II TÜRKĐYE DE SAĞLIK HĐZMETLERĐ 2.1.SAĞLIK BAKANLIĞI VE SAĞLIK HĐZMETLERĐ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "II TÜRKĐYE DE SAĞLIK HĐZMETLERĐ 2.1.SAĞLIK BAKANLIĞI VE SAĞLIK HĐZMETLERĐ"

Transkript

1 ĐÇĐNDEKĐLER...I KISALTMALAR... III ÖZET... I ABSTRACT...II BÖLÜM I... 3 SAĞLIK HĐZMETLERĐNE ĐLĐŞKĐN KAVRAMLAR VE... 3 SAĞLIK HĐZMETĐNĐN NĐTELĐĞĐ SAĞLIK KAVRAMI KAMU EKONOMĐSĐ VE SAĞLIK EKONOMĐSĐ Kamu Ekonomisi Kavramı Sağlık Ekonomisi Kavramı SAĞLIK HĐZMETLERĐ Tanımı Sağlık Hizmetlerinin Sınıflandırılması Koruyucu Sağlık Hizmetleri Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri Rehabilite Edici Sağlık Hizmetleri Kamu Ekonomisi Perspektifinden Sağlık Hizmetlerinin Özellikleri Sağlık Hizmetlerinin Yarı Kamusal Mal Olma Özelliği Sağlık Hizmetlerinde Esneklik ve Arz - Talep Sağlık Hizmetlerinde Maliyet/ Etkililik Analizi DÜNYADA SAĞLIK HĐZMETLERĐ OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları Dünya Sağlık Örgütü, UNDP ve Sağlık Hizmetleri DB ve Sağlık Politikaları BÖLÜM II TÜRKĐYE DE SAĞLIK HĐZMETLERĐ SAĞLIK BAKANLIĞI VE SAĞLIK HĐZMETLERĐ Sağlık Bakanlığının Teşkilat Yapısı Kamu Ve Özel Sektör Sağlık Hizmetlerini Karşılaştırılması TÜRKĐYE DE SAĞLIK POLĐTĐKALARI T.C. Anayasalarında Sağlık Kavramı ve Politikalarının Yeri Anayasası ve Sağlık Politikaları Anayasası ve Sağlık Politikaları Yeni Anayasa Taslağında Sağlık Politikaları Kalkınma Planları ve Sağlık Politikaları inci, 2 inci, 3 üncü Kalkınma Planları Dördüncü Kalkınma Planında Sağlık Politikaları Beşinci Kalkınma Planında Sağlık Politikaları V

2 Altıncı Kalkınma Planında Sağlık Politikaları Yedinci Kalkınma Planında Sağlık Politikaları Sekizinci Kalkınma Planında Sağlık Politikaları Dokuzuncu Kalkınma Planında Sağlık Politikalar Hükümet Programlarında Sağlık Politikaları Parti Programlarında Sağlık Politikaları Adalet ve Kalkınma Partisi Sağlık Politikaları Cumhuriyet Halk Partisi Sağlık Politikaları Demokratik Sol Parti Sağlık Politikaları Milliyetçi Hareket Partisi Sağlık Politikaları Sivil Toplum Örgütlerinin Sağlık Politikaları Hakkında Görüşleri Türk Tabipler Birliği ve Türk Eczacılar Birliği nin Görüşleri Sağlık Bakanlığı Bütçesinin Devlet Bütçesine Oranı Sağlık Bakanlığı Đlaç ve Tedavi Harcamalarının Sosyal Güvenlik Kurumlarıyla Karşılaştırılması Sosyal Sigortalar Kurumu: Emekli Sandığı: Bağ-Kur: SONUÇ KAYNAKÇA II

3 KISALTMALAR a.g.k. : adı geçen kaynak BYKP : Beş Yıllık Kalkınma Planı DPT : Devlet Planlama Teşkilatı DSÖ : Dünya Sağlık Örgütü DB : Dünya Bankası OECD : Ekonomik Đşbirliği ve Kalkınma Örgütü III

4 ÖZET Sağlık hizmetlerinin pahalı olması gelişmekte olan ülkelere mali yükler getirirken, sosyal devlet kavramının bir gereği olarak devletin özellikle koruyucu sağlık hizmetlerini yürütmekle yükümlü kalması bu konuda birçok politika önerileri oluşmasına yol açmıştır. Sürdürülebilir kalkınma, beşeri sermayenin korunmasıyla mümkündür. Bu beklentiye ulaşabilmek için, yaşam kalite ve standartlarının yükseltilmesi ve yükseltilmiş standartlara ulaşılabilirliğin artırılması gereklidir. Sağlık politikaları ulusal ve küresel hedeflere ulaşılmasının temel gerekliliği olan insan sağlığının korunması ve hastalıkların etkili sağaltımında yol güzergâhını belirler. Devletçe uygulanan politikaların hizmet piyasası için fırsatlar oluşturması ve devletin yükünü bu şekilde azaltmaya hizmet kalitesi artırılması açısından çalışması bir çözüm yolu olarak kabul edilebilir. Türkiye de de 1960 dan bu yana sağlık göstergelerinde anlamlı ve hızlı iyileşmeler gözlenmiştir. Bu çalışma, ülkemizde uygulanan sağlık politikalarının değişik yönlerini, politikaların uygulamaya yansımalarını ve uygulamada yaşananları konu almaktadır. Çalışmanın amacı, özellikle 1980 sonrası dönemde uygulanan sağlık politikalarını değerlendirmek ve bugün gelinen noktada, daha uzun vadeli ve uygulamada daha az sorunlara yol açacak sağlık politikaları oluşturulmasının gerekliliğini ortaya koymak, politika yapıcılarına ve uygulayıcılarına az da olsa olumlu bir katkı sağlamaktır.. Birinci bölümde, sağlık kavramı ve sağlık hizmeti kavramı ele alınmaya çalışılmıştır. Đkinci bölümde, DSÖ, OECD, IMF gibi çok uluslu örgüt ve kuruluşların sağlık hakkındaki verileri ve politikaları çeşitli örneklerle değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde ise, Sağlık Bakanlığı nın yürüttüğü sağlık politikaları ve yıllar itibariyle değişimi, sağlık bütçe gelişimi, beş yıllık V

5 kalkınma planları, hükümet programları, parti programları, anayasa ve çeşitli istatistiksel tablolar yardımıyla ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Sağlık Hizmetleri, Sağlık Politikaları, Sağlık Bakanlığı, Dünya Sağlık Örgütü, OECD. V

6 ABSTRACT While high expenses in healthcare services bring burden to developing countries, governments maintaining their reponsibilities especially in conducting preventive healthcare services with regard to the social government concept has caused many politicy suggestions to emerge. Sustainable development is feasible with the conservation of human capital. Elevating life quality and standards and also access to these elevated standards is necessary for achieving this anticipated goal. Healthcare policies determine the route of human healthcare maitenance and of effective treatment methods of diseases, which are of vital significance in achieving national and global goals. Government-implemented policies presenting opportunities in the service arena and hence reducing the burden of governments in terms of operating as service quality enhancer can be considered as a resolution. From 1960 to date, expressive and rapid improvements in healthcare indicators have been observed in Turkey. This study consists in different aspects of healthcare policies, reflections of these policies onto implementation and points experienced in implementation. The objective of this study is to especially assess healthcare policies implemented within the period after 1980, to demonstrate the necessity of establishing healthcare policies which shall last a longer period of time and cause less problems in implementation, and to at least provide positive contribution to policy makers and implementing bodies. Healthcare and healthcare services concepts have been expressed to the first section. In the second section, healthcare-involved data and policies of multinational organisations and establishments such as WHO, OECD, IMF have been examplified.in the third section, Healthcare policies and respective changes on annual basis in Turkey, healthcare budget development, five-year progress plans, gvernmental programs, party programs have been demonstrated with the help of the national constitution and several statistical tables. Keywords: healthcare services, Healthcare policies, Ministery of Health,WHO, II

7 BÖLÜM I SAĞLIK HĐZMETLERĐNE ĐLĐŞKĐN KAVRAMLAR VE SAĞLIK HĐZMETĐNĐN NĐTELĐĞĐ 1.1. SAĞLIK KAVRAMI Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ/ World Health Organisation:WHO) Ana Sözleşmesi, sağlığı; bireylerin bedensel, ruhsal ve sosyal yönleri itibariyle, bir bütün olarak, iyi olmaları durumu 1 olarak tanımlamaktadır. Benzer bir tanım, Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkındaki 224Sayılı Kanun ile Türk sağlık mevzuatına girmiştir. Bu Kanunun 2. maddesine göre,sağlık, yalnız hastalık ve maluliyetin yokluğu olmayıp bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan tam bir iyilik halidir KAMU EKONOMĐSĐ VE SAĞLIK EKONOMĐSĐ Kamu Ekonomisi Kavramı Đnsanlar niçin tüm gereksinimlerini piyasa ekonomisinden karşılayamıyor? Çünkü piyasa insanların bazı gereksinmelerini ya hiç karşılayamaz ya da eksik, yetersiz karşılar. Bu ekonominin temelinin kurulması için gerekli düzeni piyasa kurmayı başaramaz. Düzen gereksinimi karşılanamazsa piyasa ekonomisi, bırakın bunu kurmayı, hiçbir faaliyete geçemez. Kamu ekonomisi sadece piyasanın temelini oluşturan hizmetleri sunmakla, onun eksik yaptıklarını tamamlamakla kalmaz. Bunlardan başka piyasanın bütün üretim kaynaklarını kullanmasını sağlamak, gelir dağılımını daha adil yapmak, fiyatların istikrarlı olmasını sağlamak, işlevlerini de üslenmeye çalışır. Ama piyasanın yetersiz kaldığı her ihtiyaç için devletin kamu hizmetleri ile yetkin olduğu da sanılmamalıdır. Nasıl piyasa yetersizliği gözlemlere 1 2 WHO, Official Record, 1948, s. 100 Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun Md. 2, Resmi Gazete, 1961, Sayı: 224 3

8 dayanan bir olgu ise, devletin de her derde deva olamayacağı göz ardı edilmemelidir Sağlık Ekonomisi Kavramı Sağlık ekonomisi, ekonomi bilimi kurallarının sağlık hizmetleri alanına, yani sağlık sektörüne uygulanmasıyla ortaya çıkmış olan ve sağlık sektörüne ayrılan kaynakların hızla artışına paralel olarak gelişmiş bir bilim dalıdır. Bu genel yaklaşım ışığında, sağlık ekonomisi, sağlık sektörüne ayrılmış olan tüm kaynakların sağlık işgücü, sermaye, bina, tıbbi ekipman vs. - maksimum düzeyde sağlık hizmeti üretmek amacıyla, en etkili ve verimli şekilde nasıl kullanılacağını ve üretilen bu hizmetin topluma en iyi şekilde nasıl bölüştürülebileceğini bulmayı amaçlayan bilim dalı olarak tanımlanabilir SAĞLIK HĐZMETLERĐ Tanımı tarihli ve 224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun un 2. maddesinde Sağlık Hizmetleri şöyle tanımlanmaktadır: Đnsan sağlığına zarar veren çeşitli faktörlerin yok edilmesi ve toplumun bu faktörlerin tesirinden korunması, hastaların tedavi edilmesi, bedeni ve ruhi kabiliyet ve melekeleri azalmış olanların işe alıştırılması (Rehabilitasyon) için yapılan tıbbi faaliyetler sağlık hizmetidir. Sağlık hizmetlerinin tüketimi, genellikle hastalık ya da hastalık belirtisinin oluşması durumunda başlamaktadır. Sağlık hizmetine olan ihtiyacın yeri, zamanı, ölçüsü ve kimlerce isteneceği önceden belirlenemez. Örneğin bulaşıcı ve salgın hastalık epidemileri, sağlık hizmet talebi ve tüketiminde patlamaya yol açarken, ekonomik krizler talebi kısar. Sağlıklı bir insanın kaza geçirmesi sonucu, aniden 3 Kenan Bulutoğlu, Kamu Ekonomisine Giriş, 7. Baskı, Maliye ve Hukuk Yayınları,Ocak 2008, S Tokat, M., Sağlık Ekonomisi, Seçim, H. (Ed.), Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 793, Eskişehir, Etam AŞ Web-Ofset, (1994). 4

9 sağlık hizmetine ihtiyaç duyması halinde, sağlık hizmetine olan ihtiyacını önceden belirlemesi mümkün olamaz Sağlık Hizmetlerinin Sınıflandırılması Koruyucu Sağlık Hizmetleri tarihli ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununda belirtilen sağlık hizmetleri kapsamında bulunan koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetler den ilki koruyucu sağlık hizmetleridir. Sağlığı koruyucu hizmetlerde kişinin doğrudan yararlanması ikincil, bir bütün olarak toplumun yararlanması asıl amaçtır. Koruma hizmeti hem aşılanan bağışıklık verir, hem de bulaşıcılığı azaltarak kamusal fayda yaratır. Sağlık koruma (önleyici hekimlik) sağlıklı insanların sağlam kalmasını amaçlar. Sistemli ve belirli zamanlarda aşılanma dışındaki hastalığı önleyen, koruyucu sağlık hizmetleri; çevre temizliği, pazarlanan besin maddelerinin tüketime elverişlilik standartlar, ve başka yasal düzenlemelerdir. Bu eylem ve düzenlemelerde toplumu hastalıktan korur, hastalığa direnci artırarak toplumsal fayda yaratır Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri Tedavi edici sağlık hizmetleri; hastalık, sakatlık gibi durumlarla karşılaşanların, bu durumların yarattığı zararlardan kurtarılması için yapılan hizmetlerdir. Kişilerin çalışma gücündeki geçici veya sürekli kayıp nedeni ile kazancın da kesilmesi ile neticelenen çalışma gücünün kişiye yeniden fazlası ile kazandırılması gayretleridir. Ayakta tedavi, yatarak tedavi ve evde bakım hizmetleri olarak çeşitli şekillerde uygulanabilir. Koruyucu sağlık hizmetlerine göre tedavi edici 5 Sevinç Tokalaş, Kamu Hizmetlerinin Satın Alınması, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Đstanbul Kenan Bulutoğlu, Kamu Ekonomisine Giriş, 7. Baskı, Maliye ve Hukuk Yayınları,Ocak 2008, S

