Mimari Prekast Beton

Transkript

1 Mimari Prekast Beton Abstract: ARCHITECTURAL PRECAST CONCRETE The term Architectural Precast Concrete Elements may be defined as the architectural precast façade or inner elements either of load bearing or non-load bearing type. These elements may be partition walls, stairs, railings for balconies, window frames as well as the beams and columns of a structural system. The developments in the production technologies of such Architectural Precast Concrete Members offer new diversities to architects in their design. The surface textures, color and varying dimensions along with the robustness, strength and delicacy may be achieved at the same time in the same process. Above all, these architectural members can easily create a harmony with the other construction types and materials. The architectural precast concrete members may also serve as heat insulators or acoustic barriers as the façade members. The fire safety, durability and the short construction schedule are some of the advantages of such elements. A.Günkut BARKA - itibaren kendi kurduğu Barka Mühendislik - Prefabrik Birliği Seminer ve Sempozyumlarında Beton Prefabrikasyon ile ilgili çe- siteler). Mustafa Zorbozan beraber hazırladığı lerinin Hesap Esasları Prefabrik Birliği 1995 yılı Makale Ödülünü aldı Adana Ceyhan Depreminde prefabrik yapıları - incemeleri bulunmaktadır. Resim 1. Yapı içinde kullanılan mimari prekast beton elemanlar MİMARİ PREKAST BETON Mimari Prekast betonu yapıların dış kabuklarının ve iç yapısal veya yapısal olmayan elemanlarının prefabrik olarak endüstriyel tesislerde üretilmesi ve yerine montajı olarak tarif edilebilir. Bunlar; kirişler gibi iç yapısal elemanlar leri, nişler gibi dekoratif elemanlardır. Günümüzde bu elemanların üretiminde gelişen teknolojiler sayesinde mimarlara çok geniş imkanlar sunulmaktadır. Bu günkü mimari prekast beton tasarım ve üretim prosesleri, yine sanatkarlık gerektirir. Fakat üretimdeki gelişmeler yapımdaki kişisel sanatkarlık özelliklerinden yapıları kurtarmış ekonomik ve fiziksel gelişmelerle iyi kontrol edilip iyi koordine edilen bir üretim metoduna dönüşmüştür. Bu üretim teknikleri betonun plastik kalitesini yok etmediği gibi üç boyutlu tasarım serbestliğine de sınır getirmez. NİSAN 2013 SAYI : 106 5

2 Prekast panel doku örnekleri Asitli Retarders- Derin Parlatma Kuma sonradan gömme Tekstür Tekstür Tekstür-Asit-Düşük 6 NİSAN 2013 SAYI : 106

3 Çağdaş tasarımcının estetik gereksinimleri ve özel performanslarına bu teknikler bilgili ve tecrübeli ellerle adapte edilebilir. Ham maddelerin en iyi kaliteleri seçilerek cephelerde çok geniş tekstür ve renk çeşitleri yakalanabilir, iri agregalar şekil, renk ve boyut olarak seçilebilirler. İnce agregalar ve çimento istenen satıh tekstürüne göre seçilebilir. MİMARİ PREKAST BETONUN YA- RARLARI Projenin başlangıç etabından itibaren tüm tasarım grubu ile yapımcı birlikte bir proje geliştirme imkanı bulursa prekast mimari beton kullanımındaki faydalar artırılabilir. Yüzey tip şekilleri, ekonomik verimli yapı modülleri, taşıyıcı sistemler, şantiye teslim ve montaj prosedürleri, iş programları gibi hususlar başarılı bir proje gelişimi için önemli faktörlerdir. Bir inşaat süreci ve önemli maliyet kazanımları ile geri kazanılır. Bunun için tasarımcı projesinin başlangıç aşamalarından sözleşme dökümanlarının hazırlığına kadar yerel prekast mimari beton üreticilerine danışması gerekmektedir. Koordineli bir takım çalışması ile maksimum ekonomi, optimum fayda ve kaliteye ulaşabilir. Fonksiyonel, yapısal ve mekanik uygulamalar özel dikkat gerektirir. Mimari prekast betonun en önemli avantajları aşağıda özetlenmiştir. 1-) TASARIM AVANTAJLARI ; Tasarım Serbestliği : Endüstriyel üretim teknolojilerinden faydalanan özel ısmarlama çözümlerle, eşsiz yapılarla sonuçlanan tasarım farklılıkları mümkündür. Renk, doku, boyut ve fon tasarım esneklikleri ile güç, irilik, zerafet veya açıklık gibi arzulanan estetik ifadeler sağlanabilir. Dahası prekast beton diğer yapı malzemeleri ile harmonize edilebilir. Ofis, Hotel, Apartman, Eğlence Merkezi, Marina oluşan bir merkezin prefabrik cephelerinin uyumu /USA Panel birleşiminde derzlerin gizlenmesi Panel birleşiminde derzlerin gizlenmesi Marsilya/Fransa Panel birleşiminde derzler NİSAN 2013 SAYI : 106 7

