SAMEKS PUMAX 2017 yılı Haziran ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik En- deksi, bir önceki aya göre 1,0 puan azalarak

Transkript

1 HAZİRAN / JUNE 2017

2

3

4 SAMEKS 2017 yılı Haziran ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, bir önceki aya göre 1,0 puan azalarak 54,5 değerine gerilemiştir. Endekste gözlenen bu azalışta hizmet endeksinin1,3 puan azalarak 55,2 puana gerilemesi etkili olurken, sanayi endeksi de 0,4 puan azalışla 55,4 puana gerilemiştir. Gözlenen azalışa rağmen SAMEKS in 54,5 puanlık değeri, Türkiye de ekonomik aktivitenin canlılığına işaret etmektedir. Hizmet sektörüne ilişkin girdi alımlarında gerçekleşen ivme kaybının iş hacmini olumsuz etkilediği görülmektedir. Sanayi sektöründe gerçekleşen ivme kaybında ise yeni sipariş artışında gerçekleşen yavaşlama belirleyici olmuştur. Böylece mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi nin54,5puanlık değeri2017 yılı Haziran ayına ilişkin ekonomik aktivitenin canlılığına işaret ederken, reel sektörde Şubat ayında başlayan olumlu görünüm sürmüştür. 1. Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SA- MEKS Sanayi Endeksi, 2017 yılı Haziran ayında, bir önceki aya göre 0,4 puan azalarak55,4 seviyesine gerilemiştir. Yeni Sipariş alt endeksinde gözlenen 4,8 puanlık düşüş, sanayi sektörünün bir önceki aya göre hız kaybetmesinde belirleyici olmuştur. 4

5 PUMAX Seasonally adjusted PUMAX Composite Index has decreased by 1.0 points in comparison to the previous month and declined to 54.5 in June While the services index decreased by 1.3 points to 55.2 points, industry index decreased by 0.4 points to 55.4 points both of which had significant effect on the decreasing index. Despite the decrease observed PUMAX s 54.5-point value points to the vitality of economic activity in Turkey. It was seen that the loss of acceleration in the input procurements related to the service sector negatively affected the volume of business. The slowdown in the increase in new orders has been determining in the industrial sector. Thus, the 54.5-point value of the seasonally adjusted PUMAX Composite Index, pointed to the vitality of economic activity for June 2017, while the positive outlook for the real sector commenced in February. 1. PUMAX Industry Sector Index Seasonally adjusted PUMAX Industry decreased by 0.4 points to 55.4 in comparison to the previous month in June of The 4.8 point drop in the New Orders sub-index was the determinant and deciding factor in the industry sector s slowdown in comparison to the previous month. Although new orders were down in 5

6 Haziran ayında yeni siparişlerin düşüş kaydetmesine rağmen sanayi sektöründe üretimin artmaya devam ettiği görülmüştür. Bu gelişmede girdi alımlarında gözlenen 1,8 puanlık artış etkili olurken, Mart ayında başlayan istihdam artışı sürmüştür. Girdi alımlarındaki artışa rağmen yeni siparişlerin azalması, Haziran ayında stoklarda hızlı bir artış gerçekleşmesine neden olmuştur. Böylece mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Sanayi Endeksi, Ocak 2017 döneminde başlayan olumlu görünümünü Haziran ayında da sürdürmüş ve 55,4 puanlık değeriyle sektördeki canlılığa işaret etmiştir. parişlerde gözlenen bu azalış, sanayi sektöründe gözlenen ivme kaybının belirleyicisi olmuştur. c. Satın Alım Sanayi sektörüne ait Satın Alım alt endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre 1,8 puan artarak 63,5 seviyesine yükselmiştir. Girdi alımlarında gözlenen bu artış, sanayi sektörüne ilişkin üretimin önümüzdeki dönemde de artacağına işaret etmektedir. a. Üretim Sanayi sektörüne ait Üretim alt endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre 0,8 puan artarak 54,7 seviyesine yükselmiştir. Yeni siparişlerde gözlenen ivme kaybının sanayi üretimini sınırlandırdığı görülmektedir. d. Nihai Mal Stoku Sanayi sektörüne ait Nihai Mal Stoku alt endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre 7,1 puan artarak 55,7 seviyesine yükselmiştir. Girdi alımlarındaki artışa rağmen yeni siparişlerin azalması, stoklarda hızlı bir artış gerçekleşmesine neden olmuştur. b. Yeni Sipariş Sanayi sektörüne ait Yeni Sipariş alt endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre 4,8 puan azalarak 53,5 seviyesine gerilemiştir. Yeni Si 6

7 June, production in the industry sector continued to increase. Despite the new orders diminishing in June, the 1.8 percentage point increase in input purchases was effective, while the increase in employment having started in March continued. Despite the increase in input purchases, the decrease in new orders caused a rapid increase in stocks in June. Thus, seasonally adjusted SAMEKS Industry Index has maintained its positive outlook, which commenced in January 2017, and it was indicating its vitality in the sector with a value of 55.4 points in June. in New Orders has been a determining factor in the loss of momentum in the industry sector. c. Purchasing The Purchasing sub-index of the industry sector rose by 1.8 points to 63.5 in June in comparison to the previous month. This increase in input purchases indicates that production in the industrial sector will increase in the coming period. a. Production The Production sub-index of the industry sector rose by 0.8 points to 54.7 in June in comparison to the previous month. The loss of acceleration observed in new orders appears to have limited the industrial production. d. Final Good Inventory The Final Good Inventory sub-index of the industry sector rose by 55.7 in June, at an increase of 7.1 points from the previous month. Despite the increase in input purchases, the decrease in new orders caused a rapid increase in stocks. b. New Orders The New Orders sub-index of the industry sector declined by 4.8 points in comparison to the previous month in June to This decrease 7

