T.C. Kalkınma Bakanlığı Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi.

Transkript

1 Bölge Kalkınma İdaresi

2 KAPSAM GAP Eylem Planı GAP İdaresi ve Faaliyetleri Sektörel Fırsatlar

3

4 TÜRKİYE SURİYE IRAK 4

5 TÜRKİYE-GAP KARŞILAŞTIRMALARI TÜRKİYE GAP GAP/TR % Yüzölçümü (km 2) Nüfus (milyon)* Yıllık Nüfus Artış Hızı (binde) arası

6 TOPRAK POTANSİYELİ TOPLAM YÜZÖLÇÜMÜ DİĞER 90.3 % GAP BÖLGESİ 9.6 % EKONOMİK OLARAK SULANABİLİR ALAN GAP BÖLGESİ 20.0 % DİĞER 80.0 %

7 TÜRKİYE HAVZALARA GÖRE SU POTANSİYELİ Fırat-Dicle Diğer 46% FIRAT 17% DİCLE 11% Diğer DOĞU AKDENİZ 6% BATI KARADENİZ 5% ANTALYA 6% DOĞU KARADENİZ 8%

8 GAP TOPRAK ve SU KAYNAKLARI GELİŞTİRME PROJELERİ FIRAT Karakaya Bar./HES Aşağı Fırat Sınır Fırat Suruc Baziki Adıyaman Kahta DİCLE Dicle - Kralkızı Batman Batman - Silvan Garzan Ilısu Adıyaman Göksu Araban Cizre Gaziantep Türkiye'nin 25 havzasındaki toplam su potansiyeli 186 Milyar m³ olup bunun, 32 Milyar m³ ü Fırat ve 21 Milyar m³ ü Dicle'de olmak üzere toplam 53 Milyar m³ bu iki havzada yer almaktadır. Ancak yıllık kullanılabilir su potansiyeli, 14 Milyar m³ ü yeraltı suyu olmak üzere, toplam 112 Milyar m³ tür. Toplam 22 baraj, 19 HES 1.82 milyon ha, MW, 27 milyar kwh

9 GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ Toprak, su ve insan kaynaklarını geliştirmeyi hedefleyen: ENTEGRE SOSYO-EKONOMİK SÜRDÜRÜLEBİLİR bir bölgesel kalkınma projesidir

10 GAP IN KAPSADIĞI GELİŞME SEKTÖRLERİ Tarım Sanayi Ulaşım-Haberleşme Kentsel-Kırsal Altyapı Sağlık Eğitim Turizm Kültür

11 GAP TAMAMLANDIĞINDA 1.8 Milyon ha alan sulamaya açılacaktır Yılda 27 milyar kwh elektrik üretimi gerçekleşecektir Yaklaşık 3.8 milyon kişiye istihdam Yılda 27,1 milyar ABD dolar katma değer Kişi Başı Gelirde % 209 Artış GAP Master Plan

12 GAP TA GERÇEKLEŞMELER 1989 Master Plan Hedeflerine göre; 2010 yılı sonu itibariyle gerçekleştirilen 33,7 milyar TL lik harcama ile, yüzde 80 oranında nakdi gerçekleşme sağlanmıştır. NAKDİ GERÇEKLEŞMELER Milyar TL 42,1 33,7 Toplam Harcama YÜZDE GERÇEKLEŞME Harcanan Kalan 2010 yılı sonu

13 GAP YATIRIM TAHSİSLERİ 2011 Fiyatlarıyla GAP YATIRIM TAHSİSLERİ (Milyon TL) GAP YATIRIM TAHSİSLERİ TÜRKİYE İÇİNDEKİ PAYI (%)

14 GAP HİDROELEKTRİK ENERJİ PROJELERİ GERÇEKLEŞME 240 MW İhaleye hazır % MW Kalan % MW İnşaat % MW İşletme % 74 TOPLAM : MW

15 GAP KAPSAMINDA İŞLETMEDE OLAN BARAJLAR Baraj ve HES İşletmeye Geçiş Yılı Elektrik Üretimi* Karakaya Barajı ve HES Atatürk Barajı ve HES Kralkızı Barajı ve HES Karkamış Barajı ve HES Dicle Barajı ve HES Birecik Barajı ve HES Batman Barajı ve HES Toplam Kaynak: TEİAŞ Genel Müdürlüğü (*) 2010 yılı sonu itibariyle

16 GAP SULAMA PROJELERİ DSİ+TİGEM= ha (% 18,7) TOPLAM : ha (2011 OCAK İTİBARİYLE)

17 GAP SULAMA YATIRIMLARI GAP SULAMA YATIRIMLARI (BİN TL) 2011 Fiyatları ile

18 GAP YATIRIM TAHSİSLERİ GAP SULAMA YATIRIMLARI (%)

19 GAP SULAMALARI TAMAMLANDIĞINDA Toplam Sulanacak Alan: 1.82 milyon ha Buğday bin ton Pamuk bin ton Soya bin ton Mısır bin ton

