DOĞAL AFETLERDE MEYDANA GELEN CAN VE MAL KAYBINI EN AZA İNDİRMEK İÇİN ALINMASI GEREKEN TEDBİRLERE AİT MECLİS ARAŞTIRMA KOMİSYONU RAPORU

Transkript

1 DOĞAL AFETLERDE MEYDANA GELEN CAN VE MAL KAYBINI EN AZA İNDİRMEK İÇİN ALINMASI GEREKEN TEDBİRLERE AİT MECLİS ARAŞTIRMA KOMİSYONU RAPORU HAZiRAN/1997

2 BAŞLANGIÇ Demokratik Sol Parti İzmir Milletvekili Atilla Mutman ve 8 arkadaşı tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na verdikleri önerge İle; Doğal afetlerde meydana gelen can ve mal kaybını en aza indirmek için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla Anayasa'nın 98'inci, İç Tüzüğün,. 104 ve 105'inci maddeleri uyarınca bir Meclis araştırması açılmasını arz ve talep etmişlerdir. (Ek.l,Et2) KOMİSYON KURULUŞU Türkiye Büyük Millet Meclisi'nİn 20. Dönem Yasama Yılı 48'inci birleşimi olan tarihinde yapılan Genel Kurul toplantısında; Atilla Mutman ve 8 arkadaşının "PoSsl Afetlerde Meydana Gelen Can ve Mal Kaybını En Aza İndirmek için Alınması Gereken tedbirlerin Belirlenmesi" amacıyla bir Meclis Araştırtiıası açılmasına ilişkin önerge okunmuş, önerge ile ilgili görüşmeler yürütülmüş, 479 Karar sayılı karar ile "Doğal Afetlerde Meydana Gelen Can ve Mal Kaybını En Aza İndirmek İçin Alınması Gereken Tedbirler"! araştırmak amacıyla bir Meclîs Araştırması Komisyonu Kurulması, Komisyonun 9 üyeden oluşmasına. Komisyon çalışma süresinin Başkan, Başkan Vekili, Sözcü ve Katip üye seçimi tarihinden başlamak üzere 3 ay olmasına ve gerektiğinde Ankara dışına da çıkılmasına karar verilmiştir. (Ek.3) Türkiye Büyük Millet Meclisi'nİn tarihli 54 üncü bileşiminde yapılan seçim sonucunda; Doğal Afetlerde Meydana Gelen Can ve Mal Kaybını En Aza kdirmek İçin Alınması Gereken Tedbirler 1! araştırmak amacıyla kurulan (10/58) Esas Numaralı Meclis Araştırma Komisyonu üyeliklerine, 484 Karar sayılı kararla Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubu bulunan 5 partiden Refah Partisknden Afyon Milletvekili Osman HAZER, Erzincan Milletvekili Tevhit KARAKAYA, İzmir Milletvekili İsmail YILMAZ, Anavatan Partisİ'nden Aydın Milletvekili Cengiz

3 ALTINKAYA, İzmir Milletvekili Isın ÇELEBİ, Doğruyol Partİsi'nden Hatay Milletvekili Abdülkadir AKGÖL, İzmir MflletvekUi Turhan ARINÇ, Demokratik Sol Partisi'nden İzmir Milletvekili Atilla MUTMAN ve Cumhuriyet Halk Parttsi'nden İzmir Milletvekili Alî~Rıza BODUR seçilmişlerdir. (Ek.4) Komisyon üyelerinin kendi aralarında yaptıkları toplantı sonunda izmir Mületvekİİi Atilla MUTMAN Başkanlığa, Afyon Milletvekili Osman HAZER Başkan Vekilliğine, İzmir Milletvekili Ali Rıza BODUR Sözcülüğe, tanir Milletvekili İsmail YILMAZ Katip üyeliğe seçilmişlerdir. Seçim sonucuv tarihli yazı iîe Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na bildirilmiştir.(ek.5) KOMİSYON SÜRESİ Türkiye Büyük Millet Meclisi tarihinde yaptığı 48'inci birleşiminde 479 sayılı "Doğal Afetlerde Meydana Gelen Can, t ve Mal Kaybını En Aza İndirmek İçin Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla " bir Meclis Araştırma Komisyonu kurulmasına ilişkin kararı ile Komisyonun çalışma süresini 3 ay olarak belirlemiştir. (Ek.5) Ancak, bu görev süresi Genel Kurulun tarihli 94 üncü birleşiminde aldığı 498 Kararla tarihinden itibaren l ay uzatılmıştır. (Ek.6) TANEM En genel tanımla insanlar için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar meydana getiren, normal yaşamı ve insan faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uğratarak topluluktan etkileyen doğal, teknolojik veya insan kdkenli olaylara AFET denilmektedir. / >,,

4 Ülkemiz jeolojik ve îopoğrafık yapısı ve iklim özellikleri nedeniyle büyük can ve mal kayıplarına yol açan doğal afetlerle sık sık karşılaşan ülkelerin başında gelmektedir. Ülkemizde etkili olan doğal afetleri önem sırasına göre, depremler, heyelanlar, su baskınları, kaya düşmeleri, yangınlar, çığ, uruna, yeraltı suyu yükselmeleri gibi meteorolojik kökenli ve diğer afetier olarak sıralamak mümkündür. Son 60 yıl içersinde doğal afetlerin yol açtığı yapı hasarları istatistikleri dikkate alındığında, hasarın % 62'sinin depremler, % 15'İnin heyelanlar, % 12'sinin su baskınları, % 5'inin kaya düşmeleri, % 4'ünûn yangınlar ve % 2'sinin çığ, fırtına vb. gibi meteorolojik kökenli ve diğer afetler nedeniyle meydana geldiği görülmektedir. Bu nedenle de ülkemizde doğal afet denilince akla öncelikle depremler gelmektedir. Yurdumuz yeryüzünün en aktif deprem kuşaklarından birisi olan Akdeniz-Alp-Himaiaya deprem kuşağı içerisinde bulunmaktadır. Son 96 yıl içerisinde ülkemizde kayıtlara geçen, hasar yapan 128 deprem olmuş ve bu depremler nedeniyle 65 bin yurttaşımız hayatını kaybetmiştir. Yine bu depremler nedeniyle 125 bin yurttaşımızın yaralandığı ve 510 bia yapının yıkıldığı veya ağır hasar gördüğü tahmin edilmektedir. Halen yürürlükte olan deprem bölgeleri haritası esas alındığında ülkemiz topraklarının % 96'sının farklı oranlarda tehlikeye sahip deprem bölgeleri içersinde olduğu ve nüfusumuzun % 98'inin bu bölgelerde yaşadığı görülmektedir.

5 Bu bölgelerin % 66'ı ise aktif fey zonlandır veya daha açık bîr İfade ile her an büyük depremler olması beklenen bölgelerdir ve nüfusumuzun % 70'i bu bölgelerde yaşamaktadır. Nüfusu l 'dan fâzla 17 ilimizden İ i'i de bu bölgede bulunmakta olup, ülkemizdeki 80 ilden 56'sı ( % 70 ) da bu bölgededir. Büyük sanayi tesislerimizin % 75'i bu bölgelerde kurulu bulunmaktadır. Depremlere ilave olarak, ülkemizin Karadeniz ve Marmara Bölgeleri yoğun heyelanların, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri İse, yoğun çığ, heyelan ve kaya düşmelerinin yaşandığı bölgeier olarak dikkati çekmektedir. Yine son 60 yıllık istatistikler ülkemizde meydana gelen doğal afetlerin yol açtığı doğrudan ekonomik kayıpların, her yıl Gayri Safî Mîllî Hasılamızın % i'i mertebesinde olduğunn göstermektedir. Bu kayıplara stok kaybı, üretim kaybı, işsizlik; pazar kaybı, fiyat artıştan vb. dolaylı ekonomik kayıplar da eklendiğinde, toplam ekonomik kayıplar Gayrı Safî Milli Hasılanın % 3-4'üne kadar ulaşabilmektedir. Özetlemek gerekirse ülkemiz, başta depremler olmak üzere heyelanlar, su baskınları, çığ ve kaya düşmeleri, yangınlar ve erozyon gibi afetlerle çok yoğun olarak karşı karşıya kalan ülkelerin başında gelmektedir. TÜRKİYE'DEKİ AFET MEVZUATI VE TARÎHÇESİ Yazılı tarihîn başlangıcından itibaren Anadolu topraklarının büyük deprem afetlerine maruz kaldığı ve Pamukkale (Hierapolis), Truva, Efes örneklerinde olduğu gibi bazı medeniyetlerin tarih sahnesinden silindiği veya yerlerinin değiştiğine dair bir çok örnek bulunmaktadır.

6 Muhakkak ki, bu yer değiştirmelerde o günkü otoritelerin deprem zararını azaltma konusunda almış oldukları kararlar etkili olmuştur. Bu nedenle ülkemizde doğal afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması konusundaki çalışmaları tarihsel bir bakış açısı içerisinde özetlemekte yarar görülmektedir. Ülkemizde doğal afet zararlarının azaltılması konusundaki çalısmajan önemli politika değişiklikleri göstermesi açısından aşağıdaki üç dönemde incelemek mümkündür yılı öncesi, yıllan arası, yılı sonrası, '; 1944 YILI ÖNCESİ Doğal afetler ve özellikle depremlerden etkilenen insanlara yardım etmek geleneği çok eski tarihlere kadar uzanmaktadır. Bu konudaki ilk yanlı örnek H.Eylül.1509 yılında meydana gelen İstanbul depreminde görülmektedir. 13 bin insanın Öldüğü rivayet edilen ve 109 cami ve 1047 yapının yıkıldığı bilinen bu depremden sonra zamanın Osmanlı Padişahı 2. Beyazıt çıkardığı bir fermanla, yeniden ev yapmak amacıyla aiie basma 20 alta bağışta bulunmuştur. Yİne bu fermanla, harap olan Başkent'in yeniden iman İçin 50 bin usta görevlendirilmiş ve yaşlan arasındaki erkeklerin inşaat işlerinde çalışmaları emredilmiş, deniz kenarındaki dolgu zeminler üzerinde ev yapmak yasaklanmış ve ahşap karkas (bağdadi) ev yapımı teşvik edilmiştir.

7 Bu fermanın çıkarılmasını müteakip İstanbul'da 6 ay gibi kısa bir süre içerisinde 2000 yeni yapı yapılmış ve bazı camiler onarılmıştır. Osmanlı imparatorluğu döneminde meydana gelen büyük afetlerde halka padişah fermanları İle acil yardım ve konut yardımı yapıldığına dair başka örneklerde verilebilir. Ancak, tüm bu yardımlar doğal afet zararlarının, afetler oimadan önce azaltılması çalışmaları ile ilgili olmayıp, afetler olduktan sonra yapılan yara sarma çalışmaları olarak devam edegelmiştir. t Bu dönemde şehirleşme ve yapılaşmaları bazı kurallara bağlama ihtiyacı ilk kez 1848 yılında duyulmuş ve o yıl çıkarılan "Ebnîye Nizamnamesi" ile yalnız İstanbul içerisinde yapılaşmalara bazı esaslar getirilmiştir. Daha sonra 1877 yılında çıkarılan bir nizamname 'jle uygulama İmparatorluk sınırları içerisindeki tüm belediyelere yaygınlaştırılmıştır yılında çıkarılan Ebnîye Kanunu ile de, belediye teşkilatı olan yerlerde, aît yapılar ve yolların düzenlenmesi konusu da, yapılarla birlikte esaslara bağlanmıştır. Cumhuriyet döneminde yerleşme ve yapılaşmalara yeni esaslar getirilmesi 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk hükümetinde Mübadele, îmar ve İskan Bakanlığı'nın kuruluşu ile başlamış, ancak ilk kuruluş yılında göçmen mübadelesi ve iskanı görevlerini üstlenen bu Bakardık bir yıl sonra kaldırılmıştır yılında yürürlüğe giren 1580 Sayılı Belediye Kanunu ile belediyelere, yerleşme ve yapılaşmalarla ilgili denetim görevi ile ihtiyaç sahipleri İçin konut inşa ettirmek görevi de verilmiştir.

8 1933 yılında yürürlüğe giren 2290 Sayüı Belediye Yapı ve Yollan Kanunu ile de Osmanlı imparatorluğu döneminden beri uygulanmakta olan Ebniye Kanunu 4-5 yeni yapılacak yapılar, yollar, ruhsat alınması, fenni mesuliyet, yapı denetimi konularına çağın şehircilik anlayışına uygun olarak yeni esaslar getirilmişir. Daha yerleşme ve yapılaşmaların sağlık, fen ve sanat kurallarına uygun hale getirilmesi amaçlanmıştır. Her ne kadar Yasa'da doğal afet zararlarının azaltılması konularında doğrudan hükümler bulunmasa da, bu Yasa'nın, yerleşme ve yapılaşmalara yeni esaslar getirdiği için, dolaylı olarak doğal afet zararlarının azaltılması çalışmalarına yardımcı olduğu söylenebilir yılında yürürlüğe giren Belediye Yapı ve Yollan Kammu'mın altı yıllık'; uygulanmasında görülen aksaklıkları ortadan kaldırmak, meydana gelen doğal afetlerle İlgili Kızılay, İçişleri Bakanlığı vb. gibi teknik.olmayan kuruluşlar eliyle yürütülen yardım çabsmalannı bir esasa bağlamak üzere 1939 yılında 3611 Sayıb Kanun'la Bayındırlık Bakanlığı Kuruluş Kanunu değiştirilmiş ve yukarıda sayılan işlerle ilgili görevler Yapı ve İmar işleri Reisliği adı altında yeniden düzenlenen birime verilmiştir. 26.Arakk.1939 yılında ülkemizde son yüzyılın en büyük depremi olan Erzincan depreminin meydana gelmesi ve bu depremde kişinin hayatını kaybetmesi ve yapının yıkılması veya ağır hasar görmesi üzerine o günkü Cumhuriyet Hükümeti bazı yasal düzenlemeler yapma ihtiyacı duymuş ve ilk kez 17.Ocak.1940 tarihinde 3773 Sayüı " Erzincan'da ve Erzincan Depreminden Müteessir Olan f Mıntıkalarda Zarar Görenlere Yapılacak Yaptlar Hakkında Kanan " çıkarılmıştır.

