ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN ÖRNE 1. ÜN TE

Transkript

1 ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN ÖRNE 1. ÜN TE SÜRE Ö RENME ALANI: CANLILAR VE HAT 1. ÜN TE: VÜCUDUMUZDA S STEMLER L fi- K LEND RME s n f Vücudumuz Bilmecesini Çözelim ünitesindeki Besinlerin Sindirimi ve Besin çerikleri ve Görevleri konular yla iliflkilendirilir. 1.7 kazan m, Türkçe dersi Okuma temel dil becerisi ile iliflkilendirilir s n f Vücudumuz Bilmecesini Çözelim ünitesi Zararl Maddelerin Boflalt m konusu ile iliflkilendirilir. 2. kazan m, Sosyal Bilgiler dersi 6. s - n f Bilim, Teknoloji ve Toplum ö renme alan, Elektronik Yüzy l ünitesi kazan m 3 ile iliflkilendirilir. EK M EYLÜL 1. Sindirim sistemi ile ilgili olarak 1.1. Sindirim sistemini oluflturan yap ve organlar ; model, levha ve/veya flema üzerinde gösterir (FTTÇ-) Besinlerin vücuda yararl hâle gelmesi için de iflime u ramas gerekti ini tahmin eder Besinlerin kana geçebilmesi için fiziksel (mekanik) ve kimyasal sindirime u ramas gerekti ini belirtir. 1.. Enzimin kimyasal sindirimdeki ifllevini aç klar Karaci er ve pankreas n sindirimdeki görevlerini ifade eder Sindirime u rayan besinlerin ba rsaklardan kana geçiflini aç klar Sindirim sistemi sa l n olumlu-olumsuz etkileyecek etkenleri özetler ve tart fl r (BSB-25, 27, 32). Bulal m (s.1) (1.1) Midedeki Asitlerin Besinleri Etkisi (1.2, 1.3) Araflt ral m (s.16) (1.7) Araflt ral m (s.18) (1.5) Karaci eri nceliyorum (s. 31) (1.5) 1. etkinlik (1.2, 1.3) 2. etkinlik (1.2, 1.3, 1.5) 3. etkinlik (1.6). etkinlik (1.3, 1.) 5. etkinlik ( ) 6. etkinlik ( ) 1.2, 1.3 Kimyasal ve fiziksel (mekanik) sindirim tan mlar verilir, kimyasal sindirim denklemlerine girilmez.??? 1.3. Ö renciler sindirimin sadece midede gerçekleflti ini düflünebilirler. 1.. Sindirimde görevli sindirim enzimlerinin isimleri verilmez Villusun sindirimdeki önemi vurgulan r, yap s anlat lmadan flekil olarak verilir. [!] Kimyasal madde muhafazas ve kullan m na dikkat edilmelidir. [!] 1.7. Sindirim sistemi sa l n olumlu etkileyen etkenlerden lifli besinler, dengeli beslenme; olumsuz olarak etkileyen etkenlerden stres, dengesiz ve yetersiz beslenme vb. örnek olarak verilebilir. Boflluk Doldurma Tan lay c Dallanm fl A aç Çoktan Seçmeli Soru Laboratuvar (Deney) Raporu Boflalt m sistemi ile ilgili olarak 2.1. Boflalt m sistemini oluflturan yap ve organlar ; model, levha ve/veya flema üzerinde gösterir (FTTÇ-) 2.2. Boflalt m sisteminde böbreklerin görevini ve önemini aç klar Boflalt m sistemi sa l n n korunmas için al nabilecek önlemlerin fark na var r. 2.. Baz böbrek rahats zl klar n n tedavisinde kullan lan teknolojik geliflmelere örnekler verir (FTTÇ-5, 17, 29, 30, 32) Bulal m (s.19) (2.1) Böbre in Yap s n nceliyorum (2.2) Boflalt m Sistemindeki Yap ve Organlar n Vücudumuzdaki Yerleri (s.3) (2.1) Misafirimiz Var (s.35) Hangi Organ? (s.36) (2.2) 7. etkinlik (2.2) 8. etkinlik (2.2) 9. etkinlik (2.3) 10. etkinlik (2.1, 2.2) 11. etkinlik (2) 2.2. Nefronun boflalt mdaki önemi vurgulan r, yap s anlat lmadan flekil olarak verilir. [!] 2.2. Boflalt mda deri, akci er ve karaci erin görevleri de vurgulan r. [!] 2.. Böbrek yetmezli i, böbrek tafl, böbrek nakli, diyaliz, yüksek frekansl ses dalgalar ve lazer gibi teflhis/tedavi yöntemleri vurgulan r. Efllefltirme Tablo Tamamlama Laboratuvar (Deney) Raporu Araflt rma Raporu. 3. Denetleyici ve düzenleyici sistem ile ilgili olarak 3.1. Denetleyici ve düzenleyici sistemin vücudumuzdaki sistemlerin düzenli ve birbiriyle efl güdümlü çal flmas n sa lad n belirtir Sinir sisteminin bölümlerini; model, levha ve/veya flema üzerinde gösterir (FTTÇ-). ki Dakika (s.2) (3.1) Merkezî Sinir Sistemimizdeki Yap lar (s.25)(3.2) Araflt ral m (s.26) (2.) Neden Olmuyor (s.2) (3.3) Mesaj m z Var (3.2) [!] 3.1. Denetleyici ve düzenleyici sistemleri olumsuz etkileyen etmenler (uyuflturucu, alkol ve sigara) ile ilgili örnekler verilir. 3.2 Sinir sisteminin bölümleri; merkezî (beyin, omurilik, beyincik, omurilik so an ) ve çevresel (sinirler) sinir sistemi olarak verilir, yap lar na girilmez

2 SÜRE Ö RENME ALANI: CANLILAR VE HAT 1. ÜN TE: VÜCUDUMUZDA S STEMLER DERS Ç VE D - ER nsan Haklar ve Vatandafll k (.7-9) Çoktan Seçmeli Soru Yap land r lm fl Grid Tablo Tamamlama 3.5 ç salg bezleri olarak hipofiz, pankreas, tiroit, böbrek üstü bezleri ve efleysel bezler verilir, yap lar na girilmez. Erkek ve difli salg bezleri ayr ayr flekiller üzerinde verilir. 3.5 Hormonlara örnek olarak günlük hayattan bilinen hormonlar (tiroksin, büyüme hormonu, insülin, glukagon, adrenalin vb.) verilir. Bulal m (s.27) (3.) Araflt ral m (s.29) (3.5) Araflt ral m (s.30) (3.5) Araflt ral m (s.32) (3.5) Bulal m (s.30) (3.5) Bulal m (s.32) (3.5) Etki-Tepki (s.2) (3.) Nerede Gerçekleflir (s.3) (3.3) Misafirimiz Var (s.) Hormonlar n Önemi (s.5) (3.5) ç Salg Bezleri ve Hormonlar (s.9) (3.5) ç Salg Bezleri (3.5) 12. etkinlik (3.3) 13. etkinlik (3.) 1, 15, 16, 17. etkinlikler (3.5) 3.3. Sinir sisteminin bölümlerinin görevlerini aç klar. 3.. Refleksi gözlemleyecek bir deney tasarlar (BSB-16) ç salg bezlerini; model, levha ve/veya flema üzerinde göstererek görevlerini aç klar (FTTÇ-). 2. Bulmaca Laboratuvar (Deney) Raporu Tablo Tamamlama.3 Duyu organlar nda bulunan özel almaçlar n (duyu reseptörleri) deride s cakl k, dokunma, ac, bas nç; gözde fl k; burunda koku; dilde tat; kulakta ses uyar lar n ald vurgulan r. Tüm duyu organlar ndaki duyu almaçlar n n uyar - lar, duyu-sinir yolu ile beyindeki özel merkezlere iletti i ve yan t verdi i düflünülerek tek bir duyu organ örne i üzerinden uyar al m -cevap verme süresi aç klan r. Di erlerinin aç klamas ö rencilerden beklenir. [!].3 Kula n vücudumuzun dengesinin sa lanmas na yard mc oldu u belirtilir. Bulal m (s.3) (.2) Nas l Tat Al r z (s.35) (.2,.3) Bulal m (s.36) (.2) Meyveleri Koklayarak Ay rt Edebilir miyiz? (s.36) (.3) Burnumuz Olmasayd (s.37)(.) Dokunmaya Duyarl Bölgelerimiz (.2,.3)(s.39) Araflt ral m (s.39)(.3) Ifl n fiiddeti De iflirken rise Ne Olur? (.2,.3) Tek Kulak Yeterli mi? (.2,.3) Kimin Burnu Daha yi Koku Al yor (s.52)(.3) Gözün Tabakalar (s.5)(.2) Gözün D flar dan Görünen K s mlar (s.58) (.2) Misafirimiz Var (s.60) flitme Duyusu (s.57)(.2) Kula m z n Nas l Çal flt n Keflfedelim (s.6) (.2) 18. etkinlik (.2) 19. etkinlik (.3) 20. etkinlik (.2,.3) 21. etkinlik (.2,.3,.) 22. etkinlik (.2,.3) 23. etkinlik (.2,.3) 2. etkinlik (.2,.3) 25. etkinlik (.2,.3) 26. etkinlik (.2,.3) 27. etkinlik (.2,.3) 28. etkinlik (.2,.3) 29. etkinlik (.2,.3). Duyu organlar ile ilgili olarak.1. Çevremizdeki uyar lar alg lamam zda duyu organlar n n rolünü fark eder..2. Duyu organlar n n yap lar n flekil ve/veya model üzerinde aç klar (FTTÇ-)..3. Duyu organlar n n hangi tür uyar lar ald n ve bunlara nas l cevap verildi ini aç klar... Koku alma ve tat alma aras ndaki iliflkiyi deneyle gösterir (BSB-1) EK M 3..5 Aksakl klar tan m düzeyinde verilir. Teknolojik örnek olarak lens, gözlük, iflitme cihaz, kornea nakli vb. belirtilir. [!].5 Rehberlik Araflt rma Merkezi ve Okul Rehberlik Servisi ile ifl birli i sa lanarak Göz Tarama Testi yap labilir. Araflt ral m (s.5) (.5) Bana Neler Oldu? (s.6)(.7) 30. etkinlik (.5) 31. etkinlik (.5) 32. etkinlik (.6) 33. etkinlik ().5. Duyu organlar ndaki aksakl klara ve teknolojinin bu aksakl klar n giderilmesinde kullan m na örnekler verir (FFTÇ-31,32).6. Duyu organlar n n sa l n korumak amac ile al nabilecek önlemlere günlük hayat ndan örnekler verir..7. Kendini, görme veya iflitme engelli kiflilerin yerine koyarak onlar anlamaya çal fl r (TD-3). 297

