FOTOGRAF SANATI ALPARSLAN ATALAR MAYIS

Transkript

1 FOTOGRAF SANATI ALPARSLAN ATALAR MAYIS

2 GiriĢ I Temeller Ve GiriĢ Açıklamaları 1. Dijital Fotoğrafçılık Nedir? 2. Tarihçe 3. Dijital Fotoğraf Makinesi Nedir 4. Temel Kurallara Uyulduğunda Fotoğraf İstediğiniz Gibi Olur Otomatik Netleme (AF) Nedir Nasıl Çalışır 6. Enstantane (Perde açıklık süresi) Nedir Nasıl Çalışır? 7. Diyafram (ışık miktarı ayarı) Nedir? 8. Objektif (Nesnel) Nedir? 9. Dijital Fotoğraf Makinelerini Kimler Kullanır? 10. Dijital Fotoğraf Makineleri Nasıl Çalışır? 11. CCD-Birimi Nedir? Nasıl çalışır 12. Dijital Fotoğrafların Gösterimi 13. Bit'ler ve Byte'lar 14. Dijital Fotoğraf Makinesinin Çözünürlüğü 15. Dijital Fotoğraf Makinelerinin Sınıfları 16. Geleneksel Makineler İle Benzer Özellikleri 17. Dijital Fotoğraf Makinelerinin Donanımı 2

3 Dijital fotoğrafçılık nedir? Geleneksel film fotoğrafçılığının, bilgisayar destekli resim iģlemi ile birleģtirilmesine, dijital (sayısal) fotoğrafçılık denir. Resimler, artık, bilgisayarda çizilmek veya yaratılmak yerine taranıyor veya dijital bir fotoğraf makinesi ile çekiliyor. Resim, bilgisayarın okuyabileceği bir düzenlemede hazır olursa, rahatlıkla değiģtirilebilir, düzeltilebilir, yabancılaģtırılır, v.s.. Resim iģleminin sonunda, hazırlanmıģ dijital fotoğraf basılabilir, gönderilebilir veya internet sayfalarında kullanılabilir; bunlar, dijital fotoğrafçılığın sunduğu geniģ imkânların sadece bazılarını oluģtururlar. Geleneksel fotoğrafçılığın vazgeçilmez yardımcıları olan retuģ boyaları, fırçalar ve bıçaklar yerlerini, yazılım ve donanımların sınırsız olanaklarına bırakıyorlar. Yeni teknolojiler, kullanıcının yaratıcılığını öne çıkarmak için, çok geliģmiģ araçlar sunuyorlar. Tarihçe 1996 yılının baģlarında, fotoğraf piyasasına iki yeni geliģim tanıtıldı: APS (geliģmiģ fotoğraf sistemi) ve dijital fotoğrafçılık. Tabiiki her iki sistemin de avantajları vardır. Orta vadede ve kesin olarak, uzun vadede, dijital fotoğrafçılık belirleyici geliģim olarak, görünecektir. Geleneksel teknolojiden dijital teknolojiye geçiģ sürecinde, dijital fotoğrafçılık, belirleyici unsur olmaktadır. Doğal olarak, eleģtiriler ve tereddütler olabilir ancak..., Sizin de bir CD-çalarınız veya cep telefonunuz yok mu? Dijital fotoğraf makinesi nedir? Dijital fotoğraf makineleri, geliģimin doruk noktasını oluģtururlar. Teknolojik geliģimler, en yeni ürünler ve gittikçe câzipleģen fiyatlar, dijital fotoğrafçılığın ve eğlence-tüketim branģının, sağlam temel taģlarını oluģturmakta. Eskiden resimler filme çekilir, banyo yapılır ve taranarak bilgisayara aktarılır, kalite kontrolü yapıldıktan sonra belki bir daha çekim yapılması gerekebilir..., ve en sonunda istenilen netice elde edilirdi. Dijital fotoğraf makineleri, tam bu noktada devreye giriyorlar. Fotoğrafları çekip, anında kontrol edip, silip, yeniden çekip ve bilgisayara yükleyerek, iģleyebilirsiniz. Dijital fotoğraf makinelerinin filme, fotoğrafların ise kimyasal banyolara ihtiyacı yoktur; çünkü doğrudan hafıza kartına kayıt edilirler. Dijital resimler bilgisayara, daha hızlı aktarılır. Bu nedenler dijital fotoğraf makinelerini, yeni baģlayanlardan mesleki kullanıcılara kadar, fotoğraf ile uğraģan herkesin tercih ettiği araçlar hâline getirmiģlerdir. Temel kurallara uyulduğunda fotoğraf istediğiniz gibi olur... Dijital fotoğrafçılık, doğal olarak, geleneksel fotoğrafçılık temelindedir. Burada da otomatik netleme (AF), diyafram ve enstantane gibi kavramlar geçerlidir. Bu kavramları geleneksel SLR makinelerden tanıyoruz, ancak diğer film kullanan makinelerde pek pek iģlemedik. Bu noktada dijital fotoğrafçılığın bir avantajı daha ortaya çıkıyor: güncel dijital makinelerin, ufak ve toplu olmalarına rağmen, SLR makinelerin ayar olanaklarına sahip olmak gibi, dâhiyane özellikleri mevcut. Makineyi, otomatik ayarlar ile sınırlı olarak kullanmak istemiyorsanız, otomatiği kapatıp, el ile kullanınız. Bu konuda makinenin, el ile yapılan ayarlarının kolayca eriģilebilir olması gerekir, yoksa sürekli olarak kullanım kılavuzuna bakmak 3

4 zorunda kalabiliriz. FinePix serisinin bütün modelleri, bir çok iģleve kolayca ulaģabileceğiniz Ģekilde tasarlanmıģtır. Öneri: Bazen, bütün iģlevler kullanım kılavuzunda yer almayabilir veya anlaģılmayabilir, bu durumda iģlev tuģları ile oynamaktan çekinmeyiniz veya en yakın Fujifilm Dijital bayiinize danıģabilirsiniz. Otomatik netleme (AF) nedir nasıl çalıģır? Çoğu makinelerin otomatik netleme sistemleri, pasif (durağan) iģlerler. Bu iģlemde kontrast a (zıtlık) göre ölçüm yapılır. AF-sisteminin kullanımı çok kolaydır: çekmek istediğiniz nesneyi seçip, hedeflediğinizde deklanģöre yarım basarak netlemeyi yapmıģ olursunuz. Ancak, zaman zaman, sadece dijital makinelerde olmayan, netleme sorunları ile karģılaģabiliyoruz. AĢağıda, en çok karģılaģılan sorunları ve bunların çözümlerini sıraladık: EN ÇOK KARġILAġILAN SORUNLAR SORUN SORUNUN SEBEBĠ ÇÖZÜM Kontrast veya belirgin olmayan monokrom (tek renkli) alanlar oluģuyor. Seçilen konu çok karanlık veya ortamda çok az ıģık var. Çekilen nesnede sadece yatay çizgiler ve yapılanmalar var Çekilen nesne, aģırı yansıma yapıyor. Otomatik netleme sisteminin asgari kontrast gereksinimi vardır. Pasif AF nin asgari aydınlığa gereksinimi vardır. Otomatik netleme sistemleri, genelde, dikey yapılanma ve çizgilere gereksinim duyarlar. Yansımalar, AF sistemini yanıltır. Asgari kontrasta gereksinim vardır. Aynı mesafede olan baģka bir nesneyi ölçünüz (netlik kaydı bkz. kullanım kılavuzu) Çekim konusu yeterli uzaklıkta ise, manüel netleme, mesafe olarak sonsuz ayarına getirilir. Makineyi biraz eğik tutup, tekrar netleme yapınız. Diğer bir seçenek olarak, aynı mesafede baģka bir nesneye ölçüm yapabilirsiniz. Aynı mesafede, baģka bir nesneye ölçüm yapınız. (netlik kaydı bkz. kullanım kılavuzu) Aynı mesafede, baģka bir Çok kuvvetli / aģırı karģı ıģık. AĢırı karģı ıģık, gereksinim olan kontrastları kaldırır. nesneye ölçüm yapınız. (netlik kaydı bkz. kullanım kılavuzu) Farklı mesafede bulunan, pek belirgin olmayan nesneler çekilecek. Farklı mesafede bulunan nesneler, ana netleme alanını dolduruyorlar. Ölçüm mesafesini belirleyiniz. 4

5 Bütün mükemmelliğine rağmen otomatik netleme sistemlerinin yetersiz kalabildiği durumlar olacaktır. Orta ve üst sınıf makinelerde bulunan manüel netleme ayarları, bu durumlar için yapılmıģtır. Genellikle, tek tuģ üzerinden AF/MF değiģimi yapılır ve LCD ekran üzerinden netleme, kontrol edilir. Manüel netleme, otomatik netlemenin yerine geçmez, ancak bazı çekimlerde daha iyi bir yöntemdir. Diyafram ve enstantane ile bağlı olarak kullanıldığında, manüel netleme ile mükemmel ve ilginç neticeler elde edebilirsiniz. Enstantane (Perde açıklık süresi) nedir nasıl çalıģır? Açıklama: Enstantane, pozlandırma süresi birimidir ve çoğunlukla, saniyenin kesitleri kadar sürer. Enstantane süreleri, uluslararası standartların belirlediği bir cetvel ile gösterilir. Her değer, bir sonraki değerin, iki mislisi veya yarısıdır. Tabiiki bu düzenlemeler, dijital fotoğrafçılık için de geçerlidir. Dijital makineler, normal sayılan, 1 saniyenin altındaki süreler haricinde, 30 saniye veya daha uzun süreli enstantaneler uygulayabiliyorlar. Bazı makinelerde bulb-iģlevi vardır. Bu iģlevde deklanģör, basık tutulduğu sürece, obdüratör (perde) açık kalır. Enstantane ile hareket çekilir, diyafram ile netlikderinliği yönetilir. Sallama tehlikesi: SallanmıĢ resimlerin oluģması için iki neden vardır: 1.Ġsteyerek yapılmıģ 2.Ġstenmeyen yan etki SallanmıĢ resimler için makinenin, otomatik veya manüel enstantane ile kullanılması, dijital veya analog olması, fark etmez. Kural: Perde ne kadar uzun süre açık kalırsa, fotoğrafın sallanmıģ olma tehlikesi o kadar artar. Sallanma tehlikesi sabit bir değer değildir; objektifin odak uzaklığına, enstantaneye, hava durumuna bağlı ıģığa ve makinenin ağırlığına bağlıdır. Çekim örneği: Manzara ayrıntısı; diyafram: 3,2; enstantane: 1/15san.Odak uzaklığı: 320mm; kötü hava Ģartları. 1. kendi kendine çekim 2.el ile çekim 5

6 Tavsiye: Elde çekim yapılabilecek en yavaģ enstantane, objektif odak uzaklığının ters değeridir; yani 33mm civarında olan bir odak uzaklığı için 1/30san. olarak alınabilir; 100mm olan bir odak uzaklığı için, enstantane ayarını 1/100san. olarak belirlemeniz gerekir. Hava Ģartları, zorlaģtırıcı unsur olabilirler. OluĢan uzun enstantane süreleri nedeni ile, sallanma tehlikesi artar. Tavsiye: Destek alacağınız bir zemin bulunuz veya sehpa (tripod) kullanınız. Bugünkü fotoğraf makineleri gittikçe küçülüp, hafifliyorlar. Bu geliģim kullanıcı için çok hoģ olsa bile, bünyesinde bir sorun barındırır: Makine gövdesi ne kadar hafif olursa, sallanma tehlikesi o kadar artar. AF-sistemlerinin çok iyi çalıģmalarına rağmen, pozlandırma esnasında makine kayabilir. Tavsiye: Destek alacağınız bir zemin bulunuz veya bir sehpa (tripod) kullanınız. Seçenek olarak, elde çekimlerde makinenin, kendi kendine çekim özelliğini kullanabilirsiniz. Böylece deklanģöre basmanın yaratacağı sarsıntıyı önlemiģ olursunuz. Hareketin fotoğrafı: Bilinçli olarak bir hareketi çekmek, sallanma tehlikesi ile karıģtırılmaması gereken bir etkidir. Hareketi çekmek mümkündür fotoğraflar, insan gözünün tam olarak takip edemediği hızı gösterebilirler. Burada temel olarak iki ayırım vardır: Hareketli konu, durağan fon: Bu tarzda makine sabit durur, konu hareket eder. Netleme, hareket eden konuya göre yapılır. Böylece konuda bir silecek etkisi yaratırız. Bu tarz, hareketin dondurulmasını önler. Çekim örneği olarak bir Ģelâle çekimini veya hız gösterim aracı olarak kullanımı gösterebiliriz. Çok kısa olan bir enstantane süresi, her türlü hareketliliği alır. Tavsiye: Enstantane süresini uzatınız. Hareketli fon ve dondurulmuģ konu: Bu tarzda konu netlemede tutulup, makine kullanıcı tarafından konu ile paralel olarak hareket ettirilir. Arka plan Ģeritlere dönüģürken, konu keskin olarak görüntülenir. Burada hareketlilik, silik fon sayesinde oluģur. Ġsterseniz bir otomobili çekmeyi deneyiniz... Tavsiye: Burada, kısa enstantaneler kullanınız. 6

7 Konu Hareket Hı z Mesaf e yanda n eğri önde n yavaģ 5 Metre 10 Metre 1/250 s 1/125 s 1/125 s 1/60 s 1/60 s 1/30 s hızlı 20 Metre 30 Metre 1/500 s 1/250 s 1/250 s 1/125 s 1/125 s 1/60 s Diyafram (ışık miktarı ayarı) nedir? Açıklama: Objektiften, makine içine girecek olan ıģık miktarını, mevcut koģullara göre ayarlamak gerekmektedir. Diyafram değerleri için standartize edilmiģ bir sıralama vardır; her basamak, giren ıģık miktarının ikiye katlanmasına veya yarılanmasına yol açar. Diyafram, netlik derinliğinden sorumludur. Örnek: 8 diyafram dan bir basamak ilerleyip, 11 diyafram a gelirseniz, giren ıģık miktarını yarı yarıya düģürmüģ olursunuz. Aynı anda, çekmek istediğiniz konunun, netlik derinliğini yükseltmiģ olursunuz. Tabiiki bu iģlemi, tersine de uygulamak mümkün. Giren ıģık miktarının ikiye katlanması veya yarılanması, her diyafram basamağında vardır; yani ister 2 den 2.8 diyaframa, isterse 8 den 5.6 diyaframa geçilsin. DeğiĢken ıģık Ģartlarını dengelemek amacı ile, ıģık miktarının basamaklandırılması, gereken enstantane yi hesaplamak için bir kolaylık olarak görünmektedir. Bu Ģekilde eģit pozlandırma, garantiye alınır. 2.8 diyafram / 1/500 enstantane ile 4 diyafram / 1/250 enstantane, eģit değerde ayarlardır. 7

8 Aslına bakarsak diyafram sayıları, orantı sayılarıdır. Diyaframın etkin açıklık orantısı ile odak uzaklığının bölümünden oluģurlar. Küçülen diyafram açıklığı ile beraber, diyafram sayısı da küçülür. Ancak diyafram sayısı her zaman tam sayı olarak verildiği için, garip bir durum ile karģı karģıya kalıyoruz: Diyafram sayısı ne kadar büyük olursa, diyafram açıklığı o kadar büyük olur; ve tam tersine... Netlik derinliği: Diyafram açıklığı, netlik derinliğini yönetir dedik, ancak netlik derinliği kavramı ne anlama geliyor? Konuların netlenmesi, düzeyler ile olur. Bir konu netleģirse, bu alan bir netlik düzeyi oluģturur. Bu alanda, konunun yansıttığı bütün ıģıkların, ıģığa duyarlı filim yüzeyindeki kesiģme noktaları bulunur. Bilgi: Bu kural, geleneksel filmlerde film yüzeyi için, dijital fotoğraf makinelerinde ise CCD-algılayıcının yüzeyi için geçerlidir.burada Odak (yakma) noktasından söz ediyoruz. Konunun yansıttığı diğer, bütün ıģıkların kesiģme noktaları, ıģığa duyarlı yüzeyin önünde veya arkasında bulunur. Bu alanlar bulanık olarak yansıtılır. Objektif (Nesnel) Objektifler, odak uzaklıkları ile belirlenirler. Odak uzaklığı nedir? Fiziksel olarak bakıldığında odak uzaklığı, bir objektifin ıģık kırma gücünün ölçüsüdür. Odak uzaklığı, bir objektifin, sonsuz uzaklıktaki bir nesnenin keskin görünmesi için ihtiyacı olan mesafeyi bildirir. Objektifler, odak uzaklıklarına göre, sınıflandırılırlar. Genel olarak objektifler, standart (normal), geniģ açı, dar açı (tele) ve zoom (değiģken) gibi sınıflara ayırılırlar. Standart objektifler, bakıģ açısı olarak, insan gözü ile aynı görüģ tarzına sahiptirler; yani yakl. 45. GeniĢ açı objektiflerin daha küçük odak mesafeleri vardır ve bu yüzden daha büyük açıya sahip olurlar. Dar açı objektifler ise, odak uzaklığına bağlı olarak, daha küçük bir açıyı kapsarlar. Bu yüzden çekilen konular daha büyük ve yakın görünürler. Zoom objektiflerin sabit odak uzaklıkları yoktur. Bunların odak uzaklıkları, en küçük ve en büyük değer olarak açıklanır. Bu tür objektiflerin avantajları çok açıktır: odak noktaları ve resim açılarını basamaksız olarak değiģtirmek mümkündür. En uzun ve en kısa odak uzaklıklarının orantısına, zoom faktörü denir. Örn.: 36mm 108mm odak uzaklığı olan bir objektifin faktörü 3 olarak belirlenir; yani 3-kat-zoom (3x) objektif söz konusudur. Objektiflerin ıģıklık ölçüsü (objektif açıklığı), objektifin optik kalitesini belirten bir değer olarak algılanır. Bu yanlıģtır!!! IĢıklık ölçüsü sadece, azami diyafram açıklığını, bununla beraber enstantaneyi açıklar. Yüksek ıģıklığı olan objektifler, ıģıklık ölçüsü düģük olan objektifler ile karģılaģtırıldığında, daha hızlı enstantanelere olanak tanırlar. IĢıklık ölçüsü, ön mercek çapı ile odak uzaklığı orantısından hesaplanır. IĢıklık ölçüsü, aynı zamanda, en büyük diyafram açıklığına eģittir. 8

9 Objektifin perspektifi (üç boyutlu görünüm) yoktur... Perspektif için objektifin odak uzaklığı veya çekim açısı, önemli değildir. Sadece konu, perspektifi belirler. Yani, eģit büyüklükte olan iki nesne, objektife aynı mesafede olduklarında, filmde aynı büyüklükte görüntülenirler; nesnelerin mesafesi değiģtiğinde, perspektif oluģur. Uzak olan, yakın olandan daha küçük görünür. Dikkat: Filimde gördüğümüz büyüklük orantıları, nesnelerin gerçek orantıları hakkında fikir vermezler. 1. Kısa mesafeden çekilen her Ģey, arka plana orantılı olarak, normalden büyük görünür burada dik perspektiften bahsedilir. 2. Uzun mesafeden çekilen her Ģey, arka plana orantılı olarak, normalden küçük görünür burada düz perspektiften bahsedilir. Dik perspektif oluģturmak için geniģ açı objektifler kullanılmalıdır. Düz perspektifler için ise, büyük odak uzaklığına sahip objektifler, daha uygundurlar. Odak uzaklığı ne kadar büyürse perspektif, o kadar düz olur. Dijital fotoğraf makinelerini kimler kullanır? Dijital fotoğraf makineleri çok yönlüdür ve film kullanmazlar, yani geleneksel makineler ile karģılaģtırıldığında, daha düģük iģletim masrafları vardır. Geleneksel fotoğraf makinelerinin sorunlu olabildikleri ortamlarda dijital makineler, bu faktörlerin getirdiği avantajlar ile bir çok durumlarda ve geniģ kullanım alanlarında faaliyet gösterebilirler. Dijital fotoğraf makinesi kullanıcılarını her türlü çekim alanlarında bulabilirsiniz. Bu alanları kabaca ayırmak mümkündür; çünkü keskin sınırlar yoktur ve bir avantaj, baģka bir avantajı dıģlamaz. Dijital fotoğraf makineleri nasıl çalıģır? Dijital fotoğraf makineleri, 35mm makinelerden farklı çalıģırlar. Daha çok, tarayıcılar ile akraba olduklarını söyleyebiliriz. Dijital fotoğraf makinelerinin çoğu, 9

10 ıģığa duyarlı bir algılayıcı birimi kullanırlar; bu algılayıcıya CCD (Charge Coupled Device alıcı, toplayıcı parça) denir. Bu birim, düģen ıģığı, sayısal sinyallere dönüģtürür. DüĢen ıģık, RGB-filtreleri (kırmızı-yeģil-mavi süzgeçleri) aracılığı ile temel renk değerlerine ayırılır ve ayrı olarak değerlendirilir. Temel renkler için hesaplanan değerler yazılımlar tarafından birleģtirildiğinde, her renk-kesiminin özgün rengini belirlemek mümkündür. CCD ünitesi, çekilen konunun resmini oluģturduğunda, veriler makinenin dahili elektronik birimlerine aktarılır. Burada olan veriler, konu ile ilgili olan resimdüzenlemelerine çevirilir; söz konusu olan düzenlemeler genelde, JPEG gibi sıkıģtırılmıģ düzenlemelerdir. Tabiiki, sıkıģtırılmamıģ dosyaları kayıt edebilen makineler de var. Daha sonra veriler, makinenin depolama ünitelerinde, hafızaya alınır. Burada çok farklı kayıt taģıyıcılar vardır; bazıları makine gövdesine sabitlenmiģtir, ancak, çoğu değiģtirilebilir hafıza kartlarıdır. Bu iki depolama türünün ortak yanı: makine kapalı olsa bile, resimleriniz hafızada kalır; yani silinmez. CCD-birimi nedir? nasıl çalıģır? Bütün bu iģlemler bir kaç saniye sürer; bunun için dijital makineler, genelde, yapılan bir çekimden sonra hemen baģka bir çekim yapamazlar. SıkıĢtırma ve kayıt etme iģlemleri yakl. 2 ile 5 san. tutar. En yeni kuģak FinePix modelleri, bu süreyi bir saniyenin altına indirmiģlerdir, hattâ sürekli çekim iģlevlerinde 0,2 0,5 san. hız mümkündür (dizi çekim). Bu çekimler önce bir ara-depoya alınır, sonra sıkıģtırılıp esas depoya kayıt edilir. Resim verilerinizin kayıt edildiği an, geleneksel makinenizin çektiği film anına eģittir. CCD nin iģleyiģ tarzı: IĢığın, film malzemesinde, kimyasal iģlemler baģlattığı geleneksel fotoğrafçılığın aksine dijital fotoğrafçılıkta, elektronik algılayıcı (sensör) önemli rol oynar. IĢık hassasiyetlerinden, elektrik itici güçleri (impuls) oluģur ve bunlar bir analog-dijital çevirici (A/D çevirici) tarafından ikili Ģifrelere (biner kodlama) çevirilir. CCD nin iģlevi: IĢığa duyarlı birim olan ve silisyum-hücrelerden oluģan CCDalgılayıcı, düģen ıģığın gücüne tepki verir. CCD-algılayıcının her noktası (piksel), algılanan aydınlık yoğunluğuna bağlı olarak, bir elektrik itmesi (impuls) üretir. A/D-çevirici sayesinde bu, ĢifrelenmiĢ olarak verilir. Bu aģamada CCD-algılayıcı, sadece aydınlık ve karanlık ıģık değerleri arasında ayırım yapabilir; yani renkli göremez. Renk oluģumu: Dijital fotoğraf makinelerinde, toplamsal renk karıģım sentezi, yani üç temel renk kırmızı, mavi ve yeģilin karıģımları, uygulanır. Basit bir iģlem ile hücreler, renkli görmeyi öğrenirler. Bu iģleme Filtre çözümü denir. Özel RGBfiltreleri ile görünen ıģık, parçalarına bölünür ve ayrı olarak değerlendirilir. Makinenin dahili yazılımı, verileri hesaplayıp, bütün bir resim haline getirir. ġu anda, dijital fotoğraf makinelerde, en çok kullanılan dört analog/dijital veri çeviri sistemi vardır. ONE-SHOT teknolojisi, temel sistem olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda, sadece baģka araçlar ile One-Shot, Three- Chip-yöntemi kullanılır yılında tanıtılan bir diğer yöntem Foveon-X3 teknolojisi olarak adlandırılmakta. En verimli neticelerin alındığı yöntem olarak Fujifilm in geliģtirdiği Super CCD teknolojisi ve 2003 yılında kullanılmaya baģlanan 4. kuģak süper CCD-SR teknolojisini görebiliriz. 10

11 ONE-SHOT (tek çekim) teknolojisi: Bu teknoloji, hareket eden konuları çekmek için çok uygun olan bir yöntemdir. Aynı zamanda, giriģ sınıfı dijital fotoğraf makinelerinde kullanılır. Bu yöntemde, RGB filtreleri ile buharlanmıģ olan pikseller, bir CCD nin üzerinde bulunurlar.yani temel-renk ayırımı, doğrudan CCD nin üstünde yapılır (bkz. yukardaki çizim). Bu yöntemin dezavantajı renk doğruluğunda ve görüntü ayrıntılarında ödün verilmesidir; çünkü bu yöntemde tek bir resim noktası elde etmek için, 3 veya 4 noktaya gereksinim duyulur. THREE-SHOT (üçlü çekim) teknolojisi: Tek-çekim yönteminin, olası yanlıģ renk bilgileri, üçlü çekim yöntemi ile telâfi edilebilir. Bu yöntemde, karmaģık bir prizma sistemi, düģen ıģığı spektral olarak böler ve üç ayrı algılayıcıya yönlendirir. Bunlar, daha kaliteli neticeler ve daha fazla renk doğruluğu sağlarlar. Bu yöntemin dezavantajı ise, tüm mekanizmanın karmaģık olması, yani tek-çekim yöntemine nazaran daha masraflı ve arızalara daha yatkın olmasıdır. SÜPER CCD teknolojisi: Standart CCD lerde piksellerin verimlilik ağırlığı yatay ve dikey yönlerdeki diziliģlerinde bulunur. Süper CCD teknolojisinde, pikseller petek Ģeklindedir ve birbirlerine daha fazla uyum sağlayarak, çapraz yönde de verim alıp, daha büyük netlik ve çözünürlüğe ulaģılır 11

12 SÜPER CCD SR teknolojisi: 4,31cm ve daha fazla büyüklükte ve 3,14 milyon S-piksel ve 3,14 milyon R-piksele sahip olan bu algılayıcıda yeni bir yapılandırma, dört kat daha büyük bir hareket çapı yaratıyor: Süper-CCD-SR nin her ıģığa duyarlı noktacığı, büyük ve duyarlı olan bir S-piksel ve küçük ve daha az duyarlı olan bir R-pikselden oluģmakta. Bu piksellerin beraberliği, Ģimdiye kadar kullanılan tek piksele nazaran, daha büyük bir kontrast alanını kapsamakta. Netice olarak sadece, çok kontrastlı çekimlerde daha iyi bir ıģık ve gölge çizimi oluģmuyor, aynı zamanda yüksek veya düģük pozlamalarda daha fazla tolerans alanları oluģuyor. Yâni, yeni süper-ccd-sr, 3 milyon S-piksel ve 3 milyon R-pikselden, toplam 6 milyon noktadan oluģan bir resim dosyası oluģturuyor çok yüksek kalitede ıģık/gölge çizimi sunabiliyor. Dijital fotoğrafın gösterimi? Dijital fotoğrafçılığın avantajları açıkça ortadadır. Hemen iģleyebilme imkânının yanısıra, zaman ve masraf tasarrufundan söz edebiliriz. Ancak dijital fotoğraf makinesinin mutlaka uyması gereken bir Ģart var: baģka cihazlar ile uyumlu olması gerekir. Makinenin ne kadar veri çıkıģı olursa, o kadar çok gösterim imkânı vardır. Temel arayüz olarak, bilgisayar bağlantısı gösterilir. Burada, resim aktarımının farklı yolları vardır: FireWire, USB, seriyel, adaptörler vasıtası veya kart okuma cihazları. Diğer arayüzler ise televizyon / video bağlantılarıdır. Ayrıca, doğrudan baskı imkânları ve baskı hizmetleri de vardır. En yeni bağlantı türleri olarak, cep telefonları ile olan aktarım imkânlarından söz edebiliriz. Yâni, kısacası, fotoğrafların ne olacağına siz karar verirsiniz. 12

13 Kullanım tarzları: - Bilgisayarda arģivleme ve izleme - Resim iģlem yazılımlarını kullanarak, resimleri bilgisayarda iģlemek - Fotoğraf baskılarını sipâriģ etmek - Fotoğrafları yazıcı vasıtası ile "yazdırmak" - E-posta olarak göndermek - Televizyonda izlemek, video kaydı yapmak - Panoramik görseller, görsel malzemeler üretmek -Kısafilmleüretmek Bit'ler ve Byte (bayt)'lar? Veri büyüklükleri Kilobyte (kb) veya Megabyte (MB), daha büyük dosyalarda ise Gigabyte (GB) olarak verilir. 1 Byte < > 8 Bit 1 Kilobyte < > 1024 Byte 1 Megabyte < > 1024 Kilobyte 1 Gigabyte < > 1024 Megabyte 1. RGB iģlemi için veri büyüklüğünün hesaplanması (kb olarak) : 13

