İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Etkili Faktörler

Transkript

1 ORIGINAL RESEARCH / ORİJİNAL ARAŞTIRMA 2013 İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Etkili Faktörler Factors Affecting the Decision on Profession Among the First Year Medical Students in İzmir Katip Celebi University Medical Faculty AUTHORS / YAZARLAR Hüseyin Can 11 No.lu Aile Sağlığı Merkezi, Batman - Türkiye Umut Gök Balcı Aile Hekimliği Kliniği, Tepecik Eğitim Araştırma Hastanesi, İzmir, Türkiye Kurtuluş Öngel Aile Hekimliği Kliniği, Tepecik Eğitim Araştırma Hastanesi, İzmir, Türkiye ÖZET Amaç: Bu çalışma ile, Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin sosyodemografik özelliklerinin belirlenmesi ve tıp mesleğini seçme karalarında etkili faktörlerin tespit edilmesi hedeflenmiştir. Gereç ve Yöntem: Çalışma, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi nde Ocak-2013 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya katılmayı kabul eden toplam 46 birinci sınıf öğrencisi değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmacılar tarafından oluşturulmuş, 21 soruluk anket, tıp fakültesi öğrencileri tarafından doldurulmuştur. Sonuçlar, yüzde olarak Excel programında değerlendirilmiştir. Bulgular: Çalışmada 19 erkek (%41,3) 27 kız (%59,7) olmak üzere 46 öğrenci yer almıştır. Öğrencilerin yaş ortalaması 18,54±0,75 (min:17-max:21) bulunmuştur. Öğrencilerin büyük çoğunluğu (%93,5) şehir merkezinde oturmaktaydı ve özel bir liseyi bitirmişti (%95,7). Diğer önemli bir bulgu da lise mezunu anne ve babaların yüksek oranda bulunmasıydı (sırasıyla %73,9, %89,1). 34 öğrenci (%73,9) düşük veya orta derecede sosyoekonomik düzeye sahipti. Tıp fakültesi, bütün öğrencilerin ilk tercihiydi (%100). Bunun nedeni de %93,5 gibi büyük bir oranda tıbbi bilimlere olan ilgiydi. Tıp fakültesinden mezun olduktan sonra, öğrencilerin %54,3 ü (n=25) cerrahi branşlarda uzmanlaşmayı düşünüyordu. Sonuç: Katılımcıların, akademik istekleri ve tıbbi bilimlere olan ilgileri dikkate alındığında tıbbın günümüzde halen tercih edilen branşlar arasındaki yerini koruduğunu söyleyebiliriz. Anahtar Kelimeler: Tıp öğrencisi, meslek seçimi, tıp eğitimi ABSTRACT Aim: The aim of this study was to find out socio-demographic features of the first term medical faculty students and related factors on their decision for preferring medicine as a profession in Katip Çelebi University. Material and Method: This study was conducted at Izmir Katip Çelebi University Faculty of Medicine in January Total 46 first term students, who agreed to participate in the study, were included. A 21-item questionnaire prepared by the investigators, was applied. Results were evaluated as percentage on Excel software program. Results: Total 46 students; 19 male (41.3%) and 27 female (59.7%), were icluded in the study. Mean age of the students was 18.54±0.75 years (min:17-max:21). Most of the students (93.5%) were living in the city center and had finished a private high school (95.7%). Another important finding was the higher ratio of the mothers and fathers education status who finished high school (73.9%, 89.1%, respectively). 