TÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER DENGESİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ. Özet. Anahtar Kelimeler: Ekonomik Büyüme, Cari Denge.
|
|
- Süleiman Erol Sezen
- 6 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 TÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER DENGESİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ Öze Yakup Koray Duman 1 Türkiye ekonomisinin 1980 den sonra en önemli ekonomik sorunu haline gelen cari işlemler açığı, yıllar geçikçe kalanarak büyümüş ve bugün kronik bir hal almışır. Türkiye de ekonomik büyüme ve cari denge (cari denge/gsyh) ilişkisi, dönemi için; VAR modeli analizi, Granger nedensellik, eki-epki ve varyans ayrışırması ile yapılmışır Sonuç olarak ülkemiz için ekonomik büyüme ile cari işlemler dengesi arasında ek araflı bir nedensellik ilişkisinin olduğu oraya çıkmışır. Anahar Kelimeler: Ekonomik Büyüme, Cari Denge. Var Analizi THE RELATIONSHIP BETWEEN CURRENT ACCOUNT BALANCE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY Absrac Yakup Koray Duman 2 The curren accoun defici, which has become he mos imporan economic issue of Turkey's economy afer 1980, has grown exponenially over he years and oday i has become chronic. In his sudy, he relaionship beween economic growh and he curren accoun balance (curren balance/gdp) in Turkey beween has been analyzed using he VAR model, wih Granger causaliy, impulse-response and variance decomposiion.. As a Resul of, i is find ha here is a one way causaliy beween economic growh and curren accoun balance for Turkey. Key words: Economic Growh, Curren Accoun Balance, Var Model 1 Doçen Dokor. Akdeniz Üniversiesi İ.İ.B.F İkisa Bölümü Analya kduman@akdeniz.edu.r 2 Doçen Dokor. Akdeniz Üniversiesi İ.İ.B.F İkisa Bölümü Analya kduman@akdeniz.edu.r 12
2 Yakup Koray Duman 1.GİRİŞ Cari işlemler dengesi hesabı çoğu ülkelerde olduğu gibi, ülkemiz açısından en önemli ekonomik gösergelerin başında gelmekedir. Gelişmeke olan ülkelerin önemli bir kısmı üreimlerinde ihal girdiyi yüksek oranda kullandıklarından yani ihalaa dayalı büyüdüklerinden, ekonomik büyüme oranlarındaki arışlar sonucunda cari işlemler dengesinde ciddi bozulmalar ile karşı karşıya kalmakadırlar. Gelişmeke olan Türkiye ekonomisinde de aynı durum geçerlidir. Türkiye ekonomisinde son yıllarda en çok arışılan ikisadi sorunlardan birisi, cari işlemler açığının büyüklüğü, finansmanı, sürdürülebilirliği ve açığın azalması için uygulanması gereken poliikalardır. Cari açık, uzun yıllardan beri Türkiye ekonomisi için bir kırılganlık unsuru haline gelmiş ve kronik bir hal kazanmışır. Özellikle gelişmeke olan ülkelerde krizin emel gösergelerinden biri olarak kabul edilen cari işlemler dengesi açığının sürdürülebilirliği konusunda cari işlemler dengesi/gsyih oranının belirli bir eşik değeri aşıkan sonra krize neden olacağı görüşü oldukça yaygındır. Bazı ikisaçılar bu eşik değerin (cari işlemler dengesi/gsyih oranı) %4 olduğunu ve eşik değerin aşılmasının bir kriz sinyali olarak algılanması gerekiğini belirmekedir (Dornbusch, 2001; 3). Ancak cari işlemler dengesi/gsyih oranının belirli bir eşik değeri aşıkan sonra krize neden olacağı konusunda orak bir görüş birliği bulunmamakadır. Cari açık, yuriçinde üreilerek yurdışına saılan mallardan elde edilen gelirin, yurdışında üreilerek yuriçinde ükeilmek üzere saın alınan mallara ödenen mikardan az olma durumudur. Cari açık, ödemeler bilançosunun cari işlemler hesabı kaleminde yer alan mal - hizme ihala / ihracaı ve karşılıksız ransfer işlemleri (özellikle de dış icare işlemleri) ile ilgili döviz harcamalarının, bu işlemler sonucu elde edilen döviz gelirlerini aşması nedeniyle oraya çıkar. Başka bir ifade ile ülkenin negaif asarruf yapığını gösermekedir Cari işlemler dengesi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi açıklayan üç görüş bulunmakadır. Birinci görüş, ekonomik büyümenin cari işlemler dengesinin negaif nedeni olduğunu savunmakadır. Bu görüşe göre cari işlemler dengesinde meydana gelen açıkların nedeni ekonomik büyümeden kaynaklı alep arışıdır. Ekonomik büyümenin arması alebin armasına, alebin arması da ihalaın armasına, dolayısıyla cari işlemler dengesinde açıklara neden olmakadır. İkinci görüş, cari işlemler dengesinin ekonomik büyümenin nedeni olduğunu savunmakadır. Bu görüşe göre özellikle gelişmeke olan ülkelerin sermaye birikimi ve eknoloik ilerlemeler bağlamında daha yüksek gelişme poansiyeline sahip olmaları ve ekonomik enegrasyonların varlığı daha yüksek oranlı cari işlemler dengesi açığına neden olmakadır. Üçüncü görüş, cari işlemler dengesi ile ekonomik büyüme arasında ilişki olmadığını ya da var olan ilişkinin oldukça zayıf olduğunu savunmakadır. Bu çalışmada, Türkiye de ekonomik büyüme ve cari denge ilişkisinin ele alındığı birinci bölüm, çalışmanın uygulama kısmına ai yönem ve verilerin açıklandığı ikinci bölüm, analizi yapılan değişkenlere ilişkin bulguların yorumlandığı üçüncü bölüm ve 13
3 büyüme-cari denge ilişkisine ai genel değerlendirilmenin yapıldığı sonuç kısmından oluşmakadır. 2.Türkiye de Cari İşlemler Dengesi Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi Türkiye nin büyüme modeli 2000 lere kadar büçe açığı vererek büyüme, 2000 lerden sonra cari açık vererek büyüme modeli diye özeleyebileceğimiz açık vermeye dayalı bir büyüme modeli olmuşur. Cari açığın çok büyüdüğü 2010 sonrası dönemde bir yandan dış kononkürün daralması bir yandan da Türkiye nin cari açığı düşürmeye dönük ekonomi poliikası uygulamaları cari açığı düşürmüş bulunuyor. Cari açıkların sürekliliği son on yıl içinde çok daha belirgin bir sorun haline gelmişir. Tablo1 den de olayca anlaşılacağı üzere cari açığımız son yıllarda hep armışır. Niekim cari açığımızın seyri dalgalı olarak yılları arasında,2001 krizi sonrası 2002 yılı ve 2008 küresel krizi sonrası 2009 yılı hariç, oralama %2 ile %9,7 banları arasında değişmiş olup bozulma sürecine girdiği görülmekedir (Kaya,2016;52). Özellikle 1990 yılından iibaren yaşanan ekonomik krizlerin ödemeler bilançosu kaynaklı oluşu ve kriz yıllarından önce Cari Açık/Gayri Safi Milli Hasıla(GSMH) oranının lieraürde ileri sürülen %4-5 lik eşik değerlerini aşması olası bir ekonomik krizin gösergesi olduğu endişesini de gündeme geirmekedir. Niekim döneminde Cari Açık/GSMH oranı birkaç yıl hariç %4-5 lik eşik değerin üzerinde gerçekleşiği gibi 2010 yılından iibaren de adea sisemli bir şekilde arıyor. Dolayısıyla Türkiye deki cari açık bu arihsel çerçevede değerlendirildiğinde büyük ve sürekli bir nielik aşıdığını söylemek mümkündür. Ekonomik büyüme oranı (Büyüme) ile cari işlem dengesi (Cari Denge) arasındaki ers yönlü ilişki 1990 lı yıllarla birlike Türkiye ekonomisinde de açıkça oraya çıkmaya başlamışır. Özellikle döneminde büyüme oranı ile cari işlemler arasındaki bu ilişki ararak devam emiş ve cari işlemler açıkları ehlikeli boyulara ulaşmışır. Bu durumun ek isisnası ise ve kriz dönemleridir. Söz konusu dönemlerde cari işlemler dengesi yapılan devalüasyonlar nedeniyle fazla vermişir. (Telaar ve Terzi, 2009:120 ve Telaar, 2011:23) Tablo. 1 Türkiye nin Ekonomik Büyüme Hızı ve Cari İşlemler Dengesinin GSYİH İçindeki Payı (%) ( ) Yıl Büyüme Oranı Cari Açık / GSYIH Oranı ,8-3, ,7 1, ,2-0, ,3-2, ,4-3, ,4-4, ,9-5, ,7-5, ,7-5, ,8-1, ,2-6,1 14
