredeki tarım alanları için su alınmaktadır. Alan, sık sazlıkların arasında karışık koloniler kuran küçük karabatak (30 çift) ve gece 53 balıkçılı (250 çift) ile özel Çevre Koruma Alanı ölçütlerine uyar. İznik Gölü 1990 yılında Sit Alanı ilan edilmiştir. Tablo 10: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü I. Bölge Müdürlüğü nün İnşa Ettiği Göletler ADI İLÇESİ KULLANIM AMACI ADI İLÇESİ KULLANIM AMACI Göbelye Göleti Göbelye Sulama Yenice Göleti Yenice Sulama Gölcük Göleti Gölcük Sulama Halhalca Göleti Halhalca Sulama Akalan Göleti Akalan Sulama Çalı Göleti Çalı Sulama Eymir Göleti Eymir Sulama Kayapa Göleti Kayapa Sulama Burcun Göleti Yenişehir Sulama Kurşunlu Göleti Kurşunlu Sulama Kozluören Göleti Kozluören Sulama Uşakpınar Göleti Uşakpınar Sulama Çamlık Göleti Kestel Sulama Bayramdere Göleti Karacabey Sulama Şevketiye Göleti Kestel Sulama Kınık göleti Büyükorhan Sulama Tablo 11: İl Özel İdaresi nin İnşa Ettiği Göletler ADI İLÇESİ KULLANIM AMACI Dağyenice Göleti Osmangazi Sulama ADI Yağcılar Hayvan İçme Suyu Göleti Keles İLÇESİ KULLANIM AMACI Sulama Dağkadı Göleti Karacabey Sulama Çayönü Göleti Mudanya Sulama Ericek Göleti Gürsu Sulama Alpagut Küçük Ölçekli Göleti Gököz Hayvan İçme Suyu Göleti Keles Sulama Keles Sulama Kurtul Göleti Gemlik Sulama Çamoluk Göleti İznik Sulama Erdoğan Göleti Kestel Sulama Keşlik Göleti Karacabey Sulama Kozluca Göleti İnegöl Sulama Yalıntaş Göleti M.Kemalpaşa Sulama Kavaklı Göleti Yenişehir Sulama 32

47 Orhaniye Göleti Yenişehir Sulama Karaca Göleti Harmancık Sulama İnkaya Göleti Karacabey Sulama Hasköy Göleti Mudanya Sulama Akbıyık Göleti Yenişehir Sulama Baraklı Göleti Keles Sulama Merkez Göleti Keles Sulama Sarıgazel Göleti Mudanya Sulama Yenice Göleti İnegöl Sulama Yeniköy Göleti Yenişehir Sulama Dedeler Küçük Ölçekli Göleti Keles Sulama Doğla Küçük Ölçekli Göleti Okçular Küçük Ölçekli Göleti Karacabey Karacabey Sulama Sulama Tablo 12: Bursa İlinde Yer Alan Barajlar Doğancı Barajı Barajın Yeri Osmangazi Akarsuyu Nilüfer Çayı Amacı İçme Suyu İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Toprak + Kaya Dolgu Gövde hacmi 2,520 hm 3 Yükseklik (talvegden) 65 m Max. su kotunda göl hacmi 43,3 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 1,55 km 2 İçme Suyu 110 hm 3 / yıl Nilüfer Barajı Barajın Yeri Osmangazi Akarsuyu Nilüfer Çayı Amacı İçme Suyu İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Kaya Dolgu Gövde hacmi 3,706 hm 3 Yükseklik (talvegden) 74,50 m Normal su kotunda göl hacmi 39,500 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 1,472 km 2 İçme Suyu 60 hm3 / yıl Demirtaş Barajı Barajın Yeri Osmangazi Akarsuyu Ballıkaya Deresi Amacı Sulama + Endüstri Suyu İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Kaya Dolgu Gövde hacmi 1,714 hm 3 Yükseklik (talvegden) 46 m Normal su kotunda göl hacmi 14,457 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 1,10 km 2 Sulama alanı 2062 ha 33