20 GAP TAMAMLANDIĞINDA BİTKİSEL ÜRETİM PROJEKSİYONU (GAP/TÜRKİYE %)

21 GAP ULAŞTIRMA ALTYAPISI Bölgeyi en yakın limanlar (Mersin ve İskenderun) bağlayan otoyol hizmete girmiştir. Şanlıurfa-Silopi (Habur Sınır Kapısı dahil) 2x2 bölünmüş yolu Fiziki gerçekleşme % 75 tır. Bölge de 2 adet konvansiyonel 5 adet STOL tipi havalimanı faaliyettedir. Şırnak havaalanının temeli atılmıştır. Türkiye nin en büyük kargo havalimanı 16 Temmuz 2007 tarihinde hizmete girmiştir.

22 GAP SANAYİ ALTYAPISI Organize Sanayi Bölgeleri; * 14 adet OSB tamamlanmıştır * 6 adet OSB inşaatı devam etmektedir Küçük Sanayi Siteleri; * 32 adet KSS tamamlanmıştır * 7 adet KSS inşaatı devam etmektedir Serbest Bölgeler; * 2 adet Serbest Bölge vardır.( Mardin ve Gaziantep)

23 GAP BÖLGESİNDE İŞLETME SAYISI ve İSTİHDAM ( ) İŞLETME SAYISI İSTİHDAM

24 GAP BÖLGESİNDEKİ İŞLETMELERİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI Makine ve Metal 10,2% Orman ve Kağıt 2,7% Madencilik 9,3% Gıda 24,7% İşletme Petro-Kimya 12,0% Tekstil ve Deri 41,1% (2010 Sonu İtibariyle)

25 GAP BÖLGESİNDEKİ İŞLETMELERİN İSTİHDAMA GÖRE DAĞILIMI Madencilik 6,6% Orman ve Kağıt 1,1% Makine ve Metal 3,9% Gıda 16,7% Toplam İstihdam Petro-Kimya 6,5% Tekstil ve Deri 65% (2010 Sonu İtibariyle)

26 GAP İHRACATI VE İTHALATI (MİLYON $) İHRACAT Türkiye GAP Bölgesi GAP % 2,09 2,48 3,05 2,83 3,06 3,33 4,35 4,55 İTHALAT Türkiye GAP Bölgesi GAP % 1,69 1,57 1,63 1,55 1,62 1,61 1,78 2, İTHALAT İHRACAT Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı web Sitesi, revizyon göstergeleri

27 GAP EYLEM PLANI

28 GAP EYLEM PLANI 9 ilde Ekonomik ve Sosyal Konsey Toplantıları yapılarak yerel katılımcıların talep ve önerileri belirlenmiştir. Toplantılara bürokratlar, milletvekilleri, mülki idare amirleri ve yerel yöneticiler, ekonomik ve sosyal konsey temsilcileri (STK, dernek vb.) iştirak etmiştir. Ankara da milletvekilleri, bürokratlar, mülki idare amirleri ve yerel yöneticiler, medya temsilcileri ve GAP Kalkınma Platformu üyeleriyle değerlendirme toplantıları yapılarak görüş ve önerileri alınmıştır. GAP Bölgesi için Rekabet Gündemi Araştırması sonuçlarından yararlanılmıştır. Kamu Kurum ve Kuruluşları, GAP Eylem Planı kapsamında yürütecekleri proje ve faaliyetleri bildirmiştir.

29 GAP EYLEM PLANI GAP Eylem Planı, 1. Ekonomik Kalkınmanın Gerçekleştirilmesi 2. Sosyal Gelişmenin Sağlanması 3. Altyapının Geliştirilmesi 4. Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi olmak üzere 4 ana gelişme ekseni temel alınarak hazırlanmıştır.

30 Yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanma yaygınlaştırılacaktır. T.C. Kalkınma Bakanlığı GAP EYLEM PLANI 1. Ekonomik Kalkınmanın Gerçekleştirilmesi Cazibe Merkezleri oluşturulacak, Teşvik politikaları bölgesel potansiyellere uygun olarak yeniden şekillendirilecek, KOBİ lerin finansmanı erişimi kolaylaştırılacaktır, Bölgenin doğal ve kültürel varlıkları geliştirilecek, turizm altyapısı iyileştirilecek, turizm çeşitlendirilecek ve çekim merkezleri oluşturulacak, Tarımsal işletmelere destek sağlanacak, tarımsal örgütlenme özendirilecek ve organik tarım faaliyetleri yaygınlaştırılacak, mayınlı araziler temizlenerek tarıma kazandırılacak,

31 GAP EYLEM PLANI 2. Sosyal Gelişmenin Sağlanması Bütün eğitim kademelerinde fiziki ve beşeri altyapı geliştirilecek ve fırsat eşitliği artırılacaktır. Sağlık hizmetleri iyileştirilecek ve bölgenin temel sağlık göstergelerinin ülke ortalamasına yaklaşması sağlanacaktır. Meslek edindirme, beceri kazandırma ve kişilerin kendi işlerini kurmalarına yönelik eğitim ve danışmanlık hizmetleri verilecek, İŞKUR un yerel düzeydeki kurumsal kapasitesi geliştirilecektir. Kadınların, yaşlıların, gençlerin, çocukların ve özürlülerin yaşam kaliteleri ve sosyal durumları iyileştirilecektir. Spor, kültür ve sanat alanlarında bölgedeki tesis ihtiyacı giderilecek, mevcut tesislerin fizikî durumları iyileştirilecektir.

