Bu Bölüm İçin Öğrenme Hedefleri KÜRESEL EKONOMİK ÇEVRE DÜNYA EKONOMİSİNE GENEL BİR BAKIŞ: BÜYÜK DEĞIŞIKLIK. II.

Transkript

1 II. Bölüm KÜRESEL EKONOMİK ÇEVRE Doç. Dr. Olgun Kitapcı Akdeniz Üniversitesi, Pazarlama Bölümü 1 Bu Bölüm İçin Öğrenme Hedefleri 2 1 Son 100 yılda dünya ekonomisindeki büyük değişiklikleri anlamak 2 2 Dünyanın farklı bölgelerinde kurulmuş olan ekonomik sistemleri anlamak ve karşılaştırmak 2 3 Dünya Bankası tarafından uygulanan ekonomik gelişmişlik ş ş sınıflandırmasını anlamak 2 4 Dünya ekonomisini ve döviz kurunu anlamak Doç. Dr. Olgun Kitapcı Pazarlama Bölümü 2 DÜNYA EKONOMİSİNE GENEL BİR BAKIŞ: BÜYÜK DEĞIŞIKLIK 2 1 Son 100 yılda dünya ekonomisindeki büyük değişiklikleri anlamak Doç. Dr. Olgun Kitapcı Pazarlama Bölümü 3 1

2 DÜNYA EKONOMİSİ GENEL BAKIŞ II. Dünya Savaşı nın bitmesi ile dünya ekonomisinde büyük değişiklikler oldu. Temel değişikliklerdenğ ş biri küresel pazarların yükselişiydi. ş y 20. yüzyılın başlangıcında %10 luk bir düzeyde seyreden ekonomik bütünleşme, bugün yaklaşık olarak %50 seviyesindedir. (AB, NAFTA gibi) 4 Dünya Ekonomisini Anlamak Honda, Japon otomobil firmasıdır yılında Accord ve Civic modellerini USA e ihraç etmeye başladı lerin ortasında firma bu modelleri USA, Marysville, Ohio da üretmeye başladı. Firma bu dönemde ürettiği Accord modellerini Japonya ya ihraç etmeye başladı. Honda firması, Çin, Brezilya ve Tayland da dünya otomobilini üreteceğini duyurdu. Nedeni, düşük maliyetler. Japonya daki Honda arabaları yurt dışında üretilir ve ithal edilir. Doç. Dr. Olgun Kitapcı Pazarlama Bölümü SONUÇ ÇOK ULUSLU FİRMALAR ULUSLAR ARASI TİCARİ AKIŞI YÖNETMEKTEDİR. BU DURUMA ŞİRKET İÇİN TİCARET (INTRA FIRM TRADE) DENMEKTEDİR. Dünya ticaretinin %66 i çokuluslu firmalar tarafından yönetilmektedir. 5 Sermaye Hareketliliği DÜNYA EKONOMİSİ GENEL BAKIŞ Pazarlamacıların bilmesi gerekenler Dünya ekonomisini yönlendiren önemli bir güçtür. Sermaye hacmi 2013 yılında 23,4 trilyon Dolar. Günlük döviz hareketliliği 4 trilyon Dolar. Bu bilgi ışığında yıllık döviz hareketliliği 1 kattrilyon dolar. Üretim, İşçilerden Ayrıldı Günümüz ekonomik yapısından, üretkenlik büyüme devam ederken, imalat sektöründeki işçilik sabit kalmış veya düşmüştür. Dünyada düşüşe geçen üretim değil istihdamdır. 6 2

3 DÜNYA EKONOMİSİ GENEL BAKIŞ Soğuk Savaş Sona Erdi 1917 de başlayan kapitalizm ve sosyalizm savaşı sona erdi. E Ticaret Büyümesi E Ticaretin büyümesi ulusal bariyerlerin önemini azalttı ve şirketleri, iş modellerini yeniden değerlendirmeye zorladı. 24/7, amazon.com, facebook, groupon, itunes, twitter, youtube.. 7 DÜNYA EKONOMİSİNE GENEL BİR BAKIŞ: BÜYÜK DEĞIŞIKLIK 2 2 Dünyanın farklı bölgelerinde kurulmuş olan ekonomik sistemleri anlamak ve karşılaştırmak Doç. Dr. Olgun Kitapcı Pazarlama Bölümü 8 EKONOMİK SİSTEMLER Kaynak Dağılımı Piyasa Kumanda Kaynak Sahipliği Özel Kamu Piyasa Kapitalizmi Tüketiciler istedikleri malları satın alır ve ne kadar üretileceğine karar verir Devletin Rolü (Tüketiciyi korumak ve rekabeti düzenlemek) Piyasa Sosyalizmi Tüm harcamaları devlet kontrol ediliyor Kaynak dağılımı seçmen odaklı (İsveç) Merkezi Planlı Kapitalizm Merkezi Planlı Sosyalizm Devletin uygun gördüğü sürece halkın menfaatine hizmet etme Tüm endüstri devlet sahipliği Ürün farklılaştırma, reklam güvenilmez. Devlet dağıtımı kontrol eder. Dünya da Coca Cola olmayan 2 devlet bulunmakta: Küba ve Kuzey Kore 9 3

