FİBER OPTİK HABERLEŞME SİSTEMLERİ 3. BÖLÜM

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "FİBER OPTİK HABERLEŞME SİSTEMLERİ 3. BÖLÜM"

Transkript

1 FİBER OPTİK HABERLEŞME SİSTEMLERİ 3. BÖLÜM OPTİK FİBERDE SİNYAL BOZULMASI

2 Optik Fiberde Sinyal Bozulmasına neden olan faktörler : Zayıflama (kayıp, attenuation, loss) Dispersiyon (dağılma, yayılma, dispersion) modal (modlararası) dispersiyon kromatik (mod içi) dispersiyon Polarizasyon mod dispersiyonu (PMD)

3 3.1.Zayıflama,Kayıp (Attenuation, Loss) Optik fiberde zayıflama mekanizmaları : Soğurum kayıpları (absorption losses) : UV soğurumu, IR soğurumu Saçınım kayıpları (scattering losses) : Lineer saçılma : Rayleigh saçınımı, Mie saçınımı Nonlineer saçılma : Raman ve Brillouin saçınımı Mikro ve makro bükülme kayıpları (micro and macrobend losses) Ek kayıpları (splice losses) Konnektör kayıpları (connector losses)

4 Şekil 3-1 Dalga boyunun fonksiyonu olarak optik fiber zayıflaması, standart tek modlu fiber için nominal değerler olan 1300 nm de 0.5 db/km ve 1550 nm de 0.3 db/km yi verir. Bu fiber, su molekülleri tarafından yapılan soğurma nedeni ile 1400 nm civarında bir zayıflama tepe noktasına sahiptir. Kesikli çizgi ile gösterilen eğri, su molekülü içermeyen AllWave fibere aittir.

5 3.1.1 ZAYIFLAMA BİRİMLERİ Optik fiberde iletilen ışık gücü üstel olarak azalır. α p : fiber zayıflama katsayısı (km -1, 1/km) α : Fiber zayıflama katsayısı : (db/km)

6 Güç Kazancı : desibel (db) Güç Kazancı db = 10 log P 2 P 1

7

8 Logaritmik Güç Seviyesi : dbm

9

10 Örnek 3-1. İdeal bir fiberde kayıp sıfırdır. Bu nedenle P out = P in olur. Yani fiberin zayıflaması 0 db/km dir. Tipik bir düşük kayıplı fiberde ise 900 nm de ortalama 3 db/km zayıflama gerçekleşir. Bu oran, optik sinyal gücünün 1 km sonra %50, 2 km sonra %75 (6 db kayıp) azalacağını gösterir. Örnek nm de 0.8 db/km zayıflamaya sahip, 30 km uzunluğunda bir fiber veriliyor. Fibere 200 μw optik güç verildiğine göre, fiber çıkışındaki Pout optik çıkış gücünü bulunuz.

11

12 Optik fiberin tipik zayıflama aralığı

13 Soğurum Kayıpları (Absorption Losses) Soğurum mekanizmaları : Öziçli soğurum ( intrinsic absorption) : Silika (cam) içerisindeki atomik kusurların neden olduğu soğurum. UV soğurumu IR soğurumu Özdışlı soğurum (extrinsic absorption) : Silika (cam) malzeme içerisindeki safsızlık atomlarının (impurities) ve su buharlarının (hidroksil iyonlarının) neden olduğu soğurum.

14 Soğurum kayıpları :

15

16

17 Doğrudan eritme metodu ile üretilen fiberde baskın soğurma kaybı, fiber malzemesi içindeki safsızlık atomlarıdır. Safsızlık soğurması, ağırlıklı olarak demir, krom, kobalt ve bakır gibi geçiş metallerinin iyonları ve OH iyonu nedeniyle oluşur. Doğrudan eritilmiş fiberlerde, 1 ppb ile 10 ppb arasında bulunan geçiş metali safsızlık atomları, 1 db/km ile 10 db/km arasında değişen kayıplara neden olur.

18 Fiber preformlarında bulunan OH (hidroksil) iyonlarının bulunması nedeniyle oluşan zayıflamanın 20 db/km den küçük olması için, hidroksil iyonlarının oranının birkaç ppb den daha az olması gerekir. Eski fiberler, 1400, 950 ve 725 nm de büyük soğurma tepelerine neden olan çok miktarda OH iyonu içeriyorlardı. Bu tepeler, şekil 1-7 de görüldüğü gibi, 2.7 μm civarında temel bileşeni bulunan su soğurmasının sırasıyla ve 3. harmonikleridir. Bu soğurma tepeleri arasında düşük zayıflama bölgeleri bulunur. Zayıflama eğrisindeki tepeler ve çukurlar, optik fiberlerde çeşitli iletim pencerelerinin belirlenmesine neden olmuştur. Fiberlerdeki OH içeriği 1 ppb civarına düşürülerek, nominal zayıflama değerleri, şekil 3-1 de görüldüğü gibi, 1300 nm penceresinde 0.5 db/km ve 1550 nm penceresinde 0.3 db/km olan piyasada bulunabilen standart tek modlu fiberler elde edilmiştir. Fiberdeki su moleküllerinin tamamen yok edilmesi sonucu kesikli çizgi ile gösterilen eğri elde edilmiştir. Bu eğri Lucent Technologies firması tarafından üretilen AllWave fibere aittir.

19 GeO 2 -SiO 2 fiber için db/km cinsinden morötesi (UV) soğurum kaybı, GeO 2 nin mol kesri x ve dalgaboyunun bir fonksiyonu olarak aşağıdaki deneysel ifadeyle bulunabilir. GeO 2 -SiO 2 fiber için db/km cinsinden kızılaltı (IR) soğurum kaybı dalgaboyunun fonksiyonu olarak aşağıdaki deneysel ifade ile bulunabilir. Bu mekanizmaların bileşkesi, fiberin spektral kayıp karakteristiğini verir. Tek modlu fiber için, 1.55 μm de minimum db/km kayıp değeri elde edilmiştir.

20 Şekil 3-3 GeO 2 katkılı, düşük kayıplı, düşük oranda OH içeren optik fiber için zayıflama karakteristiği ve sınırlama mekanizmaları.

21 Şekil 3-4 Düşük kayıplı silikadaki çeşitli katkı maddelerinin neden olduğu infrared soğurumun karşılaştırılması. Bu karşılaştırma, GeO 2 katkılı fiberlerin uzun dalga boylarında çalışmaya en uygun olduklarını göstermektedir. Şekil 3-3 te görülen soğurma eğrisi Geo 2 katkılı bir fibere aittir.

22 3.1.3 Saçınım Kayıpları (Scattering Losses) Rayleigh Saçınımı : Fiberdeki saçılma kayıpları, fiber malzeme yoğunluğundaki (kırılma indisindeki) mikroskobik dalgalanmalardan ve homojensizliklerden oluşur. Cam, rastgele bağlanmış bir molekül ağıdır. Böyle bir yapı, doğal olarak, molekül yoğunluğunun camdaki ortalama yoğunluktan daha az veya daha fazla olduğu bölgeler içerir. Ayrıca cam, SiO 2, GeO 2 ve P 2 O 5 gibi oksitlerden oluştuğundan, homojensizlikler meydana gelebilir. Bu iki etki, dalgaboyuna göre daha küçük ölçekte cam içinde kırılma indisi dalgalanmalarına neden olur. Bu indis dalgalanmaları ışığın Rayleigh tipinde saçılmasına neden olur. Cam içindeki Rayleigh saçınımı, güneş ışığının atmosferde saçılarak gökyüzünün mavi renkli görünmesi ile aynı olaydır.

23 Camın rastgele molekül yapısı ve çeşitli oksitleri içermesinden dolayı, saçılmadan kaynaklanan zayıflama ifadesi karmaşıktır. Tek parça cam için, λ dalgaboyunda, yoğunluk değişimlerinin neden olduğu saçılma kaybı yaklaşık olarak aşağıdaki ifadeye eşittir. (temel e birimlerinde) Burada n kırılma indisi, k B Boltzmann sabiti, β T malzemenin izotermal sıkıştırılabilirliği ve hayali sıcaklık T f cam katılaştığında içinde yoğunluk değişikliklerinin donduğu sıcaklıktır (fiber çekildikten sonra). Alternatif olarak aşağıdaki eşitlik (temel e birimlerinde) elde edilmiştir : burada p fotoelastik katsayıdır. Not: optik güç zayıflama hesaplarında kullanılan db/km e çevirmek için bu eşitlikler 10log e = ile çarpılmalıdır.

24 Rayleigh saçılması λ -4 ile orantılı olduğundan, şekil 3-3 te görüldüğü gibi dalgaboyu arttığında çok fazla azalmaktadır. Rayleigh saçılması 1 μm nin altındaki dalgaboylarında fiberdeki baskın kayıp mekanizmasıdır ve dalgaboyu-zayıflama eğrisini verir. 1 μm nin üzerinde kızılaltı soğurma etkisi baskın olmaya başlar. Kızılaltı, morötesi ve saçılma kayıplarını birleştirdiğimizde, çok modlu fiberler için şekil 3-5 teki, tek modlu fiberler için şekil 3-6 daki zayıflama eğrileri elde edilir. Bu eğrilerin ikisi de ticari olarak piyasada bulunan silika fiberlere aittir. Çok modlu fiberlerdeki kayıplar tek modlu fiberlere göre genellikle daha fazladır. Bu çok modlu fiberlerde daha fazla yabancı atom yoğunluğu ve daha fazla yoğunluk değişikliği nedeniyle daha fazla saçılma bulunmasının bir sonucudur. Buna ek olarak, çok modlu fiberler core ve cladding arayüzündeki düzensizlikler nedeniyle yüksek mod kuplaj kayıplarına sahiptir.

25 Rayleigh Saçınımı (Rayleigh Scattering) :

26 Mie Saçınımı (Mie Scattering) :

27

28

29 B. Mikro-bükülme kayıpları : Optik fiber üretimi esnasında meydana gelen homojensizlikler veya fiberin kablo haline getirilmesi sırasında oluşan yanal basınç farklılıkları mikrobükülmelere neden olur. Mikrobükülmeler, fiberde kılavuzlanan temel mod ile kılavuzlanmayan sızıntılı modlar arasında enerji geçişlerine neden olur. Şekil 3-8 Fiberde mikrobükülmeler, düşük dereceli modlardaki optik gücün yüksek dereceli modlara geçmesine neden olabilirler. Şekil3-9 Fiber üzerine yerleştirilen sıkıştırılabilir kılıf, dışarıdan uygulanan kuvvetler nedeniyle oluşan mikrobükülme kayıplarını azaltır.