8 e. Tedarikçilerin Teslimat Süresi Sanayi sektörüne ait Tedarikçilerin Teslimat Süresi alt endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre 0,7 puan artarak 52,4 seviyesine yükselmiştir. Haziran ayında firmaların %77 si teslimat sürelerinde önemli bir değişim olmadığını ifade etmiştir. Böylece mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Hizmet Endeksi 2017 yılı Haziran ayında 55,2 puana gerilemiş olmasına karşın sektöre yönelik olumlu görünümün sürdüğüne işaret etmektedir. f. İstihdam Sanayi sektörüne ait İstihdam alt endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre 3,8 puan artarak 58,6 seviyesine yükselmiştir. Böylece sanayi sektörüne yönelik istihdamda Mart ayında başlayan olumlu görünüm sürmüştür. a. İş Hacmi Hizmet sektörüne ait İş Hacmi alt endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre 0,6 puan azalarak 53,4 seviyesine gerilemiştir. Girdi alımlarında gözlenen ivme kaybı, bu dönemde hizmet sektörüne ait iş hacmini olumsuz etkilemiştir. 2. Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SA- MEKS Hizmet Endeksi; 2016 yılı Haziran ayında, bir önceki aya göre 1,3 puan azalarak55,2 değerine gerilemiştir. İş Hacmi (0,6 puan), Satın Alım (6,0 puan),ve Nihai Mal Stoku (7,5 puan)alt endekslerinde gerçekleşen azalışlar, hizmet sektöründe gözlenen ivme kaybının en önemli belirleyicileri olmuştur. Girdi alımlarının sert bir şekilde ivme kaybetmesine karşın iş hacminde gözlenen gerilemenin çok sınırlı olması, firmaların bu dönemde mevcut stoklarını tükettiğine işaret etmektedir. Önceki aya göre gözlenen bu yavaşlamalara rağmen alt endekslerde gözlenen artışların sürmesi, sektöre yönelik istihdama olumlu yansımaya devam etmektedir. b. Satın Alım Hizmet sektörüne ait Satın Alım alt endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre 6,0 puan azalarak 58,4 seviyesine gerilemiştir. Böylece girdi alımlarında Eylül 2016 döneminden bu yana süregelen artış trendi sona ermiştir. 8

9 e. Suppliers Delivery Time The Suppliers Delivery Time sub-index of the industry sector rose by 0.7 points to 52.4 in June in comparison to the previous month. 77% of the companies stated that there was no significant change in delivery times in June. Index points out to a positive outlook for the sector despite the decrease of 55.2 points in June of a. Business Volume f. Employment The Employment sub-index of the industry sector rose by 3.8 points to 58.6 in June in comparison to the previous month. As a result, the employment in the industrial sector started to have a positive outlook in March. The Business Volume sub-index of the services sector declined by 0.6 percentage points to 53.4 in June in comparison to the previous month. The loss of acceleration observed in input purchases has adversely affected service volume relating to the service sector in this period. 2. PUMAX Services Sector Index In June of 2017, seasonally adjusted PUMAX Services Index has decreased by 1.3 points to 55.2 in comparison to the previous month. Decreases in Business Volume (0.6 points), Purchase (6.0 points), and Final Goods Inventory (7.5 points) were the most important determinants of the deceleration in the service sector. Despite a sharp decline in input purchases, the extent of the decrease in business volume was very limited, which is indicating that firms have exhausted their current stocks in this period. Despite these slowdowns observed in the previous month, the continued rise in the sub-indices continues to reflect positive employment in the sector. b. Purchasing TThe Purchasing sub-index of the services sector declined by 6.0 points in comparison to the previous month in June and declined to Thus, the continuous upward trend in input purchases since September 2016 has come to the end. Thus, the seasonally adjusted PUMAX Services 9

