Analitik Hiyerarşi ve Ağ Süreci

Transkript

1 Analitik Hiyerarşi ve Ağ Süreci AHP yazıcı dostu versiyon ANP Y. İlker TOPCU, Ph.D. twitter.com/yitopcu Bu sunumun hazırlanmasında büyük ölçüde katkısı olan, sitesindeki ANP_Slideshow_July_2001.ppt dosyası ile Prof. T.L. Saaty ye, ve sunum dosyasını düzenleyen Özay Özaydın a Teşekkürlerimle...

2 üçgen daire dikdörtgen eşkenar kare

3 Bilişsel Psikoloji Bilişsel psikoloji alanında yapılan deneysel çalışmalar insanların bilişsel yeteneklerinin yüksek miktarda bilgi karşısında zayıf düştüğünü göstermiştir Bilişsel olarak aşırı yüklenen kişiler sorunun tamamı ile uğraşmak yerine sezgisel yöntemlerle sorunu basitleştirip büyük olasılıkla çok iyi olmayan çözümler bulmaktadırlar

4 George A. Miller, "Sihirli yedi rakamı, artı veya eksi iki: Bilgi işleme kapasitemiz üzerindeki bazı sınırlar aynı anda uğraşılabilecek beyin tarafından farkı gözetilebilecek ve kısa dönem hafızada işlenebilecek öğe sayısının üst sınırının 7 olduğunu makalesinde bazı kişilerde 5'e düşerken en fazla 9'a çıkabileceğini belirtmiştir. ( The Magical Number Seven, Plus or Minus Two: Some Limits on Our Capacity for Processing Information The Psychological Review, 1956, vol. 63, pp )

5 Niçin Hiyerarşi? insanlar karmaşık bir sorunla karşılaştıklarında söz konusu sorunu daha iyi anlayabilmek için sorunu bileşenlerine ayırmalı ve bu bileşenleri hiyerarşik bir şekilde düzenlemelidirler

6 Niçin Hiyerarşi? Karar verme sorununun olabildiğince ayrıntılı olarak ortaya konması daha sonra hiyerarşi olarak adlandırılan ve her biri bir dizi öğeden oluşan katmanlar halinde incelenmesi gerekir

7 Hiyerarşi Amaç Kriterler küme (seviye) Alt kriterler eleman Seçenekler Bu döngü her elemanın kendisine bağımlı olduğunu gösterir

8 Okul Seçimi Çocuk için en uygun okulun seçimi Öğrenim Arkadaşlar Okuldaki yaşam Mesleki eğitim Üniversiteye hazırlık Müzik dersleri Okul A Okul B Okul C

9 Ar-Ge Projesi Seçimi Amaç Şirketin geleceği Kriter grupları Teknik Pazarlama Finansman Üretim Kriterler Yönetmeliğe uyum Geliştirme maliyeti Teknik başarı olasılığı Ar-Ge ve Müh. kaynakları Geliştirme zamanı Patent durumu Pazar gücü Pazarı büyütme Pazar payı Pazar potansiyeli Müşteri kabulü NŞD Sermaye yatırımı Yatırım geri dönüşü Birim maliyet Üretim gücü Tesis teçhicat gereksinimi Güvenlik Puan ölçeği Mükemmel Ortalama üstü Ortalama Ortalama altı Mükemmel Ortalama üstü Ortalama Ortalama altı Mükemmel Ortalama üstü Ortalama Ortalama altı Mükemmel Ortalama üstü Ortalama Ortalama altı p1 p2 p99

10 Evlilik uygun eş Esneklik Bağımsızlık Gelişme Mücadele Sorumluluk Eğlence Zeka Psikolojik Fiziksel Sosyokültürel Felsefi Estetik İletişim ve problem çözümü Yemek Girişkenlik Dünya görüşü Düzenlilik Aile ve çocuklar Barınak Ekonomi Din Güzellik algısı Mizaç Seks Anlayış Güvenlik Sevgi Sadakat Vaka 1 evlen evlenme Vaka 2 Leyla Aslı Şirin Juliet

11

12 Sohbetli yaşamın olduğu yer: Bakırköy 1. Huzurlu, güvenli ve refah içinde model bir ilçe oluşturma 2. Sosyal ve kültürel yaşamı iyileştirme ve mozaiğini koruma 3. Ekonomik (hizmet iş kolları) ortamı iyileştirme 4. Fiziksel ortamı (ulaştırma, kent altyapısı) şehir plancılığı yaklaşımıyla iyileştirme 5. Doğal, çevresel ve tarihi güzellikleri koruma 6. Bakırköylülük bilincini geliştirme ve Bakırköy markasını oluşturma 7. Katılımlı, dinamik, çağdaş, sosyal belediyecilik anlayışına uygun bir yerinden yönetim oluşturma 1. Sosyal dokuya yönelik hizmetlerin verilmesi (Kadınlar ve çocuklar için sosyal yaşam evleri; yaşlılar için bakım evleri; engelliler için özel yollar, alış veriş ve hizmet birimleri) 2. Gençlik merkezleri ve mekanları (sanat, kültür, bilişim, hobi ve eğlence) yapılması 3. Nikah salonu yapılması 4. Güzel sanatlar üniversitesi/fakültesi / Sanat akademisi açılmasının teşvik edilmesi 5. Uluslararası düzeyde (dans, müzik, sinema, tiyatro) festivalleri yapılması 6. Kültür ve kongre merkezi kurulması 7. Bakırköy müzesi kurulması 8. Tarihi eserlerin restore edilerek korunması 9. Yeşil alanların, oyun ve spor alanlarının arttırılması 10. Yeşil alanların, oyun ve spor alanalarının arttırılması 11. Ayamama çevresinde botanik bahçesi ve sağlık vadisi oluşturulması 12. Ayamama çevresinde botanik bahçesi ve sağlık vadisi oluşturulması 13. Bütün belediye hizmet birimlerinin toplu halde bulunacağı tek bir bina yapılması 14. Bütün belediye hizmet birimlerinin toplu halde bulunacağı tek bir bina yapılması 15. Özgürlük meydanından kalkan metro ve deniz otobüslerinin entegrasyonu 16. Otoparkların arttırılması ve yeraltı otoparkları kurulması Veri tabanı oluşturulması ve iletişim için yararlanılması

