KAYSERĐ BÜYÜKŞEHĐR BELEDĐYESĐ KATI ATIK DÜZENLĐ DEPOLAMA TESĐSĐ PROJESĐ

Transkript

1 Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Kayseri Büyükşehir Belediyesi Mustafa Kemal Paşa Bulvarı No: 15 Kocasinan / KAYSERĐ Tel: (352) Faks: (352) KAYSERĐ BÜYÜKŞEHĐR BELEDĐYESĐ KATI ATIK DÜZENLĐ DEPOLAMA TESĐSĐ PROJESĐ ÇED RAPORU (NĐHAĐ) Public Disclosure Authorized DOKAY Mühendislik ve Danışmanlık Ltd. Şti. Ata Mah Cad. No: 140/A Dikmen-ANKARA Tel: (312) Faks: (312) Aralık 2010 ANKARA

2 KAYSERĐ BÜYÜKŞEHĐR BELEDĐYESĐ KATI ATIK DÜZENLĐ DEPOLAMA TESĐSĐ PROJESĐ ÇED RAPORU (NĐHAĐ) ARALIK 2010 REVĐZYON LOGU REVISION LOG Revizyon Numarası Revision Number Tarih Date Rapor Adı Report Title Hazırlayan(lar) Prepared by Kontrol Eden Reviewed by Kalite Kontrol Quality Control Onaylayan Approved by Kayseri Büyükşehir Belediyesi Katı Atık Depolama Tesisi Projesi ÇED Raporu Tufan HÜYÜK D. Emre KAYA Yeşim AŞTI Günal ÖZENĐRLER Form No: PJ-001/F02-R03

3 Đçindekiler Listesi Eklerin Listesi Tabloların Listesi Şekillerin Listesi Kısaltmalar ĐÇĐNDEKĐLER Sayfa i iii iv iv v 1 YÖNETĐCĐ ÖZETĐ YASAL ÇERÇEVE Ulusal Mevzuat Uluslararası Kriterler PROJENĐN TANIMI Projenin Amacı Projenin Özellikleri Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi ve Su Kaynaklarının Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) Arazi Kullanımı Su Kaynaklarının Kullanımı Enerji Kullanımı PROJE SAHASI Jeolojik Özellikler Genel Jeoloji Proje Sahası ve Çevresine Ait Jeolojik Özellikler Zemin Etüdü Depremsellik ve Tektonik Özellikler Hidrojeolojik Özellikler Đklim Özellikleri Su Kaynakları Toprak Özellikleri Sosyo-Ekonomik Özellikler Nüfus Büyüklüğü ve Nüfus Artış Hızı Eğitim Sanayi ve Ticaret Ekolojik Özellikler Flora Fauna Koruma Alanları ÇEVRESEL ETKĐLER Katı Atıklar Hafriyat Atıkları Özel Atıklar Sıvı Atıklar i/v

4 5.3 Tehlikeli Atıklar Atık Yağlar Hava Emisyonları Gaz Emisyonları Toz Emisyonları Koku Gürültü Trafik Güvenliği ALTERNATĐFLERĐN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ Depo Sahası Alternatifleri Mevcut Vahşi Depolama Sahası (Alternatif 1) Proje Kapsamında Önerilen Saha (Alternatif 2) Teknoloji Alternatifleri KADDT Kompostlaştırma Yakma Sızıntı Suyu Arıtma Alternatifleri ÇEVRE YÖNETĐM PLANI Amaç ve Kapsam Đlgili Taraflar Atık Yönetim Planı Kirlilik Önleme Planı Etki Azaltıcı Önlemler Đnşaat Aşaması Đşletme Aşaması Đzleme Planı Đnşaat Aşaması Đşletme Aşaması Kurumsal Güçlendirme Ekipman Alımı Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Halkla Đlişkiler Özel Çalışmalar Kurumsal Düzenlemeler Đnşaat Aşaması Đşletme Aşaması Sivil Toplum Kuruluşlarının ve Projeden Etkilenecek Grupların Bilgilendirilmesi Đnşaat Aşaması Đşletme Aşaması ii/v

5 EKLERĐN LĐSTESĐ Ek-A Çizimler - Genel Yerleşim Planı - Sızıntı Suyu Toplama Sistemi - Sızdırmazlık Sistemi Ek-B Proje Sahasına ait Fotoğraflar Ek-C Kayseri Đl Merkezine ait Meteorolojik Bilgiler Ek-D Halkın Katılımı Toplantısına Đlişkin Bilgiler iii/v

6 TABLOLARIN LĐSTESĐ Sayfa Tablo 3-1 Projenin Özellikleri (Lot-1)... 6 Tablo 3-2 KADDT Đşletme Aşaması Makine-Ekipman Listesi... 7 Tablo 3-3 Sızıntı Suyu Miktarı ve Karakterizasyonu... 9 Tablo 3-4 Sızıntı Suyu Ön Arıtma Tesisinde Arıtılan Atıksuyun KASKĐ AAT ye Deşarjına Đlişkin Standartlar Tablo 3-5 Kompost Tesisinin Tasarımı için Yapılan Kabuller Tablo 4-1 KaBB 2009 Yılı Nüfus Bilgileri (ADNKS) Tablo 4-2 KaBB Yılları Nüfus Artış Hızları (BM Yöntemi) Tablo 4-3 KADDT Lot-1 in Hizmet Edeceği Nüfusa ait Projeksiyon Bilgileri Tablo 4-4 KaBB Sınırları Đçindeki Hane halkı Sayısı Tablo 4-5 Bern Sözleşmesi Gereği Koruma Altında Olan Türler ve IUCN Kırmızı Listesi nde Verilen Koruma Statüleri Tablo 5-1 Dizel Araçlardan Yayılan Kirleticiler için Emisyon Faktörleri,Kirletici Miktarları ve Đlgili Sınır Değerler Tablo 5-2 Đnşaat Aşamasında Kullanılacak Makine ve Ekipman Sayıları ve Ses Gücü Düzeyleri Tablo 5-3 Mesafelere Göre Gürültü Dağılımı Tablo 5-4 Şantiye Alanı için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDYY Ek-VIII, Tablo 5) 47 Tablo 5-5 Đşletme Aşamasında Kullanılacak Makine ve Ekipman Sayıları ve Ses Gücü Düzeyleri Tablo 7-1 Proje nin Muhtemel Çevresel Etkileri ve Etki Azaltıcı Önlemler Tablo 7-2 KADDT nin Đşletme ve Đşletmeye Kapandıktan Sonraki Dönemlerinde Đzlenecek Meteorolojik Parametreler Tablo 7-3 Đzleme Planı Tablo 7-4 Đnşaat Aşaması ÇYP Kapsamında Yapılacaklara Đlişkin Görev Dağılımı ŞEKĐLLERĐN LĐSTESĐ Sayfa Şekil 3-1 Sızıntı Suyu Ön Arıtma Tesisine Ait Proses Akım Şeması Şekil 3-2 Kompost Yığınına Ait Kesit Görüntüsü Şekil 4-1 Proje Sahası na ait Bulduru Haritası Şekil 4-2 Kayseri Đli Deprem Haritası Şekil 4-3 Proje Sahası nı Gösteren Diri Fay Haritası Şekil 4-4 Proje Sahası nın Arazi Varlığı Haritası Şekil 4-5 Hörmetçi Sazlığı ve Proje Sahası Şekil 5-1 Đş Makinelerinden Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı iv/v

7 KISALTMALAR AAT ADNKS AYP BM BM BOĐ CH 4 CO 2 ÇGDYY ÇĐSĐG ÇOB ÇYP DB dba DOKAY H 2 H 2 S HKT ĐB ĐÇOM KaBB KASKĐ KAY KOĐ KÖP MBR NH 3 O 2 ODTÜ-SEM OSB SCADA SKHKKY STK TAKY TN TÜĐK TÜRKAK USEPA Atıksu Arıtma Tesisi Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Atık Yönetim Planı Birleşmiş Milletler Birleşmiş Milletler 5 günlük Biyokimyasal Oksijen Đhtiyacı Metan Karbondioksit Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Çevre, Đşçi Sağlığı ve Đş Güvenliği Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetim Planı Dünya Bankası A-ağırlıklı desibel DOKAY Mühendislik ve Danışmanlık Ltd. Şti. Hidrojen Hidrojen Sülfür Halkın Katılımı Toplantısı Đller Bankası Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kayseri Atıksu ve Kanalizasyon Đdaresi Katı Atık Yönetimi Kimyasal Oksijen Đhtiyacı Kirlilik Önleme Planı Membran Biyolojik Reaktör Amonyak Oksijen Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi Organize Sanayi Bölgesi Merkezi Kontrol ve Bilgi Toplama Sistemi Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Sivil Toplum Kuruluşu Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Toplam Azot Türkiye Đstatistik Kurumu Türk Akreditasyon Kurumu Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı v/v

8 1 YÖNETĐCĐ ÖZETĐ Kayseri Büyükşehir Belediyesi (KaBB), sınırları içerisinde üretilen (i) evsel nitelikli katı atık, (ii) sanayi, ticarethane ve kurumlardan kaynaklanan tehlikeli olmayan atıklar, (iii) park ve bahçe atıkları ile (iv) hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıklarından oluşan belediye atıklarının ulusal mevzuat ve uluslararası standartlara uygun bir biçimde toplanmasının ve inşa edilecek katık atık düzenli depolama sahasında (KADDT) bertarafının sağlanması amacıyla Kayseri Katık Atık Yönetimi (KAY) Projesi ni hayata geçirmeyi planlamaktadır. Bahse konu Proje için Avrupa-Birliği ile Türkiye arasında yürütülen finansal işbirliği kapsamında yer alan Katılım Öncesi Finansal Yardım ın bir gereği olarak fizibilite çalışması yapılmış olup, Şubat 2010 da nihai fizibilite raporu hazırlanmıştır. Proje katı atıkların depolanacağı iki lottan oluşmaktadır. Projede öncelikli olarak inşası ve işletilmesi planlanan Lot-1 için gerekli finansman Dünya Bankası (DB) ile Đller Bankası (ĐB) arasında imzalanan ikraz anlaşması kapsamında yürütülen Belediye Hizmetleri Projesi Ek finansman kapsamında sağlanacaktır. KaBB Lot-2 nin inşasını, Lot-1 in faaliyetinin sona ermesinden önce özkaynakları ya da finans kuruluşlarından temin edeceği krediyle yapmayı planlamaktadır. Lot-2 nin 2032 yılına kadar hizmet vermesi planlamaktadır. Proje için sağlanacak DB kredisi, (i) KADDT de Lot-1 in inşası, (ii) işletmede gerekli ekipmanın temini ve (iii) pilot ölçekte bir kompost tesisinin kurulması için kullanılacaktır. Proje kapsamında önerilen Kayseri KADDT de yer alan Lot-1, yaklaşık 12,96 ha lık bir alanı kaplayacak olup, yılları arasında sekiz yıl boyunca işletilecektir. Lot-1 de depolanması öngörülen toplam katı atık miktarı ise tondur. Kayseri KADDT (Lot-1) Projesi (Proje), DB Đşletme Politikaları ( Operational Policies, OP ) 4.01 e göre Lot-1 in yüzey alanının 10 ha ın üzerinde olması ve günlük atık miktarının 100 tonun üzerinde olması ( ton/yıl / 365 ton/yıl = ton) nedeniyle Kategori A kapsamında değerlendirilmektedir. Dolayısıyla, Proje için DB nin finansal desteğinin sağlanması amacıyla OP 4.01 esas alınarak bir Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporunun hazırlanması gerekmektedir. Proje için Türk Çevre Mevzuatında yer alan ÇED Yönetmeliği uyarınca bir ÇED süreci yürütülmüş olup, Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇOB) tarafından tarihinde ÇED Olumlu Kararı alınmıştır. Bu ÇED Raporu, DB tarafından sağlanacak finansal desteğin bir gereği olarak yukarıda bahsedilen Đşletme Politikaları kapsamında belirlenen formata uygun olarak hazırlanmıştır. Raporda, Proje Sahası nın bulunduğu yer tanıtılmış olup, saha ve yakın çevresi ile yöreye ait mevcut çevresel özellikler verilmiştir. Rapor kapsamında Proje nin inşaat ve işletme aşamalarında yürütülecek faaliyetlerden kaynaklanması muhtemel çevresel etkiler ve bu etkilerin ortadan kaldırılması ya da en aza indirilmesi için alınması gerekli önlemler değerlendirilmiştir. Söz konusu önlemler ile Proje nin çevresel performansının değerlendirilmesi için önerilen izleme programı hazırlanarak ÇED Raporu içerisinde yer 1/52

