HİV TESTİ. ELİSA ve Western blot HİV testleri; HİV testi ne için yapılır? ELİSA pozitifliği ne anlama gelir? ELİSA negatifliği ne anlama gelir?

Transkript

1 HİV TESTİ ELİSA ve Western blot HİV testleri; Human immunodeficiency virus yani HİV virüsü kan yoluyla bulaşarak immün sistemin çalışmasını bozar ve AİDS ( Adult İmmune Deficiency Senrome ) denen hastalığa neden olur. HİV testi kanda virüs olup olmadığını gösteren test dir. ELİSA yöntemi ile yuapılan bu testin Western Blot yöntemi ile sağlamasının yapılması gerekir. HİV testi kanda yapılır, yurt dışında yanak mukozasından yapılan HİV testleri de mevcuttur. HİV testi ne için yapılır? Test HİV virüsü kapıp kapmadığınızı tespit amacıyla yapılır, özellikle şüpheli cinsel temas, yüksek risk gurubu içinde olan insanlar, immün sistem hastalığ bulguları varsa, hamilelik taraması sırasında, evlilik öncesi testler içinde, beklenmesik enfeksiyon hastalıkları varlığında HİV testi istenir. ELİSA pozitifliği ne anlama gelir? ELİSA pozitifliği HİV pozitif anlamına gelmez. Bunun için testin doğrulanması gerekir. ELİSA testi birçok durumda yanlış pozitif sonuç verebilir. Pozitif ELİSA sonucu mutlaka Western Blot testi ile doğrulanmalıdır. ELİSA negatifliği ne anlama gelir? ELİSA negatif demek HİV negatif demek değildir. HİV virüsü bulaştıktan sonra antikorların ortaya çıkması bir zaman alır buna pencere dönemi ( Windows periyod ) denir. Bu dönem süresince hastada HİV virüsü vardır ancak antikor gelişmediğinden test negatif çıkar. Şüpheli temastan sonra Ve 6. Ayın sonunda yapılan testler negatif ise bulaş olmadığı kabul edilir. Testler negatif ancak hastada akut HİV enfeksiyonu olduğundan şüpheleniliyor ise HİV viral load testi istenir. Referanslar: Dewar R, Goldstein D, Maldarelli F. Diagnosis of human immunodeficiency virus infection. In: Mandell GL, Bennett GE, Dolin R, eds. Principles and Practice of Infectious Diseases. 7th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone;

2 2009:chap 119. Sax PE, Walker BD. Immunopathogenesis of human immunodeficiency infection. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2007:chap 408. HEPATİT C Non A Non B Hepatit; Hepatit C viral bulaşıcı karaciğer iltihabıdır. Hepatit C virüsü ile meydana gelir, aşısı yoktur. Hepatit C virüsü bulaşırsa büyük oranda kronikleşir. Kronik Hepatit C karaciğer yetmezliği, siroz ve karaciğer kanserine yol açabilir. Kronik hepatit C hastalığının ilaçla tedavisi bazen başarılı olabilmektedir. Son dönem kronik hepatit C hastalığında karaciğer nakli de düşünülmelidir. Hepatit C virüsü nasıl bulaşır? Hastalık Hepatit C virüsü taşıyan kişilerden temas yoluyla bulaşır. En çok bulaşma yolu: Cinsel temas, Kirli aletler ile yapılan manikür, pedikür, dövme, akupunktur, piercing ve vücut deldirme gibi girişimler, Kirli aletler ile yapılan diş müdahalesi, cerrahi girişim, endoskopi, Diş fırçası, tırnak makası, tıraş bıçağı gibi aletlerin paylaşılması, Uzun süre diyaliz aletine bağlanmak, Hepatit C hastası ile uzun süre temas halinde olmak, aynı evi paylaşmak, 1992 yılından önce kan transfüzyonu yapılmış olması En sık görülen Hepatit C bulaşma yollarıdır. Hepatit C doğum sırasında hasta anneden bebeğine bulaşabilir. Hepatit C virüsü havadan solunum yoluyla, öpüşmeyle ve anne sütünden bulaşmaz.

3 Kimler Hepatit C hastalığı için risk altındadır? Özellikle 1992 yılından önce kan transfüzyonu ve kan ürünü almış olan kişiler, Uzun süre diyaliz makinesine bağlı olan kişiler, Dövme, vücut deldirme, body piercing yaptıran kişiler, Şüpheli cinsel temasta bulunan kişiler Hepatit C hastalığı için risk altındadır. Hepatit C hastalığı ne şikayetlere yol açar? Hepatit C virüsü karaciğerde yerleşir ve karaciğerde iltihap yapar. Hastaların büyük çoğunluğunda hiçbir şikayet olmaz ancak % 20 hastada şikayetler ortaya çıkar. Hepatit C hastalığı büyük oranda kronikleşir ve karaciğere tamamen yerleşir. İleride karaciğer yetmezliği, siroz ve karaciğer kanserine yol açar. Hastalarda en sık görülen şikayetler şunlardır: Halsizlik, yorgunluk, Çabuk yorulma, Sarılık, ciltte ve göz aklarında sararma, İştah kaybı, İdrarda koyulaşma, Dışkı renginde açılma, Karın ağrısı, Kas eklem ağrıları, Kaşıntı, Ürtiker şeklinde döküntü, Sigaradan tiksinti, Bulantı, kusma, En sık görülen şikayetlerdir. Hastalık kronikleşirse ilave olarak güçsüzlük, kas gücünde düşme, aşırı yorgunluk, iştahsızlık görülür. Kronikleşir ise ilk önce karaciğer yetmezliği ortaya çıkar, hastalık siroz ve karaciğer kanseri ile sonuçlanabilir. Hepatit C teşhisi nasıl konur? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur, kesin teşhis laboratuar incelemeleri ile konur. Hepatit C şüphesinde aşağıdaki testlerin

4 yapılması gerekir: Anti HCV, Karaciğer fonksiyon testleri. SGOT (ALT), SGPT (AST), GGT (Gama Glutamil Transferaz ), ALP (Alkali Fosfataz), LDH (Laktat Dehidrogenaz ), Total bilirübin, Direk bilürübin, Total protein, Albümin, Koagülasyon testleri istenir, Karaciğer ultrasonografisi yapılır. Eğer Anti HCV pozitif bulunursa: Hepatit C virüs PNA PCR istenir PCR yüksek bulunur ise HCV tip tayini ve Karaciğer biyopsisi yapılır. Kronik hepait C hastalarına tedavi programlaması için karaciğer biyopsisi yapılmalıdır. Karaciğer biyopsisi ince bir iğne ile yapılır. Hepatit C tedavisi: Akut Hepatit C tedavi edilirse kronikleşme şansı çok azalır. Ancak akut Hepatit C hastalarının ancak % 20 sinde şikayet olduğundan ve büyük kısmında hiçbir şikayet olmadığından yakalanmaları zordur. Kronik Hepatit C hastalığı ataklar halinde seyreder. Hastalık zaman zaman alevlenir. Kronik Hepatit C hastaları alevlenmeler döneminde tedavi edilirler ise karaciğer yetmezliği, siroz ve karaciğer kanseri gelişimi durdurulabilir. Hepatit C tedavisinde interferon ve ribavirin kullanılır. Tedavi başarısız olur ise karaciğer nakli düşünülmelidir. Hepatit C den nasıl korunurum? Hepatit C den korunmak için Hepatit C virüsünün nasıl bulaştığı bilinmelidir. Enjektör, tıraş bıçağı, iğneli küpe, diş fırçası, tırnak makası gibi kişisel