3 SÜRE Ö RENME ALANI: CANLILAR VE HAT 1. ÜN TE: VÜCUDUMUZDA S STEMLER DERS Ç VE D - ER 5.2 Ba ml l a sebep olan maddeler 5. s n f Vücudumuz Bilmecesini Çözelim ünitesindeki Sigara ve Alkol ile iliflkilendirilir. 5.2 kazan m, Türkçe dersi Okuma, Konuflma ve Yazma temel dil becerisi ile iliflkilendirilir. Rehberlik ve Psikolojik Dan flma (5.2-9,10) Sa l k Kültürü E itimi (5.2-7; ) nsan Haklar ve Vatandafll k (5. - 9) 5. Vücudumuzdaki sistemlerle ile ilgili olarak 5.1. Vücudumuzdaki tüm sistemlerin birlikte ve efl güdümlü çal flt na örnekler verir Ba ml l a sebep olan maddelerin sistemlere etkisini araflt r r ve sunar (BSB-25, 27, 32; FTTÇ-28, 29, 32) Organ ba fl n n önemini vurgular. 5.. Sa l k sorunlar yla birlikte toplumda görevlerini devam ettiren bireyleri takdir eder ve anlay fll olur (TD-3). Sistemlerin Uyumu (s.7) (5.1) Araflt ral m (s.8) (5.2) Araflt ral m (s.50) (5.) Görevimizi Belirleyelim (s.6) (5.2) 3. etkinlik (5.2) 35. etkinlik (5.3) 36. etkinlik (5.6) 37. etkinlik (5.6) 38. etkinlik (Tüm kazan mlar) [!] 5.2 Rehberlik Araflt rma Merkezi,Okul Rehberlik Servisi ve Yeflilay kulübü ile iletiflim kurularak ba- ml l a sebep olan maddeler ve zararlar ile ilgili broflürler istenerek da t labilir. [!] 5. 3 Organ ba fl konusunda Atatürk ün millî birlik ve beraberli e ile toplumsal dayan flmaya verdi i önem örneklerle vurgulan r. Aç k Uçlu Soru Kavram Haritas Araflt rma Raporu 1. ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN ÖRNE 2. ÜN TE SÜRE Ö RENME ALANI: F Z KSEL OLLAR 2. ÜN TE: KUVVET VE HAREKET 1. Sarmal yaylar n özellikleri ile ilgili olarak 1.1. Yaylar n esneklik özelli i gösterdi ini gözlemler (BSB-1) Bir yay s k flt ran veya geren cisme, yay n eflit büyüklükte ve z t yönde bir kuvvet uygulad n belirtir Bir yay geren veya s k flt ran kuvvetin artmas durumunda yay n uygulad kuvvetin de artt n fark eder (BSB-1) 1.. Bir yay n esneklik özelli ini kaybedebilece ini keflfeder (BSB- 16, 18) Yaylar n özelliklerini kullanarak bir dinamometre tasarlar ve yapar (BSB-16, 22, 23, 2, 27, FTTÇ-9; TD-3). Yaylarla Oynayal m (s.56) (1.1, 1.2, 1.3) Bir Yay Yapal m (s.57) (1.) Araflt ral m (s.57) (1.1, 1.2) Yaylar n Özelliklerini Kullanal m (s.58) (1.5) Bulal m (s.58) (1.5) [!] Ö renciler s k flt r lan veya gerilen yaylar n eski hâllerine geri dönerken kendileri ve çevredekiler için tehlike oluflturacak tarzda hareket edebilecekleri konusunda uyar lmal d r. 1. Yaylar n esneklik özelliklerinin farkl olabilece i vurgulanmal ; fakat yay sabiti ve geri ça r - c kuvvet kavramlar kullan lmamal ve bunlarla ilgili matematiksel ba nt lara girilmemelidir. Kavramlar Bulup Yerlefltirelim Becerileri Grafik Çizme ARA D S PL NLER etkinlik (1.3) 2. etkinlik 3. etkinlik (1.5). etkinlik (1) 298 KASIM KASIM

4 SÜRE Ö RENME ALANI: F Z KSEL OLLAR 2. ÜN TE: KUVVET VE HAREKET 6. s n f Kuvvet ve Hareket ünitesi ile iliflkilendirilir. 2.1 kazan m, Türkçe dersi Okuma dil becerisi amaç 6 ile iliflkilendirilir. Hangi Kuvvet fl Yapar? [!] fl birimi joule (jul) olarak verilir. Bulal m (s.59)(2.1) Hangi Durumda Daha Kolay Yukar Ç kar r z? 2.2 flin fiziksel olarak ne anlama geldi i tan msal düzeyde verilmeli ve bir cisme etki eden kuvvetin hangi durumda ifl yapt örneklerle sezdirilmeli,ifl ile ilgili hesaplamalara (W=F.x) girilmemelidir. Hangisinin Kinetik Enerjisi Daha Fazlad r? (s.60) (2.6) Hareketsiz Cisimlerin enerjisi Olabilir mi? (s.61) (2.8) Becerileri Grup Çal flmas Araflt rma Raporu 2.3 Hangi kuvvetlerin fiziksel anlamda ifl yapaca konusunda, sadece hareket do rultusuna dik olarak etki eden kuvvetin, fiziksel anlamda ifl yapmad ve bu özel durumun d fl nda kalan kuvvetlerin ifl yapaca vurgulanmal,aç yapan kuvvetlerin bileflenleri ile ilgili hesaplamalar yap lmamal d r. Esneklikleri Farkl Yaylar n Yapt fller de Farkl m d r? (s.62) (2.10, 2.11) Araflt ral m (s.63) (2.13) [!] 2. Ö renciler ifl ve enerji kavramlar aras ndaki fark ve iliflkiyi fark edebilmelidir. Hesaplay p Bulal m (s.75) (2.8) 2.5 Sadece hareketli cisimlerin kinetik enerjiye sahip olaca ndan bahsedilmeli,bununla ilgili matematiksel ba nt lara girilmemelidir. 2.7 Burada konumla ilgili olarak ö renciler bir cismin yerden yüksekli ini dikkate almal d r. 2.8 Potansiyel enerji kavram ö rencilere sezdirilmeli ;bununla ilgili matematiksel ba nt lar verilmemelidir. 5. etkinlik (2.2) 6. etkinlik (2.1) 7. etkinlik (2.8) 8. etkinlik (2.10) 9. etkinlik (2.12) 10. etkinlik (2.12) 2. Kuvvet, ifl ve enerji ile ilgili olarak 2.1. Kuvvet, ifl ve enerji aras ndaki iliflkiyi araflt r r Fiziksel anlamda ifli tan mlar ve birimini belirtir Bir cisme hareket do rultusuna dik olarak etki eden kuvvetin, fiziksel anlamda ifl yapmad n ifade eder. 2. Enerjiyi ifl yapabilme yetene i olarak tan mlar Hareketli cisimlerin kinetik enerjiye sahip oldu unu fark eder (BSB-1,3,8) Kinetik enerjinin sürat ve kütle ile olan iliflkisini keflfeder (BSB-16, 19, 20, 27, 32) Cisimlerin konumlar nedeniyle çekim potansiyel enerjisine sahip oldu unu belirtir Çekim potansiyel enerjisinin cismin a rl na ve yüksekli ine ba l oldu unu keflfeder (BSB-16, 19, 20, 27, 32) Baz cisimlerin esneklik özelli i nedeni ile esneklik potansiyel enerjisine sahip olabilece ini belirtir S k flt r lm fl veya gerilmifl bir yay n esneklik potansiyel enerjisine sahip oldu unu fark eder (BSB-16, 19, 20, 27, 32) Yay n esneklik-potansiyel enerjisinin yay n s k flma (veya gerilme) miktar ve yay n esneklik özelli ine ba l oldu unu keflfeder (BSB-16, 19, 20, 27, 32) Potansiyel ve kinetik enerjilerin birbirine dönüflebilece ini örneklerle aç klar (BSB-25) Enerji dönüflümlerinden hareketle, enerjinin korundu u sonucunu ç kar r Çeflitli enerji türlerini araflt r r ve bunlar aras ndaki dönüflümlere örnekler verir (FTTÇ-7, 30, 33, 3; TD-3). 3. KASIM 2.9 Ö renciler kütle (m) ve yer çekimi ivmesinin (g) çekim potansiyel enerjisine etkisini, ayr ayr de il onlara tan d k gelen ve kütle ile yer çekimi ivmesinin çarp mlar n n yerine geçen a rl k olarak incelemelidir. Çünkü ö renciler yer çekimi ivmesi ile ilgili bilgileri almadan bir cismin a rl n dinamometre ile belirleme becerisini 6. s n fta kazanm flt r. 2.7 Dünya-Ay ve Dünya-Günefl aras ndaki çekim potansiyel enerjisine de inilmez. [!] 2.9 Baz cisimlere örnek olarak balon, lastik, cetvel verilebilir. [!] Enerjinin, harcanmas, tüketilmesi ve kullan lmas günlük dilde s kça geçer. Böyle durumlarda enerjinin yok olmad, genellikle baflka bir enerjiye dönüfltü ü vurgulanmal d r. 299