32 GAP EYLEM PLANI 3. Altyapının İyileştirilmesi Sulama projeleri hızlandırılacak, 1,06 milyon hektarlık alan 2012 yılına kadar sulamaya açılmış olacaktır. Bölge ulaştırma ve lojistik hizmetleri güçlendirilecek, karayolu iyileştirme yatırımlarına hız verilecek ve hava ulaşımı altyapısı güçlendirilecektir. Doğalgaz ve elektrikte iletim ve dağıtım altyapıları iyileştirilecektir. OSB, KSS ve diğer ortak sanayi ve ticaret altyapıları güçlendirilecek, sınır ticaretini kolaylaştırıcı altyapı geliştirilecektir. Bölgede acil konut ihtiyacının karşılanması ve kent merkezlerinde yapı kalitesinin artırılması amacıyla faaliyetler yoğunlaştırılacaktır. İçmesuyu, atık su ve katı atık altyapısı geliştirilecektir.

33 GAP EYLEM PLANI 4. Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi 2008 yılında; bölgenin bütün illerine hizmet edecek Kalkınma Ajanslarının kurulmasıyla bölgedeki kalkınma ajansları faaliyete geçmiş olacaktır. Bölgede mahalli idarelerin kalkınma ve hizmet verme konusundaki etkinlik ve imkanları artırılacaktır. Özel sektör kuruluşları, meslek kuruluşları ve STK'ların gelişimi desteklenecek, bölgenin sosyal ve kurumsal sermayesi güçlendirilecektir. GAP Bölge Kalkınma İdaresi Teşkilatı nın kurumsal kapasitesi güçlendirilecektir.

34 2008 yılı için sağlanan 1 milyar TL lik ek finansmanla GAP ın ödenek payı kamu yatırımları içinde %12 ye, 2009 yılında 3.1 milyar TL ile %14.4 e 2010 yılında da 4 milyar TL ile %14.2 ye yükselmiştir. T.C. Kalkınma Bakanlığı GAP EYLEM PLANI FİNANSMAN İHTİYACI Gelişme Ekseni Ekonomik Kalkınmanın Gerçekleştirilmesi Sosyal Gelişmenin Sağlanması Altyapının Geliştirilmesi Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi Toplam Finansman ihtiyacı Halihazır Olağan Finansman Ek Finans İhtiyacı Merkezi Bütçe Dışı Ek Finansman Merkezi Bütçeden Ek Finansman 1 344,2 247, , , , , , , , , , , ,2 121, ,9 120,9 Toplam , , , , ,0

35 T.C. KALKINMA BAKANLIĞI GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI

36 GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ TEŞKİLATI G A P BÖLGE KALKINMA İDARESİ TEŞKİLATI GAP YÜKSEK KURULU GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞBAKAN DEVLET BAKANI (GAP) DEVLET BAKANI (DPT) BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANI TARIM VE KÖY İŞLERİ BAKANI MERKEZ TAŞRA * tarihli genelgeyle Başkan Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı, üyeler Bayındırlık ve İskan Bakanı, Tarım ve Köy İşleri Bakanı olarak belirlenmiştir.

37 GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ NİN GÖREVLERİ PLANLAMA İZLEME, DEĞERLENDİRME ve KOORDİNASYON EKONOMİK ve SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK PROJE UYGULAMALARI

38 İZLEME, DEĞERLENDİRME ve KOORDİNASYON

39 İZLEME, DEĞERLENDİRME ve KOORDİNASYON GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI GAP EYLEM PLANI NI İZLİYOR DEĞERLENDİRİYOR ve KOORDİNE EDİYOR

40 İZLEME, DEĞERLENDİRME ve KOORDİNASYON -GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanının başkanlığında Bakanlık ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının Bakanlık ve Müsteşarlıklarda en az Müsteşar Yardımcısı, diğer kurum ve kuruluşlarda ise Genel Müdür düzeyindeki temsilcilerinden oluşan komite oluşturulmuştur. Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Kültür ve Turizm Bakanlığı Çevre ve Orman Bakanlığı Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Karayolları Genel Müdürlüğü Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü (İŞKUR) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü (Komite gerekli gördüğü takdirde diğer kamu kurum ve kuruluşlarını da komite üyesi olarak görevlendirmeye karar verebilir.)