4 DÜNYA EKONOMİSİ GENEL BAKIŞ Ekonomik Özgürlük İndeksi 10 PAZAR GELIŞIMININ AŞAMALARı 2 3 Dünya Bankası tarafından uygulanan ekonomik gelişmişlik sınıflandırmasını anlamak Doç. Dr. Olgun Kitapcı Pazarlama Bölümü 11 Kişi başına düşen milli gelir (GSMH) Grubu Yüksek Gelirli Ülkeler Kişibaşına düşen Milli Gelir >= 12,746 $ Yüksek Gelirli Ülkeler (OECD Dışı Ülkeler) Kişi başına düşen Milli Gelir >= 12,746 $ Üst Orta Gelirli Ülkeler Kişibaşına düşen Milli Gelir >= 4,126 $ ve <=12,745$ Düşük Orta Gelirli Ülkeler Kişibaşına düşen Milli Gelir >= 1,046 $ ve <=4,125 $ Düşük Gelirli Ülkeler Kişibaşına düşen Milli Gelir <= 1,045 $ PİYASA GELİŞİMİNİN AŞAMALARI 2013 GSMH (milyon $) 2013 Kişi Başına düşen ($) Dünyanın GSMH % 2013 Nüfus (milyon) 45,760,000 44, ,054 5,369,000 20, ,690,000 7, , ,000 2, ,

5 PİYASA GELİŞİMİNİN AŞAMALARI Düşük Gelirli Ülkeler (36 ülke) Düşük Orta Gelirli Ülkeler (54 Ülke) Üst Orta Gelirli Ülkeler (54 Ülke) Yüksek Gelirli Ülkeler (70 Ülke) Yüksek seviyeli yoksulluk Gelir dağılımında ğ eşitsizlik Yüksek doğum oranı Özellikle kadınlar arasında okur yazar oranı düşük Sınırlı endüstri ve tarıma dayalı nüfus Güce Dayalı Hafif Endüstri Sektörü Hindistan Endonezya Tayland Sanayileşmekte ve gelişmekte olan ülkeler Türkiye Post Endüstriyel Ülkeler G7 ABD, Kanada, İngiltere, İtalya, Japonya, Fransa, Rusya G20 OECD Ülkeleri 13 Düşük Gelirli Ülkeler Örnek: Bangladeş Kişi başı milli gelir 1,010 $ GAP, H&M, Tesco, Walmart ve Zara fason üretimi Tekstil ihracatı toplam ihracatın %80 ini oluşturmaktadır yılında 25 milyar Dolar ihracat beklenmektedir yılında aylık maaş ortalaması 24 $ dan 44 $ a yükseltilmiştir. Çoğu kadınolmak üzere yaklaşık 3 milyon kişi tekstil sektöründe çalışmaktadır. 14 Düşük-Orta Gelirli Ülkeler Örnek: Hindistan Kişi başı milli gelir 1,570 $ Hindistan 60 yıl önce bağımsızlığını ilan etti. Yıllarca Hindistan ekonomisi yavaş büyüdü da yaşanan büyük ekonomik krizden sonra Hindistan kapılarını dünyaya açtı. Küresel firmalar doğdu: Infosys, Mahindra&Mahindra, Wipro ve Tata Hindistan ın nüfusunun yüksek olması, Suzuki, Hyundai, General Motor ve Ford ciddi bir fırsat oldu. 15 5

6 Yüksek-Orta Gelirli Ülkeler Örnek: BRICS BRICS ülkelerinin liderleri 2014 yılında Brezilya da buluştu. 16 AZ GELİŞMİŞ ve GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDEKİ PAZARLAMA FIRSATLARI Yanlış Varsayım #1 Dar gelirlerin parası yoktur Yanlış Varsayım #2 Dar gelirliler gereksiz mallara boşuna para harcamak yerine temel ihtiyaçlarına yönelik kaygılar taşımaktadır. Yanlış Varsayım #3 Gelişmekte olan pazarlarda satılan mallar öylesine ucuzdur ki bu pazarlarda kar etmek için yeni bir girişimciye yer yoktur. Yanlış Varsayım #4 Dar gelir pazarlarında gelişmiş teknoloji kullanılmamaktadır. 17 GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER İÇİN Gelişmekte olan ülkeler pazarlar hala doymamıştır. Çin de kişiye bir araba, 6000 kişiye bir bilgisayar düşmektedir. Polonya da 100 kişiye 21 araba düşerken; AB de 49 araba düşmektedir. Her 100 kişiye 11 bilgisayar düşerken; AB de 34 bilgisayar düşmektedir. 18 6