14 2. Resim dosyası büyüklüğünü hesapladıktan sonra, kullandığınız hafıza taģıyıcının depolama kapasitesini ölçebilirsiniz. Burada dikkate almanız gereken husus, hesaplama için, sıkıģtırılmamıģ resim dosyalarının temel alındığıdır. Dijital fotoğraf makineleri, çoğunlukla JPEG-iĢlemine göre kayıt yaparlar. Bu iģlem, resim verilerini önce sıkıģtırıp, sonra hafızaya alır. DüĢük sıkıģtırma oranında bu değer 1:7 olarak belirlenmiģtir; yani veri dosyası, kayıt edilmeden önce, 7 faktöründe, küçülür. Hesaplama örneği: 1. Dijital fotoğraf makinesinin çözünürlüğü, üretici tarafından, 2048 x 1536 piksel olarak veriliyor. 2. Dosya büyüklüğünü, aģağıdaki gibi hesaplayabiliriz: 3. Yani, 1:7 olarak verilen sıkıģtırma oranında, yakl. 1,3 MB resim dosyası büyüklüğü çıkar. Bu değer, konuya göre, değiģebilir. Matematiksel olarak: 8MB büyüklüğünde bir hafıza kartına, 6 resim sığdırılır Dijital Fotğraf Makinesinin Çözünürlüğü Açıklama: Çözünürlük, bir sayısal (dijital) fotoğrafın yatay ve dikey sıklığını belirten ölçüdür. Ölçü birimi olarak resim-noktaları veya piksel kullanılır. Merceklerin ve CCDalgılayıcının iyi olduklarını varsayarsak, çözünürlük ne kadar yüksek olursa, fotoğrafın veya baskının görsel olarak bıraktığı izlenim, o kadar iyi olur. Çözünürlük zenginliği kavramını, geleneksel fotoğrafçılıktan tanıyoruz. Burada da, farklı çözünürlüklerden söz edebiliriz: Yüksek duyarlı filmler kalın grenli olurlar ve daha düģük çözünürlüğe sahiptirler; düģük duyarlı filmlerde ise tam tersidir. Normal, geleneksel filmlerin çözünürlüğü yakl. 10 milyon nokta veya daha fazladır. Ancak burada küçük bir sınırlama yapmamız gerekiyor: dijital makinedeki CCD nin aksine filmlerin ıģığa duyarlı gümüģ-halojenid grenleri düzenli bir Ģekilde sıralanmamıģtır. 14

15 Dijital makinelerde en çok kullanılan çözünürlükler Ģunlardır: 320 x 240 = x 480 = x 768 = x 960 = 1.3 milyon 1600 x 1200 = 2.1 milyon 2048 x 1535 = 3.3 milyon 2272 x 1704 = 4.1 milyon 2560 x 1920 = 5.0 milyon 3024 x 2016 = 6.0 milyon 4256 x 2848 = 12.1 milyon Dijital fotoğrafların kalite seviyeleri ve gereksinimleri, ortam ihtiyaçlarına göre belirlenir. Dijital Fotoğraf Makinelerinin Sınıfları Dijital fotoğraf makineleri 3 baģarım sınıfına ayrılır: Ölçek olarak, dijital makinenin çözünürlüğü ve fiyatı esas alınır. Tabii ki dijital makinelerin kullanım imkânları, sınıflarüstü olabilir. Performans sınıfları bölünmesi, güncel makineler temel alınarak yapılmıģtır. Ġlerde bu sınıfların içerikleri değiģebilir veya yeni sınıflar oluģabilir; ancak kullanım orantıları hep aynı kalacaktır. 1. GiriĢ sınıfı: Sadece ara/sıra, amatör ve keyif amaçlı fotoğraf merakının peģinden gidilirse, dijital fotoğrafçılık dünyasına giriģ yapılmak isteniyorsa veya maddi olanaklar sınırsız değilse, bu sınıftaki makinelere yönelmek gerekir. Bu sınıfın sınırı yakl. 3 milyon çözünürlüktedir. Çoğunluk olarak, bu sınıfın makineleri 2 milyon piksel niteliğinde olurlar. Bu makinelerin çok zevkli olmalarına karģılık, profesyonel düzeyde netice beklememek gerekir. Baskı sınırı 10x15 cm olarak belirlenebilir. Ancak bu makineleri e-posta iletiģimlerinde veya internet sayfalarında da, kullanabilirsiniz. Bu sınıfa örnek olarak Digital Q1, FinePix A120, A330 ve A340 ı gösterebiliriz. 15

16 2. Orta sınıf Burada bağımlılık yapan dijital fotoğrafçılık baģlıyor; neticeler, geleneksel fotoğrafçılık taraftarlarını bile hayran bırakabiliyor. Bu sınıf 2 ilâ 6 milyon çözünürlük arasında belirleniyor. Bu makineler, çok iyi bir resim çözünürlüğünün yanısıra optik zoom, hattâ SLR-teknolojisi sunabiliyorlar. En geç baskı neticeleri alındıktan sonra, dijital fotoğrafçılığın hangi düzeyde olduğu açıkça görülüyor. Ortalama 3 milyon standart çözünürlük ile dijital fotoğrafçılık, geleneksel fotoğrafçılığın gerisinde olmadığını ispat ediyor. Bu sınıfa örnek olarak FinePix S5000, F420, F610 ve F 710 u gösterebiliriz. (FinePix S 7000 ve S20 PRO yarı-profesyonel sınıfa ait olan makinelerdir.) 3. Üst sınıf Üst sınıf makineler, çoğunlukla, meslekî kullanım için tasarlanmıģlardır. Fiyat olarak bu makineler 2000 ile veya daha fazla, aralığında bulunurlar. Profesyoneller için istenilen düzeyde olmakla beraber, normal amatörler için fazla gelebilirler. Bazı makineler 12 milyon çözünürlüğe kadar çıkabilmekte; yani MB dosyalar oluģmakta. Bu boyutlarda çalıģabilmek için, uygun bilgisayarların ve hafızaların bulunması gerekir. Bu 16

17 tür makineler, örn. stüdyo ortamında, doğrudan bilgisayara bağlanarak kullanılır. Bu sınıfa örnek olarak FinePix S3 PRO yu gösterebiliriz. Geleneksel Makineler ile Benzer Özellikler Toplu ve küçük gövdeli dijital fotoğraf makinelerinin, geleneksel makineler ile bir çok benzerlikleri vardır. Bu, özellikle, çekim sırasındaki kullanım tarzında belli olur. Pozlandırma, genellikle, otomatik olarak yapılır. Gereksinim olduğunda, bir çok iģlevi olan, dahili flaģ devreye alınır. Mesafe (netlik) ayarı da, geleneksel makinelerdeki gibi yapılır. Çoğu makinede zoom özelliği vardır ve deklanģöre basmak da, aynı tanıdık iģlemdir; yani önce konu seçilir, sonra tuģa basılır. Tam otomatik geleneksel ve aynı düzeyde donanmıģ dijital makinelerin, kullanım tarzı bu Ģekildedir. Ayrıntılar, her makinede farklı olabilir. Bu kadar benzerlik varsa, neden dijital fotoğrafçılık? Aradaki fark nerede ve neden bu kadar çok insan yeni teknolojiyi tercih ediyor? Geleneksel makineler ile farklılıkları: Geleneksel makinelerde film, aynı zamanda, algılayıcı ve depolama birimi olarak görev yapmaktadır. Dijital makinelerde bu birimler, ayrılmıģtır. Dijital fotoğraf makinelerinde bunlara CCD algılayıcı ve hafıza kartı, denir. Farklılıklardan benzerlikler doğabilir; dijital film, 35mm film gibi, değiģtirilebilir. Bazı dijital orta ve büyük format makineler hariç, ıģık algılayıcı bir CCD dir; yani üstünde, kare düzenli olarak, bir çok ıģığa duyarlı hücrelerin bulunduğu bir plaka. ĠĢte bu ilk ve en önemli farktır; çünkü 35mm filmin üstü ıģığa duyarlı bir tabaka (emülsiyon) ile kaplıdır. Resim farklı algılanır; geleneksel filmlerin ıģığa karģı duyarlılığı, CCD nin çözünürlük algılama düzenlemesine benzetilebilir. Geleneksel filmin yükselen duyarlılığı ile birlikte grenlenmesi artar. Elektronik resim algılayıcının çözünürlüğü de aynı geliģimi gösterir: düģük çözünürlük kaba grenlenme anlamına gelir, yüksek çözünürlük ise ince grenler oluģturur. Ġkinci fark ise, resim depolama Ģeklidir. Geleneksel filmin emülsiyonu resim depolama ünitesi olup, bütün resim bilgilerini içerir. Dijital makinelerde ise, resim bilgilerinin önce, resim algılayıcı tarafından hafızaya aktarılması gerekir ve bundan sonra hafızaya kayıt edilir. Önemli fark olarak karģımıza çıkan, hafıza kartlarını çok defa kullanabilmemizdir. Film, pozlandıktan sonra bir daha kullanılamaz ancak hafıza kartını istediğiniz kadar silip, tekrar doldurabilirsiniz; çok güzel bir avantaj! Dijital taģıyıcılardan baskı almak Fotoğrafa uygun, püskürtmeli yazıcımız saatlerdir resimlerimizi basmakla uğraģıyor; bu sorun ile hangimiz karģı karģıya kalmadık ki? Yüksek mâliyeti de göz önünde 17

18 bulundurursak tam bir kâbus! ġimdiki zamanda, geleneksel fotoğrafçılıktan tanıdığımız yüksek kaliteli fotoğraf baskılarını, Frontier gibi çağdaģ minilab lar sayesinde, dijital taģıyıcılardan da alabiliyoruz. Dijital fotoğrafları izlemenin diğer yolları olsa da, örn. toplanıp, resimleri televizyonda seyir etmek gibi, en sevilen izleme yolu bildiğimiz fotoğraf baskısıdır. Kendi bastığımız, küçük boy resimler çabuk elimizde oluyor, ancak iyi kalitede basmak istediğimizde ve kaliteli kağıt kullanırsak ve kullandığımız mürekkep masrafını da hesaba katarsak, kolaylıkla 2 resim baģına maliyet olarak hesaplayabiliriz; yani pek ucuz değil... Bu Ģart değil. Fotoğraf piyasası, bu konuda, ilginç bir seçenek sunuyor: Dijital fotoğraf baskısı. Dijital fotoğraf baskısında bize, gerçek fotoğraf kağıdına, yani tanıdığımız dayanıklı kağıda yapılmıģ, baskılar sunulmakta. Baskı kalitesi ise, senelerdir bildiğimiz kalite. Dijital fotoğraf baskısında, dosya verileri iģleme hazırlanıp, bir pozlandırma ünitesi tarafından çıkartılır. Diğer iģlem basamakları, normal fotoğraf baskı geliģimlerini içerir. Avantaj: her resim noktasının gerçek renk olarak çıkartılması sayesinde, resim kareler hâlinde düzenlenmez. Resim noktaları tek baģına tanınmaz hâle gelir ve fotoğrafımız tektürel (homojen) olarak bize sunulur; yâni negatif ten baskı yapılmıģ gibi. Bilgi: Fotoğrafların geleneksel ebat orantısı 2:3 olarak belirlidir. Dijital fotoğraf makineleri ise, genelde, 3:4 orantısında fotoğraf çekerler. Fotoğrafınızın beyaz çerçeve veya kenarlar ile gelmesi, baskı yapan kiģiye bağlıdır. Bu konuda, farklı çözümler üretilebilir. Resim, kağıdın tam ortasına yerleģtirilir ve beyaz bir çerçevesi olur, veya sadece sol ve sağ taraflarda beyaz kenarlar olur veya en iyisi: hiç beyaz kenar olmaz. Baskı ebatları için hesaplama tavsiyesi: Baskılarda iyi neticeler alabilmek için ne kadar resim-noktasına ihtiyaç vardır? AĢağıdaki bilgiler minilab baskıları için geçerlidir (Püskürtmeli yazıcılar için değil) 1.3 mil. Piksel >> 9 x 13 cm 2.1 mil. Piksel >> 10 x 15 cm 3.3 mil. Piksel >> 13 x 18 cm Dijital Fotoğraflardan nasıl baskı elde edebilirim? ġimdiki zamanda bunun iki yolu vardır. 1inci yol sizi, bildiğiniz fotoğraf mağazanıza götürür; yanınızda film yerine hafıza kartı vardır. Burada karģınıza bir Frontier (dijital minilab) veya bir resim iģleme cihazı çıkar. Kartınızı verip, istediğiniz resimleri bastırabilirsiniz. Bakınız: Dijital Baskı Merkezleri 2inci yol ise sizi, bilgisayar vasıtası ile internet e götürür. Burada bulunan dijital fotoğraf iģleme sitesine girip, resimlerinizi yollayıp, iki gün sonra ve basılmıģ hâlde geri alabilirsiniz. Evinizden çıkmadan, resimlerinizi elde edebileceğiniz bu sistemin diğer bir avantajı ise, ulaģım haricinde, ek masraf içermemesidir. 18

19 Dijital Fotoğraf Makinelerinin Donanımı Bakaç: Optik (görsel) bakacı, geleneksel makinelerden tanıyoruz. Dijital fotoğraf makinelerinde de optik bakaçlar vardır. Muhtelif makinelerde, göz bozukluğu (diyoptri) ayarı yapılabilir; bu ayar gözlüklü kullanıcılar tarafından tercih edilir. Dijital fotoğraf makineleri, bakaca seçenek olarak, bir ekran (çoğunlukla TFT-LCD) ile donanmıģlardır. Ekranın, fotoğrafı önceden ve sonradan gösterme özelliği vardır. Ġyi bir dijital makinenin, ekranı kapatabilme özelliğine sahip olması gerekir; çünkü ekranlar, en çok enerji harcayan birimlerdir. Pozlandırma ölçümü / yönetimi: Dijital fotoğraf makinelerinin çoğunluğunda pozlandırma, merkez ağırlıklı TTL (objektif içinden ölçüm)-yöntemi ile ölçülür ve yönetilir. Orta ve üst sınıf makinelerde enstantane ve/veya diyafram ayarlarını belirlemek mümkündür. Pozlandırma dengelemesi: Bir çok geleneksel makinede olduğu gibi dijital makinelerde de, pozlandırma dengeleme ayarları vardır ve çoğunlukla +/- 3EV olarak verilir. Enstantane: Pozlandırma süreleri elektronik olarak düzenlenir. Buna ek olarak bazı makinelerde elektronik ve mekanik obdüratörün beraber iģlediği sistemler vardır. Teknolojinin bugün ulaģtığı düzeyde enstantane değerleri 1/ saniyeye kadar çıkabilirler. Diyafram: Eski kuģak dijital fotoğraf makinelerinde diyafram ayarı, sadece otomatik olarak yapılabiliyordu. Güncel makinelerde, otomatiği devre dıģı bırakıp el ile diyafram ayarları yapmak mümkün. Objektif: Dijital fotoğraf makinelerinde çeģitli objektif türleri kullanılır. Bunlar odak uzaklıklarına, mercek yapılarına göre ve zoom veya değiģtirilebilir veya eğilebilir olma özelliklerine göre ayırt edilirler. Basit dijital görüntüleme cihazlarında ise cam yerine plastik mercekler kullanılır. Odak uzaklığı: Dijital makinelerin odak uzaklıkları, her zaman 35mm filme eģdeğer olarak verilir. Burada da geniģ açıdan dar açıya kadar mm ile hesaplanır ancak dijital makinelerin resim algılayıcıları 35mm ile eģit büyüklükte olmayıp, çoğunlukla daha küçük olan, farklı boyutlardadırlar. Bu bilgiler çözünürlük / alan orantısı olarak verilir. IĢık gücü: Bir objektifin en büyük diyafram açıklığını, ıģık gücü olarak adlandırmaktayız. Örn. f/2.8 olarak ifade edilir. Mesâfe ayarı (netleme): Sabit netleme ( Fiksfokus): Bu tür objektiflerde mesafe ayarı gerekmez. Netlik derinliği kullanılarak, bütün nesneler keskin olarak algılanır. 19

20 Otomatik netleme (Autofokus): Otomatik mesafe ayarlama sistemini, geleneksel makinelerden tanıyoruz. Burada aktif ve pasif AF-yöntemleri arasında ayırım yapmak zorundayız. Dijital makinelerde, genellikle, pasif AF-yöntemleri kullanılır. Bu yöntemde, ölçüm alanı dahilindeki kontrast elektronik olarak algılanıp, netlik, en iyi kontrast oluģana kadar, takip ettirilir. El ile netleme: Bu netleme tarzında çekim mesafesi (netlik), el ile verilir. Makro (yakın) çekim: Yakından yapılan çekimleri, makro çekim olarak adlandırıyoruz. Örneğin FinePix S20 PRO da asgari yakın çekim mesafesi 1cm (!) olarak kullanılmaktadır. Netleme, otomatik veya el ile yapılabilir. FlaĢ: Neredeyse bütün dijital fotoğraf makinelerinin, gövde dahilinde olan flaģları vardır. Bu flaģın bir çok iģlevleri bulunmaktadır. Artık standart olan aç/kapat iģlevinin yanında otomatik flaģ, kırmızı-göz azaltıcı etkinlik, zorunlu flaģ ve flaģ ıģığının gücünü ayarlamak gibi iģlevler bir çok makinede vardır. Genellikle flaģların rehber sayısı civarındadır. Bazı makinelerin eģzaman giriģi vardır. Beyaz ayarı: IĢık, gün zamanına göre, farklı renk-ısılarına sahiptir. Bu özellik halojen, spot ve normal suni ıģık kaynaklarında da vardır. Tabiiki farklı kaynakların karıģımından oluģan ıģıkları da göz önünde bulundurmamız gerekir. Dijital fotoğraf makineleri, otomatik olarak mevcut ıģık ortamına uyum sağlarlar. ÇeĢitli makinelerde bu özellik el ile de yapılabilir. Çekimlerin kullanımı: Bazı makinelerde sadece son çekim silinebilmesine rağmen, genelde seçtiğiniz resimleri, silebiliyorsunuz. Ayrıca bütün kareleri silme özelliği de vardır. Diğer özellikler: Sehpa (tripod) vasıtalı çekimler: Sehpa bağlantısının bütün makinelerde bulunması gerekir; çünkü uzun süreli pozlandırmalar ve makro çekimler için sehpa, vazgeçilmezdir. Televizyon/Video bağlantısı: Çekimleri izlemek ve izletebilmek için bir televizyon bağlantısı, çağdaģ gereksinimler arasındadır. Kullanım: Mümkün olduğu kadar kolay ulaģılabilir tuģlara ve iģlevlere sahip olması gerekir; zirâ kullanım kılavuzları pek okunmuyor. Bağlantılar: Cihazlar arasındaki bağlantılar kolay ulaģılır, çağdaģ ve sağlam olmaları gerekir. Yazılım: Makine ve bilgisayar arasındaki iletiģimi sağlayan yazılımların, ambalaj dahilinde bulunmaları gerekir. Burada önemli olan tek husus, yazılımların kolayca yüklenebilmesi ve kullanılabilmesidir. Bir çok kullanıcı, ambalaj dahilinde daha fazla yazılım istese de bunun pek fazla anlamı olmaz; çünkü yarım-yazılımlar veya uygun olmayan yazılımlar kimsenin iģine yaramaz. ġimdiki zamanda çok uygun fiyatlara, iģlevsel yazılımlar bulmak mümkün. 20

21 GiriĢ. II Kısaca Fotoğrafçılık Camera Obscura ile başlayan fotoğrafçılık serüveni,özellikle son dönemlerde teknolojiyide arkasına alarak hızla hayatımıza girdi. Günümüzde fotoğraf makinası her insan için vaz geçilmez ürünlerden biri olmuştur. Fotoğraf makinesi hayatımıza girdi girmesine de doğru kullanıyormuyuz? duruma göre doğru fotoğraflar çekebiliyormuyuz? Biz bu bölümde Temel fotoğrafçılık üzerine her seviyeden kullanıcıya hitap edecek dökümanlara yer vermeye çalışacağız. Uzunca bir süredir dökümanlarımın arasında duran 2000 yılında Orhan Cem Çetin'in Kodak firması için hazırladığı, gerçekten çok faydalı bilgilerin olduğu kitapçık var. O dururken oturup benzer bir şeyler yazmak içimden gelmedi ve Cem beyden de gerekli izni aldıktan sonra sizlerle paylaşmak istedim, başlamadan sayın Orhan Cem Çetin'e ve Kodak firmasına sonsuz teşekkürler. Ve Fotoğraf... Korkmayın! İnsanların çoğu, güzel fotoğrafları yalnızca fotoğrafçıların çekebileceğini sanarak daha baştan kendilerini safdışı bırakırlar. Oysa bir eğlencede güzel dans etmek için eğitimli bir dansçı olmak gerekmediği gibi, etkileyici fotoğraflar çekmek için de fotoğrafçı olmak gerekmez. Kendinizi baģarılı fotoğraflar çekebileceğinize inandırın. Bu kitapçığında yardımıyla haksız çıkmayacağınızı göreceksiniz. Fotoğraf makinenizi iyi tanıyın, iyi kullanın. Makineniz ile birlikte gelen kullanım kılavuzunu başından sonuna kadar dikkatle okuyun; makinenizin tüm özelliklerini öğrenin ve ilk makaralarınızda tüm özelliklerini deneyin, sonuçlarını görün. Küçük bir ayrıntının büyük bir fark yaratabileceğini unutmayın. İyi bir fotoğraf çekmenin ön şartı, netlik ve ışık ayarını iyi yapmak, çekim sırasında makineyi sarsmamaktır. Ayarların nasıl yapılacağını iyi öğrenin ve özellikle ışığın zayıf olduğu durumlarda fotoğraf çekerken sarsıntıyı önlemek için deklanşöre basarkan nefesinizi tutun; makinenizi gerekiyorsa dengeli, sağlam bir yere koyun ya da üçayak kullanın. Işık ayarlarını hatalı yaptığınızı nasıl anlayacaksınız? Çektiğiniz fotoğraf çamurlu görünüyorsa, yani dalgalı kahverengi tonlu, silik ve kumlu bir görünüşü varsa, ışık az gelmiştir. Tersine fotoğraf çok sert görünüyorsa, yani açık tonlar beyazlaşmış, kontrast çok yükselmiş, ara tonlar yok olmuşsa, ışık fazla gelmiş demektir. Işık ayarının iyi yapıldığı bir fotoğrafta renkler doğru, tonların arasındaki geçiş yumuşaktır. 21

22 Doğru filmi seçin. Tüm dünyada insanların büyük bir çoğunluğu renkli negatif film kullanmaktadır. Çünkü, renkli negatif film daha ekonomiktir, baskı yaptırılması, çoğaltılması paylaşılması kolaydır. Kişisel beğenilere bağlı olarak siyah-beyaz filmlerde kullanılabilirler. Siyah-beyaz fotoğraflar daha çok sanatsal görünse de banyo işlemi dahazordur. Çekilen fotoğraflar bir projeksiyon makinesi ile perdeye yansıtılarak izlenmek isteniyorsa, diapozitif ya da slayt film kullanılması gerekir. Ancak diapozitif film ile hatasız fotoğraf çekmek biraz daha zordur. Film satın aldığınızda, kutusunun üzerinde bazı değerler görürsünüz: ISO 100, ISO 400 gibi. Bu değerler filmin hızı, yani ışığa duyarlılığı ile ilgilidir. Eğer hiçbir tercih belirtmezseniz, satıcı size büyük olasılıkla ISO 100 değerinde, normal hızlı bir film verecektir. Ancak, normal hızlı film bol ıģıklı ortamlarda iyi sonuç verirken, ışığın az olduğu ortamlarda, gece çekimlerinde, ve hareket dondurmak istediğiniz (spor karşılaşmaları vb.) durumlarda yetersiz kalabilir. Böyle durumlarda daha yüksek hızlı bir film kullanabilirsiniz. Bu sayede daha karanlık ortamlarda fotoğraf çekebilir, hızlı hareket eden insanların ilginç görüntülerini yakalayabilir, gece çekimlerinde flaşla daha uzak mesafeleri aydınlatabilirsiniz. Yüksek hızlı film kullanmanın tek sakıncası, fazla büyütülen fotoğraflarda, görüntüyü oluşturan taneciklerin biraz kumlu görünmesidir. Ancak son yıllarda film üretiminde meydana gelen teknolojik gelişmeler sayesinde bu sorunda ortadan kalkmaktadır. Bu nedenle, sağladıkları avantajları dikkate alarak genelde daha yüksek hızlı filmler önerilir (Örneğin Kodak Gold Ultra / ISO 400). IĢığı iyi kullanın Işık, fotoğrafçının en önemli malzemesidir. Fotoğraf makinenizi tanıdığınız kadar, ışığın nasıl davrandığını da iyi bilmeniz gerekir. Işığın rengi ve aydınlatma biçimi önemlidir. Piyasada satılan filmlerin büyük bölümü gün ışığında kullanıldıklarında doğru renkler verecek biçimde üretilmişlerdir. Ancak gün ışığının rengi hep aynı değildir. Sabah çok erken saatlerde ve gün batımı yaklaştığında, günıģığı renk değiģtirir. Film ışıktaki renk değişimlerine karşı gözlerimizden çok daha fazla duyarlıdır. Bu nedenle, sabah çok erken saatlerde çekilen fotoğraflar mavi-mor, gün batımı yaklaştığında çekilen fotoğraflar daha kırmızı tonlarda çıkar. Aynı şekilde, ampul ışığı ile aydınlanmış mekanlar bize normal görünse de, böyle yerde flaşsız çekilen fotoğraflar turuncu çıkar! Bu ille de bir hata demek değildir. Işıktan dolayı fotoğrafta belli bir rengin hakim olması, fotoğraflara özel bir duygu da katabilir. Işığın konuya hiç bir engelle karşılaşmadan, doğrudan ulaģması (örneğin bulutsuz bir gökyüzünde parlayan güneş ya da flaş ışığı), çok sert gölgeler oluģturur. Konu üzerinde ışığı alan ve almayan bölümler arasında çok büyük bir ton farkı olur. Buna yüksek kontrast adı verilir. Işık kontrastının yüksek olması fotoğraflarda genellikle çok dramatik bir sonuç 22