10 c. Nihai Mal Stoku Hizmet sektörüne ait Nihai Mal Stoku alt endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre 7,5 puan azalarak 51,5 seviyesine gerilemiştir. Girdi alımlarının iş hacminden hızlı bir şekilde gerilemesi, bu dönemde nihai mal stokunun azalmasına neden olmuştur. YORUM: Nisan ve Mayıs aylarında sırasıyla 53,5 ve 55,5 puanlık değerleriyle2017 yılının ikinci çeyreğine ilişkin olumlu bir görünüm arz eden SA- MEKS, Haziran ayını da 50 referans değerinin üzerinde tamamlamış ve bu dönemde Türkiye ekonomisindeki canlılığın sürdüğüne işaret etmiştir. d. Tedarikçilerin Teslimat Süresi Hizmet sektörüne ait Tedarikçilerin Teslimat Süresi alt endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre 2,3 puan artarak 53,4 seviyesine yükselmiştir. Haziran ayında katılımcıların %87 si teslimat sürelerinde önemli bir değişim olmadığını ifade etmiştir yılının 1. çeyreğini 49,8 puan ortalamasıyla kapatan SAMEKS, böylece yılın 2. çeyreğinde 54,5 puanlık ortalamaya ulaşmıştır. Bu bağlamda yılın ilk çeyreğinde %5,0 ile beklentilerin üzerinde büyüyen Türkiye ekonomisinin, yılın ikinci çeyreğinde bu performansını aşacağını öngörebiliriz. SAMEKS in hem sanayi hem de hizmet sektörüne ilişkin istihdam alt endekslerindeki artışların Haziran 2017 döneminde de sürmesi, Şubat ayında başlatılan İstihdam Seferberliği kampanyasının işgücü piyasalarındaki olumlu e. İstihdam etkisinin devam ettiğini göstermektedir. Hizmet sektörüne ait İstihdam alt endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre 2,3 puan artarak 59,2 seviyesine yükselmiştir. Böylece hizmet sektörüne yönelik istihdamda Şubat ayında başlayan olumlu görünüm sürmüştür. 10

11 c. Final Good Inventory The Final Good Inventory sub-index of the services sector declined to 51.5 in June, down by 7.5 percent from the previous month. The rapid decline in input purchases compared to the decrease in the business volume has led to a decline in finished goods stocks in this period. d. Suppliers Delivery Time The Suppliers Delivery Time sub-index of the industry sector rose by 2.3 points to 53.4 in June in comparison to the previous month. In June, 87% of participants stated that there was no significant change in delivery times. e. Employment The Employment sub-index of the services sector rose by 2.3 percentage points reaching to 59.2 in June in comparison to the previous month. Thus, the employment in the service sector has continued with a positive outlook which started in February. COMMENT: PUMAX having a positive outlook for the second quarter of 2017 with the values of 53.5 and 55.5 points in April and May respectively, has completed the June figure above 50 reference values and pointed out that the revival in the Turkish economy was maintained and continued in this period. PUMAX closed the first quarter of 2017 with an average of 49.8 points thus reached an average of 54.5 points during the second quarter of the year. In this context, we can predict that the Turkish economy, which grew above expectations at 5.0% during the first quarter of the year, will exceed this performance in the second quarter of the year. The increase in the employment sub-indices of both PUMAX and the services sector also continued in June 2017, indicating that the Mobilization of Employment campaign launched in February continues to have a positive impact on the labour market. 11

12 VERİ DERLEME VE HESAPLAMALAR SAMEKS kapsamında aylık olmak üzere sanayi ve hizmet sektörleri için iki ayrı anket formu düzenlenmiştir. Sanayi ve imalat sektörü anketi 6; hizmet sektörü anketi ise 5 sorudan oluşmaktadır. Sanayi ve imalat sektörü anketi, üretim, yeni sipariş, satın alınan hammadde, stoklar, teslimat süresi ve çalışan sayısına ilişkin değerlendirmeleri içermektedir. Hizmet sektörü anketi ise iş hacmi, satın alım, stoklar, teslimat süresi ve çalışan sayısına ilişkin değerlendirmeleri kapsamaktadır. Endekse kaynak olan anketler, her ayın sinde belirlenen örnek grubunun satın alma müdürlerinin profesyonel çağrı merkezince telefonla aranmasıyla hayata geçirilir. SAMEKS endeksini oluşturan ham veriler, bu kapsamda düzenlenen ankete katılan işyerleri satın alma müdürlerinin sorulan sorulara verdiği, içinde bulunulan aya dair arttı/azaldı/ değişmedi cevaplarından oluşmaktadır. Örneklem büyüklüğü hizmet ve sanayi sektörlerinin ekonomideki ağırlıklarını da yansıtan bir karışımdaki 500 ü aşkın şirketten oluşmaktadır. Bu veriler daha sonra şirketin sağlığının farklı yönlerini ölçen aylık alt endekslerin oluşumunda kullanılmaktadır. Alt endekslerin her biri, soruya arttı cevabı verenlerin yüzdesiyle değişmedi cevabı verenlerin yüzdesinin yarısının toplamı ile oluşan 0 ile 100 arasındaki yayılım değerleridir. Örneğin arttı ve azaldı diyenlerin sayısı eşitse, bu yayılım değeri 50 olacaktır. Bu hesaplama, göstergelerin aynı yönlü olmaları için, tedarik teslim süreleri endeksi hesaplanırken azaldı diyenlerin yüzdesi ile yapılmaktadır. Bu alt endekslerin her biri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından da kullanılan iş günü etkilerinden arındırma yöntemiyle düzeltilmiştir. Bu değerlerde 50 nin üzerinde bir okuma son ayda bir gelişim ve iyiye gidiş, 50 altındaki değerler ise durumda kötü yönde bir hareket olarak algılanır. SAMEKS sanayi ve hizmet endeksleri, kendileri ile ilgili alt endekslerin belli bir yüzdeye göre ağırlıklandırılması ile oluşturulmuştur. Bu ağırlıklar, alanında uzman akademisyenlerin profesyonel satın alma müdürleri ile yaptıkları odak grubu çalışmaları ve her bir göstergenin şirket sağlığı için önemini ölçen anketler sonucu karar verilmiş; kullanım kolaylığı için yuvarlatılmış değerler belirlenmiştir. SAMEKS Bileşik Endeksi ise, hizmet ve sanayi endekslerinin her bir sektörün Türkiye Gayri Safi Milli Hasılası (GSMH) içindeki göreceli ağırlıklarına göre alınan ortalaması ile belirlenmiştir. Bu değerler GSMH toplamından tarım sektörünün çıkarılmasından sonra hizmet ve sanayi sektörlerinin ekonominin geri kalanındaki ağırlıklarıdır. 12

