Öðrenci Projelerinin Önemi

Transkript

1

2

3

4 4 arýyorum arýyorum Öðrenci Projelerinin Önemi Devir proje devri, üretim devri, kalkýnma ve geliþme devri. Zaman mücadele zamaný, azim zamaný ve baþarý zamaný. Öðrenci projelerinin son yýllardaki artýþý ve baþarýlarý Türkiye nin de bu alanlarda geliþeceðinin göstergesi. Temelden baþlýyor herþey çünkü. Bilinçli bir nesil yetiþiyor ve bu nesil daha nice nesillere örnek olacak, deneyimler katlanacak, aktarýmlar çoðalacak, genç ve yaratýcý giriþimciler artacak. Ancak sanýyorum bir süre sorunlarla da karþýlaþýlacak. Gençlerin bu bilincine henüz sahip olamamýþ büyüklerimiz de var. Bu büyüklerimizin yerini biz gençler aldýkça, iþte esas kalkýnma, esas geliþim, esas yenilikçilik o zaman gösterecek kendini. Gurur duyuyoruz. Güneþ arabalarýmýzla, insansýz hava aracýmýzla, hidrojenle çalýþan arabamýzla ve bütün öðrenci projeleriyle. Hayalde de olsa gurur duyuyoruz. Bu projeler artacak, örnek olacak ve geliþecek. Yarýþma odaklý olmaktan çýkacak ve toplum yararý için kullanýlmaya baþlayacak. Projeler baþka projeleri doðuracak. Ýþte mücadele, iþte yenilikçilik, iþte yaratým ve iþte üretim. Tüm takýmlara teþekkürler. Celal Þengör Tam bu sýrada okulumuz öðretim üyelerinden Prof. Dr. Celal Þengör ün konuþmalarý geliyor akýllara. Bu baþarýlardan memnun olduðunu ve öðrencilerin kalitelerini tekrar gözden geçirdiðini düþünüyorum. Eminim bir süre sonra baþarýlý ekiplere bir teþekkür mektubu yazacaktýr. Celal Þengör, geçen ay burada da yazdýðýmýz, basýnda çýkan konuþmalarýna açýklýk getirdi. Yolladýðý mektup bizim de kafamýzdaki karýþýklýðý, tam da beklediðimiz gibi giderdi. Ancak tek sorun bunlar deðil. Bir yandan da bakýyoruz ve üniversite kalitesinin yeterli düzeyde olmadýðýný görüyoruz. Acý ama gerçek. Ancak yapacak birþeyler var. Yapýlacaklarý öðrenciler, hocalarla beraber yapacaklar. Celal Hoca bu konuda bize söz de verdi. Ýlgili mektubu 3. sayfaya koyuyoruz. Her öðrencinin o mektuptan çýkaracaðý paylar olacaktýr. Celal Hocamýza, üniversitenin yerinin nasýl olacaðý konusunda somut adýmlar atmayý teklif ettik. Hocamýzýn zaten bu konuda çok çalýþmalarý var. Bizler de öðrenciler olarak ortak çalýþmalar yapmayý istiyoruz. Celal Hocamýzýn yaklaþýmý her zamanki gibi genç düþünceli ve ilerici oldu. Çok bir süre sonra somut adýmlarýmýzý atacaðýz. 3. sayfada yer alan Celal Þengör ün mektubunun ardýndan hocamýza bir yanýt yazdým. Yazýda, öðrencilerdeki özgüven eksikliðinden ve bunun saðlayacak koþullarý hocalarýn yaratabileceðinden bahsettim: Ancak þöyle bir durum da var; pek çok dernekte, oluþumda hep gençlerin öncü olmasý istenir. Her sorunun gençlerle çözüleceði sürekli vurgulanýr. Bunlar olur da gençlere pek de söz verilmez nedense. Ýnisiyatif almalarý saðlanamaz hiç. Tüm yüreðimle inanarak söylüyorum ki, Türk öðrencisinin müthiþ bir potansiyeli var her konuda. Yeter ki büyüklerimiz önümüzü açsýn, bize özgüven versin. Bu olduktan sonra herþey yoluna girecektir. Somut çalýþmalara baþlanmasýnýn gerekliliðini ve bu konuda bir oluþumun da baþlatýlabileceðini, sürekli geliþen, yenilenen ve yaratýcýlýðýn ön planda olduðu bir yapý ile öðrencileri, daha hazýrlýk sýnýflarýndayken bu çalýþmalara katýlýmlarý teþvik edilebileceðini söyledim. Bu yazýya Celal Hocamýzdan gelen yanýtý olduðu gibi aktarýyorum: Sevgili Fatih, Ben sizlerle çalýþmaya her zaman hazýrým. Sizler benim önderim olacaksýnýz, çünkü sizler öðrencisiniz ve sorunlarýnýza ve bizim sorunlarýmýza benden çok daha egemensiniz. Sizin özgüven sorununuz olmamalý. Siz gençsiniz, demek ki kafanýz bizden çok çalýþýyor. Buna kesin olarak inanýnýz. Sana bir olay anlatayým: Evelsi gün ODTÜ fizik profesörlerinden, Türkiye'nin en önde gelen bilim adamlarýndan biri olan Namýk Pak'ýn torunu bizdeydi. 8 yaþýnda Türkçe ve Fransýzca'yý ayný kolaylýkla konuþan bir çocuk. Benim Louvre Müzesinden aldýðým bir gümüþ kürecik vardý. 16.yüzyýlda yapýlmýþ bir kürenin modeli. Ben onu bir globus modeli olarak almýþtým. Yiðit, bu modeli eline aldý, ekvator çevresindeki ek yerine baktý ve küreyi iki eliyle kavrayýp þak diye açýverdi. Meðer küre bir kutuymuþ! Kendimi ne kadar salak hissettiðimi tahmin edersin. 8 yaþýndaki Yiðit, benim önyargýarýma sahip olmadýðý için küreye benim baktýðýmdan bambaþka bir gözle bakýp, çocukluðunun verdiði cesaretle kutuyu açýverdi. Atatürk niçin devletimizi ve ulusumuzu sizlere emanet ettiydi? Sizlerin kaçýnýlmaz olarak yaþlýlardan daha akýllý, daha cesur ve en önemlisi daha özverili olabileceðinizi biliyordu. Ben öðrencilerimden çok þikayetçiyim. Ama onlarýn aptal olduklarýný sanmýyorum. Öðrencinin umursamazlýðýnýn, tembelliðinin nedeni ümitsizliktir. Bizlerin yarattýðý bu feci ortamýn verdiði ümitsizlik. Türkiye'de hangi üniversite üniversiteye benzer? Binalarý bile çirkin. Bu ortam öðrenciyi bedbinliðe, ümitsizliðe, darlýða itiyor. Bir de ekonomik güçlükleri kat! Bu ortadan kalkýnca benim sýfýr verdiðim her öðrencinin benim öðrettiðim konularý benden daha iyi yapacaklarýna en küçük bir kuþkum yoktur. Benim her yazdýðýmý istediðin gibi kullanabiliirsin. benimle her konuþmak istediðin zaman da ben emre amadeyim. Benim birincil görevim araþtýrma yapmak, onun hemen ardýndan da sizinle konuþmak gelir. Pek çok seviglerle, Celal Bu konuya Eylül sayýmýzdan itibaren daha ayrýntýlý ve geniþçe yer vereceðiz. Tüm ÝTÜ lülerin fikirleri bizim için çok önemli. Fikir, öneri ve eleþtirilerinizi gazete@itu.edu.tr adresine yollayarak bu konuda paydaþ olmaya baþlayabilirsiniz. Bununla birlikte okulumuzun ender hocalarýndan Prof. Dr. Nüzhet Dalfes ile de birkaç görüþme gerçekleþtirdik. Nüzhet Hocamýzýn olaðanüstü düþünceleri var. Özellikle yerleþke yaþamý ile ilgili. Ayný zamanda Nüzhet hocamýzýn yönlendiriciliði ile, Arýyorum ÝTÜ Gazetesi olarak ortak bir çalýþmaya da hazýrlanmaktayýz. Bunu da ilerleyen sayýlarýmýzda sunacaðýz. Fatih Avcý ÝTÜ Basýn Yayýn Kulübü Arýyorum ÝTÜ Gazetesi, Süreli Yayýn, ISSN: Ýstanbul Teknik Üniversitesi Adýna Yayýn Sahibi Prof. Dr. Erkin Nasuf, Genel Yayýn Yönetmeni Y. Doç. Dr. Beyza Taþkýn Yayýn Danýþmanlarý: Prof. Dr. Fuat Anday, Prof. Dr. Bihrat Önöz, Doç. Dr. Yüksel Güvenilir Yayýn Kurulu: Fatih Avcý, Ufuk Sevim, Ufuk Çavuþ, M. Bahadýr Kýlýnç, Yusuf Güngör, Hatice Gökcan, Ömer Elmasrý, Gökhan Onuþ, Burcu Albayrak, Melike Özkan, Þeyda Hatiboðlu, Sefa Demir, Cansev Baydar, Ufuk Y. Þiþli, Leyla Iþýk Çelebioðlu, Ilgýn Yýldýz, Gülen Uncu, Güven Çalýþkan, Emrah Deniz, Gökhan Gürlen, Engin Kesgün, Merve Biçer Baský: Cenkler Matbaa, ÝTÜ Basýn Yayýn Kulübü Arýyorum ÝTÜ Gazetesi Öðrenci Ýþleri Otomasyonu Binasý, Giriþ Katý ÝTÜ Ayazaða Yerleþkesi Maslak-Ýstanbul gazete@itu.edu.tr Tel: Faks:

5 arýyorum CELAL ÞENGÖR arýyorum 5 ÖÐRENCÝLERE SESLENÝYOR Üniversitemiz öðretim üyelerinden Prof. Dr. Celal Þengör, geçtiðimiz aylarda yaptýðý konuþmalara gönderdiðimiz yanýtlara hoþ bir mektupla karþýlýk verdi. Bu mektubu, hiçbir yorum yapmadan yayýnlýyoruz. Üniversite kalitesi, öðretim elemaný niteliði ve öðrencilik beklentileri ile ilgili önümüzdeki aylarda somut çalýþmalar baþlatmayý planlamaktayýz BÝR ÖNCEKÝ SAYFADAN BAÞLAYINIZ Sevgili Fatih, Ben istifa niyetimi, Hülya Avþar olayýný duymadan önce sayýn ve sevgili rektörümüze bildirmiþtim. Nedeni de, ÇOK YAVAÞ olarak verdiðim ELEMANTER bir dersten beþ master öðrencisinin sýfýr almalarý olmuþtu. Bu öðrenciler en basit birinci sýnýf bilgisinden bile mahrumdular. Ancak bu durum asla bu öðrencilerle sýnýrlý deðildir. Birkaç istisna ile benim son yirmibeþ yýlda karþýlaþtýðým öðrenci bilgi düzeyi hep bu idi. Ben bunu anlatýrken, rektör yardýmcýsý Haluk Bey Avþar olayýný anlattý. Ben bunu daha sonra gazetecilere yalnýzca tek bir cümleyle naklettiydim. Ama basýnýmýz iþin bu tarafýný sevdi her ne hikmetse ve öne çýkardý. Bu da zaten halkýmýzýn genel kültür düzeyi ve tercihleri hakkýnda bir fikir veriyor. Öðrencilerin feci durumundan sorumlu olanlarýn baþýnda aileler ve Milli Eðitim Bakanlýðý geliyor. Aileler çocuklarýna bilginin deðeri yerine diplomanýn önemini aþýlýyor. Milli Eðitim Bakanlýðý da çocuklarýn bilgi edinmemesi için nedereyse elinden geleni yapýyor. Bu 1946'dan beri böyle. Üniversiteler ise öðretim üyesi kalitesini asla yükseltmedikleri, bil'akis düþürdükleri için suçlular. Ben sýk sýk Türkiye'de üniversie olmadýðýný Prof. Dr. Celal Þengör yazýyorum. Bunu burada üstüne basa basa tekrar edeyim. Hangi üniversite fýrt-zýrt af kanunu çýkaran bir Meclis'in kararlarýný kabul edebilir? Hangi Üniversite kendi bütçesini nasýl ve ne zaman harcayacaðýna baþkalarýnýn karar vermesine göz yumabilir? Hangi üniversite bilimsel yükseltmelerine hukuk mekanizmasýnýn karýþmasýna katlanabilir? Hangi üniversite bilimsel yayýn yapmak þartlarýný uygar ülkelerde býrakýn kabul edilmesini, düþünülemeyecek seviyelere düþürmeye teþebbüs edebilir? Hangi üniversite yýllarca araþtýrma yapýp bunu uluslararasý saygýn dergilerde, kitaplarda yayýmlamayan hocalara tahammül edebilir? Hangi üniversite yýlda en az beþ-on uluslararasý atýf alamayan hocalarýný doçent, profesör yapmaya göz yumabilir? Ve hangi üniversite öðrencisi bunlarý yapmayan bir kurumun öðrencisi olmaya katlanabilir? Siz sevgili öðrencilerimiz, kaçýnýz, size ders veren hocalarýnýzýn araþtýrma geçmiþlerini araþtýrdýnýz? Kaçýnýz yanýnda yüksek lisans veya doktora yapmak istediðiniz hocanýzýn yayýn listesini incelediniz? Kaçýnýz bütün Türk üniversitelerinde acýnacak durumda olan kütüphanelerden yüksek sesle þikayetçi oldunuz? Kaçýnýz kütüphanelerin gece yarýsýna kadar açýk kalmasýný, Pazar günleri de kapanmamasýný istediniz? Kaçýnýz pek çok üniversitede atýl duran laboratuar aletlerinin kullanýlmamasýndan þikayetçi oldunuz. ÝTÜ'lüler ÝTÜ'de bulunan üç elektron mikroskobundan kaçýnýn çalýþtýðýný biliyorlar mý? Bunun cevabýný ben burada vermeyeceðim. Araþtýrýnýz ve öðrendiklerinizin nedenlerini de araþtýrýnýz! Eski Ýstanbul Üniversitesi Retörü Prof.Dr. Kemal Alemdaroðlu, bana bir seferinde kendisine üniversitenin bir kütüphanesinden 9000 kitabýn eksik olduðunun söylendiðini anlatmýþtý. Bu eksikleri bulabilmek için üniversite çapýnda haber gönderilmiþ. Geriye ayný kütüphanenin alýndýðý kaydedilmemiþ kitabý gelmiþ ama bunlarýn içinde eksik olan 9000 kitap yokmuþ! Hangi üniversite böyle bir skandala tahammül eder? Geçen hafta Cumhuriyet Bilim Teknik Türkiye'de yaratýcýlýk kýrmýzý alarm veriyor diye bir haber yaptý.gerçek üniversitenin olduðu bir ülkede bu olabilir mi? Ülkemizde saygýn bir Rektör bilgili hukukçularýn yanlýþ ve eksik bulduklarý (ve pek çok gözlemcinin tamamen siyasi olduðunu haykýrdýklarý) nedenlerle yaka-paça hapse atýldý. Hangi öðrenci kuruluþu buna karþý sesini yükseltti, nümayiþler yaptý? Hangi öðrenci gidip bu iþe dahli olduðu çok saygn bir yabancý gazete tarafýndan ima edilen Milli Eðitim Bakanýný protesto etti? Hangi öðrenci okuduklarý lise kitaplarýndaki rezillikler kendisine bildirildiði halde kýlýný kýpýrdatmayan ayný bakanýn görevden alýnmasý için imza toplamaya baþladý? Üniversite, adýný üniversite koymakla olmaz. Üniversite olmanýn gerekleri vardýr. Bu gerekleri öðrenelim ve hep birlikte yerine getirmeðe çalýþalým. Ben ÝTÜ'de hocalýk yapmaya daha lisedeyken özenmiþtim ve tahsilimi bitirince baþka hiçbir seçeneðe bakmadan doðruca buraya geldim. ÝTÜ son yirmibeþ yýlda bana çok iyi baktý, beni hep el üstünde tuttu. Benim þikayetim ÝTÜ'den deðildir. Benim þikayetim Türkiye'nin eðitim, öðretim ve araþtýrma yapýsýnýn tamamýndandýr. ÝTÜ'de gördüðüm eksiklik ve yanlýþlar tüm üniversitelerimizde vardýr ve giderilmedikleri takdirde ülkemizin çöküþüne neden olacaklardýr. Bunlarý gidermek hepimizin görevidir. Bu büyük fedakarlýklar gerektirir. Bu fedakarlýklarý yapmaya gerçekten hazýr mýsýnýz? Benim istifa niyetimin nedeni, kendimi içinde bulduðum büyük yalnýzlýktýr. Hepinize hakkýmda söylediðiniz güzel sözler için teþekkür eder, birlikte ülkemizde gerçek üniversiteler oluþturmak için mücadele edebileceksek, ayrýlmayý asla düþünmeyeceðimi bilmenizi isterim. A.M. Celal Þengör