13 Becoming a unique and fast growing international luxury hotel brand 1. Guest Satisfaction & Loyalty 2. Fast Growth 3. Innovation / Uniqueness 4. Agility 5. Profitability 6. Brand Value 1. Developing a Growth Business Plan 2. Designing Organizational Structure - Defining Responsibilities 3. Developing a business model 4. Implementing a Performance Management System 5. Developing a Marketing Strategy (Segmentation & Brand Communication) 6. Developing an Internal Communication Plan 7. Defining "XXX Experience" and Design Standards 8. Setting XXX's Policies & Procedures (Code of Conduct) 9. Reactivating XXX Academy 10.Integrating an ERP System

14 Denizci Millet, Denizci Ülke. 1. Sektörün tüm ilgili kurumlar ile işbirliğini geliştirmek 2. Sektörün uluslararası iletişimini geliştirmek ve tanıtımı arttırmak 3. Sektörün ekonomi içindeki ağırlığını arttırmak 4. Sektörün uluslararası alanda rekabetçi hale gelmesini sağlamak 5. Sektörün eğitimini arttırmak 6. Toplumsal deniz kültürünü ve çevre bilincini yaygınlaştırmak ve tanıtmak 7. Yatırım ve araştırma finansmanını sağlanmak 1. Kabotaj taşımacığının arttırılması 2. Transit taşımacılığın arttırılması 3. Dünyada niche alanlar bulunması ve oralarda güçlenilmesi. Su, LPG, LNG taşımacılığında güçlenilmesi 4. Ortak yatırım ve ihtisas ile filonun gençleştirilmesi, geliştirilmesi ve güçlendirilmesi 5. Tersane ve yat çekek yerlerinin modernizasyonu ve yenilerinin yapılması 6. Gemi ve yat inşasının arttırılması. Özel tersanelerde harp gemileri yapımı için sivilasker işbirliğinin arttırılması. 7. Marina turizminin geliştirilmesi 8. Kruvaziyer turizminin geliştirilmesi 9. Gezinti tekneciliğinin geliştirilmesi 10. Ticari yatçılığın geliştirilmesi 11. Su sporlarının (dalış gibi) geliştirilmesi 12. Amatör denizcliğin geliştirilmesi 13. Arıtma tesislerinin arttırılması 14. Kıyı master planının yapılması 15. Sermaye piyasası kaynaklarından yararlanılması 16. Limanların modernize edilmesi, yeni limanlar yapılması ve tarifelerin düzenlenmesi 17. Yatırım ve hizmeti ucuza mal etmek ve maliyetleri düşürmek için ortak hareket edilmesi 18. Finansmanda rotatif fonun sağlanması 19. Limanların özelleştirilmesi 20. Balıkçılığın geliştirilmesi Uluslararası ithalat ihracat karşılıklarına denizciliğin dahil edilmesi

15 Sosyal ortam Eğitim Kültür-Sanat Sağlık Eğlence Spor Yaşanabilir, katılımcı, insan mutluluğuna önem veren bir Eskişehir Ekonomik ortam Fiziki yapı ortamı Doğal ortam Ticaret Hizmet Sanayi Turizm Tarım Yüksek Teknoloji İmar Ulaşım Altyapı Şehir Görüntüsü Hava Toprak Su 1. Toplu Etkinlikler ve Kültür-Sanat Merkezi Projesi 2. Küçük El Sanatları Projesi 3. Spor Projesi 4. Dinlenme Alanları Projesi 5. Bilim ve Teknoloji Parkı / Mesleki Eğitim Projesi Dış ortam (Entegrasyon) Bölgesel Ulusal Uluslararası Katılım ortamı Yerel Yönetim Merkezi Yönetim Sivil Toplum Kuruluşları Özel Sektör

16 Sektör içi işbirliği Yerli birleşme Ortak tanıtım(iç/dış) Sektör içi eğitimve kurumsallaşma İhracatta işbirliği Sözleşmeli AR-GE Co-marketing, Co-promotion Uluslararası ölçüde rekabet gücüne sahip, yaşam kalitesini arttırıcı ve ülke ihtiyacının büyük kısmını karşılayan ilaç sanayinin bulunması İth.- ihr. dengesi Ar-Ge ve yenilikçilik Hammadde üretimi Fon yaratılması Tüketici bilinci Devletle işbirliği Dağ. kanallarıyla işb. Üniversitelerle işb. Yönlendirici devlet (yerli hammadde, Ar-Ge ye teşvik, Üretim yatırımına (yab.ser.) teşvik, AB ye uyu, Bioeşdeğerlilik) Yeni Mevzuat (Geri Ödeme Sistemi, OTC Yönetmeliği, KDV'nin düşmesi, KKDF'nin kalkması, İDY, Fiyat kararnamesi) Fiyatın piy.tar. belirlenmesi Bağımsız ilaç otoritesi Sosyal güvenlik reformunun genişletilmesi Dağıtım kanallarında kurumsallaşma Dağıtım kanallarında eğitim AR-GE Eğitim Üretimin sürekliliği Hekimlerle işbirliği Etik kuralların uygulanması Eğitimle reçetelemenin iyileştirilmesi Hekimin hastayla para ilişkisinin bitmesi Eczanelerle işbirliği Eczanelerarası Ağ Eczacıların danışmanlık hizmeti