5 SÜRE Ö RENME ALANI: F Z KSEL OLLAR 2. ÜN TE: KUVVET VE HAREKET 300 Atatürk ün bilim ve teknolojiye verdi i önemi kavrayabilme. AÇIKLAMA 3.6. Atatürk ün bilim ve teknolojiye verdi i önem belirtilerek, Atatürk ün ak lc l k, bilim ve teknoloji konusundaki sözlerine örnekler verilecektir. Basit Makineleri Tan yor muyuz? Basit Makinelere Hayat m zdan Örnekler Verelim Becerileri Grup Çal flmas Araflt rma Raporu Proje Model/Maket 3.2 Basit makine çeflitleri olarak e ik düzlem, kald raç, makara ve diflliler verilir. [!] 3.3 Basit makinelerden bahsederken girifl kuvvetleri ve ç k fl kuvvetleri terimleri bir sistemi ifade etmesi nedeniyle tercih edilir. Ancak uygun yerlerde uygulanan kuvvet ve do an kuvvet terimleri de kullan labilir. [!] Basit makinelerle ilgili matematiksel ba nt lara girilmeden ö rencilerin basit makineleri tan malar ve bunlar n sa lad kolayl klar fark etmeleri sa lanmal d r. [!] Atatürkçülük ile ilgili konular (3.6-1) [!] 3.6 Atatürk ün bilim ve teknoloji konusundaki sözlerine örnekler( Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir donmufl ve kal plaflm fl kural b rakm yorum. Benim manevi miras m ilim ve ak ld r. ) gibi verilmelidir. [!] 3.6 Ö rencilerin, araflt rma yoluyla vida, ç kr k, keski, tekerlek vb. basit makineleri tan malar sa lan r. 3. Basit makineler ile ilgili olarak 3.1. Bir kuvvetin yönünün nas l de- ifltirilebilece i hakk nda tahminlerde bulunur ve tahminlerini test eder (BSB-1, 9, 16) 3.2. Bir kuvvetin yönünü ve/veya büyüklü ünü de ifltirmek için kullan - lan araçlar basit makineler olarak isimlendirir Basit makine kullanarak uygulanan girifl kuvvetinden daha büyük bir ç k fl kuvveti elde edilebilece ini fark eder (BSB-1, 16, 22, 23, 2, 32). 3.. Bir ifli yaparken basit makine kullanman n enerji tasarrufu sa lamayaca n, sadece ifl yapma kolayl sa layaca n belirtir Belirli bir girifl kuvvetini, en az üç basit makineden oluflan bir bileflik makineye uygulayarak ç k fl kuvvetinin büyüklü ünü art racak bir tasar m yapar (BSB-16, 22, 23, 2, 27; FTTÇ-8, 9) Farkl basit makine çeflitlerini araflt rarak basit makinelerin geçmiflte ve günümüzde insanl a sundu u yararlar de erlendirir (FTTÇ-7, 30, 33, 3; TD-3) Tasarlad bileflik makinenin uzun süre kullan ld nda, en çok hangi k s mlar n n ne flekilde afl naca n tahmin eder (BSB-9; FTTÇ-10). [!] Atatürkçülük ile ilgili konular (3.6-1) [!] Basit makinelerin bize fazladan bir enerji sa lamad, yani enerji üretmedikleri, aksine sürtünmeden dolay enerji kayb na yol açt vurgulanmal d r. Basit Bir Kald raç Yapal m (s.66) (3.3) Araflt ral m (s.67) (3.) Makaralar Tan yal m (s.68) (3.2) Bulal m (s.69) (3.5) Araflt ral m (s.70) (3.6) Araflt ral m (s.72) (3.7) Sürtünmesiz E ik Düzlem (s.79) (3.2, 3.3) 11. etkinlik (3.2, 3.6) 12. etkinlik (3.2) 13. etkinlik (3.3) 1. etkinlik (3.3) 15. etkinlik (3.2, 3.3) 16. etkinlik (3.3) 17. etkinlik (3.3, 3.) 18. etkinlik (3.6) 19. etkinlik (3.6) 20. etkinlik (3., 3.6). KASIM [!] Fatih Sultan Mehmet in stanbul u fethederken gemilerin Haliç e nas l indirdi i ve Arflimet in basit makinelerle ilgili çal flmalar ndan söz edilebilir. Neden Daha Az Yol Ald? Becerileri Grup Çal flmas Poster Haz rlama Becerisi Sürtünme kuvveti ile ilgili matematiksel ba- nt lara girilmemelidir. Sürtünen Yüzeyleri nceleyelim (s.73) (.1).3 Sürtünmenin etkisiyle kinetik enerjinin s, ses ve fl k enerjilerine dönüflümünden bahsedilir. Araflt ral m (s.73) (.1) [!] Atmosfere giren meteorlar n yeryüzüne düflerken kütlelerinin neden de iflti inden söz edilebilir..5 kazan m, Türkçe dersi Okuma dil becerisi amaç 6, Konuflma dil becerisi, Yazma dil becerisi amaç 1,2,3 ile iliflkilendirilir. Sürtünme Kuvvetinin Kinetik Enerjiye Etkisi (s.7) (.2) 20. etkinlik (.5). Sürtünme kuvvetinin enerji kayb na yol açmas ile ilgili olarak.1. Sürtünen yüzeylerin s nd n deneylerle gösterir (BSB-16)..2. Sürtünme kuvvetinin, kinetik enerjide bir azalmaya sebep olaca n fark eder (BSB-15, 16, 17 18, 19, 20)..3. Kinetik enerjideki azalmay enerji dönüflümüyle aç klar... Hava ve su direncinin de kinetik enerjide bir azalmaya neden olaca- genellemesini yapar..5. Sürtünme kuvvetinin az veya çok olmas n n gerekli oldu u yerleri araflt r r ve sunar (BSB-32). 1. ARALIK

6 ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN ÖRNE 3. ÜN TE SÜRE Ö RENME ALANI: F Z KSEL OLLAR 3. ÜN TE: YAfiAMIMIZDAK ELEKTR K ARALIK 1. Elektriklenme ve çeflitleri ile ilgili olarak 1.1. Baz maddelerin veya cisimlerin birbirlerine temas ettirildi inde elektriklenebilece ini fark eder Ayn yolla elektriklendikten sonra ayn cins iki maddenin birbirlerini dokunmadan itti ini, farkl cins iki maddenin ise birbirlerini dokunmadan çekti ini deneyerek keflfeder (BSB- 8,9,30,31) Deneysel sonuçlara dayanarak iki cins elektrik yükü oldu u sonucuna var r (BSB-31). 1.. Elektrik yüklerinin pozitif (+) ve negatif (-) olarak adland r ld n belirtir Ayn elektrik yüklerinin birbirini itti ini, farkl elektrik yüklerinin ise birbirini çekti ini ifade eder Negatif ve pozitif yüklerin birbirine eflit oldu u cisimleri, nötr cisim olarak adland r r. Sürterek Elektrikleyelim (s.80) (1.1) Ayn Yolla Elektriklenmifl Özdefl Cisimler (s.81) (1.2) Araflt ral m (s.81) (1.1) Ayn Yolla Elektriklenmifl Farkl Cisimler (s.82) (1.2) Bulal m (s.83) (1.2) 1. etkinlik (1.1) 2. etkinlik (1.2, 1.5) 3. etkinlik (1.2, 1.5)??? Sürtünme, elektriklenmeyi kolaylaflt r c (etkileflme yüzeyini art ran) bir etkendir. Burada önemli olan temas yüzeyidir. Bu nedenle ö renciler Elektriklenme sürtünme ile oluflur. kavram yan lg s na düflmemelidir. [!] Elektriklenme ile ilgili etkinlikler nemli ortamlarda sonuç vermedi inden kuru bir ortam tercih edilmelidir. [!] Elektriklenme konusundaki (+), (-) sembolleri matematikteki toplama ve ç karma ifllemleri ile kar flt r lmamal d r. Tahmin Et- Gözlemle - Aç kla Becerileri Grup Çal flmas Araflt rma Raporu 1.7. Yüklü bir cismin baflka bir cisme dokundurulunca onu ayn tür yükle yükleyebilece ini ve bu cisimlerin daha sonra birbirini itebilece ini deneyerek keflfeder (BSB-8, 9, 30, 31) Elektriklenme olaylar nda cisimlerin negatif yük al fl-verifli yapt - n ve cisimler üzerinde pozitif veya negatif yük fazlal (yük dengesizli i) olufltu unu ifade eder Elektroskobun ne ifle yarad - n, tasarlad bir araç üzerinde gösterir (BSB-18, FTTÇ-5) Yüklü cisimlerden topra a, topraktan yüklü cisimlere negatif yük ak fl n topraklama olarak adland r r Cisimlerin birbirine dokundurulmadan etki ile elektriklenerek z t yükle yüklenebilece ini deneyerek keflfeder (BSB-8,9,30,31) Elektriklenmenin teknolojideki ve baz do a olaylar ndaki uygulamalar hakk nda örnekler vererek tart fl r (FTTÇ-5). [!] 1.8 Negatif yüklerin elektronlar, pozitif yüklerin ise protonlar oldu u. ünite olan Maddenin Yap s ve Özellikleri ünitesinde verilecektir. [!] 1.10 Topra n yani yerkürenin asl nda çok büyük bir nötr cisim oldu u hat rlat lmal d r. [!] 1.11 Cisimleri etki ile yüklemek için topraklama yap lmas gerekti i vurgulanmal d r. Becerileri Model/Maket Grup Çal flmas Poster Haz rlama Becerisi Afetten Korunma ve Güvenli Yaflam (1.12-9) Dokundur ve Gözlemle (s. 8) (1.7) Bulal m (s.8) (1.8) Kendi Elektroskobumuzu Yapal m (s.85) (1.9) Etki ile Elektrikleyelim (s.87) (1.11) Cümle Yazal m (s.100) (1.10, 1.11, 1.12). etkinlik (1.7) 5. etkinlik (1.7, 1.8) 6. etkinlik (1.7) 7. etkinlik (1.12) 8. etkinlik (1.8) 9. etkinlik (1.11) 10. etkinlik (1.11) 11. etkinlik (1.10, 1.11) 12. etkinlik ( ) 301

7 SÜRE Ö RENME ALANI: F Z KSEL OLLAR 3. ÜN TE: YAfiAMIMIZDAK ELEKTR K 302 ARA D S PL NLER El El Üstünde Becerileri Grup Çal flmas [!] 2.1. Ö rencilere, bir devrede elektrik enerjisi kayna nedeniyle yüklerin kinetik enerjilerini birbirlerine aktarmalar sonucu elektrik ak m n n olufltu- u, yüklerin kapal devre boyunca iletkenin bir ucundan di er ucuna gitmedi i vurgulanmal d r. Drama De erlendirme [!] Ö retmen su tesisat modelinin sadece bir benzetme oldu unu ve eksiklerinin bulundu unu vurgulamal d r. [!] Ö rencilere, konunun tarihsel geliflimi ile ilgili bir okuma metni verilerek ak m n yönünün negatif yüklerin ak fl yönünün tersi olarak kabul edildi i verilmelidir. [!] fiehir geriliminin ölçümünün tehlikeli olaca vurgulanmal d r. Devrede Elektrik Ak m Var m d r? (s.89) (2.3) Bulal m (s.90) (2.) Ampermetre Kullanal m (s.91) (2.5) Voltmetre Kullanal m (s. 92) (2.7) Voltmetre ve Ampermetreyi Birlikte Kullanal m (s.93) (2.9) 13. etkinlik (2.3) 1. etkinlik 15. etkinlik (2.2, 2.3, 2.5) [!] Voltmetrenin iki uç aras ndaki gerilimi, ampermetrenin ise iletkenin üzerinden geçen ak m ölçtü ünden farkl ba land vurgulanmal d r. 2. Elektrik devrelerindeki ak m, gerilim ve direnç iliflkisi ile ilgili olarak 2.1. Elektrik ak m n n bir çeflit enerji aktar m oldu unun fark na var r Elektrik enerjisi kaynaklar n n, devreye elektrik ak m sa lad n ifade eder Elektrik devrelerinde ak m n oluflmas için kapal bir devre olmas gerekti ini fark eder. 2.. Bir elektrik devresindeki ak m n yönünün üretecin pozitif kutbundan, negatif kutbuna do ru kabul edildi ini ifade eder ve devre flemas üzerinde çizerek gösterir Ampermetrenin devreye nas l ba lanaca n devreyi kurarak gösterir (BSB-17, 18) Basit elektrik devrelerindeki elektrik ak m n ölçmek için ampermetre kullan r ve ak m biriminin amper adland r ld n ifade eder olarak. ARALIK (BSB-17) Gerilimi bir iletkenin iki ucu aras nda ak m oluflmas na neden olabilecek enerji fark n n bir göstergesi olarak ifade eder. devreye nas l 2.8. Voltmetrenin ba lanaca n devreyi kurarak gösterir (BSB-17, 18) Pillerin, akülerin vb. elektrik enerjisi kaynaklar n n kutuplar aras ndaki gerilimi, voltmetre kullanarak ölçer ve gerilim biriminin volt olarak adland r ld n ifade eder (BSB-17) 2.10.Bir devre eleman n n uçlar aras ndaki gerilim ile üzerinden geçen ak m aras ndaki iliflkiyi deneyerek keflfeder Bir devre eleman n n uçlar aras ndaki gerilimin, üzerinden geçen ak - ma oran n n devre eleman n n direnci olarak adland r ld n ifade eder Volt/Amper de erini, direnç birimi Ohm un efl de eri olarak ifade eder. Farklar Bul Elefltir - De erlendir Hangisi Daha Parlak? Becerileri Grup Çal flmas Araflt rma Raporu [!] 3.1 Etkinlikler ampuller yerine direnç (reosta vb.), pil yerine güç kayna kullan larak yap labilir. 3.2 Pillerin paralel ba lanmas konusuna bu düzeyde girilmeyecektir. Seri Ba l Ampullerin Parlakl n Karfl laflt ral m (s. 9) (s. 9) (3.1, 3.2, 3.5, 3.7) Paralel Ba l Ampullerin Parlakl n Karfl laflt ral m (s. 95) (3.3, 3., 3.6, 3.8). Araflt ral m (s. 96) (3.) Do ru mu, Yanl fl m? Karar Ver, lerle (s.109) 16. etkinlik (3.2, 3.3) 3. Ampullerin (dirençlerin) ba lanma flekilleri ile ilgili olarak 3.1. Ampullerin seri ve paralel ba land durumlar devre kurarak gösterir (BSB-17) Ampullerin seri ve paralel ba lanmas durumunda devredeki farkl - l klar deneyerek keflfeder (BSB-8, 9, 30, 31) 3.3. Seri ve paralel ba l ampullerden oluflan bir devrenin flemas n çizer. 3.. Ampullerin paralel ba lanmas ndan oluflan devrelerin avantajlar n ve dezavantajlar n fark eder. 1. OCAK