30

31

32 Bükülme Kayıpları (Bend Losses) A. Makro-bükülme kayıpları : Fiberde makrobükülme yarıçapı azaldıkça, eğrilme kaybının gözlemlenebildiği kritik yarıçapa gelinceye kadar, fiberde sinyal kaybı üstel olarak artar. Bu eşik geçildikten sonra bükülme yarıçapı biraz daha küçültülürse, kayıplar birden bire çok fazla artmaya başlar. Fiberin çapına göre daha büyük yarıçaptaki makrobükülmelere örnek olarak, fiber kablo bir köşeyi dönerken oluşan bükülmeler verilebilir. Şekil 3-7 Temel mod elektrik alanının fiber kesitindeki değişimi

33

34 Şekil 3-11 Çeşitli koaksiyel kabloların ve yüksek bant genişliğine sahip optik fiberlerin zayıflama değerlerinin frekansın fonksiyonu olarak karşılaştırılması.

35 3.2.OPTİK FİBERİN BİLGİ TAŞIMA KAPASİTESİ Dağılma (dispersiyon) kaynaklı darbe bozulması nedeniyle, optik fiber boyunca optik darbe ilerledikçe darbe genişliği artar, genliği azalır. Şekil 3-10 da görüldüğü gibi, bu darbe genişlemesi bir darbenin komşu darbelerle üst üste gelmesine neden olabilir. Belirli bir miktarda üst üste gelme gerçekleştiğinde, bitişik darbeler alıcıda ayırt edilemeyecek ve hatalar oluşacaktır (ISI- Sembollerarası girişim). Bu şekilde dağılma özellikleri fiberin bilgi taşıma kapasitesini sınırlandırır. Optik bir dalga kılavuzunun bilgi taşıma kapasitesi, genellikle MHz.km cinsinden bant genişliği uzaklık çarpımı olarak belirtilir. Basamaklı indis fiberde (SI-MMF), çeşitli sinyal bozulması etkileri bant genişliği uzaklık değerini yaklaşık olarak 20 MHz.km de sınırlandırır. Dereceli indis fiberde (GI-MMF), parabolik kırılma indisi profili seçilebilir ve böylece belirli bir dalgaboyu için darbe genişlemesi küçültülebilir. Bu yöntem bant genişliği uzaklık değerinin 2.5 GHz.km kadar yüksek olabilmesini sağlamıştır. Tek modlu fiberde (SMF), iletim kapasitesi bu değerlerin çok üzerinde olup teorik olarak THz.km civarındadır.

36 Şekil 3-10 Fiber boyunca ilerleyen iki komşu darbenin genişlemesi ve zayıflaması. (a) Başlangıçta darbeler ayrıdır; (b) darbeler hafifçe üst üste gelirler ve tamamen ayırt edilebilir. (c) darbeler açıkça üst üste biner ve ayırt edilmeleri güçtür. (d) sonunda darbeler çakışır ve ayırt edilemezler.

37 3.2.1 OPTİK DALGA KILAVUZUNDA SİNYAL BOZULMASI Bir optik sinyal fiber boyunca ilerledikçe bozulur. Bu bozulma, mod içi dispersiyon (intramodal dispersion, chromatic dispersion) ve modlararası dispersiyon (modal dispersion) etkisinin bir sonucudur. Bu bozulma etkileri, kılavuzlanan modların grup hızları incelenerek açıklanabilir, burada grup hızı, fiber içinde ilerleyen bir moddaki enerjinin hızıdır. Mod içi dispersiyon veya kromatik dispersiyon, tek bir modda darbe yayılmasıdır. Bu yayılma, optik kaynağın sonlu spektral genişliğe sahip olmasından kaynaklanır. Bu olaya grup hızı dağılması da denir (GVD: Group Velocity Dispersion). Mod içi dağılma grup hızının bir sonucu olduğundan, dalga boyunun bir fonksiyonudur ve bu nedenle optik kaynağın spektral genişliği ( σ λ ) arttıkça sinyal bozulması da artar. LED ler için rms spektral genişlik merkez dalgaboyunun yaklaşık olarak yüzde 5 idir. Örnek olarak, bir LED kaynağın merkez dalgaboyu 850 nm ise, kaynağın tipik spektral genişliği 40 nm olur, bu kaynağın optik gücünün büyük bir kısmını nm arasında yaydığı anlamına gelir. Bir lazer diyot kaynağın spektral genişliği, çok modlu lazerlerde 1-2 nm ve tek modlu lazerlerde 10-4 nm civarındadır.

38 Mod içi dispersiyonun (chromatic dispersion) iki bileşeni: Malzeme Dispersiyonu (Material dispersion) : Fiberin öz kırılma indisinin dalgaboyu ile değişmesinden kaynaklanır. Fiberde ilerleyen tek modun grup hızı dalgaboyu ile değişir. Optik darbeyi oluşturan farklı dalgaboylu bileşenler, fiberde farklı hızlarda yolalırlar ve darbenin genişlemesine yolaçarlar. Dalga Kılavuzu Dispersiyonu (Waveguide dispersion) : Tek modlu fiber, öz de optik gücün yaklaşık %80 ini hapsedebilir. Kılıfta yol alan %20 oranındaki ışığın, öz de ilerleyen ışıktan daha hızlı ilerlemesi nedeniyle dalgaklavuzu dispersiyonu oluşur. Dalgakılavuzu dispersiyonu, modal yayınım sabiti β nın, a/λ nın fonksiyonu olması nedeniyle fiber tasarımına bağlıdır.

39 Modal dispersiyon : Darbe genişlemesine neden olan diğer faktör, çok modlu fiberde her bir modun farklı tam iç yansımalarla ilerleyerek farklı grup hızlarına sahip olmasının sonucu olan, modlararası iletim gecikmesidir. Tek modlu fiberde yalnızca mod içi dispersiyon etkisi bulunur. Çok modlu fiberde hem mod içi dispersiyon hem de modlararası dispersiyon etkileri bulunur. Yalnız modal dispersiyon etkisi baskın olan mekanizmadır. Dalgakılavuzu dispersiyon çok modlu fiberlerde ihmal edilebilir. Fakat bu etki tek modlu fiberlerde önemlidir. Bu üç bozulma mekanizmasının bütün etkileri, pratikte nadiren gözlemlenebilir, çünkü ideal olmayan indis profilleri, farklı modlara aktarılan optik güç değerleri arasındaki farklılıklar, homojen olmayan mod zayıflamaları ve fiberdeki modlararası kuplaj (mode coupling) gibi faktörler nedeniyle azalır. Ek F, dağılmaya katkısı olan faktörleri, yayınım sabiti β nın Taylor serisi açılımını kullanarak açıklamaktadır.

40

41 3.2.2 GRUP GECİKMESİ (GROUP DELAY) Bir optik kaynağı modüle eden bir sinyali inceleyelim. Modüle edilen optik sinyalin, fiberin giriş ucunda tüm fiber modlarını eşit olarak uyardığını varsayalım. Böylece fiber boyunca her mod eşit miktarda enerji taşır. Ayrıca her bir mod kaynağın yaydığı bütün dalgaboylarını içerir. Bu sinyal kaynağının spektral bileşenlerinin aynı biçimde modüle edilmiş hali olarak da düşünülebilir. Sinyal fiber içinde yol alırken, spektral bileşenlerin birbirinden bağımsız ilerlediği düşünülebilir ve darbe yayınım yönündeki birim uzunluk başına zaman gecikmesi veya grup gecikmesi aşağıdaki gibi verilebilir: burada L darbenin yol aldığı fiber uzunluğu, β fiber ekseni boyunca yayınım sabiti, k=2π/λ vakum için ışığın yayınım sabiti ve grup hızı Vg darbe enerjisinin fiber boyunca ilerlediği hızdır. Grup gecikmesi dalgaboyuna bağlı olduğundan, bir modun farklı spektral bileşenleri belirli bir mesafeyi farklı zamanlarda alırlar. Bu da optik sinyal darbesinin fiberde iletilirken zamanda genişlemesi anlamına gelir. Grup gecikmesindeki değişme nedeni ile gerçekleşen darbe genişlemesi, fiberin bandgenişliğini veya maksimum iletim hızını belirler.

42 Optik kaynağın spektral genişliği çok büyük değilse, darbe yayınım yönündeki birim dalgaboyu başına grup gecikmesi yaklaşık olarak dτ g /dλ ya eşittir. Birbirinden δλ uzaklıkta ve λ 0 merkez dalgaboyunun δλ/2 üzerinde ve altında bulunan spektral bileşenler arasındaki, L uzaklığında toplam iletim gecikmesi δτ : açısal frekans ω cinsinden toplam iletim gecikmesi δτ : 2 = d2 dω 2 faktörü, optik fiberde ilerleyen ışık darbesinin ne kadar genişlediğini belirleyen GVD (Group Velocity Dispersion) parametresidir.

43 Eğer optik kaynağın spektral genişliği σ λ (rms-nm) değeri ile tanımlanırsa, bu durumda σ λ rms darbe genişlemesi (s) yaklaşık olarak şöyle ifade edilebilir: D faktörü, dalgaboyunun fonksiyonu olarak birim uzunluk başına darbe genişleme parametresi (dispersion parameter, ps/nm.km) olarak tanımlanır. Dağılma parametresi (D), malzeme ve dalgaklavuzu dağılmasının (material dispersion and waveguide dispersion) bir sonucudur. Mod içi dağılmayı (kromatik dispersiyon) bulabilmek için, malzeme ve dalgaklavuzu dağılmasının ayrı ayrı bulunarak daha sonra toplanması gerekir. Fiber kırılma indisinin dalgaboyu ile değişimi malzeme dağılmasına neden olduğu gibi aynı zamanda dalga kılavuzu dağılmasını da etkilediğinden, bu iki mekanizma gerçekte birbiri ile ilişkilidir. Dispersiyon parametresi D, malzeme dağılması D mat ve dalgaklavuzu dağılması D wg nin toplamı olarak yazılabilir.

44 3.2.3 Malzeme dispersiyonu (material dispersion) Malzeme dağılması, kırılma indisinin optik dalgaboyunun fonksiyonu olarak değişmesinden kaynaklanır (Şekil 3-12). Bir modun grup hızı V g kırılma indisinin fonksiyonu olduğundan, modun spektral bileşenleri dalgaboyuna bağlı olarak farklı hızlarda ilerleyeceklerdir. Bu nedenle malzeme dağılması bir mod içi dağılma etkisidir ve tek modlu fiber ve özellikle LED kaynaklı fiber optik sistemler için büyük öneme sahiptir (LED in çıkış spektrumu lazer diyottan daha geniş olduğu için). Malzeme dağılmasını hesaplamak için, sonsuz genişlikte bir dielektrik ortamda yayılan düzlemsel bir dalgayı, yani kırılma indisi n(λ) olan bir fiberin özünde yayılan bir dalgayı göz önüne alalım. Yayınım sabiti β : Bu eşitlik ile k=2π/λ yı eşitlik (3-13) te yerlerine koyarsak malzeme dispersiyondan kaynaklanan grup gecikmesi τ mat :

45 Şekil 3-12 Silikada (SiO 2 ) dalgaboyunun fonksiyonu olarak kırılma indisi (n) değişimi

46 Spektral genişliği σ λ olan bir kaynak için eşitlik (3-16) kullanılarak darbe genişlemesi σ mat grup gecikmesinin türevi alınarak ve σ λ ile çarpılarak bulunabilir. Burada D mat ( ) malzeme dspersiyonudur. Şekil 3-12 deki silika için, birim L uzunluğu ve birim optik kaynak spektral genişliği σ λ başına malzeme dağılması eğrisi şekil 3-13 te görülmektedir. Eşitlik (3-20) ve şekil 3-13 te malzeme dağılmasının daha dar spektral genişliğe sahip kaynaklar seçerek veya daha uzun dalgaboylarında çalışarak azaltılabileceği görülebilir. Örnek 3-4. Örnek olarak 800 nm tepe dalgaboyunda çalışan ve 40 nm spektral genişliğe sahip tipik bir GaAlAs LED düşünelim. Yani σ λ /λ yüzde 5 tir. Eşitlik (3-20) ve şekil 3-13 te görüldüğü gibi, bu 4.4 ns/km darbe genişlemesine neden olur. Not : Saf silika için 1.27 μm de malzeme dağılması sıfırdır.