34 students (73.9%) had a low or moderate socio-economical status. It was found that medical faculty was the first choose for all the students (100%). And its reason mostly was expressed as interest to medical sciences (93.5%). After graduating from the faculty; 54.3% of them (n=25) were thinking about specialization on surgical sciences. Conclusion: When the participants academic achievement and interest in medicinal sciences was taken into account; we can say that medicine as a profession is still preferred by students. Keywords: Medical student, choice of profession, medical education 77

2 Can H. ve ark. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Etkili Faktörler Giriş Meslek seçimi ve üniversite sınavı ülkemizde insan hayatının en önemli süreçlerindendir. Meslek seçimini etkileyen birçok faktör vardır. Kişinin geçmişi, kişilik özellikleri, aile yapısı, yaşam şartları, ülkelerin kültürel, sosyo-ekonomik şartları bunların arasında sayılabilir (1,2). Bunların haricinde bireylerin değer yargıları, ilgileri ve inançları da etkili faktörler arasındadır. Farklı kültürlerden gelen öğrencilerin kariyer gereksinimlerinin de farklı olacağı unutulmamalıdır (3). Özellikle Türkiye gibi ülkelerde karar verme süreci ailesel ve çevresel faktörlerden daha fazla etkilenmekte iken, Batılı ülkelerde kişinin bireysel istekleri ve yetenekleri ön plana çıkmaktadır. Gelecek planı yapma aşamasındaki öğrenciye profesyonel destek verme ve yardımcı olma ile görevli insan kaynakları birimleri birçok ülkede mevcuttur, ancak etkinlikleri farklıdır. Örneğin ülkemizde bu birimler henüz yeterli ve amaca uygun çalışmamakta; üniversite eğitimi öncesi rehberlik hizmeti vermek yerine, okul sonrası iş bulma konusunda yardımcı olmaktadırlar. Oysa üniversite eğitimi meslek seçiminin temelidir ve seçilecek üniversite ile fakülte meslek için çoğu zaman belirleyicidir. Tıp eğitimi dünyanın her yerinde gençler tarafından tercih edilen, uzun ve zorlu bir eğitimdir. Ülkemizde de gençler tarafından tercih edilen popüler mesleklerden biridir. Hekimlik mesleğ i sorumlulukları fazla olan, yoğun çalışma temposu ve sürekli yenilenme zorunluluğu nedeniyle karar verirken iyi düşünülerek tercih edilmesi gereken bir meslektir. Literatürde hekimlik mesleğini seçerken öğrencilerin etkilendiği faktörlerle ve hekimliğe yaklaşımları ile ilgili bazı çalışmalar vardır (4,5,6). Bu çalışmada da İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin tıp fakültesini seçmelerini etkileyen faktörler ve hekimlikten beklentileri araştırılmıştır. Yöntemler Bu araştırma İzmir Tepecik Eğitim Araştırma Hastanesi Etik Kurulu nun tarih, 24 sayılı kararı ve İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı nın oluru ile gerçekleştirilmiştir. Kesitsel ve tanımlayıcı özellikte olan çalışma, eğitim ve öğretim yılı içerisinde İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi ni kazanan 1. sınıf öğrencileri üzerinde yapıldı. Çalışma öğrencilere anlatıldı ve çalışmaya katılmayı kabul eden öğrencilere eğiticiler tarafından hazırlanan, öğrencilerin sosyodemografik özelliklerini sorgulayan ve tıp fakültesini seçimlerinde etkili olduğu düşünülen sorulardan oluşan anket soruları uygulandı. Sosyodemografik değişkenler arasında yaş, cinsiyet, ailenin yaşadığı yer, ailenin ekonomik durumu, evde kalan kişi sayısı, anne ve babanın eğitim durumu ve bitirilen