AB nin Görsel-İşitsel ve Medya Politikaları. ve Kimliğe Olan Etkileri

Transkript

1 AB nin Görsel-İşitsel ve Medya Politikaları ve Kimliğe Olan Etkileri Selcen Öner Giriş 174 Günümüz dünyasında, kitle iletişim araçları kollektif görüşün ortaya çıkmasında önemli bir rol oynuyor ve medya geleneksel toplumsallaştırıcı kurumların yerini alıyor. Ulusal sınırların ayırdığı insanları kitle iletişim araçları birleştiriyor (Usluata 108). Medyanın paradoksu, yapı itibarıyla bir hayli ulusal olduğu halde, aynı zamanda fikir, kültür (McQuail 203) ve kimlikleri ulusaşırı olarak etkilemenin temel yöntemlerinden biri yerine de geçmesi. Medya insanların farklı konulardaki algılarını etkileme gücüne sahip. Belli konuları vurgulayarak siyasi gündemin çerçevesini belirliyor (Bakir 182). Medya ulusal hükümetlerin başarı ve başarısızlıkları konusunda insanları bilgilendirdiği gibi, yurttaşların siyasi sisteme olan bağlılık düzeylerini de etkiliyor (Bruter 129). Medya AB vatandaşlarının AB konusundaki algılarını da etkiler; aynı zamanda AB yi destekleme düzeylerine ve AB nin meşruiyetine sıkı sıkıya bağlı olan, AB ye yönelik aidiyet hislerinin seviyesini de. Bu makalede, AB nin görsel-işitsel ve medya politikalarının gelişim süreci inceleniyor. AB nin bu alanda aldığı, Sınır Tanımayan Televizyon Yönetmeliği ve MEDIA programı gibi önlemler açıklanıyor ve Euronews ve Eurosport gibi Avrupa kanalları oluşturmaya yönelik girişimler tartışılıyor. AB tarafından bir görsel-işitsel medya politikası geliştirmeye yönelik bazı çabalar gösterildiyse de, Avrupa medyası hala büyük ölçüde ulusaldır. Ortak bir Avrupa dilinin ve kültürünün olmayışı Avrupa medyasının oluşturulmasını olumsuz etkiler. Öte yandan, bir Avrupa medyasının olmayışı da bir Avrupa kimliği oluşturulmasını negatif etkiler. Üye ülkelerin dil ve kültürleri arasındaki farklar bütün Avrupa ya hitap eden reklamların yapılmasını çok güç hale getirir. Ayrıca, insanlar genellikle ulusal ya da yerel TV kanallarını seyretmeyi ya da ulusal veya yerel gazeteleri okumayı tercih ederler. Film endüstrisi alanında AB içindeki ulusal yapımları desteklemek için bazı çabalar sergilendiyse de, ABD hala baskın konumdadır. Bu makalede, AB nin medya politikaları ve görsel-işitsel politikaların gelişim süreçlerine dair

2 Avrupa da Medya, Kültür ve Kimlik genel bir bakışın ardından, bir Avrupa medyası geliştirmenin zorlukları incelenecek ve AB nin medya ve görsel-işitsel alandaki politikalarının AB vatandaşlarının kimliği üzerindeki etkileri tartışılacaktır. AB nin görsel-işitsel ve medya politikalarının gelişim süreci AB nin medya politikası temelde, Avrupa Yayıncılar Birliği (AYB) gibi yayıncı birliklerinin lobi etkinliklerini ve ayrıca TV nin önemli ekonomik, kültürel ve toplumsal rolünü yansıtan görsel-işitsel yayın politikasına karşılık gelir. Tele-iletişim ve yeni medya ya yönelik artan bir ilgiyle birlikte, radyo ve yazılı medyanın önemi azalmıştır. Medya politikası, rekabet politikası, endüstriyel ve kültürel politikalar gibi diğer alanları da etkiler ve bunlardan etkilenir (de Smaele 164). Avrupa Ekonomik Topluluğu nun (AET) kuruluş anlaşması olan Roma Anlaşması nda yayın politikalarına dair herhangi bir atıf yoktur. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nin (AİHM) 1974 tarihli bir kararı yayın faaliyetini Roma Anlaşması çerçevesinde bir hizmet olarak tanımlamıştır. Maastricht Anlaşması nın (1991) 151 nolu maddesi ise görsel-işitsel sektör de dahil, sanatsal ve edebi üretimi desteklemek için toplu eylem den söz eder (de Smaele 165). Avrupa Parlamentosu (AP), politikanın ekonomik yönlerine odaklanan Komisyon un aksine, görsel-işitsel politikanın kültürel yönlerini vurgulamıştır. Üye ülkeler arasında da farklı bakış açıları gözlemlenebilir. Fransa, İtalya, Belçika ve İspanya gibi üye ülkeler kültürel yönlere odaklanırken, Büyük Britanya, Almanya, Lüksemburg ve Danimarka gibi başka bazı üye ülkeler daha çok politikanın ekonomik yönlerini ön planda tutarlar (de Smaele 165). TV yi, gazeteleri, dergileri ve sinemayı Avrupalılaştırma girişimleri, AB nin görselişitsel politikasının bir parçası olarak değerlendirilebilir. Yaklaşık 25 yıl önce, Batı Avrupa televizyonları tekellerden oluşmaktaydı. Örneğin Büyük Britanya da, BBC göreceli otonom bir kurum olarak ortaya çıkmıştır. Fransız televizyonu Gaullistlerin egemenliğindeydi. Teknik, siyasi ve ticari alanlarda ulusal çıkarları savunmak için ulusal yayın sistemleri geliştirilmiştir. Televizyon ulusal kültürü ifade etmenin gündelik araçlarının en önemlisi haline gelmiştir. Hem kamuya ait, hem de özel ulusal kanallar ticari ve kültürel açıdan önem taşırlar (Davis 13 17). Uydu ve kablolu yayınlar aracılığıyla iletilen uluslararası programlar büyümekte ve bir Avrupa kültüründen çok küresel kültürü temsil eden spor, müzik ve diğer eğlence biçimleri konusunda uzmanlaşan kanalları da içermekteler (Davis 31). Medya Avrupa nın imgeler inin en önemli kaynaklarından biridir (Bruter 151). Avrupa entegrasyonunu büyük ölçüde teknik bir proje olarak sunmak suretiyle insanların Avrupa yla ilgili algılarını gönüllü ya da gönülsüz olarak etkiler (Bruter 27). Medyanın seyirci kitlesi üzerinde büyük bir gücü vardır; bu yüzden de, eğer uygun biçimde yönlendirilirse, Avrupa nın entegrasyonuna daha fazla katkıda bulunabilir (Bakir 179). Van Ham a göre, yeni Avro-rejimi ancak böylesi bir kollektif tasavvuru uygulanabilir hale getirecek olan iletişim araçlarıyla varolabilir (van Ham 16). Medya kamusal tartışmalar ya da siyasi meseleler için bir forum teşkil eder; Avrupa sivil toplumunun oluşumunda meşrulaştırıcı bir işlevi vardır ve belli bir cemaate yönelik aidiyet hislerini güçlendirir (van Ham 79). Medyada AB yle ilgili haberlere az yer verilir, ki bu da ulusal haberlerin ayrıcalıklı bir konuma sahip olduğunu ve daha az ciddi içeriğin iş, siyaset ve dış haberlere tercih edildiğini gösterir ( Communication in Crisis: Europe and the Media 4). Birçok Avrupalı, güncel siyasi konuları ve Avrupa entegrasyon sürecinin gelişimiyle ilgili haberleri ulusal medyalarından öğrenirler. AB vatandaşlarının yüzde 60 ından fazlası 175