5 hijyenik eşyalar paylaşılmamalıdır. Şüpheli cinsel temastan kaçınılmalı, prezervatif kullanılmalıdır, Kirli ve temizliği şüpheli yerlerde cerrahi girişim, endoskopi, diş müdahalesi yapılmamalı, Kirli ve temizliği şüpheli yerlerde dövme, vücut deldirme, body piercing, kulak deldirme yaptırılmamalıdır, Hepatit C li hastaların çıkartıları ile temas edilmemelidir. Hepatit C hastalarının dikkat etmesi gereken kurallar nelerdir? Hepatit C hastası iseniz hastalık bulaştırmamak için herhangi bir girişim öncesi doktorunuzu, diş hekiminizi ve hemşirenizi uyarınız, Karaciğere dokunacak ilaçlardan, bilmediğiniz ilaçlardan uzak durunuz, Alkol ve sigara içmeyiniz, Hepatit A ve hepatit B aşınızı olunuz, Doku, organ ve kan bağışında bulunmayınız, İyi geleceği söylenen yapma ilaçlar, bitki ilaçları vb. kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışınız, Hepatit C nin aşısı yoktur. Hepatit C den korunmanın en etkili yolu bilgi sahibi olmaktır. Referanslar: 1. American Liver Foundation 2. Hepatitis Foundation International 3. Canadian Institute for Health Information 4. Canadian Liver Foundation 5. Berkow R. The Merck Manual of Medical Information. New York, NY: Pocket; Centers for Disease Control and Prevention. Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, MMWR 2010;59(No. RR-12):1-110.

6 7. Hepatitis C. Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: Updated March Accessed July 1, Hepatitis C. EBSCO DynaMed website. Available at: September 29, Accessed October 20, What are the risks of a blood transfusion. National Heart Lung and Blood Institute website. Available at: Accessed August 24, Sexual transmission of hepatitis C virus among HIV-infected men who ahve sex with men New York City, MMWR Morb Mortal Wkly Rep Jul 22;60: What I need to know about hepatitis C. National Digestive Diseases Information Clearinghouse website. Available at: Published April Accessed July 1, 2009 HEPATİT B Serum Hepatiti; Hepatit B virüsü ile meydana gelen karaciğer enfeksiyonudur. Hepatit B ye bağlı sarılıkların bir kısmı kronikleşir. Altı aydan uzun süren Hepatit B enfeksiyonu kronikleşmiş kabul edilir. Kronik Hepatit B enfeksiyonu birçok probleme neden olur: Kronik karaciğer iltihabı, Siroz, Karaciğer yetmezliği, Karaciğer kanseri, Ölüme yol açabilir.

7 Hepatit B virüsü nasıl bulaşır? Hepatit B virüsü hasta kişilerle temas ile bulaşır. Hasta yada taşıyıcı kişilerin vücut çıkartıları hastalığı taşır. Özellikle: Kan, Sperm (Semen), Vajina salgıları, Tükürük virüsü bol miktarda taşır. Bu salgılarla temas etmek ile hastalık bulaşır. Hepatit B hastalığının en sık bulaşma yolları: Cinsel temas, Temiz olmayan aletler ile yapılan; o Manikür, o Pedikür, o Dövme, o Cerrahi müdahale, o Diş müdahalesi, o Endoskopi, Taşıyıcı kişi ile aynı evde yaşamak en sık görülen bulaşma yollarıdır. Hamilelik sırasında virüs bebeğe bulaşmaz, ancak doğum sırasında doğum kanalından geçerken bebeğe bulaşır. Bu nedenle hasta yada taşıyıcı anneden doğan bebeklerin doğumdan hemen sonra aşılanması ile korunması mümkündür. Bütün hamilelerin doğum öncesinde hepatit B testi yaptırmaları gerekir. Hepatit B sulardan, gıdalardan, havadan, bulaşmaz. Kimler Hepatit B için risk altındadır? Hepatit B virüsü dış ortamda uzun süre canlı kalabilir. Kişiden kişiye kolayca bulaşabilir. Hepatit B hastası yada Hepatit B taşıyan kişi ile cinsel temasta bulunmak, Kirli aletleri paylaşmak ( diş fırçası, jilet, ustura, enjektör vb. ), Hepatit B taşıyan biri ile aynı evi paylaşmak, Hasta salgıları ile temasın yoğun olduğu meslek çalışanları, Laboratuar çalışanları,

8 Hemşireler, Doktorlar, Diş hekimleri, İtfaiyeciler, Polisler, Askerler, Mahkumlar ve hapishane çalışanları, Hastane çalışanları, Hepatit B hastalığının yoğun olarak bulunduğu yerlere seyahat etmek, Hemodiyaliz hastaları Hepatit B hastalığı yönünden risk altındadır. Bu kişilerin aşı ile hepatit B virüsünden korunmaları gerekir. Hepatit B belirtileri nelerdir? Hastalık virüs bulaştıktan 3 ila 6 ay sonra ortaya çıkar. Birçok hastada hafif gribal şikayet dışında bir şey görülmez. En sık görülen şikayetler: Göz aklarında ve ciltte sarılık, Halsizlik, yorgunluk, çabuk yorulma ( aylarca sürebilir), Karaciğer bölgesinde ağrı, İştah kaybı, Bulantı, kusma, Eklem ağrıları, Hafif ateş, İdrarda koyulaşma, dışkı renginde açılma, Kaşıntı, Döküntü. En sık görülen şikayetlerdir. Hastalık genellikle bir iki ayda kendi kendine düzelir. Altı aydan uzun süren Hepatit B kronikleşmiş kabul edilir. Hepatit B nasıl teşhis edilir? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Birçok vakada sarılık görülmediği sadece halsizlik ve eklem ağrıları görüldüğü unutulmamalıdır. Hepatit B kesin teşhisi laboratuar incelemeleri ile konur. Hepatit B düşünülen her hastadan aşağıdaki testler istenir: HBs Ag,

9 Anti Hbs, Anti HBc IgM, SGOT, SGPT, Gama Glutamil Transferaz, Laktat Dehidrogenaz, Hemogram, Protrombin zamanı, CRP, Sedimantasyon. Hepatit B takibi ve karaciğerdeki harabiyetin düzeyi laboratuar testleri ile takip edilmelidir. Altı aydan uzun süren Hepatit B kronikleşmiş kabul edilir. Bu durumda tedavi planlaması amacıyla aşağıdaki testler istenir: Hepatit B tip tayini, HBV DNA PCR testleri istenir, Karaciğer biyopsisi: Kronik hepatit B hastalığında karaciğerdeki harabiyet karaciğer biyopsisi ile tespit edilir. Hepatit B tedavisi: Akut Hepatit B hastalığının tedavisi yoktur. Ancak semptomlar ve şikayetlerin tedavisi yapılır. Komplikasyon gelişmediği sürece akut Hepatit B birkaç ay içinde kendiliğinden iyileşir. Kronik Hepatit B yakından izlenmeli ve tedavi edilmelidir. Kronik Hepatit B tedavisinde kullanılan ilaçlar hastalığın ilerlemesini yavaşlatan, karaciğer yetmezliği, siroz ve karaciğer kanseri gelişmesini engellemeye çalışan ilaçlardır. Bu ilaçlar virüsün aktivitesini yavaşlatarak etki etmeye çalışır. Nadiren bu tedaviler ile tam şifa sağlanabilmektedir ancak virüsü tamamen öldürerek tam bir şifa sağlayan kesin bir tedavi şekli henüz yoktur. Kronik Hepatit B hastalığında aşağıdaki ilaçlar kullanılır: İnterferon alfa 2b, Lamivudine, Adefovir, Entecavir.