8 SÜRE Ö RENME ALANI: F Z KSEL OLLAR 3. ÜN TE: YAfiAMIMIZDAK ELEKTR K 3.5. Seri ba l devre elemanlar n n hepsinin üzerinden ayn ak m n geçti- ini fark eder Paralel ba l devre elemanlar - n n üzerinden geçen ak mlar n toplam n n, ana koldan geçen ak ma eflit oldu unu fark eder Ampullerin seri-paralel ba land durumlardaki parlakl n farkl l - n n sebebini direnç ile iliflkilendirir Devrede direnci küçük olan koldan yüksek; direnci büyük olan koldan daha düflük ak m n geçece inin fark - na var r. Bulal m (s.96) (3.6) Ampul Parlakl ve Direnç liflkisi (s. 97) (3.9) Seri ve Paralel Ba l Ampuller Bir Arada (s. 98) (3.10) Araflt ral m (s. 98) (3.8) 17. etkinlik (3.9) 18. etkinlik (3.10) 19. etkinlik (1.6, 1.9, 1.10, 2.5, 2.8, 3.10) 3.7. Seri ba lanan dirençlerin efl de er direncinin artt, paralel ba l dirençlerde ise azald - formüllere girilmeden verilecektir. 1. ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN ÖRNE. ÜN TE SÜRE Ö RENME ALANI: MADDE VE DE fi M. ÜN TE: MADDEN N YAPISI VE ÖZELL KLER 1. Element ve elementlerin sembolleri ile ilgili olarak 1.1. Model üzerinde, bir elementin bütün atomlar n n ayn oldu unu fark eder (BSB-28) Model ve flekilleri kullanarak farkl elementlerin atomlar n n farkl oldu unu sezer (BSB-5,6) Periyodik sistemdeki ilk 20 elementi ve günlük hayatta karfl laflt yayg n element isimlerini listeler. 1.. Elementleri sembollerle göstermenin bilimsel iletiflimi kolaylaflt rd - n fark eder (FFTÇ-) lk 20 elementin ve yayg n elementlerin sembolleri verildi inde isimlerini, isimleri verildi inde sembollerini belirtir. Bulal m (s.10) (1.1, 1.2) Molekül Modelleri (s.105) (1.1) Bulal m (s.106) (1.1, 1.2) Bulal m (s.107) (1.3) Araflt ral m (s.109) (1.3) Bulal m (s.109) (1., 1.5) Bulal m (s.110) (1., 1.5) 1. etkinlik (1.1, 1.2) 2. etkinlik (1.3) 3. etkinlik (1.3). etkinlik (1.3) 5. etkinlik (1.3, 1., 1.5) 6. etkinlik (1., 1.5) 7. etkinlik (1.5) 8. etkinlik (1.3, 1., 1.5) 9. etkinlik (1.) Madde Modelinde Neler Var? (s.125) (1.1, 1.2) Element Tombala (s. 129) (1.5) Özelliklere Bak, Madde Cinsini Söyle (s.130) (1.1, 1.2) 1.1. Element kavram n n ilk tan t m n n, küresel modeller üzerinde ve atomlar n özdeflli i temelinde sezdirilmesi amaçlanm flt r. Bu kavram n tan m, fiziksel ve kimyasal olaylar n tan t m ndan sonra kendinden daha basit maddelere ayr flmama esas na göre verilecektir. [!] 1.3 Demir, bak r, alt n, gümüfl, çinko, kalay, kurflun, c va, iyot ve krom yayg n elementlerin bafll calar d r. [!] 1.3. Elementlerin numaraland r lmas, atom numaras kavram na bir haz rl kt r. [!] 1.3. Yayg n kullan lan elementlerin isimlerinden sembollerinin türetilmesine örnekler verilir. [!] 1.3. Periyodik cetvel üzerinde ilk 20 element ve en yayg n 10 element gösterilir. [!] 1.3. Burada amaç; elementlerin isimleri ile sembolleri aras nda iliflki kurmakt r. Element özellikleri ve keflfi ile ilgili bilgiler asli bilgiler gibi düflünülmemelidir. [!] 1.;1.5 Element sembollerinin bellekte yerleflimi için bu dönem ö rencilerinin yafl uygundur. sim, flehir, bulmaca benzeri oyunlar, bu ba lamda çok yararl d r. [!] 1.;1.5 Sembol ve formül kavramlar aras ndaki fark vurgulanmal d r. [!] 1.;1.5 Rusça, Çince, Japonca vb. metinlerde element sembollerin ayn oldu u metin örnekleriyle gösterilir. Farkl alfabeleri kullananlar n neden ayn sembolleri seçti i irdelenir. Akran De erlendirme Formu Ö renci Gözlem Formu Kavram Haritas Yap land r lm fl Grid 1.1 Atom, molekül, element, bileflik, saf madde ve kar fl m kavramlar 6. s n fta edinilmifl olup bu kazan m, bir hat rlatma olarak düflünülmelidir. OCAK 2. OCAK 303

9 SÜRE Ö RENME ALANI: MADDE VE DE fi M. ÜN TE: MADDEN N YAPISI VE ÖZELL KLER 30 Akran De erlendirme Formu Ö renci Gözlem Formu Kavram Haritas Laboratuvar (Deney) Raporu [!] 2.2 Sürtme ile elektriklenmeden hareketle atomdan küçük temel parçac klar bulunmas gerekti- i ç kar m na varmak, dolayl ve ö rencinin çok da tan mad bir ak l yürütme süreci gerektirir. Ayr ca negatif yük, pozitif yük, nötral gibi kavramlar da 7. s - n f Elektrik ünitesinde verilmifl olmakla birlikte, henüz tam anlafl lmam fl olabilir. Bu konuda sab rl ve srarl olmak esast r. [!] 2.3; 2. Proton, elektron ve nötronun kütlesi verilmeyecektir. Sadece Proton ve nötronun kütleleri birbirine çok yak nd r. ; Proton ve nötron tart lamayacak kadar küçük taneciklerdir. ; Elektron kütlesi, proton kütlesinin yaklafl k 1/2000 i kadard r. ifadeleri yeterlidir. Atomlar ve Moleküller Birbirine Nas l Ba lan r (s.11) (2.1) Bulal m (s.11) (2.1) Elektriklenme Atomlarla lgili Olabilir mi? (s.115) (2.2) Elektriklenmifl Cisimler Sadece Çeker mi? (s.116) (2.3) Elektronlar Nas l Ayr Durur? (s. 117) (2.3) Bulal m (s.118) (2.3) M knat slar Ay ral m (s.127) (2.1) Efllefltirelim (s.131) (2.2, 2.3) fiiir Yazal m (s.131) (2.2) 10. etkinlik (2.2) 11. etkinlik (2.2) 12. etkinlik (2.2, 2.3) 2. Atomun yap s ile ilgili olarak 2.1. Birbiri ile temas hâlinde olan atomlar ba l atomlar fleklinde niteler Sürtme ile elektriklenme olay na dayanarak atomun kendinden daha basit ögelerden olufltu u ç kar m n yapar (BSB- 8) 2.3. Atomun çekirde ini, çekirde in temel parçac klar n ve elektronlar temsilî resimler üzerinde gösterir. 2.1 Ö renci, 6. s n fta ö rendikleriyle, atomu, yekpare ve içi dolu alg lam fl olabilir. Modeller üzerinde çal fl l rken, Acaba atomlar gerçekten böyle içi dolu küreler fleklinde midir? sorusunu sormak ve bu konuda bir flüphe uyand rmak çok önemlidir. Sürtme ile elektriklenme tart fl - l rken, ba l atomlar n veya atom gruplar n n de ifl-tokufl edilmesi de gündeme gelece i için, ba kavram ile ilgili ilk sezifllerin de irdelenmesi faydal d r. 3. [!] 2. Atomun kütlesinin yaklafl k olarak proton ve nötron kütleleri toplam oldu u vurgulan r. [!] 2.; 2.5 Art yüklü protonlar n çekirdekte yan yana nas l durabildi i, baz ö rencilerde merak oluflturabilir. Çekirdekteki parçac klar aras nda, baflka yerde görmedi imiz özel çekim kuvvetleri vard r. do ru ve bu düzey için uygun bir aç klama olacakt r. [!] 2.3; 2.8 Katman kavram, yörünge kavram na tercih edilmelidir. 2.6 Kütle numaras kavram bu düzeyde gerekli de ildir. [!] Atomun gerçekte üç boyutlu oldu u, resim-modellerin asl nda bir küreyi gösterdi i, ilgi duyan çocuklar için ek bilgi olarak verilebilir. Baz ö renciler, bu durumda katmanlar n bir çember de il; bir küre yüzeyi olaca ç kar m n yapabilir. E itici filmler veya nternet ortam kullan larak dinamik (hareketli) atom modelleri göstermek, bu ba lamda yararl d r. [!] Günefl sistemiyle atom modeli aras nda iliflki kurmak, atomun iki boyutlu oldu unu ça r flt rmas bak m ndan iyi bir benzetme de ildir. Ayr ca ö rencilerde henüz yerleflik bir Günefl sistemi kavram oldu u da kesin de ildir. 2.9 zotop kavram ve Atomun özelliklerini belirleyici olan proton say s d r. bilgisi bu düzey için erkendir. [!] 2.9 Bu seviyede; s, p,d, f orbitallarine girilmeyecektir. Elektronlar; 2, 8, 8, 18 düzeninde katmanlara yerlefltirilecektir. [!] 2.10; 2.11 Eski atom modellerinin bugün terk edilmifl olmas, o modelleri gelifltiren bilim adamlar n n iyi düflünmedi i anlam na gelmez. Do ru olan, bildiklerinin bugünküne göre çok az olmas d r. Dalton un zaman nda bilinenler hesaba kat l nca, o modeli gelifltirmenin, Bohr Modeli nden daha basit olmayaca aç kt r. nsan bilgisinin zamanla geniflledi i ve derinleflti i, bugün geçerli baz modellerin gelecekte terk edilebilece i, ama bugünkü modelin günümüzdeki problemleri çözebildi i sezgi yoluyla da olsa verilmelidir. [!] 2.10 Elektron bulutu modeline dayand rarak atomla ilgili bu düzeyde verilebilir fazla bir olgu yoktur.ancak gerçe e daha yak n oldu u düflünülen bir modelin varl n n bilinmesi yararl d r. Bulal m (s.121) (2.6) Bulal m (s.122) (2.7) Atom Modeli Canland ral m (s. 122) (2., 2.5, 2.6, 2.7, 2.8, 2.9 Bulal m (s.123) (2.5) 13. etkinlik (2.) 1. etkinlik (2., 2.5) 15. etkinlik (2.7, 2.8, 2.9) 16. etkinlik (2.8, 2.9) 17. etkinlik (2.10) 18. etkinlik (2.11) Hangisi Nötral Atom (s.13) (2.8) Kutucuklarda Ne Var? (2.5, 2.6) Deney Tasarlayal m (2.2, 2.5, 2.11) protonu ve 2.. Elektronu, OCAK. olaca n fark eder nötronu kütle ve yük aç s ndan karfl laflt r r Nötr atomlarda, proton ve elektron say lar aras nda iliflki kurar (BSB-7; TD-1) Ayn elementin atomlar nda, proton say s n n (atom numaras ) hep sabit oldu unu, nötron say s n n az da olsa de iflebilece ini belirtir Ayn atomda, elektronlar n çekirdekten farkl uzakl klarda olabilece ini belirtir Çizilmifl atom modelleri üzerinde elektron katmanlar n gösterir, katmanlardaki elektron say lar n içten d fla do ru sayar Proton say s bilinen hafif atomlar n (Z 20) elektron dizilim modelini çizer (FTTÇ-) Atom modellerinin tarihsel geliflimini kavrar; elektron bulutu modelinin en gerçekçi alg lama (FTTÇ-3) Bilimsel modellerin, gözlenen olgular aç klad sürece ve aç klad ölçekte geçerli olaca n, modellerin gerçe e birebir uyma iddias ve gere i olmad n fark eder (FTTÇ-).