23 verir. Dramatik etkiyi arttırmak için gün ışığının geliş yönü ile dik açı oluşturarak fotoğraflar çekebiliriz. Böylece konunun bir yanı aydınlık, diğer yanı gölge olacaktır. Dramatik etkiyi azaltmak için ise, güneşi arkanıza alarak konunun aydınlıkcephesini görüntüleyebilir, ayrıca fotoğraf makinanızda varsa, dolgu flaģı özelliğini kullanabilirsiniz. Dolgu flaşı, gün ışığında bulunmanıza karşın flaşın çakması ve sert gölgeleri yumuşatmasıdır. FlaĢa dikkat! Karanlık ortamlarda ise flaş, çok dikkatli kullanılması gereken bir ışık kaynağıdır Objektifin görüş açısı ile aynı yönde ışık verdiğinden, meydana gelen aydınlatma güçlü bir el fenerini karanlıkta bir insanın yüzüne tututuğunuzda elde edeceğiniz aydınlatmanın neredeyse aynısıdır. Gölgeler serttir. Herşey önden aydınlandığı için derinlik duygusu yoktur. İnsanlar, nesneler hacimsiz görünürler. Karşınızda yansıtıcı bir yüzey varsa rahatsız edici parlamalar oluģabilir. Ayrıca, insanların gözlerinde ünlü kırmızı göz etkisi oluşabilir. Yakındaki nesneler çok aydınlık, arkalardaki nesneler çok karanlıktır. Kısacası, flaş aslında iyi bir ışık kaynağı değildir. O halde: Zorunlu kalmadıkça flaģ kullanmayın. Makinenizde kımızı göz önleme sistemi varsa, insan fotoğrafları çekerken devreye sokun. Yoksa, çekimden hemen önce güçlü bir ışık kaynağına bakmalarını sağlayın, ya da çekim sırasında objektife baktırmayın. Flaşınızın etki uzaklıklarını makinenizin kullanım kılavuzundan öğrenin ve daha uzakta yer alan konuları çekmeyin. Flaşın etki uzaklığının kullandığınız filmin hızına bağlı olarak değiştiğine dikkat edin. Daha uzaklarda yer alan konuları (örneğin kalabalık grupları) görüntülemekte zorluk çekiyorsanız, daha yüksek hızlı bir film (örneğin Kodak Gold Ultra/ ISO 400) kullanın. YaklaĢın. Gereksiz ayrıntıları çerçevenin dışında bırakın. Yalın, gözü yormayan, konusu belirgin fotoğraflar çekin. Fotoğraf makinenizin netlik ayarının izin verdiği kadar yaklaşın. İnsan fotoğrafları çektiğinizde, yüz ifadesine önem verin. Özel bir kostüm ya da duruş yoksa, yakından çekeceğiniz bir fotoğrafta yüz ifadesi daha belirgin olacaktır. Ancak fazla yakından çekilen bazı portrelerde yüzdeki burun, çene, alın gibi bölümlerin fazle büyük görünerek gülünçleçtiğini unutmayın. Tüm Yüzeyi Değerlendirin. Fotoğrafı bir dikdörtgen alan ile çektiğinizi hatırlayın. Sadece tam ortayı düşünmeyin. Portre çekerken, ortaya kafayı değil, gözleri yerleştirabilirsiniz. ALTIN NOKTA Fotoğrafçıların kullandığı bir başka yöntem de, fotoğraftaki ana konuyu altın nokta adı verilen özel bir konuma yerleştirmektir. Ana konunun tam ortada değil, altın noktada yer aldığı fotoğraflar daha kolay algılanır ve daha dinamik görünürler. Bunun için, fotoğrafı hayalinizde eşit aralıklı iki yatay, iki de dikey çizgiyle kesin. Çizgilerin kesiģtiği dört ayrı noktanın herhangi birini altın nokta olarak kullanabilirsiniz. Bu kural, özellikle boģ bir alan içinde yer alan tek bir biçim, örneğin açık denizde giden bir tekne, boş bir kumsalda yürüyen bir insan gibi konular için geçerlidir. İki konu varsa, birbirinin çaprazında duran iki altın noktaya yerleştirilebilir. Otomatik netlik ayarlı bir fotoğraf makinesi kullanıyorsanız, ana konuyu merkezden uzaklaştırdığınızda netlik ayarını kilitlemeyi unutmayın. Konuyu dikdörtgen çerçeveye yerleştirirken, doğal çizgilerdende yararlanabilirsiniz. Özellikle fotoğrafı çaprazlama kesen çizgiler bakışı sürükleyerek görüntünün içinde gezdirir. Uzaklaşan tren rayları, kıvrılarak yükselen bir dağ yolu, gösteri uçaklarının gökyüzünde çizdiği renkli çizgiler ilginç komposizyonlar yaratır. Farklı Açılar Deneyin. Fotoğraflarınızı sürekli yatay ve ayakta durarak çekmek zorunda değilsiniz! Konuyu inceleyin. Daha aşağıdan, daha yukarıdan, makineyi dikey ya da eğik tutarak çektiğinizde sonuç nasıl olacak? Özellikle çocukları ve evcil hayvanları görüntülerken onların hizasına inin ki yüzleri daha iyi görünsün! Makineyi dik tuttuğunuzda, flaşın üstte kalmasına ve elinizle engellenmemesine dikkat edin. Derinlik yaratın. İnsanların iki gözleri olmasının nedeni, uzaklık yani üçüncü boyut duygusunun oluşmasıdır. Fotoğraf makinesi ise tek gözlüdür. Fotoğraflara derinlik katabilmenin yolu, bir birinin önünde/arkasında duran konular oluşturmak, görüntüler arasında yakın-uzak ilişkisi kurmak, özelliklede ön plana bir ağaç dalı, bahçe parmaklığı vb. unsurlar katmaktır. 23

24 10. Renk Kullanın. Doğadaki tüm renkler, üç ana rengin, yani kırmızı, yeģil ve mavinin farklı oranlarda bir araya gelmesiyle oluşur. Bunu daha iyi anlamak için bir büyüteçle TV ya da bilgisayar ekranına yakından bakmayı deneyin. Kırmızı, yeşil ve mavi renkleri aynı fotoğrafın içinde belirgin alanlar halinde kullandığınızda ortaya bütünlük ve renk zenginliği duygusu olan bir görüntü çıkar. Kırmızı, yeşil ve mavinin birerde zıt rengi vardır: Sırasıla, turkuvaz, mor ve sarı. Zıt renklerin birlikte kullanıldığı fotoğraflarda çok çarpıcı sonuçlar elde edilir. Renklerin sıcak ve soğuk diye ayırmakta mümkündür. Sarı ve kırmızı tonları sıcak renklerdir. Çünkü ateģi çağrıştırırlar. Bu hakim olduğu fotoğraflar da insanlara sıcaklığı, duygusallığı hatırlatır. YeĢil, mavi, gri tonları soğuk renklerdir. Suyu, buzu, gökyüzünü çağrıştırırlar. Bu renklerin hakim olduğu fotoğraflar insanlara serinlik, üģüme, çaresizlik, yalnızlık duygularını verir. Ancak renk kullanımındada aşırıya kaçmamalı, karmaşa yaratmaktan kaçınılmalıdır. Ġnsanları doğal hallerinde görüntülemeye çalıģın. Fotoğraflarda poz veren insanların sıkıcı ve yapay göründüklerini hatılayın. "Objektife bakın, çekiyorum," yerine, Siz bana aldırmayın, ben bir yandan çekerim," demeyi deneyin. Bırakın insanlararalarında konuşsunlar, şakalaşsınlar, işlerini yapsınlar. Görüntülediğiniz insanlar kadar bulundukları mekan önemliyse, doğru açıyı bularak mekanı ve o kişinin mekanla ilişkisini de gösterin. Tanımadığınız insanları görüntülerken önce onlarla konuşun, yaptıkları işle ilgili sorular sorun. Bu hem sizi hem de onları rahatlatacaktır. Hareket Dondurun Bol ışıklı ortamlarda, yüksek hızlı bir film (örneğin ISO 400) ile birlikte sezgilerinizi de kullanarak, hareket dondurun. Bu yolla, spor yapan, dans eden insanların asla çıplak gözlerinizle göremeyeceğiniz çok ilginç, şaşırtıcı görüntülerini elde edebilirsiniz. Hareket dondurmak için karanlık mekanlarda flaģ ıģığı kullanabilirsiniz. Doku AraĢtırın. Kendisini tekrar ederek yüzeye yayılan görüntülere doku adı verilir. Çevremizde çeşitli nesnelerin, hatta canlıların oluşturduğu çok ilginç dokular yer almaktadır. Bu tür dokuları tek başlarına görüntüleyebilir, ya da insan fotoğrafları çekerken arka planda kullanabilirsiniz. Objektifinizi daha verimli kullanın. Fotoğraf makinenizin objektifinin ya da objektiflerinin özelliklerini iyi öğrenin. Makinenizin sabit ayarlı ve değiştirilemeyen bir objektifi varsa, bu büyük olasılıkla geniş açılı bir objektiftir. Geniş açılı objektifin özelliği, aynı noktadan bakıldığında, insan gözüne göre daha geniş bir alanı görüntüleyebilmesidir. Böylece gerilemeye gerek kalmadan daha geniş bir alanı, daha fazla kişiyi görüntülemiş olursunuz. Geniş açılı objektifle çekilen fotoğraflarda mekanlar olduklarından daha geniş, nesneler olduklarından daha uzakta görünürler. Ayrıca, derinlik duygusu da daha fazladır. Çünkü, yakında bulunan nesneler çok büyük, uzaktakiler çok küçük görünür. Bu nedenle, geniş açılı bir objektifle yakından çekilen portrelerde insanların burunları büyüdüğü, kulakları küçüldüğü için komik görünürler! Eğer objektifinizin zoom özelliği varsa, durduğunuz yerden görüntüyü yaklaştırıp uzaklaştırabilirsiniz. Görüntünün yaklaşması 24

25 teleobjektif, uzaklaşması geniş açı konumuna karşılık gelir. Teleobjektifin tek özelliği görüntüyü yaklaştırmak değildir. Perspektifte değişir. Geniş açı konumunun tersine, teleobjektif konumunda derinlik duygusu azalır. Birbirinden uzakta olan nesnelerin boyutlar birbirlerine yaklaşır ve daha yakyn gibi görünürler. Portre çekimlerde, teleobjektif kullanıldığında daha iyi sonuçlar elde edilir. ÜĢenmeyin. Tek bir kare çekip bırakmayın. Aynı konuyu bir kaç kez farklı açılardan ve farklı anlayışlarla çekin. Unutmayın ki, görüntülediğiniz an bir daha geri gelmeyecek. O yüzden, hakkını verin. Profesyonellerin de böyle çalıştığını hatırlayın. Fotoğraf makinenizi ve yedek filminizi yanınızdan ayırmayın. Karşınıza ne zaman neyin çıkacağını asla bilemezsiniz. Rastlantı sonucu çekilerek tarihe geçmiş fotoğrafların sayısı hiç de az değildir. Fotoğraf Makinenize Ġyi Davranın. Onun hassas bir cihaz olduğunu unutmayın. Walkmeninize nasıl davranıyorsanız ona da öyle davranın. Darbelerden, tozdan, nemden, yüksek sıcaklıktan koruyun. Yaz tatillerinde fotoğraf makinenizin en büyük düşmanı kum ve tuzlu sudur, unutmayın. Objektif kirlendiğinde sakın t-shirt' ünüzün kenarı ile silmeyin! Özel objektif temizleme fırçası ve silikonlu kağıt kullanın. Bu mümkün değilse, önce yumuşak, tüy bırakmayan bir kumaş parçasını fırça gibi kullanarak, bastırmadan tozları alın. Daha sonra objektifin yüzeyinde soluğunuzla bir buğu tabakası oluşturup aynı kumaşla silin. Objektifi asla kuruyken silmeyin. Gözlük temizliği için üretilen ıslak mendilleri asla kullanmayın, objektifinize zarar verebilir. Uzun süre fotoğraf çekmeyecekseniz, pilleri makinenin içinde bırakmayın. Yolculuğa çıkarken yedek pillerinizi yanınıza alın. Artık çok farklı pil standartları oluştuğundan, gittiğiniz yerde hazırlıksız yakalanmayın. Kullanılmış filmlerinizi bir an önce banyo ettirin. Banyo ettirene kadar da ambalajlarından çıkan plastik tüplerin içinde, serin bir yerde saklayın. 25

26 Kompozisyonun Altın Kuralları Emre Ġkizler Digital Photoline 2004/03, sf.54 Fotoğraf çekerken olabildiğince seçici davranın. Konuyu desteklemeyen ögeleri çerçevenizin dışında bırakın. Düzgün bir kompozisyon için gerekli olan kuralları incelemeyi sürdürüyoruz. Bu bölümde yalınlık, derinlik, perspektif, denge ve oranlar üzerinde duracağım. Yalınlık Yalınlık, ya da sadelik, az söz söyleyene çok Ģey anlatmaktır. Yani, az sayıda öge kullanarak bir fotoğrafı oluģturmaktır. Yalınlığı bir kavram olarak tanımlamak çok zor değilse de, fotoğrafik olarak uygulamak zordur. Herhangi bir objenin homojen yapıda bir fon önünde tek baģına görüntülenmesi olabileceği gibi, söz konusu fonun herhangi bir obje olmadan tek baģına görüntülenmesi de yalınlık olarak tanımlanabilir. Kısaca, karmaģık olmayan yapıdaki fotoğraflar yalındır diyebiliriz. KarmaĢa, fotoğrafın algılanmasını geciktirir (bazen de engeller). Bu nedenle, arka planın (yani fonun) rengi ve dokusu önemlidir. Yalınlık, boģluk demek değildir. Uçsuz bucaksız bir gökyüzünde tek baģına süzülen bir martı, yemyeģil otlarla kaplı bir tarlada tek bir çiçek ya da dingin bir denizde yol alan bir tekne, yalın kompozisyonlardır. Dar açıyla gören (tele) objektifler, konuyu çevredeki ayrıntılardan soyutlayarak yalınlık duygusunu vermekte etkilidirler. Ayrıca, net alan derinliğini azaltan tüm etkenler (uzun odaklı objektif kullanımı, açık diyafram kullanımı ve konuya yakınlaģmak), görüntüyü yalınlaģtırmak için kullanılabilirler. Yalınlık, konunun belirginliğini de arttıran bir ögedir. Ama yalınlık, tek baģına da kullanılabilecek bir ögedir. Mimaride son dönemde sıklıkla karģılaģtığımız minimalist yaklaģımı fotoğrafa taģıdığımızda, ortaya çıkan görüntülerin dinginlik duygusu veren etkisini daha iyi açıklayabilirim. Özellikle her gün her yerde karģımıza çıkan karmaģık görüntülerin (billboard lar, video klipler, reklamlar...) beynimizde yarattığı ağırlığı azaltacak olan yalın görüntülere olan gereksinimimiz gün geçtikçe artıyor. Bu yüzden size tavsiyem, fotoğraf çekerken olabildiğince seçici davranın. Konuyu desteklemeyen ögeleri çerçevenizin dıģında bırakın. Eğer bunu yapamıyorsanız, onları flulaģtırmayı deneyin. Derinlik Temelde fotoğraf, eni ve boyu olan iki boyutlu bir malzemedir. Herhangi birisi, deklanģöre bastığı anda (iyi ya da kötü) mutlaka iki boyutlu bir fotoğraf çekebilir. Üçüncü boyut olan derinliği fotoğrafa katabilmek ise biraz daha zordur. Fotoğrafa baktığınız zaman kimi öğelerin yakında, kimilerinin ise daha uzakta olduğunu anlayabiliyorsak, bu fotoğrafta derinlik vardır. IĢığın yönü, net alan derinliği ve perspektif gibi özelliklerin kontrol edilmesiyle fotoğrafa derinlik duygusu verilebilir. Bir tele objektifle çekilmiģ, çok sınırlı bir net alan derinliğine sahip olan bir aslan fotoğrafı bize uzakta olma duygusu vererek derinliği sağlar. Oysa geniģ açılı bir objektifle KapalıçarĢı içinde çekilmiģ bir fotoğraf da, her iki yandaki dükkanların daralan perspektifi sayesinde bize uzaklaģma etkisi vererek derinliği vurgulayabilir. Öte yandan yanal ıģık altında çekilen bir elmanın da hacmini ve dolayısıyla fotoğraftaki derinliği algılayabiliriz. Birbirinden tamamen farklı 26

27 yaklaģımlarla üçüncü boyutu fotoğrafınıza katabilirsiniz. Hangisini seçerseniz seçin, çekeceğiniz her fotoğrafa üçüncü boyut etkisini katmaya çalıģın. Fotoğraftan hiç anlamayan insanlar için, görüntüdeki bütün ögelerin aynı netlikte olması çok önemlidir. Ön planda, ya da arka planda kısmi netsizlikler varsa, yani derinlik vurgulanmıģsa, burun kıvırarak ama bunlar flu (!) Ģeklinde tuhaf tepkiler gösteren yığınla insan tanıdım. Elimden geldiğince, bunun amaçlanan bir fluluk olduğunu ve derinliği vurgulamak için yapıldığını anlatmaya çalıģtım. Onları aydınlatmayı baģarıp baģaramadığımdan çok emin değilim. Ama sizden ricam, elinizden geldiğince siz de çevrenizdeki naif fotoğraf severleri bu konuda eğitmeye çalıģın. Fotoğraf çekme amacının her yerde aynı netliği yakalamaya çalıģmak olmadığını diliniz döndüğünce anlatın. Pespektif Perspektif, bize yakın olan objelerin büyük, uzak olan objelerin ise giderek daha küçük görünmesi etkisidir. Bu etki, uzaklığı algılamamızı sağlar. Ġki boyutlu her türlü görsel malzemede (mimari çizimler, grafik, resim, v.b.) üçüncü boyutu anlatmanın en etkili yoludur. Fotoğraf da benzer Ģekilde, uzaklığı ya da derinliği anlatabilmek için perspektiften yararlanır. Özellikle geniģ açılı objektiflerin perspektifi abartma etkisi, yani yakındakileri daha yakında, uzaktakileri ise daha uzakta gösterme yeteneği vardır. Bu etkiyi verimli kullanabilmek için geniģ açılı objektif ile konuya (netliği kaybetmeden) iyice yaklaģılmalıdır. Böylece konunun boyu büyürken, arka plandaki nesneler küçülecektir. Öte yandan uzun odaklı tele objektifler ise, perspektif etkiyi ortadan kaldırma yeteneğine sahiptir. Tele objektifler ile uzaktan çekilen görüntülerde, konu ile arka plan arasında sanki hiç bir uzaklık yokmuģ gibi algılanır. Bu etkiye "perspektif yığılma" etkisi denir. Örneğin tele objektifle çekilen gün batımı fotoğrafında, ufuk çizgisi üzerinde yer alan yapılar ile (aslında çok uzakta olan) güneģ arasında hiç bir uzaklık yok gibidir. Denge/Oranlar Farklı renk ve parlaklık değerlerinin oluģturduğu kümelere "leke" denir. Mavi bir kapı önünde yaģlı bir adam portresi fotoğrafında, adamın yüzü geniģ bir lekedir. Sonbaharda çekilmiģ bir orman fotoğrafında, farklı tonlarda renklere sahip olan her bir ağaç küçük birer lekedir. Bu örnekleri çoğaltabiliriz. Ama özetle; fotoğrafta yer alan her öge, aslında gözümüze çarpan birer lekedir. Bu lekelerin, bütün fotoğraf alanı içinde kapladıkları alan ile birbirlerine olan oranları önemlidir. Bu konuda kesin değerler olmamakla birlikte, kabul gören yaklaģımlar Ģöyledir: 1) Asıl konu, genel çerçeve içinde çok küçük kalmamalıdır (Bazen, farklı bir renge sahip olan bir konu, leke değeri değil, renk değeri ile önem kazanabilir. Bu durumda lekenin boyutu önemli olmaktan çıkabilir). 2) Konunun (lekenin) yeri iyi seçilmelidir. Tam ortaya ya da kenarlara yerleģtirmemeye özen göstermekte yarar vardır. Genel olarak "altın kesim" 27

28 oranlarına sadık kalmak iyi sonuç verir. 3) Konuyu, bir tarafa daha yakın yerleģtirmeyi düģünüyorsanız, fotoğrafın ağırlık merkezinin dengede kalabilmesi için ters yönde de lekelere yer vermenizde yarar vardır. Böylece, fotoğrafın genel dengesini korumuģ olursunuz (Bazen radikal kadrajlar yaparak, dengeyi bilinçli olarak bozmak da mümkündür. Ancak bunu yapma nedeninizin de anlaģılması gerekir. Aksi halde büyük bir yanlıģ yapmıģ olduğunuz düģünülür). Manzara Fotoğrafları Mehmet Tekin photoline 2003/03, sf.50 Manzara fotoğrafı çekerken, geniģ açılı objektif kullanmak zorunda değilsiniz. Normal ve tele objektiflerle de yapabileceğiniz çok çeģitli kadrajlar var... Güzel manzaralar karģısında hepimizin içinde "bu görüntüyü ölümsüzleģtirmek" duygusu uyanır. Zaten çoğumuz bu duygunun gereğini yerine getiririz! Ne yazık ki hepimiz bunu baģarıyla yapamayız. BakıĢ noktasının doğru seçilememesinden tutun da, pozlama hatalarına kadar yığınla yanlıģ yaparız. Çekim öncesinde ve çekim sırasında alınacak bir kaç basit önlem, bizi yanlıģlardan kurtararak baģarılı manzara fotoğrafları elde etmemizi sağlayacaktır. Uygun IĢık Basit önlemlere geçmeden önce, "Manzara nedir, ne değildir?" sorusu üzerine biraz kafa yoralım. Gördüğümüz her genel görüntüyü manzara olarak yorumlayabiliriz, ancak görüntülemek istediğimiz manzaranın o anda uygun bir ıģık altında olmaması, o fotoğrafın daha sonra çekilmesini gerektirir. Yani, manzara fotoğrafında doğal ıģık tek seçeneğimiz olduğu için, mutlaka uygun ıģığın oluģacağı saati ve meteorolojik koģulları beklememiz gerekir. "Zamanım yoktu!", "Bekleyemedim!", "Yağmur yağıyordu!" gibi mazeretlerin hiç bir anlamı olamaz. Çünkü fotoğrafçılık, "BeĢ dakikada BeĢiktaĢ!" mantığıyla düģünülmemesi gereken bir uğraģıdır. IĢık uygun değilse, mutlaka uygun ıģık beklenmelidir. "Peki, hangi ıģık uygundur?" Ģeklindeki bir soruya kesin bir yanıt verilemez, çünkü konunun yapısal öğelerine, yönüne, mevsime ve meteorolojik koģullara göre "uygun ıģık" kavramı da değiģkenlik gösterir. Sabah ıģığının ya da akģam ıģığının uygun olduğu konular bulunduğu gibi, Haziran'da ya da Mart-Eylül'de çekilmesi gereken konular da vardır. Önemli olan, dokuyu ortaya çıkaracak ve atmosferi vurgulayacak olan ıģığı yakalamaktır. Bu yapılmadığı zaman, çok sıradan görüntülerle karģılaģmak kaçınılmaz olur, harcanan zaman ve para da boģa gider. IĢık konusunda çok genel olarak, cephe ıģığı ve tepe ıģığı yerine yanal ıģık kullanmaya çalıģmanızı öneririm. Doku ve hacmi ancak bu Ģekilde vurgulayabilirsiniz. Konunuzun biçimi uygunsa, ters ıģıkta da çok etkileyici sonuçlar elde edebilirsiniz. Ama unutmayın ki ters ıģığı verimli kullanmak o kadar kolay değildir ve gözümüzle görebildiğimiz gölge detayları film üzerine kaydedilemeyebilir. 28

29 AĢırı Kontrast Sorunu Koyu gölgelerin ve parlak bir gökyüzünün aynı çerçeve içine sığdırılmaya çalıģılması bence boģuna bir uğraģıdır. Böyle bir konunun fotoğrafını çekmeye kalkıģtığınızda; ya gökyüzü patlayarak bembeyaz olacaktır, ya da ön plandaki dağ, taģ, deniz v.b. kopkoyu çıkacaktır. Çok genel bir yaklaģım olarak, en açık bölgesiyle en koyu bölgesi arasında 2 stoptan fazla ıģık farkı varsa, o fotoğrafı çekmemeye çalıģın. "Ġlle de çekeceğim" diye ısrar edenleriniz olabilir. Bu kiģilere de üç tane tavsiyem var: 1) Aydınlık bölgeden ölçüm yapın ve yarım stop kadar az pozlama yapın. Böylece koyu bölgeleri doygun bir siyaha dönüģtürmüģ olursunuz. 2) Aydınlık bölgelere olabildiğince az yer vererek, koyu bölgelere göre pozlama yapın. Çok açık çıkacak olan aydınlık bölgelerin rahatsız ediciliğinden ancak onlara çok az yer vererek (daha da iyisi hiç yer vermeyerek) kurtulabiliriz. 3) Aydınlık ve karanlık bölgelere hemen hemen aynı oranda yer vererek, ama aynı zamanda açık bölgeleri dengelemek için degrade gri bir filtre kullanarak bu sorunun önüne geçebilirsiniz. Genel olarak manzara fotografları geniģ açı objektif kullanarak çekilir. Böylece çıplak gözle görebildiğimiz hemen herģeyi çerçevemize sığdırabiliriz. Bunu yaparken ön plana bir obje yerleģtirmenin ilgi çekici bir yöntem olduğunu düģünüyorum. Bu Ģekilde, izleyiciye uzaklık ve oranlar konusunda daha çok bilgi verebilirsiniz. Bunu yaparken diyaframı olabildiğince kısarak (16, 22 gibi) hem ön plan, hem de arka planın yeterince net olarak kaydedilebileceği bir alan derinliği sağlamak önemlidir. Farklı Kadrajlar Öte yandan, manzara fotoğrafı çekerken kendinizi yalnızca geniģ açılı objektifinizi kullanmak zorunda hissetmeyin! Normal ve tele objektiflerle de yapabileceğiniz çok çeģitli kadrajlar var... Özellikle dijital fotoğraf makinesi kullanıcıları için bu önemli, çünkü çoğunun geniģ açıyla görme konusunda sorunları olduğunu biliyoruz. GeniĢ açılı objektiflerin manzaranın geniģliğini verebilmesi,bu objektifler çok sevmemin en önemli nedeni. Ama tele objektiflerin "perspektif yığılma" adı verilen, öndeki ve arkadaki objeleri sıkıģtırma etkisi de çok ilginçtir. Ayrıca, manzaranın içinde hoģunuza gitmeyen Ģeyleri ayıklamak ve konuyu çevresinden soyutlamak gibi etkileri de çok yararlıdır. Ufuk Çizgisi Ufuk çizgisini de dahil ettiğiniz fotoğraflarda, bu çizginin çerçeveniz içinde eğik olmamasına dikkat edin. Ufuk hattının eğikliği en sık yapılan hatadır ve biraz dikkat edilirse, çok kolay giderilebilecek bir sorundur. Bu çizginin çerçevenizin kenarlarına paralel olduğundan emin olun. Bu durumdan emin olabilmek için flaģ kızağı üzerine takılan basit bir su terazisi size yardımcı olacaktır. Ayrıca, ufuk çizgisinin yeri de önemlidir. Ġster dikey, ister yatay kadraj kullanıyor olun, ufuk çizgisi için en uygun yer, üstten ya da alttan 1/3'lük orandır. Gökyüzündeki bulutlar ilginizi daha çok çekiyorsa, ufuk çizgisini aģağı çekerek alttan 29

30 1/3'lük orana yerleģtirmeyi deneyin. Yok eğer ön plandaki konu daha ilgi çekiciyse, o zaman üstten 1/3 ideal orandır. Çok simetrik bir konuyla karģı karģıya kalmadığınız sürece ufuk hattını tam ortaya yerleģtirmekten kaçının. Tam ortada yer alan bir ufuk hattı, çok durağan ve sıkıcı bir görüntü yaratacaktır. Kent Manzarası Mutlaka doğa manzarası fotoğrafı çekmek zorunda değilsiniz. YaĢadığınız kentte de güzel manzaralarla karģılaģırsınız. Genel kent görüntüleri de ilginç dokular ve grafik etkiler yaratır. Bunları görüntülerken de, yukarıda sıraladığımız konulara dikkat etmek gerekir. Ancak burada, bakıģ yüksekliğimiz daha da büyük önem taģır. Yüksek bir bakıģ açısı, bizi hem elektrik tellerinden kurtarır, hem de daha çok Ģey görme fırsatı verir. Ġster kentte, ister kırda, ister dağ baģında olsun, her zaman manzara fotoğrafı çekme Ģansınız vardır. Yeter ki görmeyi bilen bir çift göze sahip olun! Gezi Fotoğrafçılığı Emre Ġkizler photoline 2003/04, sf.50 Nereye giderseniz gidin, her yerin görsel bir mevsimi vardır ve bu yer, en iyi o mevsimde görüntülenebilir. Rotanızı çizerken bunları dikkate alın. Hepimiz seyahat etmeyi, farklı yerleri, farklı kültürleri tanımayı ve bu arada fotoğraf çekmeyi çok severiz. Ama pek çoğumuz için fotoğraf, gezilerimizin içinde küçük bir yer tutar. Bir baģka deyiģle, gezilerimizin amacı fotoğraf çekmek değildir. ĠĢ gezisi, akraba ziyareti, tatil, dinlence, eğlence, alıģveriģ gibi amaçlarla gezen insanların çektikleri fotoğraflar, ne yazık ki verimli olmaktan uzaktır. Gidilen yerde fotoğraf çekme eylemini ön plana çıkarmadıkça, bu sonuç değiģmez. Çünkü fotoğraf emek ister, özen ister, zaman ister. ĠĢte bu nedenle bu yazımda, fotoğraf amaçlı gezilere değinmek istedim. Gezi fotoğrafçılığı dediğimiz kavram, fotoğraf çekmek için yapılan gezileri kapsar. Burada birincil amaç iyi fotoğraf çekmektir. Bunu baģarabilmek için de çok iyi bir plan yapmalı ve olabildiğince bu plana bağlı kalmalısınız. Ayrıca her türlü olumsuzluğu da hesaba katarak bir B planı nı da hazırlamanızda büyük yarar var. 30

31 Planlama Elbette nereye gideceğinize karıģacak değilim ama öncesinde neler yapmanız gerektiği konusunda söyleyecek bir Ģeylerim var. Gitmeyi düģündüğünüz yer (köy, kasaba, Ģehir, ülke ya da dağ) konusunda bir ön bilginiz var mı? Bu soruya vereceğiniz yanıt önemli. Çünkü neyle karģılaģacağınızı bilmeden geziye baģlamak, yanınızda gerekli ekipmanı bulundurmama riski taģır. Bu riski almak da çok anlamlı değildir. Gerçi, sürprizlerle karģılaģmayı severiz ve karģımıza ne çıkarsa, onu çekeriz diye düģünenlerimiz olabilir. Ama sürprizler zaten her an karģımıza çıkabilir ve bunları görüntüleyebiliriz. Benim söylemek istediğim, bilgiyi kullanmalıyız. Piza Kulesini görmek için ta Ġtalya ya kadar gidip, sonra da onarımda olduğunu görüp doğru dürüst fotoğrafını çekememek ya da Köln Katedrali nin içinde çekim yapmak amacıyla oraya kadar gidip yanında geniģ açılı ve ıģık geçirgenliği yüksek bir objektif bulundurmamak gibi durumlardan söz ediyorum. Daha da kötüsü, kuraklık zamanı Kenya da safariye yeltenmek, kıģın Kelebekler Vadisi ne gitmek olabilir. Neyin, ne zaman, nerede görüntülenebileceği konusunda bir çalıģma yapmayı öğrenmemiz gerekir. Bu, genel olarak gezi kültürü için, özel olarak ise gezi fotoğrafı kültürü için temel koģuldur. Her Ģeyden önce gidilecek yerin ya da yerlerin belirlenmesi ile burada görülecek mekan ve etkinlikler konusunda bilgi edinilmesi gerekir. Günümüzün bilgi çağı olduğu düģünüldüğünde, bunun o kadar da zor ve sıkıcı bir iģlem olduğu söylenemez. Hatta çok zevkli bir ön çalıģma olacağından da eminim. Zamanlama Görmeyi ve fotoğraflamayı amaçladığımız yerleri araģtırırken, buraları yılın hangi mevsiminde ya da ayında gezmenin daha doğru olacağını belirlemeliyiz. Bunun için kitaplar, dergiler, ansiklopediler, Internet teki siteler ve daha önce buralara gitmiģ olan kiģilere baģvurulmalıdır. Her ülkenin, her bölgenin, her Ģehrin en iyi ıģık aldığı, en güzel renklerle bezendiği ya da en hareketli olduğu 31