41 SOSYAL ve EKONOMİK GELİŞMEYE YÖNELİK PROJE UYGULAMALARI

42 SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) Gençlik için Sosyal Gelişim Projesi Çocuk Okuma Odaları Topluma Dayalı Ana Çocuk Sağlığı Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi 2011 Yılı Haziran sonu itibariyle ÇATOM sayısı 40, ulaşılan kişi sayısı olmuştur 2008 yılında ÇATOM larda ; katılımcı TL gelir elde etmiş, katılımcı iş bularak çalışmaya başlamış, - 86 katılımcı tarafından 55 işyeri açılmıştır Bugüne kadar ; kadın iş bularak çalışmaya başlamış, katılımcı tarafından 62 işyeri açılmıştır.

43 SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) Gençlik için Sosyal Gelişim Projesi Çocuk Okuma Odaları Topluma Dayalı Ana Çocuk Sağlığı Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi 2009 yılında Bölge de 9 ildeki Gençlik ve Kültür Evinde; Kapasite artırıcı faaliyetler Sosyal-Kültürel faaliyetler Toplumsal kalkınma faaliyetleri İstihdama yönelik faaliyetler Değişim programları 2010 Aralık ayı sonuna kadar 85 bin gence ulaşılmıştır.

44 SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) Gençlik için Sosyal Gelişim Projesi Çocuk Okuma Odaları Topluma Dayalı Ana Çocuk Sağlığı Projesi 2011 Yılı itibariyle 11 Çocuk Okuma Odası, 12 Çocuk Oyun Odası ve 8 Cheetos Gelişim Merkezi hizmet vermektedir yılları arasında toplam çocuğa ulaşılmıştır. Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi

45 SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) Gençlik için Sosyal Gelişim Projesi Çocuk Okuma Odaları Topluma Dayalı Ana Çocuk Sağlığı Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi Kadın ve 5 yaş altı çocuklara eğitim, yönlendirme, sevk yoluyla sağlık hizmeti götürülmektedir. Mardin Merkez,Kızıltepe, Diyarbakır Merkez ve Kilis Merkez de uygulanmaya devam edilmektedir. Bugüne kadar toplam kadın ve çocuğa ulaşılmıştır.

46 SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) Gençlik için Sosyal Gelişim Projesi Çocuk Okuma Odaları Topluma Dayalı Ana Çocuk Sağlığı Projesi Sağlıklı Göz ve Eğitimde Başarı Projesi Sosyal güvenceden yoksun 7-15 yaş arası öğrencilerin görme kusurlarının en aza indirilmesi, göz kusuru nedeni ile eğitimden yeteri kadar yararlanamayanların başarı seviyesinin artması ve ileride kalıcı göz kusuruna neden olacak basit göz hastalıklarının erken teşhis ve tedavi ile önlenmesi sağlanmaktadır. 20 bin çocuğun göz taraması yapılmıştır. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi nden teknik destek alınarak uygulanan proje, Mc Donald s Çocuk Vakfı nın finansal desteği ile yürütülmektedir.

47 SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Türkiye nin az gelişmiş bölgelerinde kadınların ve kadın STK larının kapasitelerinin artırılması programı (Avrupa Birliği Fon Desteği) Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz Bölgelerindeki 30 ilde kadınların ve kadın sivil toplum örgütlerinin kapasitesini geliştirmek. Şanlıurfa, Van, Trabzon Yerel Kadın Destek Merkezleri (YKDM) Toplam 5 Milyon Avro ( 3 milyon Hibe, 2 Milyon Teknik Destek)

48 DIŞ KAYNAKLI TAMAMLANAN PROJELER GAP Bölgesi nde Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Projesi Bu proje yenilikçi üretim-pazarlama ile ilgili stratejiler ve yeni imaj oluşturma yoluyla Güneydoğu Anadolu da kadınların sosyal ve ekonomik yaşamını güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Bütçesi : $ Proje Süresi : Mart Mart 2011 Finansmanı İsveç Kalkınma İşbirliği Ajansı (SİDA) tarafından sağlanan proje; GAP İdaresi ve UNDPtarafından ortaklaşa yürütülmektedir.

49 EKONOMİK GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projeleri GAP Bölgesi Sulama Sistemlerinin İşletmesi Bakımı ve Yönetimi Projesi Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Arttırılması Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Lider Çiftçi Yetiştirme Programı (Tarım Kampı) Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Projesi GAP Bölgesinde Yemeklik Baklagil ve Tahıl ÇeşitlerininDenenmesi ve Uygun Tohumluk Üretim Sisteminin Geliştirilmesi Projesi II (Dicle Ünv. ve ICARDA) Harran Ovası Tuzluluk Haritasının Oluşturulması ve Tuzlulaşmanın Bitkisel Verim Kayıplarına Etkisinin Tahmini Üzerinde Bir Araştırma Projesi ( Harran Üniversitesi ) GAP Bölgesinde Zeytin Yetiştiriciliğinde ve İşleme Sanayinde Mevcut Durumun Belirlenmesi ve Gelişme Olanakları Üzerinde Bir Araştırma Projesi (Harran Üniversitesi ) Yerli ve Yabancı Üzüm Çeşitlerinin Adıyaman Ekolojisine Adaptasyonu, Demonstrasyonu, Üretimi ve Modern Bağcılık Projesi (Adıyaman Üniversitesi) Hayvancılığın Geliştirmesi Projesi

