ISTAKOZ KABUĞUNDAKİ KİTİN SAYESİNDE RADYASYONDAN KORUNUYORUM

Transkript

1 ISTAKOZ KABUĞUNDAKİ KİTİN SAYESİNDE RADYASYONDAN KORUNUYORUM HAZIRLAYAN ÖĞRENCİLER 7-E Janset GÜNEY Su Hazal ÇALLI DANIŞMAN ÖĞRETMEN Nilüfer DEMİR İZMİR 2014

2

3 İÇİNDEKİLER 1.PROJENİN AMACI RADYASYON NEDİR? RADYASYONUN ZARARLI ETKİLERİNDEN NASIL KORUNULUR? ISTAKOZ KABUĞU VE YAPISI.4 5. GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER ULAŞILAN SONUÇLAR VE SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ KAYNAKLAR PROJE İLE İLGİLİ FOTOĞRAFLAR

4 ISTAKOZ KABUĞUNDAKİ KİTİN SAYESİNDE RADYASYONDAN KORUNUYORUM PROJENİN AMACI Yapısında bulunan yoğun kitin maddesi sayesinde doğal radyasyon azaltıcı olan istakoz kabuğundan yararlanarak günlük hayatta sık kullandığımız elektronik cihazlardan özellikle cep telefonundan yayılan radyasyonun etkisini azaltmak. Radyasyonu önlemek için kullanılan kurşun gibi zararlı kimyasallar yerine doğal ve zararsız malzemelerin kullanımını yaygınlaştırmak ve biyolojik atıkların değerlendirilmesini sağlamak. RADYASYON NEDİR? Radyasyon (ışınım), elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji yayımı ya da aktarımıdır. Radyoaktif maddelerin alfa, beta, gama gibi ışınları yayması veya uzayda yayılan herhangi bir elektromanyetik ışını meydana getiren unsurların tamamına da radyasyon denilmektedir.(1) Radyasyon maddedeki etkisine göre iyonlaştıran (Ionizing Radiation) ve iyonlaştırmayan (Non-Ionizing Radiation) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İyonlaştıran Radyasyon atom ve moleküllerden elektron koparabilirken iyonlaştırmayan radyasyon atomik bağları kıracak yeterli enerjiye sahip değildir. Buna karşın, ısınma, kimyasal reaksiyon değişimleri, hücreler ve dokularda elektrik akımının indüklenmesi yoluyla biyolojik etkilere yol açtığı bilinmektedir.(2) İyonlaştırıcı olmayan radyasyona Radyo Frekans (RF) bölgesinde yer alan elektromanyetik dalgalar örnek verilebilir. Elektromanyetik dalgalar iletişimde, radyo ve televizyon yayınlarında kullanılmaktadır.(3) Teknolojideki gelişmelerin bir sonucu olarak da elektromanyetik dalgaların kullanımı her geçen gün artmakta ve bundan dolayı günlük yaşantıda doğada bulunanın çok üstündeki seviyelerde elektromanyetik dalgalara maruz kalınmaktadır. Bu bağlamda, son yıllarda 2

5 yaygın olarak kullanılmaya başlanan cep telefonları ve uzantısında baz istasyonlarına ilişkin soru işaretleri kamuoyu gündeminin ön sıralarına yerleşmiştir. RADYASYONUN ZARARLI ETKİLERİNDEN NASIL KORUNULUR? Dış radyasyon tehlikelerinden korunmanın en etkin yolu zırhlama olup radyasyonun şiddetini azaltmak için radyasyon kaynağı ile kişi arasına uygun özelliklerde koruyucu engel konulmalıdır. Zırhlama, çelik, kurşun gibi koruyuculuğu yüksek materyal kullanılarak yapılabilir. Fakat çelik ve kurşun doğaya zarar veren elementlerdir. Bu maddeler yerine radyasyondan korunmak için doğa dostu malzemelerin kullanımı desteklenmelidir. Bu projede radyasyondan koruyucu madde olarak yoğun kitin maddesi bulunduran ıstakoz kabuğu önerilmiştir. ISTAKOZ KABUĞU VE YAPISI Türkiye ve Dünya çapında, deniz ürünleri üreticisi şirketler tarafından büyük miktarda ıstakoz veya yine bir tatlı su ıstakozu olan kerevit kabuğu değerlendirilmeden çevreye atılmaktadır. Istakoz kabukları yüksek oranda kitinden oluşmaktadır. Kerevitin iskeletini teşkil eden kabuk, sertleşince büyüme durur. Büyüme kabuğun düşmesiyle mümkün olmaktadır. Eski kabuğun tümüyle düşmesi sonunda bu kabuğun altında daha önceden gelişmiş olan yumuşak yeni bir kabuk çıkar. Bu olaya "kabuk değiştirme" denir.(4) Böylelikle kabuklar atık oluşturur. 3