7 DÜNYA EKONOMİ 2 4 Dünya ekonomisini ve döviz kurunu anlamak Doç. Dr. Olgun Kitapcı Pazarlama Bölümü 19 DÜNYA EKONOMİ Dünya nın en zengin ülkeleril Ülkeler Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (2010 yılı) ABD 14,657,800 Trilyon Dolar $ Çin 10,085,708 Trilyon Dolar $ Japonya 4,309,432 Trilyon Dolar $ Hindistan 3,060, Trilyon Dolar $ Almanya 2,940,434 Trilyon Dolar $ Birleşik Krallık 2,172,768 Trilyon Dolar $ Brezilya 2,172,258 Trilyon Dolar $ Fransa 2,145,287 Trilyon Dolar $ İtalya 1,773,547 Trilyon Dolar $ yılı öngörüsü DÜNYA EKONOMİSİ SIRA ABD Çin 2 Çin ABD 3 Japonya Hindistan 4 Hindistan Japonya 5 Almanya Rusya 6 Rusya Almanya 7 Birleşik Krallık Brezilya 8 Fransa Birleşik Krallık 9 Brezilya Fransa 10 İtalya Meksika 11 Meksika Güney Kore 12 Güney Kore Endonezya 13 İspanya İtalya 14 Kanada Kanada 15 Endonezya İspanya 21 7

8 DÜNYA EKONOMİSİ G20 Ülkeleri Bölge Üye Bölge Üye Afrika Güney Afrika Okyanusya Avustralya Kuzey Amerika Kanada Güney Amerika Arjantin Meksika Brezilya ABD Avrasya Rusya Avrupa Avrupa Birliği Türkiye Fransa Güney Batı Asya Endonezya Almanya Güney Asya Hindistan İtalya Doğu Asya Çin Birleşik Krallık Japonya Batı Asya Suudi Arabistan Güney Kore 22 EKONOMİK ÖZGÜRLÜK Sakız YASAK Sıra Ülke Sıra Ülke Sıra Ülke 1 Hong Kong 10 Bahreyn 66 Slovenya 2 Singapur 11 Şili 67 Türkiye 3 Avustralya 12 Moritus 68 Polonya 4 Yeni Zelanda 13 Lüksemburg 69 Portekiz 5 İsviçre 14 Estonya 70 Arnavutluk 6 Kanada 15 Hollanda 176 Eritre 7 İrlanda 16 Birleşik Krallık 177 Küba 8 Danimarka 17 Finlandiya 178 Zimbabwe 9 ABD 18 Kıbrıs 179 Kuzey Kore 23 Ekonomilerin Evreleri BÜYÜME EVRESİ İlk sinyal talepteki artış Yatırımlarda canlanma İstihdamda artış Tüketim harcamalarında artış Birbirini destekleyen talep artışı RESESYON Yatırım harcamaları ve buna bağlı olarak da istihdam düzeyi düşer Talep düşer Üretim geriler. ZİRVE Üretim en üst düzeydedir. Yatırımlardaki artış faiz oranlarını artırır. Toplam talepte düşüş olmayabilir, olursa toplam üretim düşer DEPRESYON Büyüme durur ve geriler Geçmiş tasarruflar tüketilir ve borç kanalları devreye girer. Faiz oranları düşer Yatırım yapmak cazip hale gelir. Kaynak: İsmail Hamdi İslamoğlu (Küresel Pazarlama) 24 8

9 GINI KATSAYISI 25 Gini Katsayısı Gelir dağılımının adaletli olup olmadığını değerlendirmede yaygın olarak Gini katsayısı kullanılır. Bu katsayı 0 a yaklaştıkça gelir dağılımı adaletli, 1 e yaklaştıkça adaletsiz olarak değerlendirilir. Doç. Dr. Olgun Kitapcı Akdeniz Üniversitesi, Pazarlama Bölümü 26 Gini Katsayısı Dünya nüfusunun %59 u düşük, %15 i orta, %10 u orta üstü ve %15 i üst gelir grubunda yaşamaktadır. Doç. Dr. Olgun Kitapcı Akdeniz Üniversitesi, Pazarlama Bölümü 27 9