47 Şekil 3-13 Saf silika ve %13.5 GeO 2 / %86.5 SiO 2 için malzeme dispersiyonun dalgaboyu ile değişimi.

48 3.2.4 Dalgaklavuzu dispersiyonu (waveguide dispersion) Dalgakılavuzu dispersiyonun darbe genişlemesi üzerine etkisi, fiber kırılma indisinin dalgaboyundan bağımsız olduğu varsayılarak yaklaşık olarak bulunabilir. Öncelikle bir modun belirli bir uzunluktaki fiber boyunca ilerleme süresi olan grup gecikmesini ele alalım. Sonucu fiber konfigürasyonundan bağımsız hale getirmek için, grup gecikmesini aşağıda verilen normalize yayınım sabiti b cinsinden ifade edebiliriz. İndis farkı Δ=(n 1 n 2 )/n 1 in küçük değerleri için, eşitlik (3-21) aşağıdaki gibi yazılabilir: Eşitlik (3-22) β için çözüldüğünde, aşağıdaki ifade bulunur: Bu eşitlik kullanılarak ve n 2 in dalgaboyunun fonksiyonu olmadığı yaklaşımıyla, dalga klavuzu dağılmasından kaynaklanan grup gecikmesi τ wg aşağıdaki gibi yazılabilir:

49 Modal yayınım sabiti β eşitlik (2-54) ten çıkarılan öz değer ifadesi ile elde edilmiştir ve genellikle eşitlik (2-57) de tanımlanan normalize frekans V cinsinden verilir. Bu nedenle aşağıdaki yaklaşıklık kullanılabilir: Bu eşitlik Δ nın küçük değerleri için geçerlidir. yazılırsa aşağıdaki ifade elde edilir: Eşitlik (3-24) te k yerine V değeri Yukarıdaki eşitlikte ilk terim bir sabittir ve ikinci terim dalga kılavuzu dağılmasından kaynaklanan grup gecikmesini tanımlar. d(vb)/dv faktörü aşağıdaki gibi açılabilir: burada, u eşitlik (2-48) de tanımlanmıştır ve a fiber yarıçapıdır. Bu faktör, çeşitli LP modları için V nin fonksiyonu olarak şekil 3-14 te çizilmiştir. Eğriler, sabit bir V değerinde grup gecikmesinin kılavuzlanan her mod için farklı olduğunu gösterir. Fibere bir optik darbe uygulandığında, ışık kılavuzlanan birçok moda dağılır. Farklı modlar grup gecikmelerine bağlı olarak fiberin sonuna farklı zamanlarda ulaşırlar, böylece darbe zamanda genişlemiş olur. Çok modlu fiberler için dalga kılavuzu dağılması malzeme dağılması ile karşılaştırıldığında genellikle çok küçüktür ve bu nedenle göz ardı edilebilir.

50 Şekil 3-14 Basamaklı indis fiber için dalga kılavuzu dağılmasından kaynaklanan grup gecikmesinin V nin fonksiyonu olarak çizimi. Eğrilerdeki jm numaraları LP jm modlarını belirtir.

51 Tek Modlu Fiberde (SMF) Sinyal Distorsiyonu Tek modlu fiberler için, dalgakılavuzu dağılması önemlidir ve malzeme dağılmasına yakın değerlerde olabilir. (3-26) D wg (λ) dalgakılavuzu dağılması (ps/nm.km) σ wg rms darbe genişlemesi (ps) σ kaynağın rms spektral genişliğidir (nm).

52 Örnek 3-5. Denklem (3-26) da dalga kılavuzu dağılımı şu şekildedir: n 2 = 1.48 ve = % 0.2 olsun. V = 2.4 olduğunda şekil 3-15 ten parantez içindeki ifade 0.26 olmaktadır. λ = 1320 nm olarak seçilirse, D wg (λ) = -1.9 ps/nm.km olarak bulunur.

53 Şekil HE11 modu için V sayısının fonksiyonu olarak çizilen dalgaklavuzu parametresi b ve bunun türevlerinin d(vb)/dv ve V d 2 (Vb)/dV 2 değişimi.

54 Şekil Tek modlu silika fiberde malzeme, dalgaklavuzu ve toplam dispersiyonun dalgaboyu ile değişimi.

55 Polarizasyon mod dağılımı (PMD- polarization mode dispersion) Fiber çiftkırıcılığının (fiber birefringence) bir optik sinyalin polarizasyonları üzerindeki etkisi, başka bir darbe genişleme nedenidir. Bu problem özellikle fiberin sıfır dağılma dalgaboyu (zero dispersion wavelength) yakınında çalışmak üzere tasarlanmış yüksek hızlı ve uzak mesafe iletim hatları için ( onlarca km mesafeye en az 10 Gb/s hızda ileten ) önemlidir. Çiftkırıcılık, fiber özünün geometrik düzensizliği ya da iç basınç bileşenleri gibi iç faktörlerden kaynaklanabilir. Yüksek hızlı bir iletim sisteminde fiber özünün daireselliğinde %1 den daha küçük bir sapma bile önemli bir PMD ye neden olabilir. Ayrıca, fiberdeki bükülme, burkulma ya da ezilme gibi gibi dış etkenlerde çiftkırıcılığa neden olabilir. Tüm bu mekanizmalar, bir fiber linkinde farklı pozisyonlarda farklı miktarlarda etkiye sahip olabileceği için, çiftkırıcılık etkisi fiber boyunca rastgele değişecektir.

56 Bir optik sinyalin temel özelliklerinden birisi onun polarizasyon durumu (polarization state)dur. Polarizasyon, optik sinyalin elektrik-alan düzenini gösterir ve fiber boyunca sürekli değişebilir. Şekil 3-17 de görüldüğü gibi belirli bir dalgaboyunda yayılan sinyal enerjisi iki dik polarizasyon moduna sahiptir. Fiber boyunca sürekli rastgele değişen çiftkırıcılık nedeniyle, her bir polarizasyon modu hafifçe farklı hızda yol alır ve polarizasyon durumu mesafeyle sürekli döner. İki dik polarizasyon modunun yayınım süreleri arasındaki fark, darbenin zamanda genişlemesine yol açar. Bu olaya polarizasyon mod dağılımı (PMD-polarisation mode dispersion) denir.

57

58 İki dik polarizasyon modunun grup hızları v gx ve v gy ise, L uzunluğunda bir fiberde ilerleyen bir darbe genişlemesi için iki polarizasyon modu arasındaki farksal zaman gecikmesi τ PMD (DGD-differential time delay) şu şekildedir: Fber boyunca doğrusal etkiye sahip olan kromatik dağılmanın tersine, PMD fiber boyunca rastgele değişir. Bunun başlıca nedeni çiftkırıcılığa neden olan düzensizliklerin fiber boyunca rastgele değişmesi ve sıcaklıkla değişmesidir. Bu yüzden pratikte, fiber uzak ucunda rastgele ve zamanla değişen bir PMD değeri elde edilir.

59 Denklem (3-28) den PMD, PMD hesabında doğrudan kullanılamaz. Bu nedenle etkileri dikkate alırken istatiksel tahminler yapmak gerekir. Uzun bir fiberde PMD yi karakterize etmek için diferansiyel grup gecikmesinin (DGD) ortalama değeri kullanılır : Burada D PMD ortalama PMD parametresidir. (ps/ km ) Tipik PMD değerleri ps/ km arasındadır. (3-40) Örnek üç farklı fiber için ortalama PMD parametresi : A) 36 km sıcaklık denetimli oda içinde makaraya sarılmış fiber, : ps/ km B) 48.8 km yer altına gömülü kablo : 0.29 ps/ km C) 48 km havai hat kablosu : 1.28 ps/ km (12-15 saatlik ölçüm peryodu için ortalama değer alınmıştır.) Havai hat kablosunun PMD değerinin büyük oluşu, ani sıcaklık değişimleri ve fiberin rüzgar etkisiyle hareketinden kaynaklanmaktadır. DGD nin anlık değerlerindeki değişmeye rağmen, değerin günlük ortalaması veya farklı optik kaynaklar için değeri değişmez.

60 PMD nedeniyle oluşan hata olasılığını düşük tutabilmek için kullanılan standart maksimum tolere edilebilir PMD sınır değeri bit süresinin %10-20 si kadarıdır. Buna göre PMD : 10 Gb/s veri hızı için ps den 40 Gb/s veri hızı için 3 ps den büyük olmamalıdır. Örnek olarak, alt tolerans limiti alınırsa, 80 km aralıklı 20 parçadan oluşan ve 10 Gb/s de çalışan bir linkte kullanılabilecek iletim fiberinin PMD değeri 0.2 ps/ km den düşük olmalıdır.

61 3.2.7 Modlararası dağılma (intermodal dispersion) Modal (veya modlararası) dağılma, tek bir frekansta yayılan farklı modlar arasındaki grup gecikme farklarından kaynaklanır. Bu mekanizmanın neden olduğu darbe genişlemesi, tek modlu çalışma (SMF) ile ortadan kalkar. Modal dağılma etkisi, çok modlu fiberlerde (MMF) oldukça büyüktür. Modal dağılmadan kaynaklanan maksimum darbe genişlemesi, en uzun ışın yolunu alan modun (en yüksek mertebeden mod) yol alma süresi T max ile en kısa ışın yolunu alan modun (temel mod) yol alma süresi T min arasındaki farka eşittir.

62

63 3.3. DERECELİ İNDİS FİBERDE (GRADED INDEX FIBER) DARBE GENİŞLEMESİ Bir dereceli indis fiberde toplam rms darbe genişlemesi şu şekilde hesaplanabilir : (3-31)

64 ŞEKİL nm de basamaklı-indis fiberde rms darbe genişlemesinin α indis parametresi ile değişimi. Kullanılan LED, enjeksiyon lazer ve bir dağıtık geri beslemeli lazerin (DFB) spektral genişlikleri sırasıyla 15, 1, ve 0.2 nm dir.