3 176 Avrupa konulu bilgileri edindikleri temel kaynağın TV haberleri olduğunu belirtirken, yüzde 40 lık bir bölüm de günlük gazeteleri temel kaynak olarak gördüklerini söylemiştir (Semetko, De Vreese ve Peter 121). AB vatandaşlarının yüzde 22 si Internet i bir bilgi kaynağı olarak kullanmaktadır (Thiel 352). Görünen o ki medya AB etkinliklerini haberleştirmeye değer görmez; Avrupa ve AB yle ilgili haberlerin kitle iletişim araçlarının içeriğindeki rolleri bir hayli küçüktür ( Communication in Crisis: Europe and the Media 3 4). Görsel-işitsel politika film ve program yapımı, görsel-işitsel içeriğin radyo ve TV aracılığıyla dağıtımı, CD, DVD ve Internet konularına odaklanır. Bu politika kapsamında bir film festivali düzenlendiği gibi, TV ve film yapımları desteklenir ve yayıncılar için bazı kotalar belirlenir (Theiler 31). AB nin görsel-işitsel politikasının, Avrupa medya piyasasını genişletmek ve uyumlu hale getirmek, rekabeti teşvik etmek, görsel-işitsel endüstrileri ve yeni teknolojileri öne çıkarmak gibi ekonomik hedefleri vardır. İkinci hedef ise Avrupa nın medya alanında kendi kendine yeterliliğini teşvik etmek ve dolaylı yollardan Avrupa kimliğinin inşasına katkıda bulunmaktır (Mc Quail 217) lerin başlarına kadar yayın ve medya alanındaki yönetmelikler temelde bir ulusal politika konusuydu (Semetko, De Vreese ve Peter 124). AB görsel-işitsel politikası ilk kez, kültürel bir politikadan çok bir Ortak Pazar politikası olarak ortaya kondu (Gollmitzer 345). Devlet destekli bir pan-avrupa televizyon kanalı fikri ilk kez 1980 yılında, AT de radyo ve TV yayınları konusunda bir ilke kararı hazırlamış olan AP tarafından telaffuz edildi. AT ile ilgili ulusal radyo ve TV kanalları ile basında çıkan haberlerin yetersiz olduğu öne sürülüyordu (Theiler 89 90) ler ve 1990 lar boyunca, medya endüstrisi Komisyon tarafından önemli bir büyüme endüstrisi (Harcourt 739), görsel-işitsel sektör de Avrupa ekonomisinin en hızlı büyüyen sektörlerinden biri olarak belirlenmişti ( Audiovisual and Media Policies 2007). AP ve Komisyon yayın ve görsel-işitsel ürünlerin üretimi sektörleriyle ilgili çeşitli önlemleri uygulamaya koymaya çalıştı. Pan-Avrupa TV kanallarının teşvikinin yanısıra, AB ve Komisyon, bunun bir Avrupa görsel-işitsel alanı ya da bir seyirciler Avrupası nın ortaya çıkışına neden olabileceği umuduyla, görsel-işitsel üretim sektörünün kısmen Avrupalılaştırılmasını da teşvik etmeye çalıştı (Theiler 2 3). Maastricht Anlaşması nın 128 no lu maddesi, görselişitsel sektörü potansiyel AB müdahalesinin mümkün olduğu bir alan olarak tanımlar (Theiler 105) ama birçok üye ülke görsel-işitsel politika konusundaki AB müdahalelerine direnmektedir. Üye ülkeler arasında, AB nin bu konuda müdahil olması fikrinin en büyük destekçisi Fransa dır (Theiler 10). AB, görsel-işitsel sektör alanında üye ülkeler arasında işbirliğini desteklemek için bazı programlar da başlatmıştır. EUREKA programı, 1989 yılında Fransız hükümetinin girişimiyle birleşmiş bir Avrupa kültür alanı oluşturmak gayesiyle kurulmuştur. Kuruluş anlaşmasını yirmialtı ülke imzalarken; 1989 yılından beri üye ülke sayısı 35 e kadar yükselmiş ve Avrupa Konseyi ile Komisyon da ortak üye olmuşlardır. AB nin kültürel üretim alanındaki politikaları EUREKA programında da ifadesini bulur yılında katılımcılar bu programı durdurma kararı almışlardır, çünkü programın politika sözleşmeleri ve bazı etkinlikleri yeni MEDIA programına dahil edilmiştir (Theiler 104). AB, görsel-işitsel alandaki Avrupa kültürel üretimini desteklemek amacıyla MEDIA I (Görsel-İşitsel Üretim Endüstrisinin Gelişmesini Teşvik Edici Önlemler) ve MEDIA II programları yoluyla çeşitli girişimler de başlatmıştır. Ülkeler ve sektörler arasında işbirliğinin de dahil olduğu belli sanatsal ve kültürel kıstaslara uyan sinema ve TV yapımlarına parasal destek verilmiştir (McQuail 217). MEDIA programı 1986 nın sonunda, sınırötesi işbirliği girişimleri,

4 Avrupa da Medya, Kültür ve Kimlik küçük ve orta-boy operatörlere öncelik tanınması ve ulusal farklar ve kültürel kimliklere saygı gösterilmesi yoluyla Avrupa çapında görsel-işitsel ürünlerin yapım ve dağıtımının desteklenmesi umuduyla oluşturulmuştur (Semetko, De Vreese ve Peter 125). Bazı MEDIA fonları Avrupalı film dağıtımcılarına destek olarak verilmektedir. Komisyon için, MEDIA programının temel hedefi ulusal yapımların Topluluk çapında kolay hareket etmesini saplayabilecek bir Avrupa film dağıtım sistemi oluşturmaktır (Theiler 12). MEDIA, en az üç üye ülkede dağıtılan düşük bütçeli Avrupa filmlerine parasal destek sağlayan Avrupa Film Dağıtım Ofisi nin kurulmasına da destek olmuştur. MEDIA ayrıca piyasadan bağımsız yapımların desteklenmesi için bazı girişimlerde de bulunmuş ve buna bağlı olarak 1998 yılında, her yıl Avrupa film ödüllerini dağıtan Avrupa Film Akademisi kurulmuştur. Bu bakımdan, MEDIA nın temel amacı, çokuluslu ortak yapımları destekleyerek görsel-işitsel içeriği Avrupalılaştırmak değil, ulusal yapımların sayısını arttırıp, bunların AB çapındaki ve dışarıdaki dolaşımını desteklemektir (Theiler 102) yılında konan MEDIA ödülü her yıl MEDIA tarafından desteklenen ve yapıldığı ülke dışındaki ülkelerde yaygın olarak dağıtımı yapılan ve popüler olan uzun metrajlı bir filme verilir ( Europe: About Cultures and Peoples 21) yılında MEDIA beş yıllığına yenilenmiş ve nüfus ve/veya konuşulan dil açısından daha küçük ülkelerin de yer aldığı ortak görsel-işitsel projeleri teşvik eden SCALE (Küçük Ülkeler Avrupa daki Görsel-İşitsel Düzeylerini Geliştiriyorlar) programı gibi bazı ilave unsurları da içine almaya başlamıştır. Ayrıca belgesel film yapımcılarını destekleyecek önlemler de alınmıştır. MEDIA programı ayrıca Avrupa daki ortak yapımların banka kredileri için kefil de olur. MEDIA nın alçakgönüllü bir bütçesi vardır: Öyle ki bazen tek bir Hollywood filminin yapım maliyeti tüm MEDIA programlarının yıllık bütçesinin üstüne çıkar (Theiler 12). Yeni MEDIA programı olan MEDIA II ise 1995 yılında bağlatılmış ve 2000 e kadar uzatılmıştır. MEDIA II de artırılan bütçe, eğitim, gelişim ve dağıtıma daha fazla destek vermek için kullanılmıştır. MEDIA II, görsel-işitsel işgücü nün ticari işletme ve pazarlama, senaryo teknikleri ve yeni prodüksiyon teknolojileri konusundaki eğitimine yönelik projeleri destekler. Gelişim bağlamında, Avrupalı görsel-işitsel ürün yapımcılarının çalışmalarına parasal destek verilir. Dağıtım bağlamında ise, filmlerin yapıldıkları ülke dışına dağıtımları, Avrupalı film dağıtımcıları, sinema ağları ve görsel-işitsel festivaller arasındaki işbirliği ağları sayesinde teşvik edilir. Bunlara ilaveten, MEDIA, farklı üye ülkelerden en az iki yapımcısı olan televizyon yapımlarının ulusaşırı dağıtımını da destekler. Bütçesindeki artışa rağmen, MEDIA II, temel hedefinin çokuluslu ya da çokdilli ortak yapımları doğrudan destekleyerek görsel-işitsel ürünlerin Avrupalılaştırılması olmayışı anlamında öncüllerinden farklı değildir (Theiler 16 17). MEDIA 2007 programı günümüzde, Avrupa görsel-işitsel sektörüne ilişkin olarak, profesyonellerin eğitimi, yapım projelerinin geliştirilmesi, filmlerin ve görsel-işitsel ürünlerin dağıtılması, filmlerin ve görsel-işitsel programların teşvik edilmesi ve film festivallerinin desteklenmesi gibi çeşitli önlemleri içermektedir ( MEDIA program 2). AB nin görsel-işitsel politikası kapsamında oluşturulan, SCRIPT (Bağımsız Yaratıcı Yapım ve Yeteneklere Destek), BABEL (Avrupa Dil Bariyerlerinin Ötesine Yayın Yapmak), EURO-AIM (Avrupa da Bağımsız bir Görsel-İşitsel Ürün Piyasası için Organizasyon) ve EFDO (Avrupa Film Dağıtım Ofisi) gibi başka girişim ve kuruluşlar da vardır (Davis 25 26). BABEL Programı 1988 de kurulmuş ve daha sonra MEDIA II yle birleştirilmişti. Amaç görsel-işitsel alanda çokdilliliği desteklemekti (McQuail 217). EURO-AIM ise bağımsız yapımcılara ürünlerini pazarlamaları için yardımda bulunduğu gibi, çizgi film yapımlarını da teşvik etmektedir (Theiler 12). EFDO düşük bütçeli Avrupa filmlerinin Avrupa çapındaki seyirci potansiyeline 177