32 zamanlar vardır. Bu zamanlamayı iyi yapmak, inanamayacağınız ölçüde verimli bir gezi yapmanızı sağlayabilir. Tabi, hiç hesapta olmayan bazı kötü sürprizlerle de karģılaģabilirsiniz. Gittiğiniz yerde deprem olur, kasırga çıkar, son yüzyılın en çok yağıģ alan Mayıs ına denk gelirsiniz, Temmuz da kar yağar filan... Böyle sıradıģı durumlar için yapabileceğiniz fazla bir Ģey olmayabilir. Ama zamanlamayı doğru yaparak öngörülebilir risklerden kurtulabilirsiniz. Örneğin Van a ya da Erzincan a gitmek istiyorsanız, Ocak ayı bu iģ için oldukça kötü bir seçimdir. Oysa Mayıs-Haziran ayları çok daha fazla görsellik sunacaktır. Tam tersine, Ağustos ta Kapadokya ya gitmek ise yapılabilecek en kötü zamanlamalardan biridir, çünkü aģırı sıcak, toz ve sert ıģık nedeniyle doğru dürüst fotoğraf çekmek çok zorlaģacaktır. Oysa diğer üç mevsim, Kapadokya için birbirinden farklı görsel avantajlar sunacaktır. Bu tür örnekleri çoğaltmak mümkün. Gidilecek kentteki festival, fuar, panayır, bayram gibi etkinliklerin de hesaba katılması, fotoğrafçıya hoģ sürprizlerle karģılaģma fırsatı verecektir. Kısacası, nereye giderseniz gidin, her yerin görsel bir mevsimi vardır ve bu yer, en iyi o mevsimde görüntülenebilir. ġimdi diyeceksiniz ki, peki Ģuraya baģka mevsimde gidilmez mi? Gidilir elbet, ama fotografik olarak daha verimsiz olması beklenir. Rota ve UlaĢım Ġster yurt içi, ister yurt dıģı gezilerde olsun, iyi bir planlamanın ikinci adımı ulaģım sorununun çözümlenmesidir. Otobüs, tren, uçak, otomobil gibi ulaģım araçlarının hangisinin daha verimli olacağına karar vermek önemlidir. Temelde karayoluyla seyahat etmek, gerektiğinde durup fotoğraf çekmek ya da ara yollara girerek fotoğraf çekme olanağı sağlaması yüzünden daha avantajlıdır. Ancak, yolun uzunluğu, bozukluğu, virajlı ya da iniģli çıkıģlı olması gibi etkenler yüzünden tercih edilmeyebilir. Bazen uçakla ulaģım tek yoldur. Tren güvenliği yüzünden, vapur ise rahatlığı için tercih edilebilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken Ģey, olabildiğince az yorulmuģ olarak gidilecek merkeze ulaģmaktır. 18 saatlik uçuģ ya da 36 saatlik tren yolculuğu gibi durumlar söz konusuysa, planlama yaparken dinlenmek için en az bir günü kendinize ayırmanız gerekir. Eğer birden çok merkezi aynı gezide görmek gibi bir planınız varsa, görülecek merkezlerin birbirlerine olan uzaklığını dikkate alarak planlama yapmalısınız. Ara ulaģımları karayoluyla yapmak, o bölgeyi ya da ülkeyi daha iyi tanımak için çok yararlıdır. Ama yine de mesafelerin caydırıcı olabileceğini akıldan çıkarmayın. Harita üzerinde çok yakınmıģ gibi görünen iki kent, karayoluyla 6-8 saat sürebilir. Bunu caydırıcı bulanlar uçağı seçmek isteyebilir ama acaba uçağın saatleri sizin için uygun olacak mıdır? Tam gün ortasındaki bir uçuģ saati, o günün büyük ölçüde yitirilmesine yol açacaktır. Bu yüzden ara ulaģımlarda (hatta tüm ulaģımlarda) uçak kullanmayı düģünüyorsanız olabildiğince akģam ya da gece saatlerini seçmenizi öneririm. IĢığı kaçırmamak açısından, tabi. Gidilen merkezlerde otomobil ya da minibüs kiralamak da baģvurulabilecek etkili yöntemlerden biridir. Hatta mümkünse Ģoförü ve rehberiyle birlikte kiralamayı deneyin. Böylece yanlıģ yola sapmak, kaybolmak, park yeri aramak gibi zaman kayıplarından kurtulmuģ olursunuz ve fotoğraf çekebilmek için daha çok 32

33 zamanınız kalır. Araç kiralamak çok pahalı olur diye düģünebilirsiniz. Ama geziye zaten kafa dengi birkaç kiģi ile birlikte çıkmayı düģünmelisiniz ve masrafları da paylaģmalısınız. Böylece hem daha ekonomik bir gezi yapmıģ olursunuz, hem de anılarınızı (maceralarınızı) paylaģmıģ olursunuz. Ayrıca, bu arkadaģlarınızın hepsinin farklı özellikleri geziye daha çok renk katar. Kimi daha giriģkendir, kiminin yabancı dili iyidir, kimi pratik zekalıdır, kimi Ģakacıdır, kimi güzel Ģarkı söyler... Bu özellikler sayesinde tek baģınıza yapamayacağınız bir geziyi yapmıģ olursunuz ve fotoğraf veriminiz artar. Sokaklardan Çalınan Sanat: Sokak Fotoğrafçılığı Emrah Sarıiz photoline 2003/06, sf.38 Sokaklar, toplumların kültürlerinin en büyük ve somut yansımasını oluşturmaktadır. İnsanların yaşayış tarzları hakkında en temel bilgiler şehirlerin görüntülerine bakarak oldukça kolay ortaya çıkartılabilir. Arkeologlar bile gün yüzüne çıkarttıkları şehirlerin yapılarını değerlendirerek toplumlar hakkında bilgi sahibi olmaya çalışırlar. Dolayısı ile bir sokak fotoğrafçısı, toplumun yaşam biçimini ve kültürünü aktaran, belgeleyen kişi statüsünü de rahatlıkla ortaya koyabilir. Belki de, fotoğrafçılığın çıkıģ noktasıdır sokak fotoğrafçılığı. Bir sokak fotoğrafçısı için belirlenmiģ bir konu sorunu olmadığından, hatta sokakların yaģamı çevreleyen birimlerin yerleģim alanı olduklarını düģünecek olursak, sokak fotoğrafçıları hiçbir zaman fotoğraflarını çekmeden önce konu hakkında uzun uzadıya düģünmek zorunda kalmazlar. Zaten insan yaģamının içindedirler. Bir diğer deyiģle, onların objektifi genellikle yaģamın kendisine çevrilidir. Etrafımızdaki çoğu insandan farklı olarak, bakmak ile görmek fiillerinin ayrımını çoktan yapmıģlardır. Bu yazımda da, sizlere sokak fotoğrafçılığına dair ipuçlarını vermeye çalıģacağım.sokak fotoğrafçısı, insanların hayatını daha iyi gözlemleyebilen bir karaktere sahip olmalıdır. Dahası, tıpkı bir Zen üstadı gibi sabırla bekler, sonrasında yay en gergin konumundayken, ok yayı henüz terk etmek üzereyken fotoğraflayıverir. Biliyordur ki, bir an sonra çekmek isteyeceği kare orada olmayacaktır. Zaman devinimine devam edecek ve aynı ıģık altında bir baģka fotoğraf çekemeyecektir. Ġlk kural: Fotoğraf makinenizi yanınıza alın ve yolları arģınlamaya baģlayın. Üzerinizde etki bırakan her Ģeyi fotoğraflayın. 33

34 YaĢayan Sokaklar 2. Sokaklar genel olarak müthiģ bir kalabalığa ve görsel Ģölene sahiptir. Dijital fotoğraf makinesi kullandığınızı göz önüne alacak olursak, karenizin içinde olmasını istemediğiniz nesneleri yardımcı yazılımlar sayesinde oldukça kolay temizleyebilirsiniz. (bkz: ĠĢin Püf Noktası) Yeter ki, doğru açıyı yakalayın. Ek olarak, çok kalabalık görüntüler, gözün algılama oranını da düģürecektir. Bunun dıģında, yansımalar, kontrast oluģturan renkler gibi gözünüze çarpan her görüntü sokak fotoğrafçılığına konu olabilir. Sokak Fotoğrafçılığının Felsefesi 3. Sokak fotoğraflarınızın baģarılı olabilmesi için, konunun herhangi bir Ģey ifade etmesinden ziyade, karelerinize bakanlara çok Ģey ifade etmesi gerekiyor. Dolayısı ile kompozisyonunuza önem verin. Bu ancak tecrübe ile kazanılabildiğinden mümkün olduğu kadar çok fotoğraf çekin. Özel bir yerde, belirli bir saatte çekilen turist fotoğrafları yerine, tek bir karede anlatılan hikayeleri tercih edin. Bazen yalnız bir heykel bile çok Ģey anlatabilir. Ön Hazırlıklar ve Giysiler 4. Fotoğraf çekmek üzere dıģarıya çıkmadan önce bazı fotoğraf albümlerini veya dergileri karıģtırarak olaya konsantre olun, sokakları gözünüzde canlandırın. Bu yaratıcılığınızı ateģler ve destekler. DıĢarıya çıkmadan önce rahat kıyafetler giyin. Dar pantolonlar sizin hareket kabiliyetinizi kısıtladığı gibi, yanınıza taģımanız gereken malzemeyi de sınırlayacaktır. Gerekirse, malzemeleri daha rahat taģımak için bir sırt çantası alın ve ağırlığı vücudunuza dengeli dağıtmaya çalıģın. Ayrıca, kirletebileceğiniz giysiler giyin; farklı açılar yakalayabilmek için yere oturmanız, çamura batmayı göze almanız gerekebilir. Fotoğraf çekerken steril olmaya çalıģmayın. Fotoğraf Makinenizi Yanınızdan Ayırmayın 5. Yanınızda sürekli olarak bir fotoğraf makinesi bulundurun. Böylelikle, fotoğraf her zaman yanınızda dolaģacaktır ve fotoğraf çekmeye, fotoğrafçı gözüyle bakmaya daha da aģina olacaksınız. Ayrıca, fotoğraf filmine para ve zaman ayırmadığınızı da varsayacak olursak, yapacağınız denemeler sizi dergilerde gördüğünüz fotoğraflara yaklaģtıracaktır. Çoğu dijital fotoğraf makinesi cebe sığabilecek boyutlara indirgendiği için evden her çıkıģınızda ceplerinizi kontrol edin, fotoğraf makinenizi unutmadığınıza emin olun. Trafik 6. Asla araba veya otobüs ile yolculuk etmeyin. Ya yürüyün ya da bisiklete binin. Böylelikle, taģıtların içindeyken kare ıskalamamıģ olursunuz. Ayrıca, trafik gibi de bir sorununuz olmaz. 34

35 Gözünüzü dört açın 7. Her zaman tetikte olun. Beyaz ayarı, objektif seçimi gibi yapmanız gereken ayarlamaları önceden yapın. Yoksa yakalamak istediğiniz görüntüyü kaçırma ihtimaliniz çok yükselir. Eğer profesyonel çekimler yapmak istiyorsanız, mümkünse farklı objektifleri olan iki ayrı kamera taģıyın. Objektifler 8. Eğer kompakt makine kullanıyorsanız, dijital zoom yerine optik zoomu tercih edin. Daha sağlıklı sonuçlar alacaksınız. ġu an piyasada bulunan, 4x ve üzeri optik zoom u olan fotoğraf makineleri gerekli objektif yapısına sahip olsa da, SLR makinelerde genellikle üç temel objektif kullanılmaktadır: 20-24mm, 28-80mm ve mm zoom. Zoom objektif, insanları uzaktan çekebilmek için idealdir. Yine de hatırlatmakta fayda var; zoom objektifler, düģük diyafram değerlerinden dolayı diğerleri kadar hızlı olamazlar ve zor ıģık koģullarında sizi oldukça zorlayabilirler. Bunun nedeni CCD ye düģen ıģık miktarının azalması olarak gösterilebilir. Objektif seçimi, geniģ açılı objektifler ile yaģama katılmanızı, tele zoom objektifler ile bir gözlemci olmanız manasına gelir. Ayrıca, zoom objektifler ile hiçbir zaman netleme yapmayın. Önce konuya yakınlaģın, netliği yaptıktan sonra, istediğiniz mesafeye geri dönün. YaĢamı yansıtın 9. Bir sokak fotoğrafçısı, gerçek yaģam içinden görüntülemek istediği olayları daha farklı bir göz ile yansıtır. Dolayısı ile sokak çocuklarını, açlığı veya mutsuzluğu olduğu kadar, neģeli ve eğlendirici fotoğraflar da çekmeye çalıģın. Konu sınırlandırması yapmayın. Daha sonra fotoğraflarınızı konularına göre kategorilendirebilirsiniz. Hareketli yerler bulun 10. Eğer amacınız insanları çekmek ise, metro veya otobüs durakları, parklar veya deniz kenarları gibi çok insanın bulunduğu yerleri tercih edin. Portre çalıģması yapmayacak olsanız bile. Ġnsanların bulunduğu yerlerde hareket vardır. Hareketin olduğu yerde de fotoğraf olur. KiĢisel Alan 11. Sokaklarda fotoğraflarını çekmek istediğiniz insanlara iki türlü yaklaģabilirsiniz. Birinci yol izin almadan yapılır, vur-kaç taktiği geçerlidir. Ġnsanları çok iyi gözlemleyin, gerekmedikçe bu yola baģvurmayın. Zira, sizi izinsiz görüntü almak ile suçlayabilirler. Ancak, derin açılı objektif kullanıyorsanız, daha dar zoom olanağınız olacağından, karģınızdaki insanı rahatsız etmeden çekim yapmanız 35

36 mümkün. Unutmayın ki, fotoğraflayacağınız kiģiyi rahatsız etmeden ıģık ve diafram ayarlarını yaptıktan sonra, bir anda dönüp, istediğiniz pozu yakalama Ģansınız artar. Ayrıca, bu kadar büyük objektifi kime doğrultsanız bir rahatsızlık yaģar. Kendinizi kurban ınızın yerine koyarak düģünün. Ġkinci yol, izin almaktır. Risk azalır ancak konunun konumu bozulabilir. Yine de vazgeçmemelisiniz. Ġzin alabilmek için çok dostane bir Ģekilde yaklaģmanız oldukça büyük önem taģır. Fotoğraf makinenizi gösterip gülümseyerek yaklaģmak en ideal yollardan biridir. Eğer karģınızdaki tepki veriyorsa, tartıģmaya fırsat tanımadan oradan uzaklaģmak en iyi çözümdür. Ġdeal olan, karģınızdaki insan ile gözleriniz yoluyla gizli bir anlaģma imzalamak. Böylelikle, konuyu istediğiniz gibi yönlendirebilir, arka plana dilediğiniz açı ile konumlandırabilirsiniz. Tabi bu göz temasını baģlatabilmek çok önemlidir. Çoğu fotoğrafçı, insanlar ile temastan kaçındığı için, sadece yaģlıları veya çocukları görüntülemek ister. Eğer iyi bir sokak fotoğrafçısı olmak istiyorsanız, en baģta insanlar ile anlaģabilmeyi, fotoğrafta istediğiniz gibi yönlendirebilmeyi öğrenmeniz gerekiyor. Utangaç olmayın 12. Utangaç olmayın, hele korkak davranmayı mutlaka bir kenara bırakın. Daha önce de dediğimiz gibi, sokak fotoğrafçısı yaģamın kendisini yansıtır. Hiç tanımadığınız insanların gözlerine bakamazsanız, hiçbir zaman fotoğraf çekemezsiniz. Emin olun, fotoğraf çektikten sonra edeceğiniz bir teģekkür, insanların size olan sempatisini daha da arttıracaktır. Grup Fotoğrafları 13. ĠĢin bir diğer yönü ise, insanların sizin fotoğrafçı olduğunuzu anladıklarında, kendi fotoğraflarını çektirmek istemeleri. TeĢekkür edin ve oradan ayrılın. Zira, bir grup insanın objektife bakarak çektirdikleri fotoğraflar, sokak fotoğrafçılığından çok uzak karelerdir. Dijital in avantajları 14. Dijital fotoğraf makinesi kullanıyor olmanızın da pek çok avantajı var. Fotoğrafladığınız kiģiye anında çekiminizi gösterebilir, dilerseniz baģka pozlar da verdirebilirsiniz. Unutmayın, teknoloji insanları her zaman etkiler. Tabi kibar olmayı da unutmayın; adını ve adresini alın ve çektiğiniz fotoğrafların birer kopyasını gönderin. Bu yolla belki de fotoğrafçılık etiğinin yayılmasına katkıda bulunabilirsiniz. Ayrıca, hareketli LCD ekranı olan bir kamera kullanıyorsanız, vizörden bakmadan, etrafınızdakilerin dikkatini daha az çekerek fotoğrafınızı çekebilirsiniz. 36

37 IĢık 15. Öğle vakitleri güneģ ıģınları oldukça parlak olduğundan, genellikle sabah veya öğleden sonra çekim yapmayı tercih edin. Doğanın renkleri daha doğru olacaktır. Eğer isterseniz, Warm Filter olarak adlandırılan, ten tonlarında olan bir renk düzeltme filtresi kullanarak ıģık ısısını düģürebilirsiniz. Ancak, binaları fotoğraflamak istiyorsanız, öğle saatlerini daha etkin değerlendirmelisiniz. Sert ıģık, binaların hatlarını daha belirgin kılar. Ayrıca, bulutlu havalarda Soğan kabuğu denilen, 81 serisi filtre (81a-b-c olarak ayrılır) kullanabilirsiniz. Bu filtre, havadaki fazla mavi tonları dengeleyebiliyor ve fotoğrafınızın daha hoģ görünmesini sağlıyor. Ancak, kompakt bir kameranız varsa, filtre takmayacağınıza üzülmeyin. Gerekli yazılımları bilgisayarınıza yükleyerek, fotoğraflarınıza dijital filtreler uygulayabilirsiniz. IĢık ayarlamalarını yaparken, kompozisyonu önem sırasına koyun. Eğer insanlar önemliyse, diğer alanlardaki karaltılar veya bazı ıģık parlamaları fotoğrafınıza hareket katabilir. Ancak lunaparkta çekim yapıyorsanız ve dönme dolabın ıģıklarını çekmeye çalıģıyorsanız, insanların koyu tonlarda çıkması gayet doğaldır. Beyaz Ayarı 16. Çekim yapmaya baģlamadan önce kesinlikle beyaz ayarını kontrol edin. Muhtemelen açık alanlarda olacağınız için, tungsten veya flüoresan ayarları yerine, havanın bulutlu veya açık olmasına göre ayarlama yapmanız gerekmektedir. FlaĢ Kullanımı 17. Özellikle portre çekimlerinizde, isteğinize bağlı olarak yüzdeki gölgeleri azaltmak amaçlı dolgu flaģ dan yararlanabilirsiniz. Sadece karanlık ortamlarda değil, güneģin pırıl pırıl olduğu zamanlarda bile flaģ kullanılabilir. Bunun için, dijital fotoğraf makinenizin flaģsız çekebileceği en yüksek diyafram değerini belirledikten sonra, ayarları sabit tutarak sadece flaģı açın. Böylelikle konunuzda oluģan gölgeleri yok edebilirsiniz. Arka Plan 18. Çekimini yapacağınız objenin arka planını da kontrol etmeniz oldukça büyük önem taģır. Tecrübeli fotoğrafçılar, görüģ açısını değiģtirerek arka plan ile oynar ve konunun en iyi oturduğu planlamayı kareler. Yine de hatırlatmakta fayda var: En güzel fotoğraflar, arka planların en doğru Ģekilde kullanıldığı, bir elektrik direği 37

38 veya kareye belli belirsiz girmiģ bir araç gibi gereksiz ayrıntıların bulunmadığı fotoğraflardır. Yoksa, tamamen düzgün konumlandırılmıģ bir arka plan, fotoğraflamak istediğiniz konuyu çevresinden soyutlayarak, öne çıkaracaktır. Dolayısı ile, fotoğraf karesini mümkün olduğu kadar bütün olarak görmeye çalıģın. Hareketin Doruk Noktası 19. Belki bir sigaranın çekildiği an. Belki de gözde oluģan bir anlık parıldama. Yahut, yol kenarında çalıģan bir iģçinin balyozunu havada en yükseğe kaldırdığı an. Bunların tümü herhangi bir hareketin doruk noktasını oluģturmakta. Bu noktayı yakalamak, balyozun aģağıya doğru inmeye baģlamasını fotoğraflamaktan çok daha önemli olduğundan, gözünüzü dört açmalısınız. Bu noktada biraz sabırlı olmalı ve konunun hareketini çok iyi gözlemleyebilmelisiniz. Emin olmak için birden fazla kare çekmenizi salık veririm. Eskiler ne demiģ? Tüm yumurtaları aynı sepete koymamak lazım. Dolayısı ile 4-5 pozun en iyisini seçmek her zaman en garantili yöntemdir. Dijital fotoğraf makinesi kullandığınızdan dolayı, kaç rulo film harcadığınızı hesaplamak zorunda kalmayacağınızı unutmayın. Portreler 20. Portre fotoğrafı üzerine çalıģırken, arka planın daha bulanık olması konuyu öne çıkartır ve ilgiyi konuya çeker. Netlik alanını azaltarak arka planı flulaģtırabilirsiniz. Bunun için, diyaframı biraz daha açarak çekim yapmanız gerekmektedir; dijital fotoğraf makinenizi A- Aperture yani diyafram öncelikli moda getirmeniz gerekmektedir. Böylece kameranız, seçtiğiniz ıģık ölçümüne göre çekim yapabilir. Alan derinliği kurarak, konuyu arka plandan rahatlıkla ayırabilirsiniz. Ayrıca, bakıģ yönünde bırakılacak bir miktar boģluk fotoğrafınıza hareket getirecektir. Çektiğiniz portreleri, bilgisayarınıza aktardığınız zaman, bir de siyah beyaz hallerine bakın. Gölgelerin ve kontrastın uyumlu olduğu fotoğraflarda, siyah beyaz çok farklı tatlar verebilir. Portfolyonuz 21. Ġleriye yönelik çalıģmalar yapıyorsanız, mümkün olduğunca aynı fotoğraf makinesi ve objektifi kullanmaya çabalayın. Uzun süre boyunca aynı objektif ile çalıģtığınızda, gözünüz bir objektif bakıģı kazanacak ve yıllar sonra tek bir elden 38

39 çıkma, yalın ve yaklaģık aynı açılardan çekilmiģ bir portfolyo sahibi olabilirsiniz. Ayrıca fotoğraflarınızdaki karıģıklığı da bu sayede önleyebilirsiniz. Önemli olan size ait, sizi yansıtan ve mümkün olduğunca aynı konuda çalıģılmıģ bir portfolyo oluģturabilmeniz. Örneğin, ünlü savaģ fotoğrafçılarından James Nachtwey, sadece iki adet Canon EOS1 ile 17-35mm geniģ açı zoom objektif kullanıyor ve tüm savaģlara bu iki fotoğraf makinesini ve objektifini götürüyor. Böylelikle hem makinelerini, hem de objektiflerini çok iyi tanıyor ve görüntüyü anında yakalayabiliyor. Cephede de gereksiz ağırlıktan kurtularak, rahat hareket imkanı kazanıyor. Aksesuarlar 22. Aslında sokak fotoğrafçılığı oldukça serbest yapılan bir çalıģma olduğu için, yanınızda minimum ağırlık ile yol almanız en ideali. Yine de, bazı aksesuarlar kullanarak, bu yolculuğu daha zevkli hale getirebilirsiniz. Gece çekilen fotoğraflarda daha açık diyafram kullanıldığı için, fotoğraflarınızda netlik sorunu yaģamanız olasılığından bir monopod veya tripod kullanmanızı tavsiye edebilirim. Ancak, geniģ açı objektif ile gün ıģığında çalıģma yapıyorsanız, tripodu sadece gezdirmiģ olursunuz. BoĢuna ağırlık taģımayın. Unutmayın, ne kadar hantal olursanız, o kadar az fotoğraf çekebilirsiniz. Fotoğraf çekebileceğiniz süre uzun ise, yanınıza mutlaka yedek piller bulundurun. Bellek kartı konusuna gelince; her zaman hatırlattığımız gibi, yanınızda fotoğraflarınızı aktarabileceğiniz bir cihaz yoksa, mümkün olduğu kadar büyük kapasiteli bellek kartı kullanın. Eğer bellek kartınız dolarsa hemen vazgeçmeyin. Daha sonra geri dönmek üzere adresi bir kenara not edin. Belki de geri döndüğünüzde eskisinden daha güzel bir fotoğraf yakalayabilirsiniz. Panning Gece Çekimleriniz Sokaklarda gündüz olduğu kadar gece de vakit geçirmek oldukça keyiflidir. ĠĢte gece çekimlerinizi güzelleģtirecek birkaç öneri: Fotoğraf katili: FlaĢ 23. FlaĢ, doğru olarak kullanılmadığında fotoğrafınızı temelinden sarsabilir. Rear Curtain Shot - Arka Plan Perdesi olarak adlandırılan ve perdenin pozlamasının bitiminden hemen önce çakan flaģ dıģında, herhangi bir flaģ opsiyonunu kullanmamalısınız. Ayrıca, bazı küçük otomatik fotoğraf makinelerinin flaģları üç metreden sonra etkisini yitirir. Daha büyük SLR kameraların flaģları daha etkili olsalar bile, farklı mesafelerdeki objelerin dengesiz aydınlatıldığını göreceksiniz. FlaĢ, sadece kapalı alanlarda veya yakın mesafelerde gölgelere dolgu yapmak amacı ile kullanılır. ġu anda çoğu kompakt kameranın flaģını tamamen kapalı tutabilme opsiyonu mevcut. Dolayısı ile flaģlı çekimlerinizde daha dikkatli olmalısınız. Ek olarak, gece fotoğraflarında, enstantane uzun pozlamaya tabi kalacağı için, 39

40 hareketli nesneler flu olacaktır. Eğer bulanık görüntülerden hoģlanmıyorsanız, flaģ kullanarak hareketli nesneleri sabitleyebilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken, diyaframın normal ıģık ayarında bulunmasıdır. Böylelikle, flaģın varlığı ortamın ambiyansını bozmayacaktır. Objektif ve Tripod 24. Eğer flaģ kullanmazsanız, CCD ye düģebilecek ıģık miktarı oldukça azalacaktır. Bu da enstantane hızı, diyafram açıklığı, beyaz ayarı ve tripodunuzun kombine çalıģmasına bağlıdır. Hayır, yanlıģ yazmadım; tripod. Ne de olsa, bu diyafram açıklığında kameranızın sabit durması gerekmektedir. ISO ayarınızın da biraz yüksek olmasında fayda var. Ancak bu zoom objektifler için büyük dezavantaj oluģturmaktadır. Bu tip objektifler, odak uzaklığı daha az olanlarına göre dört ila sekiz kat (yaklaģık iki veya üç stop) daha az ıģık alırlar. Dolayısı ile, büyük objektifler kullanıyorsanız, optik zoom yaparken dikkatli davranın. Kompakt kameralar için 35mm f3.5 veya f2.8 iyi bir gece çekimi sağlayacaktır. Hep karanlık, hep karanlık! 25. Beyaz ayarının doğru modda olmaması (ki genellikle otomatik yapmamanızı tavsiye ederiz), ıģık ölçümünün multi yerine spot seçeneğinde tutulması doğru pozlamayı yakalayamamanızla sonuçlanacaktır. Neon lambaları gibi parlak objelere de daha bir özenli yaklaģmakta fayda var. Karanlık gökyüzünün önündeki lambaların, kameranızın otomatik ayarlarında doğru pozlama yapmasını nasıl bekliyorsunuz ki? En iyi yöntemlerden birisi multi modunda ıģık ölçümünü kullanmanızdır. Panning 26. Oldukça sık karģılaģtığımız tekniklerden biri olan panning, objektifin nesne ile birlikte hareket ettirilmesi ile yapılır. Dikkat edilmesi gereken nokta, hareketli objenin hızını objektifinizin hızlı ile aynı seviyede olmasıdır. Bisikletli bir çocuğu fotoğraflarken sorun olmayabilir ancak, formula 1 arabalarında oldukça hızlı olmanız gerekli. Panning yapıldığı zaman, arka plan soyutlanacak, renkler birbirine girecektir. Perde hızını en çok 1/30 a tutmanız gerekmekte, zira yüksek perde hızlarında konu takibi yapmanızın imkanı yok. 40