10 SÜRE Ö RENME ALANI: MADDE VE DE fi M. ÜN TE: MADDEN N YAPISI VE ÖZELL KLER 3. Katman - elektron dizilimi ile kimyasal özellikleri iliflkilendirmek bak m ndan 3.1. D fl katman nda 8 elektron bulunduran atomlar n elektron al p-vermeye yatk n olmad n (kararl oldu- unu) belirtir Elektron almaya veya vermeye yatk n atomlar belirler Bir atomun, katman-elektron diziliminden ç karak kaç elektron verece ini veya alaca n tahmin eder (BSB-9). 3.. Atomlar n elektron verdi inde pozitif (+), elektron ald nda ise negatif (-) yük ile yüklendi i ç kar m n yapar. He, Ne ve Ar Atomlar n n Modellerini Yapal m (s. 127) (3.1) Bulal m (s.129) (3.1-3.) Bulal m (s. 130) (3.1-3.) Tabloyu Tamamlayal m (s.10) (3.1, 3.2, 3.3) Bulmaca (s.11) (3.1, 3.3) Oktet, dublet, iyon, anyon ve katyon kavramlar birbiri ile iliflkili olarak verilecektir. [!] 3.1 Her atomun d fl katman n neden 8 e tamamlamak istedi i sorusunu burada ele almak gerekmez. Ancak atomlar n elektron dizilimlerini soy gazlara benzetme e iliminden bahsedilebilir. Oktet kural asl nda bir kural de il, istisnas var olan bir düzenliliktir. Bu seviyede istisnalardan söz etmek gereksizdir. Akran De erlendirme Formu Ö renci Gözlem Formu Yap land r lm fl Grid Model/Maket Tablo Tamamlama Bulmaca Tamamlama 3.5. Yüklü atomlar iyon olarak adland r r Pozitif yüklü iyonlar katyon, negatif yüklü iyonlar ise anyon olarak adland r r Çok atomlu yayg n iyonlar n ad ve formüllerini bilir.. Kimyasal ba ile ilgili olarak.1. Atomlar aras yak nl k ile kimyasal ba kavram n iliflkilendirir..2. yonlar aras çekme/itme kuvvetlerini tahmin eder, çekim kuvvetlerini iyonik ba olarak adland r r. 3.7 Çok atomlu iyonlardan karbonat, nitrat, sülfat, fosfat, hidroksit ve amonyum iyonlar tan t - lacak, di er iyonlardan söz edilmeyecektir. [!].1 Kimyasal ba kavram n n iliflkilendirilebilece i görsel öge, birbirine yak n duran atomlar d r. ki atom, te et veya k smen iç içe çizilmifl ise arada bir ba olaca fikri hem basit oluflu hem de gerçe i yans tmas bak m ndan uygundur. [!].2;.3 Elektron al fl-veriflinin hangi hâllerde ve hangi yönde olaca tart fl l rken oktet ve dublet kurallar na s k s k gönderme yapmak yararl d r. [!].2 Ünitenin bu bölümünde sadece iyonik ba tan t lacak, iyonik bileflikler Bileflikler ve Formülleri bafll alt nda incelenirken burada verilenler pekifltirilecektir. Akran De erlendirme Formu Ö renci Gözlem Formu Kavram Haritas.3. Elektron ortaklaflma yolu ile yap lan ba kovalent ba olarak adland r r... Asal gazlar n neden ba yapmad n aç klar..5. Elektron ortaklaflma yoluyla oluflan H 2, O 2, N 2 moleküllerinin modelini çizer..6. Molekül yap l kat element kristal modeli veya modelin resmi üzerinde molekülü ve atomu gösterir (BSB-28)..7. Kovalent ba lar ile moleküller aras nda iliflki kurar (TD-1)..3 Kovalent ba lar n polarl k s n fland rmas ve koordinasyon ba lar burada verilmeyecektir. [!]. Kovalent ba, bir çift elektron ile iki ayr atom çekirde i aras ndaki çekim olarak da sunulabilir. Fakat bu düzeyde, elektron ortaklaflma kavram daha kolay anlafl l r. ÖÇK 30. etkinlik: Kavram Haritas n Olufltural m ÖKK Ek etkinlik: Modelleri nceleyelim etkinlik (3.1-3.) Bulal m (s.131) (3.7) Bulal m (s.133) (.1,.2) Bulal m (s.13) (.1,.2) 20. etkinlik ( ) 21. etkinlik ( ) 22. etkinlik ( ) 23. etkinlik (.1,.2) 2. etkinlik (.1,.2) Sorular Cevaplayal m (s. 151) (.1,.2) fiubat fiubat Bulal m (s.135) (.3,.) Bulal m (s.137) (.5,.6) 25. etkinlik (.1,.2,.3) 26. etkinlik (.) 27. etkinlik (.1,.2,.3) 28. etkinlik (.1,.2,.3) 29. etkinlik (.,.6) 30. etkinlik (.1 -.6) Modelleri nceleyelim (s. 15) (.5) 1. MART 305

11 SÜRE Ö RENME ALANI: MADDE VE DE fi M. ÜN TE: MADDEN N YAPISI VE ÖZELL KLER 306 Laboratuvar (Deney) Raporu [!] Laboratuvar ortam nda, demir ve kükürt elementlerinden hareketle bir bileflik elde etmek, ö renciler için güzel bir deneyim olabilir. Ancak bu deneyi kendisi yapsa bile ö renci, bileflik ve element kavramlar ile ilgili kal c bir sezgi edinememektedir. Modeller, kavramsal sezgiler için daha uygun görsel malzemeler olarak düflünülmüfltür. [!] 5. Molekül modelleri ile çal fl l rken, her atomu farkl renklerde ve/veya farkl boylarda seçmek ve küreler üzerine element sembollerini okunabilir flekilde yazmak faydal d r. [!] 5.5 NaCl, CaO gibi basit iyonik ve H 2 O, CO 2, SO 2, NH 3, C 6 H 12 O 6 gibi kovalent bilefliklerin formülleri üzerinde durulur. [!] 5.6 Elementler atomlardan, bileflikler moleküllerden oluflmufltur. genellemesinden kaç n lmal d r. Çünkü bu kural n geçerli oldu u durumlar kadar istisnalar da vard r. Polimerler, proteinler, karbonhidratlar gibi çok büyük moleküllere bu düzeyde girilmeyecektir. Bulal m (s.139) (5.1, 5.2) Bulal m (s.139) (5.1, 5.2, 5.3) Ne di, Ne Oldu? (s.10) (5.1, 5.2, 5.3) Bulal m (s.12) (5.5) 31. etkinlik (5.1, 5.2, 5.3) 32. etkinlik (5.1-5.) 33. etkinlik (5.5) 3. etkinlik ( ) 35. etkinlik ( ) Bileflik Formülleri (s.153) (5.1, 5.2, 5.3) 5. Ö renciler, bileflikler ve formülleri ile ilgili olarak; 5.1. Farkl atomlar n bir araya gelerek yeni maddeler oluflturabilece ini fark eder (BSB-5) Her bileflikte en az iki element bulundu unu fark eder Molekül yap l bilefliklerin model veya resmi üzerinde atomlar ve molekülleri gösterir (BSB-28). 5.. Moleküllerde; her elementin atom say s n n, örgü yap larda; elementlerin atom say lar n n oran n belirler Günlük hayatta s kça karfl laflt basit iyonik ve baz kovalent bilefliklerin formüllerini yazar (FTTÇ-) Element ve bilefliklerin hangilerinin molekülerden olufltu una örnekler verir. 2. MART Akran De erlendirme Formu Ö renci Gözlem Forum Çözelti-Adi Kar - fl m Çözeltiler Laboratuvar (Deney) Raporu Becerileri 6.1 Kolloid, emülsiyon, süspansiyon, dispersiyon kavramlar na girilmeyecektir. Bulal m (s.12) (6.1) Bulal m (s.1) (6.1) Kar fl mlar Farkl Farkl d r (s. 16) (6.1, 6.2, 6.3) Bulal m (s.18) (6.3) 36. etkinlik (6.1, 6.2) 37. etkinlik ( ) 38. etkinlik (6.2) 39. etkinlik ( ) 0. etkinlik ( ) 1. etkinlik (6.3) 2. etkinlik ( ) 3. etkinlik (6.2) Hangisi Kar fl m, Hangisi Kükürt dioksit? (s.160) ( ) 6. Kar fl mlar ile ilgili olarak 6.1. Kar fl mlarda birden çok element veya bileflik bulundu unu fark eder (BSB, 2, ) 6.2. Heterojen kar fl m (adi kar fl m) ile homojen kar fl m (çözelti) aras ndaki fark aç klar Kat, s v ve gaz maddelerin s - v lardaki çözeltilerine örnekler verir. 3. MART [!] 6. Kimi ö renciler, NaCl deki iyonik ba n su taraf ndan nas l kopar ld n sorgulayabilir. Böyle durumlarda, iyonik çekim kuvvetlerinin ortam de iflince zay flayabilece i ve özellikle su ortam nda çok zay flad gerçe i, verilebilir en basit aç klamad r. [!] 6. Su ve alkol gibi s v lar n kar fl mlar n n da bir çözelti oldu u özellikle vurgulanmal d r. Böyle çözeltilerde, miktar çok olan s v ya çözücü, miktar az olana çözünen demek uygundur. Ancak, sulu homojen kar fl mlarda, miktar az bile olsa suyu çözücü kabul etmek yanl fl olmaz. 6. Çözünme olay n molekül-iyon temelinde aç klan rken, hidratasyon, solvatasyon, dissosiyasyon, assosiyasyon gibi terimlere ve ba oluflumuna girilmeyecektir. Çözünme Nas l Oluyor? (s.18) (6., 6.5) Çözünme Ne Zaman H zlan - yor? (s.150) (6.5, 6.6) Bulal m (s.151) (6.6). etkinlik (6.) 5. etkinlik ( )) Limon Kolonyas Yapal m (s.163) (6.7, 6.8) Hatay Bulal m (s.163) (6.) 6.. Çözeltilerde, çözücü molekülleri ile çözünen maddenin iyon veya molekülleri aras ndaki etkileflimlerini aç klar S cakl k yükseldikçe çözünmenin h zland n fark eder Çözünenin tane boyutu küçüldükçe çözünme h z n n artaca n keflfeder..