65 ŞEKİL GeO2 SiO2 dereceli indis fiberde dalgaboyuna bağlı α optimum profil değeri.

66 ŞEKİL Bir dereceli indis çok modlu fiber için (G-MMF) = %1, 1.3, ve 2 için, iletim bandgenişliğinin fiber profil parametresiyle değişimi.

67

68 3.5. TEK MODLU FİBERDE TASARIM OPTIMIZASYONU Bu kısımda: 1. Tasarım-optimizasyonu karakteristikleri 2. Kesim dalga boyu (cutoff wavelength) 3. Dağılma (dispersiyon) 4. Mod alan çapı (MFD) 5. Bükülme kayıpları incelenecektir.

69 3.5.1 Kırılma İndisi Profilleri Tek modlu fiberlerin tasarımında, dağılma davranışı önemli bir ayırıcı özelliktir. Çünki, uzun mesafe ve çok yüksek hızda iletimi sınırlayan başlıca etki dağılmadır. Fiberde malzeme dağılmasını önemli ölçüde değiştirmek zordur; ancak dalga kılavuzu dağılmasını, basit basamaklı indis öz profili tasarımından daha karmaşık kırılma indis profillerine dönüştürerek değiştirmek mümkündür. Araştırmacılar, bu amaçla tek modlu fiberlerde toplam dağılma (dispersiyon) değerini istenilen değere getirmek için pek çok farklı öz ve kılıf kırılma indis profil tasarımları denemişlerdir.

70 ŞEKİL (a) 1300nm-optimize edilmiş fiber, (b) dispersiyonu kaydırılmış fiber (DSF-dispersion shifted fiber ) (c) dispersiyonu düzleştirilmiş fiber (DFF-dispersionflattened fiber), ve (d) geniş efektif alanlı fiber (large-effective-area-leaf) için indis profilleri.

71

72 ŞEKİL (a) 1300nm-optimize edilmiş matched-cladding, (b) 1300nmoptimize edilmiş depressed-cladding, (c) üçgen dispersion-shifted ve (d) 4 kat dispersion-flattened tek mod fiberler için üç boyutlu kırılma indisi profilleri.

73 3.5.1 Kırılma İndisi Profilleri Telekomünikasyon ağlarında en çok tercih edilen tek modlu fiberler, 1300 nm de çalışabilmesi için dispersiyonu optimize edilmiş basamaklı indise yakın fiberlerdir. Bu tür 1300-nm-optimize edilmiş fiberler, ya uyumlu kılıflıdır (matched-cladding), ya da çökertilmiş kılıflı (depressed-cladding) yapılıdır. Uyumlu kılıflı fiberlerde kılıf boyunca kırılma indisi sabittir. Tipik mod alan çapları 9.5 m ve öz-kılıf indis farkı % 0.37 civarındadır. Çökertilmiş kılıflı fiberlerde, öz ün bitişiğindeki iç kılıf bölgesi dış kılıf bölgesinden daha düşük bir kırılma indisine sahiptir. Mod alan çapları 9 m ve tipik pozitif ve negatif indis farkları sırasıyla % 0.25 ve % 0.12 dir.

74 3.5.1 Kırılma İndisi Profilleri Malzeme dağılması malzemenin kompozisyonuna bağlıyken, dalga kılavuzu dağılması, öz yarıçapı, kırılma indisi farkı ve kırılma indisi profiline bağlıdır. Bu nedenle, dalga kılavuzu dağılması fiber tasarım parametreleriyle önemli ölçüde değişikliğe uğrayabilir. Daha büyük bir negatif dalga kılavuzu dağılması ile sonuçlanacak bir fiber tasarımı ile fiberin toplam sıfır dispersiyon dalgaboyu 1310 nm den daha yüksek dalgaboylarına kaydırılabilir. Sonuçta elde edilen yeni tasarım fiberler, dispersiyonu kaydırılmış fiber (dispersion-shifted fiber) olarak bilinir.

75 Fig. 3-24a: SM-fiber dispersiyonu

76 Fig. 3-24b: SM-fiber dispersiyonu

77

78 Kesim dalga boyu (cutoff wavelength) İlk yüksek mertebeli modun (LP11) kesim dalga boyu, tek modlu fiberler için önemli bir iletim parametresidir. Fiber, kesim dalgaboyundan daha büyük dalgaboylu optik sinyaller için tek modlu çalışır ve yalnızca fiberde (LP01) modu yayılır. ( yani HE11 modu ) (3-51) Burada normalize frekans parametresi V=2.405 dir. LP 11 modu fiber kesiti boyunca geniş bir şekilde dağılmış olduğu için fiberin bükülmesi, uzunluğu ve kablolama etkileri (LP11) modunun zayıflamasını oldukça fazla etkiler. 30 mm çapında makaraya sarılmış bir fiberle kesim dalgaboyu ölçülebilir. (3-52)

79 3.5.3 Dispersiyon Hesaplamaları Mod içi veya kromatik dispersiyon : (malzeme + dalgaklavuzu dispersiyonu) = grup gecikmesi/mesafe (ps/km) Optik darbe genişlemesi (ps) : = optik kaynağın yarı güç spektral genişliği (nm) D( ) = dispersiyon ( ps/nm.km) L = fiber uzunluğu (km) Dispersiyonu ölçmek için belirli bir dalgaboyu aralığı için darbe gecikmesini ölçmek gerekir. Dispersiyon davranışı dalgaboyu ve fiber tipiyle değişir. EIA ve ITU-T, belirli bir dalgaboyu aralığında çalışan farklı fiber tipleri için kromatik dispersiyon hesabında kullanılabilecek farklı formüller önermiştir.

80 1270 ila 1340nm bölgesinde ( EIA nın Class IVa fiber olarak adlandırdığı) bir N-DSF fiberin dispersiyonunu hesaplamak için, standartlarda, birim uzunluk başına ölçülen grup gecikmesi eğrisinin, 3 terimli Sellmeier denklemine uydurulmasını önermektedir: Burada A, B ve C eğri uydurma parametreleridir. Eşdeğer bir ifade de şu şekildedir: Burada τ 0 sıfır dispersiyon dalgaboyunda ( 0 ) bağıl gecikme minimumudur ve S 0, 0 dalgaboyundaki dispersiyon eğimidir. S( ) = dd dλ (ps/nm2.km)

81 Bir N-DSF ( Class IVa EIA da) için dispersiyon : Bir DSF (Class IVb EIA da) için nm aralığı için grup gecikmesi/km: Dispersiyon : 3. Mertebeden dispersiyon β 3 : Tipik değerler : S0 = ps/nm^2.km, standart N-DSF için S0 = ps/nm^2.km, DSF için Dmax = 3.5 ps/nm.km ( nm aralığı için), ITU-T G.652 Rec.

82 Şekil ila 1340 nm arasındaki bölgedeki bir dizi non-dispersion-shifted fiber (N-DSF) için beklenen dispersiyon aralığı.

83 ŞEKİL nm dispersiyon minimumu olan SMF de farklı kaynak spektral genişlikleri ( ) için bandgenişliğinin dalgaboyu ile değişimi.

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105 Fig. 3-28: Mod alan çapı (MFD)- dalgaboyu

106 Fig. 3-29: Bükülme kayıpları

107 Fig. 3-30: Bükülme kayıpları-mfd

108 Fig. 3-31: Etkin bükülme yarıçapıbükülme kaybı Makara yarıçapı ile fiber bükülme kaybının değişimi :

109 FİBER OPTİKLE İLGİLİ STANDARTLAR : Primary standards : measuring and characterizing fundamental physical parameters such as attenuation, bandwidth, operational characteristics of fibers, and optical power levels and spectral widths. United States : National Institute of Standards and Technology (NIST). United Kingdom : National Physical Laboratory (NPL) Germany : Physikalisch-Technische Bundesanstalt (PTB) Component testing standards : define relevant tests for fiber optic component performance and they establish equipment calibration procedures. Telecommunication Industries Association (TIA) Electronic Industries Association (EIA) Telecommunication Standardization Sector of the International Telecommunication Union (ITU-T) International Electrotechnical Commission (IEC). The TIA has a list of over 120 fiber optic test standards and specifications under the general designation TIA/EIA-455-XX-YY, where XX refers to a specific measurement technique and YY refers to the publication year. These standards are also called Fiber Optic Test Procedures (FOTPs), so that TIA/EIA-455-XX becomes FOTP-XX. These include a wide variety of recommended methods for testing the response of fibers, cables, passive devices, and electrooptic components to environmental factors and operational conditions. For example, TIA/EIA , or FOTP-60, is a method published in 1997 for measuring fiber or cable length. System standards refer to measurement methods for links and networks. The major organizations are the American National Standards Institute (ANSI), the Institute for Electrical and Electronic Engineers (IEEE), and the ITU-T. Of particular interest for fiber optics systems are test standards and recommendations from the ITU-T. Within the G series (in the number range G.650 and higher) there are at least 44 recommendations that relate to fiber cables, optical amplifiers, wavelength multiplexing, optical transport networks (OTNs), system reliability and availability, and management and control for passive optical networks (PONs). In addition, within the same number range there are many recommendations referring to SONET and SDH. Table 2.1 lists a sampling of these ITU-T recommendations, which aim at all aspects of optical networking.