17 Üç Kıtanın Lojistik Merkezi Olmak 1. Komşu ülkelerle ticari işbirliğini güçlendirmek 2. Uluslar arası platformlardaki karar süreçlerinde etkin ve belirleyici olmak 3. AB ve dünya standartlarına uygun mevzuatlara katılım 4. Hizmet ihracatını artırmak ve yabancı ortaklılar tesis etmek 5. Sektörün kurumsallaşmasını hızlandırmak 6. Sektörel verimliliği artırmak 7. Sektördeki aktörler arası eşgüdümü sağlamak 8. Bilişim teknolojilerinin sağladığı açılımlardan yararlanmak 9. Sektördeki personelin niteliğinin artırılması 1. Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin AB standartlarına uygun olarak düzenlenmesi 2. Mesleğe giriş kriterlerinin AB normlarına göre oluşturulması 3. Tüm nakliyecilerin siparişten teslimata esnek organize olmuş lojistik sağlayıcıları haline gelmesi 4. Sektörde yüke göre ihtisaslaşma ve araç çeşitliliğinin sağlanması 5. Parsiyel taşımacılığın yaygınlaştırılması 6. Bölge, konu ve ülkeye odaklanılması 7. Sektörün üçüncü ülkelerde karşılaştığı tarife dışı engellerin tespit edilerek eliminasyonu için çalışılması 8. Sektörün ihtiyaç duyduğu konvansiyonlara en kısa sürede taraf olunması 9. UBAK kullanımının verimliliğini artıracak tedbirlerin sektörle işbirliği içinde alınması 10. UBAK belgesi ülke baz kotası nın arttırılması için lobi faaliyetleri yapılması 11. Taşıma sektöründeki aktörlerin toplam kalite standartlarına uygun olarak yeniden yapılandırılması 12. Hedef ülkelerde ortak şirketlerin kurulmasının ve Türk yatırımlarının teşvik edilmesi 13. Pazara yeni açılan ülkelerle ikili karayolu anlaşmalarının hayata geçirilmesi 14. Uluslararası koridorların tümünde Türkiye'nin transit ülke olarak kabul görmesinin sağlanması 15. Bölgesel, çok taraflı karayolu anlaşmalarının envanterinin çıkarılarak uygun bulunanlara Türkiye'nin taraf olmasının sağlanması (Örnek: Suriye - Ürdün - Lübnan)...

18 İhtiyacı karşılamak için sisteme karşı güven oluşturarak kadavra donör sayısını arttırmak 1. Beyin ölümü tespit ve bildirim sürecini iyileştirme 2. Yoğun bakım standartlarını iyileştirme 3. Yasal boşlukları giderme (yasa, yönetmelik) 4. Organ nakli koordinasyon sistemini iyileştirme 5. Organ nakli ekonomisini güçlendirme 6. Sağlık hizmet zincirinin tüm halkalarını bilgilendirmebilinçlendirme 7. Toplumsal iletişimi etkinleştirme 1. Organ nakli merkezlerinin oluşturulması (dedike merkezlerin belirlenmesi ve sayının sınırlanması) 2. Organ bandrolü uygulamasının başlatılması 3. Ülkenin tüm kurumlarının kabul ettiği düzenleyici kurul/ üst kurul kurulması (bilimsel, dinamik, siyasetten bağımsız, devlete yakın, karar veren, hesap soran bir Profesyonel Transplantasyon Organizasyon kurulu, ulusal/bölgesel) 4. Donör bildirimi sonrasında ameliyat hastanesinin belirlenme mekanizmasının oluşturulması, sistematiğin belirlenmesi 5. Beyin ölümü sonrası organizasyonun düzenlenmesi, yoğun bakıma yönelik beyin ölümü tanımı sonrası donör bakım eğitimlerinin verilmesi 6. Beyin ölümü yasal karar sisteminin düzenlenmesi, yönetmelik çıkarılması 7. Beyin ölümü- Sigorta (Kamu-Özel Sektör) ilişkisinin düzenlenmesi 8. Yoğun bakım standartlarının belirlenmesi için yönetmeliğin hazırlanması ve bir an önce çıkarılması Organ naklinde tek adres, tek telefon sistemi/ Alo Sağlık 184 telefon hattı bu konuda test edilmesi

19 Özlenen ve Gelişen RİZE 1. Yatırım ortamının iyileştirilmesi "YATIRIM ÇEKEN KENT 2. Rize'ye özgü kaynakların değerlendirilmesi "ÖZGÜN KENT 3. Kentin güzelleştirilmesi "GÜZEL KENT 4. Sosyal ve kültürel yaşamın iyileştirilmesi "SOSYAL KENT 5. Çevrenin korunması "ÇEVRE DOSTU KENT 6. Ulaştırma altyapısının geliştirilmesi "YAKIN / ULAŞILABİLİR KENT 7. Kent altyapısının geliştirilmesi "HAZIR KENT 8. Rize'linin eğitim düzeyinin yükseltilmesi "EĞİTİMLİ KENTLİ" 1. Rize çayının markalaştırılması 2. Tarımsal ürün çeşitliliğinin artırılması 3. Organik ürün üretim altyapısının kurulması 4. Hayvancılık faaliyetlerinin desteklenmesi 5. Ormancılık faaliyetlerinin desteklenmesi 6. Ekolojik yapıya uygun turizm modellerinin desteklenmesi 7. Bölgede milli parklar kurulması ve bunlarla ilgili nazım planlarının yapılması 8. Madenciliğin geliştirilmesi 9. Şehrin dokusuna uygun sanayi politikaları 10. Ev sanayiinin geliştirilmesi 11. Rize limanının işlevsel hale getirilmesi 12. Kentin şehirlerarası / bölgelerarası ulaşım altyapısının geliştirilmesi 13. Rize sınırları içinde ulaşım altyapısının geliştirilmesi 14. Rusya, Türki cumhuriyetler ve diğer komşu ülkelerle sınır ticaretini geliştirici politikaların desteklenmesi 15. Çevre bilincinin geliştirilmesi, çöp ve hijyen probleminin çözülmesi 16. Çevreye dost enerji kaynakları kullanımı 17. Kentsel dönüşüm planlamasının yapılması 18. Kentin güzelleştirilmesi 19. Kentin etkin tanıtımının yapılması 20. Kentteki sivil toplum örgütlerinin güçlendirilmesi 21. Kentin kültürel ortamının geliştirilmesi 22. Kentin eğitim sorunlarının çözümü 23. Rize üniversitesi kurulması 24. Kentin sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi çalışmalarının projelendirilmesi