9 alan Çevre Yönetim Planı nda sunulmuştur. Önerilen etki azaltıcı önlemler ile izleme planı aşağıdaki paragraflarda özetlenmiştir. Proje Sahası ndan sıyrılan bitkisel toprak inşaat aşmasının sonunda peyzaj çalışmalarında kullanılmak üzere ayrıca depolanacaktır. Hafriyat toprağının kalan kısmı ise günlük örtü toprağı olarak kullanılacaktır. Yapılan saha gözlemleri ve literatür araştırmaları sonucunda Proje Sahası ve yakın çevresinde uluslararası sözleşmelerle korunan herhangi bir bitki türü tespit edilmemiştir. Fauna türlerinin korunması amacıyla Proje Sahası nda bulunan yuvalar yerel üniversitenin de desteğiyle bir biyolog tarafından sahanın dışına taşınacaktır. Saha hazırlanması ve mobilizasyon çalışmaları biyolog tarafından denetlenecek olup, fauna türlerinin zarar görmesi engellenecektir. Bunun yanı sıra, saha çevresine yerleştirilecek tel çitler de çevredeki fauna türlerinin Proje Sahası na girmesini engelleyecektir. Proje Sahası ve yakın çevresinde bulunması olası türlerden IUCN Kırmızı Listesi nde Hassas (VU) ve Neredeyse Tehdit Altında (NT) olarak verilen türlerin korunması amacıyla inşaat ekiplerinin bilincinin arttırılmasına yönelik eğitimler verilecektir. Đnşaat ve işletme aşamalarında oluşacak toz emisyonu ve gürültü seviyesinin hesaplanması sonucunda Proje Sahası nın yakınında (Boğazköprü Köyü) yaşayan halk üzerinde herhangi bir olumsuz etki oluşturmayacağı belirlenmiştir. Ancak yine de inşaat sırasında oluşacak toz emisyonlarının azaltılması amacıyla gerekli önlemler alınacaktır. Bu önlemler hafriyat malzemesinin dikkatli taşınmasını ve rüzgarlı ve kuru havalarda yolların sulanmasını içerecektir. Ayrıca, kamyonlar için asfaltsız yollarda azami hız sınırı 30 km/saat olarak belirlenecektir. Đnşaat faaliyetlerinin gerçek etkilerinin tespit edilmesi amacıyla inşaat aşamasında Boğazköprü Köyü nde aylık toz ve gürültü ölçümleri yapılacaktır. Buna ek olarak, toz ve kokunun kalitatif değerlendirilmesi amacıyla yöre halkıyla görüşmeler de yapılacaktır. Proje nin inşaat aşamasında yürütülecek faaliyetler sırasında oluşacak evsel katı atık mevcut katı atık depo sahasına götürülerek bertaraf edilecektir.đşletme aşamasında oluşacak evsel katı atıklar ise KADDT de bertaraf edilecektir. Đnşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklı evsel atıksu sahada inşa edilecek fosseptik tanklarda biriktirilerek KADDT nin yakınında bulunan KASKĐ AAT de bertaraf edilecektir. Đşletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklı evsel atıksu ise depo alanında oluşacak sızıntı suyu ile birlikte sızıntı suyu ön arıtma tesisine gönderilecektir. Sızıntı suyu ön arıtma tesisinde arıtılan atıksu nihai arıtım için KASKĐ AAT ye gönderilecektir. Proje faaliyetleri kapsamında oluşabilecek atık yağ, boş boya kutuları ve atık flüoresan lambalar gibi tehlikeli atıklar sahada gerekli önlemlerin alındığı tehlikeli atık geçici depolama alanında biriktirilerek lisanslı firmalar tarafından toplanacaktır. Đşletme aşaması ve işletme sonrasında depo sahasında bazı parametrelerin izlenmesi gerekmektedir. Bunlar sızıntı suyu, sızıntı suyu toplama sistemi, yeraltı suyu seviyesi ve kalitesidir. Bu izleme çalışmaları sızıntı suyu sisteminde herhangi bir sorun bulunup 2/52

10 bulunmadığının ve böyle bir sorundan kaynaklı olarak yeraltı suyuna herhangi bir olumsuz etki olup olmadığının tespitine yöneliktir. Bu parametrelere ek olarak bir takım meteorolojik ve topoğrafik parametreler de izlenecek ve bununla ilgili düzenlenecek raporlar ÇOB a sunulacaktır. Çevredeki halkın inşaat sahasına girmesini engellemek amacıyla bariyer ve uyarı işaretleri kullanılacaktır. Karayolunda seyreden sürücüleri sahaya giren veya sahadan çıkan kamyonlara karşı uyarmak amacıyla da yol kenarına uyarı işaretleri yerleştirilecektir. Proje Sahası nda meydana gelebilecek bir yangın durumuna karşı sahaya yangın hidrantları yerleştirilecek olup, yangına müdahalede kullanılmak üzere su tankı bulundurulacaktır. Kültürel mirasın korunması amacıyla, inşaat aşamasında herhangi bir kültürel mirasla karşılaşılması durumunda inşaat faaliyetleri durdurulacak ve ilgili müze müdürlüğüne haber verilecektir. 3/52

11 2 YASAL ÇERÇEVE Proje nin tabi olacağı çevresel standartlar ulusal ve uluslararası mevzuat dikkate alınarak belirlenmiş olup, aşağıda ilgili başlıklar altında verilmiştir. 2.1 Ulusal Mevzuat Proje nin inşaat ve işletme aşamalarında oluşması muhtemel çevresel etkilerin azaltılması ve işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin uygulamalara dair yasal gerekliliklerin yer aldığı başlıca kanun ve yönetmelikler aşağıda listelenmiştir sayılı Çevre Kanunu, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 2863 sayılı (5226 Sayılı Kanun ile değişik) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve ilgili yönetmelikleri, 4857 sayılı Đş Kanunu ve ilgili yönetmelikleri, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.) Atık Yönetimi Genel Esaslarına Đlişkin Yönetmelik ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Çevre Denetimi Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Đnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Hafriyat Toprağı, Đnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), 4/52

12 Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Tarım Arazilerinin Korunması ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik ( tarih ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.) Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.), Đşçi Sağlığı ve Đş Güvenliği Tüzüğü ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.). 2.2 Uluslararası Kriterler Proje nin finansmanının bir bölümün DB kredisi ile karşılanacak olması nedeniyle Proje kapsamında alınacak etki azaltıcı önlemlerle ilgili DB nin çevresel kriterleri de değerlendirilebilir 1. Ancak, öncelikli olarak Türk Çevre Mevzuatına uygun bir proje gerçekleştirmek hedeflendiği için Proje için ÇED Yönetmeliği uyarınca ÇOB nezdinde bir ÇED süreci yürütülmüş ve Proje için tarihinde ÇOB tarafından ÇED Olumlu Kararı verilmiştir. Bunun yanı sıra, gerekli etki azaltıcı önlemlerin ve atık yönetimi uygulamalarının belirlenmesinde Avrupa Birliği (AB) direktifleri de esas alınmıştır. Đlgili AB direktifleri aşağıda listelenmiştir. Atık Çerçeve Direktifi ( Waste Framework Directive ) (91/271/EEC); Atıkların Düzenli Depolanması Direktifi ( Landfill Directive ) (99/31/EC); Tehlikeli Atık Direktifi ( Hazardous Waste Directive ) (91/689/EEC); Atık Yağların Bertarafı Direktifi ( Directive of Disposal of Waste Oils ) (75/439/EEC); Atıkların Taşınmasına Đlişkin Direktif ( Directive for Transfer of Waste ) (259/93/EEC); Atıkların Yakılmasına Đlişkin Direktif ( Directive for Incineration of Waste ) (2000/76/EC); Ambalaj Malzemesi ve Ambalaj Atıkları Direktifi ( Packaging and Packaging Waste Directive ) (94/62/EC); Bazı Tehlikeli Maddeleri Đçeren Pil ve Akümülatörlere Đlişkin Direktif ( Directive about batteries and accumulators that contains certain dangerous substance ) (91/157EEC); Atık elektrikli ve elektronik cihazlar hakkında direktif ( Directive for waste electrical and electronical equipment ) (2002/96/EC). 1 DB tarafından 1998 yılında yayınlanan Kirlilik Önleme ve Azaltma El Kitabı (Pollution Prevention and Abatement Handbook) bu bağlamda değerlendirilmiştir. Bu el kitabı, insan sağlığının korunması ve kirletici emisyonların azaltılmasında maliyet-etkin teknolojilerin kullanılması ve en iyi mühendislik ve çevre yönetimi uygulamaları konusunda bilgiler içermektedir. 5/52

13 3 PROJENĐN TANIMI 3.1 Projenin Amacı Kayseri KADDT Projesi, Melikgazi, Kocasinan, Talas, Hacılar ve Đncesu ilçelerini kapsayan KaBB sınırları içerisinde oluşan katı atıkların toplanmasını ve bertarafını amaçlamaktadır. Proje kapsamında toplanarak bertaraf edilecek katı atıkları, hanelerden kaynaklı evsel katı atıklar; ticarethane, sanayi ve kurumlardan kaynaklı tehlikeli olmayan atıklar, park ve bahçe atıkları ve hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıkları oluşturmaktadır. Proje, katı atıkların mevcut vahşi depolama sahasında bertarafından kaynaklı aşağıda sıralanan çevresel etkilerin ortadan kaldırılmasını ya da en aza indirilmesini hedeflemektedir. Sızıntı suyunun neden olduğu toprak kirliliği, Sızıntı suyunun karışmasından kaynaklı yüzey ve yeraltı suyu kirliliği, Böcek ve haşere sorunları, Çöplerin ve vahşi çöp depolama sahasında oluşan gazların etrafa yayılmasından kaynaklı tarım arazilerinde verim kaybı, Çöp depolama sahasında yangın çıkma riski ve depo gazının patlaması, Çöplerin kontrolsüz yanmasına bağlı hava kirliliği, Koku sorunları, Görsel etkiler, Geri dönüşümlü maddelerin bertarafından kaynaklı ekonomik kayıp, Stabilite sorunları. Mevcut vahşi depolama sahasının rehabilitasyonu için bir ihale yapılmıştır. Buna göre, ihaleyi kazanan firma rehabilitasyon çalışmalarını gerçekleştirecektir. 3.2 Projenin Özellikleri Önerilen Kayseri KADDT de yer alan Lot-1, yaklaşık 12,96 ha lık bir alanı kaplayacak olup, yılları arasında sekiz yıl boyunca işletilecektir. KADDT de depolanacak belediye atıklarının toplamı Projenin işletmeye alınma yılı olan 2012 itibariyle ton olarak öngörülmektedir. Projenin özelliklerine ilişkin detaylı bilgi Tablo 3-1 de verilmiştir. Proje Sahası nı gösteren Genel yerleşim Planı ise Ek-A da sunulmaktadır. Tablo 3-1 Projenin Özellikleri (Lot-1) Parametre Birim Değer Đşletme Süresi Yıl Lot Yüzey Alanı m Lot Hacmi m Yıllık Oluşan Katı Atık Miktarı (2012) ton/yıl Yıllık Oluşan Katı Atık Miktarı (2020) ton/yıl /52