5 erişmesini kolaylaştırmak için kurulmuş iken, SCRIPT fonuyla da yeni senaryolar teşvik edilip, ödüllendirilmektedir (Bloomfield 267). Görsel-işitsel politikalar ve medya politikalarını uygulamak için alınan önlemlerden biri de dışsal önlemlerdir. Dünya Ticaret Örgütü nde (DTÖ) Avrupa nın kültürel çıkarları özellikle bu önlemler sayesinde korunur ( Audiovisual and Media Policies 2009). Bir pan-avrupa medyası oluşturmak oldukça zorlu bir süreçtir, özellikle de AB içinde çok sayıda farklı dil ve kültürün varlığı hesaba katılırsa. AB nin en yaygın dili olan Almanca nın nüfuz bölgesi Avusturya ve İsviçre ye de uzandığı gibi, en son genişleme sürecinden sonra birçok Orta ve Doğu Avrupa ülkesini de içine alacak şekilde büyümüştür. İkinci büyük nüfuz bölgesi ise, İngilizce nin yaygınlığından ve Büyük Britanya nın görsel-işitsel ürünlerin yapımı ve ihracı konusundaki başarısından ötürü Büyük Britanya dır. Üçüncü büyük bölge ise İspanya, İtalya ve Portekiz i de içine alan Akdeniz kültür bölgesidir. Fransa öyle ya da böyle otonomdur ve nüfusunu uluslararası yayınlar ve ortaklıklar yoluyla yaymaya çalışmaktadır. Son olarak, İskandinav ülkeleri de, Finlandiya hariç, medya alanı da dahil olmak üzere ortak kültürel ve dilsel karakterleri paylaşırlar (McQuail 198). Bu bakımdan, ortak bir Avrupa medyasının varlığından söz etmek güçtür. Bir pan-avrupa medyasının olmayışıyla bağlantılı olarak üye ülkelerde birörnek bir gazetecilik ve medya kültürü nün olmayışı da Avrupa medyasının oluşturulmasını olumsuz etkilemiştir. Gazeteciliğin organizasyon biçimi, gazetecilerin eğitimleri ve tarihsel olarak yerleşikleşmiş etik standartlar ülkeden ülkeye farklılık gösterirler (Machill, Beiler ve Fischer 5). Bunlara ek olarak, görsel-işitsel sektörün özelleştirilmesi de kitle iletişim araçlarını Avrupalılaştırmayı güç hale getirmiştir (Cederman 160). Sınır tanımayan televizyon yönetmeliği ve bir Pan-Avrupa TV kanalı kurma çabaları 178 Görsel-işitsel sektörü, ekonomik öneminin yanında, toplumsal ve kültürel roller de üstlenir. AB içinde TV en önemli bilgi ve eğlence kaynağıdır; evlerin yüzde 98 inde televizyon bulunur ( Audiovisual and Media Policies 2007). TV nin insanların yaşamları üzerindeki etkisi 1980 lerden itibaren daha da artmıştır. Televizyon insanların yerel, ulusal, Avrupa yla ilgili ve uluslararası haberler konusundaki temel kaynağı haline gelmiştir (Llobera 169). Avrupa da kişi başına günlük televizyon izleme oranı ortalama dört saattir ( Audiovisual and Media Policies 2007). Avrupa da ulusal kültürlerin televizyon yoluyla Amerikanlaşacağına dair bir korku vardır. Mitterrand bu korkuları 1989 yılında yaptığı bir açıklamada, Amerikan imgeleri, Japon teknolojisiyle birlikte Avrupa piyasasında büyük ölçüde egemen olmuş durumda eğer şimdi harekete geçmezsek Avrupa nın birliği çatırdamaya başlayacak (Davis 22 23) diyerek vurgulamıştır. Fransa, Avrupa nın devlet televizyonlarını kültürünün Amerikan medyası vasıtasıyla Amerikanlaşma sına karşı savunmuştur. Yakın zamanda, Internet de AB ile ABD arasında bir başka mücadele alanı olmuştur. Görünen o ki, AB görsel-işitsel alanda kendi kültürünü Amerikan etkilerinden korumaya çalışmaktadır (Vickers B 9F). Amerikan filmleri ve dizileri TV nin Avrupa ya girişinden bu yana ithal edilmektedir, ancak özel kanalların büyümesiyle birlikte artan rekabet yüzünden şimdi devlet kanallarının da bu ürünlere olan talebi artmış durumdadır. Avrupa programlarının, Avrupa nın ulusal kanallarındaki payı, küçük ülkeler hariç, yüzde 10 un altındadır. AK nin yapım endüstrisi stratejisi ulusaşırı projelere