110 Fiber Optik Haberleşme için bazı Standartları :

111 Optik Fiber Standartları :

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

Bilgi Notu Fiber Kablo Çeşitleri

Bilgi Notu Fiber Kablo Çeşitleri Bilgi Notu Fiber Kablo Çeşitleri 1.Fiber TipineGöre MultiMode o Dereceli Indis Fiber o Kademeli Indis Fiber SingleMode 2.Kablo Tipine Göre Loose-Tube Tight-Buffer 3.Yapılarına Göre Cam Fiber Plastik Kaplı

Detaylı

Waveguide to coax adapter. Rectangular waveguide. Waveguide bends

Waveguide to coax adapter. Rectangular waveguide. Waveguide bends Rectangular waveguide Waveguide to coax adapter Waveguide bends E-tee 1 Dalga Kılavuzları, elektromanyetik enerjiyi kılavuzlayan yapılardır. Dalga kılavuzları elektromanyetik enerjinin mümkün olan en az

Detaylı

PMD-101 (Polarization Mode Dispersion)

PMD-101 (Polarization Mode Dispersion) PMD-101 (Polarization Mode Dispersion) Polarization (Polarizasyon) Bir elektromagnetik dalganın elektrik alan vektörünün doğrultusu. Elektromagnetik dalgalar yatay, düşey, dairesel ve eliptik polarizasyonlu

Detaylı

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 13. BÖLÜM FİBER OPTİK ÖLÇÜMLERİ

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 13. BÖLÜM FİBER OPTİK ÖLÇÜMLERİ DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 13. BÖLÜM FİBER OPTİK ÖLÇÜMLERİ KONULAR test ekipmanları zayıflama ölçümleri dispersiyon ölçümleri OTDR saha uygulamaları eye paternleri

Detaylı

tayf kara cisim ışınımına

tayf kara cisim ışınımına 13. ÇİZGİ OLUŞUMU Yıldızın iç kısımlarından atmosfere doğru akan ışınım, dalga boyunun yaklaşık olarak sürekli bir fonksiyonudur. Çünkü iç bölgede sıcaklık gradyenti (eğimi) küçüktür ve madde ile ışınım

Detaylı

MEKANİK VE ÇEVRESEL KOŞULLARDAKİ DEĞİŞİMLERİN FİBER RİBBON KABLOLARDAKİ POLARİZASYON MOD DİSPERSİYONUNA ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

MEKANİK VE ÇEVRESEL KOŞULLARDAKİ DEĞİŞİMLERİN FİBER RİBBON KABLOLARDAKİ POLARİZASYON MOD DİSPERSİYONUNA ETKİLERİNİN İNCELENMESİ MEKANİK VE ÇEVRESEL KOŞULLARDAKİ DEĞİŞİMLERİN FİBER RİBBON KABLOLARDAKİ POLARİZASYON MOD DİSPERSİYONUNA ETKİLERİNİN İNCELENMESİ Sait Eser KARLIK 1 Güneş YILMAZ 2 1,2 Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık

Detaylı

Ebrium Katkılı Fiber Amplifikatörleri (EDFA)

Ebrium Katkılı Fiber Amplifikatörleri (EDFA) Ebrium Katkılı Fiber Amplifikatörleri (EDFA) Haluk Tanrıkulu İçindekiler : 1. Fiber Optik Sistemlerinin Gelişimi 1.1. Fiber Optik Haberleşme Sistemi 1.2. Fiber Optik Sinyal İletimini Etkileyen Faktörler

Detaylı

DALGABOYU BÖLMELİ ÇOĞULLAMALI (WDM) SİSTEMLERDE UYARILMIŞ RAMAN DİYAFONİSİNİN İLETİŞİM PERFORMANSINA ETKİSİ

DALGABOYU BÖLMELİ ÇOĞULLAMALI (WDM) SİSTEMLERDE UYARILMIŞ RAMAN DİYAFONİSİNİN İLETİŞİM PERFORMANSINA ETKİSİ DAGABOYU BÖMEİ ÇOĞUAMAI (WDM) SİSTEMERDE UYARIMIŞ RAMAN DİYAFONİSİNİN İETİŞİM PERFORMANSINA ETKİSİ Bildiri Konusu : Haberleşme Tekniği ve Sistemleri Veysel KORKMAZ Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi

Detaylı

FİZ4001 KATIHAL FİZİĞİ-I

FİZ4001 KATIHAL FİZİĞİ-I FİZ4001 KATIHAL FİZİĞİ-I Bölüm 3. Örgü Titreşimleri: Termal, Akustik ve Optik Özellikler Dr. Aytaç Gürhan GÖKÇE Katıhal Fiziği - I Dr. Aytaç Gürhan GÖKÇE 1 Bir Boyutlu İki Atomlu Örgü Titreşimleri M 2

Detaylı

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ. Anten Parametrelerinin Temelleri. Samet YALÇIN

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ. Anten Parametrelerinin Temelleri. Samet YALÇIN AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ Anten Parametrelerinin Temelleri Samet YALÇIN Anten Parametrelerinin Temelleri GİRİŞ: Bir antenin parametrelerini tanımlayabilmek için anten parametreleri gereklidir. Anten performansından

Detaylı

Elektromanyetik Dalga Teorisi

Elektromanyetik Dalga Teorisi Elektromanyetik Dalga Teorisi Ders-2 Dalga Denkleminin Çözümü Düzlem Elektromanyetik Dalgalar Enine Elektromanyetik Dalgalar Kayıplı Ortamda Düzlem Dalgalar Düzlem Dalgaların Polarizasyonu Dalga Denkleminin

Detaylı

Elektromanyetik Dalga Teorisi Ders-3

Elektromanyetik Dalga Teorisi Ders-3 Elektromanyetik Dalga Teorisi Ders-3 Faz ve Grup Hızı Güç ve Enerji Düzlem Dalgaların Düzlem Sınırlara Dik Gelişi Düzlem Dalgaların Düzlem Sınırlara Eğik Gelişi Dik Kutuplama Paralel Kutuplama Faz ve Grup

Detaylı

ELASTİK DALGA YAYINIMI

ELASTİK DALGA YAYINIMI ELASTİK DALGA YAYINIMI (016-10. Ders) Prof.Dr. Eşref YALÇINKAYA Geçtiğimiz ders; Cisim dalgaları (P ve S) Tabakalı ortamda yayılan sismik dalgalar Snell kanunu Bu derste; Yüzey dalgaları (Rayleigh ve Love)

Detaylı

OPTİK FİBERLERDEKİ POLARİZASYON MOD DİSPERSİYONUNUN SABİT ÇÖZÜMLEYİCİ VE JONES MATRİSİ YÖNTEMLERİYLE ÖLÇÜLMESİ

OPTİK FİBERLERDEKİ POLARİZASYON MOD DİSPERSİYONUNUN SABİT ÇÖZÜMLEYİCİ VE JONES MATRİSİ YÖNTEMLERİYLE ÖLÇÜLMESİ OPTİK FİBERLERDEKİ POLARİZASYO MOD DİSPERSİYOUU SABİT ÇÖZÜMLEYİCİ VE JOES MATRİSİ YÖTEMLERİYLE ÖLÇÜLMESİ Sait Eser KARLIK 1 Güneş YILMAZ Kutalmış GERE 3 1,3 Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi,

Detaylı

MERKEZİ TÜPLÜ ÇİFT KILIFLI ONDÜLE ÇELİK BANT ZIRHLI BORU İÇERİSİNE VEYA DİREKT TOPRAĞA DÖŞENEBİLEN FİBER OPTİK KABLO (IEC )

MERKEZİ TÜPLÜ ÇİFT KILIFLI ONDÜLE ÇELİK BANT ZIRHLI BORU İÇERİSİNE VEYA DİREKT TOPRAĞA DÖŞENEBİLEN FİBER OPTİK KABLO (IEC ) MERKEZİ TÜPLÜ ÇİFT KILIFLI ONDÜLE ÇELİK BANT ZIRHLI BORU İÇERİSİNE VEYA DİREKT TOPRAĞA DÖŞENEBİLEN FİBER OPTİK KABLO (IEC 60794-3-12) 1-Kablo Tipi: Fiber Tipi SM 9/125 (G.652 d ) 1310 nm de zayıflama Max.0,36

Detaylı

BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ

BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ 1.1. Giriş Kinematik, daha öncede vurgulandığı üzere, harekete sebep olan veya hareketin bir sonucu olarak ortaya çıkan kuvvetleri dikkate almadan cisimlerin hareketini

Detaylı

İletişim Ağları Communication Networks

İletişim Ağları Communication Networks İletişim Ağları Communication Networks Hazırlayan: M. Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Bu dersin sunumları, Behrouz A. Forouzan, Data Communications and Networking 4/E, McGraw-Hill,

Detaylı

Işıma Şiddeti (Radiation Intensity)

Işıma Şiddeti (Radiation Intensity) Işıma Şiddeti (Radiation Intensity) Bir antenin birim katı açıdan yaydığı güçtür U=Işıma şiddeti [W/sr] P or =Işıma yoğunluğu [ W/m 2 ] Örnek-4 Bir antenin güç yoğunluğu Olarak verildiğine göre, ışıyan

Detaylı

ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ

ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ Spektroskopiye Giriş Yrd. Doç. Dr. Gökçe MEREY SPEKTROSKOPİ Işın-madde etkileşmesini inceleyen bilim dalına spektroskopi denir. Spektroskopi, Bir örnekteki atom, molekül veya iyonların

Detaylı

ÇOK TÜPLÜ TEK KILIFLI ONDÜLE ÇELİK BANT ZIRHLI BORU İÇERİSİNE VEYA DİREKT TOPRAĞA DÖŞENEBİLEN FİBER OPTİK KABLO (IEC )

ÇOK TÜPLÜ TEK KILIFLI ONDÜLE ÇELİK BANT ZIRHLI BORU İÇERİSİNE VEYA DİREKT TOPRAĞA DÖŞENEBİLEN FİBER OPTİK KABLO (IEC ) ÇOK TÜPLÜ TEK KILIFLI ONDÜLE ÇELİK BANT ZIRHLI BORU İÇERİSİNE VEYA DİREKT TOPRAĞA DÖŞENEBİLEN FİBER OPTİK KABLO (IEC 60794-3-12) 1-Kablo Tipi: Tipi SM 9/125 ( ) 1310 nm de zayıflama Max.0,36 db/km 1550

Detaylı

Optik Yükselteç (OA) Nedir?

Optik Yükselteç (OA) Nedir? Optik Yükselteç (OA) Nedir? Işığı kendi ortamında yükseltme arayışlarından doğan, optik alan içindeki ışık sinyalini, herhangi bir elektronik değişime ihtiyaç duymadan yükselten cihazdır. 1 Lazer ile optik

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 10 Eylemsizlik Momentleri Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C.Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 10. Eylemsizlik Momentleri

Detaylı

5. Elektriksel Büyüklüklerin Ölçülebilen Değerleri

5. Elektriksel Büyüklüklerin Ölçülebilen Değerleri Elektrik devrelerinde ölçülebilen büyüklükler olan; 5. Elektriksel Büyüklüklerin Ölçülebilen Değerleri Akım Gerilim Devrede bulunan kaynakların tiplerine göre değişik şekillerde olabilir. Zamana bağlı

Detaylı

AERODİNAMİK KUVVETLER

AERODİNAMİK KUVVETLER AERODİNAMİK KUVVETLER Prof.Dr. Mustafa Cavcar Anadolu Üniversitesi, Sivil Havacılık Yüksekokulu, 26470 Eskişehir Bir uçak üzerinde meydana gelen aerodinamik kuvvetlerin bileşkesi ( ); uçağın etrafından

Detaylı

BÖLÜM I GİRİŞ (1.1) y(t) veya y(x) T veya λ. a t veya x. Şekil 1.1 Dalga. a genlik, T peryod (veya λ dalga boyu)

BÖLÜM I GİRİŞ (1.1) y(t) veya y(x) T veya λ. a t veya x. Şekil 1.1 Dalga. a genlik, T peryod (veya λ dalga boyu) BÖLÜM I GİRİŞ 1.1 Sinyal Bir sistemin durum ve davranış bilgilerini taşıyan, bir veya daha fazla değişken ile tanımlanan bir fonksiyon olup veri işlemde dalga olarak adlandırılır. Bir dalga, genliği, dalga

Detaylı

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden

Detaylı

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları 1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları Sol üstte yüzey seftleştirme işlemi uygulanmış bir çelik