14 Parametre Birim Değer Hizmet Edilen Nüfus (Başlangıç: 2012) kişi Hizmet Edilen Nüfus (Bitiş: 2020) kişi Kompost Tesisi Kapasite ton/yıl Günlük Besleme ton (m 3 )/gün 14(47) Kompost Süresi gün 42 Hacimde Azalma % 50 Kaynak: Kayseri Katı Atık Yönetimi Projesi Fizibilite Raporu, Önerilen KADDT sahasında inşa edilecek üniteler aşağıda listelenmiştir. KADDT Lot-1, Atık Kabul Alanı, Kantar, Đdari Bina, Park Alanı, Destek Ünite Alanı, Lastik Yıkama Ünitesi, Atık Ayrıştırma Tesisi Kuru geri dönüştürülebilir atıkların ayrıştırılması için kullanılacaktır. Atelye ve Depo, Sızıntı Suyu Ön Arıtma Tesisi, Bu ünitelere ek olarak proje faaliyetleri sırasında oluşabilecek tehlikeli atıklar için bir tehlikeli atık geçici depolama sahası inşa edilecektir (bk. Bölüm 5.3). KADDT Makine ve Ekipmanı KADDT nin işletme aşamasında kullanılacak makine ve ekipmanın listesi Tablo 3-2 de verilmiştir. Tablo 3-2 KADDT Đşletme Aşaması Makine-Ekipman Listesi Makine/Ekipman Kapasite/Özellikler Kompaktör ton Buldozer > 20 ton Lastik Tekerlekli Yükleyici 3,5 m 3 kapasiteli Pick-up 4 çekerli Damperli Kamyon 20 m 3 Arazöz 8 ton Kaynak: Kayseri Katı Atık Yönetimi Projesi Fizibilite Raporu, /52

15 Depo Gazı Yönetimi Katı atıkların sahada depolanmaya başlamasından sonra depolanan atık içerisinde çoğunlukla metan ve karbondioksitten oluşan depo gazı birikecektir. Çöp döküm alanlarında depo gazının sıkışması sonucunda büyük çöp patlamaları meydana gelmektedir. Bunun önüne geçebilmek amacıyla Kayseri KADDT de dikey gaz toplama sistemi kullanılacaktır. Bu sistem etkin yarıçapları 30 m olan gaz toplama kuyularından oluşmaktadır. Sistemde perfore (%15), mm çaplı yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE) borular kullanılacaktır. Sistemde toplanan gaz, yakma bacalarına iletilerek yakılacaktır. Patlama riskinin azaltılması için kurulan gaz toplama ve yakma sistemlerinin yanı sıra Proje kapsamında ayrıca, 300 kw kurulu gücünde ve yıllık elektrik üretim kapasitesi MWh olan gaz motorunun kurulması planlanmaktadır. Gaz motoru, ilk işletmeye alınması sırasında günde 8-9 saat çalışacaktır [1]. Depo sahasında oluşacak biyogazın yakılması ya da elektrik üretiminde kullanılması alternatiflerinin değerlendirilmesi amacıyla bir ekonomik fizibilite çalışması yapılmış olup, elektrik üretimi alternatifi seçilmiştir. Ancak, elektrik üretimi, depo sahasında üretilen gazın elektrik üretimini karlı hale getirecek miktara ulaştığında başlayacaktır. Depo sahası işletmesinin ilk yıllarında jeneratör günde yaklaşık 8-9 saat çalışacak olup, gaz miktarının arıtışına bağlı olarak çalışma süresi günde 24 saate kadar çıkabilecektir [1]. Günlük Örtü KADDT de yangın riskinin azaltılması ve çöplerin ve hastalık yapıcı organizmaların rüzgarla çevreye yayılmasının ve koku oluşumunun önlenmesi amacıyla tesiste depolanan çöplerin üstü her günün sonunda günlük örtü adı verilen toprak katmanıyla örtülecektir. Günlük örtüde kullanılacak toprak miktarı depolanan çöp miktarının %10 u kadardır. Kazı malzemesinin uygun kısmı örtü toprağı olarak kullanılacaktır [1]. Đnşaat faaliyetlerinden artan hafriyat malzemesi mevcut vahşi depo sahasında bertaraf edilecektir. KaBB sınırları içerisinde oluşacak hafriyat atıklarının uygun bölümü de günlük örtü toprağı olarak kullanılacaktır. Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi KaBB sınırları içerisinde oluşan tıbbi atıkların toplanması, taşınması ve sterilizasyonu Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun bir şekilde yapılacaktır. Tıbbi atıklar, bu atıkların toplanması konusunda eğitimli dört personel tarafından, Türk Standartları Enstitüsü nce özel olarak belgelendirilmiş iki adet kamyon kullanılarak toplanacaktır. Toplanan tıbbi atıklar özel bir firma tarafından işletilen tıbbi atık sterilizasyon tesisine götürülecektir [1]. 8/52

16 Tesiste sterilizasyon işlemi için Macaristan menşeli NYIR CLAVE-1000 makinesi kullanılmaktadır. Sterilizasyon makinesinin kapasitesi 5000 kg/gün olup, kurulumu ve işletme eğitimleri 1 Ocak 2008 de tamamlanmıştır. Tesis için işletme izni 7 Haziran 2008 de alınmıştır. Bu tarihten bu yana tesis günlük ortalama kg lık kapasiteyle çalışmaktadır. Tesiste, altı kişilik işletme ekibi üç vardiya halinde günde toplam 24 saat çalışmaktadır [1]. Tesiste sterilizasyon işlemine tabi tutulan atıklar düzenli depo sahasında bertaraf edilecektir. Tesiste yapılan sterilizasyon işleminin veriminin, Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uygunluğunun test edilmesi amacıyla tesisten alınan tıbbi atık numunelerinin Erciyes Üniversitesi ne ait laboratuvarda analizi yapılmaktadır. Bu işlem her hafta sterilizasyonu yapılan atıkların bertarafından önce yapılmaktadır. Bunun yanı sıra, Kayseri Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü de altı ayda bir tesisten alınan numuneleri analizinin yapılması için Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi ne göndermektedir. Sterilizasyon işleminin verimliliğinin test edilmesi amacıyla biyolojik indikatör analizi yapılmaktadır. Sızıntı Suyu Ön Arıtma Tesisi Tesiste Membran Biyolojik Reaktör (MBR) prosesi uygulanacaktır. Tesisin maksimum giriş debisi m 3 /gün olarak hesaplanmıştır. Lot-1 de işletmenin başlangıç ve bitiş yılları olan 2012 ve 2019 yıllarında öngörülen yıllık toplam sızıntı suyu debileri sırasıyla 29,448 m 3 /yıl ve m 3 /yıldır [1]. Sızıntı suyu ön arıtma tesisinde tesisten kaynaklanabilecek ve debileri sızıntı suyuna oranla oldukça düşük miktarda olan lastik yıkama ünitesi atıksuları ile personelden kaynaklı evsel nitelikli atıksu da arıtılacaktır. Sızıntı suyu toplama sistemi ile sızdırmazlık sisteminin detayları Ek-A da sunulmaktadır. Sızıntı suyu miktarı ve sızıntı suyu karakterizasyonu Tablo 3-3 te verilmiştir. Tablo 3-3 Sızıntı Suyu Miktarı ve Karakterizasyonu Parametre Birim Değer Ortalama Debi m 3 /day 85 Maksimum Debi m 3 /day günlük Biyokimyasal Oksijen Đhtiyacı (BOĐ 5) mg/l < Kimyasal Oksijen Đhtiyacı (KOĐ) mg/l < Amonyak (NH 3) mg/l <1.500 Toplam Fosfor mg/l < Kaynak: Kayseri Katı Atık Yönetimi Projesi, Sızıntı Suyu Dengeleme Havuzu Sızıntı suyunun karmaşık kimyasal bileşimi ve miktarının mevsimsel ve kısa vadeli dalgalanmalar göstermesi nedeniyle herhangi bir arıtma sistemi seçeneğinde dengeleme havuzunun kullanılması gereklidir. Dengeleme havuzu debideki dalgalanma ile ph ve sıcaklığı dengelemek amacıyla kullanılacaktır [1]. 9/52

17 Sızıntı suyu dengeleme havuzunun hacmi, 0,3 m lik hava payı hariç en az m 3 olarak seçilmiştir. Havuzun sızdırmazlığı kil ve HDPE membran ile sağlanacaktır. Gerekmesi halinde sızıntı suyu vidanjör ile çekilerek depo gövdesine püskürtülecektir. Böylelikle depo gövdesindeki biyolojik aktivitenin ve nemin dengelenmesi sağlanacaktır [1]. Sızıntı Suyu Arıtma Tesisi Sızıntı suyu ön arıtma tesisinde MBR prosesi uygulanacaktır. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 25 te verilen deşarj standartlarını (bk. Tablo 3-4) sağlayacak şekilde ön arıtmadan geçecek sızıntı suyu ileri arıtma için KASKĐ AAT ye deşarj edilecektir [1]. Tablo 3-4 Sızıntı Suyu Ön Arıtma Tesisinde Arıtılan Atıksuyun KASKĐ AAT ye Deşarjına Đlişkin Standartlar Parametre Birim Kanalizasyon Sistemleri Tam Arıtma ile Sonuçlanan Atıksu Altyapı Tesislerinde KOĐ mg/l 4000 Askıda Katı Madde mg/l 500 Yağ ve gres mg/l 250 ph Kaynak: Kayseri Katı Atık Yönetimi Projesi, MBR prosesi hem biyolojik hem de membran arıtma proseslerini bünyesinde barındırmaktadır. Sistem aşağıda verilen arıtma ünitelerinden oluşmaktadır [1]. Tamburlu Elek, Denitrifikasyon/Nitrifikasyon Tankı, MBR, Havalandırma Tankı Tam Karışımlı Aktif Çamur Reaktörü, Geri dönüş ve fazla çamur pompaları, Çamur Susuzlaştırma Ünitesi. Çamur Pompaları Çamur, pompalar vasıtasıyla tüm tesis boyunca hareket edebilmesi için gerekli enerjiyi kazanacaktır. Bunun için dalgıç pompalar kullanılacaktır. Pompa istasyonu, Merkezi Kontrol ve Bilgi Toplama ( Supervisory Control and Data Acquisition SCADA) sistemi ile izlenecektir. Sistemde bir adet yedek pompa bulunacaktır. Sistemin başlıca teknik özellikleri aşağıda verilmiştir [1]. Pompa sayısı : 1+1 Tip Kapasite : Dalgıç : 5 m 3 /saat 10/52

18 Tamburlu Elek Depo gövdesinden toplanan sızıntı suyunun kaba madde içermediği kabul edilmektedir. Bu nedenle, membran sisteminin korunması amacıyla tek başına bir tamburlu eleğin kullanılmasının yeterli olacağı değerlendirilmiştir. Elek boyu aşağıda verilmiştir [1]. Elek boyu : 1 mm (AISI 304 SS) Nitrifikasyon/Denitrifikasyon Tankı Sızıntı suyu denitrifikasyon prosesi için öncelikle anoksik alana girer. Nitrifikasyon işlemi için de bir havalandırmalı tank kullanılmaktadır. Denitrifikasyon tankında katı maddelerin askıda kalmalarını sağlamak amacıyla bir karıştırıcı kullanılacaktır. Nitrifikasyon için serbest oksijen bulunması gerekmekte olup, nitrifikasyon tankı havalandırma sistemi ile donatılacaktır. Havalandırma sisteminde blower ve kauçuk difüzörler kullanılacaktır. Asit/baz dengesinin sağlanması için kimyasal kullanılabilir. Sistemin başlıca teknik özellikleri aşağıda verilmiştir [1]. Denitrifkasyon tankı sayısı : en az 2 Hacim : en az 340 m 3 Nitrifikasyon tankı sayısı : en az 2 Hacim : en az 560 m 3 Havalandırma tipi : Blower ve difüzör MBR Tankı MBR tankı bir membran ve difüzör bölümlerinden oluşmakta olup, bu bölümlerde membran kartuşları ve difüzör boruları bulunmaktadır. Blower ile basılan hava membrana bu difüzörler vasıtasıyla dağıtılacaktır. Havalandırma amacıyla kullanılacak blower ler nitrifikasyon tankının yanına yerleştirilecektir. MBR tankının yalıtımı yapılarak hava koşullarından korunması ve aşırı ısınmasının engellenmesi sağlanacaktır. Blower ler dönüşümlü olarak çalıştırılacak olup, önceden belirlenmiş oksijen seviyesini koruyacak şekilde SCADA sistemi aracılığıyla tam otomatik olarak işletilecektir. Sistemin başlıca teknik özellikleri aşağıda verilmiştir [1]. Çamur Yaşı : > 35 gün MBR Tank Sayısı : en az 2 Hacim : en az 56 m 3 Havalandırma Tipi Blower Kapasitesi : Blower ve difüzör : 158 m 3 /saat hava 11/52