10 Kronik Hepatit B hastalarının dikkat etmesi gerekenler: Kronik hepatit b hastalığında karaciğerde kronik iltihap vardır. Karaciğer sürekli enfeksiyonla mücadele eder. Bur durumda karaciğer üstüne eklenene her hastalık yada zehirlenme durumu hızla ağırlaştırır. Virüsün aktivasyonunu ve hastalığın hızla ilerlemesine yol açar. Özellikle Alkol, Sigara, Hazır gıdalar içinde bulunan koruyucu maddeler, Karaciğer için toksik ilaçlar, Baharat, Küflü gıdalar, Diğer hepatit enfeksiyonları, Bitkisel ilaçlar karaciğerdeki hasarı arttırıp hastalığı hızlandırabilirler. Hepatit B virüsünün yayılmasını önlemek amacıyla hastaların yapması gerekenler: Aile bireylerinin test edilerek aşılanması, Doktorunuz, diş hekiminiz ve her tür tıbbi girişimden önce Hepatit B hastası olduğunuzu belirtiniz, Cinsel eşinize ve partnerinize Hepatit B taşıdığınızı belirtin ve aşılanmasını sağlayın, Kronik Hepatit B taşıyan çocukları yuva ve kreşlere göndermeden önce durumu yöneticiye bildirin ve kişilerin aşılanmasını sağlayın, Gebe iseniz mutlaka Hepatit B testlerinizi yaptırın, Hepatit B taşıyıcı ve çocuk sahibi olmak istiyorsanız bunu doktorunuza söyleyiniz, doğum sonrası çocuğun aşı ve serumla korunmasını sağlayınız, Hepatit B taşıyıcısı iseniz kan ve organ bağışı yapmayınız, Kronik Hepatit B hastası iseniz tedavinizi aksatmayınız. Hepatit B den korunma: Hepatit B den korunmanın en kolay ve güvenilir yolu aşı olmaktır. Hepatit B aşısı oldukça güvenli bir aşıdır. Aşı 6 ay içinde 3 doz olarak yapılmalıdır. Aşı bir kez tutmuş ise ömür boyu koruyucudur ve tekrarlanmaz. Ancak sigara içenler, 50 yaş üstü kişiler ve diyaliz hastalarında aşı bir seferde tutmayabilir. Normalde Hepatit B aşı programı doğumdan başlayarak uygulanır. Doğumda aşılanmamış kişiler her

11 an test ile aşılanabilir. Ayrıca aşağıdaki önlemler Hepatit B virüsünden korunmada yardımcı olur: Şüpheli cinsel ilişki sırasında kondom kullanmak, Şüpheli cinsel temastan uzak durmak, Endoskopi, cerrahi ve diş girişimleri gibi girişimlerin uygun sterilizasyon şartları altında yapılması, Tıraş bıçağı, jilet, ustura, diş fırçası gibi aletlerin paylaşılmaması, Dövme, manikür, pedikür gibi girişimlerin sterilize ve kendi aletleriniz ile yapılması sizi hepatit b den korur. Hepatit B kaparsam ne yapmalıyım? Hepatit kaptığınızı düşünüyor iseniz derhal bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurun. Hepatit B virüsü bulaşsa dahi bu durumda Hepatit B immün globülin ve Hepatit B aşısı ile korunmak mümkündür. Hepatit B hastaları delta hepatit virüsünden korunmalıdır. Hepatit B ve delta virüsü yan yana gelirse hastalık çok hızlı ilerler ve siroz, karaciğer kanseri ve ölüme yol açar. Referanslar: 1. American Liver Foundation 2. Hepatitis B Foundation 3. Canadian Institute for Health Information 4. Canadian Liver Foundation 5. Baker CJ, Pickerling LK, Chilton L, et al. Advisory Committee on Immunization Practices. Recommended adult immunization schedule: United States, Ann Intern Med. 2011;154(3): Braunwald E, Fauci AS, Kasper DL, Hauser SL, Jameson JL, Longo DL, eds. Harrison s Principles of Internal Medicine. 15th ed. New York, NY: McGraw-Hill; Centers for Disease Control and Prevention. Recommended immunization schedules for persons aged 0-18 years United States, MMWR. 2011;60(5).

12 8. Centers for Disease Control and Prevention. Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, MMWR 2010;59(No. RR-12): Hepatitis B. American Liver Foundation website. Available at: Updated September Accessed July 1, Hepatitis B. Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: Updated April Accessed July 1, Hepatitis delta. World Health Organization website. Available at: Accessed August 24, 201 SİFİLİZ Frengi; Lues; Sifiliz cinsel yolla bulaşan bulaşıcı mikrobik enfeksiyon hastalığıdır. Tedavi edilmez ise beyin, sinir, göz ve iç organlarda ciddi hasarlar yaparak ölüme neden olur. Sifiliz Treponema pallidum bakterisi ile meydana gelir. Hastalık sifilis yaraları ile direk temas sonucu bulaşır. En sık bulaşma yolu: Hasta kişi ile cinsel temas, Gebelerde anneden bebeğe geçiş ( konjenital Sifilis ), Kan teması ile bulaşır. Sifiliz kimlerde görülür? Sifiliz korunmasız cinsel temasta bulunan herkes de ve her yaşta görülebilir en sık: Hasta kişiler il cinsel temasta bulunanlarda, Birden fazla cinsel partneri olanlarda, Korunmasız cinsel ilişkide bulunanlarda,

13 Sifilis lezyonlarına dokunan kişilerde, Başka cinsel yolla bulaşan hastalığı olan kişilerde daha sık görülür. Sifiliz belirtileri nelerdir? Sifiliz 4 devrede seyreder: 1- Primer Sifiliz, 2- Sekonder Sifiliz, 3- Latent Sifiliz, 4- Tersiyer sifiliz. Primer Sifiliz ( birinci dönem ) : Hastalık kapıldıktan sonra genellikle genital bölgede tek veya birden çok lezyon ortaya çıkar. Yaralar hastalık bulaştıktan 10 ila 90 gün içinde ortaya çıkar. Hastalık nerden bulaştıysa yara da orda çıkar. Genellikle cinsel temasla bulaştığından genital bölgede çıkar, ancak rektal bölgede, anüste, dilde, ağızda, dudakta, vücudun her yerinde görülebilir. İlk çıkan bu yaraya şankr denir, ağrısız, sert, deriden kabarıktır, zamanla ülserleşir, ortası çukurlaşır, akıntılı hal alır. Bu ilk lezyon 1 ila 5 hafta içinde kendi kendine iyileşir. Ülser kaybolur. Hasta bu dönemde tedavi edilmez ise hastalık 2. Döneme ilerler. Sekonder Sifiliz (ikinci dönem ): Primer Sifilizden aylar sonra ortaya çıkar. Vücutta pembe- kırmızı döküntüler görülür, kaşıntı yoktur, döküntüler birden fazla bölgede görülür, 2 6 hafta sürer. İsilik tarzında, Ciltte küçük lekeler tarzında, Kasık bölgesi ve genital bölgede siğiller şeklinde,

14 Ağızda üzeri beyaz plaklar şeklinde, Bozuk para büyüklüğünde batık plaklar şeklinde, Avuç içi ve ayak tabanında hafif kabarık döküntüler şeklinde olabilir. Bu döküntülerin hepsinde bakteri vardır ve hastalık bulaşabilir. Boğaz ağrısı olur, Lenf bezleri şişer, Baş ağrısı, Gripal şikayetler, Ateş, Yorgunluk, halsizlik, Genel vücut ağrıları, Tüm vücutta şişmiş lenf bezleri görülür. Hasta bu dönemde tedavi edilmez ise hatalık üçüncü döneme girer. Latent Sifiliz ( sessiz dönem ): Bu dönemde hastalık ilerlemeye devam eder ancak hiçbir şikayete neden olmaz. Bu dönem birkaç yıl sürebilir. Bu dönemde Sifilis testleri pozitiftir. Bu dönem de kendi içinde ikiye ayrılır: a- Erken latent dönem: ilk iki dönemden sonraki bir yılı kapsar ve hastanın hastalığı en çok bulaştırdığı dönemdir. b- Geç latent dönem: bu dönemde hastalar hastalığı çok bulaştıramazlar, ancak hamile kadınlarda hastalık bebeğe bulaşabilir. Bu dönemde yakalanıp tedavi edilemeyen hastalarda hastalık 4. Ve son döneme girer. Tersiyer Sifiliz ( son dönem ): Bu dönemde hastalık ilerlemeye devam eder. İlk enfeksiyondan aylar yıllar sonra ortaya çıkar. Günümüzde gelişmiş ülkelerde nadir görülmektedir. Bu dönemde sifilis iç organlara zarar verir en sık: Beyin ve sinir hastalıkları, Göz,