lise vardı. Öğrencilerin tıp fakültesini tercih etme nedenlerine yönelik 5 li Likert tipinde (1: kesinlikle katılmıyorum, 2: katılmıyorum, 3: kararsızım, 4: katılıyorum, 5: kesinlikle katılıyorum) sunulan ikinci anketi de cevaplamaları istenmiştir. Veriler, Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) 15.0 paket programı ile analiz edildi. Tanımlayıcı verilerde ortalama±standart sapma (minimum-maksimum değerler), yüzde (sayı); gruplar arası karşılaştırmalarda Ki-kare, Fisher in kesin testi kullanıldı. p<0,05 anlamlı olarak kabul edildi. Bulgular Araştırmaya katılan 46 kişinin yaş ortalaması 18.54±0.75 (min:17-max:21) yıl olup; %58,7 si (n=27) kadın, %41,3 i (n=19) erkektir. Çalışmaya katılanlara ait bazı sosyodemografik özellikler Tablo 1 de verilmiştir. Katılımcıların %50,0 si (n=23) tıp fakültesini ilk girdiği sınavda kazanırken, %47,8 i (n=22) ikinci, %2,2 si (n=1) üçüncü girdiği sınavda kazanmıştır. Araştırma grubunun tamamının ilk tercihinde tıp fakültesi var iken, %63.0 ü (n=29) ilk tercihini kazandığını belirtmiştir. Öğrencilerin tıp fakültesini tercih etmelerini etkileyen bazı etmenler; araştırmacılar tarafından hazırlanmış olan, 5 li Likert ölçeği tipindeki anket kullanılarak sorgulanmıştır. Bunların içerisinde; tıp fakültesi tercihlerinde en fazla etkili faktörler, puan sırasına göre tıbba ilgim var (4,5±0,69 puan), kişiliğime uygun olduğu için (4,41±0,65 puan), insanlara yardım isteğim var (4,36±0,90 puan), 78

3 Euras J Fam Med 2013; 2(2): tıbbın iş garantisi var (4,31±0,73 puan) ve tıbbın saygınlığı yüksek (4,22±0,81 puan) şeklinde sıralanmıştır. En düşük puanı alan sorular ise annem/ babam/kardeşim doktor olduğu için (1,33±0,79 puan), eğitimi az yorucu olduğu için (1,39±0,64 puan), ailemde hasta kişi/kişiler var (1,89±1,05 puan), tanıdığım hekimler önerdiği için (2,09±1,18 puan) ve ailesi İzmir de yaşadığı için (2,15±1,38 puan) şeklindedir. Tablo 1. Araştırmaya katılanlara ait bazı sosyodemografik özellikler Ailesinin Yaşadığı Yer Özellik N % Kentsel Kırsal Ailenin Ekonomik Durumu İyi Orta Kötü Evde Kalan Kişi Sayısı ve üstü Annenin Eğitim Durumu Ortaokul ve altı Lise ve üstü Babanın Eğitim Durumu Ortaokul ve altı Lise ve üstü Bitirilen Lise Anadolu/Fen Lisesi Düz Lise Araştırma grubunun tıp fakültesi tercihini etkileyen etmenlere bakıldığında; en yüksek puanı alan tıbba ilgisinin olması seçeneğine, 27 kişi (%58,7) kesinlikle katılıyorum, 16 kişi (%34,8) katılıyorum, 2 kişi (%4,3) fikrim yok, 1 kişi (%2,2) ise katılmıyorum cevabını vermişlerdir. En yüksek ikinci puanı alan kişiliğime uygun olduğu için seçeneğine ise 23 kişi (%50,0) kesinlikle katılıyorum, 19 kişi (%41,3) katılıyorum, 4 kişi (%8,7) fikrim yok cevabını vermiştir. Kesinlikle katılıyorum seçeneği en fazla %57,8 ile insanlara yardım isteği olması, %42,2 ile tıbbın iş garantisinin olması ve %39,1 ile tıbbın saygınlığının yüksek olması sorgulamalarında tercih edilmiştir. Kesinlikle katılmıyorum seçeneği ise %80,4 ile anne, baba veya kardeşlerden birinin doktor olması, %67,4 ile eğitimin az yorucu olması ve %47,8 ile öğretmenlerinin önermesi ve ailesinin İzmir de yaşaması sorgulamalarında tercih edilmiştir. Çalışmaya katılanların tıp fakültesi tercih etme nedenlerinin sorgulandığı sorulara verilen