13 DATA COMPILATION AND CALCULATION Two separate questionnaires were prepared monthly for the industry and services sectors by PUMAX. The Industry and manufacturing sector survey includes 6 questions whereas the services sector survey consists of 5 questions. The industry and manufacturing sector survey includes an assessment of production, new orders, purchased raw materials, inventories, delivery times and the number of employees. The services sector survey covers business volume, purchases, inventories, delivery times and the number of employees. Surveys that contribute to the Index are conducted through the phone conversations on 20th 21st and 22nd day of each month between the call centers and purchasing managers chosen for the sample group. Raw data that make up the PUMAX index are, in this context, based on the answers of increased/decreased/steady given by the surveyed purchasing managers of from different companies. Sample size consists of a mixture of over 500 companies reflecting the weight of services and industry sectors in the economy. These data are later used when forming monthly sub-indexes which measure different aspects of a company s health. Each sub-index is the spread value between reached by adding half the percentage of those who answers the question as increased and steady. For instance, such a spread value would be 50 if those who replied increased would be equal to those who replied decreased. This calculation is conducted with the percentage of those who reply decreased in supply delivery time index calculation so that indicators are in the same direction. Each sub-index was adjusted with a method, also applied by the Central Bank of the Republic of Turkey, to remove working day effects. A value of over 50 means an improvement and upturn in the past month whereas one below 50 indicates a negative change. PUMAX industry and services indices were created by weighting of relevant sub-indices pursuant to a certain percentage. Ratios were decided as a result of focus group studies conducted by specialist academics with professional purchasing managers and surveys which measure the importance of each indicator for the health of a company. Values were rounded for ease of use. PUMAX Composite Index, on the other hand, was determined with the average of relative weights of the services and industry indices in the Gross National Product (GNP). These values refer to the weight of the services and industry sectors in the rest of the economy after exclusion of the agricultural sector from the total GNP. 13

14 DÜNYA EKONOMİSİ 2017 yılı Haziran ayında küresel ekonomideki temel gündem maddeleri FED in politika faizini 25 baz puanı artırması ve Avro Bölgesi ekonomisinde toparlanma sürecinin hızlanması olmuştur. Politika faizini beklentiler paralelinde 25 baz puan yükselterek %1-1,25 aralığına çıkaran FED, portföyünde tuttuğu varlıkları 2017 yılından itibaren aylık bazda 10 milyar dolar ile azaltmaya başlayacağını açıklarken, ekonomideki gelişmelerle birlikte bu tutarın 1 yıl içerisinde kademeli olarak 50 milyar dolara kadar çıkarılabileceğini açıkladı. Toplantı sonrası yayımlanan notta iktisadi faaliyete yönelik iyimser beklentilerin güç kazandığı görülürken; özel tüketim harcamalarının işgücü piyasalarındaki gelişmelerle birlikte son aylarda hızlı artış eğiliminde olduğu, yatırım harcamalarının ise canlandığı vurgulandı. Avro Bölgesi nde ise Nisan ayında işsizlik oranı %9,3 ile 2009 dan bu yana en düşük seviyesine gerilerken, İmalat PMI da Mayıs ayında 57,0 puan ile yaklaşık son 6 yılın en yüksek seviyesine çıkararak ekonomik aktivitedeki toparlanmanın hızlandığına işaret etmiştir. Avrupa Merkez Bankası (ECB) ise gerçekleştirdiği para politikası toplantısında ekonomiyi destekleyici politikalarını korurken, beklentiler paralelinde politika faizinde ve varlık alım programının büyüklüğünde herhangi bir değişikliğe gitmedi. TÜRKİYE EKONOMİSİ Türkiye ekonomisi 2017 yılının 1. çeyreğinde %5 ile piyasa beklentilerinin oldukça üzerinde büyüme kaydetmiş ve Türkiye ekonomisinde pozitif büyüme sürecinin hızlanarak devam ettiğine işaret etmiştir. Orta Vadeli Program kapsamında 2017 yılı için hükümetin öngördüğü büyüme oranı %4,4 tü. Bu bağlamdan bakıldığında, yılın ilk çeyreğinde gerçekleşen %5 oranındaki bu büyümenin, %4,4 lük yılsonu büyüme hedefinin gerçekleşmesi için güçlü bir işaret olduğu görülmektedir. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch in daha önce %2,3 olarak açıkladığı Türkiye nin 2017 yılı büyüme tahminini %4,7 ye çekmesi ve OECD nin ise %3,3 olan tahminini %3,5 olarak revize etmesi de ekonomideki olumlu görünümü teyit etmiştir. Geçtiğimiz yılın son çeyreğinde %5,7 oranında büyüyerek Türkiye ekonomisinin iç talep ağırlıklı büyümesine önemli bir destek veren hanehalkı tüketimi, 2017 yılının ilk çeyreğinde de %5,1 oranında artarak ekonomik büyümeye verdiği desteği sürdürmüştür yılında yıllık bazda %2,0 oranında gerileyerek ekonomik büyümeye negatif etki eden mal ve hizmet ihracatının 2017 yılına oldukça iyi başladığı görülmektedir. Mal ve hizmet ihracatı %10,6 artarak, yılın 1. çeyreğinde büyümeye 2,5 puan katkıda bulunmuştur. İktisadi faaliyet kollarına göre büyüme rakamları incelendiğinde ise, genel anlamda olumlu bir tablo gözlenmiştir yılı genelinde %4,1 14