9 İlk kez bu Kanun' la, depremden etkilenen yörelerdeki vergi mükelleflerinin tüm vergileri terkin edilmiş, memur ve diğer çalışanlara 3 maaş tutarında avans verilmesi öngörülmüş ve evleri yıkılan veya kullanılamayacak hale gelen kişilere ücretsiz arsa verilmesi ve yapı malzemesi yardımı yapılması esasları benimsenmiştir. Daha sonra aynı yıl içerisinde Erzincan'ın yeni yerleşim yerinde Belediyesine İstimlak yetkisi veren 3908 Sayılı Kanun ile bütçeye fevkalade Ödenek ekleyen, mahkumların cezalarım affeden, bölgeye yapılacak taşımalarda Ücret indirimi getiren, ymt dışından bölge için gönderilen yardım malzemelerine gümrük vergisi ve diğer harçları kaldıran kanunlar çıkarılmıştır. 1941, 1942 ve 1943 yıllan içerisinde ülkemizin bîr çok yöresinde yoğun su baskınlarının yaşanması üzerine 14.0cak.1943 tarihinde 4373 Sayıîı Taşkın Sulara ve Su BaskiDlarına Karşı, Korunma adı altında yeni bir Kanun çıkarılmıştır. Bu Kanun'la Cumhuriyet döneminde ilk kez, su baskınları afetine karşı, afetler olmadan önce alınacak tedbirler belirlenmiş ve afet sırasında yapılacak çalışmalara yeni esaslar YILLARI ARASI yıllan arasında 26.Aralık büyük Erzincan depremi ile başlayıp, IFörtaJama olarak 7 ay gibi kısa aralıklarla meydana gelen Niksar-Erbaa, Adapazandek, Tosya-Ladik ve Bolu-Gerede depremlerinde kişinin ölmesi, a yaralanması ve 200 bin civarında yapının yıkılması veya kullanılamaz hale i üzerine o günün Cumhuriyet Hükümeti, deprem olayının doğurduğu uçların yalnızca yıkılanın yerine yeni ev yaparak çözüleyemeyeceğini ve ülkemizde a deprem zararlarının azaltılması konusunda bazı çalışmalar yapılması gerekliği mş ve 18.Temmuz.1944 tarihinde 4623 Sayılı "Yer Sarsıntılarından >e Sonra Alınacak Tedbirler Hakkında Kanun" çıkarılmıştır.

10 Ana hatlarıyla; ülkenin nerelerinin deprem tehlikesine sahip olduğunun tespit edilmesi ve yayımlanması, bu bölgelerde yapılacak yapılar için bazı özel kuralların deprem yönetmelikleri halinde yayımlanması ve uygulanması zorunluğu, her il ve ilçede acil yardım ve kurtarma prograrniarmın önceden hazırlanması, belediyelerin yeni gelişme alanlarında jeolojik etütler yapılmasının zorunlu hale getirilmesi gibi zarar azaltıcı önlemleri depremler olmadan Önce almayı zorunlu kılan bu Kanun, aynı zamanda depremler sırasında yapılacak işlemleri, yönetici ve halkın görev ve sorumluluklarını da esasa bağlamıştır. Daimi iskan çalışmaları İse bu Kanun 1 da yer almamış ve bu konunun çözümü için eskiden olduğu gibi, doğal afete uğrayan bölgenin sosyal ve ekonomik yapısına bağlı olarak ayrı ayrı afet yardımı kanunları çıkarma yolu tercih edilmiştir. Ülkemizde gerçek anlamda'; doğal afet zararlarının azaltılmasına yönelik çalışmalar bu Kanun'la başlamıştır. Bu Kanun'un çıkarıldığı yıllarda benzer yasalara sahip olan, 1924 yılında çıkardığı bir kanunla Japonya, 1933 yılında çıkardığı bir kanunla Amerika Birleşik Devletleri ve 1940 yılında çıkardığı bir kanunla İtalya dışında benzer kanunu oian başka bir ülke bulunmamaktadır. A Nitekim bu Kanun gereğince Bayındırlık Bakanlığı İlgili üniversitelerle işbirliği yaparak, 1945 yılında Türkiye'nin ilk deprem bölgeleri haritası ile Türkiye Yer Sarsıntısı Bölgeleri Yapı Yönetmeliği, bu günkü adıyk Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik hazırlanmış ve uygulanması zorunlu bir yönetmelik olarak yürürlüğe konmuştur yılında Bayındırlık Bakanlığı Yapı ve İmar îşleri Reisliği bünyesinde bir deprem bürosu kurulmuştur. Daha sonra 1955 yılında bu büro DE-SE-YA (Deprem- Seylap-Yangın) şubesi haline getirilmiş ve doğal afet zararlarının azaltılması çalışmaları bu şube tarafından yürütülmeye başlanmıştır.

11 -10- Bayındırhk Bakanlığı'nın Su İşleri Reisliği, aynı yıl (1953) çıkarılan 6200 Sayılı Kanun'la, " Yerüstü ve Yeraltı Sularının Zararlarım Önlemek ve Bunlardan Çeşitli Yönden Yararlanmak " amacıyla, Bayındırljk Bakanlığı'na bağh tüzel kişiliği olan, katma bütçeli Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü haline getirilmiştir. 1950'li yılların ortalarından itibaren gittikçe yoğunlaşan sanayileşme, göç ve şehirleşme hareketleri, şehirlerimizde olumsuz gelişmelere yol açmış ve 1933 yılında çıkarılmış, olan " Belediye Yapı ve Yollar Kanunu " yerleşme ve yapılaşmaların denetimi açısından yetersiz kalmaya başlamıştır. Bunun üzerine 1956 yılında zamanına göre hayli ileri sayılan 6785 Sayılı İmar Kanuna çıkarılmıştır. Bu Kanun'la yerleşme yerlerinin belirlenmesi sırasında doğal afet tehlikesinin ortaya çıkarılması ve fenni mesuliyet sistemi ile yapı denetimi sağlanması konularına önem ve öncelik verilmişti];. Bu Kanun'un yürürlüğe erimesinden sonra, ülkede Önemi gittikçe artari'imar, konut ve afet politikalarının Bayındırlık Bakanlığı gibi aşın yoğun görevlerle görevlendirilmiş bir Bakanlık İçersinde etkili bir şekilde yürütülemeyeceği gerçeği anlaşılmış ve imar ve İskan Bakanlığı adı altında yeni bir Bakanlık kuruluş hazırlıklarına başlanmıştır. Bu dönemde meydana gelen doğal afetlerden etkilenen halka, ayn ayn çıkarılan yardım kanunları ile daimi iskan yardımları yapılmaya devam edilmiştir. Örnek olarak, 1948 yılında çıkardan 5243 Sayılı "Erzincan'da Yaptırtacak Meskenler Hakkında Kanun ", 1950 yılında çıkarılan 5663 Sayılı " Eskişehir Sel Bostanından Zarta- Görenler İçin Yaptırılacak Meskenler Hakkında Kanun ", 1956 $ında çıkanian 6746 Sayılı " Aydın, Balıkesir, Bilecik, Edirne, Eskişehir, Konya ve j^nizli Vilayetlerinde Yıllarında Tabiî Afetlerden Zarar Görenlere Yapılar Hakkındaki Kanun " sayılabilir.

12 1958 YILI SONRASI 1958 yılı ve sonrası ülkemizde doğal afet zararlarının azaltılması çalışmaları açısından Snemli politika değişikliklerinin yaşandığı ve uluslararası alandaki yeni gelişmelere paralel olarak önemli gelişmelerin sağlandığı yıllar olmuştur. özellikle ana görevi; afetlerden önce ve sonra gerekli tedbirleri almak, ülkenin bölge, şehir ve köylerinin planlamasını yapmak, konut sorunu ve iskan sorununu çözmek, ülkedeki yapı malzemelerinin geliştirilmesi ve standardlannı hazırlamak olan İmar ve Iskan Bakanlığı'mn Mayıs 1958 tarihinde 7116 Sayılı Kanunla kurulması ve bu konularla ilgili görevleri Bayındırlık Bakanhğı'ndan devir alması çok olumlu bir gelişme olmuştur. '; Yine aynı yıl 7126 Sayıb Sivil Müdafaa Kannnu'nun çıkarılması ve bu Kanun kapsamına doğal afetler sırasında yapılması gereken kurtarma ve ilkyardım çalışmalarının da dahil edilmesi, bu konuda önemli bir boşluğu doldurmuştur En önemli gelişme ise, tarihinde, çeşitli değişikliklerle bu gün hala yürürlükte olan 7269 Sayılı "Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun"ua çıkarılması olmuştur. Doğal afet zararlarının azaltılması amacıyla Cumhuriyet döneminde çıkarılmış bulunan tüm kanunları tek bir kanun halinde toplayan ve afet zararlarının ^azaltılabilmesi için afet öncesi, afet sırası ve afet sonrasında yapılması gereken.çatışmaları açıklayan bu Kanun'un en önemli Özelliği, o güne kadar her afet sonrasında : : pfel bütçeden fevkalade tahsisat adı altında kanunla ek ödenekler ve her afet olayı pçta'ayn bir yardım kanununun çıkarılması önlenmiş ve bu amaç için genel bütçe ppmâa bir "Afetler Fon'u" oluşturulmasını öngörmüş olmasıdır.

13 Kanun'un 33Hracü maddesiyle kurulan fon, geael bütçeden her yıl fona aktarılan ödenekler, kamu iktisadi teşekküllerinin bilanço karlarının %3'önün bu fona aktarılması, bağışlar, borçlandırılan vatandaşların geri ödemeleri gibi ana gelir kalemlerinden oluşmaktadır Sayıb Kamın'un bir diğer özelliği de, depremler ve su baskınları dışında kalan, heyelan, kaya ve çığ düşmesi, yangın, firtuıa vb. gibi tüm doğal afetleri de kapsamı içerisine alması ve muhtemel afet kavramı getirerek, bu afetler olmadan önce, can ve mal güvenliği açısından, gelecekte afete maruz kalabilecek yerleşimleri de kapsamı içerisine almış olmasıdır. Çıkarıldığı tarihte, uluslararası alanda, en çağdaş ve kapsamlı afet kanunlarından biri olarak değerlendirilen ve bir çok ülke tarafından örnek alınan bu Kanun, ülkemizde yılları arasında çok yoğun olarak yaşanan depremler, su baskınları ve heyelanlardan elde edilen deneyimlerin ve yeni İhtiyaçların ışığı altında, 1968 yılında 1051 Sayılı Kauun'la önemli oranda değiştirilmiş ve Kanun'a 7 madde eklenmiştir. Yapılan bu değişiklik ve ilaveler, tamamen hizmetin daha hızlı ve etkili yapılmasını ve afetlerden etkilenen vatandaşlara daha geniş yardımlar yapılmasını sağlayacak yönde olmuştur yılları arasında sırası İle, 1968 yılında Amasra-B artın, 1969 yılında Demirci ve Alaşehir, 1970 yılında Gediz, 1971 yıîında 15 gün ara ile Burdur ve Bingöl depremlerinin meydana gelmesi ve bu depremler nedeniyle 27 bin yapının yıkılması veya ağır hasar görmesi üzerine zaten gelirleri açısından yetersiz hale gelmiş olan Afetler Fonu'na yeni gelir imkanları aranmış ve 1972 yılında 1571 Sayılı Bazı Tekel Maddeleri Fiyatlarına Yapılan Zamlardan Elde Edilen Hasılatın T.C. Merkez Bankası'nda Açılacak. Bir Deprem Fonu Hesabında Toplanmasına Dair Kanun Çıkarılmış ve böylece münhasıran deprem afetlerinin zararlarını karşılamak üzere ayrı.bir deprem fonu oluşturulmuştur.

14 İlk çıktığı yıllarda önemli bir gelir kaynağı olan bu fonla, meydana gesen depremlerin yaralan sarılmış, ancak maktu olan bu zamlar, zaman içerisinde sabit kaldığı ve inşaat maliyetlerininde devamlı arttığı için günümüzde önemini yitirmiştir. Örneğin 1972 yılında 500 milyon TL geliri olan bu fon, yaklaşık 15 yıldır 1-1,5 miiyar TL gelir toplayabilmektedir. Bunun dışında tarihinde 2090 Sayılı Tabu Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanun ile tarihinde 2935 Sayılı Olağanüstü Hal Kanunu yürürlüğe girmiştir Sayılı Kanun'un zaman içerisinde ortaya çıkan ihtiyaçlar ve yeni gelir kaynaklan aranması yönlerinden 1981 yılında 2479 Sayılı Kanun'la, 1985 yılında 3177 Sayılı Kanun'la bazı maddeleri değiştirilmiş veya bazı maddeler eklenmiştir yılında Erzincan'da önemli hasarlara yol açan bir deprem meydana gelmesi ve deprem olaylarının yalnızca fiziksel kayıplara değil, göç, işsizlik üretim kaybı vb. sosyal ve ekonomik kayıplara yol açması ve halen yürürlükte olan 7269 Sayılı Kanun'un bu tür sosyal ve ekonomik kayıpları azaltmaya imkan vermemesi üzerine, tarihinde 3838 Sayüı" Erzincan, Gümüşhane ve Tunceli İüerinde Vuku Bidati Deprem Afeti île Ştrnak ve Çukurca 'da Meydana Gelen Hasar ve Tahribata İlişkin Hizmetlerin Yürütülmesi Hakkında Kanun" çıkarılmıştır Sayılı Kanun 1 un zaman içersinde eksik kalmış olan yönlerini tamamlayan bu Kanun'la Erzincan depremi yaralan kısa zamanda sarılmış ve deprem güvenliği arttırılmış yepyeni bir Erzincan inşa edilmiştir.