6 Kabuğun kimyasal analizinde % 46 kitin, % 40 kalsiyum karbonat ve % 7 kalsiyum fosfat bulunmuştur. Böceklerin kabuklarını oluşturan bu kitin maddesinin asıl görevi, bir dış iskelet oluşturmaktır.(5) Fakat düşük yoğunluklu bir madde olduğundan, radyasyona karşı koruma açısından da, birim ağırlığı başına oldukça etkilidir. Kitin doğada genellikle; _ deniz yosunları, tek hücreliler (kamçılılar, amip kirpikliler vs.), selentereler, yumuşakçalar, eklembacaklılar, halkalılar, solucanlar, bakteriler,mantarlar, böcekler bazı bitkilerde bulunur 1. En zengin kitin kaynakları ise; _ dungeness yengeci _ pasifik karidesi _ ıstakoz ve kerevit (tatlısu ıstakozu) kabuklarıdır. Ayrıca kitin yenilenebilir bir kaynaktır, çünkü; böceklerin ve kabuklu deniz canlılarının iskelet yapılarının bileşiminde bulunur. (6) GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Kitin maddesinin radyasyon azaltıcı etkisini gözlemlemek için ıstakoz kabukları ile deneyler gerçekleştirildi. Alınan ıstakoz kabukları ilk önce kurutuldu. Kuruyan kabuklar farklı boyutlarda parçalara ayrıldı. Bir kısmı da dövülerek toz haline getirildi. Hazırlanan parçalar ince kartonun üzerine yapıştırıldı. Bir cep telefonu alınarak, bir başka telefon tarafından arama yapıldı. Radyasyon ölçüm cihazı cep telefonunun antenin bulunduğu ön kısım ile arasında belirli bir mesafe olacak şekilde yerleştirildi ve cep telefonunun yaydığı radyasyon ölçüldü. Aradaki uzaklık değiştirilerek uzaklıkla radyasyon miktarının nasıl değiştiği incelendi. Değerler okunarak tabloya kaydedildi (Tabloda telefon sütununda bulunan veriler bu ölçümlere aittir.). Arada herhangi bir madde yokken alınan ölçümler kontrol grubumuzu oluşturdu. Diğer ölçümler bu gruptaki değerlerle karşılaştırılarak radyasyon miktarının artış veya azalışı ile ilgili gözlemler yapıldı. 4

7 Karton üzerine hazırlanan farklı boyutlarda ıstakoz parçaları ile aynı mesafelerde ölçümler tekrarlandı. Ölçümler, karton parçaları cep telefonun ön kısmına dayanacak şekilde tutularak yapıldı. Farklı boyutta ıstakoz parçaları için elde edilen veriler tabloya işlendi. Tablo da görülen tam ıstakoz sütunu ıstakozun parçalara ayrılmamış kısmı ile yapılan ölçüm sonuçlarını, büyük parçalı ıstakoz sütunu büyük parçalara ayrılıp karton üzerine yapıştırılarak alınan ölçümleri, küçük parçalı ıstakoz sütunu ise küçük parçalara ayrılıp karton üstüne yapıştırılarak alınan ölçüm sonuçlarını gösterir. Her bir ölçüm 20 kez tekrarlandı ve ölçümlerin ortalaması alındı. Tabloda verilen değerler elde edilen verilerin ortalama değerlerdir. Tablo da ki veriler incelendiğinde tam veya parçalı ıstakozun radyasyon miktarını midye kabuğundan ve kumaş kılıftan daha fazla azalttığı görülüyor. İstakoz parçaları kendi içinde incelendiğinde parçaların büyüklüğü arttıkça radyasyon miktarının azaldığını söyleyebiliriz. ÖLÇÜM UZAKLIĞI (cm) TELEFON (mw/cm 2 ) KUMAŞ KILIFLI TAM ISTAKOZ BÜYÜK PARÇALI ISTAKOZ KÜÇÜK PARÇALI ISTAKOZ MİDYE KABUĞU 2cm 10< 10< 8,54 8,77 8,90 9,424 3 cm 9,62 9,22 5,738 6,574 7,384 8,12 4 cm 7,322 7,02 5,220 4,556 6,04 7,02 ULAŞILAN SONUÇLAR VE SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Cep telefonunun yaydığı radyasyon miktarının değişimi radyasyon ölçüm cihazı ile araya kumaş kılıf, farklı boyutlarda ıstakoz kabukları ve midye kabukları koyularak incelenmiştir. Radyasyon miktarındaki en fazla azalmanın büyük parçalı ıstakoz kabuklarında olduğu görülmüştür. Bu sonuçtan yola çıkarak cep telefonlarının yaydığı radyasyonu azaltmak için Istakoz kabuğundan kılıflar yapılarak hem atık maddeler değerlendirilebilir hem de etkin olarak sağlığımız korunmuş olur. 5

8 KAYNAKLAR K%20K%C4%B0RL%C4%B0L%C4%B0K_0.pdf K%20K%C4%B0RL%C4%B0L%C4%B0K_0.pdf 6

9 PROJE İLE İLGİLİ FOTOĞRAFLAR 7