4 Yakup Koray Duman ,8-9, ,1-6, ,2-7, , ,46 Cari açık ve büyüme ilişkisi yönünden doksanlı ve iki binli yılları karşılaşırırsak Doksanlı yıllarda yıllık oralama olarak makul sayılabilecek bir büyüme oranının(yaklaşık %4)yakalanmasına rağmen, cari açığın GSMH ye oranının da makul seviyelerde(yıllık oralama%-1.24) olduğunun rahalıkla izlenebilmesidir. Bu görünümden doksanlı yıllarda Türkiye ekonomisinin büyürken daha fazla iç dinamikleriyle hareke eiği, daha az dışarıya bağımlı olduğu ve ikisadi büyümenin ihalaa görece dayanmadığı sonucu oraya çıkmakadır. İki binli yıllarda ise doksanlı yıllara kıyasla yıllık oralama olarak daha büyük ekonomik büyüme rakamlarına ulaşıldığı halde, daha fazla isihdam alanı yaraılamaması da yukarıdaki nielikli üreime dayanmayan büyüme görünümünün bir sonucudur(capial,2013:85). Türkiye deki cari açığın nedenleri ihal girdi bağımlılığı ve eneri olmakadır. Bununla birlike cari açığın finansmanı ise doğrudan yabancı yaırımlar yerine kısa vadeli sermaye girişleri ile sağlanmakadır. Bu durumda Türkiye ekonomisi için çok ciddi bir kırılganlık kaynağı olmaka ve negaif şoklar karşısında ehlike arz emekedir. Bu nedenle Türkiye nin ikisadi olarak büyüyebilmesi için cari açığını sürdürülebilir seviyelere indirmesi ve asarruf oranlarını arırması gerekmekedir. (Akçay ve Eraaş, 2012;21) Ancak Türkiye ekonomisindeki büyüme hızı sürdürülebilir gözükmüyor, çünkü dış kaynağa bağımlı ekonomi sıcak para, yabancı sermaye dış borç olmaz ise büyüyemiyor. Dış kaynak girişini arırmak için ise,yüksek faiz düşük kur ercih edilmeke. Yüksek reel faiz sunarak, uluslar arası spekülasyon oyunu içerisinde ayrıcalıklı bir konum kapma uğraşı aslında 2001 krizi sonrasında Türkiye ye bizza IMF arafından elkin edilmişir. IMF programı Türkiye yi dünya ekonomisi içerisinde yüksek reel faiz sunan ve sıcak para girişleriyle ekonomisini isikrara kavuşurmaya çalışan bir ülke olarak değerlendirmekedir. Oysa bu poliika ülke ekonomisini olumsuz dış ekonomik gelişmelere karşı kırılgan hale geiriyor. Ayrıca birçok ihraç ürünü ihal girdiler kullanılarak üreildiği için üreim ülkenin her yerine yaygınlaşmıyor. Sonuça poansiyel isihdam fırsaları gelişmiyor ve ekonomik büyümenin olmaması da işsizlik oranlarını ve yoksulluğu azalmayı zorlaşırıyor(,yeldan,2010:39 ve Capial,2015:29). Ancak Türkiye nin cari açıksız büyüyebilmesi için ekonominin üreim yapısının değişmesi şar. En başa ara malı üreen sekörlerin gelişmesi ve ihalaa bağımlılığın azalması gerekiyor. Ayrıca üreimin ihracaa yönelen kısmının arması da şarır. (Capial,2006). Cari açığın finansmanında ise daha çok sıcak para kullanılmakadır. Böylece ekonomi bağımlı, riskli ve kırılgan bir yapı özelliğine kavuşmakadır. Ekonomide 2001 krizi sonrası sağlanan büyümenin ağırlıklı olarak sıcak para, son yıllardaysa buna ek olarak aran yabancı sermayeye dayanmış olması riskli unsurlardan kurulamamış olduğunun bir gösergesidir. Yüksek faiz poliikası ve 15
5 yabancılara gayrimenkul saışına dayanan gelir elde eme yönemi ön plana çıkarılmakadır (Özbek,2008:10). Spekülaif nielikli büyüme dalgaları hiçbir zaman uzun sürmemekedir ve her bir genişleme döneminin ( ; ; 2000) sırasıyla 1994, 1999 ve 2001 krizleri ile sonuçlandığı unuulmaması gereken bir gerçekir (Yeldan,2005:59). Yur içi üreimin ihala bağımlılığının azalılması amacıyla, sanayide kullanılan ihal ara girdilerin, rekabe koşulları alında, yur içinde üreilmesini sağlayacak poliikaların gelişirilmesi gerekmekedir. İhraca arışını sağlamak içinde sanayide araşırma gelişirme faaliyelerinin yaygınlaşırılması sağlanarak özellikle yüksek eknoloili ara malların yur içinde üreilmesinin deseklenmesine yönelik çalışmalar yapılmalıdır. 3.Lieraür Taraması Cari işlemler hesabı ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi oraya koyan çalışmalar, gerek ülkemizde gerekse diğer ülkelerde lieraüre kazandırılmış konuların başında gelmekedir. Yapılan çalışmalar emelde iki gurupa oplanmışır. Birinci gurup çalışmalar ekonomik büyüme ve cari açık arasında birebir ve güçlü bir ilişkinin olduğunu ifade eden çalışmalardır. İkinci gurup çalışmalar ise ekonomik büyüme ve cari açık arasında ek yönlü bir ilişkinin var olduğunu açıklayan çalışmalardan oluşmakadır. Khan ve Knigh (1953) 32 gelişmeke olan ülke için yapıkları çalışmada, Milesi- Ferei ve Razin in (1998) panel veri analizi kullanarak 86 düşük ve ora gelirli ülke için yapıkları çalışmada, Parikh ve Sirbu (2004) 42 ülke için yapıkları panel veri analizinde ekonomik büyümeden cari açığa doğru bir nedensellik ilişkisi sapamışlardır. Telaar ve Terzi (2009) ve Yılmaz ve Akıncı (2011) ise Türkiye için yapıkları çalışmada ekonomik büyümenin cari açığa neden olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Freund ve Warnock (2005) 26 gelişmiş ülke için yapıkları panel veri analizinde, Moreno-Brid (1999) yılında Meksika için yapığı çalışmada, Kandil ve Greene (2002) ise ABD için yapıkları çalışmada cari işlemler dengesinden ekonomik büyümeye doğru bir nedensellik ilişkisi espi emişlerdir. Çifçi(2014) Türkiye için yapığı çalışmada cari açıklardan ekonomik büyümeye doğru bir nedensellik ilişkisi espi emişir. Yazara göre Türkiye nin 2002 yılından sonra göserdiği nispeen yüksek büyüme oranları, yüksek oranda cari açıklar verilmesiyle gerçekleşmişir. Yalçınkaya ve Temelli nin (2014) yapmış olduğu çalışmada, ekonomik büyüme cari işlemler arasındaki ilişki yılları arasında BRICS(Brezilya, Rusya, Hindisan, Çin, Güney Afrika Cumhuriyei) ve MINT(Meksika, Endonezya, Nierya, Türkiye) ülkeler için panel veri çerçevesinde analiz edilmişir. Araşırmanın sonucunda hem BRICS hem de MINT ülkeleri için kısa ve uzun dönemde cari işlemler dengesi üzerinde önemli derecede ekili olduğu, ekonomik büyüme hızı değişikçe cari işlemler dengesinin de ülkelere göre açık veya fazla verecek şekilde değişiği espi edilmişir Kosakoğlu ve Dibo nun (2011) yapmış olduğu çalışmada ise, yılları-na ai cari işlemler dengesi/gsyih oranı ve GSYH deki yüzdesel değişmeler 16