48 Gölbaşı Barajı Barajın Yeri Kestel Akarsuyu Aksu Deresi Amacı Sulama İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Homojen Toprak Dolgu Gövde hacmi 0,320 hm 3 Yükseklik (talvegden) 12 m Normal su kotunda göl hacmi 14,28 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 2,753 km 2 Sulama alanı 1816 ha Büyükorhan Barajı Barajın Yeri Büyükorhan Akarsuyu Cumadere Amacı Sulama + İçme Suyu İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Zonlu Toprak Dolgu Gövde hacmi 0,130 hm 3 Yükseklik (talvegden) 32 m Normal su kotunda göl hacmi 6,93 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 1,055 km 2 Sulama alanı 707 ha Hasanağa Barajı Barajın Yeri Nilüfer Akarsuyu Hasanağa Deresi Amacı Sulama + Endüstri Suyu İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Toprak+Kaya Dolgu Gövde hacmi 0,873 hm 3 Yükseklik (talvegden) 30 m Normal su kotunda göl hacmi 3,710 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 3,12 km 2 Sulama alanı 742 ha Çınarcık Barajı Boğazköy Barajı Barajın Yeri Orhaneli Akarsuyu Orhaneli Çayı(Kocaçay) Amacı En.+Sulama+Taş.Kor.+İç.Su İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Kaya Dolgu Gövde hacmi 5,800 hm 3 Yükseklik (talvegden) 123 m Normal su kotunda göl hacmi 372,940 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 10,14 km 2 Sulama alanı ha Güç 100 MW Yıllık Üretim 422,60 GWh İçme Suyu 145 hm 3 /Yıl Barajın Yeri Yenişehir Akarsuyu Kocasu Çayı 34

49 Amacı Sulama + Enerji İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Zonlu Toprak Dolgu Gövde hacmi 3,030 hm 3 Yükseklik (talvegden) 24 m Normal su kotunda göl hacmi 41,620 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 6,50 km 2 Sulama alanı ha Güç 10 MW Yıllık Üretim 20 GWh Babasultan Barajı Barajın Yeri İnegöl Akarsuyu Karadere Amacı Sulama İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Zonlu (Toprak+Kaya) Dolgu Gövde hacmi 2,075 hm 3 Yükseklik (talvegden) 46 m Normal su kotunda göl hacmi 15,760 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 1,275 km 2 Sulama alanı 3600 ha 5) Doğal Afet Durumu: Marmara Bölgesi nin güncel tektonik özelliklerini açıklayabilmek için Türkiye ve çevresindeki levha hareketlerine kısaca değinmek gerekmektedir. Türkiye Alp-Himalaya Kuşağı olarak adlandırılan bir dağ oluşum sistemi üzerinde yer almaktadır (Ketin, 1977). Genç ve aktif tektonik hareketlerin gözlendiği bu kuşak üzerinde Arap Yarımadası nın yılda ortalama 2-2,5 cm kuzeye doğru hareket etmesi sonucu Türkiye levhasında kabuksal hareketleri meydana gelmektedir. Ege-Anadolu levhasının kuzey sınırını Kuzey Anadolu Fay Zonu oluşturmaktadır. Kuzey Anadolu Fay Zonu doğuda Karlıova dan başlayarak batıda Ege Denizi ne kadar uzanmaktadır. Fay zonunun toplam uzunluğunun km yi bulduğu araştırmacılarca iddia edilmektedir. Kuzey Anadolu Fay Zonu nun Karlıova ile Adapazarı arasındaki yaklaşık 100 km lik bölümü morfolojik olarak oldukça iyi tanımlanmıştır. İyi bir rift morfolojisi göstermektedir. Fay kuşağı içinde fayın hareketi ile oluşmuş tepecikler, gölcükler, sırtlar, ötelenmiş dere yatakları ve sıcak su kaynakları bulunmaktadır. Kuzey Anadolu Fay Zonu; batıda Biga Yarımadasından başlayarak Yenice-Gönen- Manyas tan geçerek Bursa ve Yenişehir üzerinden Sakarya Nehri ne, ordan Mudurnu Suyu vadisini takip ederek Abant Gölü ne ulaşmakta, ordan Bolu nun yakın güneyinden Gerede nin içerisinden Çerkez-Irgaz ın kuzeyinden Tosya, Kargı, Havza ve Ladik yakınlarından devam ederek Amasya nın kuzeyinden Destek Boğazına oradan da Yeşilırmak vadisini taklip ederek Niksar ın yakın güneyinden Kelkit vadisine ulaşmakta ve bu vadiyi takip ederek Reşadiye, Koyunhisar, Suşehri ve Refafiye nin kuzeyinden Erzincan ovasına, buradan Sansa Boğazını ve Firat Nehrini keserek GD yönünde Elmalı deresini takip ederek Karlıova nın yakın kuzeyinden Üstükran-Vatro bölgesine ulaşmaktadır. 35