yanıtlar Tablo 2 de verilmiştir. Öğrencilere tıp fakültesini bitirdikten sonraki tercihleri sorulduğunda; %54.3 ü (n=25) cerrahi bilimlerde ihtisas yapmak, %34,8 i (n=16) klinik bilimlerde, %2,2 si (n=1) temel bilimlerde ihtisas yapmak istediğini belirtti. Bir öğrenci (%2,2) pratisyen hekimlik yapmak istediğini belirtirken 3 öğrenci (%6,5) akademik kariyer düşünmekteydi. Tartışma Ülkemizde tıp eğitiminin niteliği, nasıl olması gerektiği, öğrencilerin tıp eğitimi seçmelerini etkileyen faktörler üzerine yapılmış bir çok çalışma mevcuttur (5,7-11). Çalışmamızda tıp eğitiminde göz ardı edilmemesi gereken en önemli konulardan biri olan, eğitim almakta olan öğrencilerin bu zorlu maratona katılmalarına sebep olan ya da olabilecek etmenler incelenmiştir. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesini tercih eden ve çalışmaya katılmayı kabul eden öğrenciler cinsiyet açısından değerlendirildiğinde; kız öğrencilerin tıp fakültesini erkeklere oranla daha fazla tercih ettiği saptandı. Yapılan birçok çalışmada ise erkek öğrencilerin daha yüksek oranda tıp fakültesini tercih ettikleri saptanmıştır (8,12-14). Öğrencilerin tamamının çalışmaya katılmamış olması ve üniversitemizin yeni kurulmuş bir üniversite olması nedeniyle kıyaslama için yeterli sayıda öğrencisi olmaması nedeniyle diğer çalışmalar ile kıyaslamanın henüz yapılamayacak durumda olduğunun göstergesidir. Cinsiyet ve tıp fakültesi seçimi arasındaki ilişkinin net saptanabilmesi için geniş çaplı çalışmalara ihtiyaç vardır. Çalışmaya katılan öğrencilerin hepsinin ilk tercihlerinin tıp fakültesi olduğu ve %63 ünün ilk 79

4 Can H. ve ark. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Etkili Faktörler Tablo 2. Katılımcıların tıp fakültesi tercihini etkileyen etmenler, Kesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim yok Katılıyorum Kesinlikle katılıyorum İnsanlara yardım isteğim var 0 (0) 3 (6,7) 4 (8,9) 12 (26,7) 26 (57,8) Tıbba yeteneğim var 0 (0) 1 (2,2) 16 (34,8) 15 (32,6) 14 (30,4) Ekiple çalışmayı seviyorum 0 (0) 2 (4,4) 7 (15,6) 23 (51,1) 13 (28,9) Okulda başarılı bir öğrenci olduğum için 4 (8,7) 7 (15,2) 5 (10,9) 20 (43,5) 10 (21,7) Tıbbın saygınlığı yüksek 0 (0) 3 (6,5) 2 (4,3) 23 (50,0) 18 (39,1) Tıbbın geliri yüksek 0 (0) 4 (8,9) 9 (20,0) 17 (37,8) 15 (33,3) Tıbbın iş garantisi var 0 (0) 2 (4,4) 1 (2,2) 23 (51,1) 19 (42,2) OSYM puanım nedeni ile 8 (17,4) 7 (15,2) 4 (8,7) 15 (32,6) 12 (26,1) Ailem İzmir de yaşadığı için 22 (47,8) 10 (21,7) 2 (4,3) 9 (19,6) 3 (6,5) Ailemde hasta kişi/kişiler var 19 (41,3) 20 (43,5) 2 (4,3) 3 (6,5) 2 (4,3) Ailem istediği için 17 (37,0) 11 (23,9) 4 (8,7) 12 (26,1) 2 (4,3) Annem/babam/kardeşim doktor olduğu için 37 (80,4) 6 (13,0) 0 (0) 3 (6,5) 0 (0) Öğretmenlerim önerdiği için 22 (47,8) 6 (13,0) 8 (17,4) 8 (17,4) 2 (4,3) Tanıdığım hekimler önerdiği için 19 (41,3) 14 ((30,4) 4 (8,7) 8 (17,4) 1 (2,2) Arkadaşlarım önerdiği için 18 (39,1) 12 (26,1) 3 (6,5) 10 (21,7) 3 (6,5) Ailede hiç doktor olmadığı için 21 (45,7) 8 (17,4) 4 (8,7) 11 (23,9) 2 (4,3) Eğitimi az yorucu olduğu için 31 (67,4) 13 (28,3) 1 (2,2) 1 (2,2) 0 (0) Akademik kariyer isteği 2 (4,3) 10 (21,7) 8 (17,4) 13 (28,3) 13 (28,3) Sağladığı sosyal şartlar iyi diye 0 (0) 5 (10,9) 6 (13,0) 18 (39,1) 17 (37,0) tercihini kazandığı, %50 