6 Avrupa da Medya, Kültür ve Kimlik girişilemeyecek kadar küçük çaplıdır. Bu bakımdan, ortak yapımlar göreceli olarak nadirdir (Davis 27 29). Üye ülkelerin doğrudan uygulamaları yoluyla Avrupalılaşmaya yol açan Sınır Tanımayan Televizyon Yönetmeliği nin yürürlüğe konmasının yukarıdan aşağıya bir etkisi olmuştur (Harcourt 749). Bu yönetmeliğin amacı Avrupa yapımı programlara ulusal kanallarda minimum kotalar temin etmekti. Buna ek olarak, TV reklam piyasasını açıp, televizyon endüstrisinde yeni işler yaratarak önemli bir ekonomik rol oynayabileceği gibi, bir Avrupa kimliği inşa ederek kültürel bir rol de üstlenebilirdi (Bakir 178). Yönetmelik Avrupa medya mevzuatının temel enstrümanıdır. Amaç, üye ülkeler çapında basılı medyanın sahip olduğu iletişim özgürlüğünü televizyona da tanımak ve medya mal ve hizmetleri için tek bir piyasa oluşturulmasının temellerini atmaktır. Bu yönetmelikte en çok tartışmaya yol açan madde ise, görsel-işitsel alanda ABD etkisine karşı bir koruma önlemi olarak görülebilecek olan haberler ve spor hariç en az yüzde 50 lik Avrupa içeriği şartının konmuş olmasıydı, ama yalnızca uygulanabilir olduğu yerlerde (McQuail 215). Bu kota sisteminin yardımıyla Avrupa yapımlarının ulusal televizyonlarda gösterilmesi teşvil edilmiş oluyordu (Bek ve Kevin 28). Bu yönetmelikteki kota kuralı, ulusal TV kanallarını, Avrupa medya düzenlemelerini kullanarak bir ölçüde de olsa Avrupalılaştırma yolunda bir girişim olarak yorumlanabilir (Machill, Beiler ve Fischer 6). Bu yönetmelik ulusal yayın düzenlemesinin de resmi olarak elden geçirilmesini gerektiriyordu lerin ortalarından itibaren ulusal medya politikaları kademeli olarak Avrupalılaştırılmış, bunun derecesi 1990 dan sonra üye ülkelerin bu yönetmeliği uygulamaya başlamasıyla birlikte artmıştır. Söz konusu Avrupalılaşmanın derecesi yönetmeliğin ilgili ülkenin düzenleyici yapılarıyla ne ölçüde uyum gösterdiğine bağlı olarak ülkeden ülkeye değişir (Harcourt ). Bu yönetmelik hem TV programlarının AB çapında serbest dolaşımını teşvik edip, hem de Avrupa görsel-işitsel sektörünü Amerikan programlarına karşı koruyarak birbiriyle çelişen eğilimleri bünyesinde toplar. Öyle ki DTÖ deki tartışmaların sebebi genellikle korumacı Avrupa politikaları ile Amerikan liberalizmi arasındaki çatışmalardan doğmaktadır (de Smaele 166). Söz konusu yönetmeliğin kültürel amacı ise Avrupa içeriğinin üretim ve dağıtımını sağlamaktır (Gollmitzer 345). Avrupa nın ABD filmleri ve TV programlarına olan bağımlılığı yalnızca ekonomik anlamda maliyetli olarak değil, aynı zamanda Avrupalı seyirciler açısından kültürel bir zarar ve Avrupa kültürünün yaşatılmasının önündeki bir tehdit olarak görülüyordu. Bu bakımdan, anti-amerikanlaştırma AB nin görsel-işitsel girişimlerinin baskın söylemi haline gelmiş oldu (Theiler 97). Özellikle Fransa AB yi sık sık, sinema ve televizyon yoluyla yayılan Amerikan kültür emperyalizmi ne karşı fazla önlem almamakla eleştirir (Llobera 170) tarihli Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönetmeliği, Sınır Tanımayan Televizyon Yönetmeliği nin yerini almıştır. Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönetmeliği nin amacı, görsel-işitsel medya için etkili bir ortak Avrupa piyasası oluşturmaktır ( Audiovisual and Media Policies ). Bu yeni yönetmelik daha az ayrıntılı ve daha esnek bir düzenleme olup, aynı zamanda televizyon reklamlarıyla ilgili kuralları da görsel-işitsel içeriğin daha iyi finanse edilmesi için yeniden düzenler. Böylelikle de, bütün görsel-işitsel medya hizmetlerini içine alan ve Avrupa nın görsel-işitsel modelinin kültürel çeşitlilik, azınlıkların korunması, tüketicinin korunması, medya çoğulculuğu ve ırkçı ve dini nefrete karşı mücadeleden oluşan temellerini yeniden sağlamlaştıran, kapsayıcı bir yasal düzenleme ortaya koyar ( Audiovisual and Media Policies 2007). 179

7 180 Pan-Avrupa televizyon servislerinin Avrupa nın toplumsal ve kültürel anlamda birleşmesine önemli katkılar yapması beklenmektedir (McQuail 217). Komisyon Avrupa Yayın Birliği nin (AYB) böyle iki kanal kurmasını desteklemiştir: Bunlar 1982 tarihli Eurikon deneyi ile 1985 deki Europa TV dir. Ancak bu iki kanal bir yıl içinde çökmüştür, çünkü ne izleyicilerin ne de reklamverenlerin ilgisini çekebilmişlerdir (Semetko, Claes H.De Vreese ve Jochen Peter 126). Bu kanalların başarısız olmasının nedenlerinden biri de ortak bir Avrupa dilinin olmayışıdır. Bu nedenlere ek olarak, birçok ulusal hükümet kendi sinyallerinin AB çapında dağıtımını garanti etmeyi ve yeterli fon desteğini sağlamayı reddetmiştir. Eurikon deneyi AYB nin önderliğinde, 15 Avrupalı yayıncının ve Avrupa Topluluğu nun (AT) katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Bu yayıncılardan beş tanesi (Avusturya, İtalya, Hollanda, Almanya ve Büyük Britanya yayıncıları) programlara katkıda bulunmuştur. Eurikon programları haber, belgesel, spor, hafif eğlence, müzik, filmler, dini programlar ve çocuk programlarından oluşmuştur. Katılımcı yayıncıların her biri bir haftalık yayın programının sorumluluğunu üstlenmiştir. Eurikon aslında kalıcı bir Avrupa kanalı olması için kurulmamıştır. Aksine, girişimcilerinin gerçek ve kalıcı bir pan-avrupa TV kanalının mümkün olup olmadığını ölçmelerine yardım etsin diye oluşturulan deneysel bir prototiptir. Ancak izleyiciler Euirkon un programlarına beklenen tepkiyi vermemiştir (Theiler 3 4). Europa TV ise Almanya, İrlanda, İtalya, Hollanda ve Portekiz den beş Avrupa devlet televizyonunun oluşturduğu bir konsorsiyum olarak kurulmuştur. Kanalın finansmanı Hollanda hükümeti, Avrupa Komisyonu, katılan yayıncı kuruluşlar ve reklam gelirlerinden sağlanan fonlarla yapılacak biçimde düzenlenmiştir. Europa TV nin amacı Avrupa kültürünü yansıtmak ve ona katkı yapmaktı. Görevleri arasında ulusal olmayan formatta programların yapımı ve yayını ile, Avrupa bakış açısından sunulan haberlerin üretimi de vardı. Haber merkezi belli bir ulusal grubun baskınlığını önleyecek şekilde büyük özenle oluşturulmuştur. Eşzamanlı tercüme olanakları (İngilizce, Flamanca, Almanca ve Portekizce dillerinde) seyircilerin kanalı kendi dillerinde izlemesine olanak tanıyordu. Ayrıca, teletekst sayesinde farklı dillerde altyazı olanağı da vardı. Europa TV nin başarısızlığının arkasında yatan temel neden ise finansal baskılar oldu: Kanalın bağımsız olarak, büyük ölçüde reklam gelirleriyle finanse edilmesi düşünülmüştü ama Komisyon dan alınan bir acil durum kredisi bile kanalı kurtarmaya yetmedi. Buna ek olarak, yönetimsel sorunlar ve liderlik eksikliği de kanalın sonunun gelmesinde etkili olan faktörlerdi. Ulusal yayıncılar arasında tartışmalar yaşanıyordu, çünkü kanalı etkili biçimde yönetecek yetkileri AYB ye devretmeyi reddetmişlerdi (Theiler 5 6). Avrupa da TV Yönetmeliği nin yürürlüğe girmesiyle medyaya ilişkin düzenlemelerin gevşemesi sonucu ulusaşırı bir TV kanalı kurmak için başka girişimler de olmuştur (Mc Quail ). Bunlar Europa TV gibi farklı dillerde yayın yapmak yerine İngilizce yi tercih eden ve dilin daha az önemli olduğu konularda uzmanlaşmaya çalışan kanallardır (Theiler 95). İsviçre merkez- li European Business Channel (Avrupa İş Kanalı) 1988 yılında kurulmuş olup Avrupa yla ilgili finansal haber kanalıdır, ama 1990 da yaşanan mali sorunlar yüzünden kapatılmıştır (Theiler 96). ARTE ise 1991 yılında bir Fransız-Alman konsorsiyomu tarafından kurulmuş olup Fransızca ve Almanca yayın yapmaktadır. Avrupa çapında uydu ya da kablo yayınları yoluyla izlenebilmekte olan kanal, Avrupa entelicansiyasına klasik müzik ve sanat programları gibi yüksek kültür ürünleri sunar (Llobera 171). Bir pan-avrupa televizyon kanalı kurmanın temel zorluğu bir kültür dahilinde hazırlanan bir programın Avrupa nın diğer bölümleri açısından o kadar çekici olmayışında yatar, çünkü o değerler ve davranış biçimleriyle kendilerini özdeşleştirmek izleyiciler için zor bir şeydir