50 Bursa İli, çeşitli jeolojik zamanlar boyunca oluşan orojenik (dağ oluşumu) ve epirojenik (yer kabuğunu çok yavaş, düşey ve düşeye yakın yükselme ve alçalmaları) hareketlerinden etkilenmiş, kıvrılmış ve kırılmıştır. Bugünkü şeklini kuvaterner de almıştır. İlin batısında Manyas havzasından başlayıp, doğudaki Yenişehir havzasına kadar uzanan doğu-batı uzanımlı bir tektonik hat vardır. Ayrıca Gemlik Körfezi nden başlayıp İznik Gölü nün güneyinden geçen tektonik açıdan aktif olan Kuzey Anadolu Fay ı yer almaktadır. Türkiye nin kuzey kesiminde doğu-batı doğrultusunda uzanan kuzey Anadolu deprem kuşağı yaklaşık 1500 km uzunluğa sahiptir. Marmara Bölgesi nde; Saroz Körfezinden başlar, Doğu Anadolu Bölgesi ndeki Aras Vadisi ne kadar uzanır. Bu kuşak Gelibolu, Marmara Denizi nin derin kısımları, İzmit Körfezi, Adapazarı, Düzce-Bolu, Gerede, Merzifon, Suluova, Erbaa-Niksar, Kelkit vadisi ile Erzincan, Erzurum, Varto ve Van üzerinden geçen bir hat şeklinde uzanır. Ayrıca Çanakkale, Edremit, Bursa ve İznik bu kuşak içerisinde kalır. Bu kuşak an çizgileriyle Kuzey Anadolu Fay Hattı adını alır. Dünyanın en hızlı hareket eden ve en aktif sağ-yanal atımlı faylarından biridir. İznik; Kuzey Anadolu Fayı (KAF) ın orta kolu üzerinde, doğu-batı yönlü doğrultu atımlı faylar arasında çökmüş tektonik alanlardan biri olan İznik Gölü nün, doğu tarafında kurulmuştur. Faaliyet alanı ve çevresi 1.derece deprem bölgesinde bulunmaktadır. Faaliyet alanının gösterildiği deprem haritası Şekil.4 te gösterildiği gibidir. Tesis alanı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Bursa İli Deprem Haritasına göre 2. derece deprem bölgesinde kalmaktadır (Bkz.Ek-12). Söz konusu tesisin yapımında tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik ve tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak 36

51 yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelikle Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olarak çalışılmaktadır. Bursa İli Deprem Bölgeleri Haritası aşağıda verilmektedir. Şekil 4: Bursa İli Deprem Bölgeleri Haritası 6) Toprak Özellikleri; Proje Alanı: Bursa İli tarım arazisi açısından zengindir yılında yapılan toprak envanterine göre il sınırları içinde kalan tarım topraklarının toprak kabiliyet, sınıfları, karakteristikleri ve tarıma uygunlukları açısından değerlendirilmesi şu şekildedir: 1. Sınıf Tarım Toprakları: ha alanı kaplayan bu topraklar, hemen hemen her türlü tarım için elverişlidir. Bu tür tarımın yapıldığı alanlar genellikle düz dür ve kolaylıkla sulanır. 2. Sınıf Tarım Toprakları: ha alanı kaplayan bu topraklar 1.sınıf tarım topraklarına göre daha verimsizdir. Toprağı ve suyu korumak için önlemler alınmalıdır. 3. Sınıf Tarım Toprakları: ha lık bir alanı oluşturur. Toprakta yüzey gerilimi ve topoğrafya gibi çok önemli engellerle karşılaşılır. Ürünlerin çeşitliliği, ilk iki toprak çeşidinden daha düşüktür. Tarım yapılırken özel önlemler alınmalıdır. 4. Sınıf Tarım Toprakları: Toprağın derinliğine, kayalık durumuna, nemine ve eğimine göre tarım açısından önemli kısıtlayıcılar bulunur. Ancak özel tarım teknikleri kullanılarak bazı ürünler yetiştirilebilir ha alanı kaplamaktadır. 37

