MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ MEHMET AKİF ERSOY EĞİTİM FAKÜLTESİ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALI ÖĞRETİM KURAMLARI PİAGET ÖĞRENME KURAMLARI

Transkript

1 MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ MEHMET AKİF ERSOY EĞİTİM FAKÜLTESİ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALI ÖĞRETİM KURAMLARI PİAGET ÖĞRENME KURAMLARI Ders Ödevi Fen ve Teknoloji Öğretimi I Hazırlayanlar Seda MUTLU Hülya KARTAL Demet MİREŞ 3 B Yrd. Doç. Dr. Fikret KORUR Burdur Ekim, 2013

2 ÖĞRETİM KURAMLARI PİAGET ÖĞRENME KURAMI KONUNUN ANA HATLARI Öğrenme-Öğretme Kavramları Öğrenme Kuramları Piaget nin Bilişsel Gelişim Kuramı Bilişsel Gelişim Kuramıyla İlgili Temel Kavramlar Bilişsel Gelişimi Etkileyen İlkeler Piaget ye Göre Bilişsel Gelişim Dönemleri (Seda MUTLU) ÖĞRENME-ÖĞRETME İnsanlar hayatlarını devam ettirebilmek için çevresinde meydana gelen değişikliklere uyum sağlaması gerekir. Bu uyumu ise öğrenme ile sağlar. Öğrenmenin tüm eğitim psikologlarınca kabul edilmiş bir tanımı yoktur. Bu tanımlardan bazıları: Bireyin kendisi, başkaları ve çevresiyle etkileşimleri sonucundaki yaşantıların bireyde oluşturduğu şeylerdir. Öğrenme, pekiştirmenin bir sonucu olarak davranış ya da potansiyel davranışta sürekli bir değişme meydana gelmesidir. Öğrenme özetle davranıştaki nispeten kalıcı izli değişmedir. Öğretme ise, bireyin öğrenmesini sağlama işidir. Bireyin öğrenmesi onun davranışında nispeten kalıcı bir değişme olması anlamına geldiğine göre, öğretme de bireyin davranışında böyle bir değişiklik meydana getirme işidir. Öğrenmenin hangi koşullar altında, nasıl oluşacağını ya da oluşmayacağını ise, öğrenme kuramları açıklamaktadır. Bazı eğitim bilimcileri öğrenme kuramlarını 4 ana başlık altında toplamaktadır. Bunlar; Davranışçı kuramlar Duyuşsal kuramlar Beyin temelli kuramlar Bilişsel kuramlar

3 Davranışçı Kuramlar: Öğrenmenin, uyarıcı ile davranış arasında bir bağ kurarak geliştiğini ve pekiştirme yoluyla davranış değiştirmenin gerçekleştiğini kabul ederler. Yaparak öğrenme esastır. Öğrenmede pekiştirme önemli yer tutar. Duyuşsal kuramlar: Duyuşsal kuramlar, öğrenmenin doğasından çok sonuçlarıyla ilgilidirler. Bu kuramlar; sağlıklı benlik ve ahlak (moral) gelişimini vurgularlar. Duyuşsal kuramlar öğrenmenin benlik ve ahlak gelişimi gibi sonuçlarıyla ilgilenirler. Öz saygı kişinin zihin sağlığı ile ilgilidir. Eğitim, benlik tasarımının oluşumunda öğrenciye destek sağlamalıdır. Akademik başarısızlık çocuğun kişiliğine saldırma gerekçesi olmamalıdır. Öğretmen, anne ve babalar sözleriyle değil davranışlarıyla birer ahlak modeli olmalıdırlar. Beyin Temelli Öğrenme Kuramı: Beyindeki fizyolojik değişmeleri araştırır. Etkili öğretim; stres yöntemi, beslenme, egzersiz ve sağlıkla ilgili diğer konuları da işlemelidir. Öğrenme zihni zorlayan etkinliklerle artar, tehdit ile azalır. Bilişsel Gelişim Kuramı: Bilişsel gelişim; bebeklikten yetişkinliğe kadar bireyin çevreyi, dünyayı anlama yollarının daha kompleks ve etkili hale gelmesi sürecidir. Bilişsel Gelişimi İnceleyen Bilim Adamları: 1.Piaget 2.Bruner 3.Vygotsky Biz bu dersimizde Piaget nin bilişsel gelişim kuramını inceleyeceğiz. PİAGET KİMDİR?