10 sağlık hizmetleri daha pahalı bir sistemdir. Ayrıca tedavi edici sağlık hizmetlerinde kişisel fayda daha ağır basmaktadır. Hizmetten faydalanan doğrudan bir özel fayda elde etmektedir. Dışsal fayda ise kişinin tedavi edilmesi sonucu toplumdaki diğer bireylere hastalık bulaştırma riskinin azaltılması ya da tedavi altına alınması ile topluma verebileceği zararların (psikiyatrik hastalar gibi) engellenmiş olması halinde ortaya çıkar. 7 Tedavi edici hizmetlerin bir özelliği de müdahalenin hastanın vücudunda yapılmasıdır. Bu sebepten, tedavinin dışarıdan faydalarını diğer toplum üyelerinin alabilmesi için, hastanın tedaviye ihtiyacı olduğunu bilmesi ve tedaviyi istemesi gereklidir. Bilgisizlik, gelirsizlik tedaviden korku, tedaviye güvensizlik hastanın tedavi olmasını önlerse, sözü edilen toplumsal faydalar gerçekleşmez. Bu nedenle hastanın iyileştirilmesinde devlet politikasının aktif bir rol üstlenmesi hastadan başka toplumun da yararı içindir Rehabilite Edici Sağlık Hizmetleri Bu tür hizmetler, tıbbi ya da sosyal rehabilitasyonu içerir. Bedensel özürlüler için tıbbi rehabilitasyon; motivasyon, uyum ve moral kaybı yaşayan bireyler için sosyal rehabilitasyon hizmetleri verilebilir. Koruyucu hizmetin bireyi koruyamaması, tedavi edici hizmetin de bireyi sağlığına dönme yolunda tam bir sonuç vermemesi durumunda, bu tür hizmetler üçüncü bir seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır. 9 7 Sevinç Tokalaş, Kamu Hizmetlerinin Satın Alınması, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Đstanbul Kenan Bulutoğlu, Kamu Ekonomisine Giriş, 7. Baskı, Maliye ve Hukuk Yayınları,Ocak 2008, S Gamze H. Dağlı, Türkiye de Sağlık Sektörünün Yapısı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara

11 Kamu Ekonomisi Perspektifinden Sağlık Hizmetlerinin Özellikleri Sağlık Hizmetlerinin Yarı Kamusal Mal Olma Özelliği Kamusal ve sosyal nitelikte olan öyle mal ve hizmetler vardır ki; faydası birimlere bölünebilir. Bedeli yararlananlara ödettirilebilir. Bedel ödemeyenlerin ise söz konusu malların faydasından mahrum bırakılması mümkündür. Bu yüzden bu çeşit mallar serbest piyasa ekonomisi ilkelerine göre özel kesim tarafından üretilebilir. Sağlık hizmetlerine kişisel talep vardır. Bu hizmetlerin bedelini yararlananlara ödettirmek mümkündür. Bulaşıcı bir hastalığa yakalanmış bir kimsenin tedavi ettirilmesi bu kişiye doğrudan bir fayda sağlarken; hastalığın bulaşma riskinin ortadan kaldırılması toplumun diğer bireylerine dolaylı yoldan sağlanan bir dış faydadır. Yarı kamusal mal ve hizmetlerin, doğrudan sunulduğu kişilere sağladığı özel fayda ile toplumun diğer fertlerine sağladığı dış faydanın toplamı, bu çeşit mal ve hizmetlerin sosyal faydasını oluşturur Sağlık Hizmetlerinde Esneklik ve Arz - Talep Sağlık bir mal üretimi olmayıp, bir hizmet üretimidir. Yalnız diğer hizmet sektörlerine göre de oldukça farklılıklar göstermektedir. Örneğin aşılama ve dönemsel denetimler (periyodik kontroller gibi), sağlık hizmetleri bir yana; çürük bir dişin sağaltımı, akut apandisit in opere edilmesi gibi sağlık hizmeti gereksinimleri, sağlık dışı diğer hizmet gereksinimleri ile bir tutulamaz 11 Esneklik (elasticity), arz ve talebi etkileyen faktörlerden fiyat ve gelirdeki değişikliklere arz ve talebin verdiği cevabın ölçüsüdür. En sık kullanılan ölçü Talebin Fiyat Esnekliği (Price Elasticity of Demand) dir. Bu talep edilen miktardaki orantısal değişikliğin fiyattaki orantısal değişikliğe oranıdır. E= (D M / M) / ( D F / F) E= -1 0 Fiyat Esnek Olmayan Talep 10 Prof. Dr. Osman Pehlivan, Kamu Maliyesi, Derya Kitapevi, Eylül 2003, S Ahmet Saltık, Sağlık Ekonomisinde Yeni Kavramlar, Toplum ve Hekim, Ankara, Temmuz- Ağustos 1995, Cilt10, S.68, s.38 7

12 E= Fiyat Esnek Talep (D M: Talep Miktarındaki Değişiklik, M: Talep Edilen Đlk Miktar, D F: Fiyattaki Değişiklik, F: Đlk Fiyat Düzeyi) Sağlık hizmetlerinde olduğu gibi Bir fiyattaki artışa karşın talep oluşuyorsa bu mal veya hizmete fiyat esnek olmayan talep - price inelastic demand denir. Normalde ise talebin esnekliği negatiftir. Eğer mal veya hizmetin esneklik sonucu 0 (sıfır) çıkıyorsa; fiyat tam esnek değildir. 12 Sağlık bir mal üretimi olmayıp, bir hizmet üretimidir. Yalnız diğer hizmet sektörlerine göre de oldukça farklılıklar göstermektedir. Örneğin aşılama ve dönemsel denetimler (periyodik kontroller gibi), sağlık hizmetleri bir yana; çürük bir dişin sağaltımı, akut apandisit in opere edilmesi gibi sağlık hizmeti gereksinimleri, sağlık dışı diğer hizmet gereksinimleri ile bir tutulamaz. 13 Sağlık sektörünün ekonomik sistemi; arz - talep, optimal fiyat ve finansmandan oluşmuş olup ekonomik özelliklerini aşağıdaki başlıklar altında toplayabiliriz. Sağlık hizmetlerinin talep esnekliği katıdır. Sağlık hizmetlerinin bir bölümü toplumsal özellik taşır. Sağlık hizmetlerine olan talep tesadüfîdir. Sağlık hizmetlerinde kişinin talebini hekim belirler. Hasta almış olduğu sağlık hizmetlerinin kalitesini ve karakterini ölçme yeteneğine sahip değildir. Sağlık hizmetleri çoğu kez kar amaçlı olmayıp sosyal amaçlıdır Tutar ve KILIÇ Türkiye nin sağlık sektöründeki ekonomik gelişmişlik potansiyeli ve farklı ülke örnekleriyle mukayesesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, _._.B.F. Dergisi (C.IX,S Ahmet Saltık, a.g.e. 14 TOKAT, M. (1990), Sağlık Ekonomisi, Milli Prodüktivite Merkezi (Özel Say,), Ankara. (Giriş Tarihi: ). 8

13 Serbest piyasa mekanizmasının sağlık hizmetlerinde işleyişi şu şekilde gerçekleşmektedir. - Hastaneler kar amacı güden kuruluşlar olarak, hastalara sundukları hizmet çeşidi ve süresine göre belirleyecekleri fiyatları uygularlar. - Doktorlar da sağlık kurumlarından bağımsız olarak özel muayene için bedel alırlar. - Özel firmalarca üretilen ilaç ve diğer tıbbi malzemeler hastane, doktor ve hastalara satılır. Bu şekilde çalışan sağlık sistemi serbest piyasa mekanizması için büyük avantaj oluşturmaktadır; ikinci avantajı ise; hastaların seçim özgürlükleridir. - Sağlık hizmetinin piyasaya bırakılması olanaklıdır, ancak piyasa mekanizmasının işleyişi çeşitli sakıncalar yaratacaktır, dolayısıyla sağlık hizmetlerinde piyasa başarısızlığı çok önemli bir sorundur. Piyasa başarısızlığının ya da yetersizliğinin çeşitli yönleri vardır. - Sağlık hizmetinin küçük bir bölümü bölünemeyen hizmet niteliğindedir. Böyle bir hizmetin yararını fiyat karşılığında sunmak ve fiyat ödemeyenleri dışlamak olanaksızdır. Bu tür hizmetleri piyasa mekanizmasının üretmesi olanak dışıdır. - Dış fayda yaratan sağlık hizmetleridir. Dış fayda nın sağlık hizmetlerindeki klasik örneği bulaşıcı hastalıklara karşı aşıdır. Aşı yaptıran kişi kendini koruduğu gibi başkalarına bulaştırma şansını da düşürdüğü için tanımadığı, bilmediği kişileri de korumuş, yararlandırmış olmaktadır. - Kuşkusuz sağlık hizmetlerinde devlete özel bir görev yüklenmesinin önemli bir nedeni de sağlık hizmetine bakıştır. Sağlık hizmetinin tümüyle piyasaya bırakılması demek, bundan yararlanmanın gereksinime göre değil, satın alma gücüne göre belirlenmesi demek olacaktır. Bu da gelir ve servet farklarına göre büyük eşitsizlikler yaratacağı gibi, düşük gelirli kesimlerin bazı hizmetlerden hiç yararlanamaması sonucuna yol açacaktır Tutar ve KILIÇ a.g.e. 9

14 Sağlık Hizmetlerinde Maliyet/ Etkililik Analizi Maliyetler; a)sağlık hizmetlerinin organizasyonu işletme maliyetleri: -Sağlık Personelinin zamanı ve ücretleri -Tıbbi ve diğer sarf malzemeleri (ilaç, yemek, temizlik, alet, malzeme, enerji,amortisman) b) Hasta ailesinin sebep olduğu harcamalar. -Hasta ailesinin ekonomik harcamaları -Kaybedilen işgücü maliyeti -Psikolojik maliyetler c)sağlık sektörü dışındaki kayıplar Çıktılar; aa)hastanın fiziki ve sosyal işlevindeki değişmeler bb) Kaynak kullanımında değişmeler (Parasal avantajlar) - Sağlık hizmetleri organizasyonu ve işletmesiyle ilgili olarak -----Asıl hastalık için -----Bu hastalığa bağlı diğer hastalıklar için -Hasta ve ailesinin faaliyetleri ne bağlı avantajlar -Harcamalarda tasarruf ve kayıp iş gününden tasarruf cc) Hastanın ve ailesinin hayat kalitesindeki iyileşmeler(utility Sağlıkta maliyet-etkililik yöntemi şu dört şekilde kullanılabilmektedir: 1.Maliyet kar analizi (cost benefitanalysis) 2.Masraf minimizasyonuanalizi (cost minimisationanalysis) 3.Maliyet / etkililik analizi (cost/ effectivenessanalysis) 4.Maliyet / fayda analizi (cost/ utilityanalysis) Sağlık hizmetlerinin ekonomik değerlendirilmesinde en çok kullanılan yöntem maliyet / etkililik analizi yöntemidir. Bu yöntemde yapılan ekonomik 10

15 değerlendirmenin esası, sunulan farklı sağlık hizmetlerinden elde edilen çıktılardan daha az maliyetle elde edilenin seçilmesidir. Ancak bu yöntemi maliyet minimizasyonu ile karıştırmamak gerekir. Maliyet / etkililik yönteminde elde edilen çıktı, maliyet minimizasyonunda olduğu gibi eşanlamlı değildir. Bunu bir örnekle açıklamak gerekirse: böbrek transplantasyonu ile kalp cerrahi hizmetlerinin karşılaştırılarak hangisinin daha etkili olduğu araştırılacak olsun: Böbrek transplantasyonu (X), Kalp cerrahisi (Y) ile gösterilsin. Böbrek transplantasyonu ile kazanılan yaşam yılı(m), Kalp cerrahisi ile kazanılan yaşam yılı(n) olarak kabul edilecek olursa, burada yapılacak değerlendirme, her bir faaliyetin kazandırmış olduğu yaşam yılının maliyetlerini (C) hesaplamak ve karşılaştırmaktan ibarettir Hangisi daha ucuza mal ediliyorsa o faaliyet ekonomik olarak daha etkili kabul edilecektir. Bu açıklamayı formüle edecek olursak: Dolayısıyla; Arasında mukayese yapılarak yaşam yılı daha ekonomi olan tıbbi faaliyet seçilmiş olacaktır. Bir başka örnekte hastane için verilebilir. Örneğin aynı amaçlı üç hastanenin herhangi bir servisinde yatan hastaların ortalama hasta günü maliyetleri hesaplanırsa, bunlar arasında benzer hizmeti daha ucuza sağlayan hastane o servis için daha maliyet etkili çalışıyor olacaktır. 11

16 Gerek herhangi bir hastanenin kendi iç faaliyetlerinin etkili çalışıp çalışmadığını ortaya koymak, gerekse birbirine benzer hastaneleri ekonomik açıdan karşılaştırmak için çok etkili bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Sağlık hizmetlerinin ekonomik etkililiğini gösteren diğer bir yöntemde maliyet / fayda analizidir. Bu yöntemde yapılan değerlendirme maliyet / etkililik yönteminin eksikliğini gideren bir yöntem olması nedeniyle teknik açıdan üstün bir yöntemdir. Çünkü bu yöntemde belli bir maliyetle elde edilen çıktının kalitesi de dikkate alınmaktadır. Kazanılan yaşam yılı veya gününden hastayı en çok memnun eden faaliyetin seçimi yapılacaktır. Yani sayı değil kaliteyi ön plana alan bir yöntemdir. Ancak bu yöntemi kullanmak pratikte kolay değildir. Zira hem kaliteyi, hem de maliyetleri sağlıklı şekilde ölçmek gerekecektir ki bu da her zaman kolay olmaz DÜNYADA SAĞLIK HĐZMETLERĐ OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları Toplam sağlık harcamaları açısından ele alındığında ABD nin, Türkiye nin GSYH nın yaklaşık 7 katı, Fransa nın ise ülkemiz GSYH na eşit tutarda bir sağlık harcaması yaptığı görülmektedir. Ülkemiz toplam sağlık harcamalarının GSYH.ya oranı açısından da gelişmiş ülkeler ortalamasının yaklaşık yarısı düzeyinde olduğu, ABD nin ise ¼ ü oranında bir paya sahip olduğu anlaşılmaktadır. 16 TOKAT, M. A.g.e 12