4 Plastisite (Şekil verilebilirlik) : Prekast beton özünde işlenebilirlik özelliği ile tasarımcının yaratıcı ihtiyaçlarına akıl almaz derece yanıt veren kaliteli bir malzemedir. Çok sayıda üretilebilirlik, çok komplike şekil ve tasarımların ekonomik olarak uygulanmasına olanak sağlar. Kalite Kontrol : Prekast beton bir tesiste üretildiği için sıkı olarak kalite kontrol koşulları sağlar ve istenilen formda, renkte ve dokuda yüksek kalitede uniform bir cepheyi garanti eder. Prekast beton teknolojisi cephe bitiş sonuçlarının montaj öncesi denetlenmesine imkan sağlar. 2-) FONKSİYONEL AVANTAJLAR ; Yapısal Yetenekler : Taşıyıcı duvar panelleri yapısal çerçevelerin önemli bir bölümünü kapsar. Bina çevresinde döşemeleri veya çatıyı taşıyan bir yapı oluşturur. Döşeme planına bağlı olarak iç hacimde kolonların azalması ve iç çekirdek perdeleri ile iç bölme tasarımda serbestlik sağlar. Duvarların taşıyıcı yapılması ile bağımsız taşıyıcı sisteme göre artan donatı miktarı, özel bağlantı elemanlarının ilave maliyetinden fazla bir tasarruf sağlanır. Bu kazanım duvar, döşeme oranının yüksek olduğu yapılarda daha net ortaya çıkar. Estetik, yapısal fonksiyonel hatlar içeren taşıyıcı duvar panelleri, ekonomik ve çekici bir bina inşa edilme imkanını sunar. Böyle yapılar, özellikle duvarların yapıyor göründükleri yapısal yararı gerçekten yaptıkları sistemlerde çağdaş mimari felsefesinin gelişimine özel katkıda bulunurlar. Etkili Bina Dış Zarfı (Bina örtüsü) : Prekast beton panel yapı, yüksek yoğunluk ve iyi bir çatlak kontrolü ile daha az birleşim derzi ile bu elemanların ısı ve su sızdırmaz özelliklerle iklim koşullarından iyi bir koruma sağlar. Isısal Özellikler : Prekast beton paneller, kapladıkları yapıya yüksek derecede bir enerji randımanı sağlayacak şekilde tasarlanabilirler. Girintili pencere duvarları, düşey panjur (veya düşey kanatçıklar) veya daha değişik oyulmuş şekiller pencere bölgelerindeki değişik gölge elemanları tasarımına imkan verir. Binanın her bir cephesi için ayrı güneş ve doğal çevre koşullarına uyumlu termal özellikler tasarlanabilir. Gerekli termal geçirimsizlik koşullarını sağlamak için prekast beton panelleri arkasına izolasyon uygulanabilir veya ısı izolasyonu panelin içinde sandviç panel olarak çözümlenir. Ayrıca betonun ısı emme kapasitesi ısıtma ve soğutma yüklerinin pik (zirve) noktalarını düşürür. 8 NİSAN 2013 SAYI : 106