4 Gelişim psikolojisi alanındaki çalışmalarıyla tanınmış İsviçreli yapısalcı bilgin ve düşünürdür. Biyolog ve psikologdur. Piaget sınıfta yapılan aktivitelerin öğrenme açısından önemini vurgulayan ilk araştırmacıdır. Çok sayıda çocuk üzerinde yaptığı gözlemler sonucunda, çocukların dünyalarının, yetişkinlerinkinden çok farklı olduğunu keşfetmiştir. Piaget ye göre çocukların tamamen kendilerine has zihinsel işleyişleri ve bakış açıları vardır. Örneğin; küçük çocuklar yürüdüklerinde güneşin ya da ayın kendilerini izlediğine, hareket eden her şeyin canlı olduğuna, düşlerindeki kahramanların gece uyurlarken pencereden içeri girdiklerine vb. inanmaktadırlar. PİAGET YE GÖRE BİLİŞSEL GELİŞİM Piaget, bilişsel gelişimi, biyolojik ilkelerle açıklamıştır. Piaget ye göre gelişim, kalıtım ve çevrenin etkileşiminin bir sonucudur. Piaget nin fen bilimlerine en büyük katkısı, öğrenme ortamında somut materyalleri kullanma ve araştırmaya dayalı öğrenmeyi teşvik etmesidir. PİAGET NİN BİLİŞSEL GELİŞİM KURAMIYLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Zekâ: Değişen her koşula en iyi biçimde uyum sağlama yeteneğidir. Gerek organizma, gerekse çevre sürekli olarak değiştiğinden, bu ikisi arasındaki zekice etkileşimler de değişmektedir. Zekice etkinlik, var olan her durumda organizmanın en iyi koşullarda yaşamasını sağlamaya yöneliktir. Piaget, zekânın birtakım test maddeleriyle belirlenmesine karşıdır. Diğer bir deyişle zekâ, organizmanın çevreye etkin bir şekilde uyum sağlamasına yardım eder. Şema: Şema, bireyin çevresindeki dünyayı anlamak için geliştirdiği bir bilgisayar programı gibidir. Şema yeni gelen bilginin yerleştirileceği bir çerçevedir. Bilişsel yapılar ya da şema yoluyla birey çevresine uyum sağlar.

5 Örnek: Bebekler ellerine ne verilirse verilsin ağızlarına götürürler. Bunun nedeni, bebeklerin dünyayı keşfetme biçimlerinin emme yoluyla olmasıdır. Piaget örnekteki emme eylemini şema olarak adlandırmaktadır. Bebeklerin kullandıkları diğer şemalar görme, işitme, tutma, vurma ve itmedir. BİLİŞSEL GELİŞİMİ ETKİLEYEN İLKELER Olgunlaşma Yaşantı Uyum Örgütleme Dengeleme 1. Olgunlaşma: Beynin ve diğer bedensel organların büyüyüp, kendilerinden beklenen işlevleri yapar hale gelmesidir. Olgunlaşma deneyimin temelini oluşturmaktadır. 2. Deneyim/Yaşantı: Bebeğin kendi bedeniyle ve çevresiyle etkileşimi sonucunda zihinde ortaya çıkan izdir. Bebeğin ilk deneyimleri refleksleri aracılığıyla olmaktadır. Refleksler öğrenilmemiş davranışlardır. Bebeğin kendisiyle ve çevresiyle etkileşimini sağlayarak beyinde yeni izlerin oluşumunu sağlar. Zamanla bu izler ya da yaşantılar arttıkça refleksler yerini öğrenilmiş, bilinçli davranışlara bırakır. 3. Uyum: Bireyin, çevresiyle etkileşimi sürecinde, çevresindeki değişikliklere uygun davranışlar göstermesidir. Yani çevresine uyum sağlayabilmesidir. Uyum yeteneği özümleme ve düzenleme olmak üzere birbirini tamamlayan iki sürece dayanmaktadır. a) Özümleme: Bireyin, yeni karşılaştığı durum, olay, nesne ve fikirleri kendisinde önceden var olan zihinsel yapının (şemanın) içine yerleştirmesidir.