52 5. Sınıf Tarım Toprakları: 1800 ha lık alan kaplar. Genellikle düz ve kayalık olan bu tür topraklar, üzerinde tarım yapmaya müsait değildir. Genellikle çayır ve mera olarak kullanılır. 7)Tesisin kurulacağı yöredeki meteorolojik veriler; - Meteorolojik Durum: Meteorolojik özelliklerin açıklanması bölgenin genel ve lokal iklim koşulları, basınç, sıcaklık, yağış, nem, buharlaşma dağılımları, bölgenin sayılı günler (Kar yağışlı günler, kar örtülü günler, sisli günler) dağılımı, bölgenin rüzgar dağılımı (Esme sayıları ve esme hızlarına göre mevsimlik ve yıllık rüzgar diyagramları, hızlı rüzgarlar), belirtilen tüm bu başlıkların grafiksel olarak desteklenmesi ve Bozüyük Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Gözlem kayıtlarından faydalanılarak hazırlanması, yer altı ve yer üstü tesislerin standart zamanlarda gözlenen en yüksek yağış değerlerine göre planlanması.), Bölgenin Genel İklim Koşulları Bursa ilinde genel olarak Marmara (geçiş) iklim özellikleri görülmektedir. Marmara iklimi Karadeniz, Akdeniz ve karasal iklimler arasında bir geçiş özelliği göstermektedir. Meteorolojik verilerin değerlendirilmesinde kullanılan Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü nden temin edilen Yenişehir Meteoroloji İstasyonu, Meteorolojik Bülten ve Standart Zamanlarda Gözlenen En Büyük Yağış Değerleri Ek te verilmektedir (Bkz. Ek-13). Basınç Dağılımı Yenişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama basınç 989,3 hpa dır. Maksimum basınç 1011 hpa, minimum basınç 963,5 hpa olarak ölçülmüştür. Tablo 13: Basınç Değerleri (hpa) Ortalama Basınç (hpa) Maksimum Basınç (hpa) Minimum Basınç (hpa) Yıllık 992,6 991,6 989,7 986,9 987,7 986,7 985,7 986,4 988,8 991,6 991,8 992,1 989,3 1011,0 1009,1 1009,4 1003,2 997, ,4 994,7 1000,4 1003,2 1006,4 1007,2 1011,0 963,5 964,9 966,4 970,3 974, ,8 975,4 975,4 977,9 970,8 973,2 963,5 38

53 Basınç (hpa) Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda Aylar Grafik 1: Basınç Değeri Grafiği (hpa) Sıcaklık Dağılımı Yenişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama sıcaklık 12,8 o C, maksimum sıcaklıkların ortalaması yıllık 19,3 o C, minimum sıcaklıkların ortalaması yıllık 6,5 o C dir. Yenişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre maksimum sıcaklık 41,2 o C ile de, minimum sıcaklık -19,3 o C ile de ölçülmüştür. Aylık ortalama sıcaklığın en düşük olduğu ay 3,6 o C ile Ocak ayı, aylık ortalama sıcaklığın en yüksek olduğu ay ise 23 o C ile Temmuz ayıdır. Tablo 14: Sıcaklık Değerleri ( o C) Ortalama Sıcaklık( o C) Maksimum Sıcaklıkların Ortalaması( o C) Minimum Sıcaklıkların Ortalaması( o C) Yıllık 3,6 3,8 6,7 11,9 16,4 20, ,6 18,4 13,7 8,6 4,9 12,8 8,2 9,5 13,1 18,7 23,3 27, ,1 26, ,7 9,1 19,3-0,4-1,1 1 5,3 8,7 12,1 14,6 14,4 10,6 7,5 3,7 1,4 6,5 Tablo 15: Maksimum Sıcaklık Değerleri ( o C) Maksimum Sıcaklık Günü Maksimum Sıcaklık Yılı Maksimum Sıcaklık ( o C) Yıllık ,2 24, ,2 36,3 38,3 41, ,1 36,8 28,4 21,2 41,2 39

54 Sıcaklık ( o C) Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda Tablo 16: Minimum Sıcaklık Değerleri ( o C) Minimum Sıcaklık Günü Minimum Sıcaklık Yılı Minimum Sıcaklık ( o C) Yıllık ,5-19, ,2-2 3,7 6,1 6,5 0,8-3 -6,1-15,3-19,3 Aylar Grafik 2: Sıcaklık Değerleri Grafiği Yağış Dağılımı Yenişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama toplam yağış miktarı 498,9 mm dir. En yüksek aylık ortalama toplam yağış miktarı 61,3 mm ile Aralık ayında, en düşük aylık ortalama toplam yağış miktarı 17,3 mm ile Temmuz ayındadır. Günlük maksimum yağış miktarı 65,1 mm dir. Tablo 17: Yağış Değerleri (mm) Yıllık Toplam Yağış Ortalaması (mm) 49,2 42,3 38,8 56,5 44,3 37,6 17,3 17,6 22,6 58,5 52,9 61,3 498,9 Maksimum Yağış (mm) 36 22,8 34,3 64,1 42,8 65,1 26, ,8 61,7 41,6 37,9 65,1 40