17 Tablo.. OECD Ülkeleri 1997 Yılı Sağlık Harcamalarına Đlişkin Temel Göstergeler Kişi başına düşen sağlık harcamaları göstergesi açısından ise gelişmiş ülkeler arasında mukayese kabul etmeyecek düzeyde, yaklaşık 17 kat düzeyde bir farklılık izlenmektedir ki bu fark belki de sağlık hizmetlerine ayrılan payın ülkeler arası mukayesesinde en çarpıcı göstergedir. 17 OECD ülkelerinin kişi başına toplam sağlık harcamasına bakıldığında 2005 yılında Türkiye satın alma gücü paritesine göre 586 ABD$ değeriyle son sırada yer 17 Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Sağlık Hizmetlerinde Etkinlik Özel Đhtisas Komisyonu Raporu, DPT Yayınları, Yayın No :2561, Ankara

18 almaktadır. Kişi başına en fazla harcama yapan ülke ise Amerika Birleşik Devletleri dir yılında OECD ülkeleri kişi başına ortalama 2437 $ sağlık harcaması gerçekleştirirken ABD 6037 $ ile en yüksek kişi başı sağlık harcamasını gerçekleştirmiş, 5352 $ lık kişi başı sağlık harcamasıyla Lüksemburg ABD yi takip eden ülke olmuştur. OECD ülkeleri içerisinde daha az gelişmiş olarak kabul edilen Kore 1138 $, Polonya 814 $, Meksika 655 $ kişi başı sağlık harcaması gerçekleştirmiştir. Aynı yıl Türkiye gerçekleştirdiği 562 $ lık sağlık harcamasıyla OECD ülkeleri arasında en düşük kişi başı sağlık harcamasını gerçekleştiren ülke olmuştur Dr. Cevdet Kemal KARA, Hekimlerin Đlaç Seçiminde Đlaç Fiyatının Etkisinin Değerlendirilmesi, T.C. Sağlık Bakanlığı Ankara Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Koordinatörlüğü, Aile Hekimliği Uzmanlık Tezi, Ankara

19 Tablo OECD Ülkelerinin Kişi Başına Toplam Sağlık Harcamasının Satın Alma Gücü Paritesine Göre Dağılımı, (ABD $) Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi 2005 e kadar OECD ülkeleri arasında en düşük değerde sağlık harcaması yapan ülke Türkiye olmuş 2001 krizi kişi başına toplam sağlık harcamasının satın alma gücü paritesine göre dağılımını düşürmemiş diğer ülkelerdeki gibi yavaş bir artışla devam etmiştir. 15

20 Kaynak:OECD Health Data 2007 Yukarıda toplam sağlık harcamalarının gayri safi yurtiçi hasıla ya oranının OECD ülkelerinde 1995 ten 2005 e değişimi karşılaştırmalı olarak gösterilmektedir. Türkiye 10 sene içerisinde iki katını aşan bir gelişme göstermesine rağmen OECD ortalamasının gayet altında seyrettiği göze çarpmaktadır. Türkiye de 2005 toplam sağlık harcamasının GSYĐH e oranı %7,6 dır. OECD ülkelerinin ortalama değeri ise %9,0 olarak görünmektedir. 16

21 Kaynak: erişim tarihi : OECD ülkelerinde kamu ve özel kişi başı sağlık harcamaları grafiğinde de görüldüğü gibi kişi başına sağlık harcaması en düşük OECD ülkesi Türkiye dir. OECD ülkelerinde sağlık harcamaları GSYĐH ya oranla daha fazla artış trendedir. En düşük GSYĐH ya sahip olan Türkiye nin en düşük kişi başı sağlık harcamasına sahip olması sürpriz değildir te kişi başı sağlık harcaması 586 $ olmuştur. OECD 2005 ortalaması ise 2759 $ olarak gerçekleşmiştir. Ne var ki, kişi başı sağlık harcaması 200 yılından 2005 yılına gelindiğinde gerçek anlamda önemli bir artış sergilemiştir. Yıldan yıla %5,8 olan artış oranı OECD ortalaması olan %4,3 ten anlamlı derecede yüksektir te Türkiye de 1000 kişiye 1,5 hekim düşerken, OECD ortalaması bunun iki katı olan 3.0 tür. Aynı şekilde Türkiye de 1000 kişiye 1,8 hemşire düşerken, bu değerinde OECD ortalaması olan 8,6 dan oldukça düşük olduğu göze çarpmaktadır te hasta yatağı sayısı 1000 kişiye 2 iken, OECD ortalaması 3,9 yataktır. Çoğu OECD ülkesinde, hayat şartlarının iyileşmesi, toplum sağlığı aracılığı ve tıbbi bakımdaki ilerlemeler sayesinde geçen on yıllara göre doğumda yaşam beklentisinde önemli artış görülmüştür. Türkiye de bu artış en yüksek biçimde kendini göstermiştir dan 2005 e kadar doğumda yaşam beklentisinde 23 yıllık bir artış görülmüştür. Bu artış OECD ülkelerindeki en hızlı artış olmuştur. Şöyle ki, 17

22 1960 ta OECD ortalamasının 20 yıl altında olan bu değer 2005 te 78,6 olan OECD ortalamasının sadece 7 yıl geriside 71,4 değerinde kalmıştır. Bebek ölüm hızı da 1960 taki değeri olan binde 190 dan 2005 te binde 24 e düşmüştür. Yine de bu değer OECD ortalaması olan 5,4 ün 4 katı kadardır. Bebek ölüm hızının en düşük olduğu OECD ülkeleri; Đzlanda, Đsveç, Finlandiya, Norveç, Lüksemburg ve Japonya dır. Türkiye de sigara tiryakilerinin tüm yetişkinlere oranı, 1986 da % 43,6, 2003 te % 32,1 değerlerinde olmuş ve yine bu değerler % 24,3 olan OECD ortalamasından oldukça yüksektir. Sigara tiryakilerinin en az sayıda olduğu Avustralya, Kanada, Portekiz, Đsveç ve ABD de yetişkinlerin % 18 inden daha azı düzeylerinde değerler gözlenmektedir. Obezite oranı Türkiye de 2003 te % 12 iken, çoğu OECD ülkesinde daha yüksek değerlerdedir. Meksika, Birleşik Krallık, Yunanistan, Avustralya ve Yeni Zellanda da % 20 den yüksek iken, ABD de % 32,2 olmuş, Japonya ve Kore de % 3 gibi en düşük değerde gözlenmiştir ( ) How Does Turkey Compare, OECD Health Data 2007, 18

23 Kaynak: erişim tarihi : Yunanistan, USA, Meksika haricindeki OECD ülkelerinde sağlığın finansman kaynağı halen kamu sektörüdür. Türkiye de 2005 te sağlık harcamalarının %71,4 ü kamu kaynaklarından karşılanmıştır. Bu oran %72,5 lik OECD ortalamasına çok yakındır yılında % 62,9 olan bu oran, 5 yıl içinde hızlı bir artış göstermiştir. OECD ülkelerinden Yunanistan da %42,9, ABD de %45.1 olan sağlık harcamalarındaki kamu payı, Norveç, Đzlanda, Danimarka, Đsveç, Birleşik Krallık ve Japonya da %80 in üstündedir. 20 Kamusal kaynakların artışı ile ilgili farklı verilere sahibiz. Örneğin, 2000 yılı Ulusal Sağlık Hesapları na göre, sağlığa akan paranın %62 si kamusal kaynaklardan gelmekte. Kamusal kaynaklar içinde ise, aslan payı %36 ile sosyal güvenlik 20 How Does Turkey Compare, OECD Health Data 2007, ( ) 19

24 kurumlarında. Merkezi bütçe payı, %22 civarında Dünya Bankası Raporu nda ise, kamu sağlık harcamalarının payı, %76. Bu kamusal bölmede, sosyal güvenlik kurumları ağırlığı, kendini hissettirmekte. Son verimiz, 2005 DPT kaynaklı. Burada da, ciddi bir kamu ağırlığından söz edilmiş; %86. Bu verilerin hepsinin doğru olduğu varsayılırsa, kamu sağlık harcamalarının, toplam sağlık harcamaları içindeki payı %62 den, önce %76 ya, sonra da %86 ya çıktığı söylenebilir Dünya Sağlık Örgütü, UNDP ve Sağlık Hizmetleri Türkiye, 1948 yılında kurulan Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) nün kurucu üyeleri arasında yer almıştır lerden sonra Türkiye de yapılan tüm reformlarda DSÖ nün teknik bilgi, uzmanlık ve sistem bilğilerinden yararlanılmıştır de Alma-Ata da kabul edilen Temel Sağlık Hizmetleri Deklarasyonu çerçevesinde, 1980 lerde DSÖ Avrupa Bölgesine üye ülkelerin kendi ülke sağlık sistemleri için uygulamaya koydukları 2000 Yılına Kadar Herkes Đçin Sağlık Hedefleri 38 Hedef Türkiye de 1989 yılında başlatılan çalışmalarla gündemde yerini almıştır yılında herkese sağlık hedeflerini belirleyen Türkiye Ulusal Sağlık Politikası belgesi hazırlanarak DSÖ ne sunulmuştur. Yukarıda anlatılan üç ayrı çalışma, raslantısal olarak ortak sonuçlara ulaşmıştır. Sağlık Bakanlığı 1991 yılında bu çalışmaları bir projeler paketiinde birleştirmeye ve Bakanlıktaki Dünya Bankası Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü çatısı altında takip etmeye karar vermiştir.o tarihlerde anılan birimin üç temel görevi vardı. Bunlar; Dünya Bankası projeleri, sağlık reformu çalışmaları ve ulusal sağlık politikası hazırlamadır Mart 1992 tarihleri arasında, Ankara da, Sağlık Bakanlığının koordinesinde 1.Ulusal Sağlık Kongresi toplanmıştır. Sağlık sektöründeki problemler hakkında farkındalığı arttırmak ve hazırlanan politikalar hakkında ortak bir yol sağlamak için gerçekçi bir süreç oluşturulmuştur. 21 Dr. Ata Soyer. Halk Sağlığı Uzmanı,Ak Parti Hükümeti, Sağlıkta Üç Yıl Ne Yaptı/Yapamadı?, Yedinci Tıpta Uzmanlık Eğitimi Kurultayı, Đzmir

25 Toplumun sağlık düzeyini ve sağlık sisteminin etkinliğini arttırmak. Ülkedeki coğrafi, kentsel ve kırsal farklılıkları azaltarak hakkaniyetli dağılımı sağlamak. Verimliliği arttırıp, etkili sağlık hizmetleri sunumu için kaynaklarda rasyonel kullanımı sağlamak. Hasta memnuniyeti için sağlık hizmetlerinin kalitesini arttırmak ve hizmetlerde sonuçları geliştirmek. konularında bir yıl süreyle ulusal ve başta DSÖ olmak üzere Uluslararası kuruluşların görüşü alınıp detaylarıyla tartışılarak bir sağlık reformu teklifini de kapsayan politika dokümanı hazırlanarak 1993 yılında 2.Ulusal Sağlık Kongresinde sunulmuştur. Önerilen reformlarda ; Yapısal reformlar, Hizmet sunumu alanındaki reformlar, Sağlık finansmanı reformları ve Diğer alanlarda yapılacak reformlar (Sağlık yöneticilerinin eğitimi, Hemşirelik eğitiminin lisans düzeyine çıkarılması, Doktorlara süzgeç vazifesi görecek pratisyen hekimler yetiştirmek, Bir Ulusal sağlık akademisi kurarak yeni tip insan gücü geliştirmek ve Ulusal sağlık enformasyon sistemi kurmaktır.) -16/05/2008 Birleşmiş Milletler (BM), Đkinci Dünya Savaşı sonrası yapılanmasında anlayış olarak farklı üç temel birim içeriyordu: Barış gücü; uzmanlaşmış birimler [DSÖ ve Dünya Bankası (DB) gibi]; fon ve programlar [BM Çocuk Sağlığı Fonu (UNICEF), BM Nüfus Etkinlikleri Fonu (UNFPA), BM Kalkınma Programı (UNDP) gibi]. DSÖ nün diğerleri arasında önemli ve etkin, özel bir konumu vardı; savaşın yaralarını saracak teknik etkinlikleri üstlenecekti. Kuruluş anayasasına sahip ve sağlıktan sorumlu tek birim olarak DSÖ nün, özellikle savaş sonrası yıkımdaki toparlayıcı rolü çok büyüktü. Kararlarını tüm dünya ülkelerinin eşit oylarıyla temsil edildiği Genel Kurul da alması, en büyük ve demokratik gücünü oluşturuyor, özellikle azgelişmiş dünyanın ilgi ve güvenini kazanıyordu. Dünyadaki gelişen toplumsal akımların etkisine giderek daha fazla giren DSÖ, 1978 de Alma Ata da beklenen açılımı yaptı. DSÖ Genel Kurulu bu kez Herkes için Sağlık amacıyla toplanıyor, 2000 yılında yerkürede yaşayan tüm 21