15 Kalp ve damar hastalıkları, Karaciğer, Kemik ve eklem hastalıklarına yol açar. Sifilisin neden olduğu iç organ hasarları ölüme neden olacak kadar ciddi ve ilerleyicidir. Bu dönemde en sık görülen şikayetler: Cilt, kemik ve iç organlarda ortaya çıkan şişlikler ( gumma), Kalp ve damar problemleri, Körlük, Beyin hasarı, nöron hasarı sonucu; Güçsüzlük, Yürüme zorluğu, Dengesizlik, Hafıza güçlüğü, Hezeyanlar, Deliryum, İdrar kaçırma gibi şikayetler görülür. Konjenital Sifiliz ( doğumsal sifilis) : Ana karnında bebeğe mikrop bulaşması sonucu ortaya çıkan tablodur. Sifilis mikrobu anne karnında bebeğe çok zarar verir. Günümüzde doğum öncesi yapılan testler sayesinde bu hastalık erken dönemde yakalanmakta ve tedavi edilmektedir. Yakalanamaz ise konjenital Sifilis tablosu ortaya çıkar, Sifilis doğmamış bebekte: Sağırlık, Diş problemleri, Burun problemlerine neden olur. Sifiliz teşhisi nasıl konur? Sifilis kan testleri ile kolayca teşhis edilir. Lezyonlar ve fizik muayene teşhiste yardımcıdır. Teşhis için: Kan testleri: VDRL, RPR,

16 TPHA-İ FTA-ABS Lezyonlardan alınan örneklerin incelenmesi teşhis koydurur. Sifiliz tedavisi: Penisilin halen sifiliz tedavisinde kullanılan temel ilaçtır. Penisiline dirençli Sifilis vakaları henüz daha bildirilmemiştir. Penisilin bakteriyi öldürerek hastalığın ilerlemesini kesin olarak durdurur. Sifilis öyküsü 1 yıldan az olan kişilere 1 doz depo penisilin, Sifilis öyküsü 1 yıldan uzun ise 2-3 doz depo penisilin, Kongenital Sifilis de bebeğe 10 gün kristalize penisilin tedavisi yeterlidir. Penisiline alerjik kişilerde Doksisiklin, Ceftriakson, Tetrasiklin, Azitromisin tedavi amacıyla verilebilir. Sifilis teşhis edilen kişilerin tedavileri tamamlanana dek cinsel temastan kaçınmaları gerekir. Tüm cinsel partnerlerinin testten geçirilmesi gerekir. Sifiliz den korunma: Sifilis en sık cinsel temas ile bulaşır. Hastalığın büyük kısmında hastanın görünür hiçbir lezyonu yoktur ve hastalığı bulaştırır. Bu nedenle kimin hasta olduğunu anlamak güçtür. Korunmasız, cinsel temasta bulunmamak, Şüpheli cinsel temastan kaçınmak, Çok eşli olmamak, Şüpheli durumda kondom kullanmak, Şüpheli her durumda doktora başvurmak gerekir. Referanslar: 1. American Social Health Association

17 2. Centers for Disease Control and Prevention, National Prevention Information Network 3. Canadian Health Network 4. Sex Information and Education Council of Canada 5. Centers for Disease Control and Prevention. Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, MMWR 2010;59(No. RR-12): Ferri. Ferris Clinical Advisor: Instant Diagnosis and Treatment. 8th ed. Mosby, An Imprint of Elsevier; 2006 MENOPOZ Hayatınızı kabusa çeviren, unutkanlık, uykusuzluk, depresyon, sinirlilik, halsizlik şikayetlerinin en büyük sebeplerinden biri menopozdur. İleri dönemde idrar kaçırma, kemik erimesi, hipertansiyona yol açar. Menopoz laboratuvar testleriyle kolayca teşhis edilen ve tedavisi olan bir hastalıktır. Menopoz nedir? Menopoz kadınlarda menses döneminin sona ermesidir. Menopoz hastalık değil fizyolojik bir olaydır. Ancak menopozda oluşan değişiklikler hayatı öyle derinden ve olumsuz etkiler ki bu durum pek çok şikayete ve yaşam kalitesinin bozulmasına neden olur. Bu yüzden menopoz olumsuz etkileri önlenmeye ve tedavi edilmeye çalışılan bir hastalık gibi kabul edilmektedir. 6 aydan daha fazla adet gecikmeleri mutlaka araştırılmalıdır. Menopoza geçiş döneminde,gebelik ve düzensiz kanamaya neden olan kötü huylu hastalıklar ayırt edilmelidir. Basit kan testleriyle (LH, FSH, E2) menopoz tanısı kolayca konur ve tedavide hemen başlanabilir. Menopoz kadın hayatının üçtebirlik dönemini oluşturur ve ortalama yaş civarında başlar. 40 yaştan önce menopoza girmek erken menopoz olarak tanımlanır. Beslenme bozukluğu olan, sigara içen, vejeteryan, zayıf kişilerde erken menopoz sık görülür. Ameliyatla rahim ve overlerin alınmasıyla da yapay

18 menopoz oluşur. Östrojen in; beyinde, iskelet sisteminde, kalp damar sisteminde ve kadınlık organları üzerinde uyarıcı ve koruyucu etkisi vardır. Menopozla birlikte östrojen azalınca Damar sertliği (ateroskleroz), hipertansiyon, kalp damar hastalıkları, Uykusuzluk, sinirlilik, depresyon (ruhsal çöküntü), Unutkanlık, halsizlik, çabuk sinirlenme, Kemik erimesi (osteoporoz), Ateş basması,terleme,çarpıntı Cinsel istekte (libido) azalma, İdrar kaçırmaya kadar varan idrar yollarında zayıflama, Cinsel organlarda çekilme (atrofi), kuruluk, ağrılı ilişki, ortaya çıkmaktadır. Tedavi ile menopoza ait tüm olumsuz değişiklikler ve hastalıklar kolaylıkla önlenebilmekte veya en aza indirilebilmektedir. Menopoz tanı ve tedavisi nasıl olmalıdır? Menopozda erken tanı ve erken tedavi birçok şikayetin ve hastalık riskinin önlenmesinde ilk adımdır. Menopoz tanısı basit kan testleriyle kolayca yapılır. Menopozda en çok tercih edilen tedavi yöntemi hormon tedavisidir. Hormon tedavisinin faydalı tarafı menopoza bağlı hemen tüm şikayetleri engellemesi, zararlı tarafı ise riskli kişilerde uzun süre kullanıldığında meme kanseri riskini arttırması ve kalp damar hastalıkları riskini azaltmaması dır. MENOPOZ BİR HASTALIK DEĞİLDİR. KADIN HAYATININ ÜÇTE BİRLİK DÖNEMİ MENOPOZDA GEÇER, MENOPOZ DÖNEMİ BİRÇOK ŞİKAYETİ DE BERABERİNDE GETİRİR, BASİT KAN TESTLERİYLE ERKEN TEŞHİS VE TEDAVİ BİRÇOK ŞİKAYETİ VE RİSKİ ENGELLER, MENOPOZ ŞİKAYETLERİ VE RİSKLER HORMON VEYA DİĞER İLAÇLARLA ÖNLENEBİLİR, HORMON TEDAVİSİ UYGUN KİŞİLERE KONTROL ALTINDA UZUN SÜRE VERİLEBİLİR MENOPOZ TEDAVİSİ HER KİŞİYE ÖZELDİR