6 Önceden köpekler hakkında bilgisi olan bir çocuğun, yeni karşılaştığı köpekleri de köpek olarak algılamasıdır. Köpeğe uygun biçimde davrandığında, köpekle etkileşiminde uyum sağlamış olur. b) Düzenleme: Önceki şemaların yeni uyarıcılara göre yeniden biçimlendirilmesidir ya da yeni bir şemanın oluşturulmasıdır. Çocuğun evcil köpek ile vahşi kopek arasındaki farklılıkları görüp, köpek şemasını yeniden düzenlemesidir. Düzenleme farklılıklarına yönelik bir tepkidir. Bu örnekte köpek şemasının kapsamı genişletilmiş oldu. Eğer, önceki şemalar, yeni uyarıcılara yanıt vermek için yeterli ya da uygun ise, düzenleme yapılır. Her yeni yaşantı özümleme ve düzenlemeyi gerektirir. Çocuklar mı yetişkinler mi daha çok düzenleme yapar? İlk yaşantılar son yaşantılara göre daha çok düzenleme içerir. Buna göre çocuklar daha çok düzenleme, yetişkinler ise daha çok özümleme yapmaktadır. Bunun nedeni yetişkinlerin yaşantı zenginliğine bağlı olarak şemalarının çoğalmış ve düzenlenmiş olmasıdır. 4. Örgütleme: Piaget'ye göre, zihindeki düşünce ve bilgi parçaları birbirinde bağımsız değildir. Çocuk sürekli olarak bunları ilişkilendirmeye ve bütünleştirmeye çalışır ve buna örgütlenme denir. Örneğin, bir çocuk dedesini tanıyabilir ve onun babasının babası olduğunu öğrenebilir. Bu bilgiden bağımsız olarak, amcasını tanıdığında ve onun babasının kardeşi olduğunu öğrendiğinde, bir başkası demese dahi amcasının dedesinin oğlu olduğunu anlaması mümkündür. İşte çocuk bunu birbirinden bağımsız olarak öğrendiği bilgileri örgütleyerek yapmış olmaktadır. Yani çocuk edindiği bilgileri birbirlerinden bağımsız bütünler olarak bırakmaz onları birbirleri ile ilişkilendirip yeni bilgilere ulaşır. Örgütleme sayesinde çocuklar giderek daha üst düzeyde daha dengeli zihinsel yapılar kurar. 5. Dengeleme:

7 Bireyin yeni karşılaştığı bir durumla, kendisinde önceden var olan bilgi ve deneyimleri arasında denge kurmak için yaptığı zihinsel işlemdir. Bilişsel gelişim, dengenin bozularak yeniden kurulmasıyla ortaya çıkar. Eğer öğretmenler, çocukların bilişsel gelişim düzeylerinin çok altında davranışlar kazandırmaya çalışırlarsa verilen bilgiyi çok kolay özümseyeceklerinden ilgileri dersten dağılır. Yani dengesizlik yaşamazlar. Çocukların bilişsel gelişim düzeylerinin çok üstünde davranışlar kazandırmaya çalışırlarsa mevcut şemalarıyla harekete geçmeleri mümkün olamayacağından yine ilgileri dağılır. Etkili bir dengeleme ile bilişsel gelişim sağlanabilmesi için hedef davranışlar ile önceki şemalar arasındaki fark orta düzeyde olmalıdır. (Hülya KARTAL) PİAGET YE GÖRE BİLİŞSEL GELİŞİM DÖNEMLERİ Piaget zihinsel gelişmeyi yaşa bağlı bir süreç olarak görür ve doğuştan yetişkinliğe doğru bir gelişim gösterdiğini savunur. Bu süreçleri kendi içerisinde 4 gruba ayırır: 1. Duyusal Motor Dönem (0-2 YAŞ) 2. İşlem öncesi dönem (2-7 Yaş) 3. Somut işlemler dönemi (7-11 Yaş) 4. Soyut işlemler dönemi (11 Yaş ve Üstü) 1. DUYUSAL MOTOR DÖNEM (BEBEKLİK 0-2 YAŞ) Piaget ye göre zihin gelişimin temeli bu zamanda atılır. Çünkü çocuk her şeyi ilk defa yapmakta ve bunlardan yeni edinimler sağlamaktadır. Dış dünyayı keşfetmede duyularını ve motor becerilerini kullanır. İlk aylardaki motor becerileri doğuştan getirdiği refleksleridir (Emme, yakalama, tutma, atma gibi) 1 ya da 2 ay sonra, kendini dış dünyadan ve nesnelerden ayırt etmeye başlar. 2 aylık kadar olduktan sonra refleksler yerini amaçlı - öğrenilmiş davranışlara bırakır. Bu durumda düşünmenin başladığını anlarız. 8. Aydan 24. Aya kadar nesne devamlılığını kazanır ( Nesne devamlılığı; görüş alanı dışındaki nesnelerin, aslında yok olmadığı bilincidir. Örnek, 8. Aya kadar gözlerinin önünde oyuncukları bir örtü ile gizlenen bebekler,