Detaylı

ÇEV 2006 Mühendislik Matematiği (Sayısal Analiz) DEÜ Çevre Mühendisliği Bölümü Doç.Dr. Alper ELÇĐ

ÇEV 2006 Mühendislik Matematiği (Sayısal Analiz) DEÜ Çevre Mühendisliği Bölümü Doç.Dr. Alper ELÇĐ Giriş ÇEV 2006 Mühendislik Matematiği (Sayısal Analiz) DEÜ Çevre Mühendisliği Bölümü Doç.Dr. Alper ELÇĐ Sayısal Analiz Nedir? Mühendislikte ve bilimde, herhangi bir süreci tanımlayan karmaşık denklemlerin

Detaylı

DENEY 2. IŞIK TAYFI VE PRİZMANIN ÇÖZÜNÜRLÜK GÜCÜ

DENEY 2. IŞIK TAYFI VE PRİZMANIN ÇÖZÜNÜRLÜK GÜCÜ DENEY 2. IŞIK TAYFI VE PRİZMANIN ÇÖZÜNÜRLÜK GÜCÜ Amaç: - Kırılma indisi ile dalgaboyu arasındaki ilişkiyi belirleme. - Cam prizmaların çözünürlük gücünü hesaplayabilme. Teori: Bir ortamın kırılma indisi,

Detaylı

Doç. Dr. Sabri KAYA Erciyes Üni. Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü. Ders içeriği

Doç. Dr. Sabri KAYA Erciyes Üni. Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü. Ders içeriği ANTENLER Doç. Dr. Sabri KAYA Erciyes Üni. Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü Ders içeriği BÖLÜM 1: Antenler BÖLÜM 2: Antenlerin Temel Parametreleri BÖLÜM 3: Lineer Tel Antenler BÖLÜM 4: Halka Antenler

Detaylı

Elektromanyetik Işıma Electromagnetic Radiation (EMR)

Elektromanyetik Işıma Electromagnetic Radiation (EMR) Elektromanyetik Işıma Electromagnetic Radiation (EMR) Elektromanyetik ışıma (ışık) bir enerji şeklidir. Işık, Elektrik (E) ve manyetik (H) alan bileşenlerine sahiptir. Light is a wave, made up of oscillating

Detaylı

Şekil 5-1 Frekans modülasyonunun gösterimi

Şekil 5-1 Frekans modülasyonunun gösterimi FREKANS MODÜLASYONU (FM) MODÜLATÖRLERİ (5.DENEY) DENEY NO : 5 DENEY ADI : Frekans Modülasyonu (FM) Modülatörleri DENEYİN AMACI :Varaktör diyotun karakteristiğinin ve çalışma prensibinin incelenmesi. Gerilim

Detaylı

Veri Ağlarında Gecikme Modeli

Veri Ağlarında Gecikme Modeli Veri Ağlarında Gecikme Modeli Giriş Veri ağlarındaki en önemli performans ölçütlerinden biri paketlerin ortalama gecikmesidir. Ağdaki iletişim gecikmeleri 4 farklı gecikmeden kaynaklanır: 1. İşleme Gecikmesi:

Detaylı

Akım ve Direnç. Bölüm 27. Elektrik Akımı Direnç ve Ohm Kanunu Direnç ve Sıcaklık Elektrik Enerjisi ve Güç

Akım ve Direnç. Bölüm 27. Elektrik Akımı Direnç ve Ohm Kanunu Direnç ve Sıcaklık Elektrik Enerjisi ve Güç Bölüm 27 Akım ve Direnç Elektrik Akımı Direnç ve Ohm Kanunu Direnç ve Sıcaklık Elektrik Enerjisi ve Güç Öğr. Gör. Dr. Mehmet Tarakçı http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/ Elektrik Akımı Elektrik yüklerinin

Detaylı

TEK MODLU FİBERDE KROMATİK DİSPERSİYONUN DCF İLE KOMPANZASYONU. Ahmet ALTUNCU*

TEK MODLU FİBERDE KROMATİK DİSPERSİYONUN DCF İLE KOMPANZASYONU. Ahmet ALTUNCU* TEK MODLU FİBERDE KROMATİK DİSPERSİYONUN DCF İLE KOMPANZASYONU Ahmet ALTUNCU* ÖZET Bu çalışmada, standart tek modlu fiber (S-SMF) ve sıfır olmayan dispersiyonu kaydırılmış fiberde (NZ- DSF) lineer darbe

Detaylı

Dizi Antenler. Özdeş anten elemanlarından oluşan bir dizi antenin ışıma diyagramını belirleyen faktörler şunlardır.

Dizi Antenler. Özdeş anten elemanlarından oluşan bir dizi antenin ışıma diyagramını belirleyen faktörler şunlardır. Dizi Antenler Özdeş anten elemanlarından oluşan bir dizi antenin ışıma diyagramını belirleyen faktörler şunlardır. 1. Dizi antenin geometrik şekli (lineer, dairesel, küresel..vs.) 2. Dizi elemanları arasındaki

Detaylı

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ANALOG ELEKTRONİK DENEY RAPORU

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ANALOG ELEKTRONİK DENEY RAPORU YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ANALOG ELEKTRONİK DENEY RAPORU DENEY NO : DENEYİN ADI : YAPILIŞ TARİHİ: GRUP ÜYELERİ : 1. 2. 3. DERSİN SORUMLU ÖĞRETİM ÜYESİ: Yrd. Doç.

Detaylı

ELEKTROMANYETİK DALGA TEORİSİ DERS - 5

ELEKTROMANYETİK DALGA TEORİSİ DERS - 5 ELEKTROMANYETİK DALGA TEORİSİ DERS - 5 İletim Hatları İLETİM HATLARI İletim hatlarının tarihsel gelişimi iki iletkenli basit hatlarla (ilk telefon hatlarında olduğu gibi) başlamıştır. Mikrodalga enerjisinin

Detaylı

ALAN ETKİLİ TRANSİSTÖR

ALAN ETKİLİ TRANSİSTÖR ALAN ETKİLİ TRANİTÖR Y.oç.r.A.Faruk BAKAN FET (Alan Etkili Transistör) gerilim kontrollu ve üç uçlu bir elemandır. FET in uçları G (Kapı), (rain) ve (Kaynak) olarak tanımlanır. FET in yapısı ve sembolü

Detaylı

Bunu engellemek için belli noktalarda optik sinyali kuvvetlendirmek gereklidir. Bu amaçla kullanılabilecek yöntemler aşağıda belirtilmiştir:

Bunu engellemek için belli noktalarda optik sinyali kuvvetlendirmek gereklidir. Bu amaçla kullanılabilecek yöntemler aşağıda belirtilmiştir: Çok yüksek bandgenişliğine sahip olmaları, Fiber Optik kabloları günümüzde, transmisyon omurga ağlarında vazgeçilmez hale getirmiştir. Bununla beraber, yüksek trafik taşıyabilme kapasitesini tüm ağ boyunca

Detaylı

Dalga Boyu Bölmeli Çoğullama Sistemlerinde. Performansına Etkisinin Analizi

Dalga Boyu Bölmeli Çoğullama Sistemlerinde. Performansına Etkisinin Analizi Çankaya University Journal of Science and Engineering Volume 8 (2011), No. 2, 263 275 Dalga Boyu Bölmeli Çoğullama Sistemlerinde Dört Dalga Karışımı Olayının İletim Performansına Etkisinin Analizi Nazlı

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Deney No: 7 Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü Mikrodalga ve İletişim Lab. OPTİK FİBERLERDE ÖLÇMELER

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Deney No: 7 Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü Mikrodalga ve İletişim Lab. OPTİK FİBERLERDE ÖLÇMELER KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Deney No: 7 Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü Mikrodalga ve İletişim Lab. TEMEL BİLGİLER: OPTİK FİBERLERDE ÖLÇMELER İnformasyon taşıyıcısı olarak ışık,

Detaylı

14. SİNÜSOİDAL AKIMDA DİRENÇ, KAPASİTE, İNDÜKTANS VE ORTAK İNDÜKTANSIN ÖLÇÜLMESİ

14. SİNÜSOİDAL AKIMDA DİRENÇ, KAPASİTE, İNDÜKTANS VE ORTAK İNDÜKTANSIN ÖLÇÜLMESİ 14. SİNÜSOİDAL AKIMDA DİRENÇ, KAPASİTE, İNDÜKTANS VE ORTAK İNDÜKTANSIN ÖLÇÜLMESİ Sinüsoidal Akımda Direncin Ölçülmesi Sinüsoidal akımda, direnç üzerindeki gerilim ve akım dalga şekilleri ve fazörleri aşağıdaki

Detaylı

1203608-SIMÜLASYON DERS SORUMLUSU: DOÇ. DR. SAADETTIN ERHAN KESEN. Ders No:5 Rassal Değişken Üretimi

1203608-SIMÜLASYON DERS SORUMLUSU: DOÇ. DR. SAADETTIN ERHAN KESEN. Ders No:5 Rassal Değişken Üretimi 1203608-SIMÜLASYON DERS SORUMLUSU: DOÇ. DR. SAADETTIN ERHAN KESEN Ders No:5 RASSAL DEĞIŞKEN ÜRETIMI Bu bölümde oldukça yaygın bir biçimde kullanılan sürekli ve kesikli dağılımlardan örneklem alma prosedürleri

Detaylı

MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu. 5.62 Fizikokimya II 2008 Bahar

MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu. 5.62 Fizikokimya II 2008 Bahar MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 5.62 Fizikokimya II 2008 Bahar Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için http://ocw.mit.edu/terms ve http://tuba.acikders.org.tr

Detaylı

8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği

8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 8.333 İstatistiksel Mekanik I: Parçacıkların İstatistiksel Mekaniği 2007 Güz Bu materyallerden alıntı yapmak ya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için

Detaylı

MIT 8.02, Bahar 2002 Ödev # 11 Çözümler

MIT 8.02, Bahar 2002 Ödev # 11 Çözümler Adam S. Bolton bolton@mit.edu MIT 8.02, Bahar 2002 Ödev # 11 Çözümler 15 Mayıs 2002 Problem 11.1 Tek yarıkta kırınım. (Giancoli 36-9.) (a) Bir tek yarığın genişliğini iki katına çıkarırsanız, elektrik

Detaylı

TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME

TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME Amaç Elektronikte geniş uygulama alanı bulan geribesleme, sistemin çıkış büyüklüğünden elde edilen ve giriş büyüklüğü ile aynı nitelikte bir işaretin girişe gelmesi

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 6 DR. FATİH AY.

MALZEME BİLGİSİ DERS 6 DR. FATİH AY. MALZEME BİLGİSİ DERS 6 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA TEMEL KAVRAMLAR BİRİM HÜCRE METALLERDE KRİSTAL YAPILAR YOĞUNLUK HESAPLAMA BÖLÜM III KATILARDA KRİSTAL YAPILAR KRİSTAL

Detaylı

Şekilde görüldüğü gibi Gerilim/akım yoğunluğu karakteristik eğrisi dört nedenden dolayi meydana gelir.