26 bireylerin sağlığa kavuşmasını amaçlayan bir etkinlik öneriyordu. DSÖ nün UNICEF le birlikte düzenlediği bu toplantı Huxley in iyi niyet bakışıyla örtüşüyordu. Konunun uzmanlarına göre Herkes için Sağlık çok edilgen bir kavramdı. Ulaşılması, elde edilmesi için önemli bir girişim, etkin bir atılım gerektirmiyor, populist siyaset anlayışıyla gerçekleştirilebilecek yüzeysel bir yaklaşım olarak görülüyordu. Doğu ve Kuzey Avrupa ülkeleri, Küba, Kanada, Birleşik Krallık, Türkiye gibi modellerde ülkelerin siyasal yapılanmasına koşut herkes için sağlık modelleri tümüyle ya da bir ölçüde kurulmuştu. Sağlık örgütlenme modellerini ulusal ve tümelci olarak kurmuş ve önemli kazanımlar sağlamış olan bu ülkelerde, Birincil Sağlık Hizmeti modelinin ne olduğu çabuk kavrandı; ancak sağaltım hekimliği dışındaki kavramlara yabancı olan ülkeler için kavram soyut, karmaşık ve anlaşılmaz olarak kaldı. Herkes için Sağlık girişimi sağlam bir senaryo ile düzenlenmişti. DSÖ tüm ekibini, dünya çapında devinime geçirmişti. Tüm üye ülkeler katılım ve desteğe ikna edilmişti. Seçilen toplantı yeri dönemin (1978) yükselen değerleri içinde en önde giden politik gücün (SSCB) tüm dünyaca en beğeni ile kabul görecek vitrini (Alma-Ata, Kazakistan) idi. Tüm bu büyüleyici unsurlar içinde kuşkuyla karşılanan, ne işi var dedirten tek öge, o güne dek çocuk sağlığı gelişimine alçak gönüllü katkılarda bulunmaya çalışan UNICEF in DSÖ ile kol kola ve eşit statüde bulunması idi. UNICEF de nereden çıkmıştı? Bu denli büyük eşitlik, hak, görev söylemleri arasında, o zamana dek minik bedenlerle özveriyle ilgilenmekten başka sağlık politikası görüşüne sahip olmayan çocukçuların toplantıda ne işi vardı? Yoksa toplantı Kızılhaç anlayışının bir yansıması mıydı? Öyle olduğu toplantıdan sonra Alma-Ata nın duyurulması ve tanıtımı ağırlıklı olarak çocukçularca üstlenildiğinde anlaşılacak, açıklama içeriğinde ilk okunuşta es geçilen kavramlar, yıllar içinde daha açık anlaşıldıkça görüntü netleşecekti. Alma-Ata bir göz boyamadan, herkes için sağlık bir aldatmacadan öteye gidemiyordu. Alma-Ata bildirisi, azgelişmiş dünyada konunun içinde olan profesyonellerce de şaşkınlıkla izleniyordu. Eee, n olmuş yani?. Yazılanlar kendi ülkelerinde olmasa bile Doğu Avrupa da, Latin Amerika da, Güneydoğu Asya da, Afrika da, sosyalist rejimlerce yıllardır planlı biçimde yürütülüyor, onlara benzer modeller oluşturmaya çabalayan Birleşik Krallık, Đskandinav ülkeleri ve Türkiye de bile benzer adımlar atılmaya çabalanıyordu. Ne olmuştu da bazı toplumlarda yıllarca görmezden gelinen çabalar, 22

27 şimdi resmi nitelik kazandırılarak evrenselleştiriliyordu? Aslında değişen önemli bir şey yoktu. Üçüncü dünya ülkelerinden gelen baskı sonucu yeni modeller üretilmiş gibi gösteriliyor, bir yandan da UNICEF ve DB devreye sokularak dengeler kuruluyor; aynı anda hem gaza, hem frene basılıyor, sağlıkta politika üretmek adına gerçekte apolitizasyon sürecine giriliyordu. Đzleyen yıllarda DSÖ nün başına Hiroshi Nakajima nın -hem de iki dönem- seç(tir)ilecek olması bu sürecin daha açık anlaşılmasını sağlayacaktı. Herkes için Sağlık, beklendiği gibi, çok yaygın kabul gördü. Eşitlik, sağlık hakkı, herkese hizmet gibi, belirli politik ve ekonomik tabana dayalı olmayan soyut ve yuvarlak kavramlar beğeni uyandırmış, çekici bulunmuştu. Gerçekte kavram iki zayıf halkadan oluşuyordu: Birincisi, yaklaşımın kabul görmesi için hükümetler, çalışanlar, işverenler, yerel toplumlar ve yönetimler, eğitim ve din önderleri, gönüllü kuruluşlar gibi tüm birimlerin ortak çaba ve dayanışması gerekiyordu. Đkincisi, DSÖ nün artık herkesçe bilinen sağlık tanımı fiziksel, akılsal ve toplumsal açıdan tam iyilik durumu (WHO 1946), profesyonellerce çok idealist bulunuyor, ölçülebilir amaçlardan yoksun olması nedeniyle ulaşılamayacak denli düşsel görülüyordu. Avrupa Bölgesi daha somut bir adım attı ve ulaşılabilir 38 hedef saptayarak, bunlara erişme yollarıyla birlikte yayımladı (WHO 1988). Zaten o yıllarda- yaygın ve önemli sağlık sorunları bulunmayan Avrupa da Herkes için Sağlık ciddi bir önem taşımıyor, biçimsel düzenleme gerektirmenin ötesine geçmiyordu. 22 UNDP (Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı) 2008 de genç ülke nüfusumuz ve potansiyeli hakkında bir rapor hazırlamış ve yayımlamıştır. UNDP'nin "Türkiye'de Gençlik" raporu, iyi bir gelecek için Türkiye'nin gençlerine katma değerli işler, okul öncesi eğitimde eşitlik ve gençlerin sağlığına özel politikalar öneriyor. Yoksa ufukta işsizlik, yoksulluk ve toplumsal sorunlar var. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın (UNDP) Türkiye'nin insani gelişimiyle ilgili 2008 raporunun başlığı "Türkiye'de Gençlik". Rapor, Türkiye'nin geleceğini hazırlamak için 15 yıllık bir süresinin olduğuna, bu sürede artacak genç nüfusun Türkiye için bir insani gelişim fırsatı olduğuna dikkat çekiyor ve bundan 22 Gazanfer Aksakoğlu, Herkes Đçin Sağlık tan Hedef 21 e: Dünya Sağlık Örgütü Değişiyor, Toplum ve Hekim, 2002; 17:2: de yayımlanmıştır 23

28 yararlanılabilmesi için istihdam, eğitim ve sağlık politikalarının yeniden biçimlendirilmesini öneriyor. BM'nin Türkiye'deki koordinatörü Mahmood Ayub (Mahmut Eyüp) "Genç kadın ve erkekleri Türkiye'nin geleceği. Becerileri ve hevesleri var. Ama bunu tam olarak kullanma olanakları sağlanmalı" diyor. Raporun Türkiye'de gençlerin durumuyla ilgili dikkat çektiği bazı veriler ve bilgiler şöyle: Ülkede yaş arası 12 milyondan fazla kişi var. Gençlerde işsizlik oranı yüzde Genç nüfusun yüzde 40'ı, yani yaklaşık 5 milyonu çalışamıyor veya okula gidemiyor. Genç kadınların gelecek umutlarını sekteye uğratan cinsiyet ayrımcılığıyla yeterince mücadele edilmiyor. 15 yıl sonra nüfusun yüzde 70'i çalışabilir yaşta olacak Nüfus artışı istihdam artışından çok daha fazla. Eğitimli genç nüfus iş bulmakta zorlanıyor. 15 yıl sonra, ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 70'i çalışabilir yaşta olacak. Çalışabilir yaştaki nüfus 2040'a kadar artış oranı azalsa da- artacak. Rapor, "görünmez" diye nitelediği genç nüfusa özel bir ilgi gösterilmesi gerektiğini söylüyor. Bu 2,2 milyon genç kadının arasında ne okula gidebilen ne de çalışabilenler, fiziksel engelliler, iş bulma umudunu yitirmiş olanlar, yasayla ihtilafa düşmüş olanlar ve sokağa itilmiş olanlar var. Politika önerileri arasındaysa şunlar var: Dijital teknoloji: Gençlerin dijital teknolojiye daha kolay erişmesi sağlanmalı. Okul öncesi eğitim: Okul öncesi eğitime özel önem verilmeli. Farklı sosyoekonomik arka planlardan gelen çocukların nitelikli okul öncesi eğitime erişimi güvence altına alınmalı. Böylece ilkokula daha eşit bir başlangıç sağlanabilir. Ergen sağlığına yatırım: Gençlerin sağlığına da özel önem verilmeli. Ergen sağlığı alanına doğru yatırımlar yapılmalı. Đstihdam: Mevcut emek gücünün vasıfları meslek eğitimleri ve meslek içi eğitimlerle yükseltilmeli. Geleneksel sektörler yüksek teknolojiyle modernleştirilmeli. Tarımla 24

29 ilgili sektörler desteklenmeli. Gençlerin işlettiği bilişim teknolojisi şirketlerinin sayısı artırılmalı. En önemlisi istihdam stratejisi: Rapora göre en önemli nokta bir istihdam stratejisine sahip olmak. Bunun için istihdam artışıyla ilgili en önemli özellikleri, kısıtları ve fırsatları belirlemek gerekiyor. Katılımcı politikalar: Rapor gençlerin siyasi kurumlara güvenmesini sağlayacak katılımcı zihniyetle üretilmiş politikalara da ihtiyaç duyulduğunu söylüyor. (TK) Kaynak: (BĐA Haber Merkezi Ankara -25 Mart 2008, Salı) UNDP Türkiye, Sağlıkta Dönüşüm Projesi'nin hayata geçirilmesi için Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'na uygulama desteği veriyor. Proje, sağlık göstergelerinin iyileştirilmesini, insan yaşamı kalitesinin yükseltilmesini ve değişik bölge ve sosyo-ekonomik gruplar arasındaki farklılıklarının giderilmesini amaçlıyor. Bu çerçevede projenin uygulanması ve bunun süreçlerinin ülke çapında sağlık kurumları yöneticilerine ve çalışanlarına açıklanması için bir saha koordinatörlüğü sistemi başlatıldı. UNDP'nin proje kurallarına göre, kendileri de doktor olan 16 saha koordinatörü istihdam edilerek, projenin başlatıldığı 1 Ocak 2007 tarihinden beri Türkiye'nin birçok bölgesindeki sağlık tesislerinde çalışmalar sürdürülüyor. Ayrıca, Sağlık Bakanlığı'nda daha dinamik bir iç mekanizma kurulması için yeni bir kapasite geliştirme anlayışı da benimdendi. UNDP, ulusal sağlık sisteminin sürdürülebilirliğinin sağlanması için iyileştirme yapılması gereken alanlarda, özellikle sağlık hizmetlerinin mali yönetimi, istihdam politikası ve ürün/hizmet tedariki alanlarında, Sağlık Bakanlığı'na destek veriyor. Saha koordinatörleri, gittikleri pilot illerde Sağlıkta Dönüşüm Projesi'nin (SDP) uygulanmasını değerlendiriyor ve izleme (monitoring) çalışmaları yapıyor. Şimdiye kadar, aralarında köy sağlık ocaklarının, kliniklerin, dispanserlerin ve hastanelerin bulunduğu yaklaşık 12 bin tesis ziyaret edildi. Buralarda yönetici ve personele SDP'nin özü ve öncelikleri konusunda uygulamalı açıklamalar yapıldı. Hastaya odaklı hizmetin önemi vurgulandı. Bu kurumlaşma çabalarının özündeki 25

30 amaç, ülkedeki farklı bölge ve iller ile merkezi yönetim, yani Sağlık Bakanlığı, arasındaki koordinasyon boşluğunun kapatılması. SDP'nin başlıca beş alandaki spesifik hedefleri şunlar: (i) Sağlık Bakanlığı'nın politik karar ve yönetim mekanizmalarının daha etkin hale getirilmesi için yeniden yapılandırılması; (ii) ülke çapında bir sağlık sigorta fonunun kurulması; (iii) temel sağlık ve bakım hizmetleri için aile doktorluğu uygulamasının başlatılması; (iv) mülkiyet alanına bakılmaksızın tüm hastanelerin mali ve yönetimsel özerkliğe kavuşturulması; ve (v) sağlık kurumlarında tam teşekküllü bilgi işlem sisteminin kurulması. Türkiye'de hala büyük bir nüfus kesiminin sağlık ve temel bakım hizmetlerine çok az erişimi var veya hiç yok. Yoksulluk, bebek ve anne ölümlerinin azaltılması gibi temel sağlık hedeflerine ulaşılmasının önünde büyük bir engel oluşturuyor. Sağlıkta Dönüşüm Projesi, sağlık statüsü göstergelerinin iyileştirilerek, Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri'nin paralelinde, Türkiye'de insan ömrünün uzatılması, bireylerin yaşam kalitesinin yükseltilmesi, ve değişik bölge ve sosyoekonomik gruplar arasındaki farklılıkların azaltılması için çalışıyor. Proje saha koordinatörleri, ülkenin tüm yörelerinde sağlık ve temel bakım hizmetlerine erişilebilirliğin sağlanmasını, bu hizmetlerin genel kalitesinin güçlendirilmesini, ve sağlık sektörü kurumlarının idari kapasitelerinin sağlamlaştırılmasını hedefliyor. Sağlıkta Geçiş Projesi ile uyumlu olarak belirlenmiş amaçlar; Sağlık Bakanlığı nın daha etkin idare ve politika oluşturma amacıyla yeniden yapılandırılması, genel bir sağlık sigortası fonu oluşturulması, temel sağlık hizmetlerinin verilmesine yönelik bir model olarak aile hekimliği uygulamasının başlatılması, mülkiyete bakılmaksızın bütün hastaneler için mali ve idari özerkliğin sağlanması ve tam olarak bilgisayara dayanan bir sağlık ve sosyal bilgi sisteminin kurulmasıdır. Bu bağlamda, Saha ve Eğitim Koordinatörleri Sağlık Bakanlığı Ulusal Dönüşüm Programının ülke çapında etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak için Adana, Gaziantep, Istanbul, Bursa, Izmir, Eskisehir, Konya, Ankara, Erzurum, Van, Diyarbakir, Antalya, Kayseri, Elazig, Samsun illerinde bulunan sahalarda ve özellikle de pilot illerde çalışarak 26