19 KLAMİDYA Chlamidya; Klamidya cinsel yolla bulaşan bakteriyel bir enfeksiyon hastalığıdır. Erkeklerde ve kadınlarda kısırlığın en büyük sebeplerindendir. Hastalık: Cinsel temasla bulaşır, ayrıca doğdum kanalından geçerken anneden bebeğe bulaşabilir. Klamidya sinsi bir enfeksiyon hastalığıdır. Birçok hastada ağrı ve akıntıya pek neden olmadığından hasta doktora gitmez. Özellikle kadınlarda üreme organlarına zarar vererek kısırlığa yol açar. Teşhis etmek zordur. Antibiyotikler ile tedavi edilir Erken tanısı ve tedavisi önemlidir. Klamidya nedir? Klamidya bir bakteridir insandan insana cinsel yolla bulaşır. Özellikle kadınlarda kısırlığın en başta gelen sebeplerinden biridir. Klamidiya Belirtileri nelerdir? Klamidya sinsi hastalık yapar. Hastalığı kapan kadınların dörtte üçünde ve erkeklerin yarısında hiç şikayet olmaz. Hastanın şikayetleri başladığında ise genellikle bakteri vücuda hasar vermiştir. Erkeklerde : klamidya bulaşan erkeklerin yarısında şikayet olmaz. En çok görülen şikayetler: Peniste akıntı, Penis ucunda yanma, İdrar yaparken yanma, Penis ucunda kaşıntı,

20 Testislerde ağrı ve şişme şikayetleri görülebilir. Kadınlarda : kadınların ancak dörtte birinde şikayet olmaktadır. En çok görülen şikayetler: Vajinal akıntı, İdrar yaparken yanma, Hastalık uterus ve tüplere ilerler ise Alt karın ağrısı, Bulantı, Ateş, Adet arası kanamalar, Cinsel ilişki sırasında ağrı şikayetleri görülür. Klamidya nın kuluçka süresi ne kadardır? Hastalık bulaştıktan 1 ila 3 hafta sonra şikayetler başlayabilir. Klamidya nasıl teşhis edilir? Hastalığın tespitinde iki laboratuvar testi kullanılmaktadır. Birincisinde klamidyanın yerleştiği bölgeden alınan ( penis ve cervix ) örneklerde bakteri araştırması yapılır. İkincisinde ise erkeklerde idrar örneğinden nükleik asidi araştırılır. Her iki test de doğru örnekleme yapıldığında büyük oranda doğru sonuçlar verir. Klamidya kimde görülür? Birden fazla seksuel partneri olmak, Korunmasız cinsel temasta bulunmak, Genç olmak ( Klamidya genç kızlarda ve genç kadınlarda daha fazla enfeksiyon yapar ) enfeksiyon riskini arttırır. Klamidya tedavisi nasıldır? Klamidya antibiyotiklerle kolayca tedavi edilebilen bir enfeksiyon hastalığıdır. Enfeksiyonunun tedavisinde erken tanı önemlidir. Tedavide eşin de aynı zamanda antibiyotik alması gerekir yoksa yeniden bulaşır. Hastalık anatomik yapıyı bozarak kısırlığa neden olur. Klamidyanın neden olduğı kısırlık antibiyotik ile düzelmez.

21 Klamidya tehlikeli bir hastalık mıdır? Tedavi edilmemiş yada teşhisi gecikmiş klamidya üreme organlarına zarar verir, kısırlığa neden olur. Erkeklerde : Üretrit, Epididimit, Epidididmo orşite (testis iltihabı) ve kısırlığa neden olabilir. Kadınlarda : Cervisite, Fallop tüplerinin iltihabına ve tıkanmasına, Pelvik iltihabi hastalığa ( PID ), Kronik pelvik ağrılara, Kısırlığa, Dış gebeliğe, Hamile kadında ise erken doğuma ve Doğumda bebeğe bulaşarak yenidoğanda enfeksiyonlara neden olur. Doğumda bebeğe bulaşırsa : Yenidoğanda göz iltihaplarına, Solunum yolları enfeksiyonlarına ve zatüreye neden olur. Klamidya yagınmıdır? Evet özellikle gençler arasında yaygın ve sık görülen bir hastalıktır. Hastalık sinsi seyrettiği için birçok insan hastalığı bilmeden bulaştırır. Klamidya genellikle üreme çağında kısırlık araştırması sırasında fark edilmektedir. Klamidyanın neden olduğu kısırlık antibiyotikler ile düzelmez. Hastalığın tespitinde düzenli doktor kontrolü ve şikayet olmasada vajinal kültürlerin rutin tekrarı çok önemlidir. Klamidya nasıl önlenir Genç kızlıktan itibaren düzenli doktor kontrolü ve düzenli vajen kültürü erken tanıda önemlidir. Vajinal akıntı, kaşıntı, idrarda yanma, ateş, bulantı, karın ağrısı, cinsel ilişki sırasında ağrı var ise mutlaka doktora gidilmelidir, Erkeklerde Peniste akıntı, Penis ucunda yanma, İdrar yaparken yanma,

22 Penis ucunda kaşıntı, Testislerde ağrı ve şişme şikayetleri var ise mutlaka doktora gidilmelidir. Tedavide eşin de tedavi görmesi gerekir. Tedaviniz bitene dek kimseyle cinsel temasta bulunulmamalıdır. Tedavi için verilen ilaçların bitirilmesi gerekir. Klamidya erkeklerde ve kadınlarda kısırlığın en büyük sebeplerindendir ve erken teşhis kısırlıktan kurtarır. KANDİDA VAJİNİTİ Kandida Vajiniti; Vajinit; Kandideal vulvovajinit; monilyal vajinit; vulvovajinal kandidiyazis; monilial vajinit; Vaginal Candidiasis; Candida Vulvovaginitis; Yeast Infection; Monilial Vulvovaginitis; Vulvovaginal Candidiasis; VVC; Kandida cinsi mantarlar ile meydana gelen vajinal enfeksiyon hastalığıdır. Normalde vajinada bulunan kandida cinsi mantarının aşırı çoğalması ile oluşur. Kandida vajiniti neden olur? Vajina florasında Candida mantarı ile diğer bakteriler belli bir oranda dengede bulunurlar. Dengeyi bozan etkenler bu mikroplardan birinin aşırı çoğalmasına neden olursa vajinit meydana gelir. Kandida her insanın bağırsak vajen ve ağız florasında bulunur. Bakteriler ölürse mantar çoğalır ve kandida vajinit olur. Mantarlar ölürse bakteriyel vajinit olur. Kandida vajiniti sık görülür. Kadınların %75 i hayatlarında en az bir kez kandida vajiniti olur. Erkeklerde nadiren peniste kaşıntılı döküntü olabilir. Cinsel yolla bulaşabilir. Aşağıdaki durumlar kandida vajiniti riskini arttırır. Hormonal değişiklikler; Doğum kontrol hapları,

23 Hamilelik, Menopoz, Antibiyotik kullanımı, Diyabet, İmmün sistemin bozulması, Kanser tedavisi, Kemoterapi, Steroid kullanımı, Radyoterapi, Genital bölgenin aşırı temizlenmesi, Vajinal duş, Travmatik cinsel ilişki, Deodorantlı tamponlar, Köpük banyoları, Sıkı ve sentetik giysiler kandida vajiniti riskini arttırır. Kandida vajiniti belirtileri nelerdir? Kandida vajiniti Vajinal kaşıntı, Kesik süt gibi beyaz, katı, kokusuz vajinal akıntı, Vajinal hassasiyet, irritasyon ve yanma, Vajen etrafında kızarıklık, İdrar yaparken yanma, Cinsel ilişki sırasında ağrı ve acı hissine neden olur, şikayetler gece, sıcak havalarda ve adet öncesinde artar. Kandida vajiniti nasıl teşhis edilir? Hastalık vajinal kültür ile teşhis edilir. Bakteriyel vajinit ve diğer vajinit etkenleri de aynı şikayetleri yapar. Teşhis kültür ile konur. Her vajinal akıntının doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir. Kandida vajiniti tedavisi : Altta yatan sebep var ise ortadan kaldırılmalıdır. Kandida vajiniti tedavisinde mantar ilaçları kullanılır. Tablet, krem, yada suppozituar şeklinde ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar 1 günlük, 3 günlük, bir haftalık dozlarda olabilir. Hamile