6 Yakup Koray Duman kullanılmış-ır. VAR analizi sonucunda GSYH deki olumlu gelişmelerin cari açıkları eiklediği şeklin-de oraya konulmuşur. Akçay ve Eraaş ın yapmış olduğu BRICT ülkeleri üzerine çalışmada yıllarına ai veriler panel veri analizi ile incelenmişir. Sonuça uzun dönemde cari işlemlerden ekonomik büyümeye doğru bir neden-sellik ilişkisinin olduğu görülmüşür. Yılmaz ve Akıncı nın (2011) yapmış olduğu çalışmada, dönemi için ikisadi büyüme ve cari işlemler dengesi arasındaki ilişki ele alınmışır. Analizde cari işlemler dengesi ve gayri safi yuriçi hâsıla olmak üzere iki değişken yer almışır. Söz konusu olan değişkenlerin eş büünleşik olduğu oraya konulmuş ve nedensellik ilişkisi ise gayri safi yuriçi hasıladan cari işlemler dengesine doğru ek yönlü olarak bulunmuşur. Mello vd. (2011) yazındaki cari işlemlerin büyüme üzerindeki kısa dönemli ekilerinin incelendiği çalışmalardan farklı olarak, yılları arasında gelişmiş ve gelişmeke olan 100 den fazla ülke için sıralı probi modelini kullanarak uzun dönemli ekilerini incelemişlerdir. Cari işlemlerin ersine dönmesi durumda iki yıl içerisinde büyümede bir kırılma yaşanacağına dair bulgular elde emişlerdir. Buna ilaveen makro ikisadi yapısallardan kaynaklanan kırılganlıkla birlike cari işlemlerin ersine dönmesi durumunda büyümenin de negaif yönde ekilendiği sonucuna varmışlardır. Songur ve Yaman ın (2013) yapmış olduğu çalışmada 10 ülkenin dönemi verilerinden yola çıkarak cari işlemler dengesi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki panel eş büünleşme ve panel vekör haa düzelme modelleri ile es edilmişir. Sonuç ele alınan ülkelerde seriler arasında uzun dönemde bir eş büünleşme ilişkisinin olduğuna işare ederken, uzun dönemde cari işlemlerden ekonomik büyümeye doğru poziif ve ekonomik büyümeden cari işlemlere doğru negaif bir nedenselliğin olduğu görülmüşür. Şi ve Alancıoğlu nun (2016) yapmış oldukları çalışmalarında, yıllarına ai GSYİH ve cari işlemler verileri kullanılarak VAR analizi yapılmışır. Çalışma sonucunda her iki değişken arasında çif yönlü nedensellik ilişkisi espi edilmişir. Ayrıca eki-epki analizi sonucunda cari açığın ekonomik büyümeyi olumsuz ekilediği ve ekonomik büyümenin de cari açıka arışa yol açığı sonucuna ulaşılmışır. Bayrakuan ve Demiraş ın (2011) yılında yapmış olduğu çalışmada, 19 gelişmeke olan ülkenin dönemi verilerinden yararlanılarak cari açığın belirleyicileri panel veri analizi yönemi ile araşırılmışır. Sonuç olarak bu ülkelerde büyüme oranı, yaırımlar ve kamu harcamalarındaki arışın cari açığı arırdığı, dış icare hadlerindeki iyileşme, dışa açıklık oranı, dünyadaki ekonomik büyüme oranı ve dünya faiz oranlarındaki arışın ise cari işlemler açığını azalığı şeklinde elde edilmişir. Erdoğan ve Aci in (2016) Türkiye için yılları arasında çeyrek dönemleri içeren her iki değişkene ai 52 ade gözlem için Granger nedensellik ve VAR analizleri kullanılarak yapılan çalışmada ekonomik büyüme ile cari işlemler dengesi arasında iki araflı bir nedensellik ilişkisinin olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Ersungur, v.d., (2017), Türkiye de yıllarında çeyrek dönemlerde cari denge üzerinde ekonomik büyüme ve döviz kurunun ekisini incelemişlerdir. Seriler arasında eş-büünleşme ilişkisi espi edilmiş ve VAR Modeline dayalı nedensellik esi sonucunda ise döviz kuru ile cari işlemler dengesi arasında bir nedensellik ilişkisi 17
7 bulunamazken, GSYH ile cari işlemler dengesi arasında çif yönlü bir nedensellik ilişkisi bulmuşlardır. 4. Veri Sei Bu çalışmada yılları ara-sında çeyrek dönemleri içeren her iki değişkene ai 57ade gözlem kullanılmışır. Kullanılan veriler Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası inerne veri abanından emin edilmişir. Çalışmada, Gayri Safi Yuriçi Hâsıla değerleri sabi olarak ele alınarak büyüme rakamları (G) hesaplanmışır. Ayrıca cari işlemler hesabı ile gayri safi yuriçi hâsıla (CİH) değerleri dolar kuruna çevrilmiş ve oranlanarak cari işlemler hesabının GSYİH içindeki oransal değeri şeklinde ele alınmışır. Her iki makro-ekonomik değişken verileri, çeyrek dönem olması sebebi ile mevsimsel arındırmaya abi uularak, ekonomeri uygulamaya dâhil edilmişir Gelişirilmiş Dickey-Fuller (ADF) Birim Kök Tesi Dickey ve Fuller (1979: ) durağan olamayan serilerin es edilebilmesi için bir birim kök esi gelişirmişlerdir. Dickey-Fuller in eslerindeki kili görüş, durağan olmayan serilerin esinin, birim kökün varlığının esi ile aynı olmasıdır. Dickey- Fuller in birinci dereceden ooregresif süreç (AR(1)) şeklindeki emel modeli aşağıdaki gibidir: Y Y e 1,2, Ooregresif modelde e, sıfır oralama ve sabi varyanslı, ookorelasyona sahip olmayan haa erimidir. Modele göre, 1ise zaman serisi durağan, 1ise zaman serisi durağan olmayacakır. 1olan bir zaman serisi genellikle rassal yürüyüş süreci olarak adlandırılmakadır. Bu durumda boş hipoez H : 1, ve alernaif hipoez H 1 dir. a 0 Dickey ve Fuller (1979:428) ayrıca, birim kökün varlığının espii için kullanılabilecek iki alernaif regresyon eşiliği önermekedir. İlk model, rassal yürüyüş sürecinde sabi içermekedir: Y 1 e İkinci eşilik ise, modelde sabiin dışında sokasik olmayan zaman rendine yer vermekedir: Y 1 e Dickey-Fuller (1979:427) e göre 1 olması durumunda seri fark alınarak dönüşürülmelidir. Ancak fark alınırken ookorelasyonun varlığı dikkae alınmalıdır. Denklemin her iki arafından Y 1 çıkarılırsa modeller fark denklemleri şeklinde yazılabilir: Y 1 ( 1) Y 1 ( 1) Y 1 ise; 1 e e 18
8 Yakup Koray Duman Y 1 e 1 e 1 e Dickey-Fuller birim kök esi büün modellerde, 1 ya da 1 olmak üzere 0olup olmadığı ile ilgilenmekedir. Dickey-Fuller es isaisiği, fark alınmış modeldeki gecikmeli bağımlı değişken için isaisiğidir. Ancak sandar normal dağılım ablosu kriik değerler için kullanılamamakadır. Dickey-Fuller birim kök esi için kriik değerler, Dickey ve Fuller (1979) ve daha sonrasında bu değerleri gelişiren MacKinnon (1991) arafından sunulmakadır. Dickey-Fuller isaisik değeri, kriik değerden küçükse, birim kökün varlığına yönelik boş hipoez reddedilir ve Y durağan süreçir şeklinde sonuca varılmakadır. Dickey ve Fuller (1979) arafından gelişirilen birim kök esi, büün serileri birinci dereceden ooregresif süreç olarak ele almaka ve haa erimlerinde ookorelasyonun bulunmadığını ileri sürmekedir. Dickey ve Fuller (1981), haa eriminin ookorelasyona sahip olması durumunda, ookorelasyonu kaldırmak için bağımlı değişkenin ilave gecikmeli değerlerini içerecek şekilde Dickey-Fuller birim kök esini gelişirmişlerdir. Gelişirilmiş Dickey-Fuller birim kök esi olarak adlandırılan modelde, ilave erimlerdeki gecikme uzunluğu Akaike Bilgi Krieri (AIC) yada Schwarz Bayesyen Krieri (SBC) arafından belirlenmekedir. ADF birim kök esine ilişkin modeller ise şu şekildedir: Y k 1 1 e k 1 1 e k 1 1 e Vekör Ooregresif Model (VAR) Sims (1980), geleneksel eşanlı denklem sisemlerindeki kısılamaların abarılı olduğunu belirmiş ve sisemdeki değişkenlerin içsel ve dışsal olarak ayrımının önsel bilgiye dayalı olmasını eleşirmişir. Sims (1980:15-17) sisemdeki üm değişkenlerin içsel olarak ele alındığı kısısız indirgenmiş VAR modellerinin geniş makroekonomik modellerin ahmini için uygun olacağını gösermişir. Sims e göre kısısız VAR modeli, sisemdeki hiçbir değişkene önsel bilgiye dayalı olarak kısılamalar koymamakadır. Tek değişkenli ooregresif modeller ek denklemli ve ek değişkenli doğrusal modellerdir. Bu modellerde değişkenin cari değerleri, değişkenin kendi gecikmeleri arafından açıklanmakadır. VAR modeli ise, n sayıda denklemden ve n sayıda değişkenden oluşan doğrusal bir modeldir. VAR modeline göre, her bir değişken hem kendi gecikmeli değerleri hem de kendi dışındaki n-1 sayıdaki değişkenin cari ve gecikmeli değerleri arafından açıklanmakadır (Sock and Wason, 2001:101). 19