15 Yalnızca Erzincan depreminden etkilenen bölgeleri kapsayan bu Kanun'dan sonra, meydana geien afetlerden etkilenen diğer yöreler için de benzer bir kamın hazırlanması ihtiyacı ortaya çıkmış ve tarihinde 4123 sayılı "Tabu Afet Nedeniyle Meydana Gelen Hasar ve Tahribata İlişkin Hizmetlerin Yürütülmesine Dair Kanun " çıkarılmıştır. Acele ile hazırlandığı için 3838 Sayılı Kanun'un bütün maddelerini kapsamayan bu Kanun, Dinar depreminden sonra, tarih ve 4Î33 Sayılı Kanun'la değiştirilmiş ve yeni bazı maddeler eklenmiştir. Aynca, tarih ve 4264 Sayılı " Bap Yörelerde Meydana Gelen Tabii Afetlerde» Zarar Görenlerin Gelir Vergilerinin Terkini ile Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 7'nci Maddesine Bir Bent Eklenmesi ve tarih ve 3838 Sayılı Sanan'un Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun "çıkarılmıştır. İ AFET HİZMETLERİ KONUSUNDA AFET İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VE AFET YÖNETİMİNİN TÜRKİYE'DEKİ ORGANİZASYONU Met İşleri Genel Müdürlüğü 7269 Sayılı "umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanan" ve bunu l değiştiren, ek getiren diğer Kanunlar ve bunlara göre çıkarılan Yönetmelikler l çerçevesinde faaliyetini sürdürmektedir. Bu Kanun; deprem, yangın, su baskını, yer kayması, kaya düşmesi, çığ, tasman ve benzeri afetlerde yapılan ve kamn tesisleri genel hayata etkili olacak derecede zarar gören veya görmesi muhtemel olan yerlerde alınacak tedbirlerle yapılacak Byardmüan belirlemektedir.

16 Görüleceği üzere, bu Kanun'un uygulanabilmesi İçin; a-belirtilen afetlerin meydana gelmesi veya gelebileceğinin tespiti, b-afetin yapı ve kamu tesislerinde genel hayata etkili olacak derecede zarar meydana getirmesi veya getirebüeceğinin tespiti gerekmektedir. Afet işleri Genel Müdürlüğünün yapmakta olduğu görevler; -Afet öncesi, -Afet sırası ve -Afet sonrası olarak 3 ana grupta toplanmaktadır. ^ Bunlar özetle; - Afetlerin Önlenmesi ve zarârlanıun azaltılması amacıyla alınması gereken tedbirleri araştırmak, bu konudaki temel ihtiyaçlarla hedef ve politikaları belirlemek, Ülke içindeki bilimsel, teknik ve idari çalışmaları koordine etmek, ortak sonuçlanm tüzük, yönetmelik, talimat ve eğitim yoluyla uygulamaya aktarmak ve uygulamayı denetlemek, - Afet zararlarının azaltılması amacıyla ulusal ve uluslararası işbirliği, proje ve l programlan oluşturmak, bu projelerde ülkemizi temsil eîmek ve elde edilen sonuçlan uygulamaya aktarmak, - Afete uğramış ve uğrayabilecek bölgeler ile yapı ve/veya ikamet için nıs afet bölgelerini tespit ve ilan etmek, atet bölgelerinde yapılacak yapılarla ; li kuralları, yapı tekniklerini ve projelendirme esaslarını tespit etmek, - Atet olduğunda acil yardım uygulaması ve koordinasyonunu sağlamak.

17 - Afete uğramış veya uğraması muhtemel yerlerin etüt, araştırma, hasar tespitleri, yer seçimleri, harita, plan, aplikasyon, kamulaştırma, tahsis, haksahipliği, borçlandırma islerini yapmak veya yaptırmak, bu yerlerde geçici ve daimi yerleşme ve barınmayı sağlamak amacıyla kısa ve uzun süreli tedbirleri almak, bu amaç için gerektiğinde bölgesel merkezler kurmak, prefabrike yapı elemanları üretim ve stoklamasıyla ilgili tedbirler almak, - Valiliklerce yapılan acil yardım ve kurtarma planlarının hazplanmasını, güncelleştirilmesini ve afet anında uygulanmasını sağlamak, - Afetle ilgili daimi İskan yerleşmelerinde altyapı tesislerine ait etüt, harita, ön proje ve ihtiyaç programlarını yapmak veya yaptırmak, - Deprem zararlarının azaltılması konusunda arastmnalar yapmak, depremleri ve etkilerini incelemek, elde edilen sonuçlara göre deprem kataloglan ve ülkenin deprem tehlike haritalarını hazırlamak ve geliştirmek, deprem bölgelerinde yapılacak yapılarla ilgili tedbirleri, yapım tekniklerini ve projelendirme esaslarını belirlemek, depremlerden hasar görmüş yapıların takviye ve onanm yöntemleriyle ilgili çalışmalar yapmak, - Ülkemizde kurulu bulunan deprem kayıt şebekesi ve kuvvetli yer hareketi kayıt şebekesinin ülke ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde geliştirilmesini sağlamak, mevcut şebekelerin bakım ve onarımı ile bu şebekelerde kullanılan cihazların geliştirilmesini sağlamak, her türlü deprem kayıtlarının değerlendirildiği ulusal veri işlem merkezi kurarak standart deprem veri bazı oluşturmak ve ilgililerin yararlanabilmesini sağlamak,

18 - Depremlerin önceden bilinmesi amacıyla pilot bölgeler kurmak ve cihazlandırmak bu konuda üniversiteler ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan çalışmaları koordine etmek ve destelemek, erken uyan ve alarm sistemleri kurmak veya bu amaç için kurulmuş bölgesel veya uluslararası sistemlere katılmak, AFETLER FONU: Yapılan istatistiklere göre, deprem dışındaki afetler nedeni ile her yıl ortalama 5000 konut ve bunların alt yapısının yapılması gerekmektedir. Depremler nedeniyle de yine yıllık ortalama 4-5 bin konut ve iş yeri ile alt yapılarının yaptırılması ülkemizde yaşanan afet olayları sonucunun bir gereği olarak karşımıza çdanaktadır. Yılda yapılması gereken yaklaşık konutun maliyeti 1997 birim fiyatları İle 25 trilyon lira civarındadır, '; -Ayrıca, programa alınmayı bekleyen geçmiş yıllardan devletlinizin kpnut borcu 32000'dir. Bunun da ödenek ihtiyacı 75 trilyon civarındadır. -Afetler Fonu'nun gelirleri 1992 yılından itibaren Genel Bütçe kapsamına alınmış olup, bu hizmetlerin düzenli ve planlı bir şekilde yürütülebilmesi için ayrılan ödenek çok azdır. Afetler Fon'u gelirleri ile, bu gelirlerin ve son yularda meydana gelen afetler nedeni ile verilen dış krediler, ek ödenekler dahil Afet İşlerine tahsisi aşağıdadır: (Milyar TL.) Afetler Fon'u gelirleri Afetler Fonu'na verilen* Dış kredilerden verilen 535** 3.384*** Milyar TL'dir. * Afet Fon'u geliri ve Genel Bütçeden verilen ** Erzincan Projesi için ***Dinar projesi için

19 Afetler Fonu'nun gelirleri dikkate alındığında, mevcut mevzuata göre yapması gereken hizmetleri yapamamakta ve afetzedelere olan konut borcu, kaynak mmaması ve Fon'un Bütçe dışı bırakılmaması nedeniyle her geçen gün artmaktadır. Afetten önce ve afet sırasındaki uygulamalar 7269 Saydı Kanun'un 1051 Saydı Kanunla değişik 4 üncü maddesi gereğince hazırlanan "Afetlere Diskin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik" gereğince yaplimaktadıs. Buna göre; Genel hayatı büyük ölçüde etkileyen afetlerden hemen sonra Ankarada "Afetler Merkez Koordinasyon Kumlu " toplanmakta ve afet bölgesinden alınan ilk haberlere göre kısa ve uzun vadede alınması gereken tedbirleri belirleraektedir. Kural; -Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Müsteşarının Başkanlığında, -Milli Savunma, -Dışişleri, -İçişleri, -Maliye, -Milli Eğitim, -Sağlık, -Ulaştırma, -Tarım ve Köyişleri, -Çalışma ve Sosyal Güvenlik, -Sanayi ve Ticaret, -Enerji ve Tabii Kaynaklar ve

20 -Çevre Bakanlıkları Müsteşarları ile, -T.Kızılay Demeği Genel Başkanı veya Genel Müdüründen oluşmakta ve Genelkurmay Başkanlığı Temsilcisi de görev ve sorumlulukları ile ilgili konularda Kurulda temsilci bulundurmaktadır. Bu Kururun teşkiline paralel olarak illerde ve ilçelerde Valiler ve Kaymakamların Başkanlığında İl/tice Kurtarma ve Yardım Komiteleri bulunmaktadır. * Komite; -Vali veya görevlendireceği Vali Yardımcısı Başkanlığında; -Belediye Başkanı, -îl Jandarma Alay Komutanı, '; -Emniyet Müdürü, -Sivil Savunma Müdürü, -Milli Eğitim Müdürü, -Bayındırlık ve İskan Müdürü, -Tanm ve Köyişleri Müdürü, -Kızılay Temsilcisi, -Garnizon Komutanı veya mahallin en büyük askeri,birlîk temsilcisinden oluşmaktadır. İl Kurtarma ve Yardım Komitesine bağlı olarak 9 hizmet grubu oluşturulmuştur.bunlar öncelik sırasına göre; -Ulaşım, -Arama, kurtarma ve yıkıntıları kaldırma, -İlk yardım ve sağlık.

21 -Ön hasar tespiti ve Geçici İskan -Güvenlik, -Satın alma, kiralama, el koyma, dağıtım, -Elektrik, su ve kanalizasyon hizmet gruplarıdır. Yönetmeliğe göre afetin oluş tarihinden itibaren 15 gün süre ile afetzedelerin acil yardım İhtiyaçlarının karşılanması gerekmekte ve bu süre afetin büyüklüğü veya iklim şartlarına bağlı olarak uzatılabilmektedir. Acil Yardım süresi içerisinde; -Haberleşmenin sağlanması, '; -Arama, kurtarma ve tedavi, -Öncelikle kaldırılması gereken enkaz ve yolların açılması, -Yedirme, giydirme, ısıtma, geçici iskan, -Güvenlik tedbirleri, -Ölülerin gömülmesi ve -Alt yapıda meydana gelen hasarların onarımı gibi hizmetler yapılmaktadır. Bu hizmetler yerine getirilirken İl Kurtarma ve Yardım Komitesinin yanında Askeri Birlikler, Sivil Savunma, Sağlık Bakanlığı, ve Kızılay'a da büyük görevler düşmektedir. Afet İşleri Genel Müdürlüğü afetin her aşamasında yapmakta olduğu koordinasyon görevinin yamnda acil yardımlar için gerekli maddi desteği sağlamakta, um yönetici ve personeli İle afet bölgesindeki idareci ve yöneticilere yardımcı Jlmakîa ve genel hayatı etkileyen afetlerde, afetzedelerin konutlarının yapım ve /aptınmına kadar tüm çalışmaları yürütmektedir.

22 Yönetmeliğe göre tüm İl ve ilçelerimizde yapılması gereken afet planlan ve örgütlenme, bazı ilçeler hariç tamamlanmış olup zaman içerisinde revize edilmektedir. Ancak çeşitli nedenlerle bu planlar bir afet anında etkili fair şekilde Bu örgütlenmenin yanında Başbakanlık bünyesinde bir Devlet Bakanının Başkanlığında, Bayındırlık ve İskan, İçişleri, Maliye ve Sağlık Bakanlarından oluşan "Doğal Afetler Koordinasyon Kurulu" da gerek mevzuat gerekse mevcjıt işleyişin iyileştirilmesi konularında çalışmalar yapmaktadır. Yine Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinde oluşturulan ve halen çalışmalarını sürdüren "Doğal Afetler ve Sivil Savunma Planlama ve Çalışmaları İzleme ve Değerlendirme Grubu" bulunmaktadır. Ayrıca Afet konularında alınacak tedbirler konusu "Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi" nin de görev alanları içerisine girmektedir. Bu Merkezle ilgili Yönetmelik Bakanlar Kurulunun tarihli Kararıyla yürürlüğe girmiştir. AFET HİZMETLERİ KONUSUNDA SİVİL SAVUNMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sivil Savunma'nın afet hizmetleri konusundaki görevleri 7126 ve 7269 Sayılı Yasalar ile 88/12777 Sayılı "Afetlere Üişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik"te düzenlenmiştir Sayılı Sivil Müdafea Kamrau'nun 85 Sayılı Kanunla değişik 1. Maddesinde; "Sivil Savunma düşman taarruzlarına, tabii afetlere ve bfiyiik yangınlara (arşı can ve mal kaybının en az düzeye indirilmesi...,

23 Değişik 5. maddesinde; 'Mülki idare amirleri tabii afetlere ve büyük yangınlara karşı barıştan j itibaren sivil müdafaayı fiilen tahakkuk ettirmekten bizzat tuldürler"-hükümleri yer almaktadır. Bir afet halinde sivil savunma birliklerinin olay yerine intikaline kadar geçecek j sürede arama, kurtarma, İlk yardım ve sosyal yardım yapmak üzere iherde kamu l kurum ve fcuruluşiannm kadrolu personelinden "ACiL KURTARMA VE YARDIM l EKİPLERİ" kurdurulmuştur. Bu ekiplerin araç ve gereçleri kendi kurumlarınca, şahsi l teçhizatları ile çalışmalarına ait harcamaları ise Sivil Savunma Teşkilatınca 13 Mart 1992 tarihinde meydana gelen Erzincan depreminde 35 kişiden oluşan I Ankara Sivil Savunma Birliği, çalışmalarını afet mahallinde 15 gün sürdünnüş, bu i sürede 4 vatandaşımız sağ olarak kurtarılmış, 34 vatandaşımızın ise enkaz mdan cesetleri çıkartılmıştır. Sivil Savunma Birliği, 13 temmuz 1995 günü Senirkent'te sel ve toprak kayması sonucu afet bölgesine 40 personel, 2 arama köpeği ve 10 araç ile katılmış olup 22 Temmuz 1995 gününe kadar yaptığı kurtarma çalışmalarında l vatandaşımız sağ olarak kurtarılmış, 37 vatandaşımızın toprak ve enkaz altından cesetleri çıkartılmıştır. l Ekim 1995 günü, Dinar'da meydana gelen depremde Ankara Sivil Savunma Birliği faaliyetlerine aynı gün 45 personel, 2 arama köpeği, 10 araç ile katılmış olup 8 Ekim 1995 tarihine kadar yapılan çalışmalar sonunda 9 vatandaşımız sağ olarak kurtarılmış, 23 vatandaşımızın enkaz altından cesetleri çıkartılmıştır.