31 proje kapsamındaki önemli ve temel uygulamaların izlenmesi ve idare edilmesiiçinistihdamediliyor. Sağlıkta Geçiş Projesi nin (SGP) belgelerinde yer alan maddi, teknik, idari ve yönetimsel hükümlere uygun olarak etkin ve zamanında uygulanmasını kolaylaştırmak üzere projenin uygulanmasına destek veriliyor. Temel olarak proje, SGP'nin etkin bir şekilde uygulanması amacıyla Sağlık Bakanlığı'na idari ve teknik destek hizmetleri sağlıyor. Bu kapsamda, UNDP Türkiye ofisi projenin etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi için gerekli olan ulusal sahiplenme ve sürdürülebilirlik için büyük önem taşıyan alanlarda, özellikle sözleşme müzakeresi, sözleşme imzası, seyahat yetkilendirilmesi ve düzenlemesi, mali yönetim, istihdam ve satınalma konusunda Sağlık Bakanlığı nda bulunan Proje Yönetim Destek Birimine, bu projeyi etkin ve başarılı bir şekilde gerçekleştirmesinde destek veriyor. Projede uygulanmaya başlanan UNDP kural ve yönetmelikleri çerçevesinde, Sağlık Bakanlığı nın daha dinamik bir iç mekanizma oluşturabilmesi amacıyla bakanlık bünyesinde yeni bir kapasite geliştirme anlayışı getiriliyor. Projenin kalkınma amacı, Türkiye ve öteki orta gelir düzeyindeki ülkeler ve AB üyesi ülkeler arasındaki sağlık hizmetlerine erişim, kalite ve kullanım alanlarındaki farkın azaltılmasıdır. Bu sebeble bu proje yönetişimin, verimliliğin, kullanıcı ve sunucu tatmininin artırılması ve Türkiye'deki sağlık sisteminin uzun dönemdekimalisürdürülebilirliğininsağlanmasınıamaçlıyor. Proje, 'de Sağlık Bakanlığı bünyesindeki özerk bir Proje Yönetim Destek Birimi tarafından UNDP Ülke Đşbirliği Çerçevesi kapsamında tercih edilen usul ve UNDP-Dünya Bankası Grubu Maliyet Paylaşımı Düzenlemesine ilişkin seçilen usul olan ulusal uygulama çerçevesinde ulusal düzeyde uygulanıyor. ( 27

32 DB ve Sağlık Politikaları DSÖ ile aynı yıllarda kurulan diğer BM kuruluşlarının her birinin kendine özgü kuruluş amacı olmasına karşın; hem amaçlarında, hem uygulamalarında DSÖ ile örtüşen yanlar vardı. UNFPA hemen tüm ülkelerce aile planlaması hizmetlerine katkıda bulunmak amacıyla kurulmuştu. Ülkesinde günah gerekçesiyle aile planlaması kavramını dile getirmemeye özen gösteren ABD adın bu biçimiyle konmasına ancak katlanabilmiş, diğer ülkeler de kısaltmadaki FP nin Family Planning ( = Aile Planlaması) kavramını çağrıştıracağı ve böyle bir hizmete şiddetle gereksinme duyan azgelişmiş ülkelerde hoşnutluk uyandıracağı gerekçesiyle buna razı olmuşlardı. Doksanlı yıllarda ABD nin dünya hegemonyası geliştikçe bu ad United Nations Population Fund ( = Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu) (UNPF) olarak anılmaya başlanacaktı. Uygulamada UNFPA in az gelişmiş dünyadaki temel işlevi, aile planlaması başta olmak üzere kadın ve çocuk sağlığı hizmetleri gelişiminin sağlanması olacaktı. Belirtilen işlev doğal olarak DSÖ nün temel etkinliği ile de örtüşüyordu. DSÖ nün ulus devletlerden aldığı geçici politik güç azaldıkça UNFPA sağlık politikalarına daha fazla girer ve ülkelerde sağlık politikaları oluşturur konuma geldi. Bunlardan biri Türkiye deki geri kalmış yörelerde sağlıklılığın geliştirilmesine yönelik düzenlenen 17 il projesi ydi. DB, kuruluş yıllarındaki temel amaçlarına göre, uluslararası finans kurumlarından borçlanarak dünya ölçeğinde ülkelere ucuz ve elverişli kredi sağlayacak, toplumsal gelişime katkıda bulunarak kalkınmaya hizmet edecekti. Đnsan sağlığını geliştirmesi kaçınılmaz olarak düşünülen bu işlevin doğrudan sağlık hizmetlerine yönelmesi planlanmamıştı. Yetmişli yıllarda bu konuda çekingen girişimlerde bulunan DB nın Papua Yeni Gine deki yatırımı bu nedenle kuşkuyla karşılandı: Köylülerce seçilen genç kızlar merkezlerde eğitildikten sonra köylerine dönüyor, alıcı-verici televizyon sistemleri aracılığıyla doktorların gözetiminde hastalara bakıyor, buna karşılık köy halkı tarafından kendilerine yatacak yer ve aylık gelirlerinin yarısı sağlanıyordu. DB böyle bir girişimde niçin bulunmuş olabilirdi? DB Sağlığa Yatırım başlıklı raporunu yayınlayana dek konu üzerinde sağlıklı bir yorum yapılamayacak, insana yatırımın altında yatan tatlı karları açıklayana dek DB 28

33 gizini saklı tutmayı başaracaktı. Uluslararası sermayenin uzantısı DB fırsatı kaçırmıyor, DSÖ ndeki toplumsallaşma sürecinin başlamasıyla birlikte sağlık girişimlerinde öncü rol alabilmek için boy göstermeye başlıyordu. DTÖ nün küreselleşme savaşımındaki silahşörlerinin başında gelen DB nın sektöre girişi adına yakışır görkemdeydi: Sağlığa Yatırım (Investment in Health)! DB nın 1993 teki Dünya Gelişme Raporu ilk kez tümüyle sağlığa ayrılmıştı ve insanın kendisini sermaye olarak gördüğünü deklere ediyordu. Đllüzyon ustaları nın elinde gerçek kalkınma, varsıl ülkelerdeki yoksul insanların, yoksul ülkelerdeki varsıl insanlara para vermesi ydi (Caulfield C 1997). DB, BM in yarı bağımsız bir organı niteliğinde olmasına karşın, kararlarında bağımsız(!)dı: Kararlar için oy çokluğu gerekiyordu. ABD oy hakkının %17 sine, G7 ülkeleri (ABD, Almanya, Birleşik Krallık, Fransa, Đtalya, Japonya, Kanada) %47 sine sahip olduğu için çoğunluğa ulaşmaları güç olmuyordu. ABD sahip olduğu %17 oy oranı ile bankanın sermaye ve anlaşma maddeleri değişikliği için gerekli %85 oy oranına karşı tek başına veto hakkına da sahipti (Abbasi K 1999a). DB, DSÖ nün yaptığı gibi teknik ayrıntılarla uğraşmıyordu. Hedeflerine temel ve köklü çözümlerle yaklaşıyor, ekonomiye vurduğu tırpanla sosyal çöküntüyü sağlıyor, sağlığa radikal etkide bulunuyordu. Bağımsız ve tarafsız(!) tavrıyla son yıllarda azgelişmiş dünyada büyük etkileri olmuş; önemli borçlar, borç alma ve ödeme koşulları getirmişti lerde birincil sağlık hizmetinde başarılı olarak okuryazarlık, çocuk ölümü ve yaşam beklentisi konularında önemli kazanımlar elde etmiş olan birçok Afrika ülkesi, 1980 lerde paralarını sosyal harcamalar yerine bütçe açıklarını kapatmaya kaydırdıkça, kazanımlarında önemli kayıplar oluşmuştu. Banka küresel sağlık stratejisini dikte eder olmuş; parasal ideolojiye dayalı politikası ekonomik cennetin peşinde koşmaya yönelen milyonlarca insanın yaşam standartlarını düşürmüştü (Logie D 1997). Banka nın bir üst düzey ekonomistinin dediği gibi, Bankanın asıl gücü politikaya dayalı borç verme yani kaba kuvvettir. Ülkeler sırtlarını gerçekten duvara dayanmış duyumsarlarsa, normal koşullarda yapamayacakları reformlara zorlanabilirler. Sağlık sektörü bu koşullanmada 29

Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013 Dönemi

Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013 Dönemi Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013 Dönemi Mehmet ATASEVER Mayıs, 2015 Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013

Detaylı

SAĞLIK HİZMETLERİ TALEBİ. Gülbiye Yenimahalleli Yaşar

SAĞLIK HİZMETLERİ TALEBİ. Gülbiye Yenimahalleli Yaşar SAĞLIK HİZMETLERİ TALEBİ Gülbiye Yenimahalleli Yaşar Talep ve talep fonksiyonunu etkileyen etmenler Talep: Satın alma gücü ile desteklenen istektir. Bireysel talep fonksiyonunu etkileyen etmenler: 1. Fiyat

Detaylı

Türkiye de Sağlık Harcamalarının Finansal Sürdürülebilirliği

Türkiye de Sağlık Harcamalarının Finansal Sürdürülebilirliği Sağlık Nedir? Dünya Sağlık Örgütü sağlığı şöyle tanımlanmıştır: Sağlık insanın; bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam iyilik halidir. Türkiye de Sağlık Hakkı (T.C.Anayasası 56.Madde) Herkes sağlıklı ve dengeli

Detaylı

Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi. Sağlık Nedir?

Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi. Sağlık Nedir? Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi Sağlık Nedir? Dünya Sağlık Örgütü sağlığı şöyle tanımlanmıştır: Mehmet ATASEVER Kamu İhale Kurumu Kurul Üyesi Sağlık insanın;

Detaylı

Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi

Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi Mehmet ATASEVER Kamu İhale Kurumu Kurul Üyesi Ankara, 29.11.2018 Sağlık Nedir? Dünya Sağlık Örgütü sağlığı şöyle tanımlanmıştır:

Detaylı

Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi Üzerine Notlar

Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi Üzerine Notlar Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi Üzerine Notlar Recep Kapar Muğla Üniversitesi recepkapar@sosyalkoruma.net www.sosyalkoruma.net Sosyal Güvenlik Harcamaları Yüksek Değildir Ülke İsveç Fransa Danimarka Belçika

Detaylı

Kamu Sağlık Politikaları

Kamu Sağlık Politikaları 7. Sağlık Zirvesi Kamu Sağlık Politikaları Hande HACIMAHMUTOĞLU Strateji ve Bütçe Başkanlığı Sağlık, İstihdam ve Sosyal Koruma Daire Başkanı Ankara, 20 Aralık 2018 İÇİNDEKİLER 1) Strateji ve Bütçe Başkanlığı

Detaylı

ALMANYA DA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ SEÇKİN KESGİN

ALMANYA DA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ SEÇKİN KESGİN ALMANYA DA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ SEÇKİN KESGİN Almanya; Orta Avrupa da bir ülkedir. Kuzeyinde Kuzey denizi, Danimarka, ve Baltık denizi; doğusunda Polonya ve Çek cumhuriyeti; güneyinde Avusturya ve İsviçre;

Detaylı

SAĞLIK HARCAMALARINDA SON DURUM

SAĞLIK HARCAMALARINDA SON DURUM 1 SAĞLIK HARCAMALARINDA SON DURUM Temmuz 2018 Sağlık harcamaları ekonomik kriz sonrası yaşadığı düşüşten sonra artma eğilimi göstermiştir. 2016 yılında sağlık harcamaları, 2017 yılında beklenenden daha

Detaylı

Sağlıkta Maliyet. B.Burcu TANER Mayıs.2015

Sağlıkta Maliyet. B.Burcu TANER Mayıs.2015 Sağlıkta Maliyet B.Burcu TANER Mayıs.2015 14 Mayıs 2015 tarihinde Acıbadem Üniversitesi nde yapılan ASG XV. Hemşirelik Haftası Etkinliklerinde sunulmuştur. Hedef Daha geniş kitleler için daha iyi sağlık

Detaylı

Yuanli Liu, Yusuf Çelik, Bayram Şahin Ankara, 23 Eylül 2005

Yuanli Liu, Yusuf Çelik, Bayram Şahin Ankara, 23 Eylül 2005 Türkiye Sağlık Harcamaları: Uygunluk, Verimlilik, Hakkaniyet Yuanli Liu, Yusuf Çelik, Bayram Şahin Ankara, 23 Eylül 2005 Sunum İçeriği Amaç & Yaklaşım Temel Bulgular Politika Önerileri 2 Çalışmanın Cevaplamaya

Detaylı

TÜRKIYE DE SAĞLIK REFORMLARI. DOÇ. DR. MELTEM ÇIÇEKLIOĞLU EGE ÜNIVERSITESI Tı P FAKÜLTESI HALK SAĞLIĞI AD

TÜRKIYE DE SAĞLIK REFORMLARI. DOÇ. DR. MELTEM ÇIÇEKLIOĞLU EGE ÜNIVERSITESI Tı P FAKÜLTESI HALK SAĞLIĞI AD TÜRKIYE DE SAĞLIK REFORMLARI DOÇ. DR. MELTEM ÇIÇEKLIOĞLU EGE ÜNIVERSITESI Tı P FAKÜLTESI HALK SAĞLIĞI AD TURKIYE DE SAĞLIK REFORMLARI Sağlık Hizmet Sunumu Sağlık Bakanlığı Yapılanması Birinci Basamak Sağlık

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK İSTATİSTİKLERİ YILLIĞI 2015 YAYINLANDI Müge ÜNAL

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK İSTATİSTİKLERİ YILLIĞI 2015 YAYINLANDI Müge ÜNAL T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından 2016 Aralık ayında 2015 yılına ait Sağlık İstatistikleri Yıllığı yayınlanmıştır. Söz konusu çalışma; T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK İSTATİSTİKLERİ YILLIĞI 2015 YAYINLANDI

Detaylı

Sağlıkta Maliyet Kavramı. Doç. Dr. Sedat ALTIN Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Sağlıkta Maliyet Kavramı. Doç. Dr. Sedat ALTIN Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlıkta Maliyet Kavramı Doç. Dr. Sedat ALTIN Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlık Sektörü (Piyasası) Sağlık sektörünü diğer sektörlerden ayıran temel farklılık,

Detaylı

Gülbiye Yenimahalleli Yaşar

Gülbiye Yenimahalleli Yaşar Gülbiye Yenimahalleli Yaşar 1980-88 Dö e i Sağlık Politikaları Ekonomide 24 Ocak 1980 Kararları ile başlayan bu dönemde dünya ekonomisi ile ticaret yoluyla bütünleşme politikası izlenmiştir. Bu çerçevede

Detaylı

TÜRKİYE İLAÇ SEKTÖRÜ ANALİZİ

TÜRKİYE İLAÇ SEKTÖRÜ ANALİZİ TÜRKİYE İLAÇ SEKTÖRÜ ANALİZİ Yazar Mehmet ATASEVER Y A Y I N L A R I Mayıs 2015, Ankara 1. Baskı Ön Söz "Türkiye İlaç Sektörü Analizi kitabında, Türkiye ilaç sektörünün, sektörü etkileyen gelişmelerin

Detaylı

BİRİNCİ BÖLÜM... 1 KAYIT DIŞI İSTİHDAM... 1 I. KAYIT DIŞI EKONOMİ...