8 oyuncaklarının gizlendiğini görseler bile, örtüyü çekip oyuncaklarını aramayı düşünemezler). 2. İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM ( İLK ÇOCUKLUK 2-7 YAŞ) Bu dönem ikiye ayrılır: Sembolik işlem dönemi ve sezgisel işlem dönemidir. a) Sembolik işlem dönemi (2-4 Yaş) Dil hızla gelişir. Bir önceki döneme göre, sözcük ile nesne arasındaki ilişkiyi kavrar. Somut olgulara ilişkin iç temsiller artmıştır. Ancak kompleks kavram ve ilişkileri kavrayamaz. Çocuğa, su çok fazla, dökeceksin. Denildiğinde çok fazla kavramını anlayamadığı için suyu döker. Sembolik oyunlar oynar. Belirli hareket ve nesneyi bir başkasının yerine kullanır. Odun parçasını, tabanca, telefon ya da mikrofon gibi kullanır. Araba tekerleğini araba gibi kullanır. Benmerkezci düşünce egemendir. Bu yaşlardaki çocuklar, kendi görüşlerinin olabilecek tek görüş olduğuna inanırlar; çevrelerindekilerin kendilerinkinden daha farklı bakış açılarına sahip olabileceklerini anlayamazlar. Bu yaşlardaki bir çocuk süt içmeyi sevmiyorsa ona göre hiç kimse süt içmekten hoşlanmıyordur. Animizm egemendir. Yaşayan ve yaşamayan nesneler arasında ayrım yapamama ve cansız varlıklara ruh yüklemeye animizm denir. Piaget, anaokulu çocuklarının taşların yaşadığına, ağaçların düşündüğüne inandıklarını belirtmektedir. Nesneleri tek bir özelliğine göre sınıflandırabilir. Kalemleri ya renklerine ya da boylarına göre sınıflandırabilir.

9 Monolog tarzı konuşma görülür. Karşısındakini dinlemeden ve onun kendisini dinlediğini varsayarak sürekli konuşur. b. Sezgisel İşlem Dönemi (4-7 Yaş) Bu dönemde çocuk akıl yürütmeye başlar. Ancak mantık kuralları yerine sezgilerine dayalı akıl yürütürler. Üst düzey sınıflamalar yapamazlar. Bütün ve parça arasındaki ilişkiyi kuramazlar. Sınıftaki kızlar mı erkekler mi çok? sorusuna erkek sayısı çok ise erkekler diyebilir. Daha sonraki, Sınıftaki bütün öğrenciler mi, erkekler mi çok? sorusuna da Erkekler çok. diyebilirler. Korunum gelişmemiştir. Nesnenin görüntüsü değiştiğinde miktarının da değiştiğini düşünürler. Eşit sayıdaki boncuğu önce sık, sonra geniş aralıklarla dizip hangisi daha fazla sorusu sorulduğunda geniş aralıklarla dizili olanın daha fazla olduğunu söyleyecektir. İşlemleri tersine çeviremezler. 6+8=14 ün 8+6=14 ya da 14-6=8 olduğunu söyleyemezler. Hayal dünyaları çok geniştir. Merakları üst düzeydedir, çok soru sorarlar. Bu da bilişsel gelişimi hızlandırır. Tek yönlü mantık yürütürler. A=B ise, B=A dır diyemez. Merkeziyetçi düşünürler.