6 6 arýyorum bilim ve teknoloji ARIBA LAR ÞAMPÝYON Ýki haftada 9 kupa TÜBÝTAK - Bilim ve Teknik Dergisi tarafýndan düzenlenen ve Temmuz 2006 tarihlerinde Ýstanbul da gerçekleþtirilen "Formula G - Güneþ Arabalarý Yarýþý Türkiye Þampiyonasý"nda Ýstanbul Teknik Üniversitesi'nin (ÝTÜ) güneþ enerjili taþýtlarý ARIBA birinci, ARIBA 2 ikinci oldu. 6-9 Temmuz 2006 da Ýzmir de gerçekleþtirilen yarýþmalarda ise ARIBA yine birinci, ARIBA 2 ise üçüncü olmuþtu. Ýki yarýþmanýn yarý finallerinde de derece alan takým, Özgün Tasarým Ödülü ile birlikte toplam 9 kupaya sahip oldu Biz daha iyisini yapana kadar en iyisi bunlar! Ýlki 30 Aðustos 2005 te Ýstanbul Park ta yapýlan yarýþmanýn ikincisi bu yýl iki aþamada yapýldý. 6-9 Temmuz 2006 da Ýzmir de yapýlan Ege Kupasý Þampiyonasý na 31 takým katýldý. Final yarýþmasý sonucu birinci olan ARIBA Ege Kupasý sahibi olurken, ARIBA 2 üçüncü oldu. Ýkinciliði ise Sakarya Üniversitesi nin aracý Saguar aldý. Ýstanbul Park ta düzenlenen Türkiye Þampiyonasý na ise 36 finalist takým katýlmaya hak kazandý. 22 Temmuz 2006 Cumartesi günü yapýlan final yarýþmasýnda ARIBA birinci olurken, ARIBA 2 ikinci oldu. Üçüncülüðü ise Yýldýz Teknik Üniversitesi nin aracý aldý. ARIBA, ayný zamanda Özgün Tasarým Ödülü ile de ödüllendirildi. ÝTÜ Güneþ Arabasý Ekibi, Ýzmir de 4, Ýstanbul da 5 kupa sahibi olarak bir rekora daha imza atýý. Ýstanbul Park ta düzenlenen yarýþma 22 Temmuz Cumartesi günü saat da baþladý. Toplam 30 tur hakkýnýn tanýndýðý yarýþmaya hýzlý baþlayan ekipler, sonraki turlarda yavaþladý. ARIBA ve ARIBA 2 yarýþmaya en baþýndan beri ayný performansla devam ettiler. Birkaç tur sonra yalnýzca birbirleriyle yarýþan ARIBA lar en iyi tur zamanýna sahip oldular. Yarýþmayý üçüncü sýrada bitiren ODTÜ ise ceza alarak üçüncülükten men edildi. Böylece Yýldýz Teknik Üniversitesi nin Barracuda adlý aracý üçüncülüðe yükseldi.

7 bilim ve teknoloji arýyorum 7

8 8 arýyorum bilim ve teknoloji ÝTÜ Güneþ Arabasý ekibi ve þampiyonluk hikayesi bu iþ bizi aþar derdik Bu projeye baþlarken ortaya böyle bir ürün çýkacaðýný bilseydik, bu iþ bizi aþar derdik! Sorunlar büyüdükçe tecrübemiz artýyor, tecrübemiz artýkça göðüs germemiz kolaylaþýyor. Yeter ki azminiz olsun ve çalýþýn! diyor Arýba Ekibi. Herþeyi açýklýyor bu sözler. Baþarmak için çalýþmak, azmetmek, mücadele etmek gerek. Bahsettiðimiz ve bahsedeceðimiz bütün öðrenci projelerinin ortak noktasý bu. Bu, ayný zamanda dünyanýn bütün baþarýlý projelerine imza atanlarýn ortak noktasý. Bu takým bunlarý yaptý ve þimdi þampiyon oldular; iki haftada 9 kupa getirdiler ÝTÜ ye. Arda Tüysüz, Kaan Titiz ve Ali Yýldýrým la ÝTÜ Güneþ Arabasý; baþlamak ve baþarmak üzerine... Bir proje var. Üniversite yýllarýndaki öðrencilerin gerçekleþtirdiði projeler var. Arýba'ya da böyle bir proje olarak baþladýnýz ve projeyi baþardýnýz. Proje süreci ile ilgili genel bir deðerlendirmenizi alabilir miyiz? K. T. : Öncelikle bütün arkadaþlarýmýz adýna da teþekkür etmek isteriz; bu disiplinlerarasý bir projeydi. Elektrik Elektronik Fakültesi ile birlikte Makina ve Uçak Uzay Bilimleri Fakültesi nden arkadaþlarýmýz arabanýn yapýmýnda büyük rol oynadýlar. Öncelikle þunu söyleyebilirim, projede çalýþan kiþilerin planlý ve programlý bir þekilde adým adým çalýþmalarý gerekiyor. Yýlgýnlýklar olabilir; aksaklýklar, terslikler olabilir. Bu tersliklerin olmasý doðaldýr. Bu terslikler oluþtuðunda bunlarýn çözülmesi için çabalanmalýdýr. Böylece adým adým proje gerçekleþir, azimli ve kararlý bir þekilde ilerlenirse. Projeye dahil olan kiþilere çok fazla deneyim katar bu çalýþmalar. Bu projenin bilimsel boyutunun dýþýnda sosyal boyutu da var. Farklý fakültelerden ortak çalýþma yaptýðýnýz arkadaþlarýnýz oluyor bu sayede. A. Y. : Öðrencilerin böyle projelere girerken farklý motivasyonlarý olabiliyor. Benim bu projeye girmem ve kalmamla ilgili amaçlar farklý olabiliyor. Ama bu amaçlar için koþunca çok güzel ürünler çýkabiliyor. Farklý amaçlar ortak bir amaçta toparlanýyor. Staj yeri bulmak için girebilirim, mezun olduktan sonra iyi bir iþ sahibi olmak için girebilirim, ülkemin geliþmesi için böyle bir projeye kalkýþabilirim... Hedefler farklý ama amaç bir olunca güzel bir ürün çýkýyor. A. T. : Yaklaþýk otuz kiþi ile çalýþtýk bu projede. Otuz kiþinin amaçlarýnýn ortak bir noktasý vardý ve bu projeyi gerçekleþtiren de bu oldu. Ýyi bir ekip ruhu yakalandý ve bu proje çýktý ortaya. Öðrencilik yýllarýnda yapýlan projelerin önemine nasýl bakýyorsunuz? Öðrencilere buradan mesaj vermek gerekirse ne demek istersiniz? A. T. : Ben dördüncü sýnýfta laboratuvarda asistanlýk yapan yirmi kiþiden biriyim. Bu asistanlarýn içerisinde elektrik laboratuvarýna katkýda bulunulmasý istenen üç kiþiden birisiyim. Piyasaya çýkýnca "Bu iþi yaparým." diyecek kadar özgüvenim var. Mühendislik "problem çözme"dir. Mühendislik eðitimi ise problem çözmenin öðretilmesidir. Problemler oluþur ve mühendisler bu problemleri çözer. Dört yýllýk lisans eðitimi boyunca ne kadar çok mühendislik problemi çözmeyi öðrenirseniz, o kadar iyi mühendis olursunuz. Dört yýl boyunca aldýðýmýz yaklaþýk yüz elli üç kredinin bize çözdürebileceði problem sayýsý bellidir. Bizim yapmamýz gereken buna ekleyebildiðimiz kadar çok problem ekleyip çözmektir. Tecrübelerimize dayanarak bunun iþe yaradýðýný söyleyebilirim. K. T. : Ben de Arda'nýn birikimimizi geniþletme konusunda söylediklerine katýlarak þunlarý eklemek istiyorum. Mühendislik adayý bir insanýn mühendislik yaþamýný da reklendiren birþey bu. Ben bir elektrik mühendisi adayý olarak, yeri geldiðinde mekanik iþlerle uðraþmanýn öðretici ve ayný zamanda eðlendirici olduðunu düþünüyorum. Okulda öðrenilen teorik bilgilerin pratikteki uygulanýrlýðýný görmek çok faydalý. Karþýlaþýlan problemlerin çözülmesi de ayrýca zevk verici bir olay. A. Y. : Türkiye'nin, teorik çalýþmalarla pratiði bir arada yürütebilme imkaný yok. Burada öðrenciler özveri göstererek bu iþleri öðrenmeye çalýþmalý. Öðrenciler giriþken olursa kimse engel olmayacaktýr. Öðrencilerde bazý çekinceler var; notum düþer gibi. Benim bu projeye girdikten sonra ortalamam yükseldi. Araþtýrma yaparken çoðu konuyu öðreniyorsunuz, isteyerek ya da istemeyerek. Bu çalýþmalarýn derslere de büyük yansýmalarý oluyor. Bu proje baþlarken önünüzde bir model var mýydý? Bu özgüven nereden geldi? Bu tür zor projeleri öðrencilerin yapýlabileceðini kanýtladýnýz. Sizi model alan projeler oldu. Fotoðraflar: Arýba Arþivi