20 Dünya çapında başarılı, lider, saygın, istikrarlı, idari ve mali yapısı kuvvetli, alt yapısı güçlü, futboldaki başarısı ile öne çıkan bir marka, kurum ve spor kulübü olmak 1. İdari başarı 2. Ticari başarı 3. Beşeri başarı 4. Sportif başarı 5. Mali başarı 1. Taşınmaz varlıklarla katma değer üretmek 2. Üyelerle iletişim ve katılım sağlamak 3. Transferlerin marka pazarlaması amacına hizmet etmesi 4. Altyapıyı güçlendirmek 5. Amatör şubeleri kar merkezli yapılandırmak 6. Borsaya açılmak 7. Marka geliri yaratmak ve dağıtım kanallarını çoğaltarak çeşitlendirmek 8. Etkin tanıtım yapmak 9. Kulüp menfaatlerini koruyacak etkin halkla ilişkiler fonksiyonu oluşturmak 10. Geniş yetkilere sahip Yönetim Kurulunu denetleyen bir kurul kurmak 11. Profesyonellere yetki devretmek 12. Marka haklarını korumak 13. Mali Genel Kurul ve Seçim Genel Kurulunu futbol sezonuna göre düzenlemek 14. Stad projesini gerçekleştirmek 15. Pazarlamada diğer kulüplerle işbirliği yapmak 16. Futbolcu tarama ve seçme sistemi kurmak 17. Spor okullarını yaygınlaştırmak 18. Taraftarla işbirliği yapmak 19. Genel Kurul üye sayısını mevcuttan daha hızlı arttırmak 20.Yönetim Kurulu üye sayısını azaltmak 21. Başkanlık süresini 4 yıla çıkartmak ve 2 dönemle kısıtlamak

21 Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) Gruplara ve bireylere, karar verme sürecindeki nitel ve nicel faktörleri birleştirme olanağı veren güçlü ve kolay anlaşılır bir yöntembilimdir (Saaty, 1990; Saaty, 1996) Karışık, anlaşılması güç veya yapısallaşmamış sorunlar için genel bir Çok Kriterli Karar Verme yöntemidir Her sorun için amaç, kriter, olası alt kriter seviyeleri ve seçeneklerden oluşan bir hiyerarşi modeli kullanır

22 Öncelikler: Önem - Tercih AHS, kararla ilgili öğelerin bir üst seviyedeki öğeye göre yapılan ikili karşılaştırma yargılarından öncelikler elde eder: İkili karşılaştırma yargıları bir matrise konulur Matrisin en büyük özvektörü hesaplanarak öncelikler bulunur Aynı zamanda yargılardaki tutarsızlıklar da hesaplanır

23 Öğeler eşit önemde / aralarında kayıtsız kalınıyor İlk öğe diğer öğeye göre biraz daha önemli / tercih ediliyor İlk öğe diğer öğeye göre fazla önemli / tercih ediliyor İlk öğe diğer öğeye göre çok fazla önemli / tercih ediliyor İlk öğe diğer öğeye göre aşırı derece önemli / tercih ediliyor Ara değerler İkinci öğe birinci öğeden daha önemli / tercih edilir ise ölçek değerinin tersi kullanılır

24 Okul Seçimi Çocuk için en uygun okulun seçimi Öğrenim Arkadaşlar Okuldaki yaşam Mesleki eğitim Üniversiteye hazırlık Müzik dersleri Okul A Okul B Okul C

25 Öğrenim Arkadaşlar Okuldaki yaşam Mesleki eğitim Üniversiteye hazırlık Müzik dersleri Kriterlerin amaca göre karşılaştırılması Öncelikler Öğrenim ,3047 Arkadaşlar 1/ /5 1,1486 Okuldaki yaşam 1/3 1/7 1 1/5 1/5 1/6,0382 Mesleki eğitim 1 1/ /3,1414 Üniversiteye hazırlık 1/ ,2208 Müzik dersleri 1/ /3 1,1463

26 Okulların kriterlere göre karşılaştırılması Öğrenim Arkadaşlar Okuldaki yaşam A B C Öncelik A 1 1/3 1/2,16 A B C Öncelik A 1 1 1,33 A B C Öncelik A 1 5 1,46 B 3 1 3,59 B 1 1 1,33 B 1/5 1 1/5,09 C 2 1/3 1,25 C 1 1 1,33 C 1 5 1,46 Mesleki eğitim Üniversiteye hazırlık Müzik dersleri A B C Öncelik A 1 9 7,75 A B C Öncelik A 1 1/2 1,25 A B C Öncelik A 1 6 4,69 B 1/9 1 1/5,06 B 2 1 2,50 B 1/6 1 1/3,09 C 1/7 5 1,19 C 1 1/2 1,25 C 1/4 3 1,22

27 Birleştirme ve Sentez Okulların amaca etkisi Öğrenim Arkadaşlar Okuldaki yaşam Mesleki eğitim Üniversite ye hazırlık Müzik dersleri Okulların toplam etkisi,3047,1486,0382,1414,2208,1463 A,16,33,46,75,25,69,3776 B,59,33,09,06,50,09,3643 C,25,33,46,19,25,22,2570

28 Özvektör hesaplama A a b c a 1 0,5 3 b c 0,3333 0,25 1 toplam 3,3333 1,75 8 Sütun normalizasyonu x/toplam a b c w a,3000,2857,3750,3202 b,6000,5714,5000,5571 c,1000,1429,1250, Satır ortalaması

29 Tutarlılık w,3202,5571,1226 Aw,9667 1,6881,3687 Aw w 3,0186 3,0300 3,0065 ortalama 3,0183 λ maks n RI 3 0,52 4 0,89 5 1,11 6 1,25 7 1,35 8 1,40 CI= λ maks - n n - 1 RI= Tutarlılık indeksi Tablo ya Bakınız = =0,52 CR = CI RI Tutarlılık oranı =%1,76 9 1,45 Rassal tutarlılık indeksi