41 Güvenlik 27. Özellikle kalabalık yerlerde veya sokak gösterilerinde fotoğraf çekerken, fotoğraf makinenizin olduğu kadar, kiģisel güvenliğiniz de oldukça önemlidir. Mutlaka aksesuarları ve kameranızı kolay kolay düģmeyecek yerlere koyun. Daha da önemlisi, çekim yaparken diğer gözünüz etrafta neler olup bittiğini takip etmeli. Eğer fazlasıyla kalabalık yerlerde bulunuyorsanız, hareket alanınızı geniģletebilmek için kalabalığın içinden sıyrılmak da oldukça farklı kareler yakalamanızı sağlayabilir. Mutlaka olay yerinin çok yakınında olmanız gerekmez. Olayın arbedesinden sıyrılmak için etrafa hakim bir uzaklıktan veya yükseklikten gözlem yapmayı deneyin. Bu arada asla unutmayın: Bu tip kalabalıklar yankesicilerin en sevdiği ve rahat çalıģtığı yerlerdir. Kameranızı yanınızdan ayırmayın ve çantanızın ağzını kapalı tutun. Geceleri ise elinizdeki binlerce dolarlık kamera ile arka sokaklara girmeyi aklınızdan bile geçirmeyin. Yasak Sokaklar 28. Askeri bölgelerin yakınları veya bazı kamu alanlarında fotoğraf çekmek yasaktır. Bu tip uyarı yazıları taģıyan yerlerden uzak durun. Eğer ortalıkta herhangi bir yazı göremiyorsanız ve yine de emin olamıyorsanız, ortalıkta dolaģan görevlilere danıģmadan çekim yapmak baģınızı belaya sokabilir. Nitekim, çoğu süper marketin içinde uyarı yazısı yoktur ancak, fotoğraf çekmeye kalkıģtığınızda güvenlik görevlileri size müdahale edecektir. EXIF de ne? 29. Fotoğrafların EXIF değerlerine bakıp, sonraki çekimleriniz için bunu bir referans olarak kullanabilirsiniz. Fotoğraflarınızı bilgisayarınıza aktardıktan sonra, kullandığınız yazılım içerisinde fotoğraflarınızın EXIF değerlerine mutlaka bir göz atın. Detaylarda saklı gerçekler 30. Gerçekten güzel bir fotoğrafın illa bir insan, belirli bir hareket ya da uyumlu renkler içermesi gerekmemektedir. Sokaklarda bulunan minik detaylar bazen bir bütünden çok daha çarpıcı olabilir. HoĢunuza giden yerleri sık ziyaret edin 31. Gezmeye devam ettikçe bazı yerler favori mekanlarınız haline gelebilir. DeğiĢen ıģık Ģartları, değiģen konular ve diğer etkenleri göz önüne alarak fotoğraf çekin. 41

42 Mağazalar ve kafeler 32. Mağazalar ve kafeteryalar sokakların doğal süsleridir ve oldukça ilgi çekici olurlar. Vitrinler ve kafede oturan insanları fotoğraflamayı deneyin. Eğer flaģ kullanacaksanız, vitrin camı veya ayna gibi yüzeylere mümkün olduğunda çapraz yaklaģın ki, flaģın ıģığı objektifinize geri yansımasın. Makro Çekimler 33. Bazen bir iskelenin ayağı ya da kirli ve paslı bir su borusunu makro çekmeyi deneyin. Konunun ne olduğu fotoğrafınızda tam olarak anlaģılmasa da, oldukça ilginç görüntüler yakalayabilirsiniz. Zoom In - Zoom Out 34. Metro, tren ve vapur istasyonu veya açık hava diskoları gibi kalabalık mekanlarda çekim yaparken, objektifiniz ile zoom in veya zoom out yaparak alacağınız bulanık görüntü, ortamın hareketliliğini fotoğrafa da aktarır. Normalden biraz daha uzun tutulmuģ pozlama değeri ile çekim yaparken zoom in veya zoom out yapın. Zamanı iyi Değerlendirin 35. Eğer fotoğraf çekmeyi gece de sürdürmek için gerekli malzemeler yanınızda değilse, gününüzü ve gezeceğiniz yerleri önceden planlayarak yola çıkmak, gün ıģığından daha fazla yararlanmanızı sağlayacaktır. Burada anlatılan püfler, sizin sokaklarda dolaģırken algıladığınız görüntülerin sabitleģtirilmesi üzerinedir. Sokak fotoğrafçılığı, en baģta bahsettiğimiz gibi oldukça rahat yapabileceğiniz bir çalıģma tarzı. En basit ve kompakt fotoğraf makineleri ile bile bu tarz bir çalıģma yapabilirsiniz. Gereken tek Ģey, büyük ya da küçük bir fotoğraf makinesine sahip olmanız. Bahsedilen tüm püfler size yardımcı olacaktır ancak, hiçbiri kesin kural olarak görülmemelidir. BaĢarılı bir sokak fotoğrafı için yukarıda bahsi geçen objektiflere veya aksesuarlara sahip olmanız mutlak olarak gerekmemekte. Vizörden ne görüyorsanız, onu çekmeniz gerçekten yeterli olacaktır. Ġlk kuralı unutmayın: Fotoğraf makinenizi yanınıza alın ve yolları arģınlamaya baģlayın. Üzerinizde etki bırakan her Ģeyi fotoğraflayın. 42

43 Doğa Fotoğrafçılığı Emre Ġkizler Photoline Kullanılabilecek çok farklı fotoğraf ekipmanı olmasına karģın, elinizdeki en basit fotoğraf makinası ve herhangi bir objektifle bile çekilebilecek çok sayıda fotoğraf konusu vardır. Uluslararası fotoğraf yarıģmalarının tanıtım broģürlerinde doğa tanımı Ģöyle yapılır: Ġnsan eli değmemiģ toprak parçaları, deniz, göl, nehir vb. ile evcil olmayan bitki ve hayvan türleri... Tabii bunu çok daha kapsamlı ve upuzun cümleler halinde tanımlarlar, ama bunu yaparak sizi sıkmak niyetinde değilim. Yalnızca, doğa fotoğrafı dendiğinde kedi, köpek, inek, koyun, gül, elma, armut falan değil, daha çok aslan, kaplan, geyik, Ģahin, ayı, orkide, ladin ağacı, sekoya ağacı gibi canlıları algılamalıyız. Ġnsan yapısı evler, köprüler, elektrik direkleri de görüntüde yer almamalı. Yani bu tür yarıģmalara katılacaksanız, bu kurallara uygun fotoğraflar çekmelisiniz. Ama ben bu kadar katı kuralları olan biri değilim. Dolayısıyla sizi özgür bırakıyorum; çıkın dıģarı ve ne istiyorsanız onu çekin! Yeter ki çıkın dıģarı; atın kendinizi doğanın kucağına... Ne görüyorsanız onu çekin. Yok efendim, üstten elektrik telleri giriyormuģ, uzaktan otoyol görünüyormuģ, köprünün korkulukları ĢöyleymiĢ falan, hiç önemli değil! Siz hele bir doğaya çıkın da gözünüz gönlünüz açılsın. Ciğerleriniz oksijenle dolsun, ayağınız çimlere değsin, güneģ içinize dolsun... Çekeceğiniz her kare olmasa bile, pek çok güzel fotoğrafınız olacaktır. Sağdan soldan giren yabancı maddeleri de dert etmeyin; nasıl olsa Photoshop denen bir Ģey var! Kaçıncı yüzyılda yaģıyoruz? Hem doğadan maksimum ölçüde yararlanacağız, hem de teknolojiden. Hiçbirini kirletmeden, tüketmeden, onları koruyarak ve geliģtirerek birlikte yaģamayı bileceğiz. Bunu baģaramayanları da uyararak, öğreterek tüm sorunları aģacağız. AnlaĢtık mı? Doğa fotoğrafı denince akla tek bir tür gelmemeli, çünkü doğada fotoğraf konusu olabilecek sonsuz sayıda tür, cins ve topluluk vardır ve bu konulara çok çeģitli biçimlerde yaklaģmak da olasıdır. Manzara, siluet, yakın plan, kaydırma gibi çok çeģitli konuları ve teknikleri deneyebilirsiniz. Kullanılabilecek çok farklı fotoğraf ekipmanı olmasına karģın, elinizdeki en basit fotoğraf makinası ve herhangi bir objektifle bile çekilebilecek çok sayıda fotoğraf konusu vardır. Bas-çek dediğimiz kompakt fotoğraf makineleri ya da basit dijital fotoğraf makinelerini kullanarak bile çok güzel doğa fotoğrafları çekebilirsiniz. Doğada fotoğraf çekerken sahip olmanız gereken en önemli kaynak ıģık tır; sonra biraz da sabır. Bunlara sahipseniz, kim tutar sizi? 1 IġIK Doğa fotoğrafı çekerken doğal olarak doğal ıģık tan yararlanmayı düģünmeliyiz. Bunun için de doğal ıģığın en güzel olduğu saatleri iyi değerlendirmemiz gerekir. 43

44 Bu saatlerin hangi saatler olduğunu bilmeyen var mı? Eğer hala varsa, söyleyeyim: Sabahın ilk ve akģamın son saatleri. Yani güneģ ıģınlarının yeryüzüne yatay olarak geldiği ve sıcak tonlara sahip olduğu bu seçkin saatleri kaçırmamalıyız. Gerekirse çok erken kalkmalıyız, hatta hiç uyumasak da olur. Bir kaç saatlik uykusuzluğun olağanüstü fotoğraflara sahip olma Ģansını engellemesine izin vermemeliyiz. Benzer Ģekilde akģamüstü saatlerinde de çok uyanık olmalıyız, çünkü bu saatlerde ıģık çok hızlı değiģir. Bu hızlı değiģimin sonucu olarak da bize çok çeģitli fotoğraf olanakları sunar. Elbette günün diğer saatlerinde de doğa fotoğrafları çekilebilir, ama unutmayın ki hiçbiri seçkin saatler deki kadar etkileyici olamaz. Özellikle güneģ ıģınlarının yeryüzüne dik olarak geldiği öğlen saatleri, neredeyse hiç bir fotoğraf konusu için uygun değildir. Çünkü herģeyin sert gölgeleri oluģur ve kontrast çok yüksektir. Böyle bir ıģık altında biz görebilsek bile, dijital fotoğraf makinemizin sensörü, gölgede kalan bölgelerdeki ayrıntıları kaydedemez. Böylece fotoğrafımızda simsiyah bölgeler oluģur. Bu nedenle, eğer çok sık bir ormanda değilsek (mesela yağmur ormanlarında), olabildiğince bu saatlerde çekim yapmamaya çalıģmalıyız. 2 YAĞMUR Yağmur dedim de, aklıma geldi. Pek çoğumuzun fotoğraf makineme bir Ģey olur diye korktuğu yağmur, aslında doğanın en güzel olayıdır. Yağmur doğanın yaģam kaynağıdır. Yani, yağmur sırasında ve hemen sonrasında doğa en güzel halindedir. Bu nedenle, yağmur sırasında makinenizi ve kendinizi koruyarak, yağmurdan sonra ise serbestçe çekime çıkma alıģkanlığı edinin. Özellikle, yağmurdan hemen sonra renkler daha parlak ve canlı olur. Yaprakların üzerindeki yağmur tanelerinin ıģığı kırması ve yansıtması sayesinde çok keyifli görüntüler yakalayabilirsiniz. Doğa fotoğrafları çekerken daha keskin sonuçlar almak istiyorsanız, net alan derinliğini arttırarak hem uzaktaki hem de size yakın konuların net olmasını sağlayın. Bunun için geniģ açılı objektif ve kısık diyafram (16, 22 gibi değerler) kullanın. Ayrıca fotoğraf makinenizde alan derinliği izleme düğmesi varsa, parmağınızla bu düğmeye basılı tutarak net alan derinliğini kontrol edebilirsiniz. Kısık diyafram değerleri, makineyi elde tutarak çekim yapamayacak kadar düģük enstantaneler kullanmaya zorlayacağından, tripod ve kablo deklanģör (ya da uzaktan kumanda) kullanmanız gerekir. Bu sayede netlik ve keskinlikten ödün vermemiģ olursunuz. 3 44

45 MALZEMELER Doğa fotoğrafı çekerken belli bir malzeme kullanımından söz etmek çok doğru olmaz. Elinizde geniģ açılı bir objektif varsa, orman, dağ, vadi, ova gibi geniģ yayılımlı konuları görüntüleyebilirsiniz. Normal bir objektif ile de aynı konuları kısmen görüntüleyebilir, ayrıca ağaç gövdesi, yapraklar, çiçekler gibi konulara da eğilebilirsiniz. Tele objektifleriniz varsa, manzara ya da bitki ve hayvan yaģamlarına tanıklık edebilirsiniz. Hele 300 mm-f/2.8 ya da 600 mm-f/4 gibi ıģık geçirgenliği yüksek olan süper tele objektifleriniz varsa, o zaman vahģi yaģam fotoğrafları için uygun donanıma sahipsiniz demektir. Filtre kullanımı da önemli bir yer tutar. Özellikle polarize filtreler, doğa fotoğrafçılığının vazgeçilmezleri arasındadır. Renk doygunluğunu arttırmaları ve kontrastı yükseltmelerinin yanında su yüzeylerindeki yansımaları da engelleyebiliyor oluģları, bu filtreleri temel malzememiz haline getirir. Çıplak gözle göremediğimiz, ama dijital fotoğraf makinemizin sensörünün algılayabildikleri ultra-viyole ıģınlarını kesmek için de UV ya da Skylight filtrelerden birini de objektifimiz üzerinde sürekli bulundurmalıyız. Bu temel filtrelerin dıģında degrade renk filtreleri olan graduated filtreler de, gökyüzünün rengini ya da yoğunluğunu arttırmada iģe yararlar. Özellikle gri ve günbatımı filtreleri doğa fotoğraflarında çok kullanılır. 4 YAKIN PLAN (MAKRO) Kameranızın yakın (close up) modunu kullanın. Fotoğrafını çekeceğiniz objeye (çiçeğe ya da böceğe) yaklaģabildiğiniz kadar yaklaģın. Fotoğraf makinenizin lcd ekranını da kullanarak netlik ve kadraj ayarlarını kolaylıkla yapabilirsiniz. Makro fotoğraf tutkunları ise etkili görüntüler yakalamak için ayrı olarak satılan makro lenslerle, daha da fazla yaklaģabilirler. Portre Fotoğrafçılığı Emre Ġkizler Photoline 45

46 GeniĢ açılı objektiflerin yakın çekimde insan yüzünde yarattığı distorsiyon inanılmaz ölçüde komiktir. Biraz eğlenmek için bunu deneyebilirsiniz. Ancak, klasik anlamda bir portre fotografı için asla kullanmamalısınız. Ġnsanın kiģiliğini, duygularını, iç dünyasını ortaya koyan fotoğrafa portre fotoğrafı denir. Portre fotoğrafı, çoğumuzun algıladığı gibi yalnızca vesikalık fotoğraf kliģesinden ibaret değildir. Yani cepheden bakıģ ve omuzları içeren kafa fotoğraflarından söz ediyorum. Bunlar da tabii ki portredir. Ama portre fotoğrafı çekmek istediğiniz zaman, kendinizi bu kadar dar kalıplar içinde hissetmenize hiç gerek yok. Profilden bir baģ, bütün bir beden, piyano çalan bir el, hamile bir bayanın karnı, bir bebeğin ayağının altı gibi farklı yaklaģımlar portre fotoğrafçılığının tadı, tuzudur. Fotoğrafçı için asıl önemli olan, insanların kiģiliğini algılamalarıdır. Çekilen fotoğraf bu kiģiliği ortaya koyabiliyorsa baģarılı bir portre fotoğrafıdır. Doğal bir bakıģ, fotoğrafı çekilen kimse tarafından verilmesi gereken pozdur. Bunu sağlayacak olan da fotoğrafı çeken kiģidir. Portresi çekilecek olan model ile portreyi çekecek olan fotoğrafçı arasında sağlam bir diyalog olmalıdır. Yani model, fotoğrafının çekileceğinin bilincinde olmalıdır ve fotoğrafçının istediği etkiyi gerçekleģtirmek için iletiģime açık olmalıdır. Bunu Ģunun için söylüyorum. Fotoğrafa yeni baģlayan pek çok kiģi, doğallık adı altında çaktırmadan fotoğraf çekmeyi marifet sayıyor. Ortaya çıkan iģleri de pek bir beğeniyorlar. Kazara eleģtirmeye kalkınca da, ben öyle olmasını istedim! Ģeklinde anlamsız bir yanıt vererek savunmaya geçiyorlar. Aslında buna savunma demek de çok doğru değil. Kendilerini savunamadıkları için konuģmayı sona erdiriyorlar demek daha doğru. Böyle bir tavrı takınanların ne fotoğrafçılığı geliģir, ne de insanlarla iletiģimi. Her ġeyin BaĢı ĠletiĢim Portresini çekmek istediğiniz kiģiye isteğinizi anlatabilmeniz için onu kesinlikle tanıyor olmalısınız. Eğer tanımıyorsanız da bir an önce tanıģın. Ona kendinizi tanıtın, havadan sudan da olsa bir Ģeyler söyleyin ve onun kiģiliği hakkında ipuçları elde etmeye çalıģın. Bu iletiģimi kurduktan sonra, uygun bir fon ve uygun bir ıģık altında onun portresini çekmek istediğinizi söyleyin. Bunu yapmaktaki amacınızı anlatın. Büyük bir olasılıkla kabul edecektir ve çaktırmadan çekeceğiniz bir fotoğraftan çok daha iyi bir sonuç ortaya çıkacaktır. Diyelim ki kabul etmedi; ne olacak, dünyanın sonu değil ya. Kaçırdığınız yığınla konudan biri olarak unutulup gidecek. Modele bu Ģekilde yaklaģımı kuģkuyla karģılayanlar olabilir. Ama inanın bana, iletiģimsiz bir fotoğraftan çok daha fazlasını elde edeceksiniz. Bu konuda pratik yapmak için, iģe yakın arkadaģlarınız ve akrabalarınızdan baģlayabilirsiniz. Yakınlarınıza hem nazınız geçer, hem de onları zaten tanıyor olduğunuz için hangi özelliklerini vurgulamak istediğinizi bilirsiniz. IĢıklandırma Çekim için uygun ıģık ve temiz bir fonun varlığından emin olmanız gerekir. Doğal ıģık yeterli değilse, yapay ıģık kaynaklarından yararlanmanız ya da yüksek ASA lı film kullanmanız gerekir. Ama portre fotoğrafında keskinlik önemli olduğu için iri gren (yani yüksek ASA) pek tercih edilmeyecek bir etki yapacaktır. Bu 46

47 yüzden, ne yapıp edip ıģık bulun! IĢığın miktarı ve niteliği çok farklı olabilir. Mum ıģığında güzel bir portre çekebilirsiniz, ama sert öğle güneģi altında çekim yapmamalısınız. Çünkü tepe ıģığı olumsuz gölgeler oluģturarak ifadeyi çok değiģtirecektir. Benzer Ģekilde cephe ıģığı da derinlik duygusunun kaybolmasına yol açtığı için uygun bir aydınlatma Ģekli değildir (Makine üzerindeki flaģın da olur olmaz kullanılmaması gerektiğini ayrıca belirtmeme gerek yok sanırım!). Tek ve ideal bir aydınlatma Ģekli bulunmamasına karģın, yarı cephe ıģığı ile yanal ıģık kullanımının diğerlerinden daha iyi sonuç vereceğini söyleyebilirim. Direkt cephe ıģığı yerine, bir yüzeyden yansıtılarak ya da dağıtılarak verilen ıģıkla iyi bir aydınlatma sağlanabilir. Sert bir ıģık yerine, yumuģak (yaygın, difüz) bir ıģık daha iyi detay verecektir ve modeli rahatsız etmeyecektir. Bunu pencere önünde tül perdeyle, flaģ önünde ise difüzörler (ya da kağıt mendil) aracılığıyla yapabilirsiniz. Açık havada iseniz, sabahın ilk saatleri ile akģamın son saatlerini kullanmanızı öneririm. Çünkü bu saatlerde gün ıģığı daha yumuģaktır, yataydır ve daha sıcak renklidir. Mutlaka flaģ kullanmak zorundaysanız, flaģı dolgu ıģığı olarak kullanmanızda yarar var. Yani ortam ıģığına göre pozlandırma yapıp, flaģı 1/2 ya da 1/4 gibi bir güçte, yalnızca gölgeleri yumuģatmak amacıyla kullanın. FlaĢı asıl ıģık kaynağı olarak kullanmak istiyorsanız, lütfen makine üzerinde kullanmayın. Çünkü makine üzerindeki flaģ çok sert bir cephe aydınlatması yapacaktır. Bir senkron kablosu yardımıyla, flaģı gövdeden bağımsız ve yarı cephe ıģığı oluģturacak biçimde kullanmanız daha sağlıklıdır. Birden çok flaģ kullanmanız durumunda ise ana flaģı yarı cephe ıģığı olarak, yardımcı flaģları ise dolgu ıģığı, saç ıģığı ve fon ıģığı olarak kullanmanız doğru olur. Bu ıģıkların yerleri ve açıları değiģtirilerek farklı etkiler elde edilebilir. Bu konuda biraz deneme yapmakta yarar var. Genel olarak dolgu ıģığı cepheden ya da ana ıģığa simetrik olarak, saç ıģığı ters açıdan ve fon ıģığı da fona paralel olarak kullanılır. Objektif Seçimi Uzun odak uzaklığına sahip bir objektif kullanımı, burun çıkıntısını gizleyip, normal ya da geniģ açılı bir objektife oranla yüz hattı oranlarının daha uyumlu olmasını sağlayacaktır. Kısa tele dediğimiz 105 mm ve buna yakın odak uzaklığına sahip objektifler portre çekimlerinde idealdir ( mm arası). Bu rakamlar 35 mm lik sistem için geçerlidir. Dijital, APS ve orta format için dönüģüm yapılmalıdır. GeniĢ açılı objektiflerin yakın çekimde insan yüzünde yarattığı distorsiyon inanılmaz ölçüde komiktir. Biraz eğlenmek için bunu deneyebilirsiniz. Ancak, klasik anlamda bir portre fotoğrafı için asla kullanmamalısınız. Normal ya da standart olarak adlandırılan objektifler ise ciddi bir distorsiyon yaratmamakla birlikte, uygun bir kadraj için konuya çok yakınlaģılması sonucu, modelin gözlerinde ĢaĢı bir ifadenin oluģmasına neden olurlar. Çok uzun telelerde ise, modele çok uzak kalınması nedeniyle modelin anlamsız bakıģlar takınması olasılığı yüksektir. Uygun bir konuģma mesafesi kadar pay sağlayan kısa teleler, en rahat ifadelerin oluģmasına yardımcı olurlar. Çekim AĢaması Her Ģeyi hazırladıktan sonra yapılacak ilk iģ, poz veren kiģinin yapay bir ifade 47

48 takınmasını önlemek, yani onu rahatlatmaktır. Bu da ancak iletiģimle sağlanabilir. Ġnsan baģının girintili çıkıntılı olması nedeniyle alan derinliği sorun olabilmektedir. Gözlerin net olması önemli bir kriterdir, ancak gözlere netleme yapıldıktan sonra, yüzün diğer noktalarındaki hafif netsiz görüntüler fazlaca önemli değildir. Ayrıca, bir portre çekiminde arka planın netsizliği, portrenin ön plana çıkmasına yardımcı olan bir etkendir. Sonuç olarak, farklı diyafram değerleri deneyerek farklı vurgular yaratabilirsiniz. ÇeĢitli ıģıklandırma Ģekilleriyle modelin karakterini ve ruhsal durumunu yansıtan görüntüler elde edebileceğiniz için, modeli yakalamıģken kolay kolay bırakmayın ve aklınıza gelen tüm ıģıklandırmaları deneyin. Modeli arka plandan soyutlamak gibi bir yaklaģım denenebileceği gibi, modelin arka planla uyumuna özen göstermek gibi bir yaklaģım da denenebilir. Anlatıma katkıda bulunmayan gereksiz ayrıntıları kadraja sokmadıktan sonra her yol mübahtır! Vesikalık mantığında yalnızca kafa görüntüsüyle kadrajı doldurmak, arka planın çok karmaģık olduğu durumlarda ya da arka planla uğraģılmak istenmediği durumlarda en sık baģvurulan yöntemdir. Kompozisyon bakımından en kolay uygulama olan bu türdeki yaklaģım, ıģık, ifade, makyaj ve diğer etkenler açısından ise en zor uygulamadır. Çünkü bu tür fotoğraflarda, her türlü ayrıntı daha kolay görünebilir niteliktedir ve en küçük hata fotoğrafı bozabilir. Genel olarak yetiģkin erkek portrelerinde sert bir aydınlatma, bayan fotoğraflarında ise yumuģak aydınlatmanın tercih edilmesinin nedeni, erkek yüzünde çekici bulunan çizgi ve kırıģıklıkların vurgulanması, buna karģın bayan yüzlerinde bu tür izlerin gizlenmeye çalıģılmasıdır. Bebek, çocuk ve genç fotoğraflarında ise belirgin bir ıģıklandırma eğiliminden söz etmek zordur. Modelin yüzündeki herhangi bir kusurun gizlenmesi için çeģitli yöntemler denenebilir. Bunlardan biri, kusurun bulunduğu tarafı görmeyecek olan çapraz bir bakıģ ya da profilden bakıģtır. Cepheden bakılarak; fakat yanal bir aydınlatmayla kusurun gölgede bırakılması da sıklıkla uygulanan bir yöntemdir. Bir baģka yaklaģım ise, modelin ellerini kullanarak kusuru gizlemektir. Bu anlatım yönteminde tek bir el kusurun üzerine konabileceği gibi, simetrik bir etki yaratmak amacıyla iki el birden de kullanılabilir. Gözlük Sorunu Gözlük kullananların fotoğraflanmasındaysa en çok dikkat edilmesi gereken Ģey yansıma kontrolüdür. Yansımanın oluģması kaçınılmazdır. Ancak ne ölçüde rahatsız edici olduğuna çok dikkat etmek gerekir. En azından fotoğrafçının kendi görüntüsü yansımamalıdır. BaĢın yönünü ya da ıģık kaynaklarının yerlerini değiģtirerek yansımalar minimuma indirebilir, hatta bazen tamamen kaldırabilirsiniz. Yansımaları engellemek için polarize filtre kullanma düģüncesi ise pek uygulanabilir değildir. Çünkü polarize filtre hem iki stopluk ıģık kaybı yaratacaktır, hem de kontrastı çok artıracaktır. Oysa, daha önce de belirttiğim gibi, portre fotoğraflarında yüksek kontrast pek istenmez. Yine de, ortam ıģığı elveriyorsa ve sert etkiler elde edilmek isteniyorsa bu filtre kullanılabilir. Gözlük camındaki yansımalardan kurtulmanın kesin çözümü ise camları çıkarmaktır! Yarım çerçeve ya da sıfır çerçeve söz konusu değilse, yani cam çıkarıldığında gözlük formunu koruyorsa, uygulanabilecek en iyi yöntemdir. 48

49 Küçük bir tornavida yardımıyla bu iģi bir dakikada yapabilirsiniz. Son olarak, gözlüğü modelin yüzünde değil de, kadraja girecek Ģekilde elinde tutarak kullanmasını sağlayabilirsiniz. Gözlük kullanan birisi olarak, zaman zaman gözlüğümü çıkardığımda neler yaptığımı gözümün önüne getiririm. Gözlük sapının ağza alınması, sandalyenin arkasına yaslanılarak gözlüğün elde çevrilmesi gibi çeģitli görüntülerin, son derece doğal etkiler yarattığını düģünürüm. Bunları siz de uygulayın; ne demek istediğimi çok iyi anlayacaksınız. Beden Dili Omuzlar ve göğsün de dahil edildiği kompozisyonların, kelle fotoğrafına göre iki farklılığı vardır. Birincisi, modelin üzerindeki giysinin de anlatımda (olumlu ya da olumsuz) yer almasıdır. Ġkincisi ise beden dilinin de devreye girmesidir. Modelin üzerindeki giysinin renk ve desen bakımından çok karmaģık olmaması ve çok fazla takı kullanılmaması, ilginin yüze daha çok yönelmesini sağlayacaktır. Ayrıca saç biçimi ve makyaj konusunda da söylenebilecek çok Ģey var, ama sanırım bu daha profesyonelce bir çekim için gereklidir ve baģlı baģına bir yazı konusudur. Kısaca, yüzdeki parlamaları azaltacak bir pudralama iģleminin ve yüz kusurlarını gizleyecek bir saç modelinin iģe yarayacağını söyleyelim. Ġnsanları put gibi oturtmak yerine öne, arkaya, yana eğilerek oturmalarını sağlamak, anlatıma dinamizm kazandıran uygulamalardır. Modelin ellerini ve kollarını kullanarak grafik çizgiler oluģturabileceğinizi hiç aklınızdan çıkarmayın. Bu arada modeli mutlaka oturtmak zorunda olmadığınızı da belirtmeliyim. Ayakta, yaslanarak, yatarak ya da çömelerek poz vermelerini de sağlayabilirsiniz. Bu uygulamaların her biri çok ilginç sonuçlara ulaģmanızı sağlayabilir. Belki de en önemli özelliği en sona bıraktığımı fark ettim. Ġnsanları, yaptıkları iģin baģında görüntüleyin! Bir torna iģçisini torna tezgahının baģında, bir madenciyi elinde kazması ve baģında baretiyle, bir yüzücüyü ıslakken ve mayosuyla, bir iģ adamını masası baģında, oyun oynayan bir çocuğu oyuncaklarıyla ya da yemek piģiren bir kadını mutfak dekoru içinde görüntüleyin. Bu tür uygulamalar hem anlatımı güçlendirecektir hem de sizi mekana uygun ıģıklandırma yapmak zorunda bırakacağı için teknik çözümleme pratiğinizi geliģtirecektir. Üst Üste Çekim Emre Ġkizler Photoline 49