50 EKONOMİK GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projeleri GAP Bölgesi Sulama Sistemlerinin İşletmesi Bakımı ve Yönetimi Projesi Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Arttırılması Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Lider Çiftçi Yetiştirme Programı (Tarım Kampı) Sulamaya açılmış ve yeni açılacak alanlarda uygulanmaktadır. - Sulama Birlikleri kapasite geliştirme çalışmaları, - Sulama sistemleri uygulamaları, - Yetiştiricilik uygulamaları, - Uygulamalı çiftçi eğitim ve teknik geziler. Proje kapsamında çiftçiye ulaşılmıştır. Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Projesi Hayvancılığın Geliştirmesi Projesi

51 EKONOMİK GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projeleri GAP Bölgesi Sulama Sistemlerinin İşletmesi Bakımı ve Yönetimi Projesi Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Arttırılması Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Lider Çiftçi Yetiştirme Programı (Tarım Kampı) Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Projesi - Örnek Meyve Bahçeleri Tesisi - Yabani Antep Fıstığı (Bıttım Ağacı) Aşılaması - Arıcılık - Yem Bitkileri Üretimi - Sebzecilik - Üretim organizasyonlarının oluşturulması - Çiftçi eğitimleri - Diğer (mantar, çiçek,...vb.) üretimi 2008 yılı sonu itibariyle çiftçiye ulaşılmıştır yılı kapsamında Katılımcı Kırsal Kalkınmaya yönelik (Diyarbakır-Ergani,Adıyaman-Samsat, Batman- Merkez) Havza Geliştirme projeleri uygulanmaktadır Hayvancılığın Geliştirmesi Projesi

52 EKONOMİK GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projeleri GAP Bölgesi Sulama Sistemlerinin İşletmesi Bakımı ve Yönetimi Projesi Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Arttırılması Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Lider Çiftçi Yetiştirme Programı (Tarım Kampı) Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Projesi Kamu tarafından sunulan sosyal hizmetlerin fiziksel ve sosyal altyapının gelişme potansiyeli bulunan köylerde yoğunlaştırılması yoluyla kırsal alanda cazibe merkezleri oluşturmak ve kırsal nüfusa yönelik hizmetlerin bu cazibe merkezleri üzerinden sunumunu sağlamak amacıyla Siirt, Şırnak, Batman, Kilis (2008 yılı başında projeye dahil oldu) illerinde uygulanmaktadır. Hayvancılığın Geliştirmesi Projesi

53 EKONOMİK GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projeleri GAP Bölgesi Sulama Sistemlerinin İşletmesi Bakımı ve Yönetimi Projesi Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Arttırılması Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Lider Çiftçi Yetiştirme Programı (Tarım Kampı) Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Projesi Hayvancılığın Geliştirmesi Projesi yaş grubundaki köylü çocukların yaz tatili döneminde 12 günlük devreler halinde tarım kampı yapılarak, eğitilmeleri ve bu eğitim sonucunda kazanılan becerilerin izlenmesi ve geliştirilmesi ile gelecekteki tarım liderlerinin yetiştirilmesini kapsamaktadır. Toplam 869 öğrenciye eğitim verilmiştir.

54 EKONOMİK GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projeleri GAP Bölgesi Sulama Sistemlerinin İşletmesi Bakımı ve Yönetimi Projesi Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Arttırılması Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Lider Çiftçi Yetiştirme Programı (Tarım Kampı) Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Projesi Hayvancılığın Geliştirmesi Projesi Erozyonu önleme ve rekreasyon amaçlı Toplam fidan dikilmiştir yılında Akçakale ve Harran ilçelerine bağlı tüm okul ve camiler ağaçlandırılmıştır.

55 EKONOMİK GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projeleri GAP Bölgesi Sulama Sistemlerinin İşletmesi Bakımı ve Yönetimi Projesi Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Arttırılması Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Lider Çiftçi Yetiştirme Programı (Tarım Kampı) Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Projesi Hayvancılığın Geliştirmesi Projesi Sözleşmeli Koyunculuk (GAP Halkaları) Projesi (Batman, Şırnak, Mardin) dönemi boyunca projeden 946 çiftçi yararlanmış ve sürü mevcudu ulaşmıştır. Sözleşmeli Kilis Keçisi Damızlık İşletmeleri Kurulması Projesi 5 çiftçiye 345 adet damızlık Kilis keçisi dağıtılmıştır. Yem Bitkilerini Geliştirme Projesi Toplam 346 çiftçiye ulaşılmıştır.