10 BİREBİR EŞLEME ETKİNLİĞİ Araçlar: Her birinden 10 kadar olmak üzere gazoz kapağı, düğmeler ve çubuklar. Ana Soru: Çocuk sayma işleminin ve diğer bazı operasyonların bire bir eşleme olduğunu biliyor mu? Yapılışı: 1. Çocuğa şu işlemler yaptırılır: Beş tane gazoz kapağı say. Gazoz kapaklarını masanın üstünde sırala. Her kapağın karşısına bir düğme koy. 2. Düğmeleri toplayıp bir kenara koyunuz ve çocuğa şu soruyu sorunuz: Düğmeler gazoz kapaklarından daha mı çok, daha mı az yoksa eşit sayıda mı? Cevap eşit sayıda ise niçin? sorusunu sorunuz. Çocuk çünkü her gazoz kapağının karşısında bir tane düğme var derse bire bir eşleme zihin süreci gelişmiştir. 3. Çocuk bire bir eşlemeyi anlamamışsa: düğmeleri toplayıp şu işlemi yaptırınız: Her gazoz kapağının karşısına bir çubuk koy. (Bir örnek gösteriniz.) Şimdi her çubuğun ucuna bir düğme koy. 3. Düzenleme yapıldıktan sonra düğmeleri toplayıp bir kenara koyunuz ve çocuğa 2. maddedeki soruyu tekrarlayınız. Bire-bir eşleme zihin süreci gelişmişse 3. maddedeki cevaplar beklenebilir. (Demet MİREŞ) 4. SOMUT İŞLEMLER DÖNEMİ (7-11 YAŞ) Mantıklı düşünce gelişir. Benmerkezci konuşma ve düşünce önemli ölçüde azalır, olayları diğer insanların gözünden görmeye başlarlar. Yani empati kurabilirler. İşlemleri tersine çevirebilir. Örneğin, bir deneyi geriye ve ileriye dönük olarak tanımlayabilirler; buzun buhar, buharın buz haline dönüşmesini anlatabilirler. Merkeziyetçi düşünmezler. Yani herhangi bir nesnenin ya da durumun tek bir yönüne odaklanmazlar. Korunum ve çoklu sınıflandırma yetenekleri gelişmiştir.

11 Belirli nesneler arasındaki değişmeyen ilişkileri, nesneleri görmeden mantık yürütme yoluyla kavrayabilirler. Örneğin, Ali Elif ten uzun, Elif te Zeynep ten uzun ise Ali nin Zeynep ten de uzun olması gerektiğini gözleriyle görmeden de bilebilirler. 9 yaşlarındaki çocuklar toplama ve çıkarmanın bir arada kullanıldığı matematiksel işlemleri zihinsel olarak yapabilirler. Soyut algılama gelişmemiştir. Problem çözümü, somut nesneleri bir arada olmasına bağlıdır. 5. SOYUT İŞLEMLER DÖNEMİ (12 YAŞ VE SONRASI) En üst düzeyde bilişsel gelişim dönemidir, düşünmenin yetişkinlerin düzeyine ulaştığı dönemdir. Göreceli düşünce gelişerek bir sorun değişik biçimlerde ele alınabilir. Soyut düşünce yetisi geliştiği için, soyut kavramlar kullanılarak üzerinde fikir yürütülür. Tartışmalara katılmayı severler, mantık oyunlarıyla uğraşmaktan hoşlanırlar. Resim, müzik, şiir, dans gibi duygu ve düşüncelerin sembollerle aktarıldığı etkinliklere ilgi artarak sadece izleyici olmakla yetinilmez, uğraşı alanı olarak da seçilir. NOT: Derslerdeki soyut kavramların somut materyallerle desteklenerek işlenmesi her öğretim düzeyinde önemlidir. Piaget nin kuramını fen bilimleri eğitimine uygulayan R. Karplus üç aşamalı bir stratejinin kullanılmasını önermiş ve bu aşamaları şöyle açıklamıştır: 1) İnceleme ve veri toplama aşaması Bu aşamada öğrenciler bir öğrenme ortamına bırakılır ve kendi aksiyon ve reaksiyonları ile deneyim kazanırlar. Bu aşamada öğrenciler öğrenme ortamındaki yeni araç-gereç ve diğer materyalleri öğretmenin veya başka kişilerin bir yardımı olmadan inceler ve veriler toplarlar. Bu incelemeler sonucu öğrenci önceki zihinsel yapısı ile açıklayamayacağı bazı sorunlarla karşılaşır. Böylece öğrenci öğrenmeye hazır hale gelir. 2) Kavram tanıtımı aşaması Bu aşamada öğrenciye yeni bir kavramın tanımı verilir. Bu tanımı kullanan öğrenci birinci aşamada karşılaştığı sorunların cevabını bulur. Burada kavram öğretmen tarafından verilebileceği gibi kitap, film, bilgisayar programı veya bunlara benzer bir materyalde kullanılabilir.