24 Bir afet sırasında yapılan kurtarma çalışmalarında görüldüğü üzere olaya en i kısa zamanda en iyi eğitilmiş ve donaltılmış ekiplerle müdahale durumunda çok daha Afetlerde, savaşta, önemli ve kaza ve yangınlarda kurtarma ve yardım faaliyetini dikkate alınarak, ANKARA, ADANA, DİYARBAKIR, ERZURUM, İSTANBUL, İZMiR ve SAMSUN'da 115'er kadrolu personelden oluşan, çağdaş araç ve gereçlerle donatılmış Sivil Savunma Birlikleri'nin kurulması için "SİVİL SAVUNMA BİRLİKLERİ KANUN TASARISI" görüşleri alınmak Çizere ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlara gönderilmiştir. ivil savunma birliği için toplam 805 adet kadro belirlenmiş ;olup bu konu yukanda beiirtilen Kanun Tasarısında da yer almaktadır. Sivil Müdafaa Fon'u 7126 Sayılı Sivil Müdafaa Kammu'nun 36.cı maddesi ile kurulmuş olup, 1992 yılında bu Fon'un Genel Bütçe kapsamına alınmasıyla gelirlerinin % 89'u Hazineye, % lo'u Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu'na ve % l'i Afetler Fonu'na verilmektedir. Buna karşılık Sivü Savunma hizmetleri için Genel Bütçeden çok az ödenek verilmektedir yılı Fon geliri 1.5 Trilyon iken Sivü Savunma'ya 47.5 Milyar TL. Ödenek verilmiştir. Ancak; Kurulmasında yarar görülen ve gerekli olan bu birliklerin donatımları ile yurt a tesisi gereken 'İKAZ ve ALARM SİSTEMİ' ve TELSİZ HABERLEŞME Î için. Genel Müdürlüğün, toplam (150 Milyon S) 21.6 Trilyon TL. ye ;ı bulunmaktadır.

25 Harcamalarda Sivil Savunma Fon'u Tüzüğü ve Fonlar İhale Yönetmeliği hükümlerine uyulmakta ve harcamaları Sayıştay denetimine tabi bulunmaktadır. Savaşlarda, afetlerde ve büyük yangınlarda 7126 Sayılı Kanun'un l. maddesinde belirtilen Sivil Savunma hizmetlerini Sivil Savunma Birliği, Acil Yardım ve Kurtarma Ekipleri ve Sivil Savunma Mükellefleri ile yerine getiren teşkilatın eğitim, malzeme, tesis, vasıta tedariki ve işletim giderlerinin tümü Sivil Savunma Fonu'ndan karşılanmaktadır. v AFET HİZMETLERİ KONUSUNDA DEVLET SU İŞLERİ Devlet Sn İşleri Genel Müdürlüğü; Kuruluş Kanununa göre taşlan kontrolü ile ilgili olarak "Taşkın Salan ve Sellere Karşı Koruyucu Tesisler Meydana Getirmek, Bu Tesisleri Çalıştırma, Bakım ve Onanm Dahil İşletmesini Sağlamak" ile görevlendirilmiştir yılında Yasanın yürürlüğe konmasını takiben, Kurum tarafindan ;ünümüze kadar devam eden süreçte, sürekli olarak taşkın etüdleri yapılarak sonuçlan "TAŞKIN YILLIĞI" adı ile yayınlanmaktadır. Bu yıllıklarda taşkın olayının tarihi, yeri, oluş nedeni, meteorolojisi ve zararian belirtilmekte, alınacak önlemler ve önerilere yer verilmektedir. Türkiye akarsa havzalannda meydana gelen taşkınların nedenleri ile onnclan bu yıllıklarda verilen istatistik! bilgiler çerçevesinde atanabilmektedir.

26 Sel afetinin, deprem afetinden farklı olarak daha sınırlı alanlarda etkili olmakla beraber, daha sık tekrar ettiği ve bu nedenle de zarar boyutunun önemli mertebelerde olduğu görülmektedir. Önceden alınan koruma önlemlerinin bazı durumlarda sel riskini tamamen ortadan kaldırdığı, bazt durumlarda ise ekonomik nedenlerle önceden abul edilen bir oranda azalttığı anlaşılmaktadır. Ancak, akarsu mecralarına yakın düzensiz kırsal yerleşimlerde veya kentsel mekanlarda zaman zaman yaşanarak can ve mal kayıplarına neden olan su baskmı olaylarının doğal bir olgu olan taşkınlardan ayırdedilmesi gerekir. >. Bu olayların büyük ölçüde bazı İnsan aktivitelerinin hidrolik ve hidrolojik lüinçten yoksun bir şekilde gelişigüzel gerçekleştirilmesinden kaynaklandığı görülmektedir. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, kuruluşundan günümüze kadar lygulamasını gerçekleştirdiği 5200 adet civarındaki proje ile yaklaşık olarak fcrklı ölçekteki 2800 adet yerleşim yerinde ve hektar tarım arazisinde sel kontrolünü sağlamıştır. AFET HİZMETLERİ KONUSUNDA TÜRKİYE KIZILAY DERNEĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Türkiye Kızılay Derneği Genel Müdürlüğü bir afetten sonra Özellikle sağlık,,-adır, battaniye ve gıda malzemesi ikmali konusunda afetzedelerin yardımına aşmaktadır. Bîri merkezde olmak üzere 6 adet bölge deposu bulunmaktadır. En geç 6 le 10 saat arasında afet bölgesine ulaşmakta ve 24 saat içerisinde seyyar mtfaklannı kurarak sıcak yemek dağıtımı yapabilmektedir.ankaradaki merkez lepolannda bir de çadır fabrikası bulunmakta ancak kış şartlarına uygun nitelikte bir retim yapılamamakladır.

27 KOMİSYON ÇALIŞMALARI Komisyonumuzun çalışmaları iki şekilde yürütülmüştür. 1. Mecliste yapılan Komisyon toplantıları ve iki Genel Müdürlükten alınan brifing, bazı Valiliklerden ve Kurnluşlardab gelen raporların incelenmesi, 2.Son yularda büyük afetlere maraz kalan bazı il ve ilçelerimizdeki $rüşme ve inceleme gezileri tarihinden itibaren toplam 10 saat süren 11 adet toplantı Bu toplantılara Afet İşleri, Sivil Savunma, Devlet Sn İşleri ve Teknik Araştırma Genel Müdürlükleri temsilcileri devamh alarak katılmışlardır. Ayrıca ılann gelişimine göre bazı toplantılara Tarım ve KSyisIeri, Orman Bakanlığı, LKızılay Derneği Genel Müdürlüğü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve TEMA 'akfi'ndan temsilciler çağrılmış ve dinlenmişlerdir. Bu toplantılarda Komisyonun kuruluş amacıyla ilgili olarak üyelerimizin genel anlamda bilgilendirilmeleri amaçlanmış ve dile getirilen konular aşağıda ana başlıklar -Afet konusunda her kademede eğitime ağırlık verilmesi, -Ülkemizde konut ve yapı üretenlerin afet tehlikesinin bilincinde olmalarının -Köylere kadar uzanan yapı ustaları eğitimi, -Afet olduğu zaman harekete geçen kurumların koordinasyonunda kalıcı bir -Yere! Yönetimlerin imar planı yaparken jeolojik,hidrolojik ve jeofizik raporları uıtlaka dikkate almalarının sağlanması,

28 -Sel yatakları veya heyelaniı sahalarda inşaata İZJQ verildiği veya göz ılduğu, yasalara aykın bu uygulamaların mutlaka önlenmesi, -Yapı sigortasının gündeme gelmesi, -Belediyelerin onayladıkları proje ve hesaplardan sorumlu olmadığı, mesuliyetin projeyi yapan mühendiste olduğu, onaylayan makamlara da sorumluluk getirilmesi, -Yerleşim planlarında çok ciddi tedbirlerin alınması ve sakıncalı yerlerde planlamaya kesinlikle izin verilmemesi, -İmar planlarının yapma ve onaylama yetkisinin belediyelerde olduğu, belediyelerin mesuliyetlerinin bilincinde olmaları gerektiği,, -Komisyonun yeni bir takım yasa önerilerini, yasalardaki aksaklık ve eksiklikleri ve yeni kuramsallasmaları parlementoya getirmesi, -Deprem bölgesi olan ülkemizde, bu ülkeyi terk edemiyeceğimize göre depremle ç içe yasamayı öğrenmemiz ve gerekli tedbirleri almamız gerektiği, -Okul, medya, askeri birliklerde bu konuda eğitime gerek olduğu, -Üniversitelerin mimar, mühendis, şehir plancısı yetiştiren bölümlerine afet ve eprem ile ilgili derslerin konulması, -Münferit afetlerle ilgili yardımların mahalli idarelere bırakılabileceği ve bu arada kendilerine bir kısım gelir sağlanabileceği, -Yapılarda kalite kontrol ve afet sigortası konularının yasallaşması, -Deprem dışı diğer afetler için her yıl 4-5 bin konut yapılması gerektiği ve tunlar için onarımlar ve acil yardımlar hariç en az 12 Trilyon TL.ye ihtiyaç olduğu, -Toplu Konut Kanuna göre afetierede para aktarılmasının gerektiği, ancak uygulanmadığı, -Herkesin, yasak yerlerdeki yapıların afet nedeniyle yıkılması halinde devletin ardını yapmayacağı konusunda bilinçlenmesinin sağlanması, -Yapıda sorumluluğun belediyelerden çok fenni mesullerde olduğu ancak 'Unların inşaatta kullanılan malzeme, donatı ve projenin takibinden sorumlu olduktan uygulamada bu konîrollan yapamadıkları,

29 -Bazı illerde. Belediyelerin inşaat, mimar, makina, elektrik mühendisleri odaları ıie protokol yaparak inşaatlarda belediye adına kontrollük ve danışmanlık yaptıkları, uygulamanın sorumluluk verilmek suretiyle genişletilmesinin yararlı olduğu, -Özel idarelerin malzeme ocağı ruhsatı verdikleri, ancak işletmeyi kontrol etmedikleri ve bu konudaki Mevzuatın yeniden gözden geçirilmesi, -Belediyelerde Plan değişikliği yapan ve görüş bildiren teknik elemanların aliteli ve sorumlu olmaları, -Plan kararlarında yerel otoritenin tesirinde kalmayacak bir teknik kadro oluşturulması, yerel yönetimlerin teknik kadrolarının güçlendirilmesi, -Kızılay tarafından yılda 10 bin çadır üretildiği ancak bunun yetersiz olması nedeniyle dışarda da imalat yaptırıldığı, ülkenin çadır stoklarının yeterli olmadığı, -Afet halinde çadır ve diğer malzemelerin afet mahalline süratle nlaştrnhnası ve -Mevcut Sivil Savunma Birlikleri'nin Ankara'dan afet mahalline gitmelerinin zaman aldığı, afet yoğunluğu dikkate alınarak bu Birlik sayısının arttırılması gerekliği, -İllerdeki Acil Yardım ve Kurtarma Birlikleri ile Sivil Savunma Birlikleri'nin özellikle afetlere İlişkin eğitimlerinin devamlı olarak yapılması ve tatbikatlarla «Idştirilmesi, -AFEM Avrupa Doğal Afetler Merkezi'nin 1987 yılında bir anlaşma sonucunda kurulduğu,bu merkezin uluslararası alanda eğitim faaliyetleri ve afetlerin önlenmesi konusunda eğitim programlan düzenledikleri ve faaliyetlerinin çoğunluğunun Ülkemize yönelik olduğu, daha geniş ve yaygın eğitim programlarına ihtiyaç olduğu, -RTÜK yasası ile getirilmiş olan mecburi eğitim programı çerçevesinde afetler konusunda da çeşitli kesimlere hitap eden programların yaygınlaştırılması,