8 Avrupa da Medya, Kültür ve Kimlik (Theiler 7). Avrupalı seyirciler kendi dillerindeki ulusal yapımları izlemeyi tercih ederler yılında kurulan Eurosport ve 1993 te yayına başlayan Euronews ise daha başarılı örnekler olmuşlardır. Bununla birlikte, izlenme oranlarından payları düşük olduğu gibi, yalnızca uydu ya da kablolu televizyon yoluyla izlenebilmektedirler (Semetko, De Vreese ve Peter 126). Euronews İspanya, İtalya, Portekiz, Yunanistan, Fransa, Finlandiya, Belçika, Monako, Kıbrıs ve Mısırlı yayıncıların oluşturduğu bir konsorsiyum tarafından (Theiler 8), AB nin mali desteğiyle, Avrupa çapında Avrupa bakış açısıyla haber yayını yapacak bir haber kanalı olarak kuruldu (Kaitatzi-Whitlock 694). Temelde Amerikan kültürünün egemenliğinin önüne geçmek amacıyla Fransızlar tarafından ortaya konmuş bir fikirdir ve merkezi de Fransa nın Lyon kentinde bulunmaktadır. Bu kanalın kurulmasının temel sebebi yeni ortaya çıkan Avrupa nın görsel-işitsel kolu olmasıydı. Hedeflerinden biri bir Avrupa kimliği inşa etmekse, bir diğeri de CNN le rekabet etmekti. Kanalın bütün Avrupa da 67 ile 91 milyon kişi arasında seyircisi vardır. Euronews başlangıçta beş dilde yayın yapıyordu, ama bugün yayınlar büyük ölçüde İngilizce ve Fransızca olarak gerçekleştirilmektedir. Euronews yeni haberler bulmak yerine, görsel-işitsel alanda gitgide artan Amerikan egemenliğinin üstesinden gelmek için CNN formatını Avrupa bağlamına adapte eder (Casero). İzleyici kitlesi arasında bir Avrupalılık hissi yaratmaya çalışır (Llobera ). Euronews haberlere ve güncel gelişmelere ulusal olmayan bir bakış açısıyla yaklaştığı için, ulusaşırılık anlamındaki en ileri girişimdir. Halen tamamıyla ulusaşırı ve pan-avrupalı bir kanal olmaktan uzaktadır, çünkü tüm Avrupalılara ulaşmaz. Hedef kitlesi olan yüksek gelir sahipleri ve işadamları na yönelik olarak iş dünyasıyla ilgili küresel haberler ürettiği gibi, Avrupa siyasetiyle de ilgilidir. Bu anlamda elitist bir strateji izler (Kaitatzi-Whitlock ) yılında Fransız telekomünikasyon şirketi Alcatel-Alsthom, Euronews in işletmesinin yüzde 49 lık hissesini satın almış, bu hisseler daha sonra Britanya şirketi ITN ye devredilmiştir. Kanalın böylelikle yarı ticari bir yapıya kavuşması, bir Avrupa kimliği oluşturma hedefinin önemini kaybetmiş olduğunu gösterir. Euronews ile Europa TV arasındaki temel farklardan biri, ilkinin geniş bir program skalası ile genel izleyiciye ulaşma çabası içinde olmayışı ve kendini haber ve güncel gelişmelerle ilgili programlarla sınırlamasıdır. Buna ek olarak, Euronews, Europa TV nin başarısız olan ulusal gelişmeleri Avrupa perspektifinden yansıtmaya çalışma stratejisini benimsemez. Programları katılımcı ulusal yayın kuruluşları tarafından üretilir ve kanal bunlara eşlik edecek çokdilli ses bantları hazırlar. Kanalın kendine ait yapımları yalnızca Avrupa kurumları ve AB yle ilgili gelişmeleri ele alan programlardır. Europa TV ile karşılaştırıldığında, Euronews ulusal olmayan ya da ulusallıktan arındırılmış bir kanal değil çoğul-uluslu bir kanaldır (Theiler 8). Sınırötesi televizyonun önündeki temel engel, reklamla ilgili ulusal mevzuatlar arasındaki büyük farklardı (McQuail 216). Richeri Euronews in karşılaştığı dört sorundan söz eder: Teknik, finansal, kültürel ve dilsel sorunlar. Teknik sorun Mart 1999 a kadar yayınların birçok insanın kanalı izleyememesine neden olan dijital formata geçmesidir, zira şimdi her aile kurulum için ayrıca para ödemek zorundadır. İkinci sorun reklam gelirleriyle bağlantılı olarak ekonomik sorundur. Ulusal pazarlar arasındaki farklardan ötürü, tüm Avrupa yı kapsa- yacak reklam kampanyaları hazırlamak çok zordur. Reklam kampanyalarını yöneten şirketler genellikle yerel ya da ulusal şirketler olunca, bu sınırötesi kampanyaların hazırlanmasını daha da zorlaştırır. Avrupa çapında yayın yapan bazı kanallar, bu engelin üstesinden gelmek amacıyla, reklamverenin ilgisini daha çok çekmek için bir araya gelmişlerdir. Üçüncü engel ise kültüreldir: Televizyon izleme alışkanlıkları ülkeden ülkeye değişir ve özellikle Kuzey ve 181

9 Güney Avrupa arasındaki farklar oldukça belirgindir. Son engel ise dil engelidir: İzleyiciler genellikle kendi dillerindeki TV kanallarını izlemeyi tercih ederler. Yalnızca müzik ve spor gibi alanlarda uzmanlaşmış olan kanallar dil engelini kolaylıkla aşabilirler (Casero). Euronews in haber yayınlarındaki tarafsızlığı da eleştiri toplamış ve kanalın kültürel farkları görmezden geldiği sık sık iddia edilmiştir. Haber sunumu izleyici için genellikle son derece monotondur. Başarısız olan uluslararası yayıncılığın temel istisnaları ise birer spor ve müzik kanalı olan Eurosport ile MTV Avrupa dır (McQuail 219). Buna bağlı olarak, Avrupa çapında yayın yapan kanalları yerleşik hale getirmekte karşılaşılan temel zorluklar, ulusal kanalların, genellikle mali güçlüklerle karşılaşmak zorunda kalan Avrupa kanallarına oranla daha fazla parasal yatırımda bulunmasından kaynaklanır. Ayrıca haberler genellikle ulusal bir bakış açısıyla yorumlanır. Diziler, komedi programları ve hava durumları genellikle ulusal bir eğilim taşır. Ulusal kanallardan yayınlanan programlar izleyici tarafından genellikle daha ilginç bulunur çünkü bu programlar onların gündelik yaşamlarıyla daha ilgilidirler. Bu bağlamda, Avrupa çapında yayın yapan kanalların başarılı olmaları dilsel ve kültürel farklardan ötürü zordur (Casero). Komisyon ve AP için, pan-avrupa yayınları AB ye yönelik halk desteğini artırmak için kullanılabilecek bir araç olan televizyonu kullanmanın önemli bir yoluydu. Pan-Avrupa televizyon kanalları oluşturmanın zorluğu açıkça ortaya çıktığında ise, bu kurumlar görsel-işitsel sektörün kısmi olarak Avrupalılaştırılmasını teşvik etme çabalarına giriştiler (Theiler 96). Üye ülkeler arasındaki iç çekişmeler ve ortak bir zemine varmayı başaramamaları, başarılı bir anlaşma haberinden daha çok ilgi çekmektedir (Castano 43). Avrupa Konseyi nin düzenli toplantıları gibi önceden planlanmış olaylar ancak rutin bir ilgi odağı olurlar. AB yle ilgili haberlerin sayısında, AB kurumlarının artan etkinliğinden ötürü bir artış görülmüştür. Günümüz medyasında, AB ve Avrupa ülkeleriyle ilgili 25 yıl öncesine oranla daha fazla haber çıkmaktadır. Avrupa haberlerini iç haberlerden ayırt etmek de gitgide daha zor hale gelmiştir. Öte yandan, Avrupa nın diğer ülkeleriyle ve AB yle ilgili haberler hala iç medyanın bakış açısıyla verilmektedir (McQuail ). Bu bakımdan, AB yle ilgili konular, bölgesel ya da ulusal medyada haberleştirildiğinde, genellikle bölgesel ya da ulusal perspektiften verilir (Bellamy 248). 182 AB de basılı medya Avrupa televizyon medyasının genel manzarası teknolojisinden ötürü basılı medyaya oranla daha ulusaşırı bir görünüm taşır. Televizyon yayınları sınırları açıp komşu bölgelere de ulaşabilir (Thiel 347). AB kurumlarının gazete ve dergilerin temel unsurlarından olduğu medyanın yardımı olmaksızın Avrupa halklarına ulaşması çok zordur. Basılı medya genel olarak, Financial Times ve International Herald Tribune gibi uluslararası elite ulaşan birkaç ürün hariç, ulusal, bölgesel ya da yerel pazara yönelik üretilir. Haberlerin ele alınış biçimi ulusal değerlendirmelere göre düzenlenir ve aynı olay her bir ulusun siyasi kültürüne göre farklı biçimlerde açıklanabilir. Öte yandan, Avrupa nın ulusal gazetelerinin çoklu dil formatları entegre olmuş bir Avrupa kamusal alanının oluşmasına da set çeker (Thiel 347). Gazetecilik kültürleri etnomerkezci ve devlet-merkezcidir. AB yle ilgili konular hala büyük ölçüde ulusal medya merceğinden geçirilerek sunulur. Kısa ya da orta vadede, ulusal sınırları aşan ortak bir editoryal ürünün ortaya çıkarılması bir hayli zordur ( Communication in Crisis: Europe and the Media 4).