BİRİNCİ BÖLÜM... 1 KAYIT DIŞI İSTİHDAM... 1 I. KAYIT DIŞI EKONOMİ... İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM... 1 KAYIT DIŞI İSTİHDAM... 1 I. KAYIT DIŞI EKONOMİ... 1 A. Kayıt Dışı Ekonominin Tanımı ve Kapsamı... 1 B. Kayıt Dışı Ekonominin Nedenleri... 4 C. Kayıt Dışı Ekonominin Büyüklüğü...

Detaylı

BU YIL ULUSLARARASI KOOPERATİFLER YILI!

BU YIL ULUSLARARASI KOOPERATİFLER YILI! BU YIL ULUSLARARASI KOOPERATİFLER YILI! Birleşmiş Milletler Genel Kurulu; kooperatiflerin sosyo-ekonomik kalkınmaya, özellikle yoksulluğun azaltılmasına, istihdam yaratılmasına ve sosyal bütünleşmeye olan

Detaylı

BİR BAKIŞTA SAĞLIK -AVRUPA 2010 -

BİR BAKIŞTA SAĞLIK -AVRUPA 2010 - BİR BAKIŞTA SAĞLIK -AVRUPA 2010 - (OECD ve Avrupa Birliği işbirliğinde hazırlanan Bir Bakışta Sağlık-Avrupa 2010 adlı yayının özetidir) AĞUSTOS 2011 ANKARA İçindekiler ÖZET 1 BÖLÜM 1- SAĞLIĞIN DURUMU...

Detaylı

Toplumlar için bilginin önemi

Toplumlar için bilginin önemi Toplumlar için bilginin önemi İnsanlık tarihi günümüze kadar şu toplumsal aşamalardan geçmiştir: İlkel toplum Doğa, avlanma Tarım toplumu MÖ.800-1750 ler Toprak, basit iş bölümü Sanayi toplumu Makinalaşma

Detaylı

ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR

ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR III. Sınıf Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Risk Gruplarına Yönelik Sosyal Politikalar Dersi Notları-VI Doç. Dr. Şenay GÖKBAYRAK İçerik Engellilere

Detaylı

Çevremizdeki Sağlık Kuruluşları VE Sağlık Hizmetleri

Çevremizdeki Sağlık Kuruluşları VE Sağlık Hizmetleri Çevremizdeki Sağlık Kuruluşları VE Sağlık Hizmetleri Çevremizde bulunan sağlık kuruluşları, herhangi bir sağlık probleminde müdahalede bulunan ve tedavi amacı güden kuruluşlardır. Yaşadığınız çevrede bulunan

Detaylı

EFA 2008 Küresel İzleme Raporu. 2015 e Kadar Başarabilecek miyiz? Önemli Noktalar

EFA 2008 Küresel İzleme Raporu. 2015 e Kadar Başarabilecek miyiz? Önemli Noktalar EFA 2008 Küresel İzleme Raporu 2015 e Kadar Başarabilecek miyiz? Önemli Noktalar EFA 2008 Raporu bir orta dönem değerlendirmesidir. 2000 yılından bu yana gerçekleşen önemli gelişmeler 1999-2005 yılları

Detaylı

Türkiye Sağlık Sistemi Hakkında OECD/Dünya Bankası İncelemesi, 2008

Türkiye Sağlık Sistemi Hakkında OECD/Dünya Bankası İncelemesi, 2008 Türkiye Sağlık Sistemi Hakkında OECD/Dünya Bankası İncelemesi, 2008 İncelemenin Temel Bulguları Dünya Bankası Başlangıç Çalıştayı, Ankara, 18 Şubat 2009 Genel Bakış Türkiye sağlık sisteminin amaçları Sağlıkta

Detaylı

SAĞLIK YÖNETİMİ SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖZELLİKLERİ, SINIFLANDIRILMASI VE FONKSİYONLARI

SAĞLIK YÖNETİMİ SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖZELLİKLERİ, SINIFLANDIRILMASI VE FONKSİYONLARI SAĞLIK YÖNETİMİ SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖZELLİKLERİ, SINIFLANDIRILMASI VE FONKSİYONLARI Kaynak: Sağlık İşletmeleri Yönetimi Prof. Dr. Dilaver TENGİLİMOĞLU Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT Yrd. Doç. Dr. Oğuz IŞIK *Geçmiş

Detaylı

3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği Konutu, Ankara Saat: 16:00. Çevre ve Orman Bakanlığı nın Saygıdeğer Müsteşar Yardımcısı,

3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği Konutu, Ankara Saat: 16:00. Çevre ve Orman Bakanlığı nın Saygıdeğer Müsteşar Yardımcısı, Türkiye nin İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı nın Geliştirilmesi Projesi nin Açılış Toplantısında Ulrika Richardson-Golinski a.i. Tarafından Yapılan Açılış Konuşması 3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği

Detaylı

TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE SAĞLIKTA İNOVASYON

TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE SAĞLIKTA İNOVASYON TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE SAĞLIKTA İNOVASYON Z. Güldem Ökem, PhD Research Fellow Centre for European Policy Studies (guldem.okem@ceps.eu) 23 Şubat 2011, Ankara Türkiye nin Avrupa Birliği

Detaylı

Sosyal Güvenlikte Reform Süreci ve Mali Sonuçları. Tuncay Teksöz TBB Ekonomistler Platformu 29 Temmuz 2010

Sosyal Güvenlikte Reform Süreci ve Mali Sonuçları. Tuncay Teksöz TBB Ekonomistler Platformu 29 Temmuz 2010 Sosyal Güvenlikte Reform Süreci ve Mali Sonuçları Tuncay Teksöz TBB Ekonomistler Platformu 29 Temmuz 21 SOSYAL GÜVENLİK REFORMU Nasıl Bir Dönüşüm İçindeyiz? Emeklilik hak ve yükümlülüklerin tüm çalışanlar

Detaylı

A.ERDAL SARGUTAN EK TABLOLAR. Ek 1. Ek 1: Ek Tablolar 3123

A.ERDAL SARGUTAN EK TABLOLAR. Ek 1. Ek 1: Ek Tablolar 3123 Ek 1: Ek Tablolar 3123 Ek 1 EK TABLOLAR Tablolar, - (129) Dünya Sağlık Örgütü: WHO Dünya Sağlık Raporu - (123) Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı: UNDP İnsani Gelişme Raporu - (128) Dünya Bankası: WB

Detaylı

Milletvekillerine mektup yazdı

Milletvekillerine mektup yazdı Milletvekillerine mektup yazdı 05 Nisan 2011 11:05 Kamu Harcamalarını İzleme Platformu, gözlem sonuçlarını milletvekillerine gönderdiği mektupla paylaştı. Paylaş İki yıldır kamu harcamalarını izleyen 52

Detaylı

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ. Bilecik Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 09.05.2013 Bilecik İl Genel Meclis Toplantı Salonu

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ. Bilecik Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 09.05.2013 Bilecik İl Genel Meclis Toplantı Salonu 2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bilecik Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 09.05.2013 Bilecik İl Genel Meclis Toplantı Salonu Küreselleşme Küresel ekonominin bütünleşmesi Eşitsiz büyüme Ekonomik

Detaylı

Kadın Dostu Kentler Projesi. Proje Hedefleri. Genel Hedef: Amaçlar:

Kadın Dostu Kentler Projesi. Proje Hedefleri. Genel Hedef: Amaçlar: Kadın Dostu Kentler Projesi İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün ulusal ortağı ve temel paydaşı olduğu Kadın Dostu Kentler Projesi, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu-UNFPA ve Birleşmiş Milletler

Detaylı

Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı

Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı TEPAV Değerlendirme Notu Temmuz 1 19 191 19 193 19 195 19 197 19 199 199 1991 199 1993 199 1995 199 1997

Detaylı

SAĞLIK EKONOMİSİ. Prof. Dr. Mehmet TOKAT

SAĞLIK EKONOMİSİ. Prof. Dr. Mehmet TOKAT SAĞLIK EKONOMİSİ Prof. Dr. Mehmet TOKAT * H.Ü. İ.İ.B.F. İktisat Bölümü, Öğretim Üyesi * H.Ü. Sağlık İdaresi Yüksekokulu Müdürü * H.Ü. Sağlık Ekonomisi ve Sağlık Politikası Arş. Ve Uyg. Merkezi Müdürü I.

Detaylı

Toplam Erkek Kadin 20 35.9. Ermenistan Azerbaycan Gürcistan Kazakistan Kırgızistan Moldova Cumhuriyeti. Rusya Federasyonu

Toplam Erkek Kadin 20 35.9. Ermenistan Azerbaycan Gürcistan Kazakistan Kırgızistan Moldova Cumhuriyeti. Rusya Federasyonu Doğu Avrupa, Orta Asya ve Türkiye de İnsana Yakışır İstihdamın Geliştirilmesi Alena Nesporova Avrupa ve Orta Asya Bölge Direktör Yardımcısı Uluslararası Çalışma Ofisi, Cenevre Sunumun yapısı Kriz öncesi

Detaylı

AB 2020 Stratejisi ve Türk Eğitim Politikasına Yansımaları

AB 2020 Stratejisi ve Türk Eğitim Politikasına Yansımaları AB 2020 Stratejisi ve Türk Eğitim Politikasına Yansımaları Y. Doç. Dr. Tamer Atabarut Boğaziçi Üniversitesi Yaşamboyu Eğitim Merkezi Müdürü atabarut@boun.edu.tr Avrupa 2020 Stratejisi: Akıllı, Sürdürülebilir

Detaylı

SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ. 10. Hafta

SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ. 10. Hafta SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ 10. Hafta. 1 Birleşik Krallık Sağlık Sistemi Tablo 2. Önemli Sağlık Göstergeleri Kaynak: WHO Health for All Database, 2012 Ülkeler DBYS (yıl) (2010) BÖH (1.000

Detaylı

TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE SAĞLIKTA İNOVASYON

TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE SAĞLIKTA İNOVASYON TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE SAĞLIKTA İNOVASYON Z. Güldem Ökem, PhD Research Fellow Centre for European Policy Studies(CEPS) 23 Şubat 2011, Ankara Türkiye nin Avrupa Birliği ne Üyelik

Detaylı

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ 13 1.1.Türkiye Ekonomisine Tarihsel Bakış Açısı ve Nedenleri 14 1.2.Tarım Devriminden Sanayi Devrimine

Detaylı

SAĞLIK YÖNETİMİ TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ VE ÖRGÜTLENMESİ

SAĞLIK YÖNETİMİ TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ VE ÖRGÜTLENMESİ SAĞLIK YÖNETİMİ TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ VE ÖRGÜTLENMESİ Kaynak: Sağlık İşletmeleri Yönetimi Prof. Dr. Dilaver TENGİLİMOĞLU Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT Yrd. Doç. Dr. Oğuz IŞIK *Türkiye de Sağlık

Detaylı

C.Can Aktan (ed), Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını, 2002.