15 WORLD ECONOMY In June 2017, the main subjects of the agenda in the global economy were increasing of the policy rate by FED by 25 basis points and the recovery period in the euro area economy accelerating. FED announced that it will start to reduce assets held in its portfolio by 10 billion dollars every month starting from 2017 and announced that this amount can be gradually increased up to 50 billion dollars in 1 year together with the developments in the economy by raising the policy rate by 25 basis points in parallel to the expectations. It was stated on the note published after the meeting that the optimistic forecasts for the economic activity seemed to gain power; the private consumption expenditures in the labour market in recent months, along with the development of a trend of rapid growth, and the investment expenditures have increased. In the Eurozone, the rate of unemployment decreased to 9.3% in April, the lowest rate since 2009, while Manufacturing PMI rose to 57.0 points in May, which was the highest level in the last 6 years, indicating that economic recovery is accelerating. The European Central Bank (ECB), while maintaining its economic support policies at the monetary policy meeting it held, did not implement any changes in terms of policy interest rates and asset purchasing program. TURKISH ECONOMY The Turkish economy has grown well above market expectations at 5%, during the first quarter of 2017, indicating that the positive growth process in the Turkish economy has continued to accelerate. Within the scope of the Medium Term Program, the rate of growth forecasted by the government for 2017 was 4.4%. In this context, it is seen that this growth of 5% in the first quarter of the year is a strong indicator for the realization of the 4.4% year-end growth target. The fact that the international credit rating agency Fitch has increased the previously announced rate at 2.3% of Turkey s annual growth forecast for 2017 to 4.7% and the OECD to revise its estimate of 3.3% to 3.5% has verified the positive appearance in economy. The Household consumption, which grew by 5.7% during the last quarter of last year and which provided significant support to the domestic demand-driven growth of the Turkish economy, continued to support economic growth by increasing by 5.1% in the first quarter of Exports of goods and services, which had a negative effect on economic growth, declined by 2.0% year-on-year in 2016, the Exports of the goods and services increased by 10.6%, which was contributing 2.5 points to growth during the first quarter of the year. When the growth figures are inspected and examined according to the fields of economic 15

16 oranında küçülen tarım sektörü 2017 yılının ilk çeyreğinde %3,2 oranında büyüyerek olumlu bir görünüm arz etmiştir. Geçtiğimiz yıl genelinde %7,2 oranında büyüyen inşaat sektörü 2017 yılının ilk çeyreğinde ivme kaybederek %3,7 büyümüşken, geçtiğimiz yıl sürpriz bir şekilde %0,8 oranında daralan hizmetler sektörü 2017 yılının ilk çeyreğinde %5,2 artış kaydetmiştir. Dış Ticaret: 2017 yılı Nisan ayında ihracat, önceki yılın aynı ayına göre %7,4 oranında artarak 12,8 milyar dolara yükselirken, ithalat da %9,9oranında artarak17,8milyar dolar olarak gerçekleşti. Böylece bu döneme ait dış ticaret açığı, önceki yılın aynı dönemine göre %16,7 oranında artarak4,9 milyar dolara yükselmiştir yılı Ocak-Nisan döneminde ise ihracat %8,7 oranında artarken, ithalat da %8,3 oranında genişlemiştir. Böylece yılın ilk dört ayına ilişkin dış ticaret açığı, önceki yılın aynı ayına göre %7,1 daralmıştır. Önceki yılın aynı dönemine göre %20,2 oranında artış kaydeden motorlu kara taşıtları, en çok ihracatı yapılan fasıl olmaya devam etmiştir. Bu dönemde ihracattaki artışa önemli ölçüde destek veren bir diğer etken ise önceki yılın aynı ayına göre 424 milyon dolar artış kaydeden altın ihracatı olmuştur. En çok ithalat yapılan fasıl ise enerji (mineral yakıtlar) olmuştur. Bu dönemde yıllık bazda %33,0 artarak 2,7 milyar dolar enerji ithalatı yapılırken, Ocak-Nisan döneminde gerçekleştirilen enerji ithalatı 11,7 milyar düzeyinde olmuştur. Nisan ayında Avrupa Birliği nin ihracattaki payı %45 olurken; AB ye yapılan toplam ihracat 2016 yılının aynı ayına göre %2,2 artarak 5,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Almanya 1,1 milyar dolarla en çok ihracat yapılan ülke iken, en çok ithalat yapılan ülke 1,7 milyar dolarla Çin olmuştur. OPEC ülkelerinin petrol arzını kısma kararının uzatılmasına yönelik mutabakata varması, önümüzdeki dönemde petrol fiyatlarının kademeli bir şekilde artacağına işaret etmektedir. Bu bağlamda enerji ithalatının toplam ithalat üzerinde oluşturduğu baskının önümüzdeki dönemde de süreceği öngörülmektedir. İhracat performansı ise motorlu taşıtlar ve altın ihracatı tarafından belirlenmeye devam edecektir. Cari Açık: 2017 yılı Nisan ayına ilişkin cari işlemler açığı, piyasa beklentilerine uygun bir şekilde, geçtiğimiz yılın aynı ayına göre %17,6 oranında artmış ve 3,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Yıllıklandırılmış verilere göre cari işlemler açığı yataya yakın bir görünüm sergilemiş ve 33,2 milyar dolar olmuştur. Net enerji ve altın ticareti hariç incelendiğinde, cari açığın son 10 ayın en düşük düzeyine gerilediği görülmektedir. Nisan ayında cari işlemler açığı tablosunda dikkat çeken bir diğer unsur seyahat gelirlerinde gözlenen artışlar olmuştur. Rusya ile yaşanan uçak krizinin ardından kademeli bir şekilde geri çekilen seyahat gelirleri, Nisan 16