24 hastaların bu ilaçları doktor kontrolünde almaları gerekir. Tekrarlayan vakalarda ve tedaviye dirençli vakalarda eşler de incelenmeli ve kültür sonuçlarına göre hareket edilmelidir. Kandida vajinitinden korunmak mümkün mü? Kandida vajinitinden korunmak için : Deniz, havuz, banyodan sonra genital bölgenin iyi kurulanması, Mayo vb. ıslak giysilerin beklemeden değiştirlmesi, Pamuklu iç çamaşırların tercih edilmesi, Sıkı ve sentetik giysilerden kaçınılması, vajinal duş yapılmaması, Genital bölgenin aşırı temizliğinden kaçınılması, Diyabet var ise iyi kontrol edilmesi, Köpük banyosu, parfüm, genital sprey, kokulu sabun vb. irritan maddelerden kaçınılması, Antibiyotiklerin gereksiz kullanılmaması önerilir. Referanslar: 1. Nviriesy P. Vulvovaginal candidiasis and bacterial vaginosis. Infect Dis Clin North Am, 2008;22: Eckert LO, Lentz GM. Infections of the lower genital tract: vulva, vagina, cervix, toxic shock syndrome, HIV infections. In: Katz VL, Lentz GM, Lobo RA, Gershenson DM, eds. Comprehensive Gynecology. 5th ed. Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; 2007:chap Candida vulvovaginitis. EBSCO DynaMed website. Available at: Updated December Accessed January 19, Vaginal infection. EBSCO Natural and Alternative Treatments website. Available at: ID=15topicID=114. Updated November Accessed January 19, Vaginal yeast infection. National Institute of Allergy and Infectious Diseases website. Available at: tion/default.htm. Accessed July 11, Vaginal yeast infections. American Academy of Family Physicians website. Available at:

25 vaginal/206.ht ml. Published September Updated May Accessed July 11, Yeast infections. National Library of Medicine, Medline Plus website. Available at: Updated June 6, 2008 GONORE Belsoğukluğu; Gonore yada halk arasındaki adıyla bel soğukluğu cinsel yolla bulaşan mikrobik bir enfeksiyon hastalığıdır. Etkeni Neisseria gonorrhoeae adında bir bakteridir. Genital bölge, anüs, idrar yolları, ağız, boğaz ve gözlerde hastalık yapar. Sık görülür kolay bulaşır. Dünyada giderek yayılmaktadır. Cinsel yolla bulaşır dış ortamda uzun süre yaşamaz, havludan, havuzdan, vb. bulaşmaz. Temas ile bulaşır, anneden çocuğuna bulaşır. Hastaların birçoğunda şikayetler hafif seyrettiğinden hastaneye başvurmazlar ancak hastalığı bulaştırmaya devam ederler. Bel soğukluğu kimlerde görülür? Gonore her yaşta görülebilir. Cinsel aktif olan her insanda olabilir. Korunmasız cinsel temas, birden fazla cinsel partner, diğer cinsel yolla bulaşan hastalıkları olanlarda daha fazla görülür. Bel soğukluğu nasıl bulaşır? Gonore: penis, vajina, ağız, anüs e dokunmakla insandan insana geçer. Sperm gerekmez. Cinsel temasla, öpüşmeyle, dokunmayla bulaşır. Doğum sırasında anneden bebeğe bulaşabilir. Gonore tekrarlayabilir. Tedaviden sonra gonore taşıyan kişi ile temas edilirse tekrar bulaşır. Bel soğukluğunun belirtileri nelerdir? Gonore tehlikeli bir hastalıktır. Bazı erkeklerde hemen hiç şikayet olmaz, bu insanlar hastalığı taşırlar. Hastalık kapıldıktan 2-5 gün sonra şikayetler başlar;

26 Erkeklerde en sık görülen şikayetler: İdrarda yanma, Penisten beyaz, sarı yada yeşil akıntı, Nadiren testislerde şişlik kızarıklık ağrı olur. Kadınlarda gonore şikayetleri çok hafiftir, birçok kadın hasta olduğunu bile fark etmez. Şikayetler sistit vajinit şikayetleri ile karışır, hastaların çoğu bu şikayetleri önemsemez. Kadınlarda en sık görülen şikayetler : İdrarda yanma, Vajinal akıntı, Adet arası kanamaları dır. Gonore bu hafif şikayetlere rağmen çok ciddi hasarlar verir. Boğazda yerleşir ise boğaz ağrısı, yutma güçlüğü yapar. Rektumda yerleşir ise rektal akıntı makatta kaşıntı yapar. Gonore tehlikeli bir hastalık mıdır? Tedavi edilmemiş gonore hem erkek hem kadınlarda ciddi kalıcı hasara, hastalıklara neden olur. Tedavi edimemiş gonore kadınlarda : Kısırlığa, Dış gebeliğe, Pelvis de iltihabi hastalığa ( PID) neden olur, ciddi pelvis ağrılarına ve ateşe yol açar, apse ve kronik pelvis ağrılarına neden olabilir. Tedavi edilmemiş gonore erkeklerde: Testis iltihaplarına, Prostat iltihaplarına, Kısırlığa neden olur. Gonore kan yoluyla tüm vücuda yayılırsa ölümcül olabilir. Gonore kadınlarda kısırlığın en sık sebeplerinden birisidir. Hamilelerde gonore : Hamilelerde gonore erken doğum ve düşük doğum tartısına yol açabilir. Gonore doğum sırasında bebeğe bulaşırsa: Bebekte göz iltihaplarına, eklem iltihaplarına yada çok ciddi sepsise neden olabilir. Hamilelik sırasında rutin kültürler ile

27 gonore taraması yapılmalı varsa tedavi edilmelidir. Bel soğukluğu nasıl teşhis edilir? Gonore teşhisi kültür ile konur. Erkeklerde akıntı, ürethra kültürü. Kadınlarda cervix, ürethra ve vajen kültürleri, her iki cinste boğaz, rektum kültürleri ile teşhis konur. Gonore hızlı testleri kültür kadar hassas değildir. Bel soğukluğu nasıl tedavi edilir? Gonore tedavisinde antibiyotikler kullanılır. Günümüzde antibiyotiklere direnç kazanmış ve tedavisi zor gonore vakaları görülmeye başlanmıştır. Gonore hastalarının çoğunda diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve klamidya da görülmektedir. Bu hastalıkların tedavisi birlikte yapılmalıdır. Gonore tespit edilen hastalarda diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar da araştırılmalıdır. Tedavide dikkat edilmesi gereken hususlar: İlaçların dozunda ve zamanında alınması, Tedavi süresine dikkat edilmesi, iyileşince tedavinin erken kesilmemesi, Tedaviden cevap alınamaz ise aynı doktora durumun bildirilmesi, Tedavi gonoreyi öldürür ancak yaptığı hasarı düzeltmez. Gonore testis, over hasarı ve kısırlık yaptıysa bu tedaviyle iyileşmez. Tedavi tekrar gonore kapmanıza engel olamaz, tedavi bittikten sonra gonore taşıyan biri ile temas ederseniz tekrar hastalık kaparsınız, Tedavide eşlerin birlikte ve aynı zamanda tedavi olmaları, tedavi süresince cinsel temastan kaçınmaları gerekir, Kondom kullanmak gonore riskini azaltır, Size gonore teşhisi kondu ise cinsel ilişkiniz olan herkese durumu bildirmeniz gerekir. Genital bölgede herhangi bir akıntı, yanma, idrarda yanma, kızarıklık, şişlik, döküntü cinsel yolla bulaşan hastalık habercisidir ve mutlaka doktor kontrolü gerekir. Referanslar: 1. Centers for Disease Control and Prevention. Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, MMWR 2010;59(no. RR-12). 2. Centers for Disease Control and Prevention. Sexually Transmitted Disease