C.Can Aktan (ed), Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını, 2002. C.Can Aktan (ed), Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını, 2002. DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI NIN GELİR DAĞILIMINDA ADALETSİZLİK VE YOKSULLUK SORUNUNA YAKLAŞIMI (SEKİZİNCİ

Detaylı

Türkiye de Dünya Bankası: Öncelikler ve Programlar

Türkiye de Dünya Bankası: Öncelikler ve Programlar Türkiye de Dünya Bankası: Öncelikler ve Programlar Dünya Bankası Grubu Hakkında Dünya Bankası nedir? 1944 te kurulan Banka, kalkınma desteği konusunda dünyanın en büyük kaynağıdır 184 üye ülke sahibidir

Detaylı

SAĞLIK NEDİR? Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ);

SAĞLIK NEDİR? Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ); SAĞLIK KAVRAMI SAĞLIK NEDİR? Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ); Yalnızca hastalık veya sakatlığın olmaması değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal olarak tam bir iyilik halidir. şeklinde tanımlamıştır. SAĞLIK KAVRAMI

Detaylı

Sivil Yaşam Derneği. 4. Ulusal Gençlik Zirvesi Sonuç Bildirgesi

Sivil Yaşam Derneği. 4. Ulusal Gençlik Zirvesi Sonuç Bildirgesi Sivil Yaşam Derneği 4. Ulusal Gençlik Zirvesi Sonuç Bildirgesi GİRİŞ Sivil Yaşam Derneği 21-23 Ekim 2016 tarihleri arasında Konya da 4. Ulusal Gençlik Zirvesi ni düzenlemiştir. Zirve Sürdürülebilir Kalkınma

Detaylı

Fırsat Maliyeti. Ayşe Güler Şubat 2007

Fırsat Maliyeti. Ayşe Güler Şubat 2007 Fırsat Maliyeti Ayşe Güler Şubat 2007 Ekonomi İnsanların ve toplumların para kullanarak ya da kullanmadan, zaman içinde çeşitli mallar üretmek ve bunları bugün ve gelecekte tüketmek üzere, toplumdaki bireyler

Detaylı

OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri - Türkiye

OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri - Türkiye OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri - Türkiye OECD, hükümetlerin sınır (gümrük dahil) prosedürlerini geliştirmeleri, ticaret maliyetlerini azaltmaları, ticareti artırmaları ve böylece uluslar

Detaylı

SAĞLIK SİSTEMLERİ. Prof. Dr. Metin ATEŞ

SAĞLIK SİSTEMLERİ. Prof. Dr. Metin ATEŞ I SAĞLIK SİSTEMLERİ Prof. Dr. Metin ATEŞ II Yay n No : 2867 flletme-ekonomi : 570 2. Baskı Mart 2013 İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-891- 2 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA

Detaylı

2050 ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Eğitim Sistemine Bakış

2050 ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Eğitim Sistemine Bakış 2050 ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Eğitim Sistemine Bakış Prof. Dr. Yüksel KAVAK Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi TÜSİAD / UNFPA İstanbul, 5 Kasım 2010 1 Ana tema: Nüfusbilim ve Yönetim Çalışmanın

Detaylı

DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI YENİ TEŞVİK MEVZUATI HAKKINDA EKONOMİ BAKANINA HAZIRLANAN RAPOR 2012

DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI YENİ TEŞVİK MEVZUATI HAKKINDA EKONOMİ BAKANINA HAZIRLANAN RAPOR 2012 DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI YENİ TEŞVİK MEVZUATI HAKKINDA EKONOMİ BAKANINA HAZIRLANAN RAPOR 2012 1 1. Giriş Bölgesel kalkınma veya bölgesel gelişmeler son yıllarda hepimizin üstünde tartıştığı bir

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI

AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI AVRUPA BİRLİĞİ ve KADIN Avrupa Birliği Bakanlığı Sunum İçeriği AB nin kadın-erkek eşitliği ile ilgili temel ilkeleri AB nin kadın istihdamı hedefi AB de toplumsal cinsiyete duyarlı

Detaylı

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ ENERJİ TÜKETİMİ

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ ENERJİ TÜKETİMİ ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ Enerji, modern kişisel yaşamın, üretim ve iletişim süreçlerinin en önemli aktörlerinden biri. Enerjinin tüketimi küresel düzeyde hızla artmaya devam ederken üç ana ihtiyaç baş gösteriyor:

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. İlkay TAŞ GÜRSOY Dokuz Eylül Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. İlkay TAŞ GÜRSOY Dokuz Eylül Üniversitesi AVRUPA BİRLİĞİ NDE SAĞLIK TURİZMİ Yrd. Doç. Dr. İlkay TAŞ GÜRSOY Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık turizmi nedir? hastaların ihraç edilmesi? tıbbi hizmetlerin ithal edilmesi? sağlığın/sağlık hizmetlerinin

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM TURİZM POLİTİKASININ TANIMI, ÖZELLİKLERİ VE TURİZM POLİTİKASINI OLUŞTURAN ELEMANLAR. Yrd. Doç. Dr.

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM TURİZM POLİTİKASININ TANIMI, ÖZELLİKLERİ VE TURİZM POLİTİKASINI OLUŞTURAN ELEMANLAR. Yrd. Doç. Dr. İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM TURİZM POLİTİKASININ TANIMI, ÖZELLİKLERİ VE TURİZM POLİTİKASINI OLUŞTURAN ELEMANLAR Yrd. Doç. Dr. Şefik Okan MERCAN 1. POLİTİKA KAVRAMI... 1 2. TURİZM POLİTİKASININ ÖZELLİKLERİ...

Detaylı

2005 YILI İLERLEME RAPORU VE KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİNİN KOPENHAG EKONOMİK KRİTERLERİ ÇERÇEVESİNDE ÖN DEĞERLENDİRMESİ

2005 YILI İLERLEME RAPORU VE KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİNİN KOPENHAG EKONOMİK KRİTERLERİ ÇERÇEVESİNDE ÖN DEĞERLENDİRMESİ 2005 YILI İLERLEME RAPORU VE KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİNİN KOPENHAG EKONOMİK KRİTERLERİ ÇERÇEVESİNDE ÖN DEĞERLENDİRMESİ TEPAV EPRI Dış Politika Etütleri AB Çalışma Grubu 9 Kasım 2005 Ankara Zeynep Songülen

Detaylı

2013/101 (Y) BTYK nın 25. Toplantısı. Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin İzlenmesi [2013/101] KARAR

2013/101 (Y) BTYK nın 25. Toplantısı. Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin İzlenmesi [2013/101] KARAR 2013/101 (Y) Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin İzlenmesi [2013/101] BTYK nın 2009/102 no.lu kararı kapsamında hazırlanan ve 25. toplantısında onaylanan Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin koordinasyonunun

Detaylı

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014 ORTA VADELİ PROGRAM (2015-201) 8 Ekim 2014 DÜNYA EKONOMİSİ 2 2005 2006 200 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 T 2015 T Küresel Büyüme (%) Küresel büyüme oranı kriz öncesi seviyelerin altında seyretmektedir.

Detaylı

Türkiye`de Sağlıkta Dönüşüm ve Endüstrimizin Mevcut Durumu

Türkiye`de Sağlıkta Dönüşüm ve Endüstrimizin Mevcut Durumu Türkiye`de Sağlıkta Dönüşüm ve Endüstrimizin Mevcut Durumu II. Sağlık Ekonomisi Kongresi, 4-5 Aralık 2014 Ecz. Halil Tunç Köksal Genel Sekreter Yrd. Sağlıkta Dönüşüm Programı ve Sosyal Güvenlik Reformu

Detaylı

Sosyal Güvenlik ile İş Sağlığı ve Güvenliği Küresel bir önleme kültürünü teşvik etmek

Sosyal Güvenlik ile İş Sağlığı ve Güvenliği Küresel bir önleme kültürünü teşvik etmek Sosyal Güvenliği, Dünya Çapında Teşvik Etmek ve Geliştirmek. ULUSLARARASI SOSYAL GÜVENLİK KURUMU Sosyal Güvenlik ile İş Sağlığı ve Güvenliği Küresel bir önleme kültürünü teşvik etmek www.issa.int Önleme:

Detaylı

Küme Bazlı Yerel Ekonomik Kalkınma Girişimleri ve Yenilikçilik

Küme Bazlı Yerel Ekonomik Kalkınma Girişimleri ve Yenilikçilik AGORADA 2012 BÖLGESEL İNOVASYON STRATEJİSİNİN UYGULANMASI: BİR ADIM SONRASI 19.10.2012 / Samsun Küme Bazlı Yerel Ekonomik Kalkınma Girişimleri ve Yenilikçilik Bülent Açıkgöz BM Ortak Program Yöneticisi

Detaylı

ULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI

ULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI ULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI Hanife TİRYAKİ ŞEN İstanbul Sağlık Müdürlüğü İnsan Kaynakları Şube Müdürlüğü Personel Eğitim Birimi 19/11/2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 1 ULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI

Detaylı

SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN MEVCUT DURUMU

SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN MEVCUT DURUMU EK-22 SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN MEVCUT DURUMU 1. Yasal Düzenlemeler, Amaçlar, İlke ve Politikalar Türkiye de sağlık hizmetleri çok çeşitli mevzuatlara dayalı olarak çeşitli kuruluşlar tarafından ayrı ayrı verilmektedir.

Detaylı

Dünya Bankası Finansal Yönetim Uygulamalarında Stratejik Yönelimler ve Son Gelişmeler

Dünya Bankası Finansal Yönetim Uygulamalarında Stratejik Yönelimler ve Son Gelişmeler Dünya Bankası Finansal Yönetim Uygulamalarında Stratejik Yönelimler ve Son Gelişmeler ECA Bölge Perspektifi Marius Koen TÜRKİYE: Uygulama Destek Çalıştayı 6-10 Şubat 2012 Ankara, Türkiye 2 Kapsam ve Amaçlar

Detaylı

ULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI. Yasemin DİNÇ Fatih Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Tıbbi Hizmetler Başkanlığı

ULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI. Yasemin DİNÇ Fatih Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Tıbbi Hizmetler Başkanlığı ULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI Yasemin DİNÇ Fatih Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Tıbbi Hizmetler Başkanlığı ULUSLARARASI SAĞLIK KURULUŞLARI 1948 yılında yayımlanan İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi,

Detaylı

TÜRKİYE SAĞLIK İNSANGÜCÜ DURUMUNUN ULUSLARARASI KARŞILAŞTIRMASI. Prof. Dr. Şebnem ASLAN

TÜRKİYE SAĞLIK İNSANGÜCÜ DURUMUNUN ULUSLARARASI KARŞILAŞTIRMASI. Prof. Dr. Şebnem ASLAN TÜRKİYE SAĞLIK İNSANGÜCÜ DURUMUNUN ULUSLARARASI KARŞILAŞTIRMASI Prof. Dr. Şebnem ASLAN Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık Yönetimi Bölümü Antalya-2018 Sağlık Hizmetleri Sunumu Sağlık

Detaylı

SAÐLIKTA ÖZELLEÞTÝRME

SAÐLIKTA ÖZELLEÞTÝRME Doç. Dr. Ýlker BELEK Akdeniz Üniversitesi Týp Fakültesi Halk Saðlýðý Anabilim Dalý Öðretim Üyesi SAÐLIKTA ÖZELLEÞTÝRME Burjuva Sýnýf Saldýrýsýnýn Tepe Noktasý Yukarýda tanýmlanan saðlýk sistemi yapýsý

Detaylı

Türkiye de Kadın İstihdam Sorununa Çözümler LİZBON SÜRECİ ve KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ

Türkiye de Kadın İstihdam Sorununa Çözümler LİZBON SÜRECİ ve KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ Türkiye de Kadın İstihdam Sorununa Çözümler LİZBON SÜRECİ ve KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ TOBB Kadın Girişimciler Kurulu Kongresi Ankara, 25 Ağustos 2008 Y.Doç.Dr. İpek İlkkaracan İstanbul Teknik Üniversitesi Kadının

Detaylı

Op. Dr. Tonguç SUGÜNEŞ SOSYAL GÜVENLİK KURUMU Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürü

Op. Dr. Tonguç SUGÜNEŞ SOSYAL GÜVENLİK KURUMU Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürü Op. Dr. Tonguç SUGÜNEŞ SOSYAL GÜVENLİK KURUMU Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürü Sağlıkta Dönüşüm Programı ve Sosyal Güvenlik Reformu Reform öncesi Türkiye de sağlıkta geri ödeme, 3 farklı sigorta sistemiyle

Detaylı

HASTA BAKIMININ ORGANİZASYONU. Öğr. Gör. Sultan TÜRKMEN KESKİN

HASTA BAKIMININ ORGANİZASYONU. Öğr. Gör. Sultan TÜRKMEN KESKİN HASTA BAKIMININ ORGANİZASYONU Öğr. Gör. Sultan TÜRKMEN KESKİN İyi bir hasta bakım organizasyonu oluşturulması, - Hemşirelik bakım kalitesini arttırır, - Hasta bakım maliyetini azaltır. Bir serviste hasta

Detaylı

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ. Eskişehir Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 14.05.2013 Anadolu Üniversitesi

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ. Eskişehir Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 14.05.2013 Anadolu Üniversitesi 2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 14.05.2013 Anadolu Üniversitesi Küreselleşme Küresel ekonominin bütünleşmesi Eşitsiz büyüme Ekonomik krizler Kaynak

Detaylı

Kadınların Ġstihdama Katılımı ve YaĢanan Sorunlar

Kadınların Ġstihdama Katılımı ve YaĢanan Sorunlar Kadınların Ġstihdama Katılımı ve YaĢanan Sorunlar Lütfi ĠNCĠROĞLU Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdür Yardımcısı GiriĢ Nüfusunun yarısı kadın olan ülkemizde, kadınların işgücü piyasasına

Detaylı

KADIN DOSTU KENTLER - 2

KADIN DOSTU KENTLER - 2 KADIN DOSTU KENTLER - 2 KADIN DOSTU KENT NEDİR? KADINLARIN Sağlık, eğitim ve sosyal hizmetlere İstihdam olanaklarına Kaliteli, kapsamlı kentsel hizmetlere (ulaşım, konut vb) Şiddete maruz kaldıkları takdirde

Detaylı

TÜRKİYE DE VE DÜNYA DA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

TÜRKİYE DE VE DÜNYA DA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ TÜRKİYE DE VE DÜNYA DA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramı Geleneksel anlamıyla iş sağlığı ve güvenliği; işyerlerini işin yürütümü nedeniyle oluşan tehlikelerden uzaklaştırmak ve sağlığa

Detaylı

KAMU POLİTİKASI BELGELERİ

KAMU POLİTİKASI BELGELERİ Ünite 4 Doç. Dr. Nuray ERTÜRK KESKİN Türkiye deki kamu politikası belgelerinin tanıtılması amaçlanmaktadır. Kamu politikası analizinde görüş alanında olması gereken politika belgeleri altı başlık altında