Şekilde görüldüğü gibi Gerilim/akım yoğunluğu karakteristik eğrisi dört nedenden dolayi meydana gelir. Bir fuel cell in teorik açık devre gerilimi: Formülüne göre 100 oc altinda yaklaşık 1.2 V dur. Fakat gerçekte bu değere hiçbir zaman ulaşılamaz. Şekil 3.1 de normal hava basıncında ve yaklaşık 70 oc da

Detaylı

EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ

EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ Giriş Isı değiştiricileri (eşanjör) değişik tiplerde olup farklı sıcaklıktaki iki akışkan arasında ısı alışverişini temin ederler. Isı değiştiricileri başlıca yüzeyli

Detaylı

FRACTURE ÜZERİNE. 1. Giriş

FRACTURE ÜZERİNE. 1. Giriş FRACTURE ÜZERİNE 1. Giriş Kırılma çatlak ilerlemesi nedeniyle oluşan malzeme hasarıdır. Sünek davranışın tartışmasında, bahsedilmişti ki çekmede nihai kırılma boyun oluşumundan sonra oluşan kırılma nedeniyledir.

Detaylı

MAK 210 SAYISAL ANALİZ

MAK 210 SAYISAL ANALİZ MAK 210 SAYISAL ANALİZ BÖLÜM 6- İSTATİSTİK VE REGRESYON ANALİZİ Doç. Dr. Ali Rıza YILDIZ 1 İSTATİSTİK VE REGRESYON ANALİZİ Bütün noktalardan geçen bir denklem bulmak yerine noktaları temsil eden, yani

Detaylı

İletişim Ağları Communication Networks

İletişim Ağları Communication Networks İletişim Ağları Communication Networks Hazırlayan: M. Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Bu dersin sunumları, James Kurose, Keith Ross, Computer Networking: A Top-Down Approach

Detaylı

OPTİK HABERLEŞMEDE YARIİLETKEN TABANLI AYGIT TEKNOLOJİSİ

OPTİK HABERLEŞMEDE YARIİLETKEN TABANLI AYGIT TEKNOLOJİSİ OPTİK HABERLEŞMEDE YARIİLETKEN TABANLI AYGIT TEKNOLOJİSİ AYŞE EROL İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ ayseerol@istanbul.edu.tr V. Fizik Çalıştayı - 19 Şubat 2015 2 Nano- ve Optoelektronik

Detaylı

Bölüm 3. Tek Serbestlik Dereceli Sistemlerin Zorlanmamış Titreşimi

Bölüm 3. Tek Serbestlik Dereceli Sistemlerin Zorlanmamış Titreşimi Bölüm 3 Tek Serbestlik Dereceli Sistemlerin Zorlanmamış Titreşimi Sönümsüz Titreşim: Tek serbestlik dereceli örnek sistem: Kütle-Yay (Yatay konum) Bir önceki bölümde anlatılan yöntemlerden herhangi biri

Detaylı

Uzaktan Algılama Teknolojileri

Uzaktan Algılama Teknolojileri Uzaktan Algılama Teknolojileri Ders 3 Uzaktan Algılama Temelleri Alp Ertürk alp.erturk@kocaeli.edu.tr Elektromanyetik Spektrum Elektromanyetik Spektrum Görünür Işık (Visible Light) Mavi: (400 500 nm) Yeşil:

Detaylı

3.5. Devre Parametreleri

3.5. Devre Parametreleri 3..3 3.5. Devre Parametreleri 3.5. Devre Parametreleri Mikrodalga mühendisliğinde doğrusal mikrodalga devrelerini karakterize etmek için dört tip devre parametreleri kullanılır: açılma parametreleri (parametreleri)

Detaylı

ÇEŞİTLİ ERBİYUM KATKILI FİBER YÜKSELTEÇ KONFİGÜRASYONLARI İÇİN KAZANÇ VE GÜRÜLTÜ FAKTÖRÜNÜN İNCELENMESİ

ÇEŞİTLİ ERBİYUM KATKILI FİBER YÜKSELTEÇ KONFİGÜRASYONLARI İÇİN KAZANÇ VE GÜRÜLTÜ FAKTÖRÜNÜN İNCELENMESİ ÇEŞİTLİ ERBİYUM KATKILI FİBER YÜKSELTEÇ KONFİGÜRASYONLARI İÇİN KAZANÇ VE GÜRÜLTÜ FAKTÖRÜNÜN İNCELENMESİ Murat YÜCEL, Gazi Üniversitesi Zühal ASLAN, Gazi Üniversitesi H. Haldun GÖKTAŞ, Yıldırım Beyazıt

Detaylı

Geometriden kaynaklanan etkileri en aza indirmek için yük ve uzama, sırasıyla mühendislik gerilmesi ve mühendislik birim şekil değişimi parametreleri elde etmek üzere normalize edilir. Mühendislik gerilmesi

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METOTLAR II DOĞRUSAL ISI İLETİMİ DENEYİ 1.Deneyin Adı: Doğrusal ısı iletimi deneyi..

Detaylı

CLR-SLS-S/M Fiber Optik Işık Kaynağı

CLR-SLS-S/M Fiber Optik Işık Kaynağı Telkolink Kurumsal Bilgi Teknolojileri Çözümleri www.telkolink.com CLR-SLS-S/M Fiber Optik Işık Kaynağı - OLS - Sabit Çıkışlı CLR-SLS-S/M Sabit çıkışlı (-7dBm) fiber optik ışık kaynağıdır. Hem SMF hemde

Detaylı

JFM 301 SİSMOLOJİ ELASTİSİTE TEORİSİ Elastisite teorisi yer içinde dalga yayılımını incelerken çok yararlı olmuştur.

JFM 301 SİSMOLOJİ ELASTİSİTE TEORİSİ Elastisite teorisi yer içinde dalga yayılımını incelerken çok yararlı olmuştur. JFM 301 SİSMOLOJİ ELASTİSİTE TEORİSİ Elastisite teorisi yer içinde dalga yayılımını incelerken çok yararlı olmuştur. Prof. Dr. Gündüz Horasan Deprem dalgalarını incelerken, yeryuvarının esnek, homojen

Detaylı

SİSMİK PROSPEKSİYON DERS-2 DOÇ.DR.HÜSEYİN TUR

SİSMİK PROSPEKSİYON DERS-2 DOÇ.DR.HÜSEYİN TUR SİSMİK PROSPEKSİYON DERS-2 DOÇ.DR.HÜSEYİN TUR SİSMİK DALGA NEDİR? Bir deprem veya patlama sonucunda meydana gelen enerjinin yerkabuğu içerisinde farklı nitelik ve hızlarda yayılmasını ifade eder. Çok yüksek

Detaylı

ELEKTROMANYETİK DALGALAR

ELEKTROMANYETİK DALGALAR ELEKTROMANYETİK DALGALAR Hareket eden bir yük manyetik alan oluşturur. Yük sabit hızla hareket ederse, sabit bir akım ve sabit bir manyetik alan oluşturur. Yük osilasyon hareketi yaparsa değişken bir manyetik

Detaylı

İletken Düzlemler Üstüne Yerleştirilmiş Antenler

İletken Düzlemler Üstüne Yerleştirilmiş Antenler İletken Düzlemler Üstüne Yerleştirilmiş Antenler Buraya dek sınırsız ortamlarda tek başına bulunan antenlerin ışıma alanları incelendi. Anten yakınında bulunan başka bir ışınlayıcı ya da bir yansıtıcı,

Detaylı

İki Aşamalı C Band Ebrium Katkılı Fiber Yükselteçlerde (EKFY) Kazanç Düzeltmek İçin Uzun Periyotlu Fiber Izgara Kullanılması

İki Aşamalı C Band Ebrium Katkılı Fiber Yükselteçlerde (EKFY) Kazanç Düzeltmek İçin Uzun Periyotlu Fiber Izgara Kullanılması İki Aşamalı C Band Ebrium Katkılı Fiber Yükselteçlerde (EKFY) Kazanç Düzeltmek İçin Uzun Periyotlu Fiber Izgara Kullanılması Haluk Tanrıkulu tanrikul@metu.edu.tr ÖZET Ebrium Katkılı Fiber Yükselteç (EKFY)

Detaylı

MAK 210 SAYISAL ANALİZ

MAK 210 SAYISAL ANALİZ MAK 210 SAYISAL ANALİZ BÖLÜM 7- SAYISAL TÜREV Doç. Dr. Ali Rıza YILDIZ 1 GİRİŞ İntegral işlemi gibi türev işlemi de mühendislikte çok fazla kullanılan bir işlemdir. Basit olarak bir fonksiyonun bir noktadaki

Detaylı

Elektrik ve Magnetizma

Elektrik ve Magnetizma Elektrik ve Magnetizma 1.1. Biot-Sawart yasası Üzerinden akım geçen, herhangi bir biçime sahip iletken bir tel tarafından bir P noktasında üretilen magnetik alan şiddeti H iletkeni oluşturan herbir parçanın

Detaylı

Katı ve Sıvıların Isıl Genleşmesi

Katı ve Sıvıların Isıl Genleşmesi Katı ve Sıvıların Isıl Genleşmesi 1 Isınan cisimlerin genleşmesi, onları meydana getiren atom ve moleküller arası uzaklıkların sıcaklık artışı ile artmasındandır. Bu olayı anlayabilmek için, Şekildeki

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI TOLERANSLAR P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L I H O Ğ LU Tolerans Gereksinimi? Tasarım ve üretim

Detaylı

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-2 Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-2 Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi Ders Notu-2 Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU DİRENÇLER Direnci elektrik akımına gösterilen zorluk olarak tanımlayabiliriz. Bir iletkenin elektrik

Detaylı

HABERLEŞMENIN AMACI. Haberleşme sistemleri istenilen haberleşme türüne göre tasarlanır.