sinin ilk sınavda tıp fakültesini kazandığı saptandı. Mezun oldukları liseler açısından incelendiğinde, öğrencilerin büyük bir çoğunluğun Anadolu/Fen Lisesi mezunu oldukları saptandı. Bu liselerin başarıları dikkate alındığında tıp fakültelerinin günümüzde popülaritelerini koruduklarını ve hekimlik mesleğinin başarılı öğrenciler için hala tercih edilen branşlar arasında yerini koruduğunu söyleyebiliriz. Öğrencilerin ilk sınavlarında tıp fakültesini kazanma oranlarının yüksek olması, mesleki eğitimin ve bilgilendirmelerin lise çağlarında verilmesi gerekliliğinin bir göstergesidir. Verilecek olan eğitim ve bilgilendirme toplantıları ile öğrenciler bilinçli bir şekilde mesleklerini seçebileceklerdir. Öğrencilerin %93,5 inin tıbba ilgisi olduğu için, %91,3 ünün tıp eğitiminin kişiliğine uygun olduğu için yazmış olması mesleğin geleceğine olumlu bir yansıma olarak değerlendirilmiştir. Öğrencilerin bu motivasyonu 6 yıl aynı düzeylere yakın tutulabilirse mesleki tatmin ve meslek kalitesinin artması söz konusu olabileceği düşünülmüştür. Öğrencilerin tıp eğitimi boyunca periyodik olarak izlenmeleri ve mesleğe uyum sorunu olanların mesleğe adaptasyonlarının sağlanması önerilebilir. Her yıl öğrenciler üzerinde, eğitim kalitesine ve eğitim görülen üniversitenin değerlendirilmesine yönelik yapılacak olan anketlerle öğrencilerin beklentileri karşılanabilir, mesleğe adaptasyonları sağlanabilir. Öğrencilerin anne ve babalarının eğitim düzeyi incelendiğinde; annelerin %73,9 unun, babaların ise %89,1 inin lise ve üzeri eğitim aldığı saptanmıştır. 80

5 Euras J Fam Med 2013; 2(2): Ebeveynlerin eğitim düzeyinin yüksek olması da öğrencilerin Anadolu/Fen liselerindeki başarılarının bir kaynağı olabilmektedir. Çalışmamızda anne ve babaların eğitim düzeyi yüksek olmakla beraber, öğrencilerin %30,4 ü ailesi istediği için tıp fakültesini tercih ettiğini belirtmiştir. Amerika Birleşik Devletleri nde ortaokul ve lise öğrencilerinde yapılan bir çalışmada, meslek seçiminde ebeveyn etkisi oldukça önemsiz bulunmuş, kişilerin kendi tercihlerinin temel belirleyici olduğu belirtilmiştir (15). Ülkemizde ise hekimlik mesleğinin garanti meslek olarak görülmesi, aileler arasında yüksek maaş alındığı ve saygın bir meslek olduğu düşüncesi çocukların üzerinde yönlendirici olmuş olabilir. Nitekim öğrenciler vermiş olduğu cevaplarda hekimliğin iş garantisinin olması (%93,3), saygınlığının olması (%89,1), sağladığı sosyal şartların iyi olması (%76,1), gelirinin yüksek olması (%71,1) gibi nedenlerle mesleği seçtiklerini belirtmişlerdir. Ek olarak; tıp fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin fakülte sonrası kariyer düşünceleri, farklı çalışmalarda da sorgulanmıştır (16,17,18,19). Sadece tek bir öğrenci (%2,2) pratisyen hekim olarak kalmak isterken, 45 öğrenci (%97,8) uzmanlık eğitimi düşünmektedir. Literatürde yer alan farklı çalışmalarda da pratisyen hekimliğin çekiciliğini kaybettiği vurgulanmaktadır (5,18). Sonuç Bu araştırmada; öğrencilere göre tıp fakültesi tercihlerindeki en önemli etken insanlara yardım isteği, en az etkili etmen ise anne, baba veya kardeşlerden birinin doktor olmasıdır. Çalışma, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi birinci sınıf öğrencileri ile sınırlı olduğundan, genelleme