9 bilim ve teknoloji Daha da artacak bu projeler. Böyle bir modele sahip öðrenciler için neler tavsiye edersiniz? Yaþadýðýnýz zorluklar neydi? A. Y. : Biz bu projeye baþlarken ÝTÜ'de böyle bir proje yoktu diye biliyoruz. Bu projeye kalkýþmamýzý, heyecanlanmamýzý saðlayan en büyük etken, büyük bir proje olduðunu, çok zor olduðunu bilmememizdir. Bu projeye baþlarken ortaya böyle bir ürün çýkacaðýný bilseydik korkardýk, bu bizi aþar derdik ki baþlarken ikinci sýnýftaydýk. Biz o aþamada böyle zor ve büyük bir porje olduðunu bilseydik kalkýþmazdýk. Toplandýk, yaparýz dedik. Ýþler detaylanýnca yavaþ yavaþ zor olduðunu hissettik, eksiklerimizi farkettik. Ama bir süreden sonra geri dönüþ olmuyor, projeye sýký sýký baðlanýyorsunuz. K. T. : Adým adým, basamak basamak ilerliyorsunuz. Bu aþamalarda sorunlar çýkýyor. Ýlerledikçe sorunlar artýyor. Sorunlar büyüdükçe sizin tecrübeniz de artmýþ oluyor ve o sorunlara göðüs germeniz kolaylaþýyor. Yeter ki azminiz olsun ve çalýþýn. A. T. : Baþlarken bizi neyin beklediðini bilseydik en baþtan dönerdik, denildiði gibi. Dedik ki araba yapacaðýz, bunun için dört tane tekerlek lazým. Dört tekerleði yan yana koyunca bunlarý baðlamak için birer tane mile ihtiyacýmýz olduðu ortaya çýktý. O mil için süspansiyon sistemi, mukavemet hesabý, onun için bilgisayar programý, o programýn çalýþmasý için gerekli güçlü bilgisayar v.s. diye ayrýntýlar belirlendi. Çünkü ilk baþta yapýlacak iþin tamamýný düþünüp, ben þunu yaparým bunu yapamam diye düþünmemelisiniz. Çünkü proje içerisindeki bilgi ve deneyim geliþimini göz ardý etmiþ olursunuz. Eðer ekip projeye baþladýðý günkü halinde olsaydý bu araba olmazdý. Çalýþmaya baþladýðýnýz zaman kendinizi tahmin edemeyeceðiniz bir hýzla geliþtirdiðiniz için, yapamam dediklerinizi yapabiliyorsunuz. Bence buradan çýkarýlacak en önemli ders bu. Bu proje çalýþmalarý için dýþarýdan gelen maddi destekler önemli bir bölümü kapsýyor. Bu destek sürecinden bahsedebilir misiniz? Nasýl geliþti? A. Y. : Bu tarz projeler çok ciddi maliyetlere mal oluyor. Yurtdýþýndan aldýðýnýz çok parça oluyor. Bu kýsýmda çok zorlandýk. ÝTÜ'nün adýnýn bize piyasada çok avantaj saðladýðýný düþünüyorum. Çok profesyonel çalýþan þirketler reklam amaçlý destek oluyorlar ama biz asýl desteði ÝTÜ'lü aðabeylerimizden aldýk. Hiçbir karþýlýk beklenmeden yapýldý bu destekler. Nereden geleceði belli olmuyor tabi bu kaynaklarýn. Biraz peþinden koþulmasý ve projenin iyi anlatýlmasý gerekiyor. A. T. : ÝTÜ'de bir grup öðrenci bir araya gelip böyle bir çalýþma yapacaksa ben bunun destekçi bulamayacaðýný düþünmüyorum. Kaldý ki güneþ arabasý projesi ayaðý yere çok iyi basan bir proje deðildi ilk baþta. Gerek üniversite içerisindeki hocalarýn gösterdiði ilgi, gerekse dýþarýdaki ÝTÜ imajý destek çalýþmalarýný sonuçsuz býrakmayacaktýr. Geçen yýl ve bu yýl için rektörlükten de destekler aldýk. Ýkinci araba düþüncesi nasýl oluþtu? A. Y. : Bu projenin çýkmasýndaki en önemli etken baþýndan beri grup olmamýzdýr. Bu projeyi yapalým dediðimiz andan beri kafamýzdaki fikir Avrupa ve Amerika'daki üniversitelerde son yirmi yýldan beri geleneksel olarak yarýþmasý yapýlan güneþ arabalarýnýn çalýþmalarýný yürüten dinamik ekipler gibi bir ekip oluþturmaktý. ÝTÜ'de bu tür çalýþmalarýn yapýlabilceðini kanýtladýk. Yaptýktan sonraki olan düsüncemiz buna devamlýlýk kazandýrmak oldu. Bu hedef doðrultusunda iþe giriþtik. Burada geçen yýl aramýzda olan alt sýnýflardan arkadaþlarýn önderliðinde yeni bir grup oluþturduk. Olaya çok müdahale etmeden yol göstererek yardýmcý olduk ve tasarýmlarýný, malzemelerini, yurtdýþý irtibatlarýný, maddi desteklerini kendi çabalarýyla saðlayan bir proje ekibi oluþturulmuþ oldu. A. T. : Buradaki amaç sürekliliði saðlamak ve bunu gelenek haline getirmektir. Her yýl bu iþe giriþen arkadaþlarýmýz için herþeyin sýfýrdan baþlamasý anlamýna gelmiyor, biz tecrübelerimizi aktarýyoruz. Burada tecrübesi olan arkadaþlarýn bilgi birikimiyle ilerleyen geleneksel Güneþ Arabasý kültürü oluþacaktýr. A. Y.: Teknolojinin ilerlemesi doðrultusunda hidrojen arabalarý veya baþka enerji çeþitlerinin çýkmasýyla onlara doðru gidilecektir ama esas amacýmýz böyle bir kültürün oluþmasýdýr: projelerin sürekliliði kültürü. Tabii, ikinci arabanýn gerekli aþamalarýn tek tek aþmasý kolay olduðundan ekiptekiler daha biliçli oldular ve yarýþmada iki araba ile birden derece aldýk. A. Y. : Zaten bizim hedefimiz de buydu. Bizim buradaki en büyük güvencemiz, proje süresince yaþadýðýmýz tecrübesizliði sonraki ekibin yaþamasýna izin vermemektir. Bu yüzden iþler daha rahat ilerledi ve ilerleyecek. Fatih Avcý, avcifat@itu.edu.tr arýyorum Arda Tüysüz, Proje Baþkaný Ali Yýldýrým, Elektrik Grup Sorumlusu Kaan Titiz, Elektrik Grup Sorumlusu Fotoðraflar: Ufuk Sevim 9 Aracýn adý: ARIBA Boyu: 4.3 m Eni: 1.8m Aðýrlýðý: 170 kg (surucusuz) Tekerlek adedi: 3 Gövde malzemesi: Karbon fiber Mekanik aksam: ÝTÜ tasarýmý, özel üretim Yapým süresi: 17 Ay Maliyeti: YTL Güneþ Gözesi gücü: 800W Akü kapasitesi: 1.9kW Motor: Özel tasarým, doðrudan sürüþ, fýrçasýz DC Motor Motor gücü: 2 kw Azami sürat: 85 km/h Hiç durmadan gidebileceði mesafe: 120 km Katýldýðý yarýþlar: Formula G 2005, Formul G 2006

10 10 arýyorum bilim ve teknoloji ÝTÜ, ATA'SINI GÖKLERE ÇIKARDI ÝTÜ Uçak Uzay Mühendisliði Kulübü, Nisan 2006 tarihlerinde Amerika'da (Kansas Eyaleti, Wichita kenti) Amerikan Havacýlýk ve Uzay Enstitüsü (AIAA) tarafýndan düzenlenen "10. Uluslararasý Ýnsansýz Hava Aracý Tasarla / Yap / Uçur" (AIAA/Cessna/ONR Student Design Build Fly Competition) yarýþmasýnda 49 takým arasýndan 5. oldu. ATA-7 ayný zamanda, yarýþmadaki en hafif uçak ve en düþük maliyet kategorisinde de 3. sýrayý aldý ATA7, Massachusetts Institute of Technology (MIT), Virginia Polytechnic Institute and State University (Virginia Tech), Georgia Institute of Technology (Georgia Tech) gibi seçkin üniversitelerin takýmlarýný geride býrakarak, Türkiye'nin bu yarýþmadan aldýðý en yüksek dereceye de sahip oldu. Bu yýl onuncusu düzenlenen yarýþmaya ÝTÜ, ilk olarak 1998 yýlýnda katýldý. Aralýksýz her yýl yarýþmaya katýlan ÝTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi, bu konuda daha da üstün baþarýlar saðlamayý hedefliyor. Yarýþma, her yýl farklý kurallar belirliyor. 15 Aðustos 2005 tarihinde AIAA tarafýndan açýklanan 2006 kurallarýna göre insansýz hava aracý 3 farklý göreve uygun olacak þekilde tasarlanmalýydý. Birinci görev: "Kargo Esnekliði". Bu görevde hava aracý 48 adet tenis topunu, iki adet ikiþer litrelik su þiþesini ve 3,6 kilogramdan aðýr olmayan bir tahta bloðu taþýyabilecek þekilde olmasý. Yüklerin deðiþtirilmesindeki sürenin de az olmasý da bu görevin gereði. "En Düþük Maliyet" adlý ikinci görevde istenen ise hava aracýnýn 96 adet tenis topunu en az 2 dakika süresince havada taþýyabilmesi. "Artan Paralý Yük" adlý son görevde de 2 adet su þiþesi ile baþlayan hava aracýna her kalkýþýnda birer adet su þiþesi daha eklenerek 5 adet su þiþesi taþýyabilmesi. 2006'nýn yarýþma kurallarý bunlardý. Bunlarla birlikte yarýþmanýn genel kurallarý gereði, tasarlanan hava aracý çevreye daha az zarar verecek ve gürültüyü önleyecek elektrik motoru kullanacak, 30 metrelik bir pistten kalkýþ yapacak, 300 metrelik bir yarýçapa sahip bölge içerisinde yerde bulunan pilot tarafýndan radyo sinyalleri ile komut alacak, 1.2 m x 0.6 m x 0.4 m boyutlarýndaki bir kutuya sýðabilecek modüler yapýda olacak, teknik denetimde gerçekleþtirilen yapýsal ve radyo testlerinden baþarý ile geçecek ve takým hava aracýnýn tasarýmýnýn ayrýntýlarýný içeren tasarým raporunu enstitüye gönderecek. Yarýþmanýn diðer þartlarýndan biri de hava aracýný tasarlayan, üreten ve uçuran takýmýn, uçak, uzay, havacýlýk, makine veya elektronik bölümlerinde okuyan lisans ya da lisans üstü öðrencisi olmasý. Ayrýca, yarýþmanýn sürekliliðinin saðlanmasý, üniversitelerin ilgili bölümlerine yeni giren öðrencilerin motive edilmesi amaçlarýyla, yarýþmaya katýlan takýmýn en az üçte birinin birinci ya da ikinci sýnýf öðrencisi olmasý þart koþuluyor. ÝTÜ ATA-7 Takýmý, bu kurallarýn açýklanmasýyla, Aðustos 2005'te çalýþmalarýna baþladý. Yaklaþýk bir ay içerisinde uçak tasarýmýný yapan takým, belirlenen görevlerden En Düþük Maliyet"e odaklandý. Diðer görevlere de eþzamanlý olarak hazýrlanan takým, hava aracýnýn üretiminde, hafifliði ve yüksek dayanýmý nedeni ile kompozit malzemeler kullanmayý karar kýldý. Bu sayede hem dayanýklý hem hafif bir araç hazýrlanmýþ oldu. Hazýrlanan ilk araç prototipti ve 36 baþarýlý uçuþun ardýndan ana uçak, yaklaþýk 3 haftada üretildi. Amerika'da düzenlenen yarýþmaya bu yýl 59 takým baþvurmuþ ancak þartlarý saðlayarak yarýþmaya katýlmaya hak kazanan takým sayýsý 40'lara düþmüþ. Takýmlarýn çoðu Amerika'lý. Yalnýzca Kanada ve Türkiye'den yabancý katýlýmcýlar olmuþ. Ýki gün süren yarýþmada ATA-7, uçuþ görevlerini yerine getirerek, 4. takýmla arasýnda sadece bir puan farkla 5. oldu. Türkiye'den katýlan diðer takým ise ODTÜ'nündü ve "Pelikan" adlý hava aracýyla 29. sýrayý aldýlar. Yarýþmanýn birinci ve ikincisi Oklahoma State University'nin takýmlarý oldu: "Black" ve "Orange-The Flying Slug". Üçüncülüðü "24"Wood" adlý hava aracýyla Cal Poly - San Luis Obispo üniversitesi, dördüncülüðü ise "SCtingray" ile "University of Southern California" aldý. Dünyanýn ünlü üniversitelerinden MIT 21., Georgia Tech 26. ve Virginia Tech ise 27. oldular. Prof. Dr. Mehmet Þerif Kavsaoðlu danýþmanlýðýndaki takým Metin Acar, Miraç K.Aksugür, B.Gürdal Tugay, B.Taylan Aksongur, Serkan Erdoðan, Uður Sevilmiþ, Zeynep Keçeli, Akýn Ömercikoðlu, Alev Kaçar, H.Ebru Sevgi, Mehmet Karagöz, Ali Cihan Durgut, K.Burak Özer, Bora Atak, Evren Varol ve Murat Bronz dan oluþuyor. Tüm baþarýlý projelerde olduðu gibi ATA-7 nin baþarýsý da büyük bir özverinin sonucu. ÝTÜ Uçak Uzay Mühendisliði Kulübü Ýnsansýz Hava Aracý Takýmý, 2007 yýlý için çalýþmalarýna baþladý. Bu baþarýlarýný arttýracaklarýna inanan takým, projeye katýlacak yeni öðrencilere bilgi ve deneyimlerini aktararak çalýþmalarýna devam edecek. Gökhan Onuþ, Fatih Avcý

11 güncel arýyorum Shell Eco Marathon 2006'ya katýlan ilk Türk takým, 1 litre benzin karþýlýðý enerji ile 550 km gitti HYDROBEE, Türkiye'nin Yolunu Açacak 11 ÝTÜ Hidrojenli Araç Ekibi (ÝTÜ HAE), Mayýs tarihleri arasýnda Fransa'nýn Nogaro kentinde düzenlenen Shell Eco Marathon 2006 yarýþmasýnda hidrojen enerjisiyle çalýþan aracý HydroBee ile 1 litre benzin karþýlýðý enerji ile 550 km yol giderek hidrojenle çalýþan araçlar arasýnda 8. oldu Eski Formula-1 pisti olan Nagora pistinde düzenlenen Shell Eco Marathon yarýþmasýnýn amacý en az yakýtla en çok yol alan aracý tasarlamak, yani verimliliði yüksek araçlar yapmak. Aracýn yaptýðý en fazla hýz ya da kat ettiði yol süresinin önemli olmadýðý yarýþmada hýz için tek ölçüt yarýþ sonunda ortalama hýzýn saatte 30 km ya da daha fazlasý olmasý. Þehir Ýçi Araç ve "Prototip Araç kategorilerinden oluþan yarýþmaya ÝTÜ HAE, Prototip Araçlar kategorisinde katýldý. Prototip araçlar küçük - ancak bir insan sýðacak kadar- ve hafif olmakta. Araçlarda kullanýlan enerji kaynaklarý da benzin, motorin, LPG ve alternatif enerji kaynaklarýyla sýnýrlý. Alternatif enerji kaynaklarý kategorisinde "Güneþ Enerjisi" ve "Hidrojen Enerjisi" bulunmakta. ÝTÜ ekibi, ülkemizde "Hidrojen Pili Teknolojisi"nin de geliþmesine paralel olarak "Hidrojen Enerjisi" kategorisinde yarýþmaya katýlan ilk Türk takýmý oldu. Projeye baþlamadan önce ekibin Elektrik Takýmý her türlü seçenek ve senaryo üzerinde düþünmüþ; hatta kendi motorlarýný tasarlamayý bile. Bu özverili çalýþmalar sonunda yüksek verimle çalýþabilecek en uygun motor ve kontrol kartý seçilmiþ. Enerji Takýmý ise arabada kullanýlacak yakýt pilini seçerek bunun üzerinde nasýl iyileþtirmeler yapýlabileceðini, gerek yurt içindeki, gerekse yurt dýþýndaki uzmanlara danýþýlarak kararlaþtýrmýþ. Konu ile ilgili önde gelen bilim adamlarýndan Dr. Frano Barbýr'dan da geniþ bilgi alan ÝTÜ HAE Prof. Dr. Seyhan Uygur Onbaþýoðlu danýþmanlýðýnda 15 öðrenciden oluþuyor. Amaçlarýnýn, geleceðin en önemli teknolojilerinden biri olan hidrojen enerjisini ülkemize tanýtmak, önemini anlatmak ve bu yolda ülkemizin teknolojik geliþimine, ekip olarak yapacaklarý ar-ge çalýþmalarýyla katkýda bulunmak olduðunu söyleyen ÝTÜ HAE, daima geliþimci, ileri görüþlü, paylaþýmcý, araþtýrmacý, rekabetçi, ve disiplinlerarasý bir grup olarak mutlak baþarýyý hedeflemeyi görev edinmiþler. ÝTÜ, Ýstanbul liseleriyle Ortak Projelere Baþlýyor Bilim ve teknolojiyi geliþtirerek topluma yaymayý amaç edinen Ýstanbul Teknik Üniversitesi, bilimsel düþünceyi gençliðe ve geniþ halk kitlelerine yaymak amacýyla, ÝTÜ- Lise ortak projesini baþlattý. Liselerin talepleri gözönüne alýnarak ilk aþamada ÝTÜ'nün 9 bölümü (Matematik Mühendisliði, Fizik Mühendisliði, Kimya Mühendisliði, Moleküler Biyoloji ve Genetik, Bilgisayar Mühendisliði, Kontrol Mühendisliði, Elektrik Mühendisliði, Makina Mühendisliði ve Mimarlýk) ile ortak proje çalýþmalarýna baþlandý. Ýstanbulun baþarýlý liseleri olan Ýstanbul Atatürk Fen Lisesi, Ýstanbul Lisesi, Kabataþ Lisesi ve Kadýköy Anadolu Lisesi ile ilk adýmý atýlan proje kapsamýnda, okullarýn yöneticileri ve ÝTÜ'nün ilgili bölüm yöneticileri, ÝTÜ Rektör Yardýmcýsý Prof. Dr. Erkin Nasuf baþkanlýðýnda toplantý yapýldý. Toplantýda ÝTÜ'nün proje içerisinde yer alacak bölümleri kendilerini tanýtarak projeye iliþkin görüþlerini bildirdiler. Liseler de beklentilerini ve proje konularýna iliþkin görüþlerini aktardýlar. Proje çalýþmalarý yeni öðretim yýlýnda baþlayacak. Yaz döneminde ise liseler çalýþma alanlarýný belirleyecekler. Yapýlacak çalýþmalarda ÝTÜ, danýþman görevi görecek. ÝTÜ öðretim elemanlarý ve ÝTÜ uzmanlýk kulüpleri öðrencilerinin katýlýmlarý ile geniþletilecek projelerde lise öðrencileri etkin þekilde çalýþmalarýný sürdürecek, üniversitenin olanaklarýnda yararlanacak. Ayný zamanda ÝTÜ, bu proje ile öncü ve örnek bir üniversite olduðunu ve bilimle toplumu buluþturma amacýnda hareket ettiðini gösterecek. ÝTÜ Öðrenci Danýþma Merkezi de katýldýðý fuar ve tanýtým günlerinde bu projeleri tanýtarak gençliði bilim ve teknolojiye özendirilmesini saðlayacak. Bu çerçevede ÝTÜ'nün Bilim ve Toplum Parký ve Bilim-Teknoloji Müzesi, bilimle toplumu buluþturma projeleri ile entengre olacak.