Detaylı

Sayfa 1 Kasım 2016 ULUSLARARASI SIRALAMALARINDA BELARUS UN YERİ

Sayfa 1 Kasım 2016 ULUSLARARASI SIRALAMALARINDA BELARUS UN YERİ Sayfa 1 Kasım 2016 ULUSLARARASI SIRALAMALARINDA BELARUS UN YERİ Dünya Bankası tarafından yayınlanan İş Yapma Kolaylığı (Doing Business) 2017 yılı raporuna göre Belarus, iş yapma kolaylığı açısından 190

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİNİN YENİ YILDIZI; TÜRKİYE. Dünyada sağlık turizminin gelişmesine sebep olan faktörler şu şekilde sıralanabilir;

SAĞLIK TURİZMİNİN YENİ YILDIZI; TÜRKİYE. Dünyada sağlık turizminin gelişmesine sebep olan faktörler şu şekilde sıralanabilir; Yrd. Doç Dr. Gonca Güzel Şahin SAĞLIK TURİZMİNİN YENİ YILDIZI; TÜRKİYE Sağlık Turizmi; insanların tedavi olmak amacıyla yaşadıkları ülkeden, kaliteli ve görece daha ucuz hizmet alabilecekleri başka ülkelere

Detaylı

Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri Projesi. 4 Ağustos 2010

Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri Projesi. 4 Ağustos 2010 Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri Projesi 4 Ağustos 2010 UMEM Projesi Nedir? Bir meslek edindirme ve rekabetçilik projesi Nitelikleri yetersiz olan ya da teknolojik değişimler sonucu nitelikleri

Detaylı

SAĞLIK HİZMETLERİNDE EKONOMİK DEĞERLENDİRME. Gülbiye YENİMAHALLELİ YAŞAR

SAĞLIK HİZMETLERİNDE EKONOMİK DEĞERLENDİRME. Gülbiye YENİMAHALLELİ YAŞAR SAĞLIK HİZMETLERİNDE EKONOMİK DEĞERLENDİRME Gülbiye YENİMAHALLELİ YAŞAR GIRIŞ Sağlık harcamalarının artışı Kaynak kıtlığı sorunu Birey sağlık koşullarını iyileştirebilecek olası tüm müdahaleleri elde edememektedir.

Detaylı

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ. Bursa Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 28.05.2013 Merinos Atatürk Kültür ve Kongre Merkezi

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ. Bursa Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 28.05.2013 Merinos Atatürk Kültür ve Kongre Merkezi 2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 28.05.2013 Merinos Atatürk Kültür ve Kongre Merkezi Küreselleşme Küresel ekonominin bütünleşmesi Eşitsiz büyüme Ekonomik

Detaylı

Kapsam MADDE 2- (1) Bu yönerge, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğünün teşkilatı ile bu teşkilatta görevli personeli kapsar.

Kapsam MADDE 2- (1) Bu yönerge, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğünün teşkilatı ile bu teşkilatta görevli personeli kapsar. SAĞLIK ARAŞTIRMALARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DAİRE BAŞKANLIKLARI YÖNERGESİ Amaç MADDE 1- (1) Bu yönerge, Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğünün teşkilat yapısını, görevlerini, yetkilerini ve

Detaylı

Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği AİFD Türkiye 2006 Yılı İlaç Harcamaları Değerlendirmesi. bilgilendirme notu. Sayfa 1

Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği AİFD Türkiye 2006 Yılı İlaç Harcamaları Değerlendirmesi. bilgilendirme notu. Sayfa 1 Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği AİFD Türkiye 2006 Yılı İlaç Harcamaları Değerlendirmesi bilgilendirme notu Sayfa 1 İçindekiler: Konu Sayfa Genel Değerlendirme: Türk ilaç piyasasında neler oldu?... 3

Detaylı

Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek in Konuşma Metni

Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek in Konuşma Metni GSO-TOBB-TEPAV Girişimcilik Merkezinin Açılışı Kredi Garanti Fonu Gaziantep Şubesi nin Açılışı Proje Değerlendirme ve Eğitim Merkezi nin Açılışı Dünya Bankası Gaziantep Bilgi Merkezi Açılışı 23 Temmuz

Detaylı

SAĞLIKTA YATIRIM PLANLAMASI 4 Aralık 2015 İSTANBUL

SAĞLIKTA YATIRIM PLANLAMASI 4 Aralık 2015 İSTANBUL SAĞLIKTA YATIRIM PLANLAMASI 4 Aralık 2015 İSTANBUL Seyit YALÇIN KALKINMA BAKANLIĞI 1 SUNUM İÇERİĞİ - MEVCUT DURUM (ALTYAPI-HARCAMA) - 10. KALKINMA PLANI (GENEL) - 10. KALKINMA PLANINDA SAĞLIK - ÖNCELİKLİ

Detaylı

21- BÖLGESEL POLİTİKA VE YAPISAL ARAÇLARIN KOORDİNASYONU

21- BÖLGESEL POLİTİKA VE YAPISAL ARAÇLARIN KOORDİNASYONU 21- BÖLGESEL POLİTİKA VE YAPISAL ARAÇLARIN KOORDİNASYONU I- ÖNCELİKLER LİSTESİ ÖNCELİK 21.1 Topluluk standartlarına uygun hukuki ve idari çerçeve ile bölgesel politikaların programlanması, yürütülmesi,

Detaylı

SAĞLIK HİZMET SUNUM POLİTİKALARI ÖZEL SEKTÖR PERSPEKTİFİ. Dr. Cemal Özkan

SAĞLIK HİZMET SUNUM POLİTİKALARI ÖZEL SEKTÖR PERSPEKTİFİ. Dr. Cemal Özkan SAĞLIK HİZMET SUNUM POLİTİKALARI ÖZEL SEKTÖR PERSPEKTİFİ Dr. Cemal Özkan SAĞLIK HİZMET SUNUM POLİTİKALARI Finansal Politikalar Sağlık Hizmeti Sunumu Politikaları ÖZEL SAĞLIK İŞLETMELERİ Tarihsel perspektif

Detaylı

TÜRKİYE DE SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN GENEL GÖRÜNÜMÜ

TÜRKİYE DE SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN GENEL GÖRÜNÜMÜ SAKARYA ÜNİVERSİTESİ İşletme Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü SAĞLIK POLİTİKASI VE PLANLAMASI TÜRKİYE DE SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN GENEL GÖRÜNÜMÜ Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT Bölüm Hedefi *Bu derste; Türkiye de genel

Detaylı

T.C AKDENİZ BELEDİYELER BİRLĞİ 2011 YILI ÇALIŞMA PROGRAMI

T.C AKDENİZ BELEDİYELER BİRLĞİ 2011 YILI ÇALIŞMA PROGRAMI T.C AKDENİZ BELEDİYELER BİRLĞİ 2011 YILI ÇALIŞMA PROGRAMI Akdeniz Belediyeler Birliği, üyelerine üst düzey hizmet sunan, yerel ölçekteki Reform süreçlerine ve Ülkemizin AB ile bütünleşme sürecine destek

Detaylı

Sosyal politika çerçevesi neden önemli?

Sosyal politika çerçevesi neden önemli? tepav türkiye ekonomi politikaları araştırma vakfı Sosyal politika çerçevesi neden önemli? 3 Şubat 2009 Slide 2 Kısaca TEPAV Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı 2004 de TOBB un desteğiyle kuruldu

Detaylı

TÜRKÝYE SAÐLIK SEKTÖRÜNDE FÝNANSMAN: Paran Kadar Saðlýk

TÜRKÝYE SAÐLIK SEKTÖRÜNDE FÝNANSMAN: Paran Kadar Saðlýk TÜRKÝYE SAÐLIK SEKTÖRÜNDE FÝNANSMAN: Paran Kadar Saðlýk Genel bütçeden Saðlýk Bakanlýðý'na ayrýlan pay hiçbir gerekçeyle açýklanamayacak kadar düþüktür ve Cumhuriyet tarihinin en düþük oranlarýna son birkaç

Detaylı

Ekonomi II. 24.Ekonomik Büyüme ve Ekonomik Kalkınma. Doç.Dr.Tufan BAL

Ekonomi II. 24.Ekonomik Büyüme ve Ekonomik Kalkınma. Doç.Dr.Tufan BAL Ekonomi II 24.Ekonomik Büyüme ve Ekonomik Kalkınma Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 24.Ekonomik Büyüme ve Kalkınma

Detaylı

SAĞLIK DİPLOMASİSİ Sektörel Diplomasi İnşası

SAĞLIK DİPLOMASİSİ Sektörel Diplomasi İnşası STRATEJİK VİZYON BELGESİ SAĞLIK DİPLOMASİSİ Sektörel Diplomasi İnşası Yakın geçmişte yaşanan küresel durgunluklar ve ekonomik krizlerden dünyanın birçok ülkesi ve bölgesi etkilenmiştir. Bu süreçlerde zarar

Detaylı

1. SOSYAL SERMAYE 1. (1) (2) 2. (3). (4) 3. (5) (6) 4.

1. SOSYAL SERMAYE 1. (1) (2) 2. (3). (4) 3. (5) (6) 4. 1. SOSYAL SERMAYE 1. Sosyal sermaye OECD tarafından grup içerisinde ya da gruplar arasında işbirliğini kolaylaştıran anlayışlar, paylaşılan değerler, normlarla birlikte ağlar olarak tanımlanmaktadır (1).

Detaylı

Başkan Acar 4. Ulusal Sağlık Kurultayına Katıldı

Başkan Acar 4. Ulusal Sağlık Kurultayına Katıldı Başkan Acar 4. Ulusal Sağlık Kurultayına Katıldı SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANI FATİH ACAR: -BÜTÇEDEN SAĞLIK HARCAMALARINA 2012 YILINDA 47,8 MİLYAR LİRA AYRILDI -TÜRKİYE DE 3 MİLYON 447 BİN 166 KİŞİ DİYABET

Detaylı

TÜRKİYE'NİN GSYH PERFORMANSI TARİHSEL GELİŞİM ( )

TÜRKİYE'NİN GSYH PERFORMANSI TARİHSEL GELİŞİM ( ) TÜRKİYE'NİN GSYH PERFORMANSI TARİHSEL GELİŞİM (196-215) 1. Giriş Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYH) ülkelerin ekonomik büyümelerini dönemsel olarak ölçmek için kullanılan ve ülkelerin ekonomik büyümeleri

Detaylı

ZORLUKLAR, FIRSATLAR VE STRATEJĐLER

ZORLUKLAR, FIRSATLAR VE STRATEJĐLER Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası FĐNANSAL EĞĐTĐM VE FĐNANSAL FARKINDALIK: ZORLUKLAR, FIRSATLAR VE STRATEJĐLER Durmuş YILMAZ Başkan Mart 2011 Đstanbul Sayın Bakanım, Saygıdeğer Katılımcılar, Değerli Konuklar

Detaylı

tepav Biyoteknolojide son yıllarda artan birleşme ve satın alma işlemleri ne anlama geliyor? Haziran2014 N201419 POLİTİKANOTU

tepav Biyoteknolojide son yıllarda artan birleşme ve satın alma işlemleri ne anlama geliyor? Haziran2014 N201419 POLİTİKANOTU POLİTİKANOTU Haziran2014 N201419 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Selin ARSLANHAN MEMİŞ 1 Yaşam Bilimleri ve Sağlık Politikaları Analisti Biyoteknolojide son yıllarda artan birleşme ve

Detaylı

Yaygın Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü TÜRKİYE DE YAYGIN EĞİTİM

Yaygın Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü TÜRKİYE DE YAYGIN EĞİTİM Yaygın Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü TÜRKİYE DE YAYGIN EĞİTİM HAZIRLAYANLAR: Md. Yrd. Şinasi BAYRAKTAR Baş Öğretmen Dr. Ayşegül GÜLTEKİN TOROSLU Uzman Öğretmen Menevşe SARAÇOĞLU Öğretmen Sevgi SÜREK 15 Kasım

Detaylı

Türkiye de Erken Çocukluk Gelişimi ve Binyıl Kalkınma Hedefleri Yolunda Gelişmeler. Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Yıldız YAPAR.

Türkiye de Erken Çocukluk Gelişimi ve Binyıl Kalkınma Hedefleri Yolunda Gelişmeler. Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Yıldız YAPAR. Türkiye de Erken Çocukluk Gelişimi ve Binyıl Kalkınma Hedefleri Yolunda Gelişmeler Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Yıldız YAPAR 12 Ekim 2010 Sunuş Planı Erken Çocukluk Gelişimi (EÇG) Nedir? Binyıl

Detaylı

İkinci Öğretim. Küreselleşme ve Yoksulluk

İkinci Öğretim. Küreselleşme ve Yoksulluk İkinci Öğretim Küreselleşme ve Yoksulluk Küreselleşme, özellikle 1980 li yılların sonları ve 1990 lı yılların başlarından itibaren dünyada yaygın olarak kullanılan çok boyutlu bir kavramdır. Küreselleşmenin

Detaylı

RIO+20 ışığında KOBİ ler için yenilikçi alternatifler. Tolga YAKAR UNDP Turkey

RIO+20 ışığında KOBİ ler için yenilikçi alternatifler. Tolga YAKAR UNDP Turkey RIO+20 ışığında KOBİ ler için yenilikçi alternatifler Tolga YAKAR UNDP Turkey Billion people 10 World 8 6 4 2 Africa Asia Europe Latin America and Caribbean Northern America 2050 yılında dünya nüfusunun

Detaylı

FİNANSAL SERBESTLEŞME VE FİNANSAL KRİZLER 4

FİNANSAL SERBESTLEŞME VE FİNANSAL KRİZLER 4 FİNANSAL SERBESTLEŞME VE FİNANSAL KRİZLER 4 Prof. Dr. Yıldırım Beyazıt ÖNAL 6. HAFTA 4. GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERE ULUSLAR ARASI FON HAREKETLERİ Gelişmekte olan ülkeler, son 25 yılda ekonomik olarak oldukça

Detaylı