50 Üst üste kaç kare çekeceğinize karar vermek, bu iģin en kritik aģamasıdır. Genelde üst üste iki kare ile yetinilir; ama 3, 4, 5 ya da daha fazlasını da deneyerek, görüntülerin birbirini nasıl etkilediğini görmekte büyük yarar vardır. Görüntüleri üst üste bindirerek birbirleri arasında iliģki kurmak, hem belgesel hem de deneysel olarak ilgi çekici sonuçlar doğuran bir anlatım yöntemidir. Her ne kadar görüntü iģleme programlarının yaygınlaģmasıyla, bu tür etkiler bilgisayar ortamında kolaylıkla yapılabiliyorsa da, iģi kaynağında bitirerek görüntüleri aynı kare içinde bir araya getirmek hala iģlevselliğini koruyan bir çekim tekniği olmaya devam ediyor. Teorik olarak son derece basit bir teknik olan üst üste çekim, uygulamada karģılaģılan bir takım zorluklar nedeniyle herkesin kolaylıkla baģarabildiği bir anlatım yöntemi olmaktan uzaktır. Oysa, bazı püf noktaları sayesinde son derece keyifli fotoğraflar elde etmek çok kolaydır. Makine Seçimi Üst üste çekim, aynı fotoğraf karesi üstüne birden fazla görüntünün yerleģtirilmesi iģlemidir. Bu iģlemi her fotoğraf makinesinin yapamayacağını bilmekte de yarar var. Kimyasal film kullanan fotoğraf makinelerinin basit modelleri bu iģi yapamaz. Kompakt makinelerin bazı üst düzey modelleri, mekanik refleks modellerin büyük bir bölümü ve AF refleks modellerin orta ve üst düzeydeki modelleri ile üst üste çekim yapılabilir. Dijital fotoğraf makinelerinin ise ancak üst düzey modelleri bu keyfi size sunuyor. Mekanik fotoğraf makinelerinde normal koģullarda deklanģöre bastıktan, yani fotoğrafı çektikten sonra sarma kolunu çevirerek filmi ilerletiriz. Bu iģlem sırasında içerideki yaylar da gerilir ve makine, sonraki çekim için hazır hale gelir. Üst üste çekim yapmak istediğimizde ise, deklanģöre çok yakın olarak konumlandırılmıģ yaylı bir düğmeyi kurarak çekim yapmalısınız. Bu düğme kuruluyken sarma kolunu çevirdiğinizde, makine yeniden çekim için kurulu hale gelirken, film ilerlemez. Böylece aynı kare üstüne bir kez daha çekim yapabilirsiniz. Bu iģlemi birden çok kez yineleyerek aynı kare üstüne istediğiniz sayıda çekim yapabilirsiniz. Bu özelliğe sahip olmayan mekanik fotoğraf makinelerinde ise ilk çekimi yaptıktan sonra, geri sarma kilidine bastıktan sonra film sarma kolunu çevirirseniz, film ilerlemediği halde makine kurulmuģ olacaktır. Ancak bu tür makinelerde bu iģlemi yaparken çoğu kez film biraz hareket eder ve ikinci çekiminiz tam olarak birincinin üzerine düģmez. Sonuçta tam olarak üst üste oturmamıģ görüntüler oluģur. Bu yüzden, bu tür makinelerle üst üste çekim yapılmasını önermiyorum. Üst üste çekim, diğer fotoğraf makinelerinde (AF ya da motorlu olanlarda), makine üzerindeki Multiple Exposure (ME) düğmesi ya da iç içe geçmiģ iki dikdörtgen simgesi ile gösterilen düğme sayesinde gerçekleģtirilir. Bu düğmeye basılı tutarak, üst üste kaç görüntü çekmek istiyorsanız bu değeri belirlemelisiniz. Belirlediğiniz değer kadar çekim yaptıktan sonra film ilerleyecektir. Üst düzey dijital fotoğraf makinelerinde de yine bu Ģekilde özel bir düğmeye basarak rakam girmeniz ya da ilgili menüde yer alan bölümü seçmeniz gerekir. 50

51 Kaç Kare? Görüldüğü gibi temelde basit bir iģlemle gerçekleģtirilen üst üste çekimin en zor bölümü, sonuçta oluģmasını istediğiniz görüntüyü zihninizde canlandırmaktır. Bunu yapmadan rastlantısal olarak üst üste çekimler de yapabilirsiniz; ama ortaya çıkacak görüntüler de (adı üstünde) rastlantısal olacaktır. Rastlantıya fazla pay bırakmadan, ne istiyorsanız onu çekmenizin doğru olacağını düģünüyorum. Bu yüzden, önce plan yapmalısınız. Üst üste kaç kare çekeceğinize karar vermek, bu iģin en kritik aģamasıdır. Genelde üstüste iki kare ile yetinilir, ama 3, 4, 5 ya da daha fazlasını da deneyerek, görüntülerin birbirini nasıl etkilediğini görmekte büyük yarar vardır. Koyu Tonlar Üst üste çekilecek olan görüntülerin açık ya da koyu tonlar içermesi de çok önemlidir. Açık tonlu görüntüleri üst üste çekmenizi önermem; çünkü bir görüntüdeki açık tonlar diğer görüntüyü ezecektir. Ezmekten kastım, diğer görüntünün algılanabilirliğini azaltmasıdır. Olabildiğince koyu tonlu görüntüleri üst üste çekmek daha iyi sonuç verir. Ya da bir görüntüdeki açık tonların diğer görüntü(ler)deki koyu tonların üzerine düģmesini sağlamak gerekir. Böylece çok karmaģık olmayan, anlaģılır sonuçlara ulaģabilirsiniz. Pozlama Geldik üst üste pozlamanın en çok hata yapılan kısmına... Pozlama, üst üste çekimin sanırım en problemli aģamasıdır. Tek bir görüntü çekiyormuģ gibi ıģığı ölçüp görüntüleri üst üste çekmemelisiniz. Filmin (ya da CCD nin) üzerine düģecek olan toplam ıģık miktarı önemlidir. Ton/parlaklık değerleri birbirine yakın görüntüler söz konusuysa, yapılacak iģ daha kolay. Üst üste iki kare çekecekseniz, iki görüntüyü de birer stop az pozlamanız gerekir. Bu iģlemi, filmin ıģığa duyarlılık ayarı olan ASA yı (ISO) değiģtirerek de yapabilirsiniz. Örneğin 100 ASA film kullanıyorsanız, çekimden önce ASA yı 200 e getirerek ıģığı ölçmeli ve bu değerde çekim yapmalısınız. Üst üste çekilecek görüntü sayısına göre poz düzeltme oranlarını tablodan bulabilirsiniz. Burada dikkat çekmek istediğim bir nokta var. Bazı konuları üst üste çekerken herhangi bir poz düzeltmesi yapmaya gerek duyulmaz. Zemini tamamen koyu renk olan görüntüleri üst üste çekerken poz düzeltmesi yapmaya gerek yoktur. Yani her konuyu, ölçtüğünüz değerde çekmeniz yeterlidir. Buna en iyi örnek gece fotoğraflarıdır. Bir gece fotoğrafı üzerine tek baģına büyük bir ay yerleģtirmek istediğinizde, her iki görüntünün de zemini koyu renk olduğundan birbirlerini etkilemeyeceklerdir. Bu tür fotoğraflarda, yandaki poz düzeltme tablosunu kullanmaya gerek yoktur. Konu Seçimi Bu zevkli tekniği kullanarak çok keyifli fotoğraflar üretebilirsiniz. Bunu yaparken bazı hatalı çekimler de olacaktır kuģkusuz. Ama bu sizi denemekten alıkoymasın. Denedikçe, hatalarınızın azaldığını, grafik etkilerin güçlendiğini ve renklerin daha uyumlu olduğunu göreceksiniz. Konu sınırlaması olmadan her Ģeyi üst üste çekebilirsiniz, ama görüntüler arasında konu, renk ya da grafik olarak bazı iliģkilerin bulunmasına dikkat etmenizi öneririm. Bir baģlangıç noktası olarak, 51

52 konu seçiminde neler yapabileceğinize gelince; bir sanatçı ve sanat eseri, bir portre ve bir yaprak dokusu, bir gece görüntüsü ve büyük bir ay gibi beylik konularla iģe baģlayabilirsiniz. Sonuçta çok farklı konuları baģarıyla bir araya getirebileceğinizden eminim. Tripodlar: Net Fotoğrafın Vazgeçilmez Unsuru Serhat Yılmaz photoline 2004/03, sf.34 Bir fotoğrafçının keskin ve net fotoğraflar yakalamak konusunda kendisine yardımcı olan en önemli dostları, ilk bakışta aslında önemsiz gibi görünseler de tripodlardır. Amatör, yarı amatör ve profesyonel fotoğrafçıların fotoğraf makinelerinin yanında vazgeçemedikleri bir Ģey daha vardır. Eğer bir yere fotoğraf makinesi ile gidiyorlarsa, onları da mutlaka yanlarında götürürler ve deyim yerindeyse onlarsız bir adım bile atmazlar. Evet, konumuz tripodlar... Kimileri onları sehpa ya da üçayak gibi kavramlarla adlandırıyor olmalarına rağmen, dosya konumuzda biz onlara kendi adları ile yani Tripod diye hitap edeceğiz. Dosya konumuzda öncelikle tripodu oluģturan parçalara kısa bir göz atacağız. Ardından da 3 farklı markanın (Manfrotto, Gitzo, Slik) 11 farklı modelini, teknik detaylarını içerir Ģekilde iceleyeceğiz. Dilerseniz önce tripodumuzu kısaca bir tanıyalım. Gövde Tripod ayakları üzerine monte edilen gövde, özellikleri ve kalitesine göre değerlendirmeye alınmalıdır. Gövde, tripodun en önemli ve en karmaģık parçasıdır. Tüm kontrol mekanizması, yaylar ve ağırlıklar gövde üzerinde yer alır. Profesyonel bir tripodun gövdesi üzerinde duran kamera ile her türlü hareketi kolayca yapabilirsiniz. Tripod kafasını sıkıģtırmak için gerekli ayarlamaları doğru bir Ģekilde yapmanız gerek. Daha sonra da ayaklar üzerine kafa sıkıģtırma civataları ile gövdeyi sabitlemelisiniz. Kimi tripodlarda su terazisi bulunur. Kameranın çalıģacağı görüntü üzerindeki düzlemlerin doğru olması için su terazisi ayarını da yaptıktan sonra tripod kafasını sabitlemeniz daha doğru olacaktır. Tripod kafasını gerçekten sabitleyip sabitlemediğinizi kontrol etmeniz kameranızın düģüp de kırılmasını da önlemesi açısından çok önemli. Dengeleyici Kamera hareketlerini kontrol edebilmeniz çekimleriniz için çok önemlidir. Bunun için kamera ağırlığını dengelemeniz gerekir. Kamera üzerine sonradan ağır bir objektif veya filtre tutucu eklenirse denge bozulabilir. Bu yüzden sürekli olarak ayarlamalar kontrol edilmelidir. Kızak Adaptörü 52

53 Kamera üzerindeki kızak, vida veya diğer aparatlar yardımı ile kameranın tripoda monte edilmesine yarayan ve ileri geri hareket ederek kameranın dengede durmasını sağlayan parçadır. Bu aparatı kolayca söküp çıkarabilir, daha küçük ya da daha büyük aparatlarla değiģtirerek kullandığınız makine ile uyumlu olmasını sağlayabilirsiniz. Pan Ağırlık Halkası Makineyi sağa/sola hareket ettirirken, sabit veya değiģken hızlar kullanmanız gerekebilir. Bu iģlemleri manuel olarak yaptığımız için hatalarla da karģılaģmamız olası. Bu hataları minimize edebilmek için tripod gövdesi üzerine ağırlıklar konur. Bu ağırlıklar tripodun özelliklerine ve taģıdığı kamera ağırlığına göre çeģitlilik gösterir. Kumanda Kolu Fotoğraf makinesinin daha kontrollü hareket edebilmesi için tripod üzerine bir kumanda kolu monte edilir. Bu kol sayesinde fotoğrafçı bütün hareketleri kolayca yapabilir. Genelde profesyonel tripodlarda kumanda kolunun sağ ya da sol elini kullanan fotoğrafçılar için veya özel durumlarda diğer tarafa monte edilebilmesi için tripod gövdesinin sağında ve solunda kol monte yuvaları bulunur. Kumanda üzerine zoom ya da netlik yapılabilmesini sağlayan ek aparatlar da takılabilir. Ayrıca kol üzerinde fotoğrafçının elinin kaymasını önleyen plastik bir parça da bulunur. Su terazisi Tripodun kurulduğu yerin eğimi ne olursa olsun, kamera ile çalıģılan görüntünün dikey ve yatay olarak doğru düzlemde olması gerekir. Özel çalıģmaları bu konunun dıģında tutabiliriz. ġu an üretimi yapılan bazı tripodlarda su terazisi fosforlu veya ıģıklıdır. Böylelikle karanlık ortamlarda ayar yapmak kolaylaģır. Düzlem ayarının doğru ve sağlıklı yapılabilmesi için fotoğraf makinesinin ve ek aparatların tripoda tam olarak monte edilmesi gerekmektedir. Tripod Ayakları Fotoğrafçının o anki durumuna ve konuya göre kamera yüksekliğini belirlemek ve bu yüksekliğe göre fotoğraf makinesinin kurulması tripodun yetenekleri ile doğru orantılıdır. Fotoğraf makinesinin zemine en yakın seviyelere yerleģtirilebilmesi için tripod ayakları da kademeli olarak üretilmiģtir. Mini Tripod Sözlüğü Tripod: Sehpa ya da üçayak. Üç adet ayak üzerine oturan bir kafadan oluģan ve sıkça yeri değiģtirilerek, belirli bir düzlemde ve belirli bir hızda sabit titremeden veya sallamadan görüntü elde edebilmek amacı ile film kamerası, profesyonel video kamera, amatör video kamera, fotoğraf makinesi, teleskop, ölçüm cihazları gibi görüntü ile ilgili araçları daha kolay kullanmamızı sağlayan ve yapılacak hareketlerin zorluğuna, kullanılacak zemine, görüntü alacağımız cihazın ağırlığına göre modelleri üretilen cihazdır. 53

54 Monopod: Tripod mantığı ile üretilen ancak daha hafif cihazlarda ve karmaģık hareketlerin gerekmediği durumlarda dengesi devamlı kullanıcı tarafından sağlanan tek ayaklı alettir. Pan: Yatay düzlemde yapılan sağa veya sola dönüģ hareketidir. Tilt: Dikey düzlemde yapılabilen harekettir. Yukarı aģağı dönüģ hareketidir. Head: Kafa olarak çevrilebilir. Kafa üzerinde bulunan kızağa görüntü alacağımız cihazın yerleģtirildiği, pan - tilt ayarları ve ağırlıklarının bulunduğu, düzlemleri ayarlamak için su terazisi olan, içinde yaylar ve frenler bulunan en önemli tripod parçasıdır. Spreader: Yıldız. Tripod ayaklarının yüzeye temas eden yüzeyinin geniģliğini ayarlamak, ayakların birbirine olan mesafesini ayarlamak, ayakların kaymamasını sağlamak amacıyla üretilen tripod parçasıdır. Dolly: Tekerlekli Yıldız. Yıldızın tekerlek takılan modelidir. Amaç tripod üzerine monte edilen cihazın hareket etmesini sağlamaktır. Rubber Feet: Lastik Palet. Yıldızın ucunda bulunan çiviye monte edilen ve kaygan zeminlerde ayakların kaymamasını sağlayan aksesuardır. Bubble Level: Su Terazisi. Tripod üzerine monte edilen cihazın yatay ve düģey düzlemlerinin doğru olarak ayarlanmasını sağlayan cam veya mika malzemeden üretilen aksesuardır. IĢıklı, fosforlu modelleri vardır. Yüksek Hız Derken... PhotoDigital Sayı:48 yaģadığı konulardan birisidir; hızla giden bir cismin fotoğrafı nasıl çekilir? Fotoğrafla yeni yeni ilgilenmeye baģlayanların en çok sorduğu ve sorun yaģadığı konulardan birisidir; hızla giden bir cismin fotoğrafı nasıl çekilir?. Bunu yapmanın kısaca iki teknik yolu vardır. Ama sonuçları birbirlerinden tamamen farklıdır. Birinde hızla giden bir cisim fotoğraf karesinde önü ve arkasıyla net olarak dondurulurken, diğer teknikte hareket izlenimi verilerek, hareket eden cismin arka planı fotoğraf karesinde kaymıģ gibi gözükebilir. Buna panning ya da kaydırma tekniği adı verilir. Hareketi dondurmak Yazımızın baģında hareketli bir konuyu iki Ģekilde fotoğraflamak mümkündür dedik. Birincisi, doğal olarak hemen aklımıza gelen görüntüyü dondurmak olacaktır. Fotoğraf makinemizin enstantane ayarını yüksek bir hıza ayarlayıp, konu çerçevemiz içerisine girdiğinde deklanģöre basarız. Ancak bu iģ gözüktüğü 54

55 kadar kolay değildir. Önünüzden 240 km/s hızla geçen bir Honda CBR600RR gördüğünüzde pek çok Ģeyi önceden düģünmüģ olmanız gerekir. Aksi takdirde elinizde boģ fotoğraf kareleri ile kalabilirsiniz. Yüksek enstantane hızı derken 1/500sn ve üzerindeki (1/1000sn, 1/2000sn, 1/4000sn) hızlardan bahsediyoruz. Esasında hareketi dondurmak için gerekli enstantane değeri konumuzun hareket yönü ve uzaklığına da bağlıdır. Yani kesin bir rakam verip, reçete yazmak pek mümkün değildir. Örneğin, size doğru gelen bir motosiklet için daha düģük bir enstantane değeri kullanırken, görüģ açımıza paralel geçen bir motosiklet için daha yüksek bir değer seçmeniz gerekir. Konuya olan uzaklığınız meselesinde de konu size uzaksa daha düģük bir enstantane değeri yeterli olabilir. Az ıģıklı ortamlarda enstantane değeri düģüyorsa Havanın biraz karanlık olduğu ortamlarda otomatik olarak enstantane değeriniz de düģecektir. Bu gibi ortamlarda yüksek enstantane değeri seçebilmeniz için ISO değerini daha yukarı çıkarabilirsiniz. Örneğin, 400 ya da 800 ISO gibi bir değer iģinizi görebilir. Böylece enstantane hızınız da artacak ve konuyu fotoğraf karenizde daha net görebileceksiniz. Panning Hareketli bir konunun fotoğrafını çekmek için ikinci teknik ise yine yukarıda adını söylediğimiz panning tekniğidir. Bu teknikte konuyu fotoğraf makinemiz ile belli bir süre takip edip, daha düģük bir enstantane değeri ile fotoğraf çekeriz. Bu teknikte hareket eden cismin, örneğin motosikletin hızı yine önem kazanır. 1/30sn ya da 1/60sn bir enstantane değeri çoğu zaman pan yapmak için elveriģli değerlerdir. Konuyu hareket yönünde fotoğraf makinemiz ile izleyip, bu tarz bir fotoğraf çektiğimizde hareket eden motosiklet olabildiğince net gözükecek, ancak arka alandaki nesneler bulanıklaģacaktır. Kaydırma denilen bu yöntemin en önemli özelliği hareket eden konuyu neredeyse hareketsiz, aslında hareketsiz olan arka alanı ise hareketliymiģ gibi bulanık göstermesidir. Ayrıca enstantane hızını daha da düģürerek daha soyut ve tamamen hareketli fotoğraflar da çekebilirsiniz. Bu anlatım tekniği, hareket eden konunun fondan sıyrılarak öne çıkmasını sağlar. Bütün yapmanız gereken, hareketli konuyu fotoğraf makineniz ile izlemektir. Bunu yaparken, konuyu sürekli olarak kadrajınızın içinde aynı noktada tutmaya çalıģmalısınız. Konunun net ve belirgin olabilmesi için bu gereklidir. Konuyu bir süre izledikten sonra ve makineyi de aynı hızda kaydırırken deklanģöre basın. Ama deklanģöre bastıktan sonra makinenin hareketini sert bir Ģekilde kesmemek için fotoğraf çekim iģleminin bitimine kadar kaydırma hareketini sürdürün. Bu tekniği kullanarak fotoğraf çekmek gerçekten keyiflidir. Ancak güzel fotoğraf örneklerine ulaģmak için mutlaka çok fazla fotoğraf çekmeniz gerekebilir. Dijital Kompakt Fotoğraf Makinesinde Pozlandırma Nasıl Yapılır? Doç.Dr.Özer KANBUROĞLU Kompakt dijital fotoğraf makinelerini 3 ana grupta belirtebiliriz. 1.grupta yer alan dijital fotoğraf makinelerinde pozlandırma otomatiktir. Bu da fotoğrafçının konunun atmosferine göre farklı çekim teknikleri uygulamasını engeller. 55

56 Örneğin bir portre çekiminde alan derinliğini en aza indirmek için fotoğrafçı diyaframı açmak istese de, bu iģlemi yapacak seçenek fotoğraf makinesinin üzerinde olmayacağı için iģlemi gerçekleģtiremez. Bunun yerine portre, manzara, gece çekimi ve hızlı objelerin dondurulması için kullanılacak hazır modlar sisteme eklenmiģtir. 1: DSLR light fotoğraf makinesi 2.grupta yer alan dijital fotoğraf makinelerinin bir kısmında Program, Shutter (Örtücü hızı), Aperture (Diyafram) ve Manuel seçeneklerinin dıģında portre, manzara, gece çekimi ve hızlı objelerin dondurulması için kullanılacak hazır modlar da sisteme eklenmiģtir. Fotoğrafçı değiģik çekim modları ile bu isteği gerçekleģtirebilir. 3.grupta yer alan dijital fotoğraf makineleri DSLR nin üzerinde olan tüm ölçüm sistemlerine sahiptir. Diğer gruptaki kompakt dijital fotoğraf makinelerinin aksine, pozlandırma kullanıcının seçeneğine bırakılmıģ ve Program, Shutter (Örtücü hızı), Aperture (Diyafram) ve Manuel seçeneklerinin dıģında portre, manzara, gece çekimi, makro ve hızlı objelerin dondurulması için kullanılacak hazır modlar da sisteme eklenmiģtir. 2: Dijital kompakt fotoğraf makinesi Bu gruptaki dijital fotoğraf makinelerinde kullanıcının daha doğru pozlandırma yapabilmesi için nokta, merkez ağırlıklı, bölgesel ve genel olmak üzere farklı ölçüm sistemleri de vardır. Aynı zamanda kullanıcıya gerek Asa, gerekse White Balance ayarları ile esnek ayar yapma özelliği de bu gruptaki dijital fotoğraf makinelerine eklenmiģtir. Dijital Kompakt Fotoğraf Makinesinde Hangi Objektifler Vardır? GeçmiĢ yıllarda üretilen birçok analog (film kullanan) kompakt fotoğraf makinelerinde kullanılan objektifler, çok kaliteli merceklerden yapılmıyordu. Ancak günümüzde üretilen bu tip dijital fotoğraf makinelerinin objektifleri artık çok kaliteli merceklerden yapılmaya baģlandı. 56

57 Hatta DSLR fotoğraf makinelerine üretim yapan birçok özel marka, aynı kalitedeki objektiflerini bu tip dijital fotoğraf makineleri için de üretmeye baģladılar. Genelde üzerlerinde 28 mm. den baģlayan ve 400 mm. ye kadar giden kaliteli merceklerden üretilmiģ objektifler kullanılmaktadır. Objektif açıklıkları da genellikle 3,5 tan baģlayıp, 22 de bitmektedir. Bu objektiflerin ön tarafına baktığımızda 1/ 3,5-4,5 28 X 135 mm. gibi bir ifade görürüz. Bu ifadelerden 3,5-4,5 rakamları bu objektifin maksimum diyafram açıklıklarını gösterir. 28 X 135 mm. rakamları ise bu objektifin odak uzaklığının nereden nereye kadar gittiğini gösterir. Ancak Ģu unutulmamalıdır; 3,5 diyaframlık maksimum açıklık ancak 28 mm. odak uzaklığında geçerlidir. Siz zoom u 135 mm. ye aldığınızda diyafram açıklığı ancak 4,5 a kadar açılabilir. Bu Ģu demektir: objektifin tele objektif (135 mm.) tarafını kullandığınızda ortam ıģıklılığının çok iyi olması gerekir. Çünkü artık diyaframınız ancak 4,5 a kadar açılabilmektedir. ISO (ASA) (Hassasiyet) Ayarları Doç.Dr.Özer KANBUROĞLU Gerek dijital kompakt gerekse DSLR fotoğraf makinelerinde ISO (International Standart Office) ya da ASA (American Standart Assocation) adı altında bir menü bulunmaktadır. Bu menüye girdiğinizde bazı fotoğraf makinelerinde 200 den baģlayan 800 de biten, bazı fotoğraf makinelerinde ise 100 den baģlayan ve 1600 de biten bir rakamlar seçeneği görürsünüz. Bu rakamlar sizin sensörünüzün hassasiyet ayarıdır. 1-A-B : Ġso ayarlarının değiģimi ile birlikte oluģan noise Bu rakamlar küçüldükçe fotoğraf makinenizin sensörünün hassasiyeti düģer. Yani karanlık ortamlarda fotoğraf çekme Ģansı azalır. Tam tersine bu ayar yukarılardaki bir rakama çıkarıldığında (1600 Asa gibi) karanlık ortamlarda da çekim yapma Ģansı yakalanır. Bu nedenle gün içerisinde dıģarıda çekim yapılırken 100 ya da 200 Asa değeri kullanımı yeterli olacaktır. Ancak ev içerisinde ya da az ıģık ortamında çekim yaparken flaģ kullanmadığınız durumlarda Asa değerini yukarılara çekmek gerekir yoksa çekim yapılamaz. 57

58 2-A-B: Ġso ayarlarının değiģimi ile birlikte oluģan noise Bunu bir örnekle açıklayalım; gündüz dıģarıda parlak bir güneģ ıģığı altında bir objeyi çektiğinizi düģünelim. Fotoğraf makinenizin de Asa ayarı 100 de olsun. Dijital fotoğraf makinenizle ölçüm yaptığınızda tahmini olarak size 1/250 örtücü hızına 16 diyafram gibi bir çekim değeri verecektir. Dolayısıyla çekiminizi rahatlıkla tripotsuz tamamlayabilirsiniz. ġimdi aynı objeyi evin içinde çekmeye çalıģalım. Tekrar ölçüm aldığınızda 1/8 örtücü hızına 2,8 diyafram (en açık diyafram değerinin 2,8 olduğunu kabul edelim) çekim değeri verdiğini görürsünüz. Ve tabiî ki elde çekim yapma Ģansınız kalmaz. Çünkü bu örtücü hızında çekim yaptığınızda hem sizin hem de objenin titremesi ve fotoğrafın flu çıkma olasılığı vardır. Bu durumda örtücü hızının bu kadar düģük olmasının sebebi içerideki düģük ıģık seviyesidir. Eğer dijital fotoğraf makinenizin Asa ayarını 100 Asa dan 200 Asa ya getirirseniz örtücü hızınızın 1/15 e 400 Asa ya getirirseniz örtücü hızınızın 1/30 a, 800 Asa ya getirirseniz 1/60 a çıkacağını göreceksiniz. Böylece karanlık bir ortam da flaģ kullanmadan çekim yapma Ģansını yakalamıģ olacaksınız. 3.A-B-C-D : Ġso ayarlarının değiģimi ile birlikte değiģen pozlandırma Doğal olarak yukarıdaki örneklere dayanarak Ģöyle bir soru aklınıza gelebilir; Madem ki 800 Asa ya aldığımızda tüm sorunlar bitiyor, her ortamda fotoğraf çekme Ģansını yakalıyoruz, o zaman hep bu Asa da çekim yapıp sıkıntılardan kutulamaz mıyız? Mantık olarak doğru olan bu sonuç, fotoğraf uygulamasında yanlıģtır. Çünkü nasıl ki yüksek Asa larda film kullanıldığında fotoğrafta gren oluģuyor ve dolayısıyla görüntüdeki keskinlik azalıyor ise, aynı Ģekilde sensörlerin de hassasiyeti yükseldiğinde gren yapısına çok benzer bir problem ortaya çıkar. 58