12 12 arýyorum Türkiye nin ilk yerleþke aracý geliyor. Herþeyi ile ÝTÜ öðrencilerinin üreteceði bu araba elektrikle çalýþacak, yerleþke maskotu olacak Ýþte Gazete Arabasý! Gazetemiz tarafýndan baþlatýlan Gazete Arabasý Projesi nin ilk adýmý olarak düzenlenen Gazete Arabasý Tasarým Yarýþmasý sonuçlandý. Mimarlýk, Elektrik- Elektronik ve Makina fakültelerinden öðretim üyeleri ile oluþturulan jürinin oylamalarý sonucunda en yüksek puaný, ÝTÜ Endüstri Ürünleri Tasarýmý Bölümü üçüncü sýnýf öðrencisi Metin Kaplan ýn aracý aldý. Geçtiðimiz dönem baþlatýlan projenin ilk adýmý olarak tasarým yarýþmasý baþlatýldý. Gazete Araba Yapýyor sloganýyla yürütülen tasarým yarýþmasý, ÝTÜ Tasarým Kulübü ortaklýðýyla baþlatýldý. Gelen otuza yakýn tasarýmlar, Prof. Dr. Nigan Bayazýt (Mimarlýk Fakültesi), Dr. Azmi Demirel (Elektrik-Elektronik Fakültesi) ve Dr. Cemal Baykara dan (Makina Fakültesi) oluþan jüri tarafýndan deðerlendirildi. Jüri, gelen tasarýmlarý amaca uygunluk, kullanýlabilirlik, üretilebilirlik ve tasarým kategorilerine göre deðerlendirdi. Jüri üyelerinin deðerlendirmeleri sonucunda en yüksek puaný Metin Kaplan alýrken, ikinci ve üçüncü yüksek puanlar Umut Sevinç ve Onur Onrat ýn oldu. Yarýþmanýn birincisi Metin Kaplan a Edutime Bilgi Teknolojileri Akademisi tarafýndan 3000 YTL deðerinde bir kursla ödüllendirilirken, tüm katýlýmcýlar Nescafe nin hazýrladýðý özel ürün paketinin sahibi oldular. Gazete Arabasý Üretiliyor Gazete Arabasý Projesi disiplinlerarasý çalýþma ile Elektrik Elektronik, Makina ve Mimarlýk baþta olmak üzere deðiþik fakülte öðrencileri arasýndaki eþgüdümlü bir çalýþma ile sergilenmesi planlanmaktadýr. Üretim aþamasýnda ÝTÜ IEEE Öðrenci Kulübü ile ortak çalýþmalara baþlanmasý planlanmýþ ve üretimle ilgili teorik giriþimlerde bulunulmuþtur. Türkiye nin Ýlk Yerleþke Aracý Olacak Gazete Arabasý Projesi'ndeki amacýmýz, ÝTÜ Ayazaða Yerleþkesi içerisinde maskot olabilecek; gazete daðýtýlýp kulüp etkinliklerinin duyurulabileceði, ilanlarýn asýlabileceði çok yönlü bir araç üretmektir. Ayný zamanda özellikleri ile de doða ve topluma duyarlýlýk Metin Kaplan kimdir? 1985 yýlýnda Kayseri'de dünyaya gelen Metin Kaplan, resim ile okula baþlamadan çok önce tanýþtý. Otomobillere, uçaklara ve robotlara olan merakýný kaðýtlara dökmeye baþlayan Metin, babasýnýn yönlendirmesi ile resim yeteneðinin geliþmesi için manzara ve figür resimleri yaptý. Öðrenimi boyunca çeþitli resim yarýþmalarýnda dereceler aldý. Sayýsal eðitiminin aðýrlaþtýðý fen lisesinde ise fazla zaman almayan araç eskizlerine yöneldi. Daha ilkokul çaðlarýnda tasarým okumaya karar veren Metin Kaplan, 2003 yýlýndan beri ÝTÜ Endüstri Ürünleri Tasarýmý Bölümü öðrencisi. saðlamasýnýn vurgulanmasý istenmektedir. Elektrik motoru ile üretilmesindeki amaçlardan biri de çevreye duyarlýlýðýn gösterilmesidir. Böylece Türkiye de bir ilk olarak üretimine baþlanacak arabanýn diðer üniversiteler için örnek oluþturacaðýný düþünüyoruz. Sponsorlara Çaðrý Projenin, sponsorlarýn desteði ile yürütülmesi planlanmaktadýr. Çeþitli firmalarýn vereceði destekler çerçevesinde gerek gazetemizde gerekse de üretilecek araç üzerindeki ilan panolarýnda reklam yapýlabilecek, farklý ortaklaþmalar gündeme getirilebilecektir. Sponsor olacak firmalar, tamamen öðrenciler tarafýndan üretilecek bu arabanýn ayný zamanda öðrencilerin proje çalýþmalarýndaki teþvikleri ve örnek model oluþturmalarýný saðlayarak sosyal sorumluluk misyonlarýný yerine getirebilecek. Gerekli desteðin bulunmasý ile üretimine baþlanacak olan arabanýn, Öðretim Yýlý içerisinde bitirilmesi hedefleniyor. Takýmda Yer Alýn Gazete Arabasý Projesi nin gerçekleþme aþamalarýnda siz de takýma dahil olabilirsiniz. Bunun için istekli, takým çalýþmasýna uygun ve yaratýcý olmanýz ve gazete@itu.edu.tr adresine baþvurmanýz yeterlidir. Metin Kaplan ýn proje ile ilgili görüþleri > Kampüste gazete daðýtacak elektrikli bir araç; yapacaðý iþ, ÝTÜ için yapacaðý reklam, çevreye olan saygýsý gibi noktalarda birçok açýdan ÝTÜ için kar saðlayacaktýr > Arýyorum ÝTÜ Gazetesi'nin bu projeyi baþarmasý okulumuzun adýný duyurmasýnda etkili olacaktýr. Zira elektrikli araçlar dünya çapýnda yaygýnlaþýrken ülkemizde ne yazýk ki hala yaygýnlaþmamýþ, hatta temel olacak giriþimlerde bile bulunulmamýþtýr. Bu çevreci enerji kaynaðýnýn etkin kullanýlmasý için gereken giriþimlerin bir örneði de bu yarýþmadýr. Bu öncü yarýþmalarýn devamýnýn gelmesi elektrikli araçlarýn ülkemizde yaygýnlaþmasý adýna çok önemli adýmlar atýlmasýna yardýmcý olacaktýr. > Bu tip projelerin arttýrýlmasý hem kiþilere, hem üniversitemize hem de ülkemize sayýsýz yarar saðlamaktadýr. Vurdumduymazlýðýn alýp baþýný gittiði bu zamanlarda taþýn altýna elini sokan, giriþimci gruplarýn var olmasý; gelecek için umut verici bir noktadýr. Gazete Arabasý Projesi Tasarým Yarýþmasý Birincisi Metin Kaplan

13 güncel Avrupa Teknik Öðrencileri'nin yönetiminde ilk Türk öðrenci Avrupa çapýndaki öðrenci organizasyonu BEST in (Board of European Students of Technology) yönetimine ÝTÜ Mühendislik Yönetimi Yüksek Lisans öðrencisi Ömer Hantal seçildi. 27 Nisan 2006 da Hýrvatistan da yapýlan genel kurul toplantýsýnda oy çoðunluðuyla BEST Eðitim Komitesi Koordinatörlüðüne seçilen Hantal ayný zamanda BEST yönetimindeki ilk Türk öðrenci oldu. BEST (Board of European Students of Technology) 1989 yýlýnda Berlin'de teknik üniversite öðrencileri arasýndaki iletiþimi arttýrmak, iþbirliðini saðlamak ve öðrenci deðiþimi yapmak amaçlý, yalnýzca öðrencilerin katýlýmýnýn olduðu ve öðrenciler tarafýndan yönetilen bir kurum olmak amacýyla kurulmuþtur. Amaçlarýný Öðrenciler tarafýndan öðrenciler için" sloganýyla ifade eden BEST, yirmi altý ülkede altmýþtan fazla üniversiteyi birbirine baðlamaktadýr. BEST, 2005 yýlýnda yetmiþten fazla yaz/bahar/kýþ toplantýsý, uluslararasý dört eðitim semineri, iki genel toplantý yapmýþ, bu çalýþmalarýna kadar baþvuru almýþtýr. Þu anda yetmiþ yerel grup, yirmi dokuz ülke, 1700 aktif üye ve hali hazýrda sanal bankasýnda on binden fazla CV ile faaliyet göstermektedir. BEST'e üye ülkeler; Belçika, Hollanda, Fransa, Ýspanya, Ýzlanda, Çek Cumhuriyeti, Portekiz, Ýtalya, Yunanistan, Ýsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka, Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya, Slovakya, Slovenya, Romanya, Macaristan, Avusturya, Bulgaristan, Hýrvatistan, Makedonya, Ukrayna, Türkiye, Rusya ve Sýrbistan-Karadað'dýr. Ayrýca Almanya'daki BONDING adlý çatý grubuyla olan ortaklýkla da Almanya'dan da bir çok üniversite BEST'e dahildir. Bunun yanýnda Kanada Mühendislik Öðrencileri Birliði CFES de BEST'in Atlantik ötesi ortaðýdýr. BEST ücretsiz eðitim seminerleri, farklý okullardan ve ülkelerden teknik üniversite öðrencilerinin kaynaþmasýný saðlayacak toplantýlar ve de sanayi ile baðlantýlarý sayesinde yurtdýþýndaki firmalarda staj ve iþ imkaný saðlamaktadýr. BEST'in en büyük destekçisi gençlik ödenekleri ve saðladýðý kolaylýklar ile Avrupa Birliði'dir. Bunun dýþýnda Shell, Procter & Gamble, Shclumberger, ICI, Infenion, ESA gibi kurum ve de uluslararasý kuruluþlarda BEST'in sponsorlarý arasýnda bulunmaktadýr. BEST ülkemizde 2003 Kasým'ýnda ilk kez Ýstanbul Teknik Üniversitesi'nde ÝTÜ Uluslararasý Mühendislik Kulübü (UMK) tarafýndan, ÝTÜ Rektörlüðü tarafýndan destekelenerek kurulmuþ Eðitim Komitesi Koordinatörü olarak yönetim kuruluna seçilen Ömer Hantal, BEST in yönetimindeki ilk Türk öðrenci oldu olup, þu anda da yalnýzca ÝTÜ'de çalýþmalarýný sürdürmektedir. UMK, üye olduðu iki buçuk yýl süresince bir çok uluslararasý organizasyon gerçekleþtirmiþ, yüze yakýn üniversite öðrenicisini Istanbul'da aðýrlamýþ, yüzü aþkýn ÝTÜ öðrencisini de yol masraflarý haricinde hiç bir masraf yaptýrmadan katýldýklarý süreli hareketlilik programlarý olan BEST Mevsim Kurslarý ve diðer BEST etkinliklerine göndermiþtir. Ömer Hantal, 2003 yýlýnda BEST'in ÝTÜ'deki organizasyonunda kurucular takýmýnda yer almýþ ve baþkan olmuþtur. Hantal, BEST Eðitim Komitesi üyeliðinin yaný sýra Avrupa Birliði'nin Eðitim konusundaki tematik aðlarýndan TREE'nin de Bilimsel Konsey üyeliði ve TREE Özel Ýlgi Grubu C8'in grup liderliðini yapmaktadýr. BEST'in akademik çevrelere, mühendislik eðitimi kurumlarýna ve de Avrupa Birliði kurumlarýna karþý imajýnýn temsilcisi olan Eðitim Komitesi, BEST'in Avrupa Teknik Öðrencileri ile Eðitimin paydaþlarý arasýnda fikir alýþ veriþinde bir kolaylaþtýrýcýlýk rolü oynayýp, her yýl toplam 4-5 adet BEST Eðitim Sempozyumu ve BEST Akademisyenler Firmalar Forumu düzenlenmesinin koordinasyonundan sorumludur. SEFI gibi öðretim üyelerinin kurduðu kurumlarla da sürekli iletiþim halinde olan Eðitim Komitesi, BEST'in Avrupa'da daha da fazla tanýnmasýna ve öðrenci temsiliyetinin güçlenmesine katkýda bulunmaktadýr. Bu çerçevede bu yýl planlanan yaklaþýk yirmi adet uluslararasý etkinlikte ÝTÜ ve Türkiye yi Ömer Hantal temsil edecek. arýyorum Gülsün Saðlamer e Da Vinci V madalyasý Prof. Dr. Gülsün Saðlamer Üniversitesimizin eski rektörü Prof. Dr. Gülsün Saðlamer, Avrupa Mühendislik Eðitimi Topluluðu - SEFI (European Society for Engineering Education) tarafýndan "Leonardo da Vinci" madalyasýna deðer görüldü. Saðlamer ayný zamanda bu ödülü alan ilk bayan ve ilk Türk ünvanýna da kavuþtu. Avrupa'da mühendislik eðitimini geliþtirmek, eðitim kurumlarý, öðretim üyeleri ve öðrenciler arasýnda iþbirliðini güçlendirmek ve endüstri ile eðitim kurumlarý arasýnda iþbirliðini desteklemek amacýyla kurulan Avrupa Mühendislik Eðitimi Topluluðu - SEFI, her yýl mühendislik eðitimi alanýna çalýþmalarýyla katký yapmýþ bir kiþiye verdiði ödülüne 2005 yýlý için Sayýn Saðlamer'i layýk gördü. 30 Haziran 2006 da, Avrupa nýn en eski üniversitesi Upsala Üniversitesi nde (Ýsveç) yapýlan madalya töreninde, Saðlamer in ÝTÜ de geçekleþtirilen kapsamlý reformlar ve Sürekli Kalite Ýyileþtirme Projesi sonucunda ÝTÜ nün mühendislik programlarýnýn ABET akreditasyonu almasý ve Avrupa mühendislik eðitimindeki yenilikçi çalýþmalarý nedeni ile aday gösterildiði belirtildi. Rektör Karadoðan Avrupa Yolunda ÝTÜ Rektörü Prof. Dr. Faruk Karadoðan, Bologna Süreci çerçevesinde yapýlan çalýþmalar çerçevesinde Avrupa Birliði (AB) ile görüþmelerde, YÖK ün Bilim ve Araþtýrma Komisyonu üyeliðine seçildi. Prof. Dr. Faruk Karadoðan Bologna süreci, ülkemizin 2001 yýlýnda dahil olduðu Avrupa nýn yükseköðretim planlamasýdýr. Yýllardýr yapýlan çalýþmalarla, Avrupa Birliði üye ve aday üye ülkeleri arasýndaki eðitim modeli oluþturan bir yapý olma amacýndadýr. Türkiye, Bologna Süreci konusunda çok etkin davranmýþ ve pek çok Avrupa ülkesinden öne geçmiþtir. 13 Prof. Dr. Celal Þengör Celal Þengör Rusya Bilimler Akademisi nde Üniversitemiz öðretim üyesi Prof. Dr. Celal Þengör, Rusya Bilimler Akademisi üyeliðine seçildi Mayýs 2006 da Rusya Bilimler Akademisi tarafýndan yabancý üyeliðe seçilen Þengör, yýllardýr Türkiye Bilimleri Akademisi'nde (TÜBA) asil üyelik yapmaktadýr. Amerikan Bilimler Akademisi nin ilk Türk üyesi ünvanýna da sahip olan Þengör, American Philosophical Society'de yabancý üye olarak görev yapýyordu öðretim yýlýnda Prof. Dr. Celal Þengör'e College de France tarafýndan kürsü verilmiþ ve bir yýl boyunca kendisi "En Eski Zamanlardan Günümüze Kadar Tektoniðin Tarihçesi" konulu dersi vermiþti. Bilimsel çalýþmalarý ile dünyaca tanýnan Þengör, Türkiye deki eðitim kalitesi ile ilgili giriþimlerini de sürdürmekte, ÝTÜ öðrencilerinin bu konudaki giriþimlerine destek vermektedir.