56 REKABET GÜNDEMİ ÇALIŞMALARI YENİLENEBİLİR ENERJİ Amaç: Yenilenebilir enerji ve eneri verimliliğini GAP Bölgesinde artırmak Yol haritası hazırlandı. Pilot projeler ve fizibiliteleri hazırlandı; Tarımsal atıklardan elektrik üretimi Hayvansal atıklardan elektrik üretimi Güneş enerjili sulama sistemleri Otel ve kamu binalarında güneş enerjili soğutma Sanayi de güneş enerji sistemlerinden yararlanma KOBİlerde verimlilik artırıcı projelerin uygulanması Kamu binalarında enerji verimliliği tedbirleri

57 DEVAM EDEN ÇALIŞMALAR EKONOMİK VE SOSYAL GELİŞMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR GAP Organik Tarım Küme Geliştirme Projesi Projenin amacı, organik tarım alanında başta Şanlıurfa olmak üzere GAP illerinde yürütülecek küme geliştirme çalışması ile Bölgenin tarımsal potansiyellerinin değerlendirilmesi ve organik gıda, içecek ve organik tekstil sektörlerinin daha rekabetçi bir konuma gelmesini sağlamaktır. Hedef kitleyi tarımsal, gıda ve tekstil imalatı ile uğraşan işletmeler, ilgili kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları ve üniversiteler oluşturmaktadır. Proje yıllarında Bölgesel çapta uygulanacak olup, Şanlıurfa dan sevk ve idare edilecektir. Eylem Planı hazırlık çalışmaları devam etmektedir.

58 ULUSAL ve ULUSLARARASI SERMAYENİN BÖLGEYE ÇEKİLMESİ GAP ın yatırım fırsatlarını değerlendirilmesine ve tanıtılmasına yönelik Forum, kongre, seminer, çalıştay teknik gezi vb. düzenlemek GAP Kalkınma Platformu Girişimcileri Destekleme Projesi Rekabet Gündemi Çalışması; GAP ın rekabet gücünü artıracak, bölgeyi markalaştıracak strateji ve sektörlerin ortaya çıkarılması

59 ULUSAL VE ULUSLAR ARASI SERMAYENİN BÖLGEYE ÇEKİLMESİ REKABET GÜNDEMİ ÇALIŞMASI Amaç: GAP ın rekabet gücünü artıracak, bölgeyi markalaştıracak strateji ve sektörlerin ortaya çıkarılması. Süreç: Yaklaşık 20 kişilik yerli ve yabancı uzman, Ankara ve Bölgede çok sayıda kamu, özel sektör ve STK temsilcilerinin katıldığı alan çalışmaları, Değerlendirme Toplantıları ve Analizler sonucunda strateji belgesinin hazırlanması Sonuç: Vizyon: Sürdürülebilir Medeniyetler Beşiği 5 temel strateji: Sürdürülebilir üretim Girişimciliği geliştirme Uluslararasılaştırma Uygulamalı teknoloji merkezleri Kümeleme ve ağ oluşturma 3 temel sektör: Yenilenebilir enerji Turizm Organik tarım- Organik tekstil-organik çocuk giysisi

60 ÇEVRE, KÜLTÜR ve TURİZM PROJELERİ Çevre Projeleri Kültür ve Turizm Projeleri GAP Bölgesi nin günümüzdeki ve yakın gelecekteki iklim durumunun incelenmesi GAP Biyolojik çeşitlilik araştırma projesi GAP Bölgesi yaban hayatı projesi

61 ÇEVRE, KÜLTÜR ve TURİZM PROJELERİ Çevre Projeleri Kültür ve Turizm Projeleri Hasankeyf tarihi ve Arkeolojik Sit alanı araştırma, kazı ve kurtarma projesi Kültürel Mirasın Geliştirilmesi Projesi Entegre Stratejik Eylem Planı Güneydoğu Anadolu Kültürel Miras ve Turizm Kalkınma Birliği

62 9 İl, 31 Proje, El sanatları, Envanter, Tanıtım, Restorasyon Gaziantep Kahvehane Rehber Yetiştirilmesi Urfa Geleneksel Yöre Kilimleri Şırnak El Sanatları Batman El Sanatları Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi Gaziantep Butik Otel Yesemek Şanlıurfa Kısas Tanıtım Süryani Yaşam Biçimi Anadolu Evleri/Hanımevi Hijyen Eğitimi Mardin Rehberi MardinTelkari Dayı Ahmet Konağı Restorasyonu Adıyaman Askerlik Şubesi Restorasyonu Kilis Kentsel ve Kırsal Mimari Antep İşi Nakış El Sanatı Siirt Tiftik Dokumacılığı Deyrulzafaran Manastırı Zeugma, Halfeti ve Rumkale Gazi Caddesi Renovasyonu Kültür Varlıkları Uzay Bilgi Teknolojileri Zeugma Kil Mühür Baskıları Şanlıurfa Tarihi Hanlar Bölgesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi Tanıtım Diyarbakır El Sanatları Geleneksel Urfa Evi (Narlı Ev) Yenikapı Sokak Renovasyonu Naib Hamamı Cizre İnanç Parkı

63 ALTYAPIYA İLİŞKİN FAALİYETLER Harita Çalışmaları : 97 yerleşim yeri harita alımı yapıldı, İmar Planlama Çalışmaları : 62 yerleşim yeri imar planı. Kanalizasyon ve Arıtma Çalışmaları : Akçakale Kanalizasyon ve Arıtma Tamamlanmıştır. Ceylanpınar; Kanalizasyon ve Arıtma Tamamlanmıştır, Kahta; Kanalizasyon Tamamlanmıştır, Arıtma tesisleri Güneybatı 1 %65, Güney 2 % 100 oranında tamamlanmıştır.