30 Öğrenim Arkadaşlar Okuldaki yaşam Mesleki eğitim Üniversiteye hazırlık Müzik dersleri Öğrenim Arkadaşlar Okuldaki yaşam Mesleki eğitim Üniversiteye hazırlık Müzik dersleri Grup Kararı ANNE: Öğrenim arkadaşlara göre fazla önemli BABA: Arkadaşlar öğrenime göre fazla önemli Önceli kler Önceli kler Öğrenim 1 5 Öğrenim 1 1/5 Arkadaşl ar 1 Arkadaşl ar 1 Okuldaki yaşam 1 Okuldaki yaşam 1 Mesleki eğitim 1 Mesleki eğitim 1 Üniversi teye hazırlık 1 Üniversi teye hazırlık 1 Müzik dersleri 1 Müzik dersleri 1

31 Öğrenim Arkadaşlar Öğrenim Arkadaşlar Öğrenim Arkadaşlar Grup Kararı ANNE: Öğrenim arkadaşlara göre fazla önemli BABA: Arkadaşlar öğrenime göre fazla önemli Öğrenim 1 5 Arkadaşlar 1 Ortak karar? Öğrenim 1 1/5 Arkadaşlar 1 Öğrenim 1? Arkadaşlar 1/? 1

32 Grup Kararı A B KV1 çok fazla (7) A 1 X B 1/X 1 KV2 biraz (3) Ortak karar için aritmetik ortalama kullanılsın? X = (7+3)/2 = 5 1/X = (1/7+1/3)/2 = 0,24 1/5 Ortak karar için geometrik ortalama kullanılsın? X = (7*3) = 4,58 1/X = (1/7*1/3) = 0,22 = 1/4,58

33 AHP Puanlama Yükselme için çalışanların değerlendirilmesi Güvenilirlik %15,50 Olağanüstü 1 Çok iyi,58 İyi,33 Ortalama,10 Kötü,06 Eğitim %24,00 Doktota 1 Yüksek Lisans,42 Lisans,19 Lise,08 Deneyim %13,80 > 15 yıl yıl, yıl,16 < 3 yıl,07 Tutum %17,20 Mükemmel 1 Çok iyi,53 İyi,29 Orta,16 Kötü,06 Liderlik %29,50 İyi 1 Orta,44 Kötü,08

34 Aday AHP Puanlama Yükselme için çalışanların değerlendirilmesi Güvenilirlik %15,50 Eğitim %24,00 Deneyim %13,80 Tutum %17,20 Liderlik %29,50 1 Olağanüstü Doktora > 15 yıl Mükemmel İyi 2 Ortalama Yüksek Lisans < 3 yıl Mükemmel İyi 3 İyi Lisans > 15 yıl Çok iyi Kötü 4 İyi Yüksek Lisans 3-5 yıl Çok iyi İyi 5 Ortalama Lisans 3 5 yıl İyi Ortalama 6 Olağanüstü Yüksek Lisans < 3 yıl Çok iyi Ortalama 7 Olağanüstü Lisans 6 15 yıl İyi Ortalama 8 Çok iyi Yüksek Lisans 6 15 yıl Ortalama İyi 9 Olağanüstü Yüksek Lisans 3 5 yıl Çok iyi Ortalama 10 Çok iyi Doktora 6 15 yıl İyi Ortalama 11 Kötü Lisans 6 15 yıl İyi Ortalama 12 Çok iyi Lisans 3 5 yıl Mükemmel İyi 13 İyi Doktora > 15 yıl Mükemmel İyi 14 İyi Lise 3 5 yıl Çok iyi Ortalama 15 Olağanüstü Doktora < 3 yıl Çok iyi Ortalama

35 Aday AHP Puanlama Yükselme için çalışanların değerlendirilmesi Güvenilirlik %15,50 Eğitim %24,00 Deneyim %13,80 Tutum %17,20 Liderlik %29,50 Toplam puan ,10,42,07 1 1,59 3,33,19 1,53,08,35 4,33,42,16,53 1,56 5,10,19,16,29,44,26 6 1,42,07,53,44,49 7 1,19,41,29,44,44 8,58,42,41,16 1,57 9 1,42,16,53,44,50 10,58 1,41,29,44,57 11,06,19,41,29,44,29 12,58,19,16 1 1,62 13, ,90 14,33,08,16,53,44, ,07,53,44,62

36 AHP Puanlama Yükselme için çalışanların değerlendirilmesi Aday Toplam puan ,90 12, 15,62 2,59 8, 10,57 4,56 9,50 6,49 7,44 3,35 14,32 11,29 5,26

37 Niçin Ağ? Hiyerarşide seçenekler kriterleri, kriterler amacı etkiler Kriterlerin seçenekleri etkilemediği varsayılır Kriterlerin birbirlerinden bağımsız olduğu varsayılır Seçeneklerin birbirlerinden bağımsız olduğu varsayılır Karmaşık sorunlarda bağımlılık ve geri besleme olabilir Bağımlılık ve geri beslemeyi barındıran ağ modeli, yargılardan elde edilen önceliklerin daha hassas ve tahminlerin daha doğru olmasını sağlar

38 C 4 Ağ C 4 kümesinden C 2 kümesine çizilen ok, C 2 deki elemanların C 4 deki elemanları etkilediğini gösterir. C 2 deki elemanların C 4 deki elemanlar üzerinde dış bağımlılığı vardır. C 1 C 2 C 3 geri besleme Bir küme içindeki döngü, o kümedeki elemanların birbirlerini etkilediğini gösterir. Elemanlar arasında iç bağımlılık vardır.