14 14 arýyorum 1995 ÝTÜ'lü Mezun Oldu güncel Mezuniyette Kültür- Sanat-Spor Ödülleri Verilsin Öðrencilik yýllarýnda yapýlan üretim çok önemlidir ve çok deðerlidir. Üniversitelerin mesleki bilgi ve beceriye sahip mezunlar yetiþtirme amaçlarýna paralel olarak, entelektüel altyapýsýný da güçlendirmiþ, farklý bakýþ açýlarýna sahip ve çok yönlü mezunlar yetiþtirme amacý da vardýr. Bu çerçevede öðrencilik yýllarýnda yapýlan sosyal üretimler, bu konuda en büyük kazancý saðlayacaktýr. Ýstanbul Teknik Üniversitesi akademik yýlýnda toplam 1995 lisans ve önlisans öðrencisini mezun etti 28 Haziran 2006 Çarþamba günü ÝTÜ Ayazaða Yerleþkesi, Süleyman Demirel Kültür Merkezi'nde düzenlenen törende her bölümün en baþarýlý ilk üç öðrencisi baþarý belgesi aldý. Ayrýca, Türk Cumhuriyetleri ve akraba topluluklarý ile yabancý uyruklu öðrenciler arasýnda yapýlan derecelendirmede baþarý ile mezun olanlarýn yaný sýra, ÝTÜ'yü 4 yýldan daha az sürede bitiren öðrencilere de baþarý belgeleri verildi. Bölüm birincilerini ÝTÜ Rektörlüðü ve ÝTÜ Vakfý ödüllendirildi. Mezuniyet töreninde konuþma yapan ÝTÜ Rektörü Prof. Dr. Faruk Karadoðan, dünyanýn dört bir yanýnda yoðun biçimde üretilen bilgiye ulaþmanýn ve bu bilgiyi deðerlendirerek, gerçek araþtýrma-geliþtirme ile uygulamaya yöneltmenin gerekliliðini vurguladý. Rektör Karadoðan, geliþmekte olan ülkelerdeki araþtýrmacý eksiðinin altýný çizerek, geliþmiþ ülkelerdeki sayýyla orantýlý eþdeðer araþtýrmacý yetiþtirebilmek için maddi kaynaklarýn artýrýlmasý, sanayi-devlet-üniversite iþbirliðinin geliþtirilmesi, toplumun bilinçlendirilmesi gerektiðini ifade etti. ÝTÜ'nün yaklaþýk lisans üstü, lisans öðrencisi olduðunu ve bunun gelecek için umut verdiðini söyleyen Prof. Dr. Karadoðan, olanaklarýn artýrýlmasý ve özgür bir üniversite olmasý durumunda ÝTÜ'nün her tür teknolojiyi uygulama ve yeni teknolojiler geliþtirme kapasitesi bulunduðunu da sözlerine ekledi yýlý mezunlarýndan Yük. Müh. Oðuz Gürsel'in mini bir ders niteliðindeki konuþmasýný takiben, Dr. Erol Üçer Müzik Ýleri Araþtýrmalar Merkezi sanatçýlarý törende bir konser verdiler. ÝTÜ'lü Araþtýrmacý Ordusu Göreve Hazýr Ýstanbul Teknik Üniversitesi, 28 Haziran 2006 Çarþamba günü Ayazaða Yerleþkesi'nde ilk kez gerçekleþtirilecek olan törenle, 1000'e yakýn yüksek lisans öðrencisini mezun ederek, Türkiye'nin bilim, teknoloji ve sanat alanýna yeni bir güç kazandýrdý Her yýl yaklaþýk 2000 lisans, 100'ü aþkýn doktora öðrencisini mezun eden ÝTÜ'nün Enerji, Fen Bilimleri, Sosyal Bilimler, Avrasya Yer Bilimleri ve Biliþim enstitülerinden akademik yýlýnda yaklaþýk 1000 öðrenci yüksek lisans diplomasý aldý. Bu rakamlar ÝTÜ'nün ülkemize kazandýrdýðý nitelikli insan gücünün büyüklüðünü ifade etmektedir ve Avrupa Birliði'ne (AB) tam üyelik sürecinde öngörülen hedeflerle uyum içindedir. AB'ye katýlým öncesi dönemde sürdürülen tarama görüþmelerinde vurgulandýðý gibi, Türkiye Cumhuriyeti, 2010 yýlýna kadar araþtýrmaya ayýrdýðý gayri safi yurt içi milli hasýla yüzdesini binde 6.5'dan yüzde 2'ye çýkaracak ve bu deðerin yüzde 1'lik kýsmý devlet, diðer yüzde 1'lik kýsmý da özel sektör tarafýndan karþýlanacaktýr. Bugün Almanya'da 80 milyonluk nüfusa karþýlýk 480 bin araþtýrmacý varken, 70 milyonluk Türkiye'de eþdeðer araþtýrmacý sayýsý sadece 29 bindir. Araþtýrma olanaklarýnýn AB üyesi ülkeleri seviyesine çýkarýlmasý için, maddi kaynaðýn yanýnda eðitim, dolayýsýyla yetiþmiþ nitelikli araþtýrmacý potansiyeli de önemli bir gereksinimdir. Yüksek lisans çalýþmalarý bu yöndeki ilk adýmlar olmaktadýr. Geliþmiþ ülkelerde gençlerin üniversite eðitimi ile ilgili tercihlerine bakýldýðýnda, Ýtalya'da 3 yýllýk lisans eðitimine ek olarak 2 yýllýk lisans eðitimi alanlarýn, yani 3+2 sistemine kayanlarýn oraný %90'a ulaþmýþtýr. ABD'de 4+1,5 veya 4+2'yi tercih edenleri teþvik edici her türlü önlem alýnmaktadýr. Ýyi eðitim almýþ mühendislere ihtiyaç olduðu için ÝTÜ de bu konuda baþarýyý artýrýcý ve 4+2 sistemini kuvvetlendirici önlemleri alarak, sektöre daha çok yüksek lisans yapmýþ mühendis göndermektedir. Özellikle fen bilimleri konusunda uzmanlaþmýþ bir üniversite olan ÝTÜ, araþtýrmalarýný sanayiye dönük olarak gerçekleþtirerek araþtýrmacý sayýsýný artýrmak konusunda üzerine düþeni yapmaktadýr. Üniversite- Sanayi iþbirliðinin saðlanmasý, sanayinin ÝTÜ'deki araþtýrma potansiyelinden haberdar olmasý ve bunu kullanabilmesi ile mümkündür. Gerek AB'ye tam üyelik sürecinde hedeflenenlerin gerçekleþmesi, gerekse Türkiye'nin bilim ve teknoloji alanýnda sözü geçen ülkelerden biri olmasý açýsýndan, nitelikli insan gücü yetiþtirmek kadar, yetiþmiþ insan gücünü araþtýrma çalýþmalarý ile deðerlendirmek de önemlidir. Ülkemizin büyük ihtiyaç duyduðu araþtýrmacý eksiðini gidermek üzere eðitim gören 1000'e yakýn ÝTÜ lisansüstü mezunu, üzerlerine düþecek her türlü görevi almaya hazýrdýr. Özellikle sanayiye ve kamuya bu anlamlý mesajý iletmek ve iþbirliði için gerekli ortamlarý yaratmak amacýyla ilk kez düzenlenen Yüksek Lisans Mezuniyet Töreni'nde, Ýstanbul Sanayi Odasý Baþkaný Tanýl Küçük'ün yaný sýra ÝTÜ'deki araþtýrma çalýþmalarýna destek veren ve bu çalýþmalarý iþbirliði içinde yürüten sanayi kuruluþlarýnýn üst düzey temsilcileri de katýldýlar. Öðrenci Ýþleri ne Anlamlý Ödül ÝTÜ Elektrik Elektronik Fakültesi nin yeni mezunlarý, 2 yýldýr ÝTÜ de bir ilki gerçekleþtirerek, fakültenin Öðrenci Ýþleri çalýþanlarýna, öðrencilere saðlamýþ olduklarý kolaylýk, göstermiþ olduklarý yakýnlýk ve güler yüzlülük dolayýsýyla ödül veriyor. Bu yýl da verilen anlamlý ödül büyük alkýþ topladý ve ödül alanlar duygulu anlar yaþadý. ÝTÜ yaklaþýk 80 adet öðrenci kulübüne sahip. Bu kulüpler kültür-sanat, uzmanlýk ve spor alanlarýnda etkinlik gösteriyor. Bu kulüplerdeki öðrenciler üretiyor. Ders dýþý zamanlarýný, edinecekleri meslekten farklý bir alanda harcýyor. Üniversitenin gerçek amacý olan mezunlar da iþte bu üretken öðrencilerdir. Çok yönlü düþünebilen, farklý beceri ve uðraþlara sahip, takým çalýþmasýný kavramýþ ve yaþama hazýr öðrenciler. Ancak bu öðrenciler ÝTÜ'de ödüllendirilmiyor; öðrencilik yýllarýnýn büyük bir bölümünü bu kulüplerde geçiren öðrenciler, fakültelerinde dereceye giremedikleri için ödüllendirilmiyor. Belki de fazladan bir dönem uzatacaklarý için. Ancak þöyle bir gerçek de var ki üniversitelerin kalitelerini bu öðrenciler belirliyor. Bu öðrenciler üniversitelerin reklamýný yapýyor. Bu öðrenciler okulunu tanýyor ve tanýtýyor ve bu öðrenciler bütün bu özverileri karþýlýk beklemeden yapýyor. Üniversite yaþamýnýn ne demek olduðunun farkýna varan kulüp öðrencileri, bu bilinçlerini sürekli yaymaya ve geliþtirmeye çalýþýyor. Üniversitenin törenlerinde gönüllü olarak çalýþýyor, sunuculuk yapýyor, kongrelerde etkinliklerini gösteriyor, ÖSS yaklaþýrken televizyonlara röportaj veriyor, üniversitesinin geliþimi için kafa yoruyor hatta kafasýný patlatýyor. Bu örnekler daha da arttýrýlabilir. Ancak bu öðrenciler, mezun olduklarý zaman, sanki üniversiteleri için fedakarlýk göstememiþler, üniversitelerini benimsememiþler gibi yabancýlýk çekiyor. Bu öðrencilerin aileleri ise derin bir þaþkýnlýk içinde; çocuðu üniversitesi için bayramlarda bile evine gitmemeyi tercih ederken neden üniversitesi bu öðrencisini önemsemiyor? Yoksa bütün bu yapýlanlar gereksiz uðraþlar mýydý? Bu öðrenciler de yalnýzca ders çalýþýp dereceye mi girmeliydi üniversitesi tarafýndan hatýrlanabilmesi için? Hayýr. Üniversitenin emektarlarý, kulüp öðrencileri mutlaka hatýrlanmalýdýr. Mezuniyet törenlerinde, üretkenlik ödülü verilmelidir. Kültür, sanat ve spor alanýnda yaptýðý katkýlarý söylenmelidir. Bunu Kültür Sanat Birliði, Spor Birliði ve fakülteler yapmalýdýr. Çünkü ödül vermek teþvik etmektir. Eðer çok yönlü mezunlar yetiþtirmek istiyorsanýz, öðrencilerin kültürsanat ve spor alanýndaki etkinliklerini desteklemelisiniz. Bu destek, öðrencilerin mesleki baþarýlarýný da beraberinde getirecektir. Sayýn Rektör, sayýn dekanlar, sayýn bölüm baþkanlarý ve sayýn öðretim üyeleri. ÝTÜ'nün üretken öðrencilerini destekleyin. Emin olun ki bu destekler kurumsallýðýn vazgeçilemez taþýdýr. Mezunlar ancak bu desteklerle üniversitelerini benimserler ve yaþam boyu üniversiteleriyle içiçe kalýrlar. Diyorsanýz ki burasý bilim yuvasý, yalnýzca bilim gerekir öðrencilere; Kültür ve Sanat Birliði'ni, Spor Birliði'ni kapatýn, sahalarý, potalarý ve kortlarý kaldýrýn, öðrencileri derin bir derece rekabetine sürükleyin gitsin. Fatih Avcý