19 Geri Dönüş ve Fazla Çamur Pompaları Çamur geri dönüş hattında ıslak/kuru montajlı dalgıç pompalar kullanılacaktır. Bu pompalar santrifüj tipi olacak ve pompa kapasitesi ham atıksuya göre seçilecektir. Sistemin başlıca teknik özellikleri aşağıda verilmiştir [1]. Çamur Geri Dönüş Pompalarının Sayısı : 1+1 Pompa Kapasitesi : 9 m 3 /saat Fazla Çamur Pompalarının Sayısı : 1+1 Pompa Kapasitesi : 4.5 m 3 /saat Dekantörler Çamurun susuzlaştırılması amacıyla santrifüj dekantörler kullanılacaktır. Susuzlaştırılan çamurun nihai bertarafı depo sahasında yapılacaktır. Sistemin başlıca teknik özellikleri aşağıda verilmiştir [1]. Çamur Yataklarının Sayısı Kapasite Đşletme Süresi : Tek ünite : 2 m 3 /saat : 24 saat SCADA Sistemi Arıtma tesisindeki ana ekipmanın kontrolü ve tesisin yüksek verimde işletilmesinin sağlanması için SCADA sistemi kullanılacaktır. Arıtma tesisinin ana fonksiyonları bu sistemle kontrol edilecek, düzenlenecek ve izlenecektir. Bu nedenle, tüm makineler ve donanım bu sisteme bağlanacaktır. Sistem, bilgi depolanmasının ve raporlanmasının sağlanması için gerekli donanıma sahip olacaktır [1]. Sızıntı suyu ön arıtma tesisine ait proses akım şeması Şekil 3-1 de sunulmaktadır. 12/52

20 Influent: Giriş Pumping Station: Pompa Đstasyonu Drum Screen: Tamburlu Elek Chemical: Kimyasal Madde Denitrification Tank: Denitrifikasyon Tankı Nitrification Tank: Nitrifikasyon Tankı MBR Tank: MBR Tankı Discharge to Municipal WWTP: KASKĐ AAT ye deşarj Sludge: Çamur Recycle Sludge: Geri döndürülen çamur Excess sludge: Fazla çamur Sludge Dewatering: Çamur susuzlaştırma Kaynak: Kayseri Katı Atık Yönetimi Projesi, Şekil 3-1 Sızıntı Suyu Ön Arıtma Tesisine Ait Proses Akım Şeması Pilot Kompost Tesisi Pilot kompost tesisi yıllık 5000 ton organik atığı işleyecek şekilde tasarlanmıştır. Tesise günlük atık girişi 14 ton (47 m 3 ) olacaktır [1]. Tesisin tasarımında yapılan kabuller Tablo 3-5 te verilmiştir. Tablo 3-5 Kompost Tesisinin Tasarımı için Yapılan Kabuller Kriter Kabul Edilen Değer Atık Yoğunluğu 300 kg/m 3 Kaba Madde Yoğunluğu 150kg/m 3 Kompost Yoğunluğu 600 kg/m 3 Kompostlaştırma Süresi Bekletme Süresi 42 gün 1 ay Hacim Azalma Oranı %50 Atık %10 Yığın Boyutu Kaynak: Kayseri Katı Atık Yönetimi Projesi, Taban: 6 m, Üst: 1 m Yükseklik: 2,5 m Kompost tesisinde yürütülecek farklı işlemler aşağıda açıklanmış olup, bunlar için tesiste farklı alanlar bulunacaktır [1]. 13/52

21 Atık Kabul Alanı Atık kabul alanı öğütücüde ( shredder ) oluşabilecek herhangi bir arızanın giderilebilmesi için yeterli zamanın sağlanması amacıyla dört günlük öğütülmemiş atığın biriktirilmesi için yeterli alana sahip olacak şekilde tasarlanmıştır. Öğütülmeyi bekleyen atık miktarı en fazla 190 m 3 olup, bunun için 150 m 2 büyüklüğünde bir alan ayrılmıştır [1]. Öğütücü Alanı Kompost tesisinde, öğütücünün ve taşıyıcı bantların yerleştirilmesi amacıyla 50 m 2 lik bir alana ihtiyaç duyulmaktadır. Yükleyicinin manevra yapabilmesi için gereken alan da dikkate alınarak öğütücü için ayrılacak alan en az 100 m 2 olacaktır [1]. Yığın Alanı Yığın alanının büyüklüğü üç aylık kompostlaştırma süresi dikkate alınarak belirlenmiştir. Kompostlanacak organik atığın toplam hacmi 4200 m 3 tür. Yığının taban uzunluğu dikkate alındığında her metresinde 8,75 m 3 atık bulunacaktır. Buna göre, yığınların toplam uzunluğu 60 m olacaktır. Her bir yığının uzunluğu ise 6 m olup, yığınlar için gerekli alan 2900 m 2 dir. Yığınların havalandırılması ve manevra için %30 luk bir pay eklenecek olursa toplam yığın alanı 3900 m 2 olacaktır. Yığına ait kesit görüntüsü Şekil 3-2 de verilmiştir [1]. Kaynak: Kayseri Katı Atık Yönetimi Projesi, Şekil 3-2 Kompost Yığınına Ait Kesit Görüntüsü Bekletme Alanı Kompostlaştırılmış atığın iki ay süreyle depolanması için bir bekletme alanı kullanılacaktır. Kompost, yığından bekletme alanına taşınırken hacminde yaklaşık %50 lik bir azalma meydana gelmektedir. Alanda 2100 m 3 kompost depolanabilecektir. Kompost, alanda 3-4 m yüksekliğinde yığınlar halinde de depolanabilecektir. Buna göre, yüzey alanı yaklaşık 500 m 2 olacaktır [1]. Elek Alanı Eleğin yerleştirilmesi için kullanılan alan öğütücüde olduğu gibi yaklaşık 100 m 2 olup, bu alan hesaplanırken taşıyıcı bantlar ve araç manevrası için gerekli alan da dikkate alınmıştır [1]. 14/52

22 Depo Alanı Depo alanı bir aylık kompostun depolanması için yeterli alanı sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Elekten geçen kompostun %10 u atık olacak ve bertaraf edilmek üzere depo sahasına götürülecektir. Depo kapasitesi en az 1150 m 3 olarak belirlenmiş olup, bunun için yaklaşık 300 m 2 lik bir alana ihtiyaç duyulmaktadır. Kompost atığının depo sahasına taşınması için büyük boy konteynerler kullanılacaktır [1]. Genel Teknik Özellikler Atık kabul alanı asfaltla kaplanacak ve iki yanında 1,5 m yüksekliğinde beton duvar inşa edilecektir. Asfalt, ağır trafik dikkate alınarak tasarlanacaktır. Depolanan atıktan gelen sızıntı suyunun ve yağmur suyunun toplanması için bir drenaj sistemi tasarlanacaktır. Alanda, yığınların ıslatılmasında kullanılacak bir musluk sistemi de bulunacaktır [1]. Kompost tesisinde oluşturulacak fonksiyonel alanlar için yukarıda verilen miktarlar en az alan gereksinimleridir. Bu alanlarda yoğun trafik gözlenecek olup, araçlar için garaj ve ekipman için depoya gerek duyulacaktır. Bu nedenle %25-30 luk ilave alan gereksinimi doğmakta ve böylece toplam alan gereksinimi 5500 m 2 olmaktadır. Đdari bina KADDT de bulunan diğer tesislerle ortak kullanılacaktır [1]. Tam Kapasiteli Kompost Tesisi Proje kapsamında tam kapasiteli kompostlaştırma 2015 yılında başlayacaktır. Elektromekanik ekipmanın teminine bağlı olarak tesisin inşasının altı ay içerisinde bitirileceği öngörülmektedir. Tam kapasiteli kompost tesisinin tasarım kapasitesi ton/yıldır. Kompostlaştırma ekipmanının durumuna bağlı olarak kompost tesisi, Lot-2 nin işletmesinin sona ereceği 2032 yılına kadar kullanılabilecektir [1]. Ayırma Tesisi Kaynakta ayrı toplama 2015 yılında başlayacak olup, toplanan geri dönüşümlü kuru atıkların ayrıştırılması amacıyla bir ayırma tesisi inşa edilecektir. Tesisin günde iki vardiya halinde yılda 300 gün çalışması öngörülmektedir. Kuru karışık evsel atığın toplanıp ayırma tesisine taşınması için polietilen torbalar kullanılacaktır [1]. Tesiste aşağıda sıralanan atık türlerinin ayrıştırılması planlanmaktadır [1]. Kağıt, Karton, Plastik, Cam, Metal. 15/52

23 Bu gruplar içerisinde bulunan farklı kalitede malzemeler elle ayrılacak ve atığın içerisinde bulunan değerli maddelerin elde edilmesi sağlanacaktır. Örneğin, plastik şişeler renklerine veya kullanılan malzemeye göre ayrıştırılacaktır. Benzer şekilde camlar da şişe/kavanoz, kırılmış/kırılmamış veya beyaz/renkli olarak ayrıştırılacaktır [1]. Atığın mekanik ve elle ayrıştırılması sırasında kullanılan teknikler aşağıda sıralanmıştır [1]. Đçerisinde mm uzunluğunda bıçakların bulunduğu tamburlu elek, Manyetik ayırma, Elle ayırmanın yapıldığı taşıyıcı bant, Havalı ayırma. Avantajlar Ayırma tesisine giren malzemenin kalitesinin artmasına bağlı olarak geri dönüşüm oranı da artmaktadır. Ayırma tesisinin işletilmesi ile ön işleme tabi tutulmuş atık maddelerin kalitesi ilk toplanan atığa göre daha yüksek olmakta ve atığın ayırma tesisinden sonra işleneceği tesislerin performansı yükselmektedir. Ön işlemden geçirilmiş atık maddelerin satış fiyatları hiçbir işleme tabi tutulmamış maddelere göre daha yüksektir. Teknoloji Kuru atık ayırma tesisi Teknolojik Gelişmişlik Ayırma tesislerinde uzun yıllardır gelişmiş teknoloji kullanılmaktadır. Dünya genelinde işletmede olan bir çok tesis mevcuttur. Dezavantajlar Ayırma tesisinin maliyeti, işletme giderlerindeki azalmadan doğan kazanç ile tam olarak karşılanamayabilir. Ayırma işleminin merkezi tesislerde yapılması, kaynakta ayrıştırılmasına göre iş sağlığı ve güvenliği açısından daha çok risk doğurmaktadır. Aerosollere ve toza maruz kalma en önemli risk faktörlerindedir. Đlave yatırımlarla bu riskler en aza indirilebilir. Çalışma şartlarından dolayı personel sayısı artmaktadır. Personel için koruyucu giysilere ve havalandırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Atık etkisi akımına Geri dönüşümlü atıkların ayrıştırılması ve bu atıkların kalitesinin arttırılması sağlanmaktadır. Emisyonlar Toz, atıksu ve gürültü 16/52

24 Karışık Kuru Atık Ayırma Tesisinin Tasarımı Ayırma tesisinin faaliyete başlayacağı 2015 yılında tesise yaklaşık 180 ton karışık kuru atık taşınacaktır. Bu miktar 2032 yılında 350 tona ulaşacaktır. Karışık kuru atığın ayrılması için kurulacak tesis aşağıda verilen altı bölümden oluşacaktır [1]. Atık kabul alanı, Ön işlem alanı, Elle ayrıştırma alanı, Mekanik ayırma alanı, Balyalama alanı, Depo alanı. Atık Kabul Alanı Tesise gelen karışık atık bu alana boşaltılacak ve atığın ilk kontrolü bu alanda yapılacaktır. Atıklar bu alanda kabaca ayrıştırılacak ve sonra gelecek ünitelere alınmaması gereken büyük maddeler ayrılacaktır. Alana gelen atıkların %5 inin istenmeyen madde olarak ayrıştırılacağı varsayılmaktadır [1]. Geriye kalan karışık atık ise taşıyıcı bantlara yüklenerek parçalama ve ayırma tamburlarına iletilecektir. Tesis alanı, atıkların en az üç gün süreyle depolanabilmesi için yaklaşık 2000 m 2 olacaktır [1]. Parçalama ve Ayırma Tamburları Tesise gelen plastik atık torbalarının parçalanması için iç kısmı bıçaklarla donatılmış birbirine paralel iki adet tambur kullanılacaktır. Bu tamburlarda ayrıca, taş, organik madde, kırık cam vb. maddelerin elenmesi için mm açıklığa sahip elekler bulunacaktır. Bu alana gelen atıkların %10 unun işlemden geçmeden depo sahasına gönderilmek üzere ayrılacağı kabul edilmektedir [1]. Manyetik Ayırıcı Manyetik ayırıcı, tamburlardan alınan atığı elle ayırma alanına taşıyacak olan bantların üzerinde yer alacaktır. Manyetik ayırıcının atık içerisindeki metalin %40 ını ayrıştıracağı öngörülmektedir [1]. Elle Ayırma Alanı Elle ayırma alanı, temiz karton, cam, metal ve sert plastiği ayrıştırmak üzere tasarlanmıştır. Bu alanda her vardiyada yaklaşık 350 ton atık ayrıştırılacaktır [1]. 17/52