30 -5244 ve 2090 sayılı Kanunlara göre tarımsal varlığının % 40'nın afetlerden zarar görmesi halinde çiftçi borçlarının ertelendiği, terkin veya kredi şeklinde yardım yapıldığı, -Afetten önce afet planlannın uygulanmadığı ve tatbikat yapılmadığı, -Bağışların Ankara'ya gittiği daha sonra bölgeye gönderildiği, -Belediyelerin imar uygulamalarına kısıtlama getirilmesi, -Deprem bölgelerinde yaşayan her aileye bir çadır edinme mecburiyeti getirilmesi, -Halkın eğitilmesi ve okullara bu konuda ders konulması, -Kum ocakları ve inşaat malzemelerinin denetlenmesi, -Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmeİik'in titizlikle v j Afet sırasında il ve ilçeler arasında yardımlaşmanın sağlanması, -İmar Planlarının sık şık değiştirilmemesi, -Özel sektör inşaatlarında da malzemelerin laboratuar deneylerinin yapılmasının sağlanması, -inşaat fenni mesullüğü ile ilgili düzenlemelerin yapılması, profesyonel -Afetzedelere yapılan konutların 20 yıl vadeli ve faizsiz olarak borclandınldığı, snaf,tüccar ve çiftçiye açılan kredilerinde uzun vadeli ve düşük faizle olması, -Her afette sık sık Kanım çıkartmak yerine^nevcut ve ihtiyaç duyulan lükümlerin yeni bir genel Kanunla düzenlenmesi, -Afet ve Sivil Savunma Fonlarının güçlendirilerek daha rahat ve çabuk [anılabilir duruma getirilmesi,bütçe Kanunu kapsamından çıkartılması, -imar Planı bulunan sahalarda fiziki planlamada afet riski bulunan alanlara esmlikle girilmemesini sağlayacak hukuki ve idari tedbirlerin alınması,

31 (&} -Deprem bölgelerinde yapı yönetmeliği ve yapı denetiminde fenni mesul sisteminin amaca uyguo çalışmaması nedeniyle yapı denetiminin mümkün olamadığı, Yapı Denetiminde ve imar Mevzuatı uygulanmasında yerel yönetimlerin teknik yönden rehabilite edilmeleri kaydiyle yetki ve sorumluluk almalarının sağlamite, > -Belediye hudutlarına çok yakın köylerde çok katlı binaların yapıldığı ve köylerde mevzuaü uygulayacak, kontrol edecek sorumlu görevlilerin bulunmadığı; imar mevzuatında bu yönde düzenleme yapılması, -Büyük gelişme eğilimi gösteren ve turistik bölgelerdeki köylerin belediye haline getirildiği, buralarda teknik sorumlu ve fenni mesulle inşaat yapılmasını sağlayacak düzenleme yapılması veya en yakın köylerin o belediyenin mücaviri sayılması. Eğer hiç bir belde belediyesi yoksa o ilçe belediyesinin mücavir sahası içine -Belediyelerin yetki alanları içerisindeki yapılaşmayı kontrol' edemedikleri, -Toprak politikası ve arazî kullanım planlaması yapılması ve bunun politika ve partiler üstö olması, -Depremin aslında insanlara zarar vermediği ancak yapılan binalar dayanıksız olduğu için hasar meydana geldiği, -Belediyelerin sadece imar mevzuatını düzenlemekle uğraştığı yapı kalitesiyle üflenmedikleri hatta büyük bir depreme maruz kalan bir ilçe belediyesinin Fen İşleri Amirinin "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelikten haberi olmadığı, fpvsv -Türkiye'deki yapı stokuna bakıldığında yatırım olarak yapılmış yapıların,,;.'7<\-politik: olarak yıkılanın yerine yenilerin yapılması ile olayların peşinden devamlı borçlu kahnacağı,bu sistemin aslında gizli bir yapı sigortası ve bu sisteme göre kişilere binalarını sigorta ettirmenin mümkün ettirmeden de kayıplarının karşılığını kısmende olsa aldıkları,

32 -Ülkemizde her mühendisin her projeye imza atabildiği, bu uygulamanın yanlış olduğu, gelişmiş ülkelerde böyle bir Özgürlüğün olmadığı ve bu ülkelerdeki Mühendislerin belli bîr eğitim ve deneyimden sonra projelere imza atabildikleri, -îhale Kanununun çok büyük kıranlaıja^bina yapımına izin verdiği, keşiflerde hata olduğu ve usulsüz inşaat yapanların cezalandırılması, müteahhitlerin zarar edecekleri durumlarda usulüne uygun konut yapmadıkları, -İzmir su baskınında ölümlerin hep dere içindeki yapılardan kaynaklandığı bu yapılara belediyenin müsaade ettiği ve bunda herkesin kusurlu olduğu, -Ruhsat veren makamlara sorumluluk getirilmesi ve takip edilmeleri,. -Birleşmiş Milletler Projesi kapsamında Türkiye'nin Afet Yönetim Sistemi'nin İyileştirilmesi çalışmalarına başlanıldığı bu çalışmada Türkiye'de yürürlükte olan Afet Mevzuatının ve bununla İlgili çalışmaların modem sevk ve idarenin getirdiği bilgilerle yönlendirilip, şekillendirilip bir gözden geçirme yapılması gerekiyorsa^levzuatta ve teşkilatlanmada yapılması gereken tadilat ve revizyonların teşhis edileceği.aynca mülki amirler için afet olduğunda başvurabilecekleri bir el kitabının hazn-ianmakta olduğu ve Orta Doğu Teknik Oniversitesi'nde bir Afet Yönetimi Eğitim ve Araştırma Merkezi kurulmasının düşünüldüğü, -Birleşmiş Milletler Teşkilatı tarafindan yıllan arasında 10 yılın "Uluslararası Afet Zararlarının Azaltılması 10 Yıh"olarak ilan edildiği, bu 10 yıl içersinde yapılacak çalışmalarla ilgili ülkemizin de bir Milü Planı olduğu, ancak bu planda öngörülen çalışmaların ödenek yetersizliği nedeniyle, yapılamadığı, -Erzincan'da çok fazla yapı yapıldığı, bazılarının boş olduğu ve bu tür afetlerde Devletin bütün yaralan sarma rolü Üstlenmesinin pek gerçekçi olamadığı,devletin bütün zararları tazmin etmek yerine, afet öncesi hazırhklara öncelik vermesi. Acil Yardım,Kurtarma,Geçici lskan,gibi konulan kabullenmesi, -Yönetmeliklerin binanın hasar görmesini engelleyici olmayıp, can kaybım engelleyici belgeler olduğu, -Sel ve taşkınların çevreye zarar vermeden denize ulaştırılması ve debinin en az a indirilmesinin sağlanması ve bu konuda ağaçlandırmaya önem verilmesi,

33 -Toplu Konut İdaresinin kaldırılarak, kaynaklannın Afetlere tahsisi,kooperatiflere kredi vermektense afet bölgelerinde afete dayanıklı yap, üretilmesi veya gelirin büyük bir yüzdesinin Afetler Fon'una aktaniması,afetzedelerin uzun sûre açıkta kalmaması için Afet İşleri'nin devamlı ve garantili olmak üzere yüuk gelirinin en az Milyon dolar olması. 2-Son yıllarda büvük afetlere maruz kalan bazı,11 ve ilçelerdeki görüşme ve incelemeler: Gidilen ü ve ilçelerde Valiler, Kaymakamlar, Bölge ve İl Müdürleri, Belediye Başkanları, İl Genel Meclisi Üyeleri, Ticaret Odaları, Mimar ve Mühendis Odalan, Tarım ve Kredi Kooperatifleri, Esnaf Kefalet Kooperatifleri, Esnaf ve Sanatkarlar Birliği, Halk Bankası, Ziraat Bankası temsilcileri, Basın ve diğer ilgililerin iştirakiyle toplantılar yapılmış ve bölgelerde incelemelerde bolunulmuştür.bu görüşmelerde Afeî Yönetim Sistemi'nin yaşanmış'prototip afetlerdeki performansı incelenmiş, sistemin aksaklıkları ve bunların nedenleri konusunda Mülki ve Yerel îdare Yöneticileri ile toplantılara katılan diğer kişilerden bilgiler alınmıştır. - İnceleme gezilerine 21-23/03/1997 günlerinde Afyon'un Dinar ve İsparta'nın Senirkent ilçeleriue gidilerek başlanılmıştır. Her iki ilin Valiliği ve ilçelerin Belediye Başkanlıklarında yapılan görüşmelerde; -inşaatlarda kullanılan malzemenin denetlenmediği, -Dinar merkezdeki hasarların daha çok mühendislik hatalarından ve kalitesiz nıalzeme kullanımından kaynaklandığı, -Vergilerin ertelenmesi konusunda beklentilerin devam ettiği, -Afet sonucu ortaya çıkan tarımsal zararların % 40'dan azına da yardım yapılması, -Vergi affının çabuklaştırılması.

34 -Her afet için ayrı bîr Kanun yerine hukuki mesnedi bütünlük arzedecek genel bîr çerçeve Kanun çıkartılması, -Afet îşleri ve Sİvİl Savunma Fon'lanmn yeterli hale getirilmesi,faunun içîö Fon'lann gelir kalem ve tanımlarının güncelleştirilmesi ve bütçe disiplini dışına çıkartılmasının şart olduğu, -İmar Planı bulunmayan yerleşim sahalarında fiziki planlamada afet riski bulunan alanlara kesinlikle girilmemesini sağlayacak hukuki ve idari tedbîrlerin alınması, -Deprem Bölgeİerinde Deprem Yönetmeliğine uyulmadığı, yapı denetiminde fennî mesul sisteminin amaca uygun çalışmadığı, denetimin sağlanması için yerel yönetimlerin teknik yönden güçlendirilmeleri kaydiyle yetki ve sorumluluk almalarının gerektiği,,. -Mevcut mevzuata göre afet yönetim sistemi içinde yer alan kamu.kurumiannda görevli personelin eğitilmesi ve kurumların afet planlarının gerekli kıldığı alet,edavat ve ekipman île donatılması, '' -Afet konusunda basında ve çeşitli eğitim kurumlarda (okullar ve askerlikte) afet konusunu vatandaş nezdinde sürekli güncel tutacak eğitim faaliyetlerine ağırlık verilmesi hususları gündeme getirildi. ' İkinci gezi 07-08/04/1997 günleri arasında Trabzon ili ve çevresine yapılmıştır. Burada; -Sivil Savunma Hizmetlerinin daha verimli olması için Trabzon ilinde bir merkez oluşturulması, -Dere yataklarının şehir içine isabet eden bölümlerin halen çeşitli kentsel kullanımlar İçin işgal edilmiş durumda olduğu, bu nedenle yatakların daraldığı, yer yer yatak içinden kontrolsuz kum-çakıllar alınarak yatak formunun bozulduğu, -Afet sonrası zararların karşılanmasında Devletin prim ödenmeyen bir sigorta?irketi gibi çalışmaması gerektiği,

35 -Belediyelerin gerek imar planlarını hazırlama ve gerekse plan uygulamalarında ve afet önleyici tedbirlerin alınmasında çeşitli nedenlerle çok başarılı olamadıkları, - Fiziki planlamanın çıkar ağırlıklı olarak yapıldığı, aslında bu planlamalarla bölgesel kapsamda yapılması ve bunun merkezi idareye bağlı bir ihtisas ünitesinin yönlendirme ve kontroiundan geçmesi, -İmar uygulamalarında Jeoloji Mühendisleri'nce teknik sorumlu olarak zemin -Belediye mücavir alanlarının genişletilmesinde Belediye Meclislerinin yetkili -imar uygulamalarında halen % 35 olan belediye payının % 50 mertebesine çıkartıimasının gerektiği, Anılan toplantı sonrasında aynı gün 1988 yılında yaşanan ve 66 vatandaşımızın ölümü ile sonuçlanan MAÇKA - ÇATAK heyelan bölgesine gidilerek olay mahallinde inceleme yapılmış, Maçka ilçe merkezindeki 130 adet afet konutu ve Degirmendere yatağındaki çeşitli aks yerlerinde gözlem yapılmışta. Üçüncü gezi programı çerçevesinde Erzincan ve Erzurum illeri ziyaret edilmiştir /04/1997 günleri arasında Bu illerimizde yapılan görüşmelerde; -13/03/1992 Depreminde yıkılan binaların 1967 den sonra yapılan binalar olduğu ve daha önce yapılan binalarda hasar olmadığı, -Bu kadar olaydan sonra Belediyenin halen yeterli' kontrol mekanizmasını ' Cü ramadığı ancak Erzincan halkının geçmişten aldığı tecrübeler nedeniyle bina kontrol 'Sinde çok hassas davrandığı,

36 -Depremde can ve mal kaybına uğramamak için ilk ve tek yolun binaların sağlam yapılması olduğu, -Ustalara belediyece eğitim verilerek belge verilmesinin sağlanması, standarda -Doğal bir afet sonrası Devletin bir sigorta şirketi gibi tüm zararları karşılayacak tedbirler almasının gerek ülke ekonomisine verdiği yük acısından,gerekse afetzedelere getirdiği atalet açısından son derece mahzurlu oiduğu,bu hususun afetlere karşı tedbîr alması gereken kişi ve kuruluşların umursamaz tavır almasına sebebiyet Verdiği hatta bir afet istenipte parasızlıktan yapılamıyan bazı hizmetlerin gerçekleşmişine vesile olduğu için afetin boyutlarının daha büyük gösterilmesine sebep olduğu, -Yapılan harcamaların çoğu.zaman geriye dönüşü olmayan, çoğu zamanda sadece inşaat sektörüne ivme veren bir görünüş araettiği, -Halkın nazarında çoğu zaman tüm iyiniyetli yardımlara rağmen yapılan işlemlerin yetersiz bulunduğu, -Devletin böyle bir afette acil y^rdım,kurtarma ve geçici iskan hizmetlerini yerine getirmesi, konut inşası için Sigorta Sistemine bağlı konut kredilendirmesi yapması, afet öncesi yapacağı afet zararlarını azaltıcı çalışmalarla afetin tesirini asgariye indirmesi, -Devletin yasa koyarak ve bu yasaların uygulanmasını sağlayarak afetin -Afetin konut sahibi olmak için bir vesile olmaması gibi konularda görüşler belirtilmiş ve, -Yapı malzemelerinin denetiminde bir başı bozukluk görüldüğü. Devletin Malzemelerin üretim safhasında denetlemesi, standarda uygun olmayan malzemelerin imha edilmesi ve bu hususta taviz verilmemesi, -Kırsal bölgelerde yapılan yapılarda imar Yasasına aykırı olarak hazırlanan Yönetmelik gereği Muhtarlar tarafından ruhsat verilebilen yapıların ruhsat yetkisinin mutlaka teknik bir bîrim tarafından denetimînin sağlanması, -Kızılay'ın elindeki çadır stoklarının arttırılması,