5 Soyak Göztepe Sitesi Akustik İzolasyon : Prekast betonun yoğunluğu ile yeterli ve ekonomik bir ses kontrolü sağlanır. Yangın Direnci : Mimari prekast beton kalıtsal yangın direnç özelliği ile yanmaz bir malzemedir. Prekast beton ayrıca yapısal çeliğin yangın koruma kaplaması olarak da kullanılabilir. Dayanıklık (Durabilite) : Prekast beton üstün hava şartlarına ve korozyona direnç kalitesi sağlar. Çok az veya hiç bakım gerektirmez : Mimari prekast beton sorunsuz servis sağlar. Prekast betonun çok azaltılmış bakım özellikleri iç mekan uygulamalarında da geçerlidir. Prekast beton duvar panelleri pürüzsüz, gözenesiz, temiz satıhları ile kir ve bakteri barınmaz. 3-) ŞANTİYE AVANTAJLARI ; Zaman Kazanımı : Prefabrikasyon montajdaki hızıyla birleşince inşaat süresinde çok değerli kazanımlar sağlar. Panellerin, temeller Ataşehir ve şantiye çalışmaları yürürken aynı zamanda fabrikada imal edilmesi, iş programında önceden belirlenmiş hassas temrinler de şantiyeye kamyon üstünde montaja teslimine imkan verir. Fabrikadaki üretimlerde betonun kuru için kalıptaki bekleme süreleri, kalıp sökümü ve yeni kalıp kurulması sürelerine gerek kalmaması betondan dolayı gecikmeleri önler. Prekast elemanlar kısa sürede monte edilip derzleri doldurulduğunda yapı tamamlanır. Ekonomik Montaj : Şantiyedeki işçilik süresi, her havada montaj mümkün olduğundan minimize edilmiştir. Hızlı Cephe Kaplanması : Prekast beton kullanımı ile kötü hava şartlarından oluşan gecikmeleri minimize eder. Bitirme işlerinin erken bitimi ile inşaat süresi en az süreyle indirgenebilir. Hızlı bitirme finansman maliyetini azaltır, erken nakit akımı sağlar. Diğer İşlerin Programlanması : Elektrik, mekanik, tesisat ve havalandırma ile ilgili alt sistemler prekast beton elemanlara entegre edilerek, farklı imalat disiplinlerinin çakışma problemleri azaltılabilir. Böylelikle pahalı olan şantiye işleri maliyeti azalır, montaj süresi kısalır. Düşük Gürültü Seviyesi : Yüksek gürültü seviyesine müsaade edilmeyen bölgelerdeki inşaatlarda montajda tedricen daha düşük gürültüye sebep olması önemli olabilir. Kalıp İşlerinin Ortadan Kalkması : Prefabrike sistemlerde konvansiyonel metodlardaki kalıp sökümü ve takip eden tamir yüzey hataları ve bazı akıntıların tamiri ortadan kaldırılmıştır. Yapının dışında geçici iskele kalıp işlemlerinin çoğu iş emniyetini de arttıran şekilde bina içinden yapılır. Yerinde dökme beton ile prekast beton elemanlarının yüzey benzerlik sorunları ortadan kaldırılmıştır. NİSAN 2013 SAYI : 106 9

6 SONUÇ : Ülkemizde mimari prekast beton elemanlar Konutlarda, Ticari ve Sosyal yapılarda az kullanılmış ancak Endüstri Yapılarının cephe elemanları ile konutlarda tünel kalıp sistemi ile inşa edilen yapıların cephelerinde uygulama alanları bulmuştur. Bir banka şubesi siyah-beyaz agrega ile yıkanmış beton görünümlü precast cephesi Atatürk Olimpiyat Stadı Beyaz çimento ve beyaz agrega ile üretilmiş cephe panelleri 4-) EKONOMİK AVANTAJLARI ; Prekast betonun ekonomik avantajları, yukarıda özetlenen avantajların sonucudur. Şantiyede duvar montajı için gerekli iş gücünü azaltan verimliliği arttıran tasarım ve ekipman keşifleri veya yenilikleri bu avantajları daha belirgin hale getirmektedir. Şantiye operasyonlarının azaltılması, bitmiş binanın bütün maliyetinin stabilizasyonuna imkan sağlar. Kısılan inşaat süresi ile finansman maliyeti azalır. Mimari prekast betondan sadece dekoratif ve kaplama amaçlı uygulamaların ötesinde faydalanıldığı oranda bu avantajların anlamı büyüyecektir. Oysa gelişmiş ülkelerde mimari prekast beton binaların cephelerinde panel olarak veya dekoratif elemanlar (Balkon korkuluğu, pencere suveleri, nişler) olarak kullanılmakla kalmamış mimari bütünlük açısından bina içlerinde giriş fuayelerinde, iç duvarlarda, kolon ve kirişlerde merdivenlerde de uygulama alanı bulmuştur. Bu konuda büyük deneyim sahibi firmalar üretimlerini uluslar arası ihraç ederek gerek yeni inşa edilen yapılarda gerekse Restore edilen binalarda Mimari Prekast Betonun kullanımını gerçekleştirmişlerdir. Bugün Belçika da üretilen Mimari Prekast Elemanlar İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya daki yapılarda kullanılmaktadır. Ülkemizde de Mimari Prekast Beton üretiminde yeterli deneyime ulaşmış üretici firmalarında olduğu kabul edilerek, yukarıda sıralanan avantajlarını da göz önüne alarak mimarlarımızın bu konuya sahip çıkmaları, Mimari Prekast betonun gelişimini etkileyen en önemli faktörlerden biri olacaktır. Faydalanılan Kaynaklar: - PCİ Architectural Precast Concrete FİB Planing and Design Handbook on Precast Building Structures PCİ Architectural Precast Concrete Color and Texture Selection Guide Gök İnşaat ve Ticaret Arşivi 10 NİSAN 2013 SAYI : 106