17 activity, a positive picture is observed in general terms. The agricultural sector, which shrank by 4.1% in the whole of 2016, demonstrated a positive outlook by growing by 3.2% during the first quarter of The construction sector, which grew by 7.2% during the past year, expanded by 3.7% in the first quarter of 2017 and diminished by 0.8% during the past year, increased by 5.2% in the first quarter of Foreign Trade: The exports increased by 7.4% In April 2017 in comparison to the same month of the previous year and rose to 12.8 billion dollars while imports increased by 9.9% to 17.8 billion dollars. Thus, foreign trade deficit for this period increased by 16.7% in comparison to the same period of previous year and increased by 4.9 billion dollars. In January-April of 2017, exports increased by 8.7% while imports expanded by 8.3%. Thus the foreign trade deficit for the first (quarter) four months of the year diminished by 7.1% in comparison to the same month of the previous year. The motorized vehicles which increased by 20.2% in comparison to the same period of previous year continued to be the most exported items group. Another factor contributing significantly to the increase in exports in this period was gold exports, rising by 424 million dollars in comparison to the same month of the previous year. The most imported items group was energy (mineral fuels). In this period, the energy imports amounting to 2.7 billion dollars increased by 33.0% on an annual basis while energy imports having occurred and realized in January-April amounted to 11.7 billion. In April, the share of the European Union in exports was 45%; and the total exports to the EU were 5.8 billion dollars, an increase of 2.2% from the same month of the previous year. While Germany is the country with the most exports with 1.1 billion dollars, the country from which the highest amount of imports is China with 1.7 billion dollars. The OPEC countries having reached a consensus decision on extending the petroleum supply suggests that oil prices will gradually rise in the upcoming period. In this context, it is envisaged that the pressure of energy imports on the imports in total will continue in the coming period. The performance of Exports will continue to be determined by motor vehicles and gold exports. Current Account Deficit: The current account deficit for April 2017 increased by 17.6% in comparison to the same month of the previous year and occurred as USD 3.6 billion, in line with market expectations. The current account was close to the open market and it was 33.2 billion dollars according to the annualized figures. It is seen that the current account deficit has decreased to the lowest level in the last 10 months when researched excluding net energy and gold trade. Another highlight in the current account deficit table in April was the significant increase in travel revenues. The travel revenues, gradually withdrawn following the airplane crisis with Russia, rose by 9.5% in April, demonstrating a 17