37 -Kalifiye usta ve kalfa yetiştirilmesi için tedbir alınması, -Sivil Savunma Birliklerinin sayısının arttırümas. gibi konular dile getirilmiştir /05/1997 günleri arasında İzmir ilinde yapılan incelemelerde; -Türkiye'deki yasal mevzuatın yeterli olduğu,asıl problemin yürütme surecindeki prosedürden kaynak!andığı,yürütme sürecindeki yetkilerin yapılacak bir Mahalli idareler reformu ile Merkezi idareden alınarak yerel yönetimlere aktarılması ınirumunda,afet İle ilgili bütün süreçlerde (afet öncesi,afet sırası.afet sonrası) yapılması gereken çalışmalarie daha verimli olacağı, -Kent içindeki dere yataklarının muhtelif nedenlerle geniş çaptaki yapılaşma ile işgal edilerek,kesitlerifı daraltıldığı veya tamamen ortadan kaldırıldığı, -Afet sırasında Kızılay, Sağlık Teşkilatı ve diğer kfimu kuruluşlarının iyi çalıştığı ancak afet sırasında yapılan nakdi yardımların Vali taraûndan süratli olarak harcanmasını engelleyen mevzuattan dolayı sıkıntı çekildiği, -Afet riski taşıyan bölgelerin kent planlaması aşamasında belirlenmesi,gerekii..tedbirler alınmadan risk bölgelerinde yerleşmeye izm verilmemesi. ^ -Yapı denetiminde mevcut fenni mesul sistemi yerine,gerçekci bir yapı denetim.mekanizması oluşturulması ve yapı sigortası yaklaşımının düşünülmesi,.-imarafn politikalarından vazgeçilmesi, j -Plansız kentleşme nedeni ile,çevre coğrafyasına insan tarafindan yapılmakta Olan müdahalelerin devam etmesi halinde benzer sonuçların yaşanmasına devem -Afet ye Sivil savunma Fon'lannm yeterli hale getirilmesi, ;/ -Aşet Yönetim Sistemi içinde yer alan kamu kurumlarında görevli personelin ı ve kurumların afet planlarının gerektirdiği alet^edevat ve ekipman île nlaruun sağlanması,

38 -6'dan daha şiddetli bir deprem olması halinde hiç bir şey yapılamıyacağı, pevlet'in bütçesinin tamamı izmir'e tahsis edilse dahi bu şiddette bir depremin zararlarının karşılanamayacağı, -izmir'de 600 bin konut bulunduğu bunların % 10 nün dısındakilerinin deprem hesaplarının yapılmadığı, -Enkaz kaldırma işinde yeteri kadar teşkilatlanmış olmadıkları, -Belediyelerin afet İçin kullanacakları kaynakların o belediye sınırları içerisinde yaşayan vatandaşlara uygulanacak ek vergilerden sağlanması, bunun büyük şehirlere olan göçü Önleyeceği, gibi konular görüşülmüştür. v Son olarak 06-07/1997 tarihleri arasında İstanbul ilinde yapılan toplantı ve inceleme çalışmaları sonucunda aşağıda ana başlıklar halinde verilen hususlarda Komisyon Üyelerinin paralel tespitler içerisinde olduğu anlaşılmıştır. -İstanbul; çeşitli sektörel faaliyetleri kapsayan dinamik üretim potansiyeli ve 15 "Milyona yaklaşan nüfusu ile il boyutundan Öte bir bölgesel boyutu ifade etmekte,bu bölgede var olan dinamikler ve sorunlann,ülkenin herhangi bir yöresinde lokalize Fiziki saha olarak Edirne'den-Adapazan'na uzanan bölgede,gerek idari ve gerekse yerel yönetim örgütlenmesi yönünden yüzlerce yönetim birimi oluşmuş ve bölgenin idari ve yerel yönden yönelim bütünlüğü bozulmuş, bu bölünmüşlük nedeniylede bütüncül bir yönetim imkanı kalmamıştır. Doğal afetler konusu da dahil olmak üzere istanbul'a yönelik hiçbir sorunun yukarda belirtilen tespitlerden soyutlanarak irdelenmesi mümkün görülmemektedir. -İstanbul sadece doğal afetler yönünden değil, coğrafyasından kaynaklanan özel koşullan nedeniyle, teknolojik afet yönünden de önemli bir risk bölgesidir.bu bağlamda, sorunlarının ve çözümlerinin irdelenmesinde belirtilen bu yön mutlaka dikkate alınmalıdır.

39 -İl afet planı kapsamındaki muhtelif senaryo çalışmalarına göre;iide yaşanacak bîr büyük deprem afeti halinde, il bazmda Afet Yönetim sistemine dahil kurumlardan toplam 3000 kişinin görev alacağı Öngörülmekte, beklenebilecek ortalama maddi hasann 60 Milyar dolar civarında olacağı tahmin edilmektedir. -İlde üst yapı kapsamındaki binalarla İlgili bir envanter çalışması yoktur.kentsel planlama aşamasında afet riski taşıyan alanlar belirlenmeli.riski bertaraf edecek tedbirler alınmadan bu alanların İmar alanı olarak tertiplenmesine izin verilmemelidir, Sayılı İmar Kanunu ve 3030 sayılı Büyükşenir Belediyeleri Kanununda bu yönde gerekli değişiklikler yapılarak^ksi yöndeki uygulamaların müsebbiplerine cezai sorumluluk getiren hükümler Kanunların muhtevası içinde yer almalıdır. -Yapı denetimi konusunda,halen yürürlükte bulunan Fenni Mesuliyeti sistemi çeşitli nedenlerle amaca uygun bir şekilde fonksiyon görememektedir. Bunun yerine gerek yapı tasarımı ve gerekse inşaat aşamasında kamu adına yetki kullanacak ve yapılacak hataya'karşı her türlü cezai sorumluluğuda üstlenecek koşullarda "Yetkin Mühendisin^ veya "Danışman Mühendislik Kuruluşu (yetkin mühendislik işlevinin kurumsallaşmış örneği)" gibi yeni kurumsal modellere gidilmelidirsöyie bir modele dönülmesi bilahare "YAPI SİGORTASI" sistemini getirecek ve teşvik edecektir Sayıü Yasa ile ifadesini bulan "İhale Sistemi" yenilenmeli, ayrıca inşaat müteahhitliği sistemi gözden geçirilerek kamu veya özel sektör müteahhitliği ayranı -Olmaksızın, yap-satcılarda dahil olmak üzere, sadece mesleki yeterlik kriterleri esas : alınarak yeniden düzenlenmeli ve inşaat üretiminde kalitenin denetimi ana hedef olarak abnmalıdü-.

40 -Sivil Savunma personelinin afet öncesinde gerçek anlamda eğitilmesi ve gerekli araç.gereç ve ekipmanla donatımı önemlidir.bu meyanda konunun bütçe kaynağı yönüyle İlgili olan " Sivil Savunma Fon'u" bütçe disiplini dışına çıkartıhnab ve dinamik hale getirilmelidir, İstanbul için Avrupa ve Asya yakasında olmak üzere iki ayrı Sivil Savunma Birliği oluşturulmabdır. İhtiyaç bundan daha fazlasını gerektirecek boyutlardadır. -Afet sırasındaki ilk yardım hizmet ve pratikleri konusunda halkın bilinçlendirilmesini sağlayacak eğitsel faaaliyetler yapılmalı veya yaygınlaştırılmalıdır. Bu yönde yazılı ve görsel medya unsurlarından azami derece yararlanıimahdır. -Afet anında iletişim (Haberleşme)çok önemlidir.bunu sağlayacak tedbirler -Yapı denetimindeki yetkilerin^erel yönetimlerdeki kadroların teknik yetersizliği nedeniyle, bu aşamada Bayındırlık ye İskan Müdürlükleri tarafından kullanılmasında yarar görülmektedir. -Gecekondulaşma ve kaçak yapılaşmayı teşvik eden imar affi politikalarından vazgeçilmelidir. DEĞERLENDİRME Demokratik Sol Parti tzmir Milletvekili Atilla MUTMAN ve 8 arkadaşı tarafından verilen önerge sonunda; " Doğal afetlerde meydana gelen can ve mal kaybını en aza indirmek için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi" amacıyla Anayasa'nın 98. ve İç Tüzüğün.,402. ve 103.maddeleri gereğmce TJB.M.M-'nin 48.nci tarihli bileşiminde,479 Karar Sayılı Karar ile kurulan Komisyonumuz, konu ile ilgüi kuruluşlardan ;.,İlgiler istemiş, doğal afetler İçin önemli kuruluşlardan (Afet İşleri Genel Müdürlüğü, v,;ş"'fl Savunma Genel Müdürlüğü) brifing almış, doğal afetler İçin önemi büyük olan

41 -40- illerde ( Afyon - Dinar, Trabzon, Erzincan, Erzurum, İzmir ve İstanbul) ve geçmişte olan doğal afet olaylarından örnekleri mahallinde tetkik etmiştir. Komisyon yaptığı 10 toplantıda konunun uzmanlarının bilgilerine başvurmuş, görüşlerini almış, bütün bu verilerin değerlendirilmesi sonucunda; -Ülkemizde doğal afet zararlarının azaltılması konusunda yapılan çalışmalara 1840'îı yıllarda başlanmış olmasına ve yasal olarak gereken her türlü kanun, yönetmelik, tüzük, standart, vb. gibi mevzuata sahip olunmasına rağmen, doğal afet zararları beklenen düzeyde azaltılamamışnr. -Hızlı nüfus artışı ve göçler, denetimsiz şehirleşme ve sanayileşme, yoğun kaçak yapılaşma, her kademede bilgi ve eğitim eksikliği, afet bölgelerinde alan kullanımı planlaması, yapı sigortası, meslek sigortası, sertifikalı mühendislik, vb. gibi çağdaş yönetemlerle yerleşme ve yapı denetimi mekanizmalarının gçliştirilememesi, afet zararlarının azaltılması konusunda merkezi yönetim, yerel yönetim, özel sektör ve halkın görev, yetki ve sorumlulukları arasında rasyonel dengelerin oluşturulamaması, vb. gibi nedenlerle zaman içersinde doğal afet tehlikesi ve riski daba da artmaktadır. -Buna karşılık büyük afetler sonrasında yürütülen acil yardım, kurtarma ve zarar gören yerleşimlerin süratle yemlenmesi açısından son yıllarda ülkemizin kapasitesinde önemli gelişmeler olduğu 13 Mart 1992 Erzincan Depremi, 13 Temmuz 1995 Senirkent su baskını ve çamur akması, 04 Kasım 1995 İzmir su baskını, 01 Ekim 1995 Dinar ve 14 Ağustos 1996 Amasya - Çorum depremi sonrasındaki uygulamalarda açıkça görülmektedir. Ayrıca, 19801i yıllardan itibaren kalitesi kontrol edilebilen hazır beton üretiminin hızla yaygınlaşması, yapı güvenliklerinin artmasında oiumiu bir etken olarak değerlendirilebilir.

42 Ancak bu olumlu gelişmelere rağmen, doğal afet zararlarının azaltılması çalışmalarının temel esası olan, afetler olmadan önce alınacak tedbirler ve yapılacak çalışmalarla doğal afetlerin yol açacağı üzikse! kayıplan en küçük düzeyde tutmak mümkün olamamaktadır. Bu durumun temel nedenleri aşağıda özetlenmiştir. l- Türkiye'de doğal afetler zararlarının, afetler olmadan önce yapılacak çalışmalar ve alınacak önlemlerle düşük düzeyde tutulması politikaları yerine, afetler olduktan sonra yara sarma politikalarına önem ve öncelik verilmiştir. Bmıa rağmen doğal afetler nedeniyle yapılması gereken konut sayısı hızla artarken, parasal kaynak ihtiyaca cevap vermediğinden Devlet tararından yapılması gereken konut sayısı sürekli artmaktadır. Bu günkü konut borcu adede ulaşılmıştır. Bu rakkamın İçersinde 1966 Varto depreminden beri sıra bekleyen civarındaki konut da bulunmaktadır; '; 2 - Türkiye'de ülkenin karşı karşıya oiduğu deprem ve diğer afet tehlikesi halka maledilememiş ve bu konuda yaygın ve etkili bilgilendirme ve eğitim programlan başarıyla uygulanamamıstit. 3 - Çok eski geçmişe sahip olmalarına rağmen, yürürlükteki yasa ve yönetmeliklere uymama, başta yerel yönetimler olmak üzere, her kademe alışkanlık haline getirilmiştir. Bu durumun en son örnekleri İzmir su baskını, Erzincan ve Dinar depremlerinde bütün açıldığı ile görülmektedir. Yasa ve yönetmeliklere uyulmamasının herhangi bir sorumluluğu da yoktur. Yasalarda mevcut olan yaptırımlar uygulanmamakta veya uygulanamamaktadır. 4 - Ülke genelinde bir kentsel plana bağlı olmayan geniş bir kırsal kesim yerleşmesi (köy yerleşimleri} bulunmaktadır.bu alanlarda gerek yerleşim planlaması, gerekse yapı denetimi bakımından gerçekçi bîr kontrol mekanizması mevcut değildir.