12 SÜRE Ö RENME ALANI: MADDE VE DE fi M. ÜN TE: MADDEN N YAPISI VE ÖZELL KLER ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN ÖRNE 5. ÜN TE SÜRE Ö RENME ALANI: F Z KSEL OLLAR 5. ÜN TE: IfiIK N SAN 1. Ifl n so urulmas ile ilgili olarak 1.1. Ifl n madde ile etkileflimi sonucunda so urulabilece ini fark eder Ifl kla etkileflen maddelerin s nd n gözlemler Yapt gözlemlere dayanarak maddelerin fl so urdu u ç kar m n yapar. 1.. Koyu renkli cisimlerin fl, aç k renkli cisimlere göre daha çok so urdu unu keflfeder Teknolojik tasar m döngüsünü kullanarak fl so uran maddelerin s nmas yla ilgili projeler üretir Ifl n bir enerji türü oldu unu ifade eder Ifl k enerjisinin baflka bir enerjiye dönüflebilece ini ifade eder Günefl enerjisinden yararlanma yollar na örnekler verir. Ifl k Maddelerin S cakl n Art r r m? (s. 163) (1.2) Hangi Yüzey Ifl Daha Fazla So urur? (s. 16) (1.) Bulal m (s. 165) (1.2) Araflt ral m (s. 166) (1.6, 1.8) 1. etkinlik (1.1, 1.2) 2. etkinlik (1.3) 3. etkinlik (1.). etkinlik (1.3, 1.) 5. etkinlik (1.1-1.) 6. etkinlik (1.1-1.) 7. etkinlik ( ) 8. etkinlik (1.5) Hangisi Ifl En Çok So urur? Hipotezi Test Edelim Günefl Oca Araflt rma Raporu Becerileri Sunum 5. s n f n Ifl k ve Ses ünitesinde fl n yay lmas ve fl n maddeyle karfl laflmas ile ilgili ö renilenler hat rlat lmal d r Ifl so- uran maddelerin s nmas, 5.s n f Madde ve De iflim ö renme alan Maddenin De iflimi ve Tan nmas ünitesindeki Is - S cakl k konusu ile iliflkilendirilmelidir. MART Çözeltileri deriflik ve seyreltik fleklinde s n fland r r (BSB-5,7) Çözeltilerin nas l seyreltilece ini ve/veya derifltirilece ini deneyle gösterir (BSB-15, 16, 17, 18; TD-3) Baz çözeltilerin elektrik enerjisini iletti ini deneyle gösterir; elektrolit olan ve elektrolit olmayan maddeler aras ndaki fark aç klar (BSB-2, 5, 7) Ya mur ve yüzey sular n n k smen iletken olmas n n sebebini ve do urabilece i tehlikeleri aç klar (FTTÇ-26, 28, 29). Seyreltme ve Derifltirme (s.152) (6.8) Ampul Ne Zaman Parlak? (s. 153) (6.9) 6. etkinlik (6.7, 6.8) 7. etkinlik ( ) 8. etkinlik ( ) 9. etkinlik ( ) 50. etkinlik ( ) Ne Ö rendik? (s.167) (Konu ile ilgili tüm kazan mlar) [!] 6.7 Deriflimin say sal ifadesi burada kapsam d fl d r. [!] Deriflik ve seyreltik kavramlar n n göreceli anlamlar tafl d, ayn çözeltinin, ikinci çözeltiye göre seyreltik, üçüncü çözeltiye göre de deriflik olabilece- i vurgulan r. [!] 6.7 Piyasadaki tüketim mallar n n etiketleri üzerinde, deriflik yerine konsantre terimi kullan lmaktad r. Ö renciye bu terim tan t lacak, fakat deriflik sözcü ü tercih edilecektir. 6.9 Kullan lan güç kayna n n ve ampulün tipine ve dald r lm fl elektrotlar aras ndaki mesafeye ba l olarak, saf su ve fleker çözeltisiyle yap lan deneylerde ampul, çok sönük de olsa yanabilir. Böyle durumlarda, suyun ve fleker çözeltisini kötü iletken tuz çözeltisini de iyi iletken fleklinde nitelemek, saf suda az da olsa iyonlar bulundu u konusuna girmemek uygundur. 6.9 Burada esas olan, baz maddelerin suda iyonlaflt, baz lar n n da molekül hâlinde çözündü- ü fikridir. Elektrolit kavram n n ça r flt raca elektroliz ve zay f elektrolit, kuvvetli elektrolit gibi kavramlar bu ünitenin tamamen d fl nda düflünülmelidir. 6.9 HCl, H 2 SO gibi asl nda molekül yap l baz maddelerin de suda tamamen iyonlaflabilece i göz önüne al narak Molekül yap l maddeler suda iyonlaflmaz. fleklinde bir genellemeye gitmemek gerekir. [!] 6.10 Yüzey sular n n iyonik maddeler çözmüfl olabilece i fikrinin yerleflmesi için, topra n oluflumu ve yap s hakk nda özet bir bilgi gereklidir. 6. s n f Yaflam - m zdaki Elektrik ünitesi ile iliflkilendirilebilir

13 SÜRE Ö RENME ALANI: F Z KSEL OLLAR 5. ÜN TE: IfiIK 308 Gizemli Kutular Laboratuvar (Deney) Raporu Renkli Engel Bukalemun??? 2.2 Baz ö renciler fl n tüm renkleri birlefltirildi inde siyah renk elde edilece ini düflünebilir. 2.2 Renk-dalga boyu iliflkisi, fl n dalga karakteri bu ünitenin kapsam d fl ndad r. Ifl nlar n dalga boylar ndan söz edilmeyecektir. [!] s n f n Ifl k ve Ses ünitesinde fl n kavram, fl n izledi i yolu çizimle göstermede kullan lan geometrik fleklin ad, burada ise fl k türü olarak kullan lm flt r. [!] 2.2 Dalga boyu kavram na girilmeden, mor ötesi fl k, k z l ötesi fl k, X- fl n gibi fl n türlerinin bilim ve teknolojideki kullan m alanlar ndan söz edilmelidir.??? 2.5 Baz ö renciler gökyüzünün mavi görünmesinin, denizlerin mavi olmas ndan kaynakland - n düflünebilir. Beyaz Ifl k Tek Bir Renk midir? (s.167) (2.1) Farkl Renkteki Ifl klar Birlefltirelim (s.169) (2.3, 2.) Cisimler Her Zaman Göründükleri Renkte midir? (s.171) (2.3, 2.) Bulal m (s.171) (2.3.2.) Renk Neden De ifliyor? (s. 172) (2.5) 9. etkinlik (2.1, 2.3, 2.5) 10. etkinlik (2.1) 11. etkinlik (2.1, 2.3, 2.5) 12. etkinlik (2.1, 2.3, 2.5) 13. etkinlik (2.1, 2.2) 1. etkinlik (2.6) 15. etkinlik (2.5, 2.6) 16. etkinlik (2.5, 2.6) 17. etkinlik (2.1, 2.5, 2.6) 2. Cisimlerin renkli görünmesiyle ilgili olarak 2.1. Beyaz fl n tüm renkleri içerdi ini fark eder (BSB-1) nsan gözünün fark edemeyece i fl nlar n da oldu unu ifade eder Cisimlerin siyah, beyaz veya renkli görünmelerini, fl n yans mas ve so urulmas yla aç klar. 2.. Cisimlerin beyaz fl kta ve renkli fl klarda neden farkl renklerde göründüklerini aç klar Gökyüzünün renkli görünmesini fl n atmosferde so urulmas ve saç lmas ile aç klar. 2. K ran Ortam Tahmin Et??? 3.1 Baz ö renciler fl n h z n n asla de iflmeyece ini düflünebilir. [!] Ö renciler oyuncak lazerin kesinlikle göze tutulmamas konusunda uyar lmal d r. [!] 3.2 Yüzeyin Normalinin; ortam de ifltiren fl nlar n gelme ve k r lma aç lar n ölçmede referans al - nan, ortamlar ay ran, s n ra dik, sanal bir do ru parças oldu u belirtilmeli ve çiziminde ö rencilere yard m edilmelidir. 3. Snell Yasas verilmeyecektir. [!] 3.8 S n r aç s ndan ba nt verilmeden söz edilmelidir. [!] 3.8 Genellikle yo un maddelerin daha k r c olduklar belirtilir. [!] 3.9 Tam yans ma olay ve fiber optik kablolar n çal flma prensibinden söz edilebilir. [!] 3.10 Renk tayf nda yediden çok daha fazla renk vard r. Bulal m (s.17) (3.1, 3.2) Bulal m (s.17) (3.3, 3.) Ifl n Do rultusunu De ifltirebilir miyiz? (s. 177) (3.2, 3.3, 3.) Hangi Ortam Daha Yo un? (s.176) (3.6, 3.7) Bulal m (s.176) (3.9) Bulal m (s.177) (3.10) Bulal m (s.179) (3.10) Gözlerimiz Yan l yor mu? (s.179) (3.8) 18. etkinlik ( ) 19. etkinlik ( ) 20. etkinlik ( ) 21. etkinlik ( ) 22. etkinlik ( ) 23. etkinlik ( ) 2. etkinlik (3.8) Su Yüzeyi Ayna Gibidir (s. 188) (3.5, 3.7) Ifl k Ifl nlar (s.189) (3., 3.5, 3.7) Ifl n madde ile etkileflimiyle ilgili 5 ve 6. s n fta ö renilenler hat rlat lmal d r. 3. Ifl n saydam bir ortamdan baflka bir saydam ortama geçmesi ile ilgili olarak 3.1. Ifl n belirli bir yay lma h z n n oldu unu ifade eder Ifl n h z n n saydam bir ortamdan baflka bir saydam ortama geçerken de iflti ini ifade eder Ifl n saydam bir ortamdan baflka bir saydam ortama geçerken do rultu de ifltirdi ini keflfeder (BSB-2, 11, 17, 23, 26) 3.. Ifl k demetlerinin az k r c (az yo un) saydam bir ortamdan çok k r - c (çok yo un) saydam bir ortama geçerken normale yaklaflt, çok k r c (çok yo un) saydam bir ortamdan az k r c (az yo un) saydam bir ortama geçerken ise normalden uzaklaflt sonucunu ç kar r (BSB-31) Ifl n hem k r ld hem de yans d durumlara örnekler verir (BSB-2; TD-1) 3.6. Çeflitli ortamlarda k r lma olay n aç klamak için basit fl n diyagramlar çizer (BSB-6, 8) ki ortam aras nda do rultu de- ifltiren fl k demetlerini gözlemleyerek ortamlar n yo unluklar n karfl - laflt r r (BSB-6, 8) Ifl n her zaman çok k r c (çok yo un) ortamdan az k r c (az yo- un) ortama geçemedi ini deneyerek keflfeder (BSB-8, 9, 30, 31) Ifl n k r lmas yla aç klanabilecek olaylara örnekler verir (BSB-2, TD-1) Ifl n prizmada k r larak N SAN 3. renklere ayr labilece ini keflfeder (BSB-2, 17, 25).