25 Bu ünitede çalışacak her bir işçinin vardiya başına 1,5-2,0 ton geri dönüşümlü atığı ayrıştırabileceği düşünülürse alanda toplam 12 işçi çalışabilecektir. Elle ayırma alanı iki aşamalı olarak inşa edilcektir. Taşıyıcı bant yerden 2,0-2,5 m yükseğe yerleştirilecektir. Ayrıştırılan atıklar, atığın cinsine uygun konteynerlerde biriktirilecektir. Bu konteynerlerin depo alanına taşınması için fork lift taşıyıcılar kullanılacaktır [1]. Mekanik (Havalı) Ayrıştırma Alanı Elle ayrıştırmadan sonra geriye kalan atıklar havalı ayrıştırma ünitesine gönderilerek kağıt ve alüminyum folyonun ayrıştırılması sağlanacaktır. Atık kabul alanında ve bu alanda ıskarta olarak ayrılan atıklar 30 m 3 lük hacme sahip konteynerler ile depo sahasına taşınarak bertaraf edilecektir [1]. Depo Alanı Her kategoriden geri dönüşümlü atık depo alanının ayrı bölümlerinde depolanacaktır [1]. Balyalama Alanı Depo alanındaki atıklar yükleyici ile bu alanda bulunan balyalama makinesine taşınacaktır. Balyalama makinesinin kapasitesi ton/saat olacaktır [1]. Balya Depo Alanı Balyalanan atıklar fork lift taşıyıcılarla balya depo alanına taşınarak burada depolanacaktır. Rehabilitasyon Lot-1 de atık depolama işlemi tamamlandıktan sonra atıkların üzeri, ilgili Türk Mevzuatı ve AB direktifi (99/31/EC) doğrultusunda nihai örtü ile kapatılacaktır. Nihai örtü tabakasının üzeri bitkisel toprak ile örtülecek ve yeşillendirme çalışmaları yapılacaktır. Dünyada yapılan benzer katı atık depolama projelerinde incelendiğinde, atık depolamanın tamamlanmasından sonra yüzeyin rekreasyonel amaçlarla kullanıldığı görülmektedir. Benzer şekilde Kayseri KADDT de işletmeye kapsanmasının ardından futbol sahası, park, bahçe vb. amaçlarla kullanılabilecektir. 18/52

26 3.3 Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi ve Su Kaynaklarının Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) Proje kapsamında doğal kaynakların kullanımına ilişkin bilgi aşağıda ilgili başlıklar altında verilmiştir Arazi Kullanımı Daha önceki bölümlerde de belirtildiği üzere inşa edilecek KADDT de Lot m 2 lik bir alanı kaplayacaktır. KADDT arazisinin mülkiyeti Hazine ye aittir. Hazineye ait ,42 m 2 yüzölçümlü taşınmazın ,43 m 2 lik kısmının katı atık düzenli depolama tesisi olarak kullanılmasına karar verilmiş. Lot-2 nin de bu alanda inşa edilmesi planlanmaktadır. Bahse konu alanın, Maliye Bakanlığı nın tarihli ve 676 sayılı yazısı oluru ile Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı na tahsisi uygun görülmüştür. Ek-B de sunulan Proje Sahası na ait fotoğraflardan da görüleceği üzere arazi mevcut durumda herhangi bir amaçla (örn. tarım, yerleşim, orman vb.) kullanılmamaktadır Su Kaynaklarının Kullanımı Projenin inşaat aşamasında işçilerin içme ve kullanma suyu ihtiyacının karşılanması ile inşaat çalışmaları (beton hazırlanması vb.) için su kullanımı söz konusudur. Đnşaat aşamasında yaklaşık 30 kişi çalışacaktır. Kişi başına su tüketimi 150 L/gün olarak kabul edildiğinde personelin su tüketimi 30 kişi x 150 L/kişi-gün = 4500 L/gün = 4,5 m 3 /gün olacaktır. Đnşaat çalışmaları için su tüketimi ise 10 m 3 /gün olarak öngörülmektedir. Buna göre, Proje kapsamında günlük toplam su tüketimi yaklaşık 14,5 m 3 /gün olacaktır. Projenin işletme aşamasında gereken su ise, çalışanların içme ve kullanma suyu ihtiyacını karşılamak, ünitelerin temizlenmesi, lastik yıkama ve yangın suyunu sağlamak amacıyla kullanılacaktır. Projenin işletme aşamasında çalışacak 20 kişi için içme ve kullanma suyu miktarı, bir kişinin ihtiyaç duyacağı su 150 L/kişi-gün olarak kabul edilirse 20 kişi x 150 L/kişi-gün 3000 L/gün = 3 m 3 /gün olacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında gerekli içme ve kullanma suyu ihtiyacı mevcut şehir içme ve kullanma suyu şebekesinden sağlanacaktır. Proje Sahası na su temini, KASKĐ AAT ye ulaşan su şebekesinden sahaya çekilecek bir hat ile sağlanacaktır Enerji Kullanımı Proje nin inşaat ve işletme aşamalarında ısınma ve aydınlatma için gerekli elektrik enerjisi mevcut elektrik şebekesinden sağlanacaktır. Elektrik temini için mevcut şebeke ile Proje Sahası arasında bir hat inşa edilecektir. Bunun yanı sıra, Proje nin ilerleyen yıllarında biyogazdan elde edilecek elektrik enerjisi de işletme faaliyetlerinde kullanılacaktır. 19/52

27 4 PROJE SAHASI Önerilen Kayseri KADDT, Kocasinan Đlçesi, Boğazköprü Köyü sınırları içerisinde, Navruzluk mevkiinde bulunmaktadır. Tesis, Kayseri Đl Merkezi nin kuş uçuşu yaklaşık 15 km kuzeybatısında ve KaBB sınırları içerisinde yer almaktadır. Proje Sahası nı gösteren bulduru haritası Şekil 4-1 de verilmiştir. Bulduru haritasından da görüleceği üzere önerilen KADDT arazisi KASKĐ AAT nin yaklaşık 1 km kuzeydoğusunda, komşu olduğu Kuzey Çevre Yolu nun ise kuzeyinde yer almaktadır. Sahanın yaklaşık 1,3 km güneydoğusundan çevre yolunun da bağlandığı Kayseri-Ankara Karayolu geçmekte, güneybatısından ise KASKĐ AAT de arıtılan atıksuların deşarj edildiği Karasu Çayı akmaktadır. Proje Sahası na en yakın yerleşim yeri yaklaşık 2 km güneyinde yer alan Boğazköprü Köyü dür. Kayseri KADDT arazisinin mülkiyeti Hazineye ait olup, katı atık düzenli depolama tesisi olarak kullanımı için Maliye Bakanlığının tarihli ve 676 sayılı yazısı oluru ile Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı na tahsisi uygun görülmüştür. 20/52

28 Şekil 4-1 Proje Sahası na ait Bulduru Haritası 21/52

29 4.1 Jeolojik Özellikler Genel Jeoloji Proje Sahası ve çevresinde neojen yaşlı kayaçlar yer almaktadır. Sedimantasyon ve volkanizma aynı zamanda meydana gelmiştir. Kayseri havzasında bulunan volkanik Erciyes Dağı na bağlı gelişmiş birçok küçük bacacıklar gözlenmektedir. Günümüzde sönmüş durumda olan Erciyes Dağı, 5-6 milyon yıl öncesi (Pliosen devresinde) faaliyete geçmiş ve 1900 sene öncesi tarihsel zamanlara kadar faaliyetini sürdürmüştür. Bu süre içerisinde 300 m kalınlığında volkanik malzeme (tüf, lav, piroklastikler) çıkarmış ve bu maddeler Orta Anadolu da km 2 lik bir alana yayılmıştır. Erciyes Dağı ndaki volkanik faaliyet 400 m kalınlıkta tortullara ara ara tabakalı tüfit iğnimbirit (camsı akıntılı riolitik tüf) serisini oluşturan piroklastiklerin püskürmesiyle başlamıştır. Bunu bazaltik bir lav akıntısı izlemiş, daha sonra merkez konisiyle onu çevreleyen ikincil konileri oluşturan uzun süreli asıl andezitik lav çıkışı vukua gelmiştir ve bunu yüksek alüminalı bazalt akışı izlemiştir. Yanardağ faaliyetinin son safhasında tekrar riolitik vitfor (camsı asit lavlar) cüruf ve genç piroklastiklerin püskürmesiyle sona ermiştir (Ayrancı Weibel, 1973). Ketin (1963) Tüfitlerin alt ve orta seviyelerinde grimsi tabakalar içerisinde Hipparion gracile Mastedon pentelice fosillerine rastlamıştır ve birime pliosen yaşını vermiştir. Đnceleme alanı ve yakın çevresi için Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanmış olan Kayseri Kentinin Çevre Jeolojisi ve Doğal Kaynakları adlı raporda yöredeki formasyonlar adlandırılmış olup, bu formasyonlara ilişkin detaylı bilgi aşağıda verilmiştir [2]. Yemliha Formasyonu (Tmy) Formasyon, Orta Miyosen yaşlı proklastik lav ve bunlardan türeme çökel kayalardan oluşur. Formasyon salt aglomeralardan oluşmuştur. Proklastik olarak aglomera, tüf, pomzalı tüf ve volkanik breş içeren formasyonun egemen kaya türü aglomeralardır. Aglomeralar genellikle andezitik ve dasitik, yer yer bazaltiktir. Katmanlanma göstermezler ve som görünümlüdürler. Bunlar koyu yeşil koyu kahve renkli olup, parçaları krem renkli bir tüf hamur içerisinde bulunur. Tüfler krem renkli, kötü tutturulmuş ve yer yer pomza parçalıdır. Bunlar çoğunlukla andezitiktir. Herhangi bir katmanlanma göstermezler ve som görünümlüdürler. Seyrek olarak gözlemlenen volkanik breşler ise som görünümlü ve gri renklidir. Formasyon içinde lav olarak bazalt, andesit ve dasit bulunur. Bazaltlar koyu, gri siyah renkli ve olivin bazalt özelliğindedir. Andezitler ve dasitler gri pembemsi gri renklidir. Çoğunlukla formasyonun orta kesimlerinde görülürler. 22/52