59 Literatürde noise (gürültü/parazit) olarak adlandırılan kumlanma olarak yeniden adlandırabileceğimiz bir sıkıntı baģlar ve fotoğraftaki keskinlik tıpkı filmlerde elde edilen görüntülerdeki grenleģme de olduğu gibi azalır. O nedenle gerekli olmadıkça bu Asa lar kullanılmamalıdır. Ya da bu tip çekimler flaģ desteği ile yapılmalıdır. En güzel bebek fotoğrafları Hipfoto.com Ne kadar hızlı büyüyorlar. Sürekli gülüyor, ağlıyor, acıkıyor sonra sessizce uyuyorlar. Hiç ara vermeden geliģiyor, sürekli değiģiyorlar. Her anları farklı güzel. ĠĢte bu yüzden bu bir daha geri gelmeyecek güzel anları fotoğraflamak çok değerli. Bu fotoğraflar hem siz ebeveynler hem de büyüdüğünde onun için çok değerli bir hazine olacak. Bu nedenle o mükemmel gülüģü en iyi nasıl fotoğraflarsınız diye ustalardan derlediğimiz pratik ipuçlarını sizlerle paylaģıyoruz. 59

60 1 Sık sık çekin! O sürekli hareket halinde... Tepkileri, yüzünün ifadeleri, ilk gülüģleri, altı değiģirken, banyoda, ilk adımlarını atarken sık sık farklı hallerini çekmeye özen gösterin. Bebeğinizin bir gününü baģtan sona çekmek de iyi bir fikir olabilir, ilk kez birlikte sokağa çıktığınız bir günü de... Zaman zaman kareden sadece birinin gerçekten güzel olduğunu farkedebilirsiniz. Bu çok normaldir. Her ne olursa olsun sık sık çekin. 2 Farklı açılar deneyin, gözleri odağa alın Hep benzer açılardan çekmeniz fotoğraflarınızı tekdüzeleģtirecektir. Bebeğinizin tam karģıdan, profilden, onun boyuna eğilerek ya da yukarıdan, yatarken ayak uçlarından olabilecek farklı açıları deneyerek fotoğraflayın. Bunları yaparken de farklı uzaklıkları deneyin. Bu denemeler sadece daha iyi fotoğraflar la sonuçlanmayacak sizin fotoğraf çekme zevkinizi de artıracaktır. Bebeğinizin ifadesi gözlerinde toplanır. Mümkünse doğal ıģığı kullanarak, örneğin pencere yakınındayken gözlerinden yansıyan ıģığı yakalayın. 60

61 3 YardımlaĢın Siz fotoğraf çekerken bir diğerinizin bir oyuncak yardımıyla ya da çeģitli hareketlerle bebeğin dikkatini bir yere çekmesi her zaman çok iģe yarar. Hem farklı anlar yakalamanız kolaylaģır, hem de örneğin belirli bir yönden gelen ıģığı daha iyi alması için o yöne bakmasını sağlayabilirsiniz. 4 Doğal ıģığı tercih edin Doğal ıģık her zaman farklı etkiler yaratır. Gezintiye çıktığınızda bebeğinizi farklı ıģık koģullarında fotoğraflayın. Bulutlu havalar daha süzülmüģ ıģık sağladıkları için çok elveriģlidir. Sert ıģıklardan, doğrudan güneģ ıģığından mümkün olduğunca kaçının. Bir ağacın gölgesi, bir tentenin altı iyi sonuçlar almanıza yardımcı olacaktır. Böyle anlarda bebeğiniz de gezintinin keyfiyle çok renkli ifadeler verecektir bunu değerlendirin. Evdeyseniz pencereden gelen ıģıktan yararlanabilirsiniz. Dikkat! Bebeğinizi fotoğraflarken mümkünse flaģ kullanmayın. Yakından ve doğrudan geldiğinde flaģın ani ve güçlü ıģığı bebeğinizin gözlerine zarar verebilir. Makinenizin ayarlarından flaģı kapatmak için ne yapmanız gerektiğini bilmiyorsanız kullanım kılavuzuna baģvurabilirsiniz. FlaĢ kullanacaksanız 2-3 metreden daha yakında olmamaya ve diğer tüm ıģık kaynaklarını açmaya özen gösterin. 5 61

62 Farklı duygularını yakalayın Bebeğiniz sürekli değiģen duygulanımlarını hareketleriyle ama en çok yüz ifadeleriyle gösterir. Sadece keyifli keyifli güldüğü ve bizi de gülümseten anları değil delicesine ağlamalarını, altımı temizle sinyali verdiği anları, ya da ben acıktım çığlıklarını, yemek yedikten hemen sonraki halini... Bunları sizden iyi kimse bilemez, ama fotoğraflamayı unutmayın. 6 Sabırla bekleyin, makinenizi hazır tutun Sizi de heyecanlandıran kimi hallerini, bakıģlarını, hareketlerini yakalamak o kadar kolay olmayabilir. Sabredin, elinizde makine ile onu takip edin, emin olun karģılığını alacaksınız. Makinenizi kolay eriģebileceğiniz bir yerde hazır tutmanız sürprizleri yakalamanıza yardım edecektir. 62

63 7 Yakından bakın Farklı uzaklıklardan bakmanızı önermiģtik ama bol bol yakından bakmayı ihmal etmeyin. Fotoğraf karesini bebeğinizin yüzüyle, elleriyle doldurun. Gözündeki pırıltıyı yakından görmek, azıcık saçının tellerini yakından hissetmek ayrı bir zevk verecektir. Hem fotoğrafın çerçevesi içinde bebeğiniz dıģında ne kadar az Ģey olursa fotoğraf bebeğinizin saflığını ve duru güzelliğini o kadar çok yansıtacaktır. 8 Bebeğinizi yakınlarınızla birlikte görüntüleyin Sadece annesiyle, babasıyla değil, kardeģiyle, dedesiyle, büyükannesiyle, onunla oynayan, ona dokunan, yemek yediren, sarılan tüm yakınlarınızla fotoğraflayın. Bu fotoğraflar sadece sizin için değil onlar için de unutulmaz anılar olacaktır. Sevginin en yoğun olduğu bu dokunuģlar kaydedilerek ölümsüzleģmeye değer. 9 Arka planları sade tutun Gereksiz nesneleri çerçeveden uzaklaģtırın. KarmaĢık desenli fonlardan kaçının. Gerekirse yerini değiģtirin. Unutmayın bu küçücük değiģiklikleri yapmak bazen elde edeceğiniz sonucu çok fazla etkileyebilir. Fonun sade olması fotoğrafın asıl kahramanı olan bebeğinizin daha fazla öne çıkmasına yardımcı olacaktır. 63

64 10 Hareketli çekimleri yakalamak için ayarlarınızı düzenleyin Bir bebek eğer uyumuyorsa hareket halinde demektir. Hareket sırasında çektiğiniz fotoğrafın bulanık çıkmaması için enstantane değeri daha kısa olmalıdır. Yani eğer makinanızda enstantaneyi ya da shutter speed i ayarlayabiliyorsanız ıģığın yeerliliğine göre 1/250, 1/500, 1/1000 gbi bir ayar kullanmanızda yarar var. Eğer makinenizde bu ayar yoksa spor (sports) modunu ya da Kids&Pets modunu kullanabilirsiniz. Bu ayarlar makinenizin hareketleri dondurmasını Aklınızdan çıkarmayın! Fotoğraf makinenizin tarih ve saat ayarının doğru olduğundan emin olun. Tarihi fotoğrafın üstüne basmayın, makineniz bu bilgiyi fotoğrafla birlikte kaydedecektir. Üzerinde tarih basılı olması fotoğrafın güzelliğinden çok Ģey kaybettirir. Fotoğraflarınızı mutlaka yedekleyin. Bilgisayarınızda tuttuklarınızı CD ya da DVD lere yedekleyebilirsiniz. Tabii ki hipfoto.com fotoğraflarınızı korumak, yakınlarınızla kolayca paylaģmak ve dilediğiniz zaman dilediğiniz Ģekilde bastırmak için en uygun seçimdir. Bilgisayarınızda fotoğrafları farklı klasörlerde tasnif ederken klasör adına mutlaka tarih de koyun. Kısa sürede binlerce fotoğrafınız olacak. Kontrolden çıkmalarına izin vermeyin. ġöyle adlandırmalar iģinizi kolaylaģtıracaktır: 11 Mart Zeynep ilk kez sokakta Bebeğinizin fotoğraflarını yakınlarınızla paylaģırken karta baskı seçeneğinin yanısıra hipfoto.com un sunduğu baskılı ürünleri de hesaba katın. Dedesinin, çayını üzerinde torununun fotoğrafı olan bardaktan içmeye doyamayacağından emin olabilirsiniz. Onun fotoğraflarınızı masa takvinizde görmek, ya da onun önlüğüne kendi fotoğrafını bastırmak seçeneklerden sadece bazıları. 64

65 Dünyadan Manzaralar Fotoğraf Dergisi 76. Sayı Dünyadan Manzaralar Bu sayımızda gelin sizlerle bir dünya turu yapalım.fotoğraf sanatçılarının çok farklı coğrafyalarda bir zamanlar çektikleri fotoğrafları izleyip, o fotoğraflarla ilgili yaptıkları yorumları okuyarak bir gezintiye çıkalım. Türkiye den Afrika ya, Amerika dan Asya ya kare kare dolaģalım. Ne dersiniz? Ömer Serkan Bakır Biz fotoğrafçılar için değiģik ülkeler ve Ģehirler görmek vazgeçilmezdir. Gördüğümüz değiģik Ģehirleri dolaģıp fotoğraflarken de her zaman farklı bakıģ noktaları ararız. Bu bakıģ noktaları genellikle Ģehir manzarasını panoramik olarak görebileceğimiz tepeler olur. Ancak New York gibi bir Ģehirde dolaģırken bu pek mümkün olmayabilir. Ancak bu görkemli Ģehirde yüzlerce gökdelenin arasından sıyrılan bir yapı sizi ĢaĢırtabilir. Bu yapı, Empire State Binası'dır. Manhattan, Fifth Avenue'de 33. ve 34. caddelerin arasında yer alan Empire State, 102 katlı olup, 1576 merdiven basamağına sahiptir. Yüksekliği 381metre, anten ile beraber 443,2 metredir. World Trade Center (Dünya Ticaret Merkezi) binasının 1972 tarihindeki açılıģına kadar dünyanın en yüksek binası olarak kalmıģtır. 11 Eylül 2001 tarihindeki terör saldırıları sonucu World Trade Center binaları yıkılınca, New York'un en uzun binası ünvanını geri almıģtır yılında açılan bina 18 ay gibi kısa bir sürede bitirilmiģtir. Her gün binlerce kiģinin ziyaret etmek için geldiği binanın, 86. katına kadar çıkılmasına izin veriliyor. Bu kattan zemine 320 metrelik bir mesafeden bakmanız anlamına geliyor. Temiz havalarda görüģ mesafesinin 100 km'ye kadar çıktığı söyleniyor. Eğer siz de Ģanslıysanız ve yolunuz New York'a düģerse, Empire State Binası'ndan fotoğraf çekmeden dönmeyin. Her gün binlerce kiģinin ziyaret etmek için geldiği binanın, 86. katına kadar çıkılmasına izin veriliyor. Bu kattan zemine 320 metrelik bir mesafeden bakmanız anlamına geliyor. 65

66 Lütfi Özgünaydın Bu fotoğrafı Erzincan yakınlarındaçektim kıģ aylarıydı. Hava güneģli ve fotoğraf için uygundu. Dijital makinemi A 16 moduna getirdim. Karlı dağın önünde çoban hayvanlarını otlatıyordu. Koyunlar dağın yamacından aģağı iniyorlardı. Onların böyle arka arkaya dizileceğini düģündüm ve bir süre bekledim. DüĢündüğüm gerçekleģti ve koyunlar tek sıra halinde dizildiler. Görüntü güçlenmiģti, deklanģöre bastım.birkaç kare de eksi 1'le çekim yaptım. Sonuçta bu kareyi seçtim yayımlanması için. Manzara fotoğraflarında güneģ ıģığı önemli. Bol ıģıkta çekilen fotoğraflar daha baģarılı oluyor. IĢığın arkadan gelmesini tercih ederseniz, daha net ve detaylar daha belirli olacaktır. Manzara fotoğraflarında güneģ ıģığı önemli. Bol ıģıkta çekilen fotoğraflar daha baģarılı oluyor Yusuf Tuvi Kenya'da 15 gün kadar safari yaptıktan ve görkemli Kilimanjaro Dağı'nı gördükten sonra Mombasa'ya gelmiģtik. Safarilerdeki ve Kilimanjaro dağını gördüğümüzde hissettiğimiz coģkunun yanında Mombasa bize durgun gelmiģti. Denizin kenarına kurulmuģ fazla bir özelliği olmayan bir kent gibi idi. Ne var ki sabah uyanıp denizdeki gel git nedeni ile olan değiģikliği, mavinin ve yeģilin yarattığı görselliği, sahilde renkli giysileri ile dolaģan yerlileri, denizde dolaģan tekneleri gördüğümüzde içimize bir sevinç doldu. Biz de bir tekne kiraladık ve denizde dolaģıp fotoğraf çektik. Bu fotoğraf o gün çektiğim fotoğrafların içinde en çok beğendiklerimden biridir. Uyanıp denizdeki gel git nedeni ile olan değiģikliği, mavinin ve yeģilin yarattığı görselliği, sahilde renkli giysileri ile dolaģan yerlileri, denizde dolaģan tekneleri gördüğümüzde içimize bir sevinç doldu. St John Adaları görüntünün oldukça temiz olduğu bazen metrelere çıkabildiği önemli bir dalıģ bölgesi. Özellikle yumuģak ve sert mercanlar ile bol miktarda balığın görüldüğü bir bölge. Öndeki sert masa mercanı ile kırmızı yumuģak mercanın araka plandaki mavi üzerinde sağladığı uyum hoģuma gitmiģti ve bu fotoğrafta önce onu görüntülemeye çalıģmıģtım. Daha sonra kare içerisinde dalıcıların bulunmasının daha hoģ olacağını düģündüm ve arkadan gelmekte olan dalıcıları görüp onların kare içine yerleģmesini bekledim. YaklaĢık 5-6 poz aldım ve her birinde palet vuran bacakların uyumu ve ritmi son 66

67 derece kötü idi. En sonunda bacakların en uygun olduğu anı bekleyip bu kareyi çektim. Sağdaki akya balığı ise tam bir tesadüftü. Balık doğru fotoğrafı çekebilmek için verdiğim emeğe acımıģ olmalı ki her Ģeyin daha düzgün olduğu kare içinde yerini alıverdi. Yani bana bir mükafat sundu. Balık doğru fotoğrafı çekebilmek için verdiğim emeğe acımıģ olmalı ki her Ģeyin daha düzgün olduğu kare içinde yerini alıverdi. Sabit Kalfagil Myanmar'a ikinci gidiģim. Ekim Epey kuzayde Tangy Eyaleti'nde göl, Sapanca Gölü büyüklüğünde etrafında 160 köy var. Kazıklar üzerinde göl evleri. Biz gölün karģı kıyısındaki yegane motelde kalıyoruz. Ġlk günün yol yorgunluğu sabaha doğru geçti. Gün doğumunda kıyıda olmak iyidir. Durgun göl yüzeyinde kavisler çizerek bize doğru bir tekne geliyor. Biz neredeyiz? Gelen kim? Hiç önemli değil. Bu, bir huzur ve mutluluk atmosferi. Cennet belki de böyle bir yer. Biz neredeyiz? Gelen kim? Hiç önemli değil. Bu, bir huzur ve mutluluk atmosferi. Ġbrahim Zaman Yıl 2002 Endonezya Java Adası, Bromo Volkanı. Gündoğumundan çok önce otelimizden çıkıp yaklaģık 40 dakika araçlarla tırmandık. Herkes dağıldı. Uygun bakıģ açısı için koģuģturmam sonucu bir yere konuģlandım. GüneĢin ilk ıģıklarını nbeklemeye koyuldum. Önce duman yoktu. Gün doğumuyla kraterden duman yükselmeye baģladı. Acaba püskürecek mi diye heyecan duydum. Sonuçta böyle bir fotoğraf meydana geldi. Gün doğumuyla kraterden duman yükselmeye baģladı. Acaba püskürecek mi diye heyecan duydum. 67

68 Ġzzet Keribar Kamboçya seyahatinin en önemli ve heyecan dolu gezisi Angkor Wat Tapınağı 'dır desem, sanıyorum ki herkes benimle hem fikir olacaktır. 13. yüzyıl yapımı olan bu dev anıtı gezmek için en az bir gün gerekir ki bu da normal turistler içindir. Biraz ciddi fotoğraf çekecek olanlar Angkor Wat ve civar tapınaklar için en az üç gün ayırmalı çünkü her köģe yeni bir heyecan, yeni bir keģiftir. Kamboçya seyahatinden önce Kmer Uygarlığı hakkında biraz kitap karıģtırmıģtım ve orada karģılaģtığım APSARAS kabartmalarıyla sanki eski birer dost gibi hissediyordum kendimi. Apsaras'lar Kmer heykel sanatında önemli bir yer tutar. Genelde bunlar gerçeküstü yaratıklar olarak düģünülür ve betimlendikleri pozlar da genelde dans hareketlerinden esinlenmiģtir. Sadece Angkor Wat Tapınağı'nda 2000'e yakın Apsaras heykeli olduğu söylenir. Bu nedenle, Kaboçya'yı anlatan bir dia gösterisinde ya da arģivimde çeģitli Apsaras fotoğrafı olmaması benim için düģünülemezdi. Kmer sanatının en can alıcı konularından biri çünkü. Ve de pencerelerde gördüğümüz yatay yivli mermer kolonlar, onlar da Kmer mimari sanatının bir parçası. Apsaras ile kolonların bir arada bulunduğu bir duvar keģfettiğimde çok sevindim. Ziyaretçilerin heykellerde zamanla braktıkları izler de bana göre ilginç. Kamboçya seyahatinden önce Kmer Uygarlığı hakkında biraz kitap karıģtırmıģtım ve orada karģılaģtığım APSARAS kabartmalarıyla sanki eski birer dost gibi hissediyordum kendimi. Annenizin en güzel fotoğrafları için size yardımcı olacak 6 ipucu Hipfoto.com Annemizin fotoğrafları bizi her zaman gülümsetir. Fotoğraf makineniz hazır olsun; ödülünüz yıllarca saklayacağınız hoģ anılar olacak. Anneler Günü nde annenize fotoğraflarınızdan oluģan farklı hediyeler verebilirsiniz. ĠĢte size annenizin muhteģem fotoğraflarını yakalayabilmeniz için 6 önemli ipucu. Ayrıca Anneler Günü nden sonra beraber geçirdiğiniz anların fotoğraflarını Hipfoto.com kalite ve güvencesi ile bastırabilir; saklayabilir ve fotoğrafları Hipfoto.com üzerinden anneniz ve tüm sevdiklerinizle paylaģabilirsiniz. 1 68

69 Eğlenceyi kaçırmayın! Annenizi size poz vermesi için fazla zorlamayın. Fotoğrafı daha doğal, kendi hallerinde oldukları bir anı yakalayana kadar bekledikten sonra çekin. KiĢileri kendilerini rahat hissettikleri yerde görüntüleyin ve favori objelerini resimde bulundurmaktan çekinmeyin. Bir biblo, evcil hayvan veya rahat bir koltuk bile fotoğraflarınızda büyük farklar yaratacaktır. 2 YaklaĢın! Kadrajı annenizle doldurun. Vizör ya da lcd ekranı doldurana kadar, ona yaklaģın ya da önemsiz detayları konu dıģına çıkarmak için fotoğraf makinenizin yakınlaģtırma özelliğini kullanın. YakınlaĢtırma özelliği konusunda konuya ne kadar yaklaģabileceğinizi görmek için kullanma kılavuzuna bakmayı unutmayın. Böylelikle daha kaliteleri fotoğraflar çekebilirsiniz. 3 Doğal kareler yakalayın! Annenizi her seferinde objektife bakması konusunda yönlendirmeyin. Onları diğer insanlarla konuģurken, bir koltukta kitap okurken, gazete okurken, çiçekleri sularken veya cep telefonuyla konuģurken çekmeyi deneyin. Bu tarz fotoğraflar genelde insanların poz verdiği fotoğraflardan çok daha doğal çıkar. Üstelik çok daha eğlencelidirler. 4 69

70 Doğal ıģık kullanın! Ġster inanın ister inanmayın, bulutlu günlerde çekilen fotoğraflar ıģık açısından güneģli günlerden daha iyi sonuçlar verir. GüneĢli günlerde insanlar gözlerini kısıp suratlarını buruģturabilirler ve yüzlerinde güneģten dolayı istenmeyen gölgeler oluģabilir. Ancak bulutlu günlerin yumuģak ıģığında insan yüzünün rengi çok daha doğal gözükecek ve ifadeler çok daha doğal olacaktır. Kapalı ortamlarda içeri süzülen gündüz ıģığından faydalanın ve flaģı kapatın. Sonuçta yüz hatlarının fotoğrafa ne kadar iyi aktarıldığını siz de göreceksiniz. 5 Yüzde oluģan sert ve aģırı gölgelerden kaçının! Özellikle konu anneler olunca, bu konuda daha hassas olmamız gerekiyor. Bulutlu günler ıģık konusunda çok iyi ortamlar hazırlayacaktır; güneģli günlerde ise yüzde oluģacak gölgelerden kaçınmak için annenizi gölge bir yerde görüntülemeyi deneyebilirsiniz. Gölge bir alanın bulunmaması halinde fotoğraf makinenizin dolgu flaģ özelliğinden faydalanarak (hava güneģli olmasına rağmen flaģ bu durumda kullanılabilir) yüzde oluģacak istenmeyen gölgelerden kurtulabilirsiniz. Böylelikle annenizin güneģte yüzünü buruģturarak oluģturacağı gölgelerden kurtulmuģ olursunuz. 6 Fotoğraf makinenizin zamanlayıcısından faydalanın! Fotoğrafları sizin çekmeniz karelerde gözükmeyeceğiniz anlamına gelmez. Annenizle çekilmiģ, belki de ömrünüz boyunca göz önünden ayırmayacağınız karelerde siz de yeralın. Bunun için makinenizin zamanlayıcısını kullanın. Vizör ya da lcd ekrandan fotoğraf karenizi belirledikten sonra zamanlayıcı çalıģtırın ve kadrajın içine siz de dahil olun. 70

71 Plaj'da en güzel kareleri yakalayabilmeniz için 7 önemli ipucu... Hipfoto.com Plajda geçirdiğiniz neģeli günlerinizi, hoģ anılarınızı hatırlatan fotoğraflardan daha güzel pek az Ģey vardır... Plajlar, fotoğraf çekimlerinizde sizlere farklı olanaklar sunar. ĠĢte size fotoğraf albümünüzü renklendirecek kareler için 7 önemli ipucu... 1 Farklı kareler yakalayın! Plajı kendine has yapan özellikler sayılamayacak kadar çoktur; bu özellikleri yakalayarak sıra dıģı fotoğraflar çekebilirsiniz. Ailenizi veya arkadaģlarınızı devasa kum kaleler yaparken, derin çukurlar kazarken, sevdiklerini kuma gömerken veya dalgalar arasında görüntüleyin. Konularınızı göz hizasında görüntüleyerek, konunun tam içine dalın. Böylelikle güzel anılarınızı gözünüzün önüne getirmeniz ve hatırlamanız daha kolay ve eğlenceli olacaktır. 2 Hikayeler anlatın! Plajda yaģadığınız her anı fotoğraflarınızla anlatılan bir hikayeye dönüģebilirsiniz. Evden ayrılıģınızı, plaja varıģınızı, giderken ve plajda gördüğünüz tabelaları, gün içinde yaģadığınız ufak olayları ve eve dönen yorgun afacanların hallerini hikayenize dahil edin. Hayatınızın eğlenceli anlarını karelerinize yansıtmanın tadını çıkarın. 3 71

72 Ekipmanlarınızı koruyun! Kum, su ve ısı fotoğraf makinenizin en büyük düģmanlarıdır. Bunların her birini plajda bolca bulacaksınız; bu yüzden Ģu noktaları plaja giderken göz önünde bulundurun. Fotoğraf çekmediğiniz sırada fotoğraf makinenizi kendi kılıfının içinde,kapalı, mümkünse su geçirmemesi için plastik bir çantanın içinde, güneģten uzakta bulundurun. Beyaz bir havlu bu konuda size son derece yardımcı olacaktır. Fotoğraf makinenizi hiçbir zaman doğrudan güneģe doğrultmayın; vizörden güneģe doğru kesinlikle bakmayın. Eğer fotoğraf makinenizin herhangi bir yerine kum kaçmıģsa ilk olarak üfleyerek ya da basınçlı havayla temizlemeyi deneyin. Daha inatçı kum taneleri için hafifçe lens temizleme fırçalarını kullanın. En sevdiğiniz fotoğraf makinesi yerine tek kullanımlık bir fotoğraf makinesi kullanmanız bazı durumlarda daha iyi bir fikir olabilir. Tek kullanımlık fotoğraf makinenizin içine su kaçsa bile sizin için çok fazla sorun olmayacaktır. 4 Ufku alçakta veya yüksekte tutun! Deniz ve okyanus fotoğrafları çok güzel kareler yaratırlar. Tek yapmanız gereken ufku düz bir çizgide tutmak ve denizi vizörde yüksekte veya alçakta görüntülemek. Ufkun fotoğrafı tam ortasından kestiği karelerde, kadraj deniz ve gökyüzü tarafından ikiye bölünür ve bu durum resimlerin çekiciliğini azaltır. Etkili fotoğraflar çekebilmek için, kadrajınızı bu Ģekilde ayarlamaktan kaçınmalısınız. 5 72

73 Keskin gölgelerden kaçının! Fotoğraflarınızda gölge bir yerin ya da bulutlu bir günün yumuģak ıģığını kullanın. GüneĢli günlerde fotoğraf makinenizin dolgu flaģ (Fill Flash) ayarını kullanarak aydınlıkta bile flaģın patlamasını sağlayarak, yüzde oluģabilecek keskin gölgelerden kurtulabilirsiniz. Bu konuda daha fazla bilgiyi fotoğraf makinenizin kullanma kılavuzunda bulabilirsiniz. 6 Suyu da dahil edin! Suyun hayat veren, serinleten ve eğlendiren engin görünüģünü fotoğraflarınızdan eksik etmeyin. Fotoğraflarınıza denizi olabildiği kadar dahil edin. Bu, plajın duygu ve atmosferini en iyi Ģekilde fotoğraflarınıza yansıtmanıza olanak tanır. 7 Sualtı kılıfı kullanın! Fotoğraf makineniz için tasarlanmıģ su altı kılıflarını kullanarak, çektiğiniz fotoğrafları yepyeni bir boyuta taģıyabilirsiniz. Koruma sağlayan bu kılıfları kullanarak, kadrajınıza balıkları da dahil edebilir, çocuklarınızın geliģtirdiği yeni atlama Ģekillerini ya da su altında attıkları taklaları gönül rahatlığıyla fotoğraf makinenizin ıslanmasından korkmanıza gerek kalmadan görüntüleyebilirsiniz. Bahar geldi... Çiçekleri fotoğraflarken size yardımcı olacak 5 ipucu 73

74 Hipfoto.com Bahar geldi... Çiçekleri fotoğraflarken size yardımcı olacak 5 ipucu. Ġster bahçenizde, ister masanızdaki vazoda dursunlar, çiçekler çarpıcı renkleri ve büyüleyici Ģekilleriyle hayatımızı güzelleģtirirler. ĠĢte size çiçeklerin o büyülü dünyasını fotoğraflarınıza taģıyabilmenize yardımcı olacak 5 ipucu 1 Sade bir arka plan kullanın! Konunuz için sade bir arka plan, çiçeğin detaylarının kaybolmasını engeller. Arkaya koyabileceğiniz siyah bir kumaģ veya çiçeğin rengiyle uyumlu karton bir levhayla, etkili çiçek fotoğrafları çekin. 2 YakınlaĢın! Kameranızın yakın (close up) modunu kullanın. Çiçeğe yaklaģabildiğiniz kadar yaklaģın. Fotoğraf makinenizin lcd ekranını da kullanarak netlik ve kadraj ayarlarını kolaylıkla yapabilirsiniz. Çiçek fotoğrafı tutkunları ise etkili görüntüler yakalamak için ayrı olarak satılan makro lenslerle, daha da fazla yaklaģabilirler. 74