9 VAR modelleri üç farklı şekilde olabilmekedir: indirgenmiş form, ardışık ve yapısal. İndirgenmiş formdaki VAR modelinde her bir değişken, kendi geçmiş değerlerinin doğrusal bir fonksiyonudur. İndirgenmiş formda diğer değişkenlerin geçmiş değerleri de göz önünde bulundurulmaka ve bunların haa erimleri arasında bir ilişki bulunmamakadır. İndirgenmiş formda her bir eşilik, en küçük kareler yönemi kullanılarak ahmin edilmekedir. Farklı değişkenlerin birbirleriyle ilişkili olması durumunda, eşiliklerin haa erimleri arasında da ilişki olabilecekir. Ardışık VAR yapısında ise, her bir regresyon eşiliğindeki haa erimleri, bir önceki eşilikeki haa erimleri ile ilişkisizdir. Yapısal VAR modeli ise, ikisa eorisini kullanarak değişkenler arasındaki eşanlı ilişkileri oraya çıkarmakadır (Sock and Wason, 2011: ). VAR analizinin sandar uygulamalarında Granger nedensellik esi, eki-epki analizi ve varyans ayrışırma analizlerinden elde edilen sonuçlar rapor edilmekedir. VAR modelindeki karmaşık yapı nedeniyle, VAR ahmininden elde edilen regresyon 2 kasayıları ya da R isaisikleri rapor edilmemekedir. Nedensellik, eki-epki ve varyans ayrışırma isaisikleri daha bilgi vericidir (Sock ve Wason, 2001:104). Granger nedensellik esi, bir değişkenin gecikmeli değerlerinin diğer değişkenin ahmin edilmesine yardımcı olup olmadığını incelemekedir. Eki-epki analizi ise, VAR modeli haalarının cari değerlerindeki bir birimlik arışa, modeldeki her bir değişkenin cari ve gelecek değerlerinin verdiği epkiyi gösermekedir (sisemdeki değişkenlerden birinde cari dönemde meydana gelen bir birimlik şoka diğer değişkenlerin cari dönem ve gelecek dönemlerdeki epkisini göserir). Varyans ayrışırması (öngörü haa ayrışırması) ise, belirli bir zaman ufkunda sisemdeki herhangi bir değişkenin öngörü haa varyansının yüzde kaçının diğer açıklayıcı değişkenlerdeki şoklara bağlı olarak açıklanabileceğini gösermekedir (Sock ve Wason, 2001: ) Granger Nedensellik Tesi Granger (1969: ) arafından gelişirilen nedensellik analizine göre, öngörüsü, Y nin gecikmeli değerlerinin kullanıldığı durumda, değerlerinin kullanılmadığı duruma göre daha iyi öngörü sağlıyor ise, X nin Y nin gecikmeli Y X nin Granger nedenidir. Granger (1969:429) a göre bu nedensellik anımının geçerli olabilmesi için serilerin durağan olması gerekmekedir. Serilerin durağan olmaması durumunda nedensellik ilişkisi zamana bağlı olacak ve zamanla değişecekir. X ve Y gibi iki durağan zaman serisinin bulunduğu Granger (1969:431) ın iki değişkenli emel nedensellik modeli aşağıdaki gibidir. Granger nedensellik esi, aşağıdaki VAR modelinin kesiriminin ilk adımını gerekirmekedir: X Y m 1 m 1 c a x X m 1 m 1 d b Y y 20
10 Yakup Koray Duman ve (1969) ın nedensellik anımına göre haa erimleri, aralarında ilişki olmayan ak gürülü serileridir. Granger Y nin X ye Granger nedensel olabilmesi için Y ye Granger nedensel olabilmesi b sıfırdan farklı olmalıdır. Benzer olarak X nin için c sıfırdan farklı olmalıdır. Bu durumların her ikisinin birden gerçekleşmesi durumunda ise (hem b hem de c sıfırdan farklı olursa) besleme (iki yönlü nedensellik) ilişkisi bulunmakadır. X ve Y arasında geri Granger nedensellik esi, X nin gecikmeli değerlerinin varlığında Y nin gecikmeli değerlerinin kullanılmasının X ye ilişkin olarak isaisiksel olarak anlamlı bilgi sağlayıp sağlamadığına yönelik olarak es edilmesi için F esini içermekedir. 5. Ampirik Analiz Büyüme ve cari işlemler arasındaki nedensellik ilişkisinin analizi için öncelikle serilerin birim kök içerip içermediğine bakılmışır. Granger (1969) a göre nedensellik analizindeki serilerin durağan olmaması durumunda nedensellik ilişkisi zamana bağlı olacak ve zamanla değişecekir. Serilerin durağanlığı ADF birim kök esleri kullanılarak incelenmişir. 3 ADF birim kök esi sonucuna göre, serilerin birim kök içerdiğini göseren boş hipoez %5 anlamlılık düzeyinde reddedilmişir. ADF birim kök esi sonuçları, büyüme hızının seviye değerlerinde durağan olduğunu gösermekedir. Cari açık serisinin birinci fark düzey değerlerinde durağan olduğu görülmekedir. Sonuçlar ablo 2 ve Tablo 3 de görülmekedir. Tablo2. CİD Birim Kök Sınaması 4 CİD Birim Kök Sınaması -Saisic Prob.* Augmened Dickey-Fuller es saisic Tes criical values: %1 Seviye %5 Seviye %10 seviye Serilerin mevsimsellik göserip gösermediği incelenmiş ve serilerde mevsimselliğe raslanmamışır. 4 Hem CİD birim kök sınamasında birinci fark alındığı zaman durağan hale gelmişir. Büyüme hızı değişkeni ise düzey değerinde durağandır. CİD birinci fark sabi erim düzey değerinde durağandır. 21
11 Tablo 3. Büyüme Hızı Birim Kök Sınaması Büyüme Hızı Birim Kök Sınaması -Saisic Prob.* Augmened Dickey-Fuller es saisic Tes criical values: %1 Seviye %5 Seviye %10 seviye Çalışmada kullanılan verilere VAR modeli uygulamadan öncesi gecikme uzunluuğunun belirlenmesi gerekmekedir. Ekonomerik pake programı yardımı ile Akaiki Bilgi Krieri, SchwarzBilgi Krieri ve Hannan- Quinn Bilgi Krieri sonuçlarına göre en uygun gecikme sayısının dör r olduğu oraya çıkmışır. Tablo 4. VAR Uygun Gecikme Uzunluğunun Belirlenmesi Gecikme Log L LR FPE AIC SC NA e e * 2.66e-05* * * e *, işarei uygun gecikmeyi emsil emekedir. FPE: son haa ahminini, AIC: Akaike bilgi krierini, SC: Schwarz bilgi krierini, HQ: Hannan-Quinn bilgi krierini emsil emekedir. Kurulacak VAR modeli için uygun gecikmeyi espi emek için yapılan esler sonucunda, LR, FPE, AIC ve HQ esleri uygun gecikmenin beş gecikme olduğunu işare emekedir. Bu esler sonucunda beş gecikme ile kurulan VAR modeline bağlı olarak yapılan Granger nedensellik esi sonuçları ablo 4. de verilmişir. VAR modelenin isikrarının sağlanması için AR köklerinin 1 den küçük olması gerekmekedir. Grafik yardımıyla analizin ekrarlanması durumunda ers köklerin hepsinin birim çemberin içinde olduğu görülmekedir (Grafik 1). Bu nedenle VAR modelinin isikrar koşulu sağlanmakadır. 22
12 Yakup Koray Duman Grafik 1. AR Karakerisik Polinomunun Ters Kökleri Tablo 5 e her iki değişkene ai VAR a dayalı Granger nedensellik esi sonuçları bulunmakadır. Bu sonuçlara göre her iki değişken arasında %10 anlamlılık düzeyinde çif araflı bir nedensellik ilişkisi söz konusu olmakadır. Yani ekonomik büyüme cari işlemler dengesi üzerinde ekili iken, cari işlemler dengesi de ekonomik büyüme üzerine ekili olmakadır. Bu durum varyans ayrışırması sonuçlarını da deseklemekedir. Nedensellik esi sonuçlarına göre CİD ve büyüme arasında iki yönlü nedensellik ilişkisi bulunmakadır. Yani CİD ve büyüme arasındaki karşılıklı bir ekileşim bulunmakadır. Cari İşlemler Dengesinden büyümeye doğru ek yönlü bir nedensellik bulunmakadır. Cari işlemler dengesinde oraya çıkacak bir değişme büyümeyi doğrudan ekilemekedir. Ayrıca büyüme oranlarındaki değişmelerde cari işlemler dengesini ekilemekedir. Tablo 5. Granger Nedensellik Tesi Sonuçları Bağımlı Değişken: CİD Değişken Chi-sq df Prob. G All Bağımlı Değişken: : G Değişken Chi-sq df Prob. CİD All