30 Volkanik kayaçlardan türeyen çökel kayalar ise çakıl taşı ve kum taşlarıdır. Bunlar aglomera, tüf ve lav parçaları içerir. Çakıl taşı kumtaşları kırmızı kızıl kahve renkli, koşut ve çapraz katmanlanmalı, kötü boylanmalı, orta iyi tutturulmuş olup, içerdikleri parçalar çoğunlukla köşelidir. Yemliha Formasyonu, Höbek Formasyonu üzerinde yer alır. Üzerine değişik yerlerde Eğerci Formasyonu uyumsuz olarak gelir. Birimin yaşı Alt Miyosendir [2]. Pekmezlik Bazaltı (Tpip) Birim Alt Miyosen yaşlı bazaltlardan oluşur. Bazaltlardan oluşan birim siyah renkli, sert akma yapılı, sütunsal eklemli ve yer yer gaz boşlukludur. Morfolojik olarak alanda dik setler oluşturur. Petrografik olarak olivin bazalt niteliğindedir. Pekmezlik bazaltı ofiyolitleri, Eğerci Formasyonu nu uyumsuz olarak örter. Üzerine pomzalı tüfler gelir. Birimin yaşı Alt Pliyosendir [2]. Đncesu Đgnimbiriti (Plei) Birim gri, koyu gri, siyah ve pembe renklerde gözlenen, masif, sert iyi kaynaklanma gösteren ignimbirit olarak gözlenmektedir. Birim çalışma alanı içinde Göbü Tüfünün üzerine uyumlu olarak gelmekte, üzerinde ise Çatakdere Tüfü yer almaktadır. Birimin kalınlığı değişken olup genel olarak 30 cm ile 10 m arasında değişmektedir. Birimin yaşı Üst Pliyosendir[2]. Başakpınar Tüfü ( Qpeçb) Birim sarı, beyaz, gri, pembe, kahverengi renkli, yer içerisinde pomza volkanik materyal yer yer de pomza seviyesi içeren tüfler olarak gözlenmektedir. Birim çalışma alanı içerisinde Velibaba ignimbiriti üzerinde uyumlu bulunmakta, üzerine ise uyumlu olarak Alakuşak ignimbiritleri gelmektedir. Birimin yaşı Erken Pleyistosen dir[2]. Topakkaya Lav Akıntısı (Qpet) Birim, gri siyah renkli, genellikle blok şeklinde ayrışmalı lav akıntıları şeklindedir. Petrografik olarak bazaltik andezit olarak adlanmışlardır. Topakkaya lavları, Koçdağ volkanitleri ile Alakuşak Đgnimbiritleri ve Başakpınar Tüfünü örtmektedir[2]. Akarsu Çökelleri (Qal) Akarsu çökelleri, dere yataklarında ve düzlüklerde akarsu etkinliği ile oluşmuş kum, çakıl ve çamur birikintilerini kapsar. Bu çökeller tutturulmamış ve sıkılaşmamıştır. Đnceleme alanı çevresinde ayırtlanmış olan birimlerden de anlaşılacağı üzere, inceleme alanı ve çevresi tamamen volkanik kökenli birimlerden ibarettir. Yörede bulunan volkanikler ve neojen çökelleri Alpin orojenezi etkisinde kalarak kıvrımlı, kırıklı bir yapı kazanmışlardır[2]. 23/52

31 4.1.2 Proje Sahası ve Çevresine Ait Jeolojik Özellikler Proje Sahası ve yakın çevresi tamamen volkanik kökenli birimlerden oluşmaktadır. Genel jeoloji bölümünde ayrıntılı olarak açıklaması yapılmış olan Yemliha Formasyonu (Tmy), birimleri çalışma alanı içerisinde mostra vermektedirler. Yemliha Formasyonu Erciyes volkanizmasına bağlı oluşmuştur. Tamamen aglomera birimlerinden ibarettir. Genel olarak bazalt ve andezit çakıl ve bloklarından ibaret birimin bağlayıcısı tüf ve ignimbirittir. Bazalt blokları mostra vermiş konumdadır. Makroskopik olarak bakıldığında her yöne gelişmiş çatlak sistemine sahip bazalt ve andezit blokları gözlenmektedir [2] Zemin Etüdü Proje Sahası na ait zemin etüt raporu Mayıs 2006 tarihinde Atol Mühendislik tarafından yapılmış olup, rapor sonuçları aşağıda belirtilmiştir. Proje Sahası Yemliha Formasyonu içinde kalmaktadır. Bu birim, volkanik kökenli aglomeradır. Birimin üst kısımları iri blok şekilndedir ve içerisinde silt boyutunda kum ve çakıl boyutuna kadar değişen tane boyunda volkanik kırıntılı malzemeler ihtiva etmektedir. Alt kısımda ve yer yer mostra vermiş konumda tüf bağlayıcılı bazalt ve andezit bloklu (aglomera) birimi devamlılık göstermektedir. Jeoteknik etüt kapsamında dört adet temel sondaj kuyusu ve üç adet araştıma çukuru açılmıştır. Deney sonuçları aşağıdaki gibidir; Zemin emniyetli taşıma gücü 2,5 kg/cm 2 Zemin grubu B Yerel zemin sınıflaması Z-2 Spektrum katsayıları Ta=0,15 Etkin yer ivmesi 0,2 Bina önem katsayısı 1 Dört adet 125 m derinliğinde yapılan jeofizik ölçümler ile birim devamlılıkları ve arazide jeolojik yapı çıkarılmıştır. Proje alanında tabanda bulunan malzemenin geçirgenlik (permeabilite) değeri 8,02x10-5 9,92x10-5 arasında bulunmuştur. Sahada açılan gözlem çukurları incelendiğinde, yüzeyde 0,5-2,0 m arasında değişen kalınlıkta ayrışmış kötü derecelenmiş kumlu siltli çakıllı bir tabakanın bulunduğu ve bu tabakanın altında çatlak yapıları içeren kaya kütlelerinin yer aldığı gözlemlenmiştir. Yüzeydeki tabakanın geçirimliliği herhangi bir önlem alınmaksızın KADDT inşa edilmesine izin vermemektedir. Alttaki kaya (aglomera) tabakası ise çatlaklı yapısı nedeni ile geçirimlilik açısından uygun görülmemiştir. Yapılan arazi çalışmaları sırasında inceleme alanında aktif bir kütle hareketine rastlanmamıştır. Arazi eğimi genel olarak %10-20 arasında olduğu belirlenmiştir. 24/52

32 Đnceleme alanında yapılan arazi çalışmaları sırasında 125 m derinliğe kadar herhangi bir yeraltı suyuna rastlanmamıştır. Ancak yapılan jeofizik çalışmalarında aglomera biriminin devamlılığı tespit edilmiştir. Akifer özelliği gösterebilecek birim içerisinden yeraltı suyu alınabileceği düşünülmektedir [2]. Proje Sahası nda yürütülen jeoteknik araştırmanın sonuçlarından da görüleceği üzere zemin geçirimliliği ilgili sınır değerin üzerinde olup, saha katı atık düzenli depo sahası inşası için gerekli geçirimsizliğe sahip değildir. Ayrıca jeoteknik araştırmalar için açılan kuyuların derinliği 125 m olup, bu derinliğe kadar yeraltı suyu ile karşılaşılmamıştır. Ancak, Proje Sahası nın Karasu Çayı na yakın olması nedeniyle (bk. Şekil 4-1) alanda 125 m den daha derin kısımlarda yeraltı suyu bulunma ihtimali vardır. Bu nedenle, gerekli geçirimsizliğin sağlanması ve muhtemel yeraltı suyu rezervinin korunması için doğal veya jeosentetik kil tabakasına ihtiyaç duyulmaktadır Depremsellik ve Tektonik Özellikler Proje Sahası, Afet Đşleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Türkiye Deprem Bölgeleri haritasına göre 3. derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Proje Sahası nın gösterildiği Kayseri Đli ne ait deprem haritası Şekil 4-2 de, Türkiye Diri Fay Haritası ise Şekil 4-3 te sunulmaktadır. Kayseri Đli Deprem Haritası ndan da görüleceği üzere yöre, orta derece deprem kuşağında yer almakta olup, şiddetli deprem görülme ihtimali düşüktür. Kayseri Đli nde meydana gelen deprem kayıtları incelendiğinde, en şiddetli depremin 1940 yılında Richter ölçeğine göre 6,2 şiddetinde, Ecemiş-Develi çukurluğunda meydana geldiği görülmektedir [3]. Söz konusu bölge Kayseri Đli nin güneyinden başlayarak Kayseri Đli nin güneybatı komşusu olan Niğde Đli nin sınırları içerisine uzanmaktadır. 25/52

33 Kayseri KADDT Şekil 4-2 Kayseri Đli Deprem Haritası Kayseri KADDT Ölçek: 1/ Kaynak: Şekil 4-3 Proje Sahası nı Gösteren Diri Fay Haritası 26/52

34 Proje Sahası nda yapılacak yapıların projelendirme aşamasında Bayındırlık ve Đskan Bakanlığının Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır Hidrojeolojik Özellikler Proje Sahası ve yakın çevresi yeraltı suyu yönünden zengin sayılabilecek akiferlere sahiptir. Proje Sahası nın yakın çevresinde açılan özel sondaj kuyuları bulunmamaktadır. Sahanın güneyine doğru daha düz topografyaya sahip ve daha düşük kotta bulunan alanlarda yapılan sondaj kuyularından yeraltı suyu alındığı bilinmektedir. Proje Sahası nda yapılan jeofizik ölçümlerde aglomera biriminin devamlılığı tespit edilmiştir ve aglomeranın çatlaklı seviyelerinden yeraltı suyu alınabileceği tahmin edilmektedir [2]. 4.2 Đklim Özellikleri Kayseri Đli nde kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Yazları ise sıcak ve kurak olup, bölgede karasal iklim egemendir. Ancak il iklimi, yüksekliğe göre yer yer farklılıklar gösterir. Buna bağlı olarak ilde iklim, çukurda kalan bölgelerde daha yumuşakken, yaylalardan dağlık kesimlere doğru gidildikçe sertleşir 2. Bölgeye en yakın ve bölgenin özelliklerini en iyi yansıtan meteoroloji istasyonu Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü ne ait Kayseri Đstasyonu dur. Dolayısıyla, Proje Sahası ve yakın çevresine ait iklimsel özellikler belirlenirken bu istasyonda kaydedilen uzun yıllara ait ( yılları arası) verilerden yararlanılmıştır. Söz konusu meteoroloji verilerine göre ortalama yıllık en yüksek sıcaklık 40,7 C, en düşük sıcaklık -28,4 C ve yıllık ortalama sıcaklık ise 10,4 C dir. Yörede en sıcak ay Temmuz (ortalama 22,4ºC), en soğuk ay ise Ocak tır (ortalama -1,8ºC). Yörede yıllık ortalama yağış miktarı 394,7 mm olarak ölçülmüş olup, en yağışlı mevsim ilkbahardır. Ortalama kar yağışlı gün sayısı ise 34,4 tür. Uzun yıllar meteoroloji verilerine göre yıllık ortalama rüzgar hızı 1,8 m/s dir. Yıllık rüzgar esme sayılarına göre hakim rüzgar yönü güneydir. Proje Sahası ve yakın çevresine ait detaylı meteoroloji bilgileri Ek-C de sunulmaktadır. 4.3 Su Kaynakları Önerilen Kayseri KADDT sahasında yerüstü suyu özelliğinde (sulu dere, göl, gölet, vb) herhangi bir yüzey suyu bulunmamaktadır. Sahanın yaklaşık 1 km güneyinden Karasu Çayı geçmektedir. Karasu Çayı, Boğazköprü Köyü nde, doğu-batı uzanımlı Ambar suyu (Sarımsaklı suyu) ile güney-kuzey uzanımlı Vanvanlı suyunun birleşmesiyle güneydoğu-kuzeybatı uzanımlı olarak devamlılık göstermektedir. Çeşitli evsel nitelikli atıkların boşaltıldığı Ambar suyu 2 Bu bilgi Kayseri Valiliği Resmi Đnternet Sitesinden ( alınmıştır. 27/52

35 sahanın yaklaşık 1 km güneydousunda bulunan KASKĐ Arıtma Tesisi nde işlemden geçirilerek Kızılırmak ile birleşmektedir. Kayseri KADDT den kaynaklanacak sızıntı suları ile işletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklanacak evsel nitelikli atıksuların arıtıldıktan sonra Karasu Çayı na deşarj edilmesi düşünülmektedir. 4.4 Toprak Özellikleri Önerilen Kayseri KADDT sahası VII. sınıf arazi kullanım kabiliyetine sahiptir. Buna göre, arazi mera vasfına sahip olup, çok şiddetli erozyon sınıfındadır. Bu nedenlerle sahanın tarıma elverişli olmadığı düşünülmektedir. Sahanın toprak özelliklerini gösteren arazi varlığı haritası Şekil 4-12 de verilmiştir. Kayseri KADDT Kaynak: Kayseri Đli Arazi Varlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Şekil 4-4 Proje Sahası nın Arazi Varlığı Haritası Proje Sahası nda hakim olarak bulunan Kahverengi Topraklar, Toroslar ın yer şekli ve iklimsel etkisinin bitip, kurak Đç Anadolu iklimi etkisinin başladığı kesimlerde oluşmuştur. Alüvyal, kahverengi ve kestane renkli toprak katmanlarıyla yapılanmış kahverengi topraklar, neojen yaşlı, pekişmemiş, kireçli tortullar üzerinde oluşmuştur. Tepelik alan görünümündeki kahverengi toprak kesiminde hafif ve orta eğimler yaygındır. Bu kesimde 28/52