10 Avrupa da Medya, Kültür ve Kimlik AB kurumlarının etkinlikleri genel olarak basılı medya aracılığıyla iletilir. Kaliteli Avrupa gazeteleri ve haftalık dergilerin bir çoğunun AB konularında yerinden haber yapan muhabirleri vardır (Siapera 133). Siapera nın dediği gibi, Avrupa gazeteciliği, bir Avrupa kamuoyunun oluşturulmasında esas teşkil eder (139). Siapera ya göre, birçok Avrupa vatandaşı için AB nin sesi basında karşılarına çıkan sestir Avrupa gazeteciliği bir Avrupa kamuoyunun ve bu yolla da birleşmiş bir Avrupa nın oluşturulmasında esastır ( ). Komisyon ve diğer AB kurumları basın mensuplarına Avrupa kamuoyu olarak seslenirler. Bu bakımdan, basın mensuplarının görüşleri Avrupa kamuoyunun ilk görüşleridir (a.g.y.). Avrupa çapında bir gazete yayınlamak için girişimler de olmuştur. Bunlardan The European 1985 yılında Robert Maxwell tarafından kurulmuştu: İngilizce basılan (McQuail 219) bu gazete büyük ölçüde uluslararası iş dünyasının seçkinleri tarafından okunuyordu (Bloomfield 260). Maxwell bu gazetenin Avrupa nın birleşmesinden yana olan herkesi destekleyeceğini, buna karşı olanlara ise karşı çıkacağını belirtir (von Benda-Beckmann ve Verkuyten 19 20). Maxwell ayrıca bu gazeteyi yeni bir Birleşmiş Avrupa nın ve bir Avrupa kimliğinin inşası için bir araç olarak da görür (von Benda-Beckmann ve Verkuyten 19 20). Avrupa çapında okuyucusu olan bazı İngilizce gazeteler ise Amerikan gazetesi International Herald Tribune, Londra merkezli Financial Times ve The Guardian gazeteleridir. Bu gazetelerin Avrupa baskıları vardır, ama özel bir Avrupa içeriğine yer vermezler (McQuail 219). Avrupa ya yönelik ölçülü bir kuşkuculukları vardır ve genellikle iş dünyası ve profesyonel elitler tarafından okunurlar (Bellamy 248). Financial Times aynı zamanda Almanca olarak da basılmaya başlanmıştır (FT Deutschland). İngilizce basılan bazı dergiler de Avrupa başkentlerinde sınırlı olarak dolaşıma girerler. McQuail in öne sürdüğü gibi, bu bir Avrupa kimliğinin gelişiminden çok, belli bir sınıfın kozmopolitanlığını yansıtmaktadır (McQuail 219). Avrupa sinemasını teşvik etmeye yönelik çabalar AB ülkelerinde üretilen filmlerin yüzde 93 ü üretildikleri ülke sınırlarının dışına çıkmamaktadır. Bir AB filmini ortalama iki milyon kişi izlerken, bir Amerikan filmi ortalama 200 milyon kişi tarafından izlenmektedir (Llobera 169). AB çerçevesinin dışında oluşturulan bir Fransız insiyatifi olan Eurimages programı 1989 yılında kurulmuş olup, Avrupa Konseyi Kültür Konvansiyonu tabanlıdır. Programın amacı yaratıcı sinematografik ve görsel-işitsel çalışmaların yapımı, dağıtımı, yayınlanması ve pazarlanmasını mali olarak desteklemektir (Theiler 14). Ulusaşırı ortak yapımları destekler ama Komisyon un verdiği desteğe rağmen alçakgönüllü bir parasal destek sunar (a.g.y.). Birçok AK üyesinin yanısıra, çeşitli Avrupa Konseyi üyelerinin de programa katılımı söz konusudur. Puttnam, Avrupalı sinemacılar, medyada çalışanlara birlikte kültürel kimlik oluşturmamıza katkıda bulunabilirler tam olarak nereden geldiğimizi ve nereye gidiyor olabileceğimizi anlamamıza yardımcı olarak (238) der yılında AB içinde ticari başarı elde eden kırk filmden yalnızca on tanesi Avrupa filmiydi. 13. sırayı alan Trainspotting (Danny Boyle, 1996) haricinde ilk yirmideki filmlerin tamamı Amerikan filmleriydi (Theiler 16). Amerikan film endüstrisiyle başa çıkmak için bazı girişimler olduysa da, Avrupa daki farklı dillerin ve kültürel çeşitliliğin varlığı ile ulusal vergi sistemleri arasındaki farklar Avrupa film endüstrisinin gelişmesinin önündeki temel engellerdir ( Education and Culture in Europe 12). 183