28 Surveillance, Atlanta, GA: U.S. Department of Health and Human Services, November Hook EW III and Handsfield HH. Gonococcal infections in the adult. In: K. Holmes, P. Sparling, P. Markh et al (eds). Sexually Transmitted Diseases, 3rd Edition. New York: McGraw-Hill, 1999, GENİTAL HERPES Genital herpes cinsel yolla bulaşan viral bir hastalıktır. Sebebi Herpes simplex virüs tür. Genital bölgede içi sıvı dolu kesecikler ( uçuk ), ağrı ve kaşıntıya neden olur. İlk seferde iyileşmesi 3-4 hafta sürer. Herpes virüs vücutta saklanır, sıklıkla alevlenir ve şikayetler tekrar eder, her seferinde süre ve şiddeti azalarak sürer. İyileşme dönemlerinde hasta bulaştırıcıdır. Gençlerde sık görülür, sıklığı giderek artmaktadır. Herpes simplex virüsün 2 tipi vardır: tip 1 daha çok dudak; tip 2 ise genital bölgede çıkar. Kadınlarda daha sık görülür. Cinsel yolla bulaşır, dış ortamda uzun süre canlı kalamaz. Görünür lezyon olmasa da taşıyıcılar hastalığı bulaştırabilirler. Herpes lezyonları kanamalı ve ülserli lezyonlardır, diğer cinsel yolla bulaşan hastalıkların kapılma şansını da arttırır. Genital herpes belirtileri nelerdir? Herpes hastalarının çoğu hasta olduklarının bile farkında değillerdir. Şikayetleri çok hafif olur, böcek ısırığı sanılır. Herpes bulaşan her hasta da şikayet ortaya çıkmaz, ancak bu insanlar hastalığı taşır ve bulaştırırlar. Şikayeti olan hastalarda ise özellikle ilk atak oldukça sıkıntılı geçer. Hastalık mikrobun kapılmasından 2 hafta sonra başlar ve iyileşmesi 3-4 hafta kadar sürer. Genital bölge ve anüs etrafında kızarıklık, İçi sıvı dolu kesecikler, Kaşıntı, Ağrı, sızlama, Lenf bezlerinde şişme, Halsizlik,

29 Ateş, Grip benzeri şikayetler olur, Kesecikler patladıktan sonra o bölgede ülserler olur( aft gibi ), İlk atağı takiben bir yıl içinde 4-5 atak daha geçirilir. Her atakta şikayetler ve süre biraz daha hafifler. Yıllar içinde atakların süresi ve şiddeti azalarak sürer. Genital herpes komplikasyonları: Genital herpes erişkinlerde ağrılı Genital lezyonlara yola açar, immün sistemi zayıf kişilerde şikayetler çok ağır ve şiddetli olabilir. İmmün sistemin zayıfladığı durumlarda beyin, beyin zarı iltihabına ( meningoansefalit ) yola açabilir. Genital herpes doğum kanalından bulaşırsa bebeklerde beyin iltihaplanmasına neden olabilir, bu çok ciddi ve ölümcül bir durumdur. Gebelik sırasında herpes atakları bu nedenle tehlikelidir. Özellikle gebelik sırasında herpes kapılması ve ilk atağın gebelik sırasında geçirilmesi bu riski daha da arttırır. Doğumda aktif Genital herpesi olan hastaların bu nedenle sezaryen ile doğum yapmaları bebeğin korunması açısından önemlidir. Hastalığın ve atakların şiddetinden bağımsız olarak herpes atakları sırasında hastada psikolojik stres, depresyon görülür. Genital Herpes nasıl teşhis edilir? Genital herpes şikayetleri kişiden kişiye çok farklı olabilmektedir, kimi insanda hiçbir şikayet olmazken kimi insanda şiddetli lezyonlar ortaya çıkmaktadır. Lezyonların varlığında hastalığı klinik olarak teşhis etmek kolaydır. Lezyondan alınan örnek laboratuarda incelenerek kolayca teşhis konur( HSV PCR ). Ancak lezyon olmayan veya ataklar arasında şikayeti olmayan insanlarda ancak kan testleri ile genital herpes varlığı gösterilebilir. Kan testleri ile herpes virüs antikorları ( HSV 1 ve HSV 2 ) gösterilir. Genital herpes nasıl tedavi edilir? Herpesi tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi yoktur. Ancak antiviral ilaçlarla hastalığı, süresini, şiddetini azaltmak ve atak sayısını azaltmak mümkündür. Ayrıca uzun süreli süpressyon tedavileri cinsel partnere bulaşma şansını azaltır.

30 Genital herpesten nasıl korunulur? Kondom kullanımı genital herpes bulaşma şansını azaltır. Görünür lezyon varlığı bulaşma şansını çok arttırır ancak birçok hasta görünürde lezyon olmasa da hastalığı bulaştırır. Çok eşlilik, cinsel yolla bulaşan bir hastalığı olmak Genital herpes kapma şansını arttırır. Referanslar: 1. Centers for Disease Control and Prevention. Genital herpes CDC fact sheet. Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: Updated March 3, Accessed July 29, Centers for Disease Control and Prevention. Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, MMWR. 2010;59(No. RR-12): Engelberg R, Carrell D, Krantz E, Corey L, Wald A. Natural history of genital herpes simplex virus type 1 infection. Sex Transm Dis. 2003;30(2): Frequently asked questions about genital herpes. The National Women s Health Information Center website. Available at: Accessed July 18, Genital herpes fact sheet. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) website. Available at: Accessed July 18, Genital herpes: the facts. International Herpes Alliance website. Available at: Accessed July 18, Health matters fact sheet: genital herpes. National Institute of Allergy and Infectious Diseases website. Available at: Accessed July 18, Herpes: get the facts. American Social Health Association website. Available at: Accessed July 18, Mindel A, Marks C. Psychological symptoms associated with genital herpes virus infections: epidemiology and approaches to management. CNS Drugs. 2005;19(4):

31 HİV ve AİDS HİV virüsü; AİDS hastalığı; Human İmmunodeficiency Virüs; Acquired İmmunodeficiency Syndrome; Edinsel İmmün Yetmezlik Sendromu. HİV virüsünün neden olduğu bulaşıcı hastalıktır. İmmün sistemi (bağışıklığı) bozar. İmmün sistem mikroplarla, tümörlerle savaşmamızı sağlayan sistemdir, bozulursa vücut mikroplarla savaşamaz. HİV virüsü immün sistemin anahtar hücresi olan T lenfositlerinin içinde yerleşir ( CD4 T Lenfositleri). HİV virüsü bu hücreleri öldürmeye başlar bu 2 ila 10 yıl kadar sürebilir. T Lenfositleri ölünce immün sistem mikropları, tümörleri tanıyamaz ve savaşamaz, sürekli iltihabi hastalıklar ve tümörler ortaya çıkmaya başlar, bu duruma AİDS hastalığı (Edinsel İmmün Yetmezlik Sendromu) denir. AİDS; HİV enfeksiyonu nun son dönemidir, immün sistemin tamamen çöktüğünü vücudun mikroplarla savaşamadığını gösterir. Normal insanlarda hastalık yapmayan mikroplar sürekli hastalığa neden olmaya başlar. HİV virüsü nasıl bulaşır? HİV virüsü hasta insanların kan ve vücut sıvılarıyla temas ile bulaşır. Kan, semen, vajinal salgı, anne sütüyle temas ile bulaşır. Cinsel temas, Manikür pedikür, Dövme, Vücut deldirme, Kirli aletler ile yapılan cerrahi müdahaleler, Kirli iğneler, Diş müdahaleleri vb. ile ve Anneden bebeğe, ana karnında, doğumda veya anne sütü ile bulaşır. HİV bulaşma riskini yükselten sebepler: Çok eşli cinsel yaşam, Korunmasız cinsel yaşam, HİV pozitif yada yüksek riskli insanlar ile cinsel ilişkiye girmek,