15 güncel AB de çevre sel arýyorum 15 bütünleþme: ERAENV AB ye üye ve aday ülkelerin çevre alanýnda çalýþmalar yürütün tüm kuruluþlarýn Avrupa çalýþma Alaný ile bütünleþmelerini saðlamak amacýyla yürütülen ERAENV projesi, ÝTÜ tarafýndan Prof. Dr. Seval Sözen koordinatörlüðünde yürütülüyor Ýstanbul Teknik Üniversitesi (ÝTÜ), Avrupa Birliði 6. Çerçeve Programý (6ÇP) kapsamýnda, AB'ye yeni üye ülkeler ile aday ülkelerde çevre alanýnda faaliyet gösteren kamu ve özel sektör kurum ve kuruluþlarýnýn Avrupa Araþtýrma Alaný ile bütünleþmesini saðlamak ve 6.ÇP projelerine katýlýmlarýný desteklemek üzere ERAENV (Integration of Associated Candidate Countries and New EU Member States In European Research Area by Environmental Approaches) Projesi'ni yürütüyor. ÝTÜ Koordinatörlüðünü Ýnþaat Fakültesi Çevre Mühendisliði Bölümü öðretim üyesi Prof. Dr. Seval Sözen in yürüttüðü projeye Türkiye den ÝTÜ ile birlikte TÜBÝTAK katýlmakta. Romanya dan FIMAN DS Danýþmanlýk firmasýnýn koordinatörlüðünü üstlendiði bu projenin diðer ortaklarý ise Almanya, Avusturya, Bulgaristan, Macaristan, Slovak Cumhuriyeti. ERAENV projesi, özellikle 6.ÇP'nin 'Küresel Deðiþim ve Ekosistemler' tematik alaný altýnda hazýrlanabilecek projelere ve proje geliþtiricilere, AB araþtýrma programlarý ile ilgili bilgi saðlanmasý, ilgili araþtýrma kurum ve kuruluþlarý ile KOBÝ ortaklarý bulunmasý, projelerin hazýrlanýþýndan baþlayarak proje yazýmý ve finansal iþleyiþ yöntemlerine kadar uzanan geniþ bir spektrumda bilgi ve görüþ desteði saðlanmasýný hedeflemektedir. Bu hedef doðrultusunda broþür, CD, poster ve e- bülten gibi materyaller hazýrlanarak proje ortaðý olan ülkelerde hedef kitleye yönelik bilgilendirme ve tanýtým faaliyetleri yürütülmüþ, bu hedef kitle temsilcilerine eðitim seminerleri verilerek teknik, finansal ve idari bilgi desteði saðlanmýþtýr. Bununla birlikte projenin web sayfasý kapsamýnda çevre alanýnda faaliyet gösteren çeþitli üniversite, kurum, kuruluþ ve KOBÝ'lerden oluþan bir organizasyon profili veri tabaný oluþturularak, ülkeler arasý proje fikirlerinin tartýþýlmasýna yönelik etkin bir platform kurulmuþtur. ÝTÜ, doðrudan kendi web sayfasýnda bu platforma baðlantý vererek araþtýrmacýlarýn yeni proje fikirlerini sunabilmesine ve proje ortaðý bulabilmesine olanak saðlamýþtýr. Eylül 2006'da tamamlanacak olan 18 aylýk bu proje kapsamýnda Türkiye'de, birine ÝTÜ'nün ev sahipliði yaptýðý diðer ikisini TÜBÝTAK'ýn yürüttüðü Avusturyalý ve Alman ortaklarýn eðitmen olarak katýldýðý 3 eðitim semineri düzenlenmiþ, AB 6. Çerçeve Programý'nýn yapýsý, hibe ve destek programlarý, proje teklifi hazýrlama ve sunma, proje hazýrlýk ve yürütme aþamalarýnda karþýlaþýlan finansal hususlar ve gerekli önlemler konularý anlatýlmýþtýr. Bu eðitim seminerlerini tekrarlamak ve üniversitemizde daha fazla katýlýmcýya ulaþabilmek için öðrenci ve öðretim üyelerine yönelik bir bilgilendirme günü gerçekleþtirilmiþ, eðitim seminerleri kapsamýndaki konulara deðinilmesinin yanýsýra üniversitemiz bünyesinde hazýrlanmakta ve/veya yürütülmekte olan birçok projeye bilgi ve görüþ desteði verilmiþtir. Proje web sayfasý aracýlýðý ile oluþturulan platformda yer alan organizasyon profilleri sahibi ERAENV ÝTÜ Koordinatörü Prof. Dr. Seval Sözen kurum ve kuruluþlarý biraraya getirmek üzere Mayýs ayýnda Romanya'da bir Tematik Proje Pazarý (Thematic Networking) organizasyonu gerçekleþtirilmiþtir. Bu etkinliðe AB'ye yeni üye ve üyeliðe aday ülkelerin çevre alanýnda faaliyet gösteren çeþitli kurum ve kuruluþlarýndan yaklaþýk 65 proje teklifi hazýrlayýcýsý, 70 araþtýrmacý ve yönetici katýlmýþ olup, 112 proje fikri ve 445 organizasyon profili içeren bir katalog hazýrlanmýþtýr. Etkinlik çerçevesinde katýlýmcýlar, geleceðe yönelik araþtýrma ve proje faaliyetlerini yüz yüze tartýþma olanaðý bulmuþ, özellikle 7. Çerçeve Programý na yönelik proje teklif taslaklarý oluþturulmuþtur. ÝTÜ proje kapsamýnda, üniversitemizden ve çeþitli kuruluþlardan çevre alanýnda çalýþan 6 araþtýrmacýya destek saðlamýþtýr. ERAENV Projesi 6.ÇP kapsamýnda hedeflerini büyük ölçüde gerçekleþtirmiþtir. Projede karþýlaþýlan aksaklýklardan biri 6.ÇP 'Küresel Deðiþim ve Ekosistemler' proje çaðrýlarýnýn tamamýnýn proje süresi ile örtüþmemesi olmuþtur. Bu nedenle 7.ÇP'ye yönelik ERAENV Projesi'nin devamý niteliðinde daha geniþ bir altyapý ile daha geniþ katýlýma ulaþabilmek üzere ERAENV+ Projesi tasarlanmaktadýr. Daha fazla bilgiye ulaþmak ve ücretsiz kayýt iþlemi yapabilmek için web sayfasý hizmet vermektedir.

16 16 arýyorum Heykelin Büyük Ustasý RODIN ÝSTANBUL DA Sabancý Üniversitesi Sakýp Sabancý Müzesi (SSM), 13 Haziran 2006 tarihinden itibaren Fransýz heykeltraþ Auguste Rodin'in yapýtlarýna ev sahipliði yapýyor. "Heykelin Büyük Ustasý Rodin Ýstanbul'da" baþlýklý sergi, Paris'teki Rodin Müzesi'nin koleksiyonundan seçilen 203 eseri içeriyor. Sergide, ünlü sanatçýnýn bronz, alçý, mermer heykelleri, arþiv fotoðraflarý, antik heykel koleksiyonundan parçalar ve çok sayýda deseni yer alýyor. Auguste Rodin Öpüþme, ye doðru Bronz, ana model, 25.7 x 15.9 x 15.7 cm Paris, Rodin Müzesi koleksiyonuna 1920 de yeniden katýlmýþtýr. Paris, Rodin Müzesi, S. 776 Musée Rodin/Photo: Adam Rzepka RODIN KÝMDÝR? Paris'te 12 Kasým 1840 tarihinde doðan François- Auguste-René Rodin, La Petite École (Küçük Okul) adlý Özel Desen ve Matematik Okulu'na girdiðinde heykeli keþfetti ve desen becerisini geliþtirmeye baþladý. 1864'te ilk atölyesini tuttu. Daha sonra, hayatý boyunca yanýnda olacak 20 yaþýndaki Rose Beuret'yle tanýþtý. 1871'de Belçika'da ilk kez yapýtlarýný sergiledi. Gerçek boyutlu bir insan bedeni çalýþmasý olan ve eseri tamamladýktan birkaç ay sonra Tunç Çaðý adýný verdiði bronz heykeline 1875'te baþladý. 1882'de ise Adem, Havva ve Düþünen Adam adlý figürlerini yaptý. Bir süre sonra sevgilisi, daha sonra da en büyük rakibi olacak Camille Claudel'le tanýþtý. 1883'te Victor Hugo büstünü yaptý, iki yýl sonra Calais Belediyesi, Calais Burjuvalarý anýtýný ýsmarladý. Ertesi sene Öpüþme'yi yaptý. 1888'de devlet, Uluslararasý Sergi için Öpüþme'nin mermerini ýsmarladý. 1889'da empresyonizmin öncülerinden Fransýz ressam Claude Monet'yle birlikte sergi açtý. 1895'te Meudon'daki Villa des Brillants'ý satýn alarak resim ve antik heykel koleksiyonunu oluþturmaya baþladý. 1900'de, Uluslararasý Sergi vesilesiyle Paris'teki Alma Meydaný'nda yer alan pavyonda, 1902'de ise Prag'da büyük sergi açtý. 1904'te alçýdan yapýlmýþ büyük boy Düþünen Adam heykeli ilk kez Londra'daki International Society'de, bronz versiyonu ise Salon de Paris'de sergilendi. Düþünen Adam 1906'da Panthéon'un önüne yerleþtirildi. Fransa Ulusal Meclisi, arka arkaya yaptýðý üç baðýþla koleksiyonlarýný devlete býrakan sanatçýnýn anýsýna, Biron Konaðý'ný Rodin Müzesi yapma kararý aldý. 29 Ocak 1917'de Rodin ve Rose Beuret evlendi. Rose, 14 Þubat'ta yaþama veda etti. Ayný yýl, 17 Kasým'da ölen Rodin, Meudon'daki Villa des Brillants'ýn bahçesine, Rose'un yanýna gömüldü. Mezarlarýnýn baþýnda bir Düþünen Adam heykeli yer alýyor. Bilet Fiyatlarý Tam bilet 10 YTL Grup bileti 7 YTL (en az 10 kiþi) Ýndirimli bilet 3 YTL (Öðrenciler, Öðretmenler, 60 yaþ üstü ziyaretçiler) Ücretsiz giriþler 14 yaþý ve altý çocuklar ile 1 refakatçisi, Engelliler ve 1 refakatçisi Ulaþým Adres : Sakýp Sabancý Caddesi No:22 Emirgan Ýstanbul Telefon : Faks : E-posta : muze@sabanciuniv.edu En Küçük ÝTÜ lüler Mezun Oldu ÝTÜ nün lisans ve yüksek lisans öðrencileri ile birlikte, anaokulu öðrencileri de mezun oldu. ÝTÜ Ayazaða ve Maçka anaokullarýnýn 6 yaþ grubu öðrencileri, 15 Haziran 2006 günü düzenlenen törenle mezun oldu. 20 öðrencinin mezun olduðu tören, çok çeþitli gösteriler ile renklendi. Velilerin yoðun ilgi gösterdiði törende açýlýþ konuþmasýný ÝTÜ Anaokulu ve Kreþ Müdürü Filiz Sumeli yaptý. Çocuklukta alýnan eðitimin önemine deðinen Sümeli, ÝTÜ nün olanaklarýnýn kullanýlmasýyla kaliteli eðitim verdiklerini belirtti. Öðrencilerden oluþan koro ile baþlayan tören, anlamlý þarkýlar ve eðitim, çevre, kültür ve doða odaklý vurgularla dikkat çekti. Tango, kovboy oyunu, doða canlandýrmasý, bitkimeyve taklitleri, perküsyon ve halk oyunlarý çalýþmalarýnýn sunulduðu yýl sonu gösterisi, mezuniyet belgelerinin verilmesi ile sona erdi. Heykel sanatýný bir dünya ustasýnýn eserleri aracýlýðýyla geniþ kitlelere tanýtmayý hedefleyen SSM'nin sergileyeceði 100'e yakýn heykel arasýnda, sanatçýnýn Düþünen Adam, Öpüþme, Calais Burjuvalarý, Balzac ve Yürüyen Adam gibi baþyapýtlarý da bulunuyor. Uzun yýllar üzerinde çalýþtýðý ancak tamamlayamadýðý Cehennemin Kapýsý kompozisyonundan türeyen 18 heykel ve çok sayýda parçalama-birleþtirme çalýþmasýnýn yaný sýra, Rodin'in özel koleksiyonundan 20 antik heykel de sergide görülebiliyor. Sergi için, Atlý Köþk'e adýný veren ve 1952 yýlýndan bu yana Boðaz'ý selamlayan bronz at heykeli, ilk kez yerini Victor Hugo'ya býraktý. Ünlü þair, yazar ve düþünür Victor Hugo'nun Rodin tarafýndan yapýlan bronz anýtý, 1.85 m boyunda 2.85 m geniþliðinde. Eserlerle birlikte sergilenen fotoðraf ve desenler, sanatçýnýn gençlik dönemi eserlerinden en ünlü yapýtlarýna kadar kat ettiði yolun izlenmesine olanak saðladýðý gibi, sanatçýnýn daha az tanýnan çizer ve koleksiyoncu taraflarýna da ýþýk tutuyor. Metinleri Samih Rýfat tarafýndan derlenen ve Türkçe-Ýngilizce olarak hazýrlanan sergi kataloðunda, Rodin'in yaþamý ve sanat serüveni anlatýlýyor. Sergi kapsamýnda konferanslar, galeri sohbetleri ve çocuklara yönelik zengin eðitim programlarý da sunuluyor. Sponsorluðunu Akbank'ýn üstlendiði, Paris Rodin Müzesi ve Fransýz Kültür Merkezi'nin iþbirliðiyle gerçekleþtirilen sergi, 3 Eylül 2006 tarihine kadar ziyaret edilebilecek. Ýnternet : Auguste Rodin Rose Beuret, 1898 e doðru Mermer, 51.7 x 42.6 x 44 cm Paris, Rodin Müzesi koleksiyonuna 1916 da girmiþtir. Paris, Rodin Müzesi, S. 987 Musée Rodin/Photo: Béatice Hatala ÝTÜ Saðlýk Kültür Spor Daire Baþkaný Zeki Þimþek mezuniyet belgelerini verdi. Þimþek, yaptýðý konuþmada, ÝTÜ olarak çocuklara verdikleri önemin fazla olduðunu ve bu durumun çok mutluluk verici olduðu söyledi. Bütün çocuklarýn, çok küçük yaþlardan itibaren saðlýklý bir þekilde eðitilmesi gerektiðine deðinen Þimþek, anaokulu öðretmenlerine teþekkür etti. Öðretmenler, Zeki Þimþek le birlikte öðrencilerine mezuniyet belgelerini verirken, mezunlar öðretmenlerine karanfil hediye etti.