11 Medyanın AB vatandaşlarının kimliği üzerindeki etkisi 184 Medya, Avrupa kimliğinin inşasında ve insanların ortak ilgi alanlarıyla ilgili fikir alışverişinde bulunabileceği bir Avrupa kamusal alanının oluşturulmasında hayati öneme sahiptir. AB yle ilgili iyi ve kötü haberler Avrupa kimliğinin inşasını etkilemiştir (Siapera 129). Komisyon ve AP görsel-işitsel içeriği ulusallıktan arındırmak gibi iddialı hedeflerle yola koyulduğunda, beklentileri bunun bir Avrupa kimliğinin inşasına neden olacağı ve Avrupa entegrasyonuna verilen desteği arttıracağı yolundaydı (Theiler 109). Avrupa kimliğinin temellerini atacak bir Avrupa görsel-işitsel politikası fikrinin izi Avrupa Tek Seneti ne (ATS) kadar sürülebilir (Delgado-Moreira 143) lerde Avrupa halkları arasında Avrupalılık hissini güçlendirmek için AK konusunda daha fazla bilgi verecek bir pan-avrupa kanalının kurulması için bazı planlar yapılmıştır (de Smaele 166). Sınır Tanımayan Televizyon Yönetmeliği nde de görsel-işitsel politika ile bir Avrupa kimliğinin inşası arasındaki bağlantı vurgulanmıştır (de Smaele 164). Görsel-işitsel alandaki müdahalelerin amacı Avrupa nın kültür ürünlerini Amerikan ithalatlarına, özellikle de Hollywood yapımlarının egemenliğine karşı korumaktır. AK, ortak bir yayın pazarının AK ye aidiyet hissini güçlendirerek bir halkların Avrupası nın geliştirilmesine katkıda bulunacağına inanır (Bloomfield 268). Komisyon ve AP, 1980 lerin başlarından itibaren, televizyonu bir Avrupa kimliği inşa etmekte ve Avrupa entegrasyonuna yönelik halk desteğini artırmakta araç olarak kullanmak için bazı girişimlerde bulunmuştur (Theiler 1). Komisyon ve AP nin görsel-işitsel politikayla ilgili neredeyse tüm resmi bildirilerinde, Avrupa görsel-işitsel sektörünün kısmi bir Avrupalılaştırılmasının Avrupa kimliğinin inşasını olumlu yönde etkileyebileceğine değinilmiştir (Theiler 9). AP nin 1983 tarihli bir raporunda bilginin Avrupa nın birleşmesinde en belirleyici etken olduğu ortaya atılmıştır (Kaitatzi-Whitlock 699). Sınır Tanımayan Televizyon Yönetmeliği nde, Avrupa nın birleşmesi ancak Avrupalıların bunu istemesi halinde gerçekleşecektir. Avrupalılar ise bunu, eğer gerçekten Avrupa kimliği diye bir şey varsa, isteyecektir. Bir Avrupa kimliği ancak Avrupalılar yeterli biçimde bilgilendirilirse gelişecektir. Şu anda kitle iletişim araçlarıyla iletilen bilgiler ulusal düzeyde kontrol edilmektedir, denilmiştir ( Television without Frontiers 2). Komisyon un politikaları başlangıçta birleşmiş bir Avrupa kültürü inşa etmeye yönelikti, ama bu daha sonra Avrupa nın kültürel çeşitliliğini korumaya yönelik daha gerçekçi bir çabaya dönüştürüldü (De Vreese ve Peter 125) ve çeşitlilik içinde birlik sloganı daha sık vurgulanmaya başlandı. Avrupa kimliğinin inşasında gazetelerin rolü ise sınırlıdır. Avrupa çapında günlük gazete tüketimi ülkeden ülkeye farklıdır. Örneğin, 1990 yılında toplam dolaşım Büyük Britanya da iken İspanya da idi (Bakir 191). Eurobarometer tarafından gerçekleştirilen bir ankete göre, AB vatandaşlarının üçte birinden fazlası ulusal medyanın AB konularını nadiren ele aldığını düşünmektedir (Machill, Beiler and Fischer 1). Diğer tüm konularla karşılaştırıldığında, en düşük medya ilgisi seviyesi Avrupa yla ilgili konular hakkında kaydedilmiştir (Risse 2), özellikle de ticari medya Avrupa politikasına çok az öncelik tanır (Kaitatzi-Whitlock 697). Ulusal medyanın Avrupa yı nasıl yansıttığına ilişkin araştırmalar, Avrupa yla ilgili haberlerin ulusal çıkarlarla, ulusal siyasi ve kültürel etkenler tarafından belirlendiğini gösterirler (Bek ve Kevin 14). Euronews in Avrupa kimliğinin inşasındaki rolü sınırlıdır, çünkü kanal Avrupa da birçok insana ulaşamaz. Machill Avrupa nın inşasıyla ilgili konuların resimden yoksun ve karmaşık

12 Avrupa da Medya, Kültür ve Kimlik olduklarını ve seyirciye aktarılmalarının zor olduğunu öne sürer. Majo ya göre, Avrupa nın siyasi birliğini inşa etme süreci ve Avrupa televizyon kanallarının gelişimi birlikte ilerleyen süreçlerdir. AP ve Komisyon daha çok siyasi güç kazandığında, Avrupa kanalları da daha etkili olacaktır. Ayrıca Euronews in Avrupa kimliğinin inşası çabalarının başarısız oluşunu, hükümet kurumlarından yeterli desteği alamayışına ve bu yüzden de yarı özelleştirilmiş olmasına bağlayanlar da vardır (Casero). AB 2008 in başlarında, Avrupa daki yayıncı ağlarını destekleyecek ve Avrupa yla ilgili konularda programlar yapıp yayınlamaları için onları teşvik edecek yeni bir görsel-işitsel politika stratejisi açıklamayı tasarlamaktaydı. Aynı zamanda Komisyon da bölgesel medyaya ve AB kurumlarına akredite olmuş görsel-işitsel medyaya daha fazla destek sağlamak istemektedir (Wallström s Blog). Bruter in Hollanda, Fransa ve Britanya da gerçekleştirilen araştırmalarına göre, anket katılımcıları, AB nin medyada yansıtılan negatif imgeleri olarak ağır bürokrasiyi, önemsiz konulara odaklanılmasını ve üye ülkeler arasındaki iç çekişmeleri göstermişlerdir. Katılımcılar ekonomik gelişme ve kültürel girişimlerin ise AB nin pozitif yönleri olarak medyada kendilerine yer bulduğunu belirtmişlerdir. Yine aynı ankete göre, AB nin medyadaki negatif temsil alanları arasında rekabet politikası, tarım politikası (yalnızca Fransız katılımcılar için geçerli) ve Ortak Dış ve Güvenlik Politikası (ODGP) (özellikle Britanyalı katılımcılar tarafından vurgulanmıştır) vardır. Öte yandan, pozitif temsil alanları arasında ise kültürel ve eğitime dönük işbirliği (özellikle Hollandalı katılımcılar tarafından vurgulanmıştır), sanayi politikası, bölgesel kalkınma (özellikle Fransız katılımcılar tarafından vurgulanmıştır) ve bilimsel işbirliği vardır. Anketin Hollandalı katılımcıları ayrıca çevre politikalarını da pozitif alanlardan biri olarak saptadıkları gibi, Avrupa yla ilgili haberlerin medyaya büyük ölçüde negatif yansıtıldığını, bunun özellikle ekonomik haberlerden çok siyasi haberler için geçerli olduğunu da belirtmişlerdir (Bruter 28). Bruter medyanın Avrupa entegrasyonunu genellikle, büyük ölçüde teknik bir proje olarak sunduğunu ve diplomatik başarısızlıkları öne çıkardığını savunur (153). Anketin katılımcıları ilk olarak AB otoritelerinden sembolik kampanyalar ve AB elitleri eliyle Avrupa entegrasyonunun resmi sembollerinin gelişimi yoluyla aktarılan ve AB yle ilgili iyi ve kötü haberler yoluyla medya üzerinden aktarılan iletişimin bilincindeydiler. Fransa da katılımcılar TV nin genel olarak Avrupa konusunda gazetelere oranla daha negatif olduğunu belirtmişlerdir. Britanya da ise katılımcılar gazetelerin AB yi algılayış biçimleri arasında büyük farklar olduğunu, örneğin Daily Telegraph ın kuşkucu, Times ın ılımlı, The Guardian, Independent ve Financial Times gibi gazetelerin ise göreceli olarak Avrupa yanlısı olduğunu ifade etmişlerdir (Bruter 36). Bruter in araştırmasına göre, medyanın, AB yle ilgili iyi ya da kötü haberleri aktarmak suretiyle, AB vatandaşları üzerinde önemli bir kimlik inşa etme gücü vardır. Yazar Avrupa kimliğinin medyanın etkisiyle zaman içinde değişebileceğini saptamıştır. Bruter, Avrupa yla, onun elde ettikleri ve başarılarıyla ilgili iyi haberlerin ısrarla verilmesi, vatandaşların birleşme süreciyle ilgili algılarını değiştirir ve Avrupa yla özdeşleşme ihtimallerini etkiler der ( ). Bruter ayrıca haberlerin Avrupa kimliğinin yurttaşlık bileşeni üzerindeki etkisinin kültürel bileşen üzerindeki etkisinden daha güçlü olduğunu da savunur (a.g.y.). Avrupa kimliğinin inşasında medyanın rolü sınırlıdır çünkü Grazia nın belirttiği gibi, Avrupa sineması ya da televizyonu diye bir şey yoktur (Llobera 169). Ulusal vatandaşlığın üstünlüğü, ulusal eğitim sistemleri ve medyaların egemenliği yüzünden, ulusal kimlikler, AB vatandaşlarının Avrupa kimliğiyle özdeşleşme düzeyleriyle karşılaştırıldığında hala çok 185