64 ALTYAPIYA İLİŞKİN FAALİYETLER Katı Atık Çalışmaları : 10 yerleşim yerinde fizibilite alışmaları tamamlanmış, Bunlardan 6 sıının Uygulanma Projeleri tamamlanmış, Kilis ; Katı Atık Düzenleme Depolama Tesisi İnşaatı devam etmektedir

65 NİÇİN GAP BÖLGESİ Pazar Büyüklüğü Altyapı Devlet Yardımları İşgücü Maliyetleri Enerji Fiyatları Sanayi Parsel Fiyatları İnsan Kaynakları

66 PAZAR BÜYÜKLÜĞÜ (Nüfus) Kaynak: EUROSTAT (2007, Üye ülkeler) TURKSTAT (2010, Güneydoğu Anadolu Bölgesi)

67 ORTADOĞU PAZARINA YAKINLIK

68 GAP SANAYİ ALTYAPISI Adıyaman Diyarbakır Gaziantep Batman Siirt Kilis Şanlıurfa Mardin Şırnak Organize Sanayi Bölgesi 13 adet faaliyette 6 adet devam eden 2 adet serbest bölge Mardin-Gaziantep Küçük Sanayi Sitesi 29 adet faaliyette 9 adet devam eden

69 İŞGÜCÜ MALİYETLERİ Aylık Ücretler (2007, Avro) Kaynak: ILO (Slovenya, Macaristan, Polonya ve Slovakya 2007) EUROSTAT (Macaristan, Polonya ve Slovakya döviz kuru oranları 2007) T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Minimum Ücret 2007) T.C: Merkez Bankası (Ortalama yıllık döviz kuru 2007) Tahmini: Çek Cumhuriyeti nde işgücü maliyetleri Slovenya Macaristan Polonya Çek Cum. Slovakya Türkiye GAP Bölgesi

70 SEKTÖREL FIRSATLAR

71 YATIRIM TEŞVİK SİSTEMİ (2009/15199) GAP BÖLGESİ (Bölge 3 ve Bölge 4) A Genel Yatırım Teşvik Sistemi B Büyük ölçekli yatırımlar için Teşvik Sistemi C Bölge ve Sektör Bazlı Teşvikler D Tekstil Firmalarının 4. Bölgeye taşınması (31/12/2010 tarihine kadar taşınma şartı olduğundan artık uygulamada değil)

72 A Genel Yatırım Teşvik Sistemi 1)Gümrük vergilerinden muafiyet ithal makine ve teçhizat Teşvik Belgesi kapsamında vergiden muaftır 2) KDV muafiyeti Teşvik belgesi kapsamında alınan her türlü makine ve teçhizat KDV den muaftır 1) Sigorta primlerinin işveren hissesi 5 yıla kadar ödenir 2) Arazi tahsisi B Büyük ölçekli yatırımlar için Teşvik Sistemi Kimyasal: Hammadde üretimi için minimum 1 Milyar TL, diğer kimyasal üretim için minimum 300 milyon TL. Petrol : Minimum 1 milyar TL Transit boru hatları hizmetleri : 50 milyon TL Otomotiv: 250 milyon Demiryolları: 50 milyon TL Liman: 250 milyon TL Elektronik: LCD/Plasma üretümi 1 milyar TL, modüler panel üretimi 150 milyon TL, diğer elektronik üretimi 50 milyon TL Medikal and optik aletler: 50 milyon TL Eczacılık/ilaç: 100 milyon TL Havacılık Sanayii : 50 milyon TL makine: 50 milyon TL Madencilik : metal maden işleme 50 milyon TL

73 Kurumlar vergisi katkısı(%) B Büyük ölçekli yatırımlar için Teşvik Sistemi (devam) BÖLGE YATIRIMA KATKI ORANI VERGİ ORANI İşverene sigorta katkı süresi BÖLGE SÜRE 3 3 yıl 4 5 yıl

74 3. Ve 4. bölge: Tarım, tarıma dayalı sanayi, hazır giyim, plastik, metal eşya, turizm, sağlık ve eğitim 1) İşveren sigorta payı desteği, 5 yıla kadar 2) Arazi tahsisi 3) Faiz desteği (3 ve 4. bölge) Düşük kurumlar vergisi (%) BÖLGE Yatırıma katkı payı Vergi oranı C Bölge ve Sektör bazlı teşvikler İşveren sigorta desteği Bölge Süre 3 3 yıl 4 5 yıl Faiz Desteği (Puan) BÖLGE TL Kredi Döviz Kredi