39 Baraj Yönetimi Sel kontrolü Eğlence Hidro-elektrik güç Düşük seviye Orta seviye Yüksek seviye İki Kümeli Geri Besleme Sistemi

40 Kola Sektörü A. DAĞITIM A1. Bakkal/Market A2. Otomat A3. Restoran C. ÜRÜN C1. Uluslararası erişim C2. Ürün çeşidi kalitesi C3. Ürün çeşidi sayısı C4. Tada ilişkin kabul C5. Marka itibarı/ünü B. REKLAM B1. Sıklık B2. Şimdiki etki B3. Geçmiş etki SEÇENEKLER 1. Pepsi Cola 2. Coca Cola 3. Cola Turka

41 Yenilikçi Ürün/Hizmet Sunumlarına Rakip Firmaların Tepkisi

42 ERP Seçimi

43 Mağaza için Yer Seçimi

44 Organik Tarım A. ÜRÜN GRUBU A1- Ekolojik sebze/meyve A2- Ekolojik bakliyat E. PROJELER/EYLEMLER A3- Ekolojik kuruyemiş E1- Ekolojik ürünler hakkında etkin tanıtım yapılması A4- Ekolojik bal/reçel E2- Genç nesli hedef alan eğitim ve bilgilendirme çalışmalarının yapılması A5- Ekolojik et ve et ürünleri E3- Sivil toplum örgütleri ve diğer ilgili kurumlar ile işbirliği yapılması A6- Ekolojik sıvı yağ E4- Talebi arttırmaya yönelik promosyon stratejilerinin geliştirilmesi ve uygulanması A6- Ekolojik süt ve süt ürünleri E5- Gıda mühendislerinin sektördeki rolünün arttırılması B. ÜRÜN ÖZELLİKLERİ E6- Çiftçiler ile iletişim ve işbirliğinin sağlanması ve çiftçiye mali destek verilmesi B1- Yapay ilaç ve yapay gübre kullanılmadan üretilen ürün E7- Ekolojik gıdaların yeme içme platformuna yayılmasına yönelik çalışmaların yapılması B2- Kontrollü ve sertifikalı ürün F. STRATEJİ/POLİTİKA B3- Ekolojik dengeyi korumaya yönelik (çevre dostu) ürün F1- Tüketicilerin ekolojik ürünler hakkında bilinçlendirilmesi B4- Ürün miktarı yerine ürün kalitesi esas alınarak üretilen ürün F2- Ekolojik ürünlere duyulan güvenin arttırılması C. ÜRÜN DAĞITIM KANALI F3- Ekolojik ürünlerin fiyatlandırılmasında indirim yapılması C1- Süpermarket/Hipermarket F4- Tüketiciye ekolojik ürün çeşitliliğinin sunulması C2- Ekolojik ürün mağazaları F5- Tüketicilerin ekolojik ürünlere erişiminin kolaylaştırılması C3- Pazar/Manav G. SATIN ALMAYA İLİŞKİN TUTUMLAR C4- Doğrudan satış (Internet, telefon yoluyla) G1- Ekolojik ürünlerin daha sağlıklı olduğu düşüncesi C5- Üretim yerinde satış noktaları G2- Ekolojik ürünlerin daha lezzetli olduğu düşüncesi C6- Şarküteri G3- Ekolojik ürünlerin besin değerinin daha yüksek olduğu düşüncesi D. İLETİŞİM KANALI G4- Ekolojik ürünlerin katkı maddesi içermediği düşüncesi D1- TV G5- Ekolojik ürünlerin tüketicinin mevcut sağlık problemlerine fayda sağlayacağı düşünce D2- Radyo G6- Ekolojik ürünlerin çevre dostu ürünler olduğu düşüncesi D3- Gazete/Popüler dergiler G7- Aile/çocukların sağlığına önem verilmesi D4- Sektörlere özel dergi G8- Geçmişe duyulan özlemin tatmin edileceği düşüncesi D5- Broşür D6- Alternatif kanallar (açık hava, araç üstü, vb. farklı medya kullanımı) D7- Ağızdan ağıza (tüketicilerin birbirlerine tanıtması, anlatması) D8- Internet

45 Organik Tarım B.Ürün Özellikleri B1 B2 B3 B4 C.Dağ.Kanalları C1 C2 C3 C4 A.Ürün Grubu A1 A2 A3 A4 C5 C6 D.İletişim Kanalları D1 D2 D3 D4 A5 A6 A7 D5 D6 D7 D8 G. Sat.al.iliş. tutumlar G1 G2 G3 G4 F. Strateji/Politika F1 F2 F3 F4 E. Projeler E1 E2 E3 E4 G5 G6 G7 G8 F5 E5 E6 E7

46 Organik Tarım

47 Analitik Ağ Süreci (AAS) Gruplara ve bireylere, karar verme sürecindeki karmaşık yapıyı yansıtan karşılıklı bağımlılık ve geri beslemeyi de değerlendirme olanağı veren bir yöntembilimdir (Saaty, 1996) Karışık, anlaşılması güç veya yapısallaşmamış sorunlar için genel bir Çok Kriterli Karar Verme yöntemidir Her sorun için kriter ve seçeneklerin elemanı olduğu farklı kümelerden oluşan bir ağ modeli kullanır

48 İkili Karşılaştırma Soruları AAS de iki tip soru sorulabilir: alt seviyedeki elemanlardan hangisi üst seviyedeki elemanı daha çok etkiler ve ne kadar daha fazla etkiler? veya bağımlı öğelerden hangisi ortak öğeyi daha çok etkiler ve ne kadar daha fazla etkiler?

49 Süpermatris Her eleman bir satırda ve aynı sıradaki bir sütunda gösterilir Alt seviyedeki elemanların üst seviyedeki elemana göre hesaplanan özvektörü üst seviyedeki elemanın temsil edildiği sütuna ve alt seviyedeki elemanların temsil edildiği satırlara yerleştirilir

50 Ağırlıklı Süpermatris Oluşturulan süpermatristeki herhangi bir sütunun sütun toplamı 1 den büyükse (bir taneden fazla özvektör varsa), o sütun normalize edilmelidir Bu şekilde oluşturulan yeni süpermatrise ağırlıklı süpermatris denilir

51 Limit matris Yakınsak veya sabit değerler elde etmek için ağırlıklı süpermatris önemli ölçüde büyük bir üsse yükseltilir Bu limit matristeki değerler, karar ağındaki elemanların amaca göre öncelikleridir