HABERLEŞMENIN AMACI. Haberleşme sistemleri istenilen haberleşme türüne göre tasarlanır. 2 HABERLEŞMENIN AMACI Herhangi bir biçimdeki bilginin zaman ve uzay içinde, KAYNAK adı verilen bir noktadan KULLANICI olarak adlandırılan bir başka noktaya aktarılmasıdır. Haberleşme sistemleri istenilen

Detaylı

Optik Haberleşme (EE 539) Ders Detayları

Optik Haberleşme (EE 539) Ders Detayları Optik Haberleşme (EE 539) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Uygulama Saati Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Optik Haberleşme EE 539 Her İkisi 3 0 0 3 7.5 Ön Koşul Ders(ler)i - Dersin Dili

Detaylı

Fotovoltaik Teknoloji

Fotovoltaik Teknoloji Fotovoltaik Teknoloji Bölüm 3: Güneş Enerjisi Güneşin Yapısı Güneş Işınımı Güneş Spektrumu Toplam Güneş Işınımı Güneş Işınımının Ölçülmesi Dr. Osman Turan Makine ve İmalat Mühendisliği Bilecik Şeyh Edebali

Detaylı

Güç Spektral Yoğunluk (PSD) Fonksiyonu

Güç Spektral Yoğunluk (PSD) Fonksiyonu 1 Güç Spektral Yoğunluk (PSD) Fonksiyonu Otokorelasyon fonksiyonunun Fourier dönüşümü j f ( ) FR ((τ) ) = R ( (τ ) ) e j π f τ S f R R e d dτ S ( f ) = F j ( f )e j π f ( ) ( ) f τ R S f e df R (τ ) =

Detaylı

UBOT Serisi. Optik Transmitter RF + IF (2 GHz)

UBOT Serisi. Optik Transmitter RF + IF (2 GHz) UBOT Serisi Optik Transmitter RF + IF (2 GHz) UBOT Ultra Genişbant Optik Transmitterları, 45~860MHz ve 950~2600MHz frekanslarındaki analog/dijital CATV ve SAT-IF sinyallerini optik işarete dönüştürerek,

Detaylı

EEM HABERLEŞME TEORİSİ NİĞDE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

EEM HABERLEŞME TEORİSİ NİĞDE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EEM3006 - HABERLEŞME TEORİSİ NİĞDE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EEM3006 - HABERLEŞME TEORİSİ Dersin Öğretim Elemanı: Yrd. Doç. Dr. Yasin KABALCI Ders Görüşme

Detaylı

Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası

Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası Sıcaklık, bir gaz molekülünün kütle merkezi hareketinin ortalama kinetic enerjisinin bir ölçüsüdür. Sıcaklık,

Detaylı

Bir antenin birim katı açıdan yaydığı güçtür. U=Işıma şiddeti [W/sr] P or =Işıma yoğunluğu [ W/m 2 ]

Bir antenin birim katı açıdan yaydığı güçtür. U=Işıma şiddeti [W/sr] P or =Işıma yoğunluğu [ W/m 2 ] Işıma Şiddeti (Radiation Intensity) Bir antenin birim katı açıdan yaydığı güçtür U=Işıma şiddeti [W/sr] P or =Işıma yoğunluğu [ W/m 2 ] Örnek-4 Bir antenin güç yoğunluğu Olarak verildiğine göre, ışıyan

Detaylı

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar 1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar TERMODİNAMİK VE ISI TRANSFERİ Isı: Sıcaklık farkının bir sonucu olarak bir sistemden diğerine transfer edilebilen bir enerji türüdür. Termodinamik: Bir sistem bir denge

Detaylı

YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Radyasyon (Işınım) Isı Transferi Deneyi Çalışma Notu

YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Radyasyon (Işınım) Isı Transferi Deneyi Çalışma Notu YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Radyasyon (Işınım) Isı Transferi Deneyi Çalışma Notu Laboratuar Yeri: E1 Blok Termodinamik Laboratuvarı Laboratuar

Detaylı

KARABÜK ÜNİVERSİTESİ Öğretim Üyesi: Doç.Dr. Tamila ANUTGAN 1

KARABÜK ÜNİVERSİTESİ Öğretim Üyesi: Doç.Dr. Tamila ANUTGAN 1 KARABÜK ÜNİVERSİTESİ Öğretim Üyesi: Doç.Dr. Tamila ANUTGAN 1 Elektriksel olaylarla ilgili buraya kadar yaptığımız, tartışmalarımız, durgun yüklerle veya elektrostatikle sınırlı kalmıştır. Şimdi, elektrik

Detaylı

DENEY FÖYÜ 4: Alternatif Akım ve Osiloskop

DENEY FÖYÜ 4: Alternatif Akım ve Osiloskop Deneyin Amacı: DENEY FÖYÜ 4: Alternatif Akım ve Osiloskop Osiloskop kullanarak alternatif gerilimlerin incelenmesi Deney Malzemeleri: 5 Adet 1kΩ, 5 adet 10kΩ, 5 Adet 2k2Ω, 1 Adet potansiyometre(1kω), 4

Detaylı

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği BMM309 Elektronik-2 Laboratuarı Deney Föyü Deney#6 İşlemsel Kuvvetlendiriciler (OP-AMP) - 2 Doç. Dr. Mutlu AVCI Arş. Gör. Mustafa İSTANBULLU ADANA, 2015 DENEY

Detaylı

Optoelektronik Tümleşik Devreler. 2008 HSarı 1

Optoelektronik Tümleşik Devreler. 2008 HSarı 1 Optoelektronik Tümleşik Devreler 2008 HSarı 1 Kaynaklar: R. G. Hunsperger, Integrated Optics: Theory and Technology, 3rd Edition, Springer Series in Optical Science, Springer-Verlag, 1991 2008 HSarı 2

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA KRİSTAL KAFES NOKTALARI KRİSTAL KAFES DOĞRULTULARI KRİSTAL KAFES DÜZLEMLERİ DOĞRUSAL VE DÜZLEMSEL YOĞUNLUK KRİSTAL VE

Detaylı

Leyla Yıldırım Bölüm BÖLÜM 2

Leyla Yıldırım Bölüm BÖLÜM 2 BÖLÜM 2 PERİYODİK HAREKETLERİN ÜSTÜSTE GELMESİ Birçok fiziksel durum, aynı sistemde iki veya daha fazla harmonik titreşimin aynı anda uygulanmasını gerektirir. Burada aşağıdaki temel kabule bağlı olarak

Detaylı

BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ

BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ Kaynaklar: S.S. Rao, Mechanical Vibrations, Pearson, Zeki Kıral Ders notları Mekanik veya yapısal sistemlere dışarıdan bir

Detaylı

Harici Fotoelektrik etki ve Planck sabiti deney seti

Harici Fotoelektrik etki ve Planck sabiti deney seti Deneyin Temeli Harici Fotoelektrik etki ve Planck sabiti deney seti Fotoelektrik etki modern fiziğin gelişimindeki anahtar deneylerden birisidir. Filaman lambadan çıkan beyaz ışık ızgaralı spektrometre

Detaylı

DENEY 3. IŞIĞIN POLARİZASYONU. Amaç: - Analizörün pozisyonunun bir fonksiyonu olarak düzlem polarize ışığın yoğunluğunu ölçmek.

DENEY 3. IŞIĞIN POLARİZASYONU. Amaç: - Analizörün pozisyonunun bir fonksiyonu olarak düzlem polarize ışığın yoğunluğunu ölçmek. DENEY 3. IŞIĞIN POLARİZASYONU Amaç: - Analizörün pozisyonunun bir fonksiyonu olarak düzlem polarize ışığın yoğunluğunu ölçmek. - Analizörün arkasındaki ışık yoğunluğunu, λ / 4 plakanın optik ekseni ile

Detaylı

100 kv AC YÜKSEK GERİLİM BÖLÜCÜSÜ YAPIMI

100 kv AC YÜKSEK GERİLİM BÖLÜCÜSÜ YAPIMI 465 100 kv AC YÜKSEK GERİLİM BÖLÜCÜSÜ YAPIMI Ahmet MEREV Serkan DEDEOĞLU Kaan GÜLNİHAR ÖZET Yüksek gerilim, ölçülen işaretin genliğinin yüksek olması nedeniyle bilinen ölçme sistemleri ile doğrudan ölçülemez.

Detaylı

Fiber Optik Kablonun Çalismasi:

Fiber Optik Kablonun Çalismasi: Fiber Optik Kablonun Çalismasi: Fiberin çalışma prensibi temel optik kurallarına dayanır. Bir ışın demeti az yoğun bir ortamdan daha yoğun bir ortama geçerken geliş açısına bağlı olarak yansıması ( tam

Detaylı

KAYMALI YATAKLAR II: Radyal Kaymalı Yataklar

KAYMALI YATAKLAR II: Radyal Kaymalı Yataklar KAYMALI YATAKLAR II: Radyal Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Radyal yataklama türleri Sommerfield Sayısı Sonsuz Genişlikte

Detaylı

Şekil 7.1 Bir tankta sıvı birikimi

Şekil 7.1 Bir tankta sıvı birikimi 6 7. DİFERENSİYEL DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜMLERİ Diferensiyel denklemlerin sayısal integrasyonunda kullanılabilecek bir çok yöntem vardır. Tecrübeler dördüncü mertebe (Runge-Kutta) yönteminin hemen hemen

Detaylı

Hareket halindeki elektrik yüklerinin oluşturduğu bir sistem düşünelim. Belirli bir bölgede net bir yük akışı olduğunda, akımın mevcut olduğu

Hareket halindeki elektrik yüklerinin oluşturduğu bir sistem düşünelim. Belirli bir bölgede net bir yük akışı olduğunda, akımın mevcut olduğu Akım ve Direnç Elektriksel olaylarla ilgili buraya kadar yaptığımız tartışmalar durgun yüklerle veya elektrostatikle sınırlı kalmıştır. Şimdi, elektrik yüklerinin hareket halinde olduğu durumları inceleyeceğiz.

Detaylı

ÇEV-220 Hidrolik. Çukurova Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Demet KALAT

ÇEV-220 Hidrolik. Çukurova Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Demet KALAT ÇEV-220 Hidrolik Çukurova Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Demet KALAT Borularda Türbülanslı Akış Mühendislik uygulamalarında akışların çoğu türbülanslıdır ve bu yüzden türbülansın

Detaylı

YÜKSEK GERİLİM TEKNİĞİ BÖLÜM 7 DİELEKTRİK KAYIPLARI VE

YÜKSEK GERİLİM TEKNİĞİ BÖLÜM 7 DİELEKTRİK KAYIPLARI VE EM 420 Yüksek Gerilim Tekniği YÜKSEK GERİLİM TEKNİĞİ BÖLÜM 7 DİELEKTRİK KAYIPLARI VE KAPASİTE ÖLÇME YRD.DOÇ. DR. CABBAR VEYSEL BAYSAL ELEKTRIK & ELEKTRO NIK Y Ü K. M Ü H. Not: Tüm slaytlar, listelenen

Detaylı

MIT 8.02, Bahar 2002 Ödev # 8 Çözümler

MIT 8.02, Bahar 2002 Ödev # 8 Çözümler Adam S. Bolton bolton@mit.edu MIT 8.02, Bahar 2002 Ödev # 8 Çözümler 24 Nisan 2002 Problem 8.1 RLC devresi. (a) Derste (ve Giancoli Kesim 31-6,s. 780 de) tartışıldığı gibi, bir akımın bir maksimuma (rezonans)

Detaylı

Yrd.Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ Haberleşme Sistemleri II Arş.Gör. Ziya EKŞİ

Yrd.Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ Haberleşme Sistemleri II Arş.Gör. Ziya EKŞİ 1 FİBEROPTİK NEDİR? Fiber optik, temel olarak bir sinyalin iletiminde elektrik yerine ışığın kullanıldığı bir araçtır. Fiberin çalışma prensibi temel optik kurallarına dayanır. Bir ışın demetinin az yoğun

Detaylı