13 Granger nedensellik analizi sonuçlarına göre CİD ve ekonomik büyüme arasında ek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunan değişkenlerin karışlıklı dinamik ekileşimleri eki-epki ve varyans ayrışırma analizleri ile incelenmişir. Eki-epki analizi sisemdeki içsel bir değişkende meydana gelen bir şokun sisemdeki diğer içsel değişkenler üzerindeki ekisini gösermekedir. Eki-epki analizi sonuçları Granger nedensellik analizi sonuçlarını deseklemekedir. Grafiklerde dikey eksende ilgili değişkene verilen bir sandar sapmalık arış şokuna diğer değişkenlerin verdiği epkinin yönü ve yüzde olarak büyüklüğü yaay eksende ise dönem sayısın şokun verilmesinden sonra geçen 10 çeyrek dönemi gösermekedir. Tablo 6 de görüldüğü üzere cari açığın kendi şokuna epkisi başlangıç döneminden alıncı döneme kadar aynı yöndedir. Bu dönemden sonra cari işlemler dengesinin kendi şokuna epkisi yavaş yavaş yok olmuşur. Cari İşlemler Dengesinde meydana gelen bir sandar sapmalık şoka, Ekonomik büyümede meydana gelen bir birimlik sandar sapmalık şoka ise cari işlemler hesabı ilk dönemden iibaren poziif yönde ve giderek sönen bir eki ile karşı karşıya kalmışır. Yani büyüme hızındaki arış ya da azalışlar cari işlemler dengesi üzerinde oldukça yüksek bir ekiye sahipir. Büyüyen ekonominin cari işlemler açığı da giderek armakadır. Tablo 6. Eki-Tepki Analizi Sonuçları Response o Cholesky One S.D. Innovaions ± 2 S.E. Response of FARKCIDGSYIH o FARKCIDGSYIH Response of FARKCIDGSYIH o G 30,000,000 30,000,000 20,000,000 20,000,000 10,000,000 10,000, ,000,000-10,000,000-20,000,000-20,000,000-30,000, ,000, Response of G o FARKCIDGSYIH Response of G o G 20,000,000 20,000,000 10,000,000 10,000, ,000,000-10,000,000-20,000, ,000, Eki epki analizinden sonra değişkenlerde meydana gelen değişmelerin yüzde kaçının kendisinden, yüzde kaçının diğer değişkenler arafından açıklandığını oraya koyan Varyans Ayrışırması analizi yapılmışır. Tablo 7 de cari işlemler değişkeni için elde edilen varyans ayrışırması sonuçları verilmişir. Tablo 7 VAR Modeli Varyans Ayrışırması Sonuçları 24
14 Yakup Koray Duman Büyüme İçin Varyans Ayrışırması Dönem S.E G CID CID için Varyans Ayrışırması Dönem S.E G CID Tablo 7 de sunulan varyans ayrışırması analizi sonuçlarına göre büyüme hızının gelecek dönemler için ahmin haa varyansı içinde cari açığın payı 2. ayda %2,5 iken bu pay 10. ayda %5 e yükselmişir. Cari açığın ahmin haa varyansı içinde büyüme hızının payı ise 1 ayda ve 10. Ayda da yaklaşık olarak %95 düzeylerindedir. Buradan 25
15 çıkarılabilecek en emel sonuç ise ülke ekonomisi büyüdükçe CİD de açık vermeye devam emekedir.. Son dönemde Türkiye ekonominde oraya çıkan büyüme hızı beraberinde cari işlemler dengesinde açıka geirmişir. 6. Sonuç Çalışmada, ekonomik büyüme ve cari denge arasındaki ilişki dönemi için yıllık veriler kullanarak ekonomerik olarak analiz edilmişir. Ekonomik büyüme verisi için reel GSYH değişim oranı, cari denge için cari denge/gsyh oranı kullanılmışır. İlgili değişkenlere birim kök esi uygulanmış ve değişkenlerin düzeyde durağan oldukları espi edilmişir. Eki-epki analizine göre, ekonomik büyümedeki bir birimlik şok cari açığı arırmaka ve cari dengedeki bir birimlik şoka ekonomik büyümenin herhangi bir ekisi olmadığı görülmekir. Model analizine göre, Türkiye de ekonomik büyüme, cari dengede bozulmalara neden olmakadır. Sonuç olarak Türkiye ekonomisi büyüdükçe cari açık armakadır. Kaynakça Akçay, A. Ö. & Eraaş, F. (2012). Cari Açık ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Panel Nedensellik esi Analizi Ekseninde Değerlendirilmesi, hp://eacongress.org/papers2012/akcay-eratas.pdf adresinden arihinde erişildi Bayrakuan, Y. & Demiraş, I. (2011). Gelişmeke Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri: Panel Veri Analizi, Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi, 2, Capial (2006). Cari Açık Ve Büyüme, hp:// Chiin, M., D & Prasad,E.,S (2000). Medium- Term Deerminans of Curren Accouns In Indusrial and Developing Counries: An Emprical Exploraion. IMF Working Paper, No. 46 Dickey, David A& Wayne A. F. (1979), Disribuion of The Esimaors for Auoregressive Time Series wih A Uni Roo, Journal of he American Saisical Associaion, 74 (366), pp Dücan. E., Pola.M & Balcıoğlu. E. (2016). Tükeim Toplumu Örneği Olarak Türkiye nin Cari Açık ve Tükeici Kredileri İlişkisi Siyase, Ekonomi ve Yöneim Araşırmaları Dergisi, 2016, Yıl:4, Cil:4, Sayı:1 26
16 Yakup Koray Duman Erdoğan. S & Ace. H. (2016). Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği ( ) The Journal of Academic Social Science Sudies Number: 51, p , Auumn III Ersungur, Ş. M., Doru, Ö., VE Aslan, M. B. (2017). Türkiye'de GSYH ve Döviz Kuru Harekelerinin Cari Denge Üzerindeki Ekisi: VAR Analizi Yaklaşımı. Aaürk Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(3), Freund, C ve Warnock, F. (2005), Curren Accoun Deficis In Indusrial Counries: The Bigger They are, The Harder They Fall?, NBER Working Paper, No: Granger, Clive W.J. (1969), Invesigaing Casual Relaions by Economeric Models and Cross-Specral Mehods, Economerica, 37, pp Khan, M ve Knigh, M., D (1983). Deerminans of Curren Accoun Balances of Non- Oil Developing Counries In The 1970s :An Emprical Analysis, IMF Saff Papers, No 30(4), p Songur, M. & Yaman, D. (2013). Gelişmeke olan Ülkelerde İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki:Panel Veri Analizi, Maliye Dergisi, 164, Kaya. M. (2016). Türkiye de Cari Açık ve Sorunları, Dicle Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi C:6, S:10, (51-75) Kosakoğlu, S. F. & Dibo, M. (2011). Türkiye de Cari Açık ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin VAR Yönemi ile Analizi, Anadolu Inernaional Conference in Economics II, Haziran 2011, Eskişehir. Milesi-Ferrei, Gian M & Razin. A. (1996). Curren Princeon Sudies in Inernaional Finance, No. 81. Accoun Susainabiliy. Özbek, O.(2008). Ekonomik Kriz Belirisi Olarak Cari Açık-Büyüme İlişkisi, İzmir Ticare Odası AR&GE Bülen. Şuba 2008, Sims, Chrisopher A. (1980). Macroeconomics and Realiy, Economerica, 48 (1), pp Sock.J. Wason.M. (2001), Vecor Auoregressions, Journal of Economic Perspecives, 15 (4), pp Şahin. E,. B.(2011). Türkiye nin Cari Açık Sorunu, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cil 3, No 2, 2011 ISSN: Şi, M. & Alancıoğlu, E. (2016). Türkiye de Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: VAR Analizi, ASSAM Uluslararası Dergi, 3/5,
17 Telaar. O.M ve Terzi. H. (2009).Türkiye de Cari Açık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Aaürk Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil: 23, Sayı: 2, 119 Uçak. S. (2017). Cari Denge ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Analizi, Manisa Celal Bayar Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Cil: 15, Sayı: 2, Haziran 2017, ( ). Yalçınkaya, Ö. & Temelli, F. (2014). Ekonomik Büyüme İle Cari İşlemler Dengesi Arasındaki İlişki: BRICS ve MINT( ), Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi, 19/4, Yeldan. E. (2005). Türkiye Ekonomisinde Dış Açık Sorunu ve Yapısal Nedenleri, Çalışma ve Toplum. 4, 2005,
TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ
ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cil 3, Sayı 6, 2007, ss. 8 88. TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ Arş.Gör. Erman ERBAYKAL Balıkesir Üniversiesi
DetaylıCARİ İŞLEMLER DENGESİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ( )