43 5 - Türkiye'de yerleşme ve yapılaşmaları etkili bir biçimde denetleyecek, yapı sigortası, meslek sigortası, sertifikalı mühendislik gibi çağdaş uygulamalara geçilememiştir. İmar yasasında mevcut olan fenni mesuliyet sistemi ile ciddi bîr yapı denetimi sağlamak mümkün değildir. 6 - Mevcut 2886 Sayılı İhale Yasası ve inşaat müteahhitliği sistemiyle sağlıklı yapı elde etmek mümkün değildir Sayılı İmar Mevzuatı, 1580 Sayılı Belediye Kanunu ve^oso Saydı Büyük Şehir Belediyeleri Kanunlarındaki muhtelif boşluklar nedeniyle, planlı kentsel mekanlarda fiziki planlama aşamasında yapı tasarımı ve denetiminde afet riski taşıyan alanlarda imar izni verilmekte ve yapılaşma sürecinde büyük aksaklıklar 8 - Türkiye'de inşaat mühendisi, mimar, şehir plancısı, yer bilimcisi yetiştiren üniversitelerde ülkenin sahip olduğu doğal afet tehlikesi ve riski ile afet zarariannm azaltılması konusunda temel bilgileri içeren eğitim verilmemektedir. 9- Türkiye'de doğal afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması konusunda merkezi yönetim, yerel yönetim, özel sektör ve.halkın görev, yetki ve sorumlulukları arasında rasyonel dengeler oluşturulmamış ve her olayın ekonomik maliyeti merkezi yönetimin kıt kaynaklan ile karşılanmaya çalışılmıştır. Buna karşılık 1992 yılında Afetler, Deprem ve Sivil Savunma Fonları Genel Bütçe içerisine alınmış ve bütçeden verilen sembolik ödeneklerle afet hizmetleri yürürtülemez hale gelmiştir Afet y Bııeti m inin her safhasında muhtelif kurum ve kuruluşlara ait imkanların rasyonel kullanımı için çok etkin bir koordinasyona ihtiyaç vardır. Mevcut mevzuat çerçevesinde bu koordinasyon hizmeti Afet İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmekle beraber, çeşitli nedenle koordinasyon yönünden kısmi aksaklıkların yaşandığı görülmektedir.

44 ÖNERİLER Doğal Afetlerde meydana gelen can ve mal kaybını en aza indirmek için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi maksadı ile Anayasanın 98. ve Meclis İç Tüzüğünün 102. ve 103.maddeleri gereğince Türkiye Büyük Millet Meclisinin gün ve 48.nci bileşiminde 479 Sayılı Karan İle kurulan Komisyonumuz konu ile ilgili kuruluşlardan bilgi istemiş, Afyon, İsparta, Trabzon, Erzincan, Erzurum, İzmir ve İstanbul illeri ile afet bölgelerinde inceleme yapmış, yetkili ve görevliler üe konunun uzmanlarından bilgi almış, önerileri dinlemiş, başta İl Valileri olmak üzere doğal afet olayları ile ilgili resmi ve özel ilgilileri dinlemiştir. Komisyonumuz bütün bu verilerin değerlendirlmesi sonucunda bu konuda aşağıda sıralanan tedbirlerin alınması gerektiği kanaat ve sonucuna varmıştır; Çağdaş afet yönetimi ve doğal afetlerle mücadele, herşeyiden önce doğadaki j! mevcut tehlikelerin iyi bilinmesi ve bu tehlikelerin doğurabileceği riskleri jji azaltabilmek için, doğanın en akılcı yol ve yöntemlerle kullanılmasını gerektiren!p If topyekün bir mücadeledir. Bu mücadele içersinde en sade vatadaştan en yetkili makamlara kadar herkese görev ve sorumluluk düşmektedir. J Öncelikle doğal afet zararlarının, ancak doğal afetler olmadan önce alınacak yasal, idari ve teknik önlemlerle azaltılabileceğine her kademede inanmak ve uygulanacak afet yönetim sistemini buna göre düzenlemek gerekmektedir. j i [' Türkiye'nin yukanda sayılan eksiklikleri ortadan kaldıracak, doğal afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması çalışmalarını ana politika olarak benimseyen, bir afet anında gerek merkezde ve gerekse yerel ölçekte etkili bir afet yönetimi uygulamasını sağlayan yeni bîr temel afet yasasına ivedilikle ihtiyacı bulunmaktadır. ;' Bu nedenle haien yürürlükte olan 7269 Sayılı Kanun, yeni çıkarılan 4123 ve 4133 Sayılı Kanunlar birleştirilmeli ve yeni bir çerçeve yasa hazırlanmalıdır.

45 Ayrıca, 3194 Sayılı İmar Yasası afet bölgelerinde çağdaş alan kullanımı planlaması esaslarını, planlarını yapan, yaptıran, plana aykın hareket edenlerin sorumlulukları ve_buniara uygulanacak cezai müeyyideleri de kapsayacak şekilde yeniden düzenlenmelidir. Gecekondulaşma ve kaçak yapılaşmayı teşvik eden imar affi politikasından vazgeçilmelidir Saydı Belediye Kanunu ve 3030 Sayılı Büyük Şehir Belediyeler Kanunu, yerel yönetimlerin doğal afet tehlikesi ve riskinin belirlenmesi ve zararlarının azaltılması konusundaki görev, yetki ve sorumluluklarını ve aykın hareket edenlere uygulanacak cezai müeyyideleri de kapsayacak şekilde yeniden düzenlemelidir Saydı Ü İdaresi ve 3360 Sayılı İl Özel İdaresi Kamudan afet yönetimi ve yeniden inşa faaliyetlerine yerel idarelerin aktif biçimde katılımını sağlayacak ve bu hizmetler için yereî kaynakların kul l aminin a imkan verecek şekilde yeniden 4 - Yapıda denetim, sigorta ve sorumlulukları belirleyen yeni bir yasal düzenleme getirilmelidir. 5 - Meslek odaları ve mühendislerin görev, yetki ve sorumlulukları ile İlgili mevzuat, odaların denetim esaslarını yerlestiricek şekilde yeniden düzenlenmelidir. Yapı denetiminde fenni mesuliyet sistemi yerine mutlaka yetkin mühendislik ( Sertifikalı Mühendislik) ile müşavir mühendislik düzeni yaşama geçirilmelidir. 6 - inşaat müteahhitliği sistemi, kökten değiştirilerek inşaat müteahhitliği kurumu, hem kamu hem de yap-satcılar da dahil özel sektör müteahhitliğini kapsayacak şekilde üniform bir yapıya kavuşturulmalıdır. Bağımsız ve uzman bir mesiek kurulusu olarak kurulması zorunlu hale gelen İnşaat Müteahhitleri Odası kurulmalı ve müteahhitler meslek ilkeleri açısından denetlenmelidir. Benzer bir

46 kurumlaşma, belirli bir büyüklüğe kadar inşaat yapma yetkisi verilebilecek küçük müteahhitler içinde oluşturulmalı ve tura kalfa - formenler bir sınavdan geçirildikten sonra tescil edilmelidir. 7 - Doğal afet tehlikesi ve riski ile afet sararlarının azaltılması konusunda halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi sürekli, etkili ve yaygın eğitim programlan ile uygulanmalı ve demek, vakıf, izcilik teşkilatlan, mahalle örgütleri vb. gibi hükümetlere bağlı olmayan gönüllü kuruluşların bu faaliyetler içerisinde yer almaları sağlanmalıdır. 8 - Mimar, şehir plancısı, mühendis, yer bilimcisi yetiştiren üniversitelerin dört yıllık eğitim programlan Türkiye'nin sahip olduğu doğal afet tehlikesi dikkate alınarak yeniden düzenlenmelidir. ' 9 - Afet tehlikesi ve riskinin belirlenmesi ve afet zararlanrnn azaltılması konusundaki araştırma - geliştirme faaliyetleri öncelikli konular arasına alınmalı, yaygınlaşanlmalı ve etkili biçimde desteklenmelidir. Bu faaliyetlere özel sektörün de katılımı sağlanmalıdır İnşaatların bünyesine giren kum, çakıl, çimento, çelik ve tuğla vb.gibi inşaat ana malzemelerinin üretimi, yetki sahibi kamu kuruluşlan tarafindan sürekli denetlenmeli, bunun için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı, buna aykın hareket edenler için caydıncı hükümler getirilmelidir îmar yasalarına tabi oian kırsal bölgelerle, kentsel bölgelerde beürîi bir tarihten sonra yapılan, imar ve afetr-raevzuatrna aykm yapılar, afet zararına uğradıklarında bu yapıların sahiplerine yasal haksahipliği tanınmamalı ve yeni

47 Sayüı " Sivil Savunma Kanunu "yeniden düzenlenmen ve 1992 yılından sonra Ankara'da geliştirilen iyi eğitimli,' iyi teçhizaîlı profesyonel sivil savunma birlikleri istanbul, Erzurum, Samsun, izmir, Adana ve Diyarbakır gibi 6 bölgede daha kurulmalıdır. Gönüllü arama ve kurtarma faaliyetleri teşvik edilmeli ve desteklenmelidir 13 - Belediyelerdeki İtfaiye teşkilatlan bir afet anında kurtarma ve ilk yardım yapacak şekilde yeniden örgütlenmeli, donatılmalı ve eğitilmelidir., j i 14 - Afet anında İletişim ( haberleşme ) çok önemlidir. Bir afet anında, '. kesilmeyecek bloke olmayacak, hızlı ve etkili bir haberleşme sistemi kurulmalıdır. ı: 15 - Afet hizmetlerinin hızlı ve etkili bit, şekilde yürütülmesi herşeyden önce ^ Afetler, Deprem ve Sivil Savunma Fonları, Genel Bütçe dışında tutulmalı, gelirleri arttırılmalı ve kaynaklan çeşitlendirilmelidir Mülki idare amirlerinin afet yönetimi konusunda akademik ve hizmet içi f'!' eğitime tabi tutulmaları gerekmektdir. Bu amaç için konuya yakın üniversitelerde "[ij eğitim merkezleri kurulmalı, Kaymakamlık kurslarında afet yönetimi konusu eri geniş! şekilde istenmelidir Büyük şehir ve nüfusu I milyon'u aşan şehirlerin Belediye teşkilatlan içersinde bir (afet planlaması ve yönetimi) birimi oluşturulmalı ve yeni yerleşme yerlerinin belirlenmesi, yeni yatırımların yapılacağı alanlar, altyapı tesislerinin güzergahları vb. gibi konularda bu birimin görüş ve önerileri esas alınmalıdır.

48 Afet yönetiminde AFET YÖNETİM SİSTEMİNE doğrudan veya dolaylı olarak katkı sağlayan kuruluşlar arasında koordinasyon sağlanması çok önemli bir husustur. Etkin bir koordinasyon sağlanabilmesi için afetlerle ilgili iki ana Genel Müdürlüğün (Afet İşleri Genel Mfld&rlüğö ve Sivil Savonma Genel Müdürlûğfi ) Başbakanlığa bağlı bir Afet Müsteşarlığı çerçevesinde yeni bir İdari yapıya kavuşturulması gereklidir.

49 -48- DİZİ PUSULASI SERA PARÇA NO; ADEDİ : SAYISI: TARİHt; l l ÖZÜ Atilla MUTMAN'ın Önergesi Gerekçe S.1997 T.B.M.M.Kanuna (Resmi Gazete) T.B.MJV1. Karan Araştırma Komisyonu Karan TJB JVI.M.SÜre azaömı Karan ( Resmi Gazetede)

50 KAYNAKLAR 1-ERGÜNAY,O., "Tûritiye'de Afet Zararlarının Azaltılması Konusunda Yapılan ve Yapılması Gereken Çalışmalar", Ağustos ÖZMEN3-, NUKLU,M., GÜLERJi, " Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Deprem Bölgelerinin İncelenmesi", AYDÎNOĞLU>I.N., " Törkiyede Depreme Dayanıklı Yapı Tasannu ve İnşaatına İlişkin İnsan Kaynağıve Sistem Sorunları", Başbakanlık Doğal Afetler Koordinasyon Başmüşavirliği "Doğal Afeder Genel Raporu" Mayıs Boğazici Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü," Yakın Gelecekte İstanbul'un Deprem Rİski ve Alınması Gereken Tedbirler", Temmuz SUCUOĞLUJî.," Erzincan İli Seyahat Raporu", Nisan KILIÇER,Ü., BELEN.E.," Afyon-Dinar ve Isparta-Seııirkent İlçesi Seyahat Raporu" 8-KILIÇER,Ü., TÜMER,F.," Trabzon Üi Seyahat Raporu", Nisan TÜMEBJF.," Erzincan ve İli Seyahat Raporu", Nisan TÜMERJF-, " l2mir Üİ Seyahat Raporu " Mayıs 1997 l l-tümerj'., "İstanbul İli Seyahat Raporu " Haziran ÎNCİ.,S.,";İzmir Üi Seyahat Raporu" Mayıs YENÜCÖY,0.," İzmir İli Seyahat Raporu" Mayıs 1997 Î4-KJUÇER..Ü.," izmir Üİ Seyahat Raporu" Mayıs GÜLKANf.," tzmir Üi Seyahat Raporu " Mayıs tPLİKÇİ,Ş., "Deprem Sonrası Enkaz Altından İnsan Kurtarma Yöntemleri ve Yangın Söndürme Teknikleri" 17-AYDINOöLUMN.3RDİK. I M ;,YÜZÜGÜLLÜ,Ö., "DepremeDayanıkh Tasanm ve Yapım Alanında İnsan Kaynağı ve Sistem Sorunu" MTÜ, Yapı ve Deprem Uygulama Arastmna Merkezi, " 13 Mart 1992 Eızincan Depremi Hakkında Rapor l", Erzincan Bayındu-lık İskan Müdürlüğü, "Doğal Afetlerde Alınması Gereken Tedbirlerle ilgili Brifing Dosyası", Erzincan Valiliği," Deprem Sonrası Erzincan", Ocak Erzincan Afetler Araştırma, Eğitim, Acil Yardım ve Kurtarma Derneği, "Bülten Sayıl",Arabk! DURMUŞ,Y., "13 Mart 1992 Erzincan Depremi Değerlendirme Toplantısı Bildiriler" Haziran Tuncelİ Bayındırlık ve Iskan Müdürlüğü," gün ve 383 Sayılı yazı ve ekleri" 24-Tunceli Sivil Savunma Müdürlüğü," gün ve 153 Sayılı yazı ve ekleri", 25-İzmir Valiliği İl Sivil Savunma Müdürlüğü, "Rapor" Izmir DSÎ 2 nci Bölge Müdürlüğü," Taşkını Hakkında Rapor", Mayıs 1997