18 ayında %9,5 oranında artarak olumlu bir görünüm arz etmiştir. Cari açıktaki artışı sınırlandıran bir diğer unsur portföy yatırımları olmuştur. Portföy yatırımlarında 3,3 milyar dolar tutarında net giriş kaydedilirken, bu dönemde diğer yatırımlarda da 40 milyon dolar tutarında net giriş gerçekleşmiştir.net hata ve noksan kaleminde ise 3,9 milyar dolar sermaye çıkışı yaşanmıştır. Geçici dış ticaret verilerine göre, Mayıs ayında dış ticaret açığı %50 ye yakın genişlemiştir. Ekonomik aktiviteye ilişkin göstergelerin de iç talep açısından olumlu bir tablo çizdiği gözlenmektedir. Bu çerçevede, turizm sektöründen gelen toparlanma işaretlerine karşın cari açığın sınırlı bir şekilde artmaya devam edeceğini tahmin edilmektedir. Sanayi Üretimi: Büyümenin öncü göstergelerinden sanayi üretimi, Nisan 2017 döneminde, bir önceki aya göre %2,3bir önceki yılın aynı ayına göre %6,7 artış kaydetmiştir. Nisan ayında yıllık bazda sanayi üretiminin %6,7 gibi yüksek bir oranda artış kaydetmesi, 2017 yılının 2. çeyreğine ilişkin, yılın ilk çeyreğinde gösterilen performansı da aşan, oldukça olumlu bir tablo sunmaktadır. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SA- MEKS Sanayi Endeksi Nisan ayında önceki aya göre 3,2 puan artmış ve 53,6 puan seviyesine yükselmişti. Bu netice, aynı dönemde önceki aya göre %2,3 oranında artan TÜİK sanayi endeksi ile SAMEKS in trend olarak aynı doğrultuda olduğuna işaret etmektedir yılı Nisan ayında bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %1,8, imalat sanayi sektörü endeksi %2,6 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi ise %0,4 artmıştır. Bu dönemde önceki yılın aynı ayına göre ise madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi göre %1,3, imalat sanayi sektörü endeksi %7,3 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %4,8 artış kaydetmiştir. Rakamlardan anlaşılacağı üzere, hem aylık hem de yıllık bazda tüm alt sektörlerde artış gözlenirken; imalat sanayi sektörü endeksindeki yıllık %7,3 oranlı artış dikkat çekmektedir. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SA- MEKS Sanayi Endeksi, 2017 yılı Mayıs ayında, bir önceki aya göre 2,0 puan artarak 55,2 seviyesine yükselmişti. Buna ek olarak TCMB tarafından açıklanan mevsim etkisinden arındırılmış İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı da Mayıs 2017 döneminde 78,9 puan seviyesine ulaşmış ve Ağustos 2008 den bu yana en yüksek düzeyine işaret etmişti. Bu bağlamda sanayi üretim endeksinin Mayıs ayında aylık bazda artışını sürdüreceğini öngörebiliriz. İşsizlik: Şubat, Mart ve Nisan dönemlerinin ortalaması alınarak hesaplanan Mart 2017 dönemi işsizlik rakamları, geçtiğimiz aya göre 0,9 puan azalmış, önceki yılın aynı ayına göre ise 1,6 puan artmış ve arındırılmamış veriye göre %11,7 seviyesinde gerçekleşmiştir. Böylece işsizlik 9 aylık yükseliş trendinin ardından üst üste ikinci ayında da gerilemiştir. Mart 2016 döneminde istihdam 26 milyon

19 positive outlook. Another factor which limited the current account deficit became the portfolio investments. A net inflow of $ 3.3 billion was recorded in portfolio investments while a net inflow of $ 40 million was recorded in other investments in this period. In the net error and omission item, the capital outflow amounted to 3.9 billion dollars. The foreign trade deficit expanded by 50% in May According to temporary foreign trade data. Indicators of economic activity also show a positive picture in terms of domestic demand. It is predicted that the current account deficit will continue to increase in a limited manner despite the signs of recovery from the tourism sector. Industrial Production: Industrial production, which is the leading indicator of growth, increased by 2.3% in comparison to the previous month and by 6.7% in comparison to the same month of the previous year in April 2017 period. The annual increase in industrial production by 6.7% on a yearly basis in April presents a very positive picture of the second quarter of 2017, exceeding the performance in the first quarter of the year. PUMAX Industry Index which is seasonally and by calendar-adjusted, increased by 3.2 points in comparison to the previous month and rose to 53.6 points in April. This result indicates that PUMAX is in the same direction with the TURK- STAT industrial index which increased by 2.3% in comparison to the previous month in the same period. The mining and quarrying sector index increased by 1,8%, manufacturing industry sector index by 2,6% and electricity, gas, steam and air conditioning production and distribution sector index increased by 0,4% in April of In this period, according to the same month of the previous year, mining and quarrying sector index increased by 1.3%, manufacturing industry sector index was increased by 7.3% and electricity, gas, steam and air conditioning production and distribution sector index increased by 4.8% in comparison to the previous month. As it can be seen from the figures, there is an increase in all sub-sectors both on a monthly basis and on an annual basis; the annual rate of increase of 7.3% in manufacturing industry sector index is significant and noteworthy. The seasonal and calendar adjusted PUMAX Industry Index increased by 2.0 points in May 2017 to In addition, the Seasonally Adjusted Capacity Utilization Rate of Manufacturing Industry announced by the CBRT reached 78.9 points in May 2017 and pointed to its highest level since August In this context, we can foresee that the industrial production index will continue to increase in May on monthly basis. Unemployment: The unemployment rate of March 2017, which was calculated by taking the average figure of February, March and April periods, decreased by 0.9 points in comparison to the previous month and increased by 1.6 points in comparison to the same month of the previous year and occurred as 11,7% Thus, after a 9-month upward trend in unemployment, it fell even further in the second month. 19