The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/jasss3676 Number: 51, p. 539-548, Autumn III 2016 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi
DetaylıFAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI?
FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN, Zekeriya YILDIRIM, S. Faih KOSTAKOĞLU FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN Yrd.Doç.Dr. Anadolu Üniversiesi,
DetaylıTürkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme
Türkiye Ekonomisinde Enerji Tükeimi ve Ekonomik Büyüme Mehme MUCUK * Doğan UYSAL ** Öze Genel olarak enerji, ekonomik ve endüsriyel kalkınma için önemli bir girdi kabul edilmekedir. Ancak enerjinin bazı
DetaylıİŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *
İşsizlik ve İnihar İlişkisi: 1975 2005 Var Analizi 161 İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferha TOPBAŞ * ÖZET İşsizlik, birey üzerinde olumsuz birçok soruna neden olan karmaşık bir olgudur.
DetaylıTÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE CARİ İŞLEMLER DENGESİ İLİŞKİSİ
aürk Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil: 23, Sayı: 2, 2009 119 TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE CRİ İŞLEMLER DENGESİ İLİŞKİSİ Osman Mura TELTR (*) Harun TERZİ (**) Öze: Bu çalışmada, ekonomik
DetaylıTÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ
Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXII, SAYI 1 TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Araş. Gör. Burcu KIRAN * Öze Bu çalışmada, reel döviz kuru
DetaylıTüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01)
June 7-9, 2009, Eskişehir, Turkey. Tükeici Güveni ve Hisse Senedi Fiyaları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004:0-2009:0) Yusuf Volkan Topuz * İkisadi İdari Bilimler Fakülesi, İşleme Bölümü,
DetaylıTHE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract
Ekonomik ve Sosyal Araşırmalar Dergisi, Bahar 20, Cil:7, Yıl:7, Sayı:, 7:53-65 TÜKETİCİ GÜVENİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ * Yusuf Volkan TOPUZ ** THE CAUSALITY
DetaylıKONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ
KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ İsmail KINACI 1, Aşır GENÇ 1, Galip OTURANÇ, Aydın KURNAZ, Şefik BİLİR 3 1 Selçuk Üniversiesi, Fen-Edebiya Fakülesi İsaisik
DetaylıİŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH
Doğuş Üniversiesi Dergisi, (), 57-65 İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Serve CEYLAN Giresun Üniversiesi İİBF, İkisa
DetaylıAVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi
AVRASYA Uluslararası Araşırmalar Dergisi Cil : 6 Sayı : 15 Sayfa: 808825 Kasım 2018 Türkiye Araşırma Makalesi TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN
DetaylıTÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY
/ www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 hp://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2860 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC
DetaylıBİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI
BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI Arş. Gör. Furkan EMİRMAHMUTOĞLU Yrd. Doç. Dr. Nezir KÖSE Arş. Gör. Yeliz YALÇIN
DetaylıFinansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği
Volume 2. Number 1. 2011 pp. 121-142 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Burcu Ozcan a Ayse Ari b Öze: Finansal
DetaylıBox-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama
Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (6) 2003 / 2 : 49-62 Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Hüdaverdi Bircan * Yalçın Karagöz ** Öze: Bu çalışmada geleceği
DetaylıTürkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu
Hayvansal Üreim 53(): 3-39, 01 Araşırma Türkiye de Kırmızı E Üreiminin Box-Jenkins Yönemiyle Modellenmesi ve Üreim Projeksiyonu Şenol Çelik Ankara Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Zooekni Anabilim Dalı
DetaylıPARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ
Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXIII, SAYI 2 PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Öze Araş. Gör. Burak Güriş * Araş. Gör. Burcu Kıran * Çalışmada para arzının çıkı üzerindeki ekileri
Detaylı24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri
Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök
DetaylıNiğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2014, Cilt: 7, Sayı: 2, s
Niğde Üniversiesi İİBF Dergisi, 2014, Cil: 7, Sayı: 2, s.61-74 61 TÜRKİYE DE CARİ AÇIĞIN ASİMETRİK DAVRANIŞININ ANALİZİ 1 ÖZET Uğur ADIGÜZEL 2 Bu çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisinde cari açığın 01:2002,
DetaylıKAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ
Uluslararası Yöneim İkisa ve İşleme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı In. Journal of Managemen Economics and Business, ICAFR 16 Special Issue KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES
DetaylıBorsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği
Volume 4 Number 3 03 pp. -40 ISSN: 309-448 www.berjournal.com Borsa Geiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yönemlerle Analizi: Türkiye Örneği Yusuf Ekrem Akbaşa Öze: Bu çalışmada,
DetaylıEŞANLI DENKLEMLİ MODELLER
EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER Eşanlı denklem siseminde, Y den X e ve X den Y ye karşılıklı iki yönlü eki vardır. Y ile X arasındaki karşılıklı ilişki nedeniyle ek denklemli bir model
DetaylıAYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ,, 15(),71-79 AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ Selim Adem HATIRLI Vecdi DEMİRCAN Ali Rıza AKTAŞ Süleyman Demirel Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım
DetaylıZaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri
Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, InroducoryEconomericsA Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök
DetaylıTürkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI
Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI TCMB Faiz Kararlarının Piyasa Faizleri Ve Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Ekisi Mura Duran Refe Gürkaynak Pınar Özlü Deren
DetaylıTürkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama
EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of
DetaylıA Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region
MPRA Munich Personal RePEc Archive A Sudy on he Esimaion of Suly Resonse of Coon in Cukurova Region Erkan Akas Faculy of Economics & Admin.Sciences a BIGA 2006 Online a h://mra.ub.uni-muenchen.de/8648/
DetaylıŞeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey
ISSN:1306-3111 e-journal of New World Sciences Academy 2011, Volume: 6, Number: 4, Aricle Number: 3C0085 SOCIAL SCIENCES Received: May 2011 Acceped: Ocober 2011 Şeyma Çalışkan Çavdar Series : 3C Yildiz
DetaylıReel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği
Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Ekileri: Türkiye Örneği Öze Ahme Mura ALPER Bu çalışma Türkiye deki reel döviz kuru dalgalanmalarının kaynaklarını açıklamayı amaçlamakadır.