55 Yağış Miktarı (mm) Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda Aylar Grafik 3: Yağış Değerleri Grafiği Yenişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre standart zamanlarda gözlenen en büyük yağış değerleri ve yağış şiddeti-süre-tekerrür eğrileri ekte verilmektedir (Bkz.Ek-13). Nem Dağılımı Yenişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama nispi nem %69,7 dır. Aylık ortalama nispi nemin en yüksek olduğu ay %76,8 ile Aralık, en düşük olduğu ay %63 ile Temmuz ayıdır. Tablo 18: Nem Değerleri (%) Ortalama Nispi Nem (%) Minimum Nem (%) Yıllık 75,5 72,1 69,4 68,1 67,7 64, ,2 66,8 72,3 74,9 76,8 69,

56 Nem (%) Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda Aylar Grafik 4: Nem Değerleri Grafiği Sayılı Günler Dağılımı Yenişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama kar yağışlı günler sayısı 17,3 gün, yıllık ortalama kar örtülü günler sayısı 13,5 gün, yıllık ortalama sisli günler sayısı 21,2 gün, yıllık ortalama dolulu gün sayısı 0,5 gün, yıllık ortalama kırağılı günler sayısı 34,6 gün, yıllık ortalama orajlı günler sayısı 14 gün dür. Tablo 19: Sayılı Günler Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı Ortalama Sisli Günler Sayısı Ortalama Dolulu Günler Sayısı Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Ortalama Orajlı Günler Sayısı Yıllık 4,8 5 2,8 0,5 0,8 3,4 17,3 4,5 4,6 1,7 0,2 0,2 2,3 13,5 2,9 2,5 1,1 1,1 0,3 0,2 0 0,1 0,5 3,9 4,8 3,8 21,2 0,2 0,3 0 0,5 7,6 7,1 6,3 1,2 0,1 0,9 5,5 5,9 34,6 0,2 1,6 3,2 3,4 2,2 1,4 0,9 0,8 0,2 0,

57 Aylar Grafik 5: Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı Grafiği Günler Sayısı Günler Sayısı Ortalama Sisli Günler Sayısı Ortalama Kar Örtülü Ortalama Kar Yağışlı Aylar Grafik 6: Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı Grafiği Aylar Grafik 7: Ortalama Sisli Günler Sayısı Grafiği 43

58 Ortalama Orajlı Günler Sayısı Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Ortalama Dolulu Günler Sayısı Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda Aylar Grafik 8: Ortalama Dolulu Günler Sayısı Grafiği Aylar Grafik 9: Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Grafiği Aylar Grafik 10: Ortalama Orajlı Günler Sayısı Grafiği 44

59 Maksimum Kar Kalınlığı (cm) Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda Maksimum Kar Kalınlığı Yenişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre maksimum kar kalınlığı Şubat ayında 28 cm. olarak ölçülmüştür. Tablo 20: Maksimum Kar Kalınlığı (cm) Maksimum Kar Kalınlığı (cm) Yıllık Aylar Grafik 11: Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği Buharlaşma Dağılımı Yenişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre en yüksek aylık ortalama açık yüzey buharlaşması 195,6 mm ile Temmuz ayındadır. Günlük maksimum açık yüzey buharlaşması 12.6 mm.dir. Tablo 21: Buharlaşma Değerleri Yıllık Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması 60, ,8 195, ,2 65,6 1,3 (mm) Günlük 9,5 10,5 10,7 12,6 12,3 10,2 10,9 2,

60 Buharlaşma (mm) Tayek Piliç Tav. Hay. Trm. Gıda Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Aylar Grafik 12: Buharlaşma Değerleri Grafiği Rüzgar Dağılımı Yıllık Mevsimlik Aylık Rüzgar Yönü Dağılımı Yenişehir Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre birinci derecede hakim rüzgar yönü Kuzeykuzeybatı (NNW), ikinci derecede hakim rüzgar yönü Doğukuzeydoğu (ENE) ve üçüncü derecede hakim rüzgar yönü Kuzeykuzeydoğu (NNE) dur. 46

61 Tablo 22: Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı Değerleri Yön Yıllık N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Grafik 13: Esme Sayıları Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı 47