12 3) Kavram uygulama aşaması Bu adımda ise, öğrenciler öğrendikleri kavramları yeni ve farklı durumlara uygulayarak pekiştirme yaparlar. Bu aşamada öğrencinin araç-gereç ve malzemeler ile fiziksel deneyimi, öğretmen ve sınıf arkadaşları ile iletişim faaliyetleri büyük önem taşır. Bu evredeki faaliyetler bilişsel seviyesi averajın altında olan ve dolayısıyla kendi deneyimlerini öğretmenin anlattıkları ile ilişkilendiremeyen öğrencilere yardım eder. Piaget nin zihinsel gelişim dönemleri fen öğretimini nasıl etkilemiştir? Piaget'in önerdiği bu yaş sınırları, yapılan bilimsel araştırmalarla tamamen kanıtlanamamıştır. Çoğu kez belirlenenin aksine, bireylerin dönemler arasında daha ileri yaşlarda geçiş yaptıkları görülmektedir. İlköğretim 6-8. sınıf öğrencilerinin, normalde soyut işlemler dönemine ulaşmış olmaları beklenir. Ancak çoğu zaman, bu durum böyle olmaz ve kimi öğrencilerin soyut işlemler dönemine daha ileri yaşlarda geçtikleri görülür. Bu nedenle öğretmen sınıftaki öğretimi planlarken, öğrencilerin zihinsel gelişmişlik düzeylerini dikkate alır. Örneğin, henüz soyut işlemler dönemine ulaşmamış öğrencilerin çoğunlukta olduğu bir sınıfta, öğretmenin öğretimi soyut olaylara ve kavramlara dayalı olarak gerçekleştirmesi, öğrencilerin başarısını olumsuz yönde etkiler. Öte yandan, Piaget e göre fen öğretiminin somut araç- gereçlerle gerçekleştirilmesi ve bireyin öğrenme sürecine aktif katılımının sağlanması, öğrenme-öğretme sürecinde göz önünde bulundurulması gereken en önemli noktalardan birisidir.

13 KPSS SORULARI (KPSS-2002 ): İlköğretimin ilk sınıflarında, bir derste gerçekleştirilecek öğretme-öğrenme etkinliklerinin sıra ve düzeni belirlenirken aşağıdakilerden hangisinin göz önünde tutulması doğru olmaz? A) Bütünden parçaya ve sonra tekrar bütüne gitme B) Yakın çevreden uzağa doğru gitme C) Soyut kavramlara öncelik verme D) Bugünden geçmişe doğru gitme E) Basitten karmaşığa doğru ilerleme (KPSS 2002): İlköğretim birinci sınıfında olan Ali ile lisenin birinci sınıfında olan ablasının bilişsel gelişim açısından hangi dönemlerde olması beklenir? ALİ - ALİ NİN ABLASI A) Somut İşlemler- Soyut işlemler B) Duyusal devinim- Soyut İşlemler C) Soyut İşlemler -İşlem öncesi D) İşlem Öncesi -Soyut İşlemler E) İşlem Öncesi -Somut İşlemler (KPSS-2003) : Dört yaşındaki Jale, işyerinde bulunan babasıyla telefonda konuşurken elinde tuttuğu resmi sallayarak "Baba bak ev resmi yaptım." der. Jale'nin, yaptığı resmi kendisi gördüğü için babasının da gördüğünü sanmasının nedeni aşağıdakilerden hangisine bağlanabilir? A) Kendini çevresindeki nesnelerden ayıramamasına B) Somut işlemler döneminde bulunmasına C) Soyut işlemler döneminin başlangıcında bulunmasına