32 Damardan ilaç bağımlılığı, Kan ve vücut sıvıları ile sürekli temas gerektiren işte çalışmak ( laboratuar, kan merkezi, klinik, cerrahi ), HİV pozitif bir anneden doğmak, Kontrol edilmemiş; kan, doku, organ veya artifisyel inseminasyon yaptırmak, HİV pozitifliğinin yoğun olduğu bölgede yaşamak HİV pozitifliği için risk faktörleridir. HİV enfeksiyonunda şikayetler: 1- Akut HİV enfeksiyonu: HİV virüsü bulaştıktan sonra ilk bir iki ay içinde olur. HİV virüsü bulaştıktan sonra ilk bir iki ay içinde hafif şikayetler olur ve bu şikayetler bir- iki haftada düzelir buna akut HİV enfeksiyonu denir, en sık görülen şikayetler: Kilo kaybı, Kuru öksürük, Boğaz ağrısı, Ateş, Gece terlemesi, Halsizlik, yorgunluk, çabuk yorulma, Lenf bezlerinde şişme, Dil, ağız boğazda pamukçuklar, beyaz noktalar, Baş ağrısı, Işıktan rahatsız olma, Döküntü, Depresyon, Huzursuzluk, Hafıza bozuklukları ve nörolojik şikayetler olur, bu şikayetler hafiftir ve uzun sürmeden kendi kendine düzelir. Hasta grip geçirdiğini sanır. 2- İyilik dönemi: Daha sonra HİV virüsü uzun yıllar hiçbir şikayete neden olmaz. Şikayet olması için T Lenfositlerin belli bir sayının altına düşmesi gerekir, bu zaman alır. HİV virüsünün T Lenfositleri öldürmesi aylar yıllar sürebilir. Bu süre içinde çoğu insan hasta olduğunun bile farkında değildir, çünkü hastanın hiçbir

33 şikayeti yoktur, ancak hastalığı bulaştırmaya devam eder. 3- AİDS hastalığı: T Lenfositleri sınır değerin altına inmeye başlayınca hastada şikayetler görülmeye başlar. Akut HİV enfeksiyonunu takiben Aylar yıllar sonra şikayetler görülmeye başlar, şikayetlerin ortaya çıkışı 1-3 yılı bulur. En sık görülen şikayetler: Tüm vücutta lenf bezlerinde şişme, Ağız ve tırnaklarda mantar hastalıkları, Sık tekrarlayan vajinit, Siğillerin çıkması, Önceden geçirilmiş hastalıkların alevlenmesi; zona, Herpes, egzema, psöriazis vb. Gece terlemeleri, Kilo kaybı, Kronik ishal dir. HİV enfeksiyonu nun AİDS hastalığına dönmesi bazen 10 yılı bulur. İleri dönemlerde fırsatçı enfeksiyonlar, tümörler ve komplikasyonlar görülmeye başlanır. En sık görülenler: Ağızda pamukçuk ( kandida enfeksiyonu ) Zatürre ( özellikle normal insanda zatürre yapmayan P. Carini zatürresi), Beyin ve akciğerlerde mantar enfeksiyonları, Toksoplazma enfeksiyonu, Tüberküloz, Viral beyin enfeksiyonları, Koposi sarkomu ( birçeşit tümördür), Lenfoma, Cervikal kanser, Viral göz hastalıkları, Ciddi barsak hastalıkları ( salmonella, şigella vb.) Kilo kaybı, Deri döküntüleri, İlaçlara karşı tahammülsüzlük, Depresyon ve demans gibi nöro-psikolojik rahatsızlıklar görülür.

34 HİV ve AİDS laboratuar testleri: HİV enfeksiyonunun teşhis HİV testleri ile konur. Bu testler hızlı sonuç veren testlerdir. 1- ELİSA testi bu amaçla yapılan ve kabul görmüş standart testtir. o ELİZA HİV 1+2 VİRÜS testi şüpheli temastan en erken 14 gün sonra pozitif olmaya başlar, o Şüpheli temastan 3 ay sonra yapılan ELİZA testi % 95 oranında doğru sonuç verir, o Şüpheli temastan 6 ay sonra yapılan ELİZA testi % 99 oranında doğru sonuç verir. o ELİZA pozitifliği her zaman HİV pozitifliği anlamına gelmez, o ELİZA pozitif ise western blot testi ile bu sonucu doğrulamak gerekir. 2- WESTERN BLOT testi: ELİZA testi ni doğrulamak amacıyla kullanılır. HİV enfeksiyonunda tedavi: İlaçlar ile HİV pozitif kişilerde AİDS hastalığının ortaya çıkışı geciktirilmekte ve durdurulabilmektedir. HİV pozitif hastaların hayat kalitelerini ve sürelerini normale getiren ilaçlar ve tedavi protokolleri mevcuttur. HİV pozitiflik ne kadar erken yakalanır ise tedavi o kadar başarılı olmaktadır. HİV virüsünden korunma: HİV virüsü sosyal ilişki ile bulaşmaz. Sosyal anlamda öpüşme, el sıkışma, kucaklaşma ile bulaşmaz. HİV den korunmak için Korunmasız cinsel temastan kaçınmak, Çok partnerli olmamak, Riskli cinsel temas sırasında kondom kullanmak, Kesici delici alet ( şırınga, manikür pedikür seti, jilet, traş bıçağı vb. ) paylaşmamak, Temizliğinden şüphe duyduğunuz alet ve cihazlar ile diş ve cerrahi müdahale yaptırmamak, Temiz olmayan aletler ile dövme, body piercing ve kulak deldirme yaptırmamak en önemli korunma önlemleridir.

35 Referanslar: 1- American Foundation for AIDS Research 2- Centers for Disease Control and Prevention 3- AIDS Committee of Toronto 4- Canadian AIDS Society 5- Adult male circumcision significantly reduces risk of acquiring HIV [press release]. National Institutes of Health website AIDS Info. Guidelines for the use of antiretroviral agents in HIV-1-infected adults and adolescents. AIDS Info website Berkow R. The Merck Manual of Medical Information. New York, NY: Simon and Schuster, Inc.; Centers for Disease Control and Prevention. Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, MMWR. 2010;59(No. RR-12): HIV/AIDS A-Z index. Centers for Disease Control and Prevention website National Center for HIV/AIDS, Viral Hepatitis, STD, and TB Prevention. Centers for Disease Control and Prevention website Rey D, Krebs M, Partisani M, Hess G, et al. Virologic response of zidovudine, lamivudine, and tenofovir disoproxil fumarate combination in antiretroviral-naive HIV-1-infected patients. J Acquir İmmüne Defic Syndr. 2006;43: Ross LL, Parkin N, Gerondelis P, et al. Differential impact of thymidine analogue mutations on emtricitabine and lamivudine susceptibility. J Acquir İmmüne Defic Syndr. 2006;43(5): /8/2007 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Auvert B, Taljaard D, Lagard E, Sobngwi-Tambekou J, Sitta R, Puren A. Randomized, controlled intervention trial of male circumcision for reduction of HIV infection risk: the ANRS 1265 Trial. PLoS Med. 2005;2(11):e298. Epub Oct 25, Bailey RC, Moses S, Parker CB, et al. Male circumcision for HIV prevention in young men in Kisumu, Kenya: a randomised controlled trial. Lancet Feb