10 Gini Katsayısı Ülkeler Gini Katsayısı Danimarka 0,25 Finlandiya 0,26 Belçika 0,27 Hollanda 0,28 Almanya 0,29 Kore 0,30 Fransa 0,31 Kanada 0,32 Yunanistan 0,34 ABD 0,40 Türkiye 0,41 Şili 0,50 Doç. Dr. Olgun Kitapcı Akdeniz Üniversitesi, Pazarlama Bölümü 28 MAL VE HIZMETLER TICARETI 29 MAL VE HİZMETLER TİCARETİ 2009 da dünya mal ticaretinde ulaşılan rakam 11,8 trilyon dolardır. Dünya ticaretinde en hızlı büyüme gösteren sektör, hizmet ticaretidir. (bayilik, lisans ve patent konularında hizmet kapsamına girmektedir) ABD de 2010 yılında hizmet ihracı toplamda yaklaşık 550 milyar dolardır. Bu rakam, toplam ABD ihracatının yaklaşık 3 de 1 ini yansıtmaktadır

11 2013 Dünya Mal Ticaretinde TOP 9 İthalatçı ve İhracatçı Ülkeler Sıra İhracatçı Miktar (Milyar $) Sıra İthalatçı Miktar (Milyar $) İhracat ve İthalat Farkı GSYİH(GDP) (Milyar $) Kişi başına düşen gelir 1 Çin 2,210 2 Çin 1, ,720 9,800 2 Amerika 1,575 1 Amerika 2, ,390 52,800 3 Almanya 1,493 3 Almanya 1, ,227 39,500 4 İngiltere İngiltere ,387 37,300 5 Japonya Japonya ,729 37,100 6 Fransa Fransa ,276 35,700 7 Hollanda Hollanda ,300 8 G. Kore G. Kore ,666 33,200 9 Rusya Hong Kong Türkiye Türkiye ,167 15, ULUSLARARASI FİNANSA GENEL BAKIŞ 32 ULUSLARARASI FİNANSA GENEL BAKIŞ Döviz takası bir ülkedeki bir şirketin farklı para birimlerine sahip ülkeler ile iş bağlantısı kurmasını mümkün kılmaktadır. Döviz takası işletmeler için riskli bir iştir ve bir küresel pazarlama konusudur. Aynı para birimi kullanan ülkeler arası ticarette döviz riski yoktur. Ancak farklı para birimi kullanan ülkeler için risk yüksektir. Örneğin: Nesne Yıllık satışının 98% ini İsviçre dışında gerçekleştirmektedir

12 ULUSLARARASI FİNANSA GENEL BAKIŞ Her gün 8 trilyon dolar değerinde dünyada dövize dayalı ticaret gerçekleşmektedir. Para birimi farklı olan ülkeler arasında mal ve hizmet pazarı olabileceği gibi döviz alış ve satışı da yapılmaktadır. İthal marka bir araç alacağınız zaman dövizdeki dalgalanmalar sizin yapacağınız ticareti veya alımı doğrudan etkilemektedir. 34 DÖVİZ KURU 35 Döviz Kuru Belirli bir ülkedeki döviz kuru dalgalanmalarına ilişkin geçmiş deneyimler, söz konusu pazara girip girmeme konusunda kararı önemli oranda etkiler. Döviz kurundaki sık dalgalanmalar fiyatlamayı etkilemektedir. Kuru belirleyen bir çok faktör vardır

13 Günümüz Uluslararası Para Sisteminin Gelişimi Sabit Döviz Kuru Döviz kurunu hükümet ya da bir otorite belirlemektedir. Döviz Kuru Rejimleri Serbest Döviz Kuru Dövizin fiyatı arz ve talep güçleri yani alıcı ve satıcılar tarafından serbestçe piyasada belirlenmektedir. 37 Dolar Türk Lirası 27 Haftalık Hareketi (2014- Mart 2015) 38 Merkez Bankası Kurları

14 DOLARIN TARİHTEKİ ROLÜ (EURO-DOLAR PARİTESİ) 40 Döviz Kuru Devalüasyon: Ülke para biriminin diğer para birimleri karşısında değer kaybetmesidir. Devalüasyonun ülke ekonomisine, ticaretine ve toplumuna ne gibi etkisi vardır?

15 BIG MAC INDEKS Dünya para birimlerinin hangisinin güçlü hangisinin zayıf olduğunu hızlı ve kabaca belirlemenin bir yoludur Haziran ında Amerika da bir Big Mac in ortalama fiyatı 4.79$ dır. Çin de ise 2.77$ dır. Bu bağlamda Big Mac İndeks şunu göstermektedir; Yuan Amerikan Dolar ına göre 42% değerinin az olduğu ifade edilebilir. mac index 43 BIG MAC INDEKS Fiyat Raw index 1$=2.33 TL 44 BÖLÜM SONU DOÇ. DR. OLGUN KITAPCI 45 15