13 güçlüdür. Bununla birlikte, AB ye üye ülkelerde medyanın Avrupalılaşması Avrupa halklarının kimliklerini bir ölçüde de olsa etkilemiştir. Eurobarometer anketleri incelendiğinde, AB ye üye ülkelerde çoklu kimliklere yönelik artan bir eğilimin varlığından söz edilebilir. Sonuç Sonuç olarak, dil engeli ve AB içindeki kültürel farklar yüzünden, medya ve görselişitsel politika alanında fazla ilerleme kaydedilememiştir. İzleyiciler genel olarak ulusal konuları kendi ulusal dillerinde izlemeyi tercih ederken, Hollywood dan gelen içerik, özellikle kurgu ve dramlar da onların ikinci tercihidir. Başarısız uluslararası yayıncılık çabalarının temel istisnalarını Eurosport ve MTV Avrupa gibi spor ve müzik kanalları oluşturur (McQuail 219). Medya politikaları ve görsel-işitsel politikalar alanında ekonomik hedefler temel kaygıyı teşkil etmiş; kültürel hedefler ise ikinci plana itilmiştir. Avrupa yla ilgili haberleri Avrupa nın bakış açısından yansıtacak bir Avrupa medyasının oluşturulması zordur. AB ye ait bir görsel-işitsel sektör politikası geliştirmeye yönelik çabalar olduysa da, medya hala büyük ölçüde ulusaldır. Bunun temel nedenleri ise, tüm Avrupa ya hitap edecek reklam kampanyalarının hazırlanmasını güçleştiren dil ve kültür farklarıdır. Sinema endüstrisinde Avrupa daki ulusal yapımları desteklemeye yönelik çabalara rağmen, ABD hala egemen konumdadır. Bu dinamiği değiştirmekse zor görünmektedir. Öyleyse, medyanın Avrupa kimliğinin inşasındaki rolünün sınırlı olduğu savlanabilir, zira Avrupa nın tüm halklarını ilgilendirebilecek çok az sayıda AB sembolü söz konusudur. Hangi sembol seçilirse seçilsin, seyirci kitlesi sembolün anlamını yapımcının kafasındakinden çok başka biçimde yorumlayabilir. Bu yüzden, medya için ortak AB sembollerini dolaşıma sokmak bir hayli zordur. Bu konudaki en büyük sorun birörnekleştirilmiş bir medya üretiminin ortaya konabileceği mekanizmaların yokluğudur. Avrupa medyası hala büyük ölçüde ulusal ve bölgesel seviyededir (Bakir ). Bu açıdan, bir Avrupa medyasını yerleşik hale getirme şansı sınırlıdır. Bununla birlikte, medya politikaları ve görsel-işitsel politikaların, ulusal ve yerel kimliklerin yanısıra Avrupa kimliğini de bir ölçüde etkilemiş olan kısmi bir Avrupalılaşmasından söz edebiliriz. 186 Bibliyografya Audiovisual and Media Policies. EUROPA (25 Aralık 2007 and 2 Eylül 2009). ec.europa.eu/avpolicy/index_en.htm. Bakir, Vian. An Identity for Europe? The Role of the Media. Der. Michael Wintle. Culture and Identity in Europe: Perceptions of Divergence and Unity in Past and Present.Aldershot, England: Ashgate, Bek, Mine Gencel ve Deirdre Kevin. Pazarın Düzenlenmesi, Erişim ve Çeşitlilik Bakımından AB ve Türkiye de İletişim Politikalarının Değerlendirilmesine Giriş. Der. Mine Gencel Bek ve Deirdre Kevin. AB ve Türkiye de İletişim Politikaları: Pazarın Düzenlenmesi, Erişim ve Çeşitlilik. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, Bellamy, Richard. Between Past and Future: The Democratic Limits of EU Citizenship. Der. R. Bellamy, D. Castiglione ve J. Shaw. Making European Citizens: Civic Inclusion in a Transnational Context. New York: Palgrave, Bloomfield, Jude. The New Europe: A New Agenda for Research? Der. Mary Fulbrook. National Histories and European History. London: UCL Press, 1993.

14 Avrupa da Medya, Kültür ve Kimlik Bruter, Michael. Citizens of Europe? The Emergence of a Mass European Identity. New York: Palgrave Macmillan, On What Citizens Mean by Feeling European: Perceptions of News, Symbols and Borderlessness. Journal of Ethnic and Migration Studies 30:1 (2004). Casero, Andreu. European-wide Television and The Construction of European Identity: The Case of Euronews (7 Ocak 2006). htm. Castano, Emanuele. European Identity: A Sosial-Psychological Perspective. Der. R. K. Herrmann, T. Risse ve M. B. Brewer. Transnational Identities Becoming European in the EU. New York: Rowman and Littlefield, Cederman, Lars Erik. Nationalism and Bounded Integration: What it Would Take to Construct a European Demos. European Journal of International Relations 7:2 (2001). Communication in Crisis: Europe and the Media. European Policy Brief (Şubat 2009; 25 Ağustos 2009) ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/fp7/ssh/docs/emediate-bursi_en.pdf. Davis, Howard. Cultural Implications of the Single European Market for TV Programmes Der. Nedret K. Burçoğlu. Multiculturalism: Identity and Otherness. Istanbul: Boğaziçi Üniversitesi, Delgado-Moreira, Juan M. Multicultural Citizenship of the EU. Aldershot: Ashgate Pub., de Smaele, Hedwig. Audiovisual Policy in the Enlarged European Union. Trends in Communications 12:4 (2004). Gollmitzer, Mirjam. Industry versus Democracy: The New Audiovisual Media Services Directive as a Site of Ideological Struggle. International Journal of Media and Cultural Politics 4:3 (2008). Harcourt, Alison. Engineering Europeanization: The Role of the European Institutions in Shaping National Media Regulation. Journal of European Public Policy 9:5 (2002). Kaitatzi-Whitlock, Sophia. The Missing European Public Sphere and The Absence of Imagined European Citizenship. European Societies 9:5 (2007). Llobera, Josep R. The Concept of Europe as an Idea-Force. Critique of Anthropology 23:2 (2003). Machill, Marcel; Markus Beiler, ve Corinna Fischer. Europe-Topics in Europe s Media: The Debate about the European Public Sphere, A Meta-Analysis of Media Content Analyses. European Journal of Communication 21:1 (2006). Mc Quail, Dennis. The Media in Europe. Der. Montserrat Gubiernau. Governing European Diversity. London: Sage, Puttnam, David. European Film. Der. Dick Leonard ve Mark Leonard. The Pro-European Reader. New York: Palgrave, Risse, Thomas. An Emerging European Public Sphere? Theoretical Clarifications and Empirical Indicators. The EU Studies Association (EUSA) konferansında sunulmuş makale, Nashville, Mart Semetko, Holli A., Claes H. De Vreese ve Jochen Peter. Europeanised Politics, Europeanised Media? European Integration and Political Communication. West European Politics 29:1 (2000). Siapera, Eugenia. EU Correspondents in Brussels: Between Europe and the Nation- State. Der. R.K. Herrmann, T. Risse ve M.B. Brewer. Transnational Identities: Becoming European in the EU. New York: Rowman and Littlefield Pub.,

15 Theiler, Tobias. Political Symbolism and European Integration. Manchester: Manchester University Press, Viewers in to Europeans? How the EU Tried to Europeanize the Audiovisual Sector and Why It Failed. Canadian Journal of Communication 24:4 (1999). The Magazine:Europe: About Cultures and Peoples. 21, European Commission, DG Education and Culture, Thiel, Markus. European Public Spheres and The EU s Communication Strategy: From Deficits to Policy Fit? Perspectives on European Politics and Society 9:3 ( 2008). European Public Spheres and The EU s Communication Strategy: From Deficits to Policy Fit?. Perspectives on European Politics and Society 9.3 (Eylül 2008). Usluata, Ayseli. The Creation of the Enemy Image and The Media. Der. Nedret K. Burçoğlu. Multiculturalism: Identity and Otherness. Istanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, van Ham, Peter. European Integration and the Postmodern Condition: Governance, Democracy, Identity. New York: Routledge, Identity beyond the State: The Case of the EU. Copenhagen Peace Research Institute Working Paper, Haziran Vickers, Ben. Europe Defines Itself Against U.S. on the Internet. Wall Street Journal (2 Nisan 2001). von Benda-Beckmann, Keebet ve Maykel Verkuyten. Introduction: Cultural Identity and Development in Europe. Der. K. von Benda-Beckmann ve Maykel Verkuyten. Nationalism, Ethnicity and Cultural Identity in Europe. Netherlands: European Research Centre on Migration and Ethnic Relations,