14 D) Nesne devamlılığı kazanmamış olmasına E) Benmerkezci düşünme biçiminin etkisinde olmasına (KPSS-2003): Oğlunun tabağına bir dilim börek koyan bir anne oğlum ''Böreğini yiyebilmen için dört parçaya mı yoksa altı parçaya mı böleyim?" diye sormuş ve "Dört parçaya böl parça çok olur, yiyemem." yanıtını almıştır. Çocuğun bu yanıtı, bilişsel gelişiminde hangi aşamada olduğunu göstermektedir? A) Soyut işlemler döneminde B) Benmerkezci düşünme biçiminin baskın olduğu bir dönemde C) Miktar korunumunun kazanılmadığı bir dönemde D) Özümseme {asimilasyon) yapamadığı bir dönemde E) Duyuşsal devinim döneminde (KPSS-2005): Bir çocuk okula gittiği yoldan eve dönebilmektedir. Piaget ye göre bu çocuk hangi dönemdedir? A) İşlem öncesi B) Somut işlemler C) Soyut işlemler D) Duyusal motor E) İşlem sonrası (KPSS-2005): Çevresel etkilere maruz kalmadan türe özgü organizmadaki biyolojik gelişim sürecine ne denir? A) Doğuştan donanım B) Olgunlaşma C) Hazırbulunuşluk D) Gelişme E) Gelişim (KPSS-2005): Aşağıdakilerden hangisi işlem öncesi dönemdeki çocuğun benmerkezci olduğunu gösterir? A) Arkadaşlarıyla oynaması B) Kendisinin sevdiği yemeği arkadaşının da sevdiğini düşünmesi C) Nesneleri işlevleri dışında kullanması

15 D) Bebeği düştüğünde canının acıdığını düşünmesi E) Tek yönlü sınıflama yapabilmesi (KPSS-2006): Bir hemşirenin kendisine iğne yapmasından sonra hemşirelerin kötü olduğuna inanan bir çocuk, yanağının başka bir hemşire tarafından okşanmasını canını yakmaya yönelik bir davranış olarak yorumlar. Çocuğun, yanağının okşanmasını bu şekilde yorumlaması Piaget'nin bilişsel gelişim kuramına göre aşağıdakilerden hangisine örnek olabilir? A) Genelleme B) Benmerkezcilik C) Uyum kurma (akomodasyon) D) Psikolojik stres E) Özümleme (asimilasyon) (KPSS-2008) : Betül annesine "Anne, kendini öldürenler hapishaneye mi gömülür?" diye sorar. Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre, "Betül'ün bu çıkarımda bulunmasının nedeni" ile "içinde bulunduğu bilişsel gelişim dönemi" aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Deneme - yanılma yoluyla öğrendiğinden işlem öncesi dönem B) Sezgisel olarak ayırt edebildiğinden işlem öncesi dönem C) Tümevarımsal düşünmeye başladığından somut işlemler dönemi D) Esnek düşünme geliştiğinden somut işlemler dönemi E) Varsayımlara dayalı düşündüğünden soyut işlemler dönemi

16 KAYNAKÇA Geli%FEim-Kuram%FD 7. Senemoğlu, N. (2007). Gelişim Öğrenme Ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya, Ankara: Gönül Yayıncılık 8. Senemoğlu, N.(2003), Gelişim, Öğrenme ve Öğretim, Gazi Kitabevi, Ankara 9. Özden, Y. (2003), Öğrenme ve Öğretme, Önder Matbaacılık, Ankara 10. Özçelik, D. A.,(1992), Eğitim Programları ve Öğretim (Genel Öğretim Yönetimi), ÖSYM Yayınları, Ankara 11. Ayas, A. (1995) Fen Bilimlerinde Program Geliştirme ve Uygulama Teknikleri Üzerine Bir Çalışma: İki Çağdaş Yaklaşımın Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Eğitim Psikolojisi - Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. K. Bahar Aydın

17