36 eğimler kısa olup, sırt ve etek düzlükleriyle kesilmiştir. Kahverengi toprak kuşağının doğal bitki örtüsü çayırdır [2]. Ancak dik eğimler ve dağlık alana geçişteki yükseltiler dışında bu örtü açılmış ve alan kuru tarıma ayrılmıştır. Önerilen Kayseri KADDT sahasında orman varlığı bulunmamaktadır. 4.5 Sosyo-Ekonomik Özellikler Nüfus Büyüklüğü ve Nüfus Artış Hızı Türkiye de 1927 yılından bu yana yapılan genel nüfus sayımlarına göre Türkiye nin nüfusu beş kat, Kayseri Đli nin toplam nüfusu ise dört kat artarak 2000 yılı nüfus sayımına göre ye ulaşmıştır. Türkiye Đstatistik Kurumu (TÜĐK) tarafından 2007 yılından itibaren Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) uygulanmaya başlanmış olup, Kayseri Đli nin ADNKS ye göre 2009 yılı nüfusu dir. Önerilen Kayseri KADDT nin hizmet edeceği KaBB sınırlarında bulunan ilçeler ile Proje Sahası nın yakınında bulunan Boğazköprü ve Molu köylerine ait 2009 yılı nüfus bilgileri Tablo 4-4 te verilmiştir. Tablo 4-1 KaBB 2009 Yılı Nüfus Bilgileri (ADNKS) Yerleşim Kentsel Nüfus Kırsal Nüfus Toplam Kocasinan Melikgazi Hacılar Đncesu Talas Toplam Nüfus büyüklüğü ve artış hızı Proje kapsamında yer alan KADDT nin tasarımında kullanılan ana parametredir. Bu nedenle, Proje için yürütülen fizibilite çalışmalarında Proje ömrünü kapsayan nüfus projeksiyonu yapılmıştır. Çeşitli yöntemlere göre yapılan nüfus projeksiyonları karşılaştırılmış olup, KADDT nin kapasitesinin belirlenmesinde Birleşmiş Milletler (BM) Nüfus Projeksiyon Yöntemi esas alınmıştır. Bu yönteme göre, yılları arasındaki dönem için belirlenen nüfus artış hızları Tablo 4-2 de verilmiştir. 29/52

37 Tablo 4-2 KaBB Yılları Nüfus Artış Hızları (BM Yöntemi) Yıl Kentsel Yıllık Artış Kırsal Yıllık Artış ,13-0, ,95-0, ,73-0, ,51-0, ,31-0, ,11-0, ,95-1,09 Kaynak: Kayseri KADDT Fizibilite Raporu, Proje kapsamında öncelikli olarak inşa edilerek işletmeye açılacak olan Lot-1 in hizmet edeceği nüfus BM Nüfus Projeksiyon Yöntemi esas alınarak bulunmuş olup, Tablo 4-3 te verilmiştir. Tablo 4-3 KADDT Lot-1 in Hizmet Edeceği Nüfusa ait Projeksiyon Bilgileri Yıl Kentsel Nüfus Kırsal Nüfus Toplam Kaynak: Kayseri KAY Projesi Fizibilite Raporu, Tempo Mühendislik, Ortalama Hane halkı Büyüklüğü 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre, 2000 yılında ortalama hane halkı büyüklüğü, merkez ilçeler için 4,43, Büyükşehir Belediyesi için 4,28, belde ve köyler için 5,29 dur. Tüm ildeki toplam hane halkı sayısı olup, bunun i Büyükşehir belediyesi sınırlarında yer almaktadır. Kayseri Đli ndeki genel ev tipi çok katlı binalardır. Hane halkı sayısı Tablo 4-4 te verilmiştir. Tablo 4-4 KaBB Sınırları Đçindeki Hane halkı Sayısı KaBB KaBB Hane halkı Sayısı Kocasinan Melikgazi Hacılar 3929 Talas 8662 Đncesu Birinci Derece Belediye Toplam Kaynak: 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçları, TÜĐK. 30/52

38 4.5.2 Eğitim Kayseri Đli nde okul öncesi okullaşma oranı %30,63, Đlköğretim okullaşma oranı %98,44, Ortaöğretim okullaşma oranı %66,52, okur-yazar oranı ise %94,57 dir 3. Đlde ilköğretim ve orta öğretim kurumlarının yan sıra bir çok farklı branşta mesleki eğitimin verilmesi amacıyla kurulmuş eğitim kurumları da mevcuttur. Eğitim kurumlarının sayısı il merkezinde yedi, diğer ilçelerde ise toplam sekiz olmak üzere il genelinde toplam 15 adettir. Bu kurslarda kaynakçılık ve kalıpçılık gibi mesleklerin de aralarında bulunduğu toplam 117 meslek dalında eğitim verilmektedir 3. Bunda da Kayseri Đli nin sanayi açısından gelişmiş oluşunun da önemli bir etkisinin olduğu düşünülmektedir. Kayseri Đli nde bir adet de yüksek öğrenim kurumu (Erciyes Üniversitesi) bulunmaktadır Sanayi ve Ticaret Kayseri Đli nin yer aldığı Đç Anadolu Bölgesi ndeki bir çok ilin aksine Kayseri Đli nde sanayi ve ticaret gelirlerinin tarımsal gelirlerden fazla olduğu bilinmektedir. Kayseri Đli nde 1920 li yıllarda sanayi alanında yapılan çeşitli kamu yatırımları ile sanayinin temelleri atılmıştır. Bu gelişim, ilde bir enerji santralının devreye alınması ve demiryolu ve karayolu ulaşım altyapısının kurulması ile desteklenmiştir 3. Bu yatırımlar, ilde 1950 li yıllar ve sonrasında gerek kamu ve gerekse de özel sektör tarafından yapılan yatırımlara öncülük etmiştir. Bu yıllarda özel sektör yatırımları da artış göstermiş olup, gıda, makine imalatı ve dokuma alanında yeni tesisler faaliyete geçmiştir 3. Kayseri de 1990 lı yıllarda Kayseri Organize Sanayi Bölgesi nin (OSB) kurulması ve bölgenin kalkınmada öncelikli yöreler arasında değerlendirilerek sanayide devlet teşviğinin sağlanması ile sanayinin gelişimi daha da hızlanmıştır 3. Günümüzde KaBB sınırları içerisinde bulunan Kayseri OSB de mobilya, tekstil, gıda ve makine gibi sektörlerde üretim yapan 728 tesis bulunmaktadır 3. Kayseri Ticaret Odası na kayıtlı, aralarında yapı malzemeleri, hububat ve gıda maddeleri ticaretinin bulunduğu toplam 30 farklı alanda faaliyet gösteren üye bulunmaktadır Ekolojik Özellikler Önerilen Proje için DOKAY tarafından Proje Sahası ve yakın çevresinde mevcut flora ve fauna yapısının incelenmesi amacıyla vejetasyon dönemi içinde bir çalışma yapılmıştır Flora Önerilen Kayseri KADDT sahası Đran-Turan (Irano-Turanien) Fitocoğrafik bölgesi içinde yer almaktadır. Proje Sahası nın bulunduğu bölgenin büyük kısmı endüstriyel gelişim ve yerleşim alanı olup, doğal biyotoplara ve habitata zarar verilerek, doğal flora ve faunanın varlığını devam ettirebilmesi için gereken mevcut alan azaltılmıştır. Bununla birlikte, flora ve faunanın belirlenmesi amacıyla yürütülen saha çalışmalarında sadece etki alanında 3 Bu bilgi T.C. Kayseri Valiliği Resmi Đnternet Sitesinden ( temin edilmiştir. 31/52

39 gözlenen türler değil, biyotop karakteristiklerinden dolayı sahada gözlenmesi muhtemel türler de incelenmiştir. Çalışma boyunca, Türk Çevre Mevzuatı ile koruma altına alınan endemik türler ve habitatlar ile Bern, Ramsar, Biyolojik Çeşitlilik ve CITES gibi Türkiye nin de imzaladığı uluslararası sözleşmeler de dikkate alınmıştır. Bölgede Karaçam ve Sedir gibi türlerin yanı sıra, münferit olarak Aksöğüt ve Kanada Kavağı gibi ağaç türleri de bulunmaktadır. Yapılan çalışmalar sonucunda Proje Sahası ve çevresinde görülen vejetasyon tipleri; yol kenarı ve ova stepi vejetasyonudur. Yol Kenarı Vejetasyonu Yol kenarlarında görülen flora türleri geniş yayılışlı türler olup risk altında değildir. Bu türler aşağıda verilmektedir. Karahindiba (Cichorium intybus), Kayışkıran (Ononis spinoza), Boğadikeni (Eryngium campestre), Artedia squamata, Torilis arvensis, Pisipis otu (Bromus cappadocicus), B. tectorum, Yoğurt otu (Galium verum), G. caranatum, Tavşanbıyığı (Poa pratense), P. bulbosa, Yonca (Medicago radiata), Yabani marul (Lactuca serriola), Yumak otu (Festuca valesiaca), Ayrık otu (Dactylis glomerata), Cirsium vulgare, Agropyron intermedium, Üçgül (Trifolium pratense), T. campestre, Tekesakalı (Tragopogon latifolius ssp. angustifolius), Öküzgözü (Anthemis tinctoria), Labada (Rumex crispus), Dar yapraklı sinirliot (Plantago lanceolata), Beşparmak otu (Potentilla reptans), Sütleğen (Euphorbia macroclada), Kokulu yonca (Melilotus officinale), Mürdümük (Lathyrus aphaca var. biflorus), Leontodon hispidus var. hispidus, Lepidium perfoliatum, Sisymbrium altissimum. Ova Stepi Vejetasyonu Bu vejetasyon Đç Anadolu Platosu nda m nin altında görülen oldukça yaygın bir vejetasyon türüdür. Proje Sahası ve yakın çevresinde görülen bu vejetasyon çoğunlukla otsu türler ve kısmen kısa boylu çalı türlerinden oluşmakta ve antropojenik (insan etkisi atında) özellik göstermektedir. Ortalama yüksekliği 45 cm, %70 örtüş derecesine sahip bu vejetasyonda geniş yayılışlı ve risk altında olmayan türler kaydedilmiştir. Yörede genel olarak gözlenen türler aşağıda verilmiştir. Yumak otu (Festuca valesiaca), Alyssum murale, Ferulago pauciradiata, Geven (Astragalus microcephalus), Öküzgözü (Anthemis tinctoria), A. cretica, Stipa arabica, Sütleğen (Euphorbia macroclada), Leontodon hispidus var. hispidus, Boğa dikeni (Eryngium campestre), Emzik otu (Onosma bougaei), Beşparmak otu (Potentilla recta), Üçgül (Trifolium arvense), T. campestre, Tanacetum armenum, Caucalis platycarpos, Kavurt otu (Scabiosa argentea), Korunga (Onobrychis armena), Kadıntuzluğu (Berberis crateagina), Adaçayı (Salvia crypthanta), Peygamber çiçeği (Centaurea virgata), Binbirdelik (Hypericum hyssopifolium ssp. elongatum), Salkım çiçeği (Silene vulgaris), Tavşanbıyığı (Poa bulbosa). 32/52