17 güncel arýyorum 17 Ýþ ve Ýnsan Kaynaklarý Merkezi ÝTÜ lülere Kariyer Saðlýyor ÝTÜ'nün, öðrencileri, sektördeki firmalarla buluþturan, onlarýn iþ yaþamlarýna bir adým önde baþlamalarý için çalýþmalarýný sürdüren Ýþ ve Ýnsan Kaynaklarý Merkezi'ndeyiz. Ar. Gör. Armaðan Gözkaman'la, Ýþ ve Ýnsan Kaynaklarý Merkezi'nin hedefleri, projeleri ve asistan öðrenci alýmlarý hakkýnda söyleþtik Ýþ ve Ýnsan Kaynaklarý Merkezi'nin var oluþ amaçlarý nelerdir? Var oluþ amaçlarýmýzý biz genelde üç baþlýk altýnda topluyoruz. Ýlk önce öðrencilerin kiþisel geliþimine katkýda bulunmak geliyor. Ýleride bir firmaya baþvuruda bulunduklarýnda o firmanýn yetkilileri birtakým beklentiler içinde olacaðý için biz de bu anlamda farklýlýklar yaratmaya çalýþýyoruz. Ýkinci baþlýk olarak mezunlarla iletiþim saðlamak düþünülebilir. Ýþ ve Ýnsan Kaynaklarý Merkezi'nin önemli bir faaliyeti bu. Þu anda çok sýkýntý çekiyoruz. Mezunlara yönelik ilanlarý ulaþtýramýyorum, oysaki o ilanla ilgilenen çok sayýda ve istekli ÝTÜ mezunu olduðu bir gerçek. Bu konuda mezun dernekleriyle ayný fikirdeyiz ve bir ortak zemin bulduðumuz için ileride daha iyi çalýþmalar olacaðýna inanýyorum. Ayrýca diðer bir amacýmýz da, firmalarýn öðrencilere ulaþmalarýný kolaylaþtýrmak. Bunu da iþ ve insan kaynaklarý fuarý ve firma kariyer günleri, düzenleyerek gerçekleþtirmeye çalýþýyoruz. Bildiðimiz kadarýyla Ýþ ve Ýnsan Kaynaklarý Merkezi olarak ofiste çalýþmak üzere yanýnýza asistan öðrenciler alýyorsunuz. Asistan öðrenci almanýzýn size yararý nedir? Bu fikir ilk kez gündeme geldiðinde 4-5 kiþiyle baþladýk. Tek baþýma ofis iþlerine yetiþmekte zorlandýðým için bu duruma çok memnun oldum. Ofis iþlerinin yaný sýra, öðrencilere, gerekli duyurularý ulaþtýrmakta da yararlý oluyor. Bununla birlikte esas olarak ofisteki iþlerin sorunsuz yürütülmesi amacýyla asistan öðrenci alma yoluna baþvuruyoruz. Asistan öðrenci alma süreci hakkýnda bilgi verir misiniz? Asistan öðrenci almak aslýnda bu iþin en eðlenceli kýsýmlarýndan biri. Sene baþýndaki ihtiyaca göre duyurular yapýlýyor. Ýlk yaptýðýmýz duyuruda çok sayýda baþvuru geldi. Özgeçmiþlerin hepsi birbirinden iyiydi ve seçim sürecinde çok zorlandýk. Aldýðýmýz öðrencilerin çok iyi olduklarýný gördük; fakat baþvurularýný kabul edemediðimiz, çok iyi öðrenciler de vardý. Bizim de tabi çalýþan öðrenciler açýsýndan bir bütçe kýsýtlamamýz var; bu bütçeyi aþmamamýz gerekiyor. Bir de, ilk duyurumuzu web sitesinden yapamamýþtýk; fakat bundan sonraki duyurularýmýzý web sayfamýz aracýlýðýyla ulaþtýracaðýz. Ýþ ve insan kaynaklarý merkezinde çalýþmanýn öðrenciler açýsýndan olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir sizce? En baþta, bir ofis deneyimi söz konusu. Burada faks çekmeyi öðrenenler oldu. Telefon görüþmeleri yapmak, idari yazýþmalar, e-postalara cevap vermek de öðrenciye ileride avantaj saðlayacak unsurlar arasýnda yer alýyor. Az bir miktar da para kazanýyorlar. Burada çalýþmanýn saat ücreti iki lira, çok deðil fakat ek bir gelir olarak düþünülüyor. Ayrýca çalýþanlarýn sigortalarý baþlatýlýyor. Ofis iþlerinin yaný sýra idari iþleyiþ hakkýnda fikir ediniyorlar. Firma yetkilileriyle doðrudan iletiþim içinde bulunmanýn da yararlarýný görüyorlar. Burada çalýþan örenciler proje asistaný olarak anýlýyorlar, doðrudan veya dolaylý olarak birçok projenin içinde yer alýyorlar. Bu durumun özgeçmiþlerinde yazmasý da önemli bir artý olarak görünüyor. Çünkü bu bir farklýlýk olarak düþünülüyor. Bunlarýn yanýnda manevi bir tatmin de yaþanýyor; çünkü buraya baþvuran öðrencilerin çoðu ÝTÜ'ye nasýl yararlý bir þeyler yapabilirim düþüncesiyle geliyorlar. Olumsuz yönlerinden de bahsetmekte yarar var tabii. En önemlisi buraya vakit ayýrmalarý gibi bir beklentimiz var onlardan. Bu da bir þeylerden ödün vermeleri anlamýna geliyor. Örneðin, kütüphanede ders çalýþabilecekken burada ofis iþleri yapmalarý gerekiyor. Bir de havalandýrmasý ve penceresi olmayan bir ortamda çalýþacaklar. Bu durum maalesef deðiþmedi iki yýldýr. Ne zaman deðiþeceði konusunda da ne yazýk ki bir fikrimiz yok. Ýþe öðrenci alýmýnda öngördüðünüz þartlar nelerdir? Gelen özgeçmiþlerde ilk olarak not ortalamalarýna baktýk, bunu öðrencinin iyiliðini düþündüðümüz için yapýyoruz. Türkçe'yi iyi konuþmasý ve içten davranmasý da bizim için önemli. Bir de mülakat var, kendini nasýl ifade ettiði konusunda fikir veriyor. Mülakat da iyi geçtikten sonra zaten "baþlayýn" diyoruz. Armaðan Gözkaman (ortada) ve ÝÝKM nin öðrenci asistanlarý Okurken staj, okulu bitirince iþ. Öðrencinin bitmek bilmez iki sorunu. Özellikle ÝTÜ'de bir staj merkezinin bulunmamasý, öðrencilerin yaz stajý için kapý kapý dolaþmasýna yol açýyor. Bir çok þirket staj baþvurularýnda sadece "referanslar" bölümünü inceledikleri için bu bölümü boþ býrakan baþvurularýn çoðu yanýtsýz kalýyor. Bu sorun Ýþ ve Ýnsan Kaynaklarý Merkezi sayesinde çözülecek gibi Geleceðe iliþkin projeleriniz nelerdir? Üzerinde çalýþmaya baþladýðýmýz projeden bahsedeyim. Bir özgeçmiþ havuzu oluþturmayý düþünüyoruz. Þöyle bir þey olacak, öðrenci, kendi bilgilerinin giriþini yapacak; firmalar da bir üyelik karþýlýðýnda filtreleme sistemiyle aradýklarý kriterlere uyan adaylara ulaþabilecekler. Bu kayýt sistemiyle duyurularý fakülte çapýnda, öðrencilere ulaþtýrmayý istiyoruz. Bunun için de bir e-posta grubu projesi, bu özgeçmiþ havuzuyla birlikte gerçekleþtirilmeye çalýþýlýyor. Ciddi olarak üzerinde düþündüðümüz bir konu da, staj saðlamak anlamýnda bir üs haline gelmek. Bununla ilgili olarak da fakültelerle bir uzlaþmaya varmamýz lazým. Bir diðer proje de kariyer fuarýnýn içeriðini deðiþtirip mülakatlý bir etkinlikler dizisi haline getirmek; yani firmalarýn buraya gelip de öðrencilerle doðrudan iþ veya staja yönelik mülakat yapmalarýný hedefliyoruz. Bu anlamda iþ ve insan kaynaklarý merkezinin fakültelere dallanmasý da düþünülebilir. Süleyman Demirel Kültür Merkezi'nde yapýlan fuarda bazý noktalar eksik kalabiliyor. Demek istediðim; insan kaynaklarý fuarýna katýlanlarýn, etkinliklerini, ilgili fakültelerde gerçekleþtirmesinde yarar var. Gülen Uncu GARDEN BUS Maslak taki Ayazaða dönemecinde bulunan otobüsten lokantanýn sahibi Ali Osman Usta, 30 yýllýk deneyimi ve zengin menüsü ile ÝTÜ lülere hizmet veriyor. Þipariþ için:

18 18 arýyorum bilim ve teknoloji NÜKLEER Tehlike mi, kurtuluþ mu? Uzun zamandýr gündemde olan bir konu. Sinop ta kurulmasý planlanan nükleer enerji santrali ile doruk noktaya ulaþan tartýþmalar. Kim haklý? Türkiye de nükleer santral yapýlmasýna baþta meslek odalarý ve sivil toplum kuruluþlarý olmak üzere halkýn büyük kýsmý tepkili. Nükleer santral kurulmasý gerçekten tehlike mi yoksa enerji açýðýnýn uzun vadeli çözümü mü? ÝTÜ Enerji Enstitüsü nden, öðretim üyesi Prof. Dr. Ahmet Bayülken ile nükleer enerjiyi konuþtuk Büyük bir çekirdeðin parçalanmasý ya da iki küçük çekirdeðin birleþmesi sonucu ortaya çýkan parçacýklardan Einstein'in o meþhur denklemi E=mc 2 'ye göre açýða çýkan enerjiye nükleer enerji denir. Ortaya çýkan bu büyük enerjinin ilk kullanýmlarýndan biri maalesef ki yüz binlerce kiþinin ölümüne neden oldu. Daha sonralarý, 1954'te ABD'nin çýkardýðý "Nükleer Enerjinin Barýþçýl Amaçlarla Kullanýlmasý Yasasý"ndan hemen bir yýl sonra Türkiye, ABD ile bir ikili anlaþma imzalamýþ ve 1956 yýlýnda "Atom Enerjisi Komisyonu" yasasýný çýkararak bir teþkilat kurmuþ. 1960'ta ilk nükleer araþtýrma merkezi, 1962'de ise ilk nükleer reaktör faaliyete geçmiþ. Bu çalýþmalar için gereken mühendisleri yetiþtirmek üzere 1961'de ÝTÜ bünyesinde Nükleer Enerji Enstitüsü kurulmuþ ve 1979 yýlýnda Triga Mark II reaktörünün çalýþýr hale gelmesinden itibaren de bu konuda çalýþmalarýný sürdüren, Türkiye'nin nadir kurumlarýndan biri haline gelmiþ. Nükleer Araþtýrmalar Anabilim Dalý'ndan Nükleer Mühendislik, Nükleer Güç Reaktörlerinin Ekonomisi, Radyasyondan Korunma, Radyoaktif Atýklar, Enerji Planlamasý gibi konularda bilimsel çalýþmalarý olan Prof. Dr. Ahmet Bayülken ile "Türkiye'de ve dünyada nükleer teknoloji nereye gidiyor?", "Nükleer santral yapýmýnýn sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarý nelerdir?" gibi sorularý yanýtlamaya çalýþtýk. Nükleer santrallerde de termik santraller gibi elde edilen enerjiyle su buharlaþtýrýlýr ve oluþan buhar tribünlere gönderilerek elektrik üretilir. "Tepkimeyi kontrol altýna alarak yavaþlatýlýrsa bu bir güç santrali, kontrol edilmezse atom bombasý olur. Ancak bir nükleer güç santrali hiçbir zaman, isteseniz bile atom bombasý gibi patlayamaz. Çünkü bir atom bombasýnýn patlayabilmesi için fisil (1) elementlerin belirli bir süre bir arada kalmasý lazým, ancak bu hiçbir zaman bir santralde saðlanamaz." diyor Bayülken. Hemen aklýma malum Çernobil kazasý geliyor: "Çernobil nükleer bir patlama deðil sadece kimyasal bir patlamaydý. Ýnsan hatasýndan kaynaklanan bir sebepten grafitler yandý ve su ayrýþtý. Ortaya çýkan hidrojen gazý patladý. O tür santrallerin güvenliði az olduðundan santralin damý havaya uçtu ve radyasyon çevreye yayýldý. Bunun birebir benzeri 1979'da ABD Three Mile Island'da oldu ama bu santralde güvenlik kabuklarý olduðu için dýþarýya hiç radyasyon sýzmadan oluþan çatlaklar kapatýlabildi." Haziran 2006'da ÝTÜ Ayazaða Yerleþkesi Süleyman Demirel Kültür Merkezi'nde gerçekleþtirilen Enerji Çalýþtayý ve Sergisi'nde Türkiye'nin gelecekteki enerji sorunu tartýþýldý ve çalýþtay sonrasý sonuçlardan biri de "Nükleer enerji çalýþmalarýna önem verilerek, teknolojisinin ülkemize getirilmesinin saðlanmasý" olarak çýktý. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakaný Hilmi Güler de nükleer enerjinin bir tercih deðil bir zorunluluk olduðunu söyledi. Bu baðlamda Sinop'ta bir santral kurulmasý gündemde. Ancak hangi tip santral kurulacaðý konusunda tartýþmalar yaþanýyor. Bayülken'e soruyoruz: "Öncelikle þunu belirteyim; 1976'dan beri Mersin-Akkuyu'da, nükleer santral yapýmý için yer izni ve lisansý alýnmýþtýr. Sinop'a santral kurmak için de yer lisansý alýnmasý gerekir. Böyle bir lisansý alabilmek için ise en az üç senelik bir zaman gerekir ki bu üç seneden önce oraya kazma dahi vurulamaz. Tip seçimi konusunda Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun (TAEK) hangi yolu izleyeceðini bilmiyorum. Konuþulan tiplerden Basýnçlý Su Reaktörü'nde (PWR: Pressurized Water Reactor) reaktörün kalbinin bulunduðu kap 140 atmosfer basýnç altýndadýr. Bu basýnçta suyun buharlaþmasý çok zor olduðundan su sadece ýsýnýr. Bir ýsý deðiþtiricisi ile ýsýsýný 70 atmosferdeki baþka bir suya devreder ve burada buharlaþan su ile elektrik üretilir. Ancak bu tip reaktörlerde uranyumun zenginleþtirilmiþ olmasý gerekmektedir. Yani doðadaki uranyum içinde %0,7 oranýnda bulunan fisil uranyum-235 izotopunun oranýnýn %3'lere yükseltilmesi gerekir. Bu arada geride kalan % 97 oranýndaki fisil olmayan uranyum-238 izotopu da nötron darbeleriyle ve birtakým geçiþlerle fisil bir element olan plütonyum-239'a dönüþtürülür." Konuyu saptýrsa da Ýran'ýn uranyum zenginleþtirme çalýþmalarýný sormadan edemiyorum: "Ýran'ýn reaktörü çalýþmaya baþladýðýnda plütonyum üretimine geçebilir. Ancak her reaktörde üretilen plütonyum atom bombasý yapýmýnda kullanýlamaz. Çünkü reaktörde plütonyum ürerken, bunun dört izotopu birden ürer. Fisil olmayan izotoplar diðerlerini zehirler. Dolayýsýyla normal çalýþan bir reaktörden çýkartýlan plütonyumun bomba yapýmýnda kullanýlamaz. Eðer bir reaktör bomba amaçlý plütonyum üretmekte kullanýlmak isteniyorsa onun özel bir çalýþma prensibi vardýr."

19 bilim ve teknoloji arýyorum 19 Reaktör tiplerinden konuþmaya kaldýðýmýz yerden devam ediyoruz: "Bir diðer tip olan Kaynar Su Reaktörü (BWR: Boiling Water Reactor) ise Türkiye'ye hiç uygun bir tip deðildir. Güvenliði PWR kadar iyi deðildir ve bunlardan dünyada çok az vardýr. Bence CANDU tipi doðal uranyumlu reaktörleri kullanmak Türkiye için daha faydalýdýr. Çünkü yakýtý dýþarýdan almak yerine kendi üreteceðimiz yakýtla santrali çalýþtýrabiliriz." Hani uranyum rezervlerimiz olmadýðý için dýþarýya baðýmlý kalacaktýk? "Türkiye'de bilinen rezerv ton civarýndadýr ama Türkiye'nin henüz hiçbir yeri uranyum açýsýndan araþtýrýlmamýþtýr. Bu 8000 ton da bir reaktörü yaklaþýk ömrü boyunca, yani yýl idare edebilir." Uranyum biterse toryum kullanýrýz: "Toryum reaktörde yakýt olarak kullanýlmaz, zira fisil bir element deðildir. Mevcut durumda çalýþan bir uranyum-235 reaktörü normal olarak uranyum-235'i fisyona (2) uðratýp enerji üretirken oluþan nötronlar toryumu bombalar, toryum bazý deðiþikliklerden geçerek uranyum-233'e dönüþür. Bu çýkan uranyumun yakýt olarak kullanabilmesi için onun diðer elementlerden ayrýþtýrýlmasý gerektirir. Bunun için de çok önemli bir teknoloji gereklidir ancak bu teknoloji her ülkeye verilmez. Dolayýsýyla toryumu yakýt olarak kullanamayýz, ancak ondan yakýt elde edebiliriz belki. Ancak zenginleþtirilmiþ uranyum kullanýlan bir santral yapýlýrsa, o zaman tamamen dýþa baðýmlýyýz; ABD'den, Fransa'dan ya da Japonya'dan bu yakýtý almalýyýz. Deniyor ki doðal uranyum kullanýrsanýz bu sefer de aðýr su kullanmanýz gerekir, ancak bu üretim kimyasal yoldan elde edilebilecek kadar kolaydýr, nitekim bunu Romanya yapýyor." Olayý biraz da ekonomik boyuttan inceleyelim. Nükleer santrallerin ilk yatýrým maliyeti yüksek ve yapýmý uzun zaman alýyor. Bu durumda nükleer santrale yatýrým yapmak mantýklý mý sorusuna da þöyle cevap veriyor Bayülken: "Genelde bir elektrik üretim santrali deðerlendirilirken kilovat-saat (kwh) baþýna üretim bedeli ele alýnýr. Nükleer enerji santrallerinin ilk yatýrým maliyeti çok olmasýna raðmen ömrünün uzun olmasý, yakýt masrafýnýn az olmasý, bakým masraflarýnýn düþük olmasý, gücünün çok büyük olmasý gibi avantajlarý var. Tabi ki maliyet olarak hidroelektrik santralleriyle mukayese edilemez. Ancak ithal kömürden ya da güneþten daha ucuz." Nükleer enerji kullanmak yerine enerji kayýplarýný azaltýp, yenilenebilir kaynaklara yönelmeliyiz görüþüne de tamamen katýlýyor Bayülken: "Ama yapýlan öngörüler, ileride bunlarýn hiçbirinin yeterli olmayacaðýný ortaya koyuyor. Dünyada termodinamik çevrimle çalýþan birkaç güneþ santrali var, ayrýca fotovoltaik pille doðrudan güneþten elektrik üreten santraller de var ancak bunlarýn üretim bedeli çok çok yüksek. Rüzgar bedava enerji kaynaðý, bunu da kullanmalýyýz ama rüzgar da her yerde bulunmuyor. Ayrýca rüzgar santrallerinin verimi çok az, %20 civarýndadýr. Þu anda bir ya da iki tane -daha fazla deðilnükleer santral yapýlmasý, Türkiye'ye nükleer teknolojinin girmesi için tek þart." Baþta sivil toplum örgütleri ve meslek odalarý olmak üzere halk santrallere karþý oldukça tepkili. Çevreye yayýlabilecek radyasyondan ve olasý bir Çernobil'den rahatsýz: "Kömürle çalýþan santraller çevreye daha zararlý. Kömürün içinde çok az miktarda uranyum vardýr. Kömür yandýkça çevreye yayýlan bu uranyum oraný giderek artar Doðal gazda ise tamamen dýþa baðýmlýyýz. Ama bir þekilde elektrik üretmek zorundayýz. Güneþ ve rüzgarla ise bugünkü teknolojiyle o kadar yüksek güçte enerji üretilmesi mümkün deðil." Ya nükleer atýklar: "Ortaya çýkan atýklar reaktörün içinde bulunan dinlendirme havuzlarýnda senelerce bekletilirler. Reaktörün 40 yýllýk ömrü boyunca çýkaracaðý atýklarýn dinlendirme havuzlarý reaktör maliyetinin içindedir. Reaktör ömrü tamamlandýktan sonra da oradaki atýklar havuzlarda kalmaya devam eder, dýþarýya da hiçbir sýzýntý vermez. Ya da ikili bir anlaþmayla bu atýklar baþka yerlere gönderilebilir." Ama Finlandiya ve Fransa gibi ülkeler atýklarýný paketleyip güvenli yerlere gömüyor: "Reaktörden çýkan atýklarý yeterince dinlendirip, soðuttuktan sonra bunlarý yeniden iþleme tesislerinde bu atýklar ayrýþtýrýlýr. Açýða çýkan uranyum ve plütonyum yeniden enerji üretmekte kullanabilir. Arta kalan ve hiçbir iþe yaramayan atýklar ise doðada en çok dayanan madde olan cama katýlýr. Camlaþtýrýldýktan sonra onun etrafýna belirli kalýnlýkta çelik, titanyum ve en dýþa da kurþun tabaka sarýlýr. Oluþturulan bu güvenli paketler daha sonra kimsenin bulunmayacaðý eski madenlerde depo ediliyor. Bunlar yeraltý sularýna da karýþmýyor, çünkü bu maddelerin doða þartlarý altýnda yok olmasý için milyarlarca yýl gerekiyor." Santralde çalýþan insanlara ne olacak, hangi yasalarla korunacaklar? "Türkiye'de þu anda mevcut bir yasa, nükleer malzemeyle çalýþan insanlar senede bir ay fazladan izin yapmalýdýr der. Baþka bir yasa da bu tür yerlerde çalýþan insanlarýn daha erken emekli olmasý gerekir der. Þu andaki yasalar bunlar ama nükleer teknolojiye girilecekse bu yasalarýn ciddi biçimde yeniden ele alýnmasý gerekir. Örneðin vardiya usulünde bu insanlarýn daha az çalýþmasý gerekir. Radyasyondan korunmanýn en güzel çaresi ondan uzak durmaktýr." Neptünyum, diyorum hemen açýklamaya baþlýyor Bayülken: "Doðada Neptünyum diye bir madde yoktur. Reaktörde fisyondan oluþan bir atýktýr ve hiçbir deðeri yoktur. Yani dedikleri gibi Türkiye'de dünyanýn en büyük Neptünyum yataklarý yok, zaten doðada yok bu madde." Prof. Dr. Ahmet Bayülken le, Türkiye nin iki araþtýrma reaktöründen biri ve tek üniversite reaktörü olan ÝTÜ Triga Mark II Araþtýrma Reaktörü ile ilgili hazýrlamakta olduðumuz yazýyý, sonraki sayýlarýmýzda sunacaðýz. Bununla birlikte Türkiye nin enerji alanýnda, özellikle son zamanlarda ilerleme gösteren çalýþmalarýndan da bahsedeceðiz. Ayný zamanda bu konudaki karþýt görüþlere de yer vermeye çalýþacaðýz. (1) fisil izotop: yavaþ nötronlarla parçalanabilen izotoplardýr. (2) fisyon: bir nötronun, uranyum gibi aðýr bir element atomunun çekirdeðine çarparak yutulmasý, bunun sonucunda bu atomun kararsýz hale gelerek daha küçük iki veya daha fazla farklý çekirdeðe bölünmesi reaksiyonudur. Ufuk Sevim, sevimu@itu.edu.tr Fotoðraflar: Fatih Avcý

20 20 arýyorum fotoðraf KAMPÜS Ýstanbul Teknik Üniversitesi Fotoðraf Kulübü, Kültür ve Sanat Birliði çatýsý altýnda yaklaþýk 15 senedir faaliyet göstermektedir. Bizler, fotoðraf kulübü üyeleri olarak, fotoðrafý hayata dair bir anlatým aracý olarak görmekte ve fotoðrafýn emek isteyen bir uðraþ olmasý bilinciyle çeþitli projeler üretip bunlarý paylaþýma sunmak için çabalamaktayýz. ÝTÜ Fotoðraf Kulübü olarak hayatýmýzýn büyük bir kýsmýný geçirdiðimiz ve bir parçasý olduðumuz kampüslerimizin görsel bir belgeselini yapmak için çýktýðýmýz bu yolda, karar aþamasýnda öngördüklerimizden çok daha farklý bir zorlukla karþýlaþtýk. Yoðun üniversite temposu, giderek alýþtýðýmýz ve ister istemez bize sýradan gelen kampüsler, iki poðaça ve bir çay kahvaltýlar, not daðýlýmlarý üzerine kurulu sohbetler Ýþte bu alýþýlmýþlýklar çoðu zaman kampüs yaþamýna farklý bir yerden; yani vizörden bakmayý zorlaþtýrdý. Ancak zamanla kampüs yaþamýný bize tekdüzeymiþ gibi gösteren bu durumdan yine vizörün o sýnýrlý ama bir o kadar da sýnýrsýz aralýðýndan baktýkça uzaklaþtýk. Kadraja sýðdýrdýklarýmýz ve sýðdýramadýklarýmýz bize kampüslerin unutmaya baþladýðýmýz farklý tatlarýný ve dokularýný yeniden yaþattý. Bizler, bu sergimizle*, Ýstanbul Teknik Üniversitesi'nin kampüslerindeki yaþamý fotoðraf ile birleþtirerek gelecek için bugünlere dair farklý hikayeler býrakmayý ummaktayýz.... *ÝTÜ Fotoðraf Kulübü nün 41 fotoðrafýndan oluþan sergisi, Kültür ve Sanat Birliði binasýnda sergilenmektedir. ÝTÜ Mustafa Ýnan Merkez Kütüphanesi