75 3 Farklı açılar deneyin! Fotoğraflarınızı daha önce denemediğiniz açılardan çekin. Yanyana koyulmuģ fırıldaklar gibi gözükmeleri için papatya ve kasımpatlarını yukarıdan çekebilir, lale ve nergisleri ise hizalarından fotoğraflayarak, tüm gövdelerini ölümsüzleģtirebilirsiniz. 4 IĢıkla çiçekleri boyayın! Fotoğrafını çekeceğiniz çiçeğin üzerine düģen ıģığı kontrol etmeye çalıģın. Ters ıģıkla aydınlatıldıklarında bazı çiçekler büyüleyici görüntüler oluģturabilirler. Bulutlu bir havada çekilen çiçek fotoğraflarında ise, fazla parlak olmayan ıģık, ince renk ayrımlarını fotoğrafınıza yansıtabilmenize olanak tanır. 5 75

76 Rüzgarı kullanın! Ev içinde çekim yapıyorsanız pencereden içeri giren rüzgarın çiçeklerinize fotoğraflarda canlılık getirmesini sağlayabilirsiniz. Fotoğrafta gözükmeyecek Ģekilde ayarlanmıģ engeller kullanarak rüzgarın esiģ yönünü değiģtirebilir ya da isterseniz tamamen engelleyebilirsiniz. Aklınızdan çıkarmayın! Fotoğraf makinenizin tarih ve saat ayarının doğru olduğundan emin olun. Tarihi fotoğrafın üstüne basmayın, makineniz bu bilgiyi fotoğrafla birlikte kaydedecektir. Üzerinde tarih basılı olması fotoğrafın güzelliğinden çok Ģey kaybettirir. Fotoğraflarınızı mutlaka yedekleyin. Bilgisayarınızda tuttuklarınızı CD ya da DVD lere yedekleyebilirsiniz. Tabii ki hipfoto.com fotoğraflarınızı korumak, yakınlarınızla kolayca paylaģmak ve dilediğiniz zaman dilediğiniz Ģekilde bastırmak için en uygun seçimdir. Bilgisayarınızda fotoğrafları farklı klasörlerde tasnif ederken klasör adına mutlaka tarih de koyun. Kısa sürede binlerce fotoğrafınız olacak. Kontrolden çıkmalarına izin vermeyin. 76

77 Makro çekimler için ipuçları Nesnelerin bilmediğiniz yönlerini makinenizin makro özelliği ile keģfedin. Günümüzün dijital fotoğraf makinelerinin artık hemen hepsi, objelerin detaylı görüntülerini yakalayabilen yakın veya makro çekim özellikleri sunuyor. Yakından yapılan ve objelerin detaylarını ortaya çıkaran fotoğraflar şaşırtıcı ve ilginç özellikler sunduğu için son derece de popülerler. Küçük detaylardan oluşan yeni bu dünya, bazen insanı şok edebilecek kadar ilginç, bazense insanın kafasını karıştırabilecek kadar düşündürücü olabiliyor. Bunlarla beraber manzara fotoğraflarıyla karşılaştırıldıklarında makro çekimler neredeyse her zaman daha ilgi çekici görüntüler sunuyor. Ayrıca sanatsal yönünün dışında makro fotoğraflar araştırmalarda arşiv ve belgeler hazırlamak amaçlı da kullanılabiliyor. Makro çekimlerden beklentiniz ne olursa olsun bu yazıda anlatacağımız ipuçları sayesinde makro çekim yapmaya veya çekim tekniklerinizi geliştirmeye başlayabileceksiniz. Yazımızda öncelikle yakın çekim fotoğrafçılığın arkasındaki temel prensiplerden bahsedecek, ardından çekimler için temel bazı püf noktalarını verecek ve son olarak da dikkate alınması gereken bazı önerileri açıklayacağız. 77

78 Makro ve yakın plan çekimler Yakın plan çekim ile makro çekimlerin aynı şey olduğunu düşünüyorsanız, yanılıyorsunuz. Yakın plan çekim standart olarak 1:10 (gerçek boyutun 1/10 u) ve 1:1 (gerçek boyut) olarak tanımlanır. Makro çekimlerse 1:1 ve 80:1 (gerçek boyutun 80 katı) aralığındaki çekimleri tanımlayan bir terimdir. Bu standartlara göre birçok fotoğraf makinesi yakın çekim özelliğini makro modu olarak lanse etse de fotoğraf makinelerinden birçoğu 1:1 den daha yakın çekim yapamaz. Teknik özelikler Birçok fotoğraf makinesinde makro zoom objektifi kullanılır. Bu makineler, içerisindeki lenslerin pozisyonlarını değiştirerek hem uzaktan hem de yakından çekim yapabilirler. Bu yöntem yakın plan çekimler için optimum çözüm olmasa da birçok amaç için yeterli sonuçlar sunar. Fotoğraf makinenizde makro zoom lensler mevcutsa, makinenin yakın plan (Close up) veya Makro (Macro) moduna alınabileceği ayarlar bulunur. Fotoğraf makineniz bu ayarları yapmanıza imkân veriyorsa, ayarlardan birisini seçtikten sonra çekime başlayabilirsiniz. Herhangi bir objeye ne kadar yakınlaşabileceğiniz fotoğraf makinenizin kullanım kılavuzunda yer alır. Kontrol ettiğinizde fotoğraf makinenizin muhtemelen çok yakından çekim yapabildiğini göreceksiniz; fakat en yakın mesafeden çekim yapmak, görüntülerde geometrik bozukluklar meydana getirebilir. Fotoğraf makinenizin bu konudaki limitlerini test etmek için bir kâğıda bir kare veya dikdörtgen çizin ve kare veya dikdörtgenin her köşesinden karşı çaprazında yer alan köşesine bir çizgi çizerek birleştirin, son olarak dikdörtgenin ortasına bir artı işareti çizin. Bu test aracının fotoğrafını mümkün olduğunca yakından çekerek düz çizgilerde bir eğrilme olup olmadığını kontrol edin. Fotoğraf makinesiyle en yakın mesafede yapılan çekimlerde muhtemelen çizdiğiniz kare veya dikdörtgenin köşelerinin eğrildiğini göreceksiniz. Bu durum makro zoom objektiflerde sıklıkla görülür. Makinenizin hangi uzaklıktan en iyi sonucu verdiğini tespit ettikten sonra çekimlerinizde bunu dikkate alarak daha iyi sonuçlar elde edebilirsiniz. Makro çekimlerde ihtiyaç duyulabilecek malzemeler Makro fotoğrafçılıkta ihtiyaç duyacağınız malzemeler çektiğiniz objeye göre değişir; fakat bazı temel malzemeler birçok durumda işinize yarayacaktır. Bu malzemelerden tripod dışındakiler ucuzdur ve kolay bulunabilir. Örnek olarak oyun hamuru ve ataçlar çekmek istediğiniz objeleri oturtabileceğiniz platformlar oluşturmak için idealdir. Beyaz karton kâğıtlar ve küçük aynalar da son derece etkili reflektörler olarak kullanılabilir. Bunlar dışında çekimleriniz için fon oluşturabilecek renkte kâğıt ve kumaş parçaları da işinize yarayabilir. Bu malzemeler arasında siyah kadife veya parlama yaratmayacak mat renkli arka planlar da birçok çekimde işinize yarayabilir. 78

79 Aydınlatma Her türlü fotoğraf çekiminde olduğu gibi makro çekimlerde de ışık son derece önemlidir. Daha büyük bir alan derinliği yaratmak için daha düşük diyafram açıklıkları kullanılacağından, objelerinizi çekerken daha fazla ışığa ihtiyaç duyulur. Daha fazla ışığın bir yararı da daha uzun pozlamalarda oluşabilecek bozulmaların önlenmesidir. Fotoğraflarınızı kapalı ve açık alanlarda çekebilirsiniz. Kapalı alanlarda çekim yapacağınız zaman kullanılabilecek en iyi ışık kaynağı flaş veya tungsten ışıktır. Çekimlerde makineniz objeye çok yakın olacağından flaş kullanmak zordur. Bu zorluk objeden farklı bir alana yönlendirilmiş bir slave flaş kullanılarak giderilebilir. Bunlar dışında küçük döndürülebilir okuma lambaları da hem ucuz hem de çok yönlü kullanım sağladıkları için son derece yararlı aletlerdir. IĢığın kalitesi Seçeceğiniz ışık türü objenizde öne çıkarmak istediğiniz kısımla çok yakından ilgilidir. Kullandığınız obje karmaşık bir dokuya sahipse, bu dokunun daha iyi görüntülenmesi için ışığı direkt olarak dokunun karşısından verebilirsiniz. Çektiğiniz obje parlak bir cisimse, ışık kaynağını dağıtmak iyi bir fikir olacaktır; çünkü parlak cisimler direkt ışık altında son derece kötü görünebilir. Işığı bir ışık kutusu (çadırı) ile dağıtmak hem etkin hem de basit bir yöntemdir. Işık kutularını kendiniz de yaparak 5-10 TL ye kendi makro çekim stüdyonuzu yaratabilirsiniz. İnternette diy + light + box anahtar kelimeleriyle yapacağınız kısa bir araştırma ile bu tip kutuların nasıl yapıldığını detaylı olarak anlatan birçok linke ulaşabilirsiniz. Dağıtılmış ışık parlak objelerin fotoğrafları çekileceği zaman son derece önemlidir; çünkü parlak objeler çevrede bulunan birçok ışık kaynağını istenmeyen ton ve şiddetlerde yansıtma eğilimi gösterir. Alan derinliği Yakın plan çekimlerde en önemli konu, çekilen objenin mümkün olduğunca çok net olmasıdır. Fotoğraf makinesi bir objeye ne kadar yakınsa, potansiyel alan derinliği de o kadar küçülür. Bu durumda alınabilecek birkaç önlem vardır. Öncelikle optimum alan derinliği için en küçük diyafram kullanılmalıdır. Birçok dijital fotoğraf makinesinin küçük diyafram seçenekleri yoktur; çünkü bu tip makineler genelde daha uzun örtücü hızlarında iyi çalışmaz. Bunlara karşın küçük diyafram açıklıklarıyla arka planın detayları da yakalayabilir. Bu sorunu azaltmak için arka planı fotoğrafı çekilen objeden uzak bir mesafede konumlandırılmalıdır. Tüm yakın plan çekimlerde net alan derinliği azdır, bu yüzden odak noktasının iyi seçilmesi gerekir. Odaklama yaptığınızda odakladığınız alan tek bir noktada kalmaz, bunun yerine odak alanınızın yarısını merkezden yukarıdaki kısım diğer yarısını da merkezden aşağıdaki kısım oluşturur. Bu yüzden çektiğiniz fotoğrafta odaklanacak alan iyi belirlenmeli ve çekilen objenin fotoğraf makinesine en yakın kısmı yerine daha geniş bir alan, net alan derinliği içerisine sığdırılmaya çalışılmalıdır. 79

80 Son olarak, küçük alan derinliği yüzünden çekim sırasında fotoğraf makinesinin fotoğrafını çektiğiniz objeye mümkün olduğunca paralel olması gerekir; çünkü fotoğraf makinesi ve çekilen obje arasındaki minik bir açı bile beklenmedik bulanıklıklar yaratabilir. Küçük alan derinliğinin getirdiği tek avantaj, fotoğrafı çekilen objenin arka plandan kolaylıkla ayrılabilmesidir. Yakın plan çekimlerde arka plan genelde odak alanı dışında kalır ve bu sayede asıl obje güçlü bir şekilde ön plana gelir. Fotoğrafta manuel odaklama 80

81 Çektiğiniz fotoğrafların daha net olsun istiyorsanız, kontrolü elinize alın. Fotoğrafçılıkla uğraşanlara dijital fotoğraf makinelerinde mutlaka bulunmasını isteyecekleri özelliğin ne olduğu sorulsa, büyük ihtimalle birçok yanıt manuel odaklama olur. Son derece sofistike olan ve büyük bir başarıyla çalışan otomatik odaklama sistemleri uzun zamandır dijital fotoğraf makinelerinin bir parçası. Fakat bu sistemlerin başarısı, üreticilerin zaman içerisinde manuel odaklama özelliğini birçok üründen kaldırmalarına yol açtı. Buna karşın manuel odaklama bir fotoğrafçının fotoğraf karesi üzerinde tam kontrol sahibi olmasını sağlıyor ve dahası manuel odaklama birçok durumda otomatik odaklama ile elde edilemeyecek efektlerin yapılmasına olanak veriyor. Tüm bu avantajları sağlayan manuel odaklama seçeneklerinin son zamanlarda dijital fotoğraf makinelerinde daha fazla görülmeye başlanması sevindirici. Manuel odaklamaya ihtiyaç duyulabilecek durumlar ve manuel odaklama ile ilgili üç temel kategori (tam manuel, aģamalı manuel ve yapay manuel) bulunuyor. Yapay manuel olarak adlandırdığımız kategoride, sadece otomatik odaklama yapabilen bir fotoğraf makinesinin manuel odaklama için nasıl kandırılabileceğini bulabilirsiniz. Neden manuel odaklama? Manuel odaklama yakın zamana kadar sadece çok pahalı profesyonel makinelerde sunulan bir özellik haline dönüştü ve üreticiler manuel odaklama teknolojisinden ziyade görüntü kalitesi ve daha çok megapikselle ilgilenmeye başladı. Son zamanda bu trend tüketicilerin ve profesyonellerin fotoğraf makinelerinden daha fazlasını beklemeye başlamasıyla değişim gösteriyor. Dijital fotoğraf makineleri üreticileri ve pazarlayıcıların megapikseller yerine daha iyi camları, artan zoom oranlarını ve tabii manuel odaklama opsiyonunu ön plana çıkararak ürünlerini tanıttıkları söylenebilir. Bu trendler içerisindeki ilk ikisi daha keskin ve yakın fotoğrafların çekilmesine imkân verirken, manuel odaklama özelliğinin ilk bakışta (özellikle de otomatik odaklamanın ne kadar başarılı olduğu göz önüne alındığında) ne işe yarayacağı tam olarak anlaşılmayabilir. DüĢük ıģıkta çekim Otomatik odaklamanın dili olsaydı, karanlık ortamlara asla girmek istemediğini mümkün olduğu her an anlatmaya çalışırdı. Az ışıklandırılmış objeler veya mekânlar otomatik odaklamanın en az başarılı olduğu alanlardır. Işıklandırma yeterli olmadığında otomatik odaklama mekanizması ve dijital fotoğraf makinesinin programı çekilecek görüntü ile ilgili yeterli bilgi toplayamaz ve yeterli bilgi olmadığından odaklamayı tam olarak gerçekleştiremez. Bu tip durumlarda dijital fotoğraf makinenizin sürekli olarak aynı alanı yeniden değerlendirdiğini ve bir odak alanını 81

82 belirleyemediğini görebilirsiniz. Manuel odaklama fotoğrafçıya bu gibi durumlarda tam kontrol verir. Hareketli görüntüler Örtücü gecikmesi dijital fotoğraf makinelerinin önemli bir sorunudur. Örtücü gecikmesi yüzünden fotoğraf siz deklanşöre basar basmaz değil, bastıktan çok kısa bir süre sonra çekilir. Bu kısa anda fotoğraf makinesi pozlama, beyaz dengesi ve odaklama ile meşguldür. Fakat bu kadar kısa bir süre içerisinde bile fotoğrafınız için istediğiniz o mükemmel an kaçıp gidebilir. Odaklamanızı oluşacak görüntünün yerini tahmin ederek önceden manuel olarak yaparsanız, bu gecikmenin bir kısmını engelleyebilir ve istediğiniz görüntüyü alma şansınızı arttırabilirsiniz. Makrolar Objenizin yakın plan görüntülerini çekecekseniz, otomatik odaklamayla sorunlar yaşamanız olasıdır. Makro modunda çalıştırılan dijital bir fotoğraf makinesinin odaklama menzili son derece düşüktür. Bu yüzden manuel odaklama ile hem objenizi odak alanına daha kolay alabilir hem de alan derinliğini daha iyi belirleyebilirsiniz. Dijitallerde manuel odaklama seçenekleri Dijital fotoğraf makinelerinde üç ana odaklama kategorisi mevcuttur. Filmli fotoğraf makinelerinden dijitale geçiş sırasında üreticiler manuel odaklama konusunda yeni yöntemler geliştirmiştir. Bu yüzden filmli makinelere alışanlar için dijital dünyada manuel odaklama yapmak için biraz alıştırma gerekebilir. Tam manuel odaklama Tam manuel kontrol üç manuel odaklama kategorisinden birincisidir. Bu tarz manuel odaklama SLR tipindeki fotoğraf makinelerinde vardır. Odaklama işi objektif döndürerek yapılır. Bu tip odaklama sitemleri daha profesyonel fotoğraf makinelerinde bulunur. AĢamalı manuel odaklama Manuel odaklama yapabildiği söylenen birçok dijital fotoğraf makinesi bunu, dijital fotoğraf makinelerine özgü değişik bir yolla yapar. Bu tip fotoğraf makinelerinde bir menü içerisinden aşama aşama arttırılıp azaltılabilen odak mesafesi seçilir. Her ayardan sonra odak mesafesinin doğru seçilip seçilmediği LCD ekrandan görüntünün keskinliği incelenilerek belirlenir. Bu manuel odaklama yöntemi bir önceki kategoride anlattığımız yöntem kadar kontrol sağlamasa da odaklamayı manuel olarak yapmanıza imkân sağlar. 82

83 Yapay manuel odaklama Gerçekte böyle bir kategori olmasa da bu yöntemle manuel odaklama yapmak olasıdır. Dijital fotoğraf makineniz sadece tam otomatik odaklama sistemine sahipse, deklanşöre yarım bastığınızda fotoğraf makinesi izlediği görüntüye odaklanır ve bu odağı deklanşöre tam olarak basılana veya tamamen bırakılana kadar tutar. Böylelikle dijital fotoğraf makinenizi önce bir alana odaklayıp deklanşöre yarım basılı tutup makineyi bir başka yöne çevirip bir önceki odak alanını başka bir sahnede kullanabilirsiniz. Bu, özellikle makro fotoğraf çekimlerinde çok işe yarayan bir tekniktir. Manuel odaklamayla fotoğraf çekmek Manuel odaklamayla fotoğraf çekmenin birkaç zorluğu vardır, fakat bu zorlukların hepsi biraz pratik ile aşılabilir. Dijital fotoğraf makinenizin ayarlarını doğru yaparsanız ve görüntüyü fotoğraf içerisine doğru olarak yerleştirebilirseniz manuel odaklamayı bir avantaj olarak kullanabilirsiniz. HDR - High Dynamic Range Nedir? Bir fotoğrafta karanlık yüzey ile aydınlık yüzey arasındaki ışık farkı o fotoğrafın Dinamik Kademesini belirler. SLR veya DSLR makinaların algılayabileceği ışık şiddeti, belirli sınırlar içerisindedir ve bu değerdeki fotoğraflar LDR ( Low Dynamic Range ) olarak adlandırılır. Son yıllarda yapılan araştırmalar ve geliştirmeler sonucunda fotoğrafın dinamik kademesi programsal yoldan artırılmıştır. Fotoğraf makinesi ile kadrajımız içinde kalan ve farklı ışık değerlerine sahip bir karede hiçbir zaman dengeleme sağlayamayız. En parlak veya en karanlık bölge ne kadar optimize edilse de LDR sınırları içinde kalacağı için istenen neticeyi vermeyecektir. İşte bu noktada farklı ışık değerlerinin optimize edilmesi ve kadrajımız içinde kalan her noktanın (ister gölgede, ister ışıkta kalan yüzey ) patlama veya kararma yapmadan en iy şekilde algılanması için dinamik kadememizin yardımcı bir programla yükseltilerek işlenmesine HDR denir. Her fotoğraf HDR olur mu? Her fotoğrafı HDR olarak düşünemeyiz. En önemli unsur HDR fotoğrafta mutlak hareketsizliktir. Yani HDR yapacağımız fotoğrafta hareket eden objeler olmamalıdır. 83

84 Bir martı, bir vapur veya hareket eden insan HDR fotoğraf içine dahil edilmemelidir. Eğer illa dahil edilecekse fotoğraftaki boyutu oldukça küçük olmalı ki hareket unsuru algılanamasın. Rüzgarlı bir havada bir manzarayı HDR yapmak istersek, kadrajımızda rüzgarın etkisiyle sallanan bir ağaç dalları/yaprakları olmamalıdır. Buna karşılık gökyüzünde hareket eden bulutlar ile denizdeki dalgalar HDR ye ayrı bir güzellik katmaktadır. Buradaki hareketlenme farklı bir etki bırakmaktadır. Tarihi yapıların özellikle iç mekan çekimlerinde HDR çok büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Bu tür mekanlarda aydınlatma ya zayıf yada yoktur. Normal şartlarda iç dokuyu yansıtamayız. HDR ile her ayrıntı tek tek görünebilir hale getirilebilir. Tarihi bir kalıntıyı fotoğraflamak için binlerce kilometre gittiniz ve o kalıntı üzerine düşen ışık ters, işte bu noktada da imdadımıza HDR yetişmekte. Ters ıģığa rağmen HDR ile tüm detayları alabiliriz. Hangi fotoğraf makinası ile HDR çekebilirim? Dijital tüm fotoğraf makinalarıyla HDR yapabilirsiniz. İster kompakt ister DSLR, yeter ki RAW veya JPEG çekim yapsın. HDR için neler gereklidir? 1) DFM ( dijital fotoğraf makinası ) 2) Tripod 3) Kablo deklanşör veya uzaktan kumanda 4) Çekilen kareleri işlemek için program Tripod olmadan çekim yapılamaz mı? Tüm profesyonel fotoğrafçılar ister gece ister gündüz çekim yapsın her şartta Tripod kullanırlar. Gün ışığında diyelim 4000 enstantane de Tripod suz bit fotoğraf çektiniz. Eğer bu fotoğrafı internet ortamına boyutunu küçültüp atacaksanız sorun yok, ama büyütüp herhangi bir dergi veya afişte kullanacaksanız bu kadar yüksek bir enstantanede dahi fotoğrafın nasıl titremiş olduğuna tanık olacaksınız. Aynı bu fotoğrafı tripod la ve tripod olmadan çekin ve her ikisini %100 büyüterek netliğe bakın, ne demek istediğimi daha iyi anlayacaksınız. Kaldıki HDR için peşpeşe 3 veya daha fazla kare çekilmesi gerektiği için, tripodsuz bu kareleri eşlememiz çok çok zor hatta imkansızdır. Tripod un olması da yeterli olmayıp kesinlikle deklanşör kablosu veya kumanda ile çekimi gerçekleştirmeliyiz ki makina üzerindeki deklanşöre basma esnasındaki titremeyi yansıtmayalım. DSLR kullanıcıları için bir tavsiyede pozlamayı Bracket ile yapmalarıdır. 84

85 HDR çekime Başlama : HDR, 3 veya daha fazla karenin özel bir programla birleştirilmesi sonucu oluşturulmaktadır.tek kareden de RAW olmak şartıyla HDR yapılabilir. Standard olan 3 kare ile HDR yapmaktır. 3 kare -2, 0, +2 pozlama değerine göre alınır. Işığın şiddetine ve karanlık yüzeylerin algılanabilmesine göre birer stop veya + pozlama ilaveleriyle çekim devam ettirilir. AĢağıda takip edilecek sıra belirtilmiģtir. 1) Tripod kurulur ve makina üzerine sabitlenir 2) Kablo deklanşör veya kumanda hazır hale getirilir 3) Ortamın ışığına göre enstantane ve duruma göre diyafram ayarı yapılır. (Diyafram her ayrıntıyı net almak istersek rakamsal olarak yüksek değere alınır, belirli bir noktayı net diğerlerini flu yapmak için ise rakamsal olarak düģük bir değer alınır.) 4) Otomatik netleme yapılır ve makina Manuel netlemeye alınır. ( Manuel netleme yapmayan makinalar otomatik ayarı kullanmaya devam etsin.) 5) HDR nin baş derdi noise olduğu için ISO mümkün olan en düşük değere alınır (ISO 100 gibi). 6) Bracket kontrol olan makinalarda -2, 0, +2 pozlama yapacak şekilde 3 lü Bracket e alınır ve 3 kare çekim peş peşe gerçekleştirilir. 7) Bracketsiz çekimde enstantane el ile ayarlanır. İlk kare 0 (sıfır) pozlamada, diğer iki kare -2 ve +2 poz değerinde çekilir. 8) Eğer -2 stop aşağıda gerçekleştirdiğimiz pozlama karanlık noktaları hala aydınlatmadıysa birer stop daha düşürerek en karanlık noktanın da rahat görülebilir olması sağlanır. Bu kural +2 stop pozlamada en aydınlık nokta içinde geçerli olup birer stop daha artırılarak çekim yapılır. HDR sadece 3 kareden müteşekkil olmayıp 5 veya daha fazla kare çekimle de gerçekleştirilebilir. 9) Çekimler en iyi sonucu alabilmek için RAW formatında olması tercih sebebidir. Eğer DFM nizde RAW formatı yoksa JPEG çekimde uygulanabilir. 85

86 HDR ĠĢleme : 3 veya daha fazla kare çekim gerçekleştirildikten sonra sıra geldi bu fotoğrafları dijital ortamda birleştirmeye. Bunun için piyasada en fazla tercih edilen ve kolay kullanımıyla göz dolduran Photmatix Pro yu anlatmak istiyorum. Photomatix Pro ile tek kareden 3, 5 veya 9 kare gibi çekimlere kadar HDR yapmak mümkün. Tek kare HDR sadece RAW formatını desteklemekte olup aşırı noise oluşturduğu için tercih edilmemektedir. İşlem sırasına göre işleme şöyle gerçekleşmekte ; 1) Photomatix Pro (internetten bu programı rahatlıkla indirebilirsiniz.) programını açın. 2) JPEG formatındaki fotoğraflar için FILE > Open seçeneklerinden, RAW formatı için ise HDR > Generate seçeneklerinden yükleme yapabilirsiniz. 3) Her iki açma metodunda karşımıza Browse ( gözat) seçeneği çıkacak ve buradan HDR yapmak istediğimiz fotoğrafları seçerek OK tuşuyla onaylarız. 4) Photomatix seçilen kareleri bir kaç dakika içersinde birleştirmeye başlayacak. Birleştirme bittiğinde HDR formatında bir kare karşımıza çıkacaktır. Ham olan bu HDR kare sizi şaşırtmasın. Asıl şimdi başlıyor Tone Mapping ile ince işleme. Üst menüden HDR > Tone Mapping seçildiğinde karşımıza Tone Mapping bölümü gelecektir Bu bölümdeki ayarlar çok dikkatli yapılmalı ki sonucunuz iyi çıksın. En ideal ayar metodu Detail Enhancer seçeneğidir.bu seçenekteki ayarlar ile ilgili düğmeleri sırasıyla açıklayalım ; Strenght : HDR nin gücünü ve ana kontrastını ayarlamak için kullanılır. Color Stauration: RGB Renk doygunluğunu ayarlama Light Smoothing : Işık sapmalarını yumuşatma. ( keskinliğe de etki edecektir unutmayalım) Luminosity : Ana ışık şiddetini ayarlama, gölge kısımları dengeleme Micro-contrast : Detayları vurgulamak için kontrastı ayarlama Micro Smoothing : HDR esnasında oluşan noise ları düzenleme ve detayları dengeleme White Clip : Beyaz kırpma, beyaz dengesini düzenleme Black Clip : Siyah kırpma, siyah dengesini düzenleme 86

87 Ayarlar dengeli bir şekilde ve aşırıya kaçmadan yapılarak OK butonuna basılır ve FILE > Save as ile istenilen bir yere fotoğrafımız JPEG formatında kaydedilir. Photomatix programında yapılan HDR lerde kahverengi veya mavi ton ağırlıklı bir sonuç elde edilmektedir. Zamanla HDR programları bu hataları düzeltecektir elbette ama biz bu küçük hataları Photoshop da renk filtreleri veya Selective Color seçeneği ile düzeltebiliriz. Bu düzeltme en iyi sonucu elde etmek için gereklidir. Bir hatırlatma daha, renk doygunluğu Photmatixde maksimum verilmemeli, düşük seviyede tutulup sonradan PS de Saturation ile oynamak daha iyi netice verecektir. Tone Mapping de yapılan bariz hatalar ise Light Smoothing, Micro Contrast ve Strenghtin aşırı uçlarda kullanılması sonucu oluşan renk sapmaları ve hatlarda oluşan kontür izleridir. Bunlardan mümkün olduğunca kaçınmalı ve dengeli bir ayar kullanmalıyız. Örneğin bir bina ve gökyüzü düşünün. Gökyüzünde bulutlar kararmış ama binaya yakın kısımlarında beyaz bir şerit hakim. İşte size bariz bir hata. Gökyüzü tonlamada yapılan ayarlama ile yumuşak bir geçişe sahip olmalıdır. Ve Black Clip e aşırı yüklenmeyip gereksiz kararmalardan kaçınılmalıdır. Aşırı tonlamadan her zaman kaçınmalıyız. Bu tür etkiler fotoğrafın değerini öldürmektedir. Profesyonel kişilerin yerli veya yabancı sitelerde çok güzel örnek HDR fotoğraflarını bulabilir ve bunları inceleyerek kendinize bir yol çizebilirsiniz. 87