40 4.6.2 Fauna Çalışma alanının faunası, arazi çalışmaları, literatür verileri ve yöre halkından alınan bilgiler ışığında belirlenmiştir. Bunların da büyük kısmı ülkemizde geniş yayılışlı ve tarım alanları ile yerleşim yerleri yakınlarında bulunan taksonlardır. Amfibiler Sucul ve yarı-sucul ortamlarda yaşayan amfibi türlerinden Ova kurbağası (Rana ridibunda), Gece kurbağası (Bufo viridis), çalışma alanı ve çevresinde uygun habitatlarda bulunmaktadır. Bu türler Bern Sözleşmesi uyarınca koruma altına alınmış türlerdir. Sürüngenler Çalışma alanı içinde ve yakın çevresinde bulunan ve/veya bulunma olasılığı yüksek toplam 10 sürüngenden biri kaplumbağa, dördü kertenkele, beşi de yılan türüdür. Kuşlar Proje Sahası ve çevresi ötücü kuş türleri (Passeriformes) için uygun habitatlar sağlamaktadır. Yapılan gözlemlerde çalışma alanı içinde kaydedilen kuş türleri geniş yayılışlı ve risk sınıfı düşük türlerdir. Memeliler Çalışma sahası içinde kalan alanlar antropojenik baskı altında olduğundan tür çeşitliliği ve populasyon yoğunlukları düşüktür. Çalışma sahası ve yakın çevresinde bulunması olası memeli türleri aşağıda verilmiştir: Kirpi (Erinaceus concolor), Kayalık faresi (Apodemus mystacinus), Ev faresi (Mus musculus), Tarla sincabı (Citellus xanthaphrymnus), Gelincik (Mustela nivalis), Tavşan (Lepus europaeus), Tilki (Vulpes vulpes), Kurt (Canis lupus). Ulusal Mevzuat ve Uluslararası Sözleşmelerle Koruma Altına Alınan Flora ve Fauna Türleri Genelde, Đç Anadolu Bölgesi endemik bitkiler açısından Türkiye deki en hassas alanlardan biridir. Ancak, çalışma sahasında doğal habitatların azlığı ve antropojenik karakterli vejetasyon tiplerinin baskınlığı nedeniyle arazi çalışmaları sırasında endemik bitki türlerine rastlanmamıştır. Bunun yanı sıra, alanda CITES ve Bern Sözleşmesi kapsamında koruma altına alınmış bitki türü de bulunmamaktadır. Bern Sözleşmesi uyarınca yörede yaşayan amfibi ve sürüngenlerin tamamı koruma altındadır. Kuşlardan Larus argentatus (Gümüşi martı), Garrullus glandarius (Alakarga), Pica pica (Saksağan), Corvus monedula (Küçük karga), Corvus frugilegus (Ekin kargası), Corvus corone (Leş kargası), Corvus corax (Kuzgun) ve Passer domesticus (Ev serçesi) dışında 33/52

41 kalan tüm türler Bern Sözleşmesi ne göre koruma altındadır. Tablo 4-5 te KADDT sahası sınırları içinde bulunan ve bulunma olasılığı yüksek amfibi, sürüngen, kuş ve memeli türlerinden Bern Sözleşmesi gereğince koruma altına alınan türlerin listesi ile bu türlerin IUCN Kırmızı Listesi ne göre koruma statüleri verilmektedir. Amphibia Tablo 4-5 Bern Sözleşmesi Gereği Koruma Altında Olan Türler ve IUCN Kırmızı Listesi nde Verilen Koruma Statüleri Tür Türkçe adı Amfibiler IUCN Kırmızı Liste sinde Verilen Koruma Statüsü Đlgili Bern Sözleşmesi Eki Rana ridibunda Ova kurbağası LC Ek III Bufo viridis Gece kurbağası LC Ek II Reptilia Sürüngenler Testuda graeca Adi tosbağa VU Ek III Laudakia ruderata Bozkır keleri NE Ek III Hemidactylus turcicus Geniş parmaklı keler LC Ek III Ophisops elegans Tarla kertenkelesi NE Ek III Mabuya aurata Tıknaz kertenkele LC Ek III Thyplops vernicularis Kör yılan NE Ek III Coluber najadum Đnce yılan LC Ek II Coluber ravergieri Kocabaş yılan NE Ek III Eirenis modestus Uysal yılan LC Ek III Elaphe quatuorlineata Sarı yılan NT Ek II Aves Kuşlar Ciconia ciconia Akleylek LC Ek II Buteo buteo Şahin LC Ek II Falco tinnunculus Kerkenez LC Ek II Falco subbuteo Delice doğan LC Ek II Columba livia Kaya güvercini LC Ek II Columba palumbus Tahtalı güvercin LC Ek II Athena noctua Kukumav kuşu LC Ek II Apus apus Karasağan, Ebabil LC Ek II Upupo epops Hüthüt, çavuşkuşu LC Ek II Galerida cristata Tepeli toygar LC Ek II Alauda arvensis Tarlakuşu LC Ek II Melanocorypha calandra Boğmaklı tarlakuşu LC Ek II Hirundo rustica Đs kırlangıcı LC Ek II Delichon urbica Ev kırlangıcı LC Ek II Anthus campsetris Kır incirkuşu LC Ek II Motacilla alba Akkuyruksallayan LC Ek III Erithacus rubecula Narbülbülü, kızılgerdan LC Ek II Phoenicurus phoenicurus Bahçe kızılkuyruğu LC Ek II Saxicola rubetra Kahvegerdan LC Ek II Oenanthe oenanthe Kuyrukkakan LC Ek II Turdus merula Karatavuk LC Ek II Sylvia communis Akgerdan ötleğen LC Ek II Sylvia atricapilla Karabaş, ötleğen LC Ek III Muscicapa striata Gri sinekkapan LC Ek II 34/52

42 Tür Türkçe adı IUCN Kırmızı Liste sinde Verilen Koruma Statüsü Đlgili Bern Sözleşmesi Eki Lanius collurio Kızıl sırtlı örümcekkuşu LC Ek II Lanius minor Karaalın örümcekkuşu LC Ek II Pica pica Saksağan LC - Corvus monedula Cüce karga LC - Corvus frugilegus Ekin kargası LC - Corvus corone cornix Leş kargası LC - Corvus corax Kuzgun LC Ek III Sturnus vulgaris Sığırcık LC - Passer domesticus Ev serçesi LC - Fringilla coelebs Đspinoz LC Ek III Carduelis chloris Florya, yelvekuşu LC - Carduelis carduelis Saka LC Ek II Curduelis cannabina Ketenkuşu LC - Emberiza hortulana Kirazkuşu LC Ek II Emberiza melanocephala Karabaş kirazkuşu LC Ek II Emberiza calandra Tarla kirazkuşu NE Ek III Mammalia Memeliler Erinaceus concolor Kirpi LC - Crocidura leucodon Tarla sivrifaresi LC Lepus europeus Yabani tavşan LC - Citellus citellus Gelengi NE - Arvicola terrestris Su sıçanı NE Rattus rattus Siyah sıçan, Ev sıçanı LC - Mus musculus Ev faresi LC - Apodemus mystanicus Kayalık faresi LC Canis lupus Kurt LC - Vulpes vulpes Tilki LC - Mustela nivalis Gelincik LC Ek III Hassas (VU) Asgari Endişe (LC) Neredeyse Tehdit Altında (NT) Belirlenmedi (NE) Kaynak: Kayseri KADDT Projesi ÇED Raporu, Proje kapsamında uyulması gereken Bern Sözleşmesi nin ilgili maddeleri aşağıda verilmiştir. Madde 5 Tüm taraf ülkelerin Ek-I de verilen yabani bitki türlerinin korunması için gerekli yasal ve idari önlemleri alması gereklidir. Bu bitkilerin kasten toplanması, kesilmesi ya da kökünden sökülmesi yasaklanmalıdır. Tüm taraf ülkelerin bu bitkilerin elde bulundurulmasını ve satışını yasaklaması gereklidir. 35/52

43 Madde 6 Tüm taraf ülkelerin Ek-II de verilen yabani hayvan türlerinin korunması için gerekli yasal ve idari önlemleri alması gereklidir. Aşağıda sıralanan hususların özellikle yasaklanması gerekmektedir. a. Her türlü kasten yakalama, alıkoyma ve kasten öldürme, b. Yavrulama ve dinlenme alanlarına kasten zarar verilmesi ya da ortadan kaldırılması, c. Yabani faunaya kasten ve özellikle yavrulama, büyüme ve kış uykusu döneminde bu Sözleşmenin amaçlarına ters düşecek şekilde rahatsızlık verilmesi, d. Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak, e. Bu madde hükümlerinin etkinliğine katkı sağlayacak hallerde, tahnit edilmiş hayvanlar ve hayvandan elde edilmiş kolayca tanınabilir herhangi bir kısım veya bunun kullanıldığı malzeme dahil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti. Madde 7 1. Tüm taraf ülkeler, Ek-III te belirtilen yabani faunanın korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. 2. Ek-III te belirtilen yabani faunanın her türlü işletme şekli, 2. maddenin şartları gözönünde tutularak, populasyonlarının varlığını tehlikeye düşürmeyecek şekilde düzenlenmiş olacaktır. 3. Alınacak önlemler; a. Kapalı av mevsimlerini ve/veya işletmeyi düzenleyen diğer esasları, b. Yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun durumlarda, işletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanmasını, c. Yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satışının, satmak amacıyla elde bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satışa çıkarılmasının uygun şekilde düzenlenmesi hususlarını kapsayacaktır. Bern Sözleşmesi Ek-II de verilen ve Proje Sahası ve yakın çevresinde bulunması muhtemel olan hayvan türleri değerlendirildiğinde, iki yaşamlıların beslenme, üreme ve dinlenme alanları Karasu Çayı nın kenarında olup, Proje Sahası nın uzağındadır. Bunun yanı sıra sürüngen türleri de akarsuların yakınındaki alanları tercih etmektedir. Bu nedenle, bu türlerin de Karasu Çayı nın kenarında bulunmaları muhtemeldir. Zira, bu türlerin bu alanda suya erişimi Proje Sahası na göre daha kolaydır. Kuş türleri yuva yapmak için tarım alanlarını tercih edebilirler (örn. Proje Sahası na yakın tarım alanları). Kuşlar tarım alanlarında kolaylıkla bulabildikleri böceklerle beslenmekte olup, Proje Sahası nın yakın çevresinde başka tarım alanlarını kolaylıkla bulabileceklerdir. Bu nedenle, Proje faaliyetlerinden dolayı özel olarak korunan herhangi bir fauna türünün tehlike altına girmesi beklenmemektedir. 36/52

44 Alanda bulunması olası türlerden yalnızca Tosbağa IUCN 2002 Küresel Ölçekte Tehdit Altında Olan Türler listesinde VU (Zarar görebilir) kategorisinde yer almaktadır. Koruma altına alınmamış bölgelerde ve belirli kurallar uyarınca avı serbest fauna türleri Av Mevsimi Merkez Av Komisyonu Kararları ile belirlenmektedir. Bu belirleme, doğa korumada görevli kamu kuruluşları ile ortaklaşa saptanmakta ve yıldan yıla değişmektedir Merkez Av Komisyonu Kararlarına göre Proje Sahası ve yakın çevresinde av döneminde avlanma yasağı getirilmiş herhangi bir fauna türü bulunmamaktadır. Fauna türlerinin korunması için bir önlem olarak, Proje Sahası nda bulunan kuş yuvaları bir biyolog tarafından Proje Sahası nın dışına taşınacaktır. Biyolog ayrıca sahanın inşaat öncesi hazırlanması (tesviye vb.) ve mobilizasyon çalışmalarını denetleyecek ve fauna türlerinin zarar görmesi engellenecektir. Ayrıca, sahanın etrafına yerleştirilecek tel örgüler sahaya hayvanların girişini engelleyecektir. IUCN Kırmızı Listesi nde VU ve NT olarak verilen ve Bern Sözleşmesi nin eklerinde yer alan türlerin korunması için projede çalışacak personelin düzenlenecek eğitimlerle bilincinin artırılması da sağlanacaktır. 4.7 Koruma Alanları Hörmetçi Sazlığı önerilen Proje Sahası nın yaklaşık 5,5 km güneybatısında bulunmakta olup, Proje Sahası na yakın konumda bulunan tek korunan alandır (bk. Şekil 4-5). Hörmetçi Sazlığı 2004 yılında Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alan ilan edilmiştir. Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği (17 Mayıs 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete) uyarınca katı atık düzenli depo sahalarının tampon bölge lerde inşa edilmesi yasaktır. Bu yönetmeliğe göre bahse konu sulak alanın tampon bölgesi sulak alan sınırından itibaren 2500 m genişliğinde bir alanı kapsamaktadır. Bu nedenle, Hörmetçi Sazlığı nın 5,5 km uzağında bulunan Proje Sahası tampon bölge sınırları dışında kalmaktadır. 37/52

45 Kayseri SWL Kaynak: ÇOB Coğrafi Bilgi Sistemi (gis.cevreorman.gov.tr). Şekil 4-5 Hörmetçi Sazlığı ve Proje Sahası Proje Sahası nda yapılan gözlemler neticesinde yüzeyde herhangi bir kültürel varlığa rastlanmamıştır. Ayrıca, Kayseri Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından hazırlanan 2008 Yılı Đl Çevre Durum Raporu ile Kültür ve Turizm Bakanlığı nın internet sitesinde verilen bilgilere göre alanda kayıtlı herhangi bir kültürel varlık da bulunmamaktadır. 38/52