52 Okul Hiyerarşisi Amaç En iyi okul Kriterler Küme (seviye) Seçenekler Okullar Eleman

53 Okul hiyerarşisi için Süpermatris 1 AMAÇ 2 KRİTERLER 3 SEÇENEKLER Amaç Düğ. Öğrenim Arkadaşlar Okul.yaşam Mesleki eğ. Üniv.haz. Müzik drs. Okul A Okul B Okul C AMAÇ DÜĞÜMÜ Öğrenim 0, Arkadaşlar 0, Okuldaki yaşam 0, Mesleki eğitim 0, Üniv ye hazırlık 0, Müzik dersleri 0, Okul A 0 0,16 0,33 0,46 0,75 0,25 0, Okul B 0 0,59 0,33 0,09 0,06 0,50 0, Okul C 0 0,25 0,33 0,46 0,19 0,25 0, AMAÇ 2 KRİTERLER 3 SEÇENEKLER Amaç Düğ, Öğrenim Arkadaşlar Okul.yaşam Mesleki eğ. Üniv.haz. Müzik drs. Okul A Okul B Okul C AMAÇ DÜĞÜMÜ Öğrenim Arkadaşlar Okuldaki yaşam Mesleki eğitim Üniv ye hazırlık Müzik dersleri Okul A 0,3776 0,16 0,33 0,46 0,75 0,25 0, Okul B 0,3643 0,59 0,33 0,09 0,06 0,50 0, Okul C 0,2570 0,25 0,33 0,46 0,19 0,25 0,

54 Baraj Yönetimi Sel kontrolü Eğlence Hidro-elektrik güç Düşük seviye Orta seviye Yüksek seviye

55 Sel kontrolü için en iyi seviye hangisidir? Düşük Orta Yüksek Özvektör Düşük 1 5 7,7093 Orta 1/5 1 4,2141 Yüksek 1/7 1/4 1,0766 CR = %12 Eğlence için en iyi seviye hangisidir? Düşük Orta Yüksek Özvektör Düşük 1 1/7 1/5,0738 Orta 7 1 3,6434 Yüksek 5 1/3 1,2828 CR = %6 Hidro-elektrik güç için en iyi seviye hangisidir? Düşük Orta Yüksek Özvektör Düşük 1 1/5 1/9,0612 Orta 5 1 1/5,2157 Yüksek 9 5 1,7231 CR = %12

56 Düşük seviyede hangi özellik en iyi sağlanır? Sel kontrolü Eğlence Hidro-elektrik güç Özvektör Sel kontrolü 1 3 5,6333 Eğlence 1/3 1 3,2605 Hidro-elektrik güç 1/5 1/3 1,1062 CR = %4 Orta seviyede hangi özellik en iyi sağlanır? Sel kontrolü Eğlence Hidro-elektrik güç Özvektör Sel kontrolü 1 1/3 1,2000 Eğlence 3 1 3,6000 Hidro-elektrik güç 1 1/3 1,2000 CR = %0 Yüksek seviyede hangi özellik en iyi sağlanır? Sel kontrolü Eğlence Hidro-elektrik güç Özvektör Sel kontrolü 1 1/5 1/9,0623 Eğlence 5 1 1/4,2364 Hidro-elektrik güç 9 4 1,7013 CR = %7

57 Sel kontrolü için en iyi seviye hangisidir? Düşük Orta Yüksek Özvektör Düşük 1 5 7,7093 Orta 1/5 1 4,2141 Yüksek 1/7 1/4 1,0766 Eğlence için en iyi seviye hangisidir? Düşük Orta Yüksek Özvektör Düşük 1 1/7 1/5,0738 Orta 7 1 3,6434 Yüksek 5 1/3 1,2828 Hidro-elektrik güç için en iyi seviye hangisidir? Düşük Orta Yüksek Özvektör Düşük 1 1/5 1/9,0612 Orta 5 1 1/5,2157 Yüksek 9 5 1,7231 Düşük seviyede hangi özellik en iyi sağlanır? Sel kontrolü Eğlence Hidro-elektrik güç Özvektör Sel kontrolü 1 3 5,6333 Eğlence 1/3 1 3,2605 Hidro-elektrik güç 1/5 1/3 1,1062 Orta seviyede hangi özellik en iyi sağlanır? Sel kontrolü Eğlence Yüksek seviyede hangi özellik en iyi sağlanır? Hidro-elektrik güç Özvektör Sel kontrolü 1 1/3 1,2000 Eğlence Hidro-elektrik güç 1 1/3 1,2000 Sel kontrolü Eğlence Hidro-elektrik güç Özvektör Sel kontrolü 1 1/5 1/9,0623 Eğlence 5 1 1/4,2364 Hidro-elektrik güç 9 4 1,7013 Özvektörler sütunlara yerleştirilir

58 Öncelikler SK E HEG D O Y Sel kontrolü 1 0 0,6333,2000,0623 Eğlence 0 1 0,2605,6000,2364 SK E HEG D O Y Sel kontrolü,1206,1206,1206,1206,1206,1206 Eğlence,1895,1895,1895,1895,1895,1895 Hidro-elektrik güç 0 0 1,1062,2000,7013 Hidro-elektrik güç,1899,1899,1899,1899,1899,1899 Düşük,7093,0738, Orta,2141,6434, Yüksek,0766,2828, Düşük,1111,1111,1111,1111,1111,1111 Orta,1887,1887,1887,1887,1887,1887 Yüksek,2001,2001,2001,2001,2001,2001 Sütunlar normalize edilir Her küme normalize edilir Ağırlıklı süpermatris 64. üsse yükseltilir SK E HEG D O Y Sel kontrolü, ,3167,1000,0312 Eğlence 0,5000 0,1303,3000,1182 Hidro-elektrik güç 0 0,5000,0531,1000,3507 Düşük,3547,0369,0306, Orta,1071,3217,1079 0, Yüksek,0383,1414, ,5000 Güç üretimi %37,98 Eğlence %37,90 Sel kontrolü %24,12 Yüksek seviye %40,03 Orta seviye %37,74 Düşük seviye %22,23