51 27-ÇAĞLAYAN, A.,îzmir ve Bölgesinde Meydana Gelen Doğal Afetlerle İlgili Yapılan Çalışmalar, Tespit Edilen Aksaklıklar ve Bu Aksaklıklann Neden ve Niçin Olduğu Konusunda Rapor, Mayıs İzmir Karşıyaka Belediyesi, îzmir Su Taşkınları Konulu gün ve 1111 sayılı yazı 29-ÇAĞLAYAN, A.,Taskın Sebebleri, Sorumlu Kurum ve Kuruluşlar ve Yapılması Gerekenler Kfekkında Rapor, Mayıs ICET, Türkiye'de Birden Çok Disiplin İçeren Afet Hazırhlıklığı ve Kurtarma Faaliyetlerinde Kalitenin Geliştirilmesi, Aralık Felaket Yönetiminde Disiplinlerarası Kalite İyileştirilmesi Türkiye,» tarihli Proje Önerisi 32-GÜLTAY, N.,Ege Bölgesi Acil Yardım, Kurtarma ve Eğitim Projesi 33-îzmir, DSİ 2 inci Bölge Müdürlüğü, "İzmir Körfezine Dökülen Dereler İle ilgili Rapor", İzmir Valiliği, Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü, gün ve 3540 sayılı yazı ve eki doğal afetlerle ilgili yazılar 35-İller Bankası izmir 3 üncü Bölge Müdürlüğü'nün gün ve 1266 sayılı doğal afetlerle ilgili yazısı ' 36-KarayolIan İzmir 2 inci Bölge Müdürlüğü'nün gün ve sayılı 37-İzmirBüyükşehir Belediye Başkanlığı'na aiî rapor, îzmir SS Esnaf Kef. Koop. Başkanlığı, Sel Felâketi Nedeniyle Verilen ve Ertelenen Kredilerin Listesi 39-İzmir, Güzelbahçe Belediye Baskanlığı'nın gün ve 963 sayılı yazısı 40-îzmir, Çiğli Belediye Baskanlığı'nın gün ve 372 sayılı yazısı 41-îzmir, Bornava Belediye Baskanlığı'nın gün ve 557 sayılı yazısı ve eki raporlar 42-İzmİr, Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü'nün gün ve 3052 sayılı yazısı ve eki rapor 43-Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, "İzmir'de Kasun.1995 Karşıyaka Sel Felaketi", İzmir İstanbul Valiliği "İlmizde Meydana Gelen Su Bastonları Konusunda Yapılan Çalışmalar", 09-1 l.temmuz, 1995 Brifing Raporu, Temmuz İstanbuî Valiliği, gün ve 1835 sayıb yazı ve eki, "İstanbul îî Afet Acil Yardım Planı", îstanbul îli Haberleşme Grup Başkanlığı, rapor ÖZTAŞ, T., "İnsan Yerleşimlerini Planlama Aşamalarında Afet Araştırmalarının Yeri", ERTURAN, K, "İran Depreminin Düşündürdükleri ve Bizdeki Deprem Ölümleri", Mayıs 1997

52 49-Artvin Valiliği, Bayındırlık ve İskan Müdürlüğtt'nûn günlü yazı ve eki doğal afetlerle ilgili belgeler 50-Hatay Valiliği, gün ve 98 sayüı yazı ve eki doğa! afetler dosyası 51-Isparta Valiliği, gün ve 912 sayılı yazı ve eki, "13.Temmuz.1995 günlü Senirkent Hayelan ve Sel Afeti Raporu" 52-Isparta DSİ 18 inci Bölge Müdürlüğü, "İsparta, Senirkent Doğu ve Su Yolu Dereleri Taşkın ve Rüsubaî Kontrolü Raporu", Ekim 1996 v 53-Trabzon Valiliği fi Sivil Savunma Müdürlüğü'nün, "Ülkemiz ve Trabzon Hindeki Doğal Afetlere Genel Bakış Raporu", Trabzon Valiliği, Değinnendere Havzası Çevre Sorunlan Envanteri, Ekim Trabzon Valiliği Bayındırlık ve İskan MüdürlüğO'nün gün ve 1993 sayılı yazısı ve eki, "Değinnendere Vadisinde Oluşan Taşkınlara Ait Rapor" 56-Afyon Valiliği, 06.Mart.I997 gün ve 561 sayılı yazı ve eki, " Günlü Deprem île İlgfli Çalışma Raporu" 57-Dinar Belediye Başkanfığı'naı günlü öneri ve istekleri hakkında yazısı 58-Erzurum Valiliği, "Palandöken Kış Sporları ve Turizm Merkezi Acil Durum Yönergesi Taslağı", 1997.

53 20.. Ek Y TÜ3K1YE BÜYÜK M1LL1T MECLÎSİ SAŞSAHLISINA 1995 xılmm sonlarına doğru, istanbul'da sel fslaketi, Senirkent'ta selis birlikte hayelan, Dinar dspremi va izmir sel felaketi, adata faciaya dönuşnffljtur. BOyük Mddi ve monsvi kayıplarla toplumumuzda acı İz bırakıştır. Yordumuzda bu gune l<adar meydana gelmiş da3al afetlerin nadanleri ve çözumlariyle ilgili gerekli Hnleralerin olınması iğin anayasanın 93. içtüzüğün saygıyla arz ederit^ l- AıülaMÜTMAN - kan Mv. BdalKESEBlR-Edime Mv. Necdet TEKiN - Kıddarcli Mv. Mustafa KARSUOĞLU - Bolu Mv. Haİü ÇALIK - Kocaeli Mv. Mustafa Güven KARAHAN - Balıkesir Mv. ZefcenyalEMtZEL - IsJajıbul Mv. Hîtanat ULUĞBAY - AnkaraMv. Metin 5AH1N - AmalyaMv. Gaiıan ÇAPOĞLU"- Ankara Mv. '

54 \ Yurdumuzun bir çok yöresinde kentleşme, sanayileşme gibi konularda yeni problom- : larls ve zonan zonan afetlerle karşılaşılmaktadır. =n çöle kayıp verdiren doğal afet türleri deprem ve su baskınıdır. Son yıllarda, bu doğal afstler. Pikenizde sak sıic yasonraıs,^olumlara, yaralarmalaro ve büyük maddi zararlara ssbsp olaustur. 1?95 yılının sonlarına doğru, istanbul'da sel felaketi, Senirkent'te selle blrlücte heyelan, Dinar depremi ve izmir'de sel felaketi, adeta faciaya dönüşmüştür. 3uyük maddi ve manevi kayıplarla toplumumuzda acı iz bırakmıştır. Meydana gelen şiddetli yağışlar ve deprem doğal olaylardır. Ancak can koybı ve maddi zararın OJİTİ büyüklüğünün sorumlusu bizleriz, fütekira, ülkemizde * yalanan buyük i; gögler neticesinde, arazi vs doşa ya^malamikisı, erftzyon, l çarpık yapılayno, alt yapı eitsiklikleri, asın betonlaşma, deprem bölgelerine malzeme kalitesizliği gibi nedenler bu olaylara yal açmıştır. izmir'de yaşarını; sel felaketinin sebep olduğu aşırı kayıpların nedenlerini araştırmak amacıyla Ege Üniversitesi idebiyat Fakültesi Coğrafya bölümünden zonan içerisinde gorelfli Önlemler, yerel ve merkezi yönatijnlarse olıraradığı takdirde, benzeri Felaketlerde daha büyük kayıpların yasanobilecaği. vurgulanmıştır. Raporda ayrıca, sslden sonra dara içlerinde ki evlerin, sohiplari tarafından teltror onarılmaya hoşlanmış olmasına değinilmiş, ve hiç bir yetkilinin bu durumu engallemeraesi çok anlamlı vs Ümit kırıcı bulunmuştur. t ts bu örnek gösiermaktedir ki, yapılan bütün yanlışlıklarm vs acı kayıpların kaynağında, kültür ve eğitim eksiklikleri yatmaktadır. Kentlerimizde sağlıklı, guuen, adil, sürdürülebilir ve yaşanabilir bir yerle- ;ii) sistemi oluşturmak, ev sahiplimi yaptığımız «JOlTAT 11 konferansının te»l hedefidir. 1yi bir gevre bilinci ile sel felaketinden, depreme kadar her türlü.doğal tin tanıtılması, bunlarla karşılaşıldığında sn az zararla atlatabilmesi n gerekli tedbirlsr alınmalıdır.

55 înleaet mümkün delildir..ine bu ofstlsr^an jarskli so-ıuçlgr ;ı!<arılifs= g/nı bundan sonra ^janabilacs!; ofstlerde, C.-IT ^oybı v-; TCiddİ esrarı sn =îa Indlrsıs^ için gare'îu tsdbirlsri alwk r narliiszi vs yarai ysnaitmurden JcoynaJsianon sarunlorı încslecsli, =ro}tırkiol<, çuzumleri telirlsaefe snacıyln anayasanın 73. içtuzyjun 10? V JncÜ rraddsiari gar 3 3in=s bir naclis ora'tınrosı a;ıj.!nasınl saygıyla arz ederis

56 T.C. Resmi Gazete MeraaaO Genanraw ve Ysjro Gmd Mödnringftt üjaotaır 2*0c* 1997 J Kımtl»ju:7Etenıl$20 s»yı:aas7 L CUMA j YASAMA BÖLÜMÜ TBMM Karan Doğal Affederde Meydana Gden Can ve Htü Kaybını En An,. İndirmek İçin Almama Gereken Tedbirlerin Bdtrtenmesi AmaaTla Btr Meclis Araştırmam Kmnisyoıro reten udbâterin bemteradeıi uncıyk Amytsuua 9S İİEİ. îykiaiilln W ve 105 inci mı deleri uyannca bir Meclis araşmmısı y^ümanm. bu msımn^ ^ Byedoj kanıtousına. Komisyonun (ajıptu sflırsain Stflan. B^kanniâli. SSKÜ ve u. Oenel Kurutan tarinli 4S ind BirlepmİDde lam «rihbipn;

57 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KARAR Doğal Afetlerde Meydana Gelen Can ve Mal Kaybını En Aza indirmek için Almmaa Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amactyk KııruIan00/58) Esas Numaraü Meclis Arasn Kornişonuna Üye Seçimine iliştin Doğal afetlerde meydana gelen can ve mal kaybını en aza indirmek için alınması gereken tedbirisin belirlenmeli amacıyla Kurulan( 10/58) esas numaralı Meclis Araştırması Komisyonunun ujdiklerine. Genel Kurulun tarihli 54 üncü Birleşiminde yapılan seçim sonucunda aşağıda adlan ve seçim bölgeleri yazılı muletvekflleri seçilmişlerdir. Başkan AtfflaMDTMAN İzmir (D.S.P) Başkanveküi 0smanHAZES A&on (FJ>) Sözcü AüRnaBODUR İzmir (C.ttP.) Katip îsmaü YILMAZ izmir (RJ>.) Üye Tevhit KARAKAYA Erzincan " (RP.) Üye CengîrALTINKAYA Aydın (Ana.P.) Üye Ism ÇELEBi izmir (Ana.P) Üye Abdulkadir AKGÖL Hatay (D.Y.P.) Üye Turhan ARINÇ îzmir (D.YJP.) Kanunlar ve Kararlar Mûdörö

58 T.C. TÜRKİYE BÜYÜK MÎLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI (10/58) ESAS NUMARALI ARAŞTIRMA KOMİSYONU Emi *fc : A.OU.GEÇ.10/58-I TÜRKİYE BÜYÜK MiLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA Komisyonumuz, Başkan, Başfcanvekili, Sözcü ve Katip üyelerini seçmek üzere Perçembe gtinu saat ILOO'de 172 nolu Araştırma Komisyonu salonunda 9 fiye fle AdtveSoyadı SepmBölgesi AldığıOy BAŞKAN BAŞKAMVEKtLl Ö2CÜ : AA : CX. ;Ml'-. CATÎP Ek ; l Tutanak

59 TASNiF KOMİSYONU TUTANAĞI Komisyonumuzun, Başkan, Baskanvckİtİ sözcü ve katip üye seçimine ( katılmış ve aşağıda isimieri yazılı adaylar hizalarında gösterilen oy lan almışlardır. ) üye Tasnif Komisyon u

60 Resmi '-Gazete. YAŞ AMA BÖLÜMÜ..-.^ ıcâgbod Kundan'15J.I997 uroiim tocabida îaıinde22j.is97ta