20 bin seviyesinde iken Mart 2017 döneminde 27 milyon 489 bin seviyesine yükselmiştir. Böylece son 12 ayda sağlanan istihdam artışı yaklaşık 496 bin seviyesinde olmuştur. Yılın ilk 3 ayında istihdamda sağlanan artış yaklaşık 817 bin olmuştur. Yalnızca Mart ayında önceki aya göre sağlanan artış 533 bini bulmuştur. Bu artış Şubat ayı içerisinde ilan edilen İstihdam Seferberliği çağrısının bir sonucu olarak yorumlanmaktadır. Bu bağlamda istihdam seviyesindeki artışın Nisan ve Mayıs aylarında da devam etmesi beklenmektedir. Son 12 ayda toplam işgücünün bu dönemde sağlanan istihdamı aşarak 1 milyon 115 bin artması, geçtiğimiz yılın aynı ayına göre toplam işsiz sayısının 619 bin kişi artmasına neden olmuştur. Mart 2017 dönemi itibariyle toplam işsiz sayısı yaklaşık 3 milyon 642 bin kişi olarak tahmin edilmektedir. Bununla birlikte işsiz sayısında önceki aya göre yaklaşık 258 bin azalış gözlemlenmektedir. Son 12 ayda Türkiye ekonomisinde hizmetler sektörü istihdam deposu olma niteliğini sürdürmüştür. Buna göre Mart 2017 döneminde sanayi sektörünün istihdamdaki payı %24, inşaat sektörünün %9, hizmetler sektörünün ise %67 olmuştur. Orta Vadeli Program da 2017 yılı için öngörülen işsizlik oranı %10,2 ydi. %11,7 lik Mart ayı işsizliği 10,2 puanlık bu hedef için olumsuz bir görünüm arz etse de, İstihdam Seferberliğinin etkilerinin yoğun bir şekilde görülmeye başlandığı bu dönemden itibaren işsizlik oranında kademeli bir düşüş beklenmektedir. Enflasyon: TMayıs ayında bir önceki aya göre %0,45 olarak gerçekleşen TÜFE, önceki yılın aynı ayına göre %11,72 seviyesinde gerçekleşmiş ve böylece enflasyondaki 5 aylık artış eğilimi sona ermiştir. Giyim ve ayakkabı fiyatları aylık bazda %6,0 oranında artış kaydetmiş ve en hızlı artan harcama grubu olmuştur. Enflasyon sepetindeki ağırlığı en yüksek grup olan gıda fiyatlarında ise aylık bazda %0,55 lik düşüş gerçekleşmiştir. Ulaştırma grubu da aylık TÜFE artışını sınırlandıran bir diğer kalemi oluşturmuştur. Çekirdek enflasyon göstergeleri ise 2017 yılı Mayıs ayında nispeten yatay bir görünüm sergilemiştir. Enerji, gıda, alkollü ve alkolsüz içecekler ile tütün ve altın fiyatları hariç tutularak hesaplanan C endeksinde yıllık enflasyon Nisan ayına göre bir miktar gerileyerek %9,38 olmuştur. Haziran ayında mevsimsel olarak giyim ve ayakkabı fiyatlarında yaşanacak düşüşün enflasyona olumlu yansıması beklenmektedir. Döviz kurlarının sakin bir seyir sergilemesine ek olarak petrol fiyatlarının düşük seyretmesi de fiyatlar genel düzeyini olumlu etkileyecek gelişmeler olarak öne çıkmaktadır. Bu bağlamda enflasyonda Mayıs ayında gözlenen düşüşün Haziran ayında da süreceği tahmin edilmektedir. 20

21 In the March period of 2016, employment increased from 26 million 993 thousand to 27 million 489 thousand in March 2017 period. Thus, the employment increase provided in the last 12 months has been around 496 thousand. The increase in employment in the first three months of the year was approximately 817 thousand. In March only, the increase was 533 in comparison to the previous month. This increase is interpreted as a result of the call for Mobilization of Mobilization announced in February. In this context, the increase in the level of employment is forecasted to continue in April and May. The total number of unemployed people increased by 619 thousand in comparison to the same month of the previous year, due the total labor force in the last 12 months exceeding the employment provided in this period and increasing by 1 million 115 thousand. As of March 2017, the total number of unemployed is estimated to be approximately 3 million 642 thousand persons. Nevertheless, it is observed that the number of unemployed people decreased by 258 thousand approximately in comparison to the previous month. During the last 12 months, the services sector within the Turkish economy continued to being an employment center. Accordingly, in March 2017, the share of industrial sector in employment was 24%, construction sector 9% and services sector 67%. The unemployment rate predicted and forecasted for 2017 was 10.2% in the Medium Term Program. Unemployment in March of 11.7% has a negative outlook for this target of 10.2 points, but a gradual decline in the unemployment rate is forecasted from this period when the effects of the Employment Mobilization are beginning to show significant effects. Inflation: In May, CPI, which occurred at 0.45% in comparison to the previous month, was realized at 11.72% in comparison to the same month of the previous year and thus the inflationary trend in the 5-month period finished in the end. The clothing and footwear prices increased by 6.0% on a monthly basis and became the fastest growing spending group. Food prices, the group with the highest weight in the inflation basket, fell by 0.55% on a monthly basis. The transport group also constituted another item limiting monthly CPI increase. The core inflation indicators demonstrated a relatively flat outlook in May The Annual inflation in the C index, excluding energy, food, alcoholic and non-alcoholic beverages, and tobacco and gold prices, declined slightly compared to April to 9.38%. It is forecasted that inflation will be positively reflected in the fall in seasonal clothing and footwear prices in June. In addition to the calm course of exchange rates, low oil prices are also evident as developments that will positively affect the overall level of prices. In this context, the decline observed in May in inflation is forecasted to continue in June. 21

22

23

24 Dr. Özer Balkız Ekonomist