59 Depo Yönetimi I. Stok politikaları 1. İthaf edilmiş 2. Rassal 3. Sınıf-bazlı 4. Korelasyonlu H. Sipariş toplama politikaları 1. Tek sipariş toplama 2. Kitle toplama 3. Alan toplama G. Toplama Sistemleri 1. Manuel 2. Yarı-otomatik 3. Otomatik A. Stok bilgileri 1. Ürün çeşitliliği 2. Stok seviyeleri 3. Mal kabul karakteri (tedarik süresi, miktarı) B. Birim özellikleri 1. Boyut 2. Ağırlık 3. Diğer özellikler (hassaslık,güvenlik, asimetri vb.) C. Performans Kriterleri 1. Yatırım maliyeti 2. Operasyonel maliyetler 3. Yatırımın geri dönüş oranı 4. Esneklik 5. İşlem Hacmi 6. Stok Kapasitesi 7. Tepki Süresi 8. Sipariş yerine getirme kalitesi F. Sipariş özellikleri 1. Satır sayısı 2. Sipariş miktarı 3. Günlük sipariş sayısı E. Depo Türü 1. Dağıtım 2. İmalat D. Sipariş birimi 1. Tek-ürün 2. Koli 3. Palet

60 A B C D E F G H I A B C D E F G H I

61 I. Stok politikaları 1. İthaf edilmiş 2. Rassal 3. Sınıf-bazlı 4. Korelasyonlu H. Sipariş toplama politikaları 1. Tek sipariş toplama 2. Kitle toplama 3. Alan toplama G. Toplama Sistemleri 1. Manuel 2. Yarı-otomatik 3. Otomatik A. Stok bilgileri 1. Ürün çeşitliliği 2. Stok seviyeleri 3. Mal kabul karakteri (tedarik süresi, miktarı) B. Birim özellikleri 1. Boyut 2. Ağırlık 3. Diğer özellikler (hassaslık,güvenlik, asimetri vb.) C. Performans Kriterleri 1. Yatırım maliyeti 2. Operasyonel maliyetler 3. Yatırımın geri dönüş oranı 4. Esneklik 5. İşlem Hacmi 6. Stok Kapasitesi 7. Tepki Süresi 8. Sipariş yerine getirme kalitesi D. Sipariş birimi 1. Tek-ürün 2. Koli 3. Palet F. Sipariş özellikleri 1. Satır sayısı 2. Sipariş miktarı 3. Günlük sipariş sayısı E. Depo Türü 1. Dağıtım 2. İmalat

62 H G I F A E B D C

63 H1 G3 G2 G1 F3 F2 F1 E2 H2 E1 H3 D3 I1 D2 I2 I3 D1 I4 A1 C8 A2 C7 A3 B1 C6 B2 B3 C1 C2 C3 C4 C5

64 A1 A2 A3 B1 B2 B3 C1 C2 C3 C4 C5 C6 C7 C8 A A A B B B C C C C C C C C D D D E E F F F G G G H H H I I I I

65 D1 D2 D3 E1 E2 F1 F2 F3 G1 G2 G3 H1 H2 A A A B B B C C C C C C C C D D D E E F F F G G G H H H I I I I

66 H3 I1 I2 I3 I4 A A A B B B C C C C C C C C D D D E E F F F G G G H H H I I I I

67 A1 A2 A3 B1 B2 B3 C1 C2 C3 C4 C5 C6 C7 C8 A A A B B B C C C C C C C C D D D E E F F F G G G H H H I I I I

68 A1 A2 A3 B1 B2 B3 C1 C2 C3 C4 C5 C6 C7 C8 A A A B B B C C C C C C C C D D D E E F F F G G G H H H I I I I

69 Limit normalizasyon Limit değerleri Normalize değerler A A A B B B C C C C C C C C D D D Limit değerleri Normalize değerler E E F F F G G G H H H I I I I

70 A) Stok Bilgileri Öncelik A1) Ürün çeşitliliği 86.32% A2) Stok seviyeleri 10.08% A3) Mal kabul karakteri 3.60% B) Birim Özellikleri Öncelik B1) Boyut 84.91% B3) Diğer özellikler 9.68% B2) Ağırlık 5.41% C) Performans Kriterleri Öncelik C7) Tepki süresi 33.80% C8) Sipariş yerine getirme kalitesi 21.98% C4) Esneklik 10.64% C5) İşlem hacmi 10.37% C1) Yatırım maliyeti 8.10% C2) Operasyonel maliyetler 5.35% C3) Yatırımın geri dönüş oranı 5.35% C6) Stok kapasitesi 4.43% D) Sipariş Birimi Öncelik D1) Tek-ürün 46.66% D2) Koli 28.73% D3) Palet 24.61% E) Depo türü Öncelik E1) Dağıtım 79.74% E2) İmalat 14.49% F) Sipariş Özellikleri Öncelik F2) Sipariş miktarı 67.86% F1) Satır sayısı 18.52% F3) Günlük sipariş sayısı 13.62%... I) Stok politikaları Öncelik I3) Sınıf-bazlı 34.91% I1) İthaf edilmiş 26.04% I4) Korelasyonlu 21.30% I2) Rassal 17.75%

71 Saaty Uygunluk Göstergesi (SUG) SUG, AAS ile elde edilen tahmini değerlerin gerçek veriye ne kadar yakın olduğunu bulmak için kullanılır (örn. pazar payı)

72 SUG Hesabı Gerçek veri vektörü A1 A2 A3 İkili karşılaştırma matrisi A1/A1 A1/A2 A1/A3 A2/A1 A2/A2 A2/A3 A3/A1 A3/A2 A3/A3 A1/A1 * B1/B1 Hadamard çarpımı A1/A2 * B2/B1 A1/A3 * B3/B1 Tahminler vektörü B1 B2 B3 Karşılaştırma matrisi devriği B1/B1 B2/B1 B3/B1 B1/B2 B2/B2 B3/B2 B1/B3 B2/B3 B3/B3 A2/A1 * B1/B2 A3/A1 * B1/B3 A2/A2 * B2/B2 A3/A2 * B2/B3 A2/A3 * B3/B2 A3/A3 * B3/B3 SUG= Hadamard çarpımları toplamı Matristeki hücre sayısı

73 Yazılımlar Super Decisions Expert Choice Decision Lens