14 SÜRE Ö RENME ALANI: F Z KSEL OLLAR 5. ÜN TE: IfiIK N SAN. Merceklerle ilgili olarak.1. Ifl n ince ve kal n kenarl merceklerde nas l k r ld n keflfeder (BSB-2,11,17)..2. Paralel fl k demetleri ile ince ve kal n kenarl merceklerin odak noktalar n bulur) (BSB-1)..3. Merceklerin kullan m alanlar na örnekler verir (BSB-1; TD-2)... Ormanl k alanlara b rak lan cam at klar n güneflli havalarda yang n riski oluflturabilece ini fark eder (FTTÇ-22, 23, 26, 27, 29, 33; TD-5)..5. Mercekler kullanarak gözlem araçlar tasarlar (BSB-1, 3, 11, 17; FTTÇ )..6. Ifl n yans mas ve k r lmas olaylar n n benzerlik ve farkl l klar n karfl laflt r r (BSB-1,5). Mercekler Ifl n Yolunu Nas l De ifltirir? (s.180) (.1,.2) Araflt ral m (s.181) (.3) Merceklerle Neler Yapabiliriz? (s. 18) (.) Bulal m (s.183) (.6) 25. etkinlik (.1,.2) 26. etkinlik (.3) 27. etkinlik (.5) 28. etkinlik (.5) 29. etkinlik (.3) 30. etkinlik (.1 -.6) [!].1 nce ve kal n kenarl merceklerin çeflitli flekiller olabilece i vurgulanmal d r..1 nce ve kal n kenarl merceklerde, cismin bulundu u çeflitli uzakl klar için görüntünün bulunaca yer ve büyüklü ü ile ilgili ba nt lar verilmeyecektir..1;.5 Görüntü çizimleri ve merceklerle ilgili geometrik optik konular üst s n flarda ele al nacakt r. [!].5 Ö renciler; ç plak gözle, merceklerle veya mercek sistemleriyle kesinlikle Günefl e bakmamalar konusunda uyar lmal d r. Ifl Kim K r yor? Zafer çin Teknoloji Mercek Çeflitleri Teleskop Laboratuvar (Deney) Raporu. ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN ÖRNE 6. ÜN TE SÜRE Ö RENME ALANI: CANLILAR VE HAT 6. ÜN TE: NSAN VE ÇEVRE.3 7. s n f Canl - lar ve Hayat ö renme alan, Vücudumuzdaki Sistemler ünitesinin gözün yap s konusu ile iliflkilendirilir. MIS 1.Organizmalar n yaflad klar alanlar ve bu alanlara insan etkisi ile ilgili olarak 1.1. Tür, habitat, popülasyon ve ekosistem kavramlar n örneklerle aç klar Bir ekosistemdeki canl organizmalar n birbirleriyle ve cans z faktörlerle iliflkilerini aç klar Farkl ekosistemlerde bulunabilecek canl lar hakk nda tahminler yapar (BSB-9). 1.. Ekosistemleri canl çeflitlili i ve iklim özellikleri aç s ndan karfl - laflt r r (BSB-5,6) Ekosistemdeki biyolojik çeflitlili i fark eder ve bunun önemini vurgular. Çevremi Gözlemliyorum (s.189) (1.2) Araflt ral m (s.190 (1.1) Bulal m (s.191) (1.3) (BSB- 9). Bulal m (s.192) (1.3, 1.) Bulal m (s.193) (1.3,1.) (BSB-9) Bulal m (Sayfa 19) (1.2) Besin A Olufltural m (s.197) (1.2) Bilgi Çantas (s.199) (1.1) Hikâye Yazal m (s. 205) (1.2) 1. etkinlik (1.1, 1.2) 2. etkinlik (1.1, 1.2) 3. etkinlik (1.2). etkinlik (1.2) 5. etkinlik (1.2) 6. etkinlik (1.2) [!] Ülkemizin biyolojik çeflitlili i ile ilgili okuma metni verilebilir. [!] 1.2 Canl lar n birbiri ile iliflkilerinde besin zincirleri ve besin a lar verilir. [!] 1.3 Göl, deniz, orman vb. ekosistemler verilir. [!] lkö retim ve 5. s n fta kullan lan yaflam alan yerine habitat kavram kullan lacakt r. Besin A Gezi - Gözlem - nceleme Raporu Grup Öz De erlendirme Besin a lar ndaki enerji ak fl ve ekosistemde madde döngüleri 8. s n fta verilecektir

15 nsan Haklar ve Vatandafll k (1.10, 1.11, ) Kariyer Bilinci Gelifltirme: Biyolog, zoolog, botanikçi, çevre mühendisi ve veterinerlik verilebilir. Afetten Korunma ve Güvenli Yaflam (1.6, 1.7, 1.9, 1.10, , 2, 3,, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 1, 15, 16). SÜRE Ö RENME ALANI: CANLILAR VE HAT 6. ÜN TE: NSAN VE ÇEVRE kazan m, Türkçe dersi Okuma, Konuflma ve Yazma temel dil becerisi ile iliflkilendirilir. 1.9, 1.10 ve 1.11 kazan mlar, Sosyal Bilgiler dersi Küresel Ba lant lar ö renme alan, Ülkeler Aras Köprüler ünitesi kazan m 2 ve 3 ile iliflkilendirilir. 1.9 ve 1.10 kazan mlar, Sosyal Bilgiler dersi 6.s n f Küresel Ba lant lar ö renme alan, Ülkemiz ve Dünya ünitesi kazan m ile iliflkilendirilir. Poster Haz rlama Becerisi Araflt rma Raporu Becerileri Ulusal Çevre An t Çoktan Seçmeli Aç k Uçlu Sorular [!] 1.9 Ülkemiz çevre sorunlar na örnek olarak orman tahribat, hava, su ve toprak kirlili i, heyelan, sel vb. verilebilir. [!] 1.9; 1.10 Biyolojik silahlar konusu ile ilgili okuma metni verilebilir. [!] 1.9 Erozyon ve deprem konusu Dünya ve Evren ünitesinde verilecektir. [!] Dünyadaki çevre problemleri için ozon tabakas n n delinmesi, sera etkisi, deniz kirlili i, nükleer kirlilik (Çernobil örne i) vb. verilebilir. [!] 1.12 Atatürk ün çevreyle ilgili yapt uygulamalar(örne in,atatürk Orman Çiftli i,ankara çay projesi gibi) bir araflt rma ödevi olarak verilir. [!] Atatürkçülük ile ilgili konular (1.12-2) Nesli Tükenme Tehlikesinde Olan Canl lar (s.198) (1.6, 1.7) (1.6, 1.7) Ormanlar Yok Etmeyelim (s. 200) (1.9) Bulal m (s. 201) (1.9) Araflt ral m (s. 203) (1.11) Araflt ral m (s. 20) (1.10) Araflt ral m (s. 205) (1.12) 1.6. Ülkemizde ve dünyada nesli tükenme tehlikesiyle karfl karfl ya olan bitki ve hayvanlara örnekler verir (BSB-25; FTTÇ-22, 23, 26) Ülkemizde ve dünyada nesli tükenme tehlikesinde olan bitki ve hayvanlar n nas l korunabilece ine iliflkin öneriler sunar (BSB-32; FTTÇ- 21, 22, 23, 2, 27) Çevresinde bulunan bitki ve 7. etkinlik (1.6,1.7) 8. etkinlik (1.8) 9. etkinlik (1.9) 10. etkinlik (1.9, 1.10, 1.11) 11. etkinlik (1.9, 1.10, 1.11) 12. etkinlik ( ) hayvanlara sevgiyle davran r (FTTÇ-27, TD-5) Ülkemizdeki ve dünyadaki çevre sorunlar ndan bir tanesi hakk nda bilgi toplar, sunar ve sonuçlar n tart fl r (BSB-25, 32; FTTÇ-18, 20, 21, 26, 27, 29) Dünyadaki bir çevre probleminin ülkemizi nas l etkileyebilece ine iliflkin ç kar mlarda bulunur (BSB- 8; FTTÇ-18, 20, 21, 28) Ülkemizdeki ve dünyadaki çevre sorunlar na yönelik ifl birli ine dayal çözümler önerir ve faaliyetlere kat l r (FTTÇ-20, 21, 22, 23, 2, 26, 27; TD-) Atatürk ün çevre sevgisi ile ilgili uygulamalar na örnekler verir (FFTÇ-23, 27; TD-). 2. MIS