62 Tablo 23: Mevsimlere Ait Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı Yön Kış İlkbahar Yaz Sonbahar N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Esme Sayılarına Göre Kış Mevsimi Rüzgar Diyagramı Esme Sayılarına Göre İlkbahar Mevsimi Rüzgar Diyagramı Esme Sayılarına Göre Yaz Mevsimi Rüzgar Diyagramı Esme Sayılarına Göre Sonbahar Mevsimi Rüzgar Diyagramı Grafik 14: Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgar Diyagramları 48

63 Yönlere Göre Rüzgar Hızı Tablo 24: Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) Yön Yıllık N 1,6 1,9 2,0 2,1 2,2 2,4 2,7 2,8 2,4 2,0 1,9 1,6 2,1 NNE 1,4 1,6 1,6 1,7 1,9 1,9 2,2 2,2 1,8 1,6 1,4 1,4 1,7 NE 1,5 1,5 1,4 1,4 1,3 1,3 1,5 1,4 1,4 1,3 1,4 1,6 1,4 ENE 1,8 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,5 1,5 1,6 1,6 1,7 1,8 1,6 E 2,2 2,2 2,2 1,8 1,7 1,4 1,4 1,5 1,7 1,9 2,2 2,3 1,9 ESE 2,2 2,2 2,0 1,7 1,5 1,3 1,2 1,3 1,4 1,5 2,0 2,3 1,7 SE 1,6 1,7 1,4 1,3 1,1 0,9 0,8 0,8 0,9 1,0 1,4 1,7 1,2 SSE 1,8 1,8 1,8 1,5 1,1 0,9 0,8 0,8 0,9 1,0 1,5 1,7 1,3 S 1,9 2,0 1,7 1,4 1,1 0,9 0,8 0,7 0,8 1,1 1,5 2,0 1,3 SSW 1,8 2,1 2,0 1,9 1,3 1,0 0,8 0,8 1,0 1,2 1,6 1,8 1,4 SW 1,2 1,3 1,4 1,4 1,1 0,9 0,9 0,9 0,9 1,0 1,0 1,2 1,1 WSW 1,0 1,1 1,1 1,1 1,0 1,0 1,0 1,0 0,9 0,9 0,9 1,0 1 W 1,2 1,2 1,3 1,4 1,2 1,3 1,3 1,3 1,2 1,0 1,0 1,1 1,2 WNW 1,6 1,6 1,7 1,7 1,8 1,9 2,0 1,9 1,6 1,4 1,4 1,5 1,7 NW 1,8 1,9 2,0 2,0 2,1 2,1 2,3 2,3 2,0 1,8 1,7 1,8 2 NNW 2,1 2,3 2,4 2,4 2,6 2,6 2,9 3 2,6 2,4 2,1 2,0 2,4 Grafik 15: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı (m_sec) Tablo 25: Mevsimlere Ait Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) Yön Kış İlkbahar Yaz Sonbahar N 1,7 2,1 2,6 2,1 NNE 1,4 1,7 2,1 1,6 NE 1,5 1,3 1,4 1,3 ENE 1,8 1,6 1,4 1,6 E 2,2 1,9 1,4 1,9 ESE 2,2 1,7 1,2 1,6 SE 1,6 1,2 0,8 1,1 SSE 1,7 1,4 0,8 1,1 S 1,9 1,4 0,8 1,1 SSW 1,9 1,7 0,8 1,2 SW 1,2 1,3 0,9 0,9 WSW ,9 W 1,1 1,3 1,3 1 WNW 1,5 1,7 1,9 1,5 NW 1,8 2 2,2 1,8 NNW 2,1 2,4 2,8 2,3 49

64 Ortalama Rüzgar Hızına Göre Kış Mevsimi Rüzgar Diyagramı (m_sec) Ortalama Rüzgar Hızına Göre İlkbahar Mevsimi Rüzgar Diyagramı (m_sec) Ortalama Rüzgar Hızına Göre Yaz Mevsimi Rüzgar Diyagramı (m_sec) Ortalama Rüzgar Hızına Göre Sonbahar Mevsimi Rüzgar Diyagramı (m_sec) Grafik 16: Ortalama Rüzgar Hızına Göre Mevsimlik Rüzgar Diyagramları (m_sec) Esme Sayılarına Göre Ocak Ayı Rüzgar Diyagramı Esme Sayılarına Göre Şubat Ayı Rüzgar Diaygramı 50