75 SEKTÖREL FIRSATLAR BİTKİSEL ÜRETİM Elverişli iklim şartları Sulama İki yılda 5 ürün Sözleşmeli çiftçilik imkanları Yüksek kalitede ve çeşitli hammadde arzı Gıda işleme ve tarıma dayalı sanayide özel yatırım fırsatları Dondurulmuş, kurutulmuş ve paketlenmiş taze sebze ve meyve Salça ve diğer konserveler Tıbbi ve aromatik bitkiler ve bunların işlenmesi Kanola ve aspirden Bio-Dizel Sanayi ve evsel tüketim için bitkisel yağ halen ithal, ve petrol ürünlerinden sonra en fazla döviz ödenen kalem yağ ithalatıdır.

76 SEKTÖREL FIRSATLAR HAYVANSAL ÜRETİM Entegre hayvancılık et ve süt üretimi İvesi kuzu yetiştirme potansiyeli Sığır besiciliği potansiyeli Süt sığırcılığı potansiyeli Et ve süt işleme fabrikası Et soğuk hava depoları Entegre hayvancılık et ve süt üretim tesisleri

77 SEKTÖREL FIRSATLAR SU ÜRÜNLERİ Akarsu km Doğal Göl ha Mevcut Baraj Göl Alanı ha Planlanan Baraj Göl Alanı ha Ülke üretim hacmindeki payı % 0.22 Üretim (Avcılık ve Yetiştiricilik) ton/yıl Gelir 50 milyon $ ve kişiye istihdam

78 SEKTÖREL FIRSATLAR ORGANİK TARIM Kaliteli tarımsal alanlar Sulamaya yeni açılan alanlar Mayından temizlenecek araziler Kümelenme çalışmaları

79 SEKTÖREL FIRSATLAR SULAMA SİSTEMLERİ Damla sulama-yağmurlama Alçak basınçlı sistemler GAP Bölgesi nde sulamaya açılacak alanlar basınçlı sulama sistemiyle inşaa edilecektir

80 SEKTÖREL FIRSATLAR TEKSTİL ve HAZIR GİYİM Türkiye bu alanda dünyanın en önde gelen ihracatçı ülkeleri arasındadır Hammadde kalitesi yüksek uzmanlaşmış ve kaliteli işgücü pazarının varlığı Her yıl 700 bin ton kaliteli pamuk üretimi Özellikli iplik ve kumaş üretimi Organik tekstil Fason İmalat Yerel (Otantik ürünlerin imalatı ve pazarlanması) Yerel sanatkarların varlığı

81 SEKTÖREL FIRSATLAR İNŞAAT ve YAPI MALZEMELERİ GAP Bölgesi nin konut ve sanayide kullanılacak yapı malzemeleri ihtiyacı Ulaşım maliyetleri ucuz

82 SEKTÖREL FIRSATLAR ENERJİ Hidroelektrik Jeothermal Düzenlenmiş hukuki altyapı Özel sektörün enerji üretimi Artan enerji ihtiyacı Enerji hatlarının yenilenmesi Güneş Bio Yakıt Rüzgar

83 SEKTÖREL FIRSATLAR MADENCİLİK ve ENDÜSTRİYEL MAKİNELER Küresel mermer sanayinin ihtiyaç duyduğu orta ve yüksek kalitede büyük mermer rezervlerinin varlığı Birçok işlenmemiş maden kaynakları (Bakır, fosfat vb ) Hızlı endüstrileşmeyle beraber makine ekipman ihtiyacı

84 SEKTÖREL FIRSATLAR SAĞLIK Yerel ihtiyaçlar Bölgede özel hastane sayısının azlığı Bölgeye komşu ülkelerin ihtiyaçları

85 SEKTÖREL FIRSATLAR TURİZM EĞLENCE ve HEDİYELİK EŞYA Kültür ve Eko-Turizm İnanç turizmi Mevcut konaklama kapasitesi düşük Yatırım ihtiyacı çok yüksek Halı, telkari vb yerel el işlerinin varlığı

86 REKABET GÜNDEMİ ÇALIŞMALARI Amaç: GAP ın rekabet gücünü artıracak, bölgeyi markalaştıracak strateji ve sektörlerin ortaya çıkarılması. Süreç: Yaklaşık 20 kişilik yerli ve yabancı uzman, Ankara ve Bölgede çok sayıda kamu, özel sektör ve STK temsilcilerinin katıldığı alan çalışmaları, Değerlendirme Toplantıları ve Analizler sonucunda strateji belgesinin hazırlanması Sonuç: Vizyon: Sürdürülebilir Medeniyetler Beşiği 5 temel strateji: Sürdürülebilir üretim Girişimciliği geliştirme Uluslararasılaştırma Uygulamalı teknoloji merkezleri Kümeleme ve ağ oluşturma 3 temel sektör: Yenilenebilir enerji Turizm Organik tarım- Organik tekstil-organik çocuk giysisi