16 ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN ÖRNE 7. ÜN TE SÜRE Ö RENME ALANI: DÜNYA VE EVREN 7. ÜN TE: GÜNEfi S STEM VE ÖTES : UZ B LMECES 1. Uzayda bulunan gök cisimleri ile ilgili olarak 1.1. Gök cisimlerini ç plak gözle gözleyerek özelliklerini belirler (BSB- 1, 2,, 5, 6, 7) Uzayda, ç plak gözle gözleyebildi imizden çok daha fazla gök cismi oldu unu fark eder (BSB-8, 25; FTTÇ- 1, 3, 16). Bulal m (s. 210) (1.1) Gök Cisimlerini Gözlemleyelim (s. 211) (1.1, 1.2, 1.5) Araflt ral m (s. 212) (1.1, 1.2) 1. etkinlik [!] 1.1 Gökyüzü gözlemleri d flar da yap lacaksa, bu gözlemin mümkünse flehir fl klar ndan uzakta, bir büyü ün eflli inde, hava flartlar na uygun k yafetlerle, en az 20 dakikal k bir sürede yap lmas gerekti i belirtilir. 1.2 Uzayda bulunan gök cisimleri ile ilgili olarak nicel ayr nt lara (çap de eri, ortalama s cakl k vb.) girilmeyecektir. [!] 1.2 Gezegenlerin fl k kayna olmad, y ld zlar n bir ömrü oldu u; ömrü tükenmemifl y ld zlar n belirli yafllarda s ve fl k yayd klar belirtilir. Kelime liflkilendirme Gök Cisimlerini Tan yal m 1.3. Bilinen tak my ld zlara örnekler verir. 1.. Kuyruklu y ld zlara örnekler verir Gözlem yaparken, y ld zlarla gezegenleri birbirinden ay rt eder (BSB-1, 2,, 7) 1.6. Günefl in de bir y ld z oldu unu ifade eder (BSB-2) Y ld zlar aras ndaki çok uzak mesafelerin fl k y l ad verilen bir uzakl k ölçüsü birimiyle ifade edildi ini belirtir Meteor ile gök tafl aras ndaki fark aç klar.??? 1.3; 1. Y ld z denince akla genelde bayra- m zda yer alan flekil gelmektedir. Oysa y ld zlar n genelde küresel flekilde oldu u belirtilir. [!] 1.3 Tak my ld z oluflturan y ld zlar n, ortak özellik veya iliflkileri nedeniyle de il; Dünya dan bak ld nda birlikte sergiledikleri görünüm nedeniyle ortak bir adla an ld belirtilir. [!] Kutup Y ld z n n geceleyin yön bulmakta kullan ld ve bulundu u yönün kuzeyi gösterdi i belirtilir. [!] 1. Kuyruklu y ld zlar, y ld z ad yla adland r lmakla birlikte y ld zlardan farkl d r. 1.6 Günefl in tabakalar n n özellikleri, s cakl k de eri, çap vb. ayr nt lara girilmez.??? 1.7 Ifl k y l n n bir zaman birimi olmad ; fl - n bir y lda ald yol olarak ifade edilen bir uzakl k ölçüsü birimi oldu u belirtilir. [!] 1.8 Gök tafllar, gezegenlerin aras nda hareket eden ve tümüyle gaz durumuna geçmeden, atmosfere girerek yeryüzüne ulaflabilen meteorlard r. Ayr - ca akan y ld z ad verilen do a olay na, halk aras nda y ld z kaymas denildi i ve buna da atmosfere yüksek h zla girip yanan bir meteorun sebep olabilece i belirtilir. [!] 1.8 Meteorlar, düfltükleri yerlerde ciddi hasarlara yol açabilir, çukurlar oluflturabilir. Oluflan çukurlara meteor çukuru denir; ancak Dünya yüzeyi üzerindeki bir çukurdan söz ediliyorsa buna gök tafl çukuru ad verilir. Kelime iliflkilendirme Günefl e En Yak n Y ld z Kaç Kilometre Uzakta?. 3. Y ld zlar n oluflturduklar fiekiller (s. 213) (1.3) Akan Y ld z Gözlemi (s. 215) (1.8). Bulal m (s. 216) (1.7) 2. etkinlik (1.3) 3. etkinlik ( ). etkinlik (1.7) Gökyüzünün Hikâyesi (s.225) (1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 1.6). 1.6 Günefl ile ilgili olarak 5. s n fta ö renilenler hat rlat l r. MIS 311

17 SÜRE Ö RENME ALANI: DÜNYA VE EVREN 7. ÜN TE: GÜNEfi S STEM VE ÖTES : UZ B LMECES HAZ RAN 2. Günefl sistemi ve uzayla ilgili olarak 2.1. Günefl sistemindeki gezegenleri Günefl e yak nl klar na göre s ralar (BSB-) Günefl sistemindeki gezegenlerin Günefl e olan uzakl klar n n astronomi birimi (AB) ad verilen bir uzakl k ölçüsü birimiyle ifade edildi ini belirtir Günefl sistemindeki gezegenlerin belirli yörüngelerde hareket ettiklerini kavrar. 2.. Günefl sistemindeki gezegenleri, belirgin özelliklerine (birbirlerine göre büyüklükleri, do al uydu say lar, etraflar nda halka olup olmamas ) göre karfl laflt r r (BSB-,5) 2.5. Günefl sistemini temsil eden bir model oluflturur ve sunar (BSB-28, 30, 32; FTTÇ-,8) Ay n, Dünya n n uydusu oldu- unu gösteren bir model oluflturur ve sunar (BSB-28, 30, 32; FTTÇ-,8). Bulal m (s. 218) (2.2) Dünya ve Ay Modeli Yapal m (s. 219) (2.6) Günefl Sistemi Modeli Yapal m (s. 222) (2.5) 5. etkinlik (2.5) 6. etkinlik (2.1) 7. etkinlik (2.) 8. etkinlik ( ) 9. etkinlik ( ) 10. etkinlik ( ) 11. etkinlik (2.7, 2.8) 12. etkinlik (2.7, 2.8) Gezegenleri Nas l S nfland - rabiliriz? (s. 230) (2.3) Uzayl Tasarl yorum (s. 231) (2.) Gökyüzünde Neler Var? (s. 23) (2.7, 2.8) Gök Cisimleri Bulal m (s. 235) (2.) [!] Uluslararas Astronomi Birli i (International Astronomical Union; IAU), 2 A ustos 2006 tarihinde Prag da yapt toplant da Plüton u gezegen s n f ndan ç kararak Cüce Gezegen s n f na dâhil etmifltir. lgili kazan mlar bu de iflim do rultusunda ifllenmelidir. [!] 2.2 Bir astronomi biriminin (AB) Günefl ile Dünya aras ndaki uzakl a eflit oldu u belirtilir. 2. Günefl sistemindeki gezegenler, birbirlerine göre nitel özellikleriyle (göreli boyut, etraf nda halka olup olmamas, uydu say s, yüzey flekilleri) ele al n r; nicel ayr nt lara (çap n n büyüklü ü, yo- unlu u vb.) girilmez. [!] 2.6 Gel-Git Olay n n, Ay ile Dünya aras ndaki hareket iliflkisinden kaynaklanan do a olay oldu u bir okuma metniyle verilir. [!] 2.7 Galaksi yerine gök ada terimi kullan l r. [!] 2.8 Evren kelimesinin; aradaki boflluklarla birlikte gök cisimlerinin tümü anlam nda kullan ld belirtilir. Dünya m z n uzaydaki yeri nden kastedilen; bulundu u gök ada/sistem ve Günefl e yak nl kta kaç nc s rada bulundu udur. Kelime liflkilendirme Gezegenlerin Günefl e Olan Uzakl klar Yaz l Anlat m Kelime liflkilendirme Kavram Haritas Olufltural m Sunum Grup Çal flmas Gök adalara örnekler vererek özelliklerini kavrar (BSB-5) Dünya d fl ndaki evren parças - n uzay olarak tan mlar ve Dünya m - z n uzaydaki yerini belirtir. 2.5 Ay ile ilgili olarak 5. s n fta ö renilenler hat rlat l r. 2.5 ve 2.6 kazan mlar, Türkçe dersi Konuflma temel dil becerisi ile iliflkilendirilir. 312

18 SÜRE Ö RENME ALANI: DÜNYA VE EVREN 7. ÜN TE: GÜNEfi S STEM VE ÖTES : UZ B LMECES 3.1 kazan m, Türkçe dersi Okuma, Konuflma ve Yazma temel dil becerisi ile iliflkilendirilir. 3.3 kazan m, Sosyal Bilgiler dersi Bilim, Teknoloji ve Toplum ö renme alan, Zaman çinde Bilim ünitesi kazan m 3 ile iliflkilendirilir. 3.2, 3., 3.6 kazan m Sosyal Bilgiler dersi Bilim, Teknoloji ve Toplum ö renme alan Zaman çinde Bilim ünitesi kazan m ve 5 ile iliflkilendirilir. 3.; s n f Fiziksel Olaylar ö renme alan Ifl k ve Ses ünitesi Mercekler konusu ile iliflkilendirilir. 3. Ifl k kirlili i ile ilgili olarak. s n fta ö renilenler hat rlat l r. 3.5 kazan m, Türkçe dersi Konuflma temel dil becerisi ile iliflkilendirilir. 3.9, 3.10 kazan mlar, Sosyal Bilgiler dersi 6. s n f Bilim, Teknoloji ve Toplum ö renme alan Elektronik Yüzy l ünitesi kazan m 2 ile iliflkilendirilir. Kelime liflkilendirme Yaz l Anlat m [!] 3.1 Gök denilince, içinde gök cisimlerinin hareket etti i sonsuz boflluk veya uzay anlafl l r. [!] 3.1; 3.2 Astronomi yerine gök bilimi; astronom yerine gök bilimci terimi kullan labilir. [!] 3.2 Ünlü gök bilimcilerin hayat hikâyeleri verilebilir. Basit Bir Teleskop Yapal m (s. 226) (3.6) 13. etkinlik (3.3) 1. etkinlik (3.5) 15. etkinlik (7. ünite ile ilgili tüm kazan mlar) 16. etkinlik [!] 3. Gözlemevlerinin; fl k kirlili inin gökyüzü gözlemi yapmadaki olumsuz etkileri nedeniyle, flehir d fl ndaki tenha yerlerde bulundu u belirtilir. Olanaklar elverdi i ölçüde yak n çevrede bulunan (varsa) bir gözlemevine gezi düzenlenir. 2. [!] 3.6 Uzay teknolojisi sayesinde geçmiflten günümüze kadar gelifltirilen araçlara örnek olarak uzay mekikleri, yapay uydular, uzay istasyonlar, özel tasarlanm fl giysiler vb. örnek verilebilir. hakk nda örnekler verir 3. Uzay araflt rmalar ile ilgili olarak 3.1. Eski medeniyetlerin gök biliminde nas l veri toplad klar, kaydettikleri, bunlar ne amaçla ve nas l kulland klar hakk nda bilgi toplayarak bir görüfl oluflturur ve sunar (BSB-25, 32; FTTÇ-1, 2, 3, 3, 35) Gök bilimcilerin; teleskoplar yard m yla gök cisimlerinin hareketlerini ve yap s n inceleyen bilim insanlar olduklar n belirtir (FTTÇ-11, 12, 3, 35; TD-2,3) Ünlü Türk gök bilimciler ve çal flmalar [!] 3.7 Baz ülkelerde astronot yerine kozmonot terimi kullan ld belirtilir. (FTTÇ-15; TD-3). 3.. Teleskoplar n uzay gözlemi yapmadaki önemini fark eder (BSB-3, 17). [!] 3.7 Uzay çal flmalar nda görev alm fl ünlü astronotlar ile ilgili çeflitli anekdotlar verilir. [!] 3.8 Ay a at lan ilk ad m ile ilgili olarak okuma metni verilir Basit bir teleskop yapmak için teknolojik tasar m yapar, model oluflturur ve sunar (BSB-28, 30, 32; FTTÇ-,8,9) Teknolojinin uzay araflt rmalar na, uzay araflt rmalar n n da teknolojiye katk s n örneklerle aç klar (FTTÇ - 3, 16, 17, 31, 32, 36) Astronotlar n uzayda pek çok alanda (fizik, kimya, biyoloji, tar m, eczac l k, balistik vb.) incelemeler yapan bilim insan olduklar n belirtir (FTTÇ- 11, 12, 3, 35; TD-2, 3) Ay a at lan ilk ad m n, uzak gezegenlere gidebilme ve uzay araflt rmalar bak m ndan önemini kavrar Evrenin, uçsuz bucaks z olmas nedeniyle uzay hakk nda bilinen gerçeklerin s n rl ve yeni araflt rmalarla de iflebilir oldu unu örneklerle aç klar (FTTÇ-1,3) Uzay çal flmalar na dayanarak ve hayal gücünü kullanarak gelece e yönelik tahminler yürütür (BSB-8, 9; FTTÇ-1, 3, 31) Uzay kirlili inin sebeplerini ifade ederek bu kirlili in yol açabilece i olas sonuçlar tahmin eder (BSB-8; FTTÇ-18, 21, 26, 28, 29, 32). HAZ RAN 313