yapılabilmesi için diğer üniversitelerin öğrencileri ile de tekrarlanabilir. Kaynaklar 1. Brown D. The Role of Work and Cultural Values in occupational choice, satisfaction, and success: a theoretical statement. Journal of Counseling & Development 2002;80: Tokar DM, Fisher AR, Subich LM. Personality and vocational behavior: a selective review of the literature, Journal of Vocational Behavior 1998;53: Yang E, Wong SC, Hwang M, Heppner MJ. Widening our global view: the development of career counseling services for international students. Journal of Career Development 2002;28(3): Clack GB, Head JO. Why do students want to do medicine? Medical Education 1998;32: Karaoglu N, Ongel K, Seker M. The reasons for being a doctor and the future expectations. HealthMED 2010;4(2): Budakoğlu İ, Özkan S, Maral I, Bumin MA, Aygün R. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin tıp eğitimine ilişkin görüşleri. Toplum ve Hekim 2002;17(3): Edirne T, Deveci A, Kolusarı A, Can T. Tıp fakültesi dönem 2 öğrencileri ve tıp eğitimi. Van Tıp Dergisi 2008;15(1): Alper Z, Özdemir H. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesini tercih eden öğrencilerin kimi sosyodemografik özellikleri ve mesleğe bakış açıları. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2004;30: Genç G, Kaya A, Genç M. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2007;8: Vehid S, Köksal S, Erginöz E, Yetişyiğit T. The role of having physician in family on selecting medical education. Cerrahpaşa J Med 2001;32: Sadıkoğlu G, Özçakır A, Uncu Y, Alper Z, Özdemir H, Bilgel N. The socio- economic levels of the students who preferred Uludağ University Medical Faculty in T Klin Tıp Bilim Derg 2003;23:

6 Can H. ve ark. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Etkili Faktörler 12. Colborn RP, Kent AP, Leon B. The changing medical student population at the University of Cape Town. S Afr Md J 1995;85: Aklan N. Amerika Birleşik Devletleri ile Ülkemiz tıp fakültelerinin öğrenim gören kız öğrenci sayıları yönünden karşılaştırılması. İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası 2000;63: Batenburg V, Smal JA, Lodder A, de Melker RA. Are professional attitudes related to gender and medical specialty? Medical Education 1999;33: Bregman G, Killen M. Adolescents and young adults reasoning about career choice and the role of parenteral influence. Journal of Research on Adolescence 1999;9(3): Khader Y, Al-Zoubi D, Amarin Z et. al. Factors affecting medical students in formulating their specialty preferences in Jordan. BMC Medical Education 2008;8: Deutsch A, McCarthy J, Murray K, Sayer R. Why are fewer medical students in Florida choosing obstetrics and gynecology? South Med J 2007;100: Öcek Z, Gürsoy ŞT, Türk M, Çiçeklioğlu M, Aksu F. Career choices and the attitudes of fourth grade students towards general practice in Ege University Medical School. STED 2007;16: Buddeberg-Fischer B, Stamm M, Buddeberg C, Klaghofer R. The new generation of family physicians career motivation, life goals and work-life balance. Swiss Med Wkly 2008;138: Corresponding Author / İletişim için Doç. Dr. Kurtuluş ÖNGEL Aile Hekimliği Kliniği, İzmir Tepecik Eğitim Araştırma Hastanesi, İzmir E-posta: kurtulusongel@gmail.com 82