DetaylıBirim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde
Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök
DetaylıHisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik:
Hisse Senedi Fiyalarıyla abancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Toda-amamoo aklaşımı Dr. Cüney AKAR Balıkesir Üniversiesi, Bandırma İİBF. Öze Bu çalışmada İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında (İMKB) IMKB100
DetaylıNET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*)
NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüney AKAR (*) Öze: Bu çalışmada ne yabancı işlem hacmiyle hisse senedi geirileri arasında uzun dönemli bir ilişkinin
DetaylıAKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006
İkisa ve Girişimcilik Üniversiesi Türk Dünyası Kırgız Türk Sosyal Bilimler Ensiüsü Celalaba KIRGIZİSTAN TÜRKİYE DE İHRACATA VE TURİZME DAYALI BÜYÜME HİPOTEZİNİN ANALİZİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK İLİŞKİSİ
DetaylıPETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Yrd.Doç.Dr. Cüney KILIÇ Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Biga İ.İ.B.F., İkisa Bölümü Yrd.Doç.Dr. Yılmaz BAYAR Karabük Üniversiesi
DetaylıTeknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir.
YAPISAL DEĞİŞİKLİK Zaman serileri bazı nedenler veya bazı fakörler arafından ekilenerek zaman içinde değişikliklere uğrayabilirler. Bu değişim ikisadi kriz, ikisa poliikalarında yapılan değişiklik, eknolojik
DetaylıMevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa
Gazi Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Vol/Cil 3, No/Sayı 6, 216 Mevsimsel Koinegrasyon Analizi Güney Afrika Örneği Jeanine NDIHOKUBWAYO Yılmaz AKDİ Öze Bu çalışmada 1991-2134 dönemi Güney Afrika ekonomik
DetaylıDEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller
DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Zaman serisi modellerinde, bağımlı değişken Y nin zamanındaki değerleri, bağımsız X değişkenlerinin zamanındaki cari
DetaylıBelirsizliğin Özel Tüketim Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği
Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi () 1 / : 17 16 Belirsizliğin Özel Tükeim Harcamaları Üzerindeki Ekisi: Türkiye Örneği Burçak Müge Vural * Şevke Alper Koç ** Koray Vural *** Öze: Tükeim
DetaylıCrude Oil Import and Economic Growth: Turkey
MPRA Munich Personal RePEc Archive Crude Oil Impor and Economic Growh: Turkey Erginbay Ugurlu and Aydın Ünsal Isanbul Aydın Universiy, Gazi Universiy 28 May 2009 Online a hps://mpra.ub.uni-muenchen.de/69923/
DetaylıÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ
45 ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ Zehra ABDİOĞLU * ÖZET Bu çalışma Türkiye için 2005-2012 dönemi iibariyle ara malı, dayanıklı ükeim malı, dayanıksız ükeim malı, enerji ve sermaye malı
DetaylıBirim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde
Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 02, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök
DetaylıTÜRKİYE DE DÖVİZ KURU KANALININ İŞLEYİŞİ: VAR MODELİ İLE BİR ANALİZ. Seyfettin ERDOĞAN * Durmuş Çağrı YILDIRIM **
95 İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakülesi Dergisi No:39 (Ekim 2008) TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU KANALININ İŞLEYİŞİ: VAR MODELİ İLE BİR ANALİZ Seyfein ERDOĞAN * Durmuş Çağrı YILDIRIM ** Öze Para poliikası kararlarındaki
Detaylı1. Savunma Harcamalarının Ekonomiye Etkileri
1 TÜRKİYE DE SAVUNMA HARCAMALARININ İKTİSADİ ETKİLERİ ÜZERİNE NEDENSELLİK ANALİZİ (1970 2010) Giriş İki dünya savaşı ve Soğuk Savaş dönemine ek olarak, birçok bölgesel ihilafların da yaşanması dolayısıyla
DetaylıDolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler
Dolar Kurundaki Günlük Harekeler Üzerine Bazı Gözlemler Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu Toplanısı 28 Nisan 2008, İsanbul Doç. Dr. Cevde Akçay Koç Finansal Hizmeler Baş ekonomis cevde.akcay@yapikredi.com.r
DetaylıHİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ
The Journal of Academic Social Science Sudies Inernaional Journal of Social Science Doi number:hp://dx.doi.org/10.9761/jasss2963 Number: 37, p. 399-408, Auumn I 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma
DetaylıErkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey
1 Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. Đş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş ülkelerle birlike, gelişmek iseyen
DetaylıAnkara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012
Türkiye de Fındık Üreim Alanlarının Armasında Deseklemelerin Ekisi Selma KAYALAK 1 Ahme ÖZÇELİK 2 1 Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Çanakkale 2 Ankara Üniversiesi
DetaylıC.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141
C.Ü. İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil 11, Sayı 1, 2010 141 BİR MALİYE POLİTİKASI ARACI OLARAK BORÇLANMA VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990 2009) Hali ÇİÇEK *, Süleyman GÖZEGİR ** ve
DetaylıÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI
ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSALLIĞIN ANLAMI Çoklu doğrusal bağlanı; Bağımsız değişkenler arasında doğrusal (yada doğrusala yakın) ilişki olmasıdır... r xx i j paramereler belirlenemez hale gelir.
DetaylıREEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ:
Ekonomeri ve İsaisik Sayı: 005 9 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Prof.Dr. Rahmi YAMAK; Abdurrahman KORKMAZ * Absrac
DetaylıTÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ
Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2011, C.16, S.1 s.349-362. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2011, Vol.16,
DetaylıVAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ
VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ Leven ERDOĞAN ÖZET. Bu çalışmada verimliliğin devrevi harekei, ekonomik faaliyelerle ilişkisi ve verimliliği nelerin belirlediği açıklanmaya
DetaylıYAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNİN KÜÇÜK ÖRNEKLEM ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
YAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNİN KÜÇÜK ÖRNEKLEM ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI TC. Pamukkale Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Yüksek Lisans Tezi Ekonomeri Anabilim Dalı Abdullah Emre ÇAĞLAR
DetaylıTürkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi
TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.urkjans.com Türkiye nin Kabuklu Fındık Üreiminde Üreim-Fiya İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi Şenol ÇELİK*
DetaylıYÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU?
YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU? Doç. Dr. Harun TERZİ Karadeniz Teknik Üniversiesi İİBF İkisa Bölümü Öğreim Üyesi 618 Trabzon Tel : (462) 3773311 Fax : (462) 3257281 e-mail : herzi@ku.edu.r
DetaylıSAKARYA İKTİSAT DERGİSİ THE SAKARYA JOURNAL OF ECONOMICS
SAKARYA İKTİSAT DERGİSİ THE SAKARYA JOURNAL OF ECONOMICS 2017 4, ISSN 2147-0790 Sahibi(Owner) Sakarya Üniversiesi Rekörü Prof. Dr. Muzaffer Elmas Adına Prof. Dr. Aziz Kular Ediör(Edior) Prof. Dr. Ekrem
DetaylıCari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yöntemi ile Sınanması
Çukurova Üniversiesi İİBF Dergisi Cil:19. Sayı:2. Aralık 2015 ss.135-149 Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbüünleşme Yönemi ile Tesing he Susainabiliy of Curren Accoun
DetaylıTÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY
Journal of Yasar Universiy 22 26(7) 4392-444 TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY M. Ali Bilginoğlu
DetaylıÜRETİCİ FİYATLARINA GEÇİŞ ETKİSİNDE ARA MALLARI İTHALATININ ROLÜ
ÜRETİCİ FİYATLARINA GEÇİŞ ETKİSİNDE ARA MALLARI İTHALATININ ROLÜ Şenkan ALDEMİR (*) Öze: Döviz kuru değişimlerinin TÜFE ve ÜFE bazlı yuriçi fiyalara geçiş süreci, son yıllarda üzerinde önemle durulan konulardan
DetaylıENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ
ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ Dr. Burcu GÜVENEK Selçuk Üniversiesi Đ.Đ.B.F. Đkisa Bölümü Dr. Volkan ALPTEKĐN Selçuk Üniversiesi Đ.Đ.B.F.
DetaylıCari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği
Aaürk Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi 05 9 (): 35-36 Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Munise ILIKKAN ÖZGÜR (*) Öze: Makroekonomik isikrarının sağlanmasında cari işlemler
DetaylıTürkiye deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Analiz
Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (17) 2009 / 1 : 164-174 Türkiye deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonomerik Bir Analiz Osman Peker * Öze: Bu çalışmada, Türkiye de cari işlemler açığının
DetaylıTÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ Eem Hakan ERGEÇ Eskişehir Osmangazi Üniversiesi Mura TAŞDEMİR Eskişehir OsmangaziÜniversiesi Öze İnşaa sekörü çıkısının
DetaylıTURİZM GELİŞMESİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ
T.C. KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI TURİZM GELİŞMESİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ UZMANLIK TEZİ Selim DAĞLIOĞLU EKİM - 010 ANKARA T.C. KÜLTÜR
DetaylıTürkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Şenol Çelik
Adıyaman Üniversiesi Fen Bilimleri Dergisi 5 (1) (2015) 80-93 Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi Şenol Çelik Bingöl Üniversiesi Ziraa Fakülesi Zooekni Bölümü,
DetaylıYAPISAL KIRILMA DURUMUNDA SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA
Elecronic Journal of Vocaional Colleges December/Aralık 2012 YAPISAL KIRILMA DURUMUNDA SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA Muhammed TIRAŞOĞLU 1 Burcu YILDIRIM 2
DetaylıAkdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (31) 2015, 109-134
Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (31) 2015, 109-134 ADA ÜLKELERİNDE TURİZM TALEBİ: KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ ÖRNEĞİ TOURISM DEMAND IN THE ISLAND COUNTRIES: THE CASE OF NORTHERN CYPRUS TURKISH REPUBLIC ÖZET
DetaylıEurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN:
Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araşırmaları Dergisi ISSN:2148-9963 www.asead.com Dr. Merer MERT Gazi Üniversiesi, İİBF, İkisa Bölümü merermer@gazi.edu.r
DetaylıTürkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi
Volume 5 Number 2 2014 pp. 47-60 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Reşa Ceylana
DetaylıCARİ AÇIĞIN KAYNAKLARI VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ: EKONOMETRİK BİR ANALİZ
CARİ AÇIĞIN KAYNAKLARI VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ: EKONOMETRİK BİR ANALİZ Mehme MERCAN Hakkari Üniversiesi e-posa: mmercan48@homail.com İsme GÖÇER Adnan Menderes Üniversiesi e-posa: igocer@adu.edu.r ÖZET Çalışmada,
DetaylıİTHALATA DAYALI BÜYÜME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ
aürk Ü. İİF Dergisi,. Ekonomeri ve İsaisik Sempozyumu Özel Sayısı 65 İTHLT DYLI ÜYÜME: 989 27 TÜRKİYE ÖRNEĞİ Ezgi DY YILDIZ Mein ERER 2 Öze: Türkiye gibi gelişmeke olan ülkelerde ihala yoluyla oraya çıkan
DetaylıTürkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi
Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi Temel GÜRDAL Hakan YAVUZ Öz Bu çalışmada Türkiye de dış borçlanma
DetaylıYabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi
Yabancı Sermaye Yaırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Ekisinin Türkiye Bağlamında Tes Edilmesi Yrd. Doç. Dr. Yusuf DEMİR Süleyman Demirel Üniversiesi, İİBF. Öze Bu çalışma; uluslararası sermaye harekelerinin
DetaylıDağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU
Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller Mehme Veda PAZARLIOĞLU Saik Model Nedir? Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden gelmekedir. Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.)
DetaylıBİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1
BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1 Bülen DOĞRU* Musafa UYSAL** ÖZET Bu çalışmanın amacı 2000:1-2012:09 döneminde Türkiye
DetaylıSabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz
Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Mura ÇETİN Doç. Dr., Bozok Üniversiesi, İİBF İkisa Bölümü mura.cein@bozok.edu.r Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz
DetaylıDEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller
DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Saik Model Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.) Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden
DetaylıTürkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz
Enerji, Piyasa ve Düzenleme (Cil:2, 2011, Sayfa 49-73) Türkiye de Elekrik Tükeimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz H. Mura Eruğrul * Öze Çalışmada Türkiye de elekrik ükeimi büyüme ilişkisi 1998Ç1-2011Ç3
DetaylıAraşırma Makaleleri REEL DÖVİZ KURU BELİRSİZLİĞİ İ TİCARET PERFORMA SI A ETKİSİ: TÜRKİYE UYGULAMASI Erşan SEVER ÖZET Bu çalışmada reel döviz kuru belirsizliğinin Türkiye nin icare performansına ekisi araşırılmışır.
DetaylıReel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi
İsanbul Üniversiesi İşleme Fakülesi Dergisi Isanbul Universiy Journal of he School of Business Adminisraion Cil/Vol:38, Sayı/No:1, 009, 4-37 ISSN: 1303-173 - www.ifdergisi.org 009 Reel Kesim Güven Endeksi
DetaylıLevent KÖSEKAHYAOĞLU *, İkbal KARATAŞLI ** ABSTRACT
Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2018, C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı, s.831-844. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive
DetaylıKonut Primi ve Kira Getiri Büyümesinin Varyans Ayrıştırması. Celil Zurnacı 1, Eray Akgün, Murat Karaöz Akdeniz Üniversitesi
Social Sciences Research Journal, Volume, Issue, 5-66 (June 15), ISSN: 17-537 5 Konu Primi ve Kira Geiri Büyümesinin Varyans Ayrışırması Celil Zurnacı 1, Eray Akgün, Mura Karaöz Akdeniz Üniversiesi Türkiye
DetaylıTürkiye de İktisadi Çıkarsama Üzerine Bir Açımlama: Sürprizler Gerçekten Kaçınılmaz mı?
Türkiye de İkisadi Çıkarsama Üzerine Bir Açımlama: Sürrizler Gerçeken Kaçınılmaz mı? Hazırlayan ve Sunan: Eren Ocakverdi* eren.ocakverdi@yaikredi.com.r Boğaziçi Üniversiesi Finans Mühendisliği 26 Ekim
DetaylıAraştırma Makalesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN:
Araşırma Makalesi www.ziraa.selcuk.edu.r/ojs Selçuk Üniversiesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) 63-69 ISSN:1309-0550 Türkiye nin Tarım Ürünleri İhraca Fonksiyonu ve Döviz Kuru Belirsizliğinin
DetaylıPara Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği
YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:3 Cil: Sayı: Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Para Talebinin Belirleyenleri ve İsikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği Yrd. Doç. Dr. Burcu ÖZCAN Fıra Üniversiesi, İ.İ.B.F.,
DetaylıMEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA
Aaürk Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil: 5, Sayı:, 3 MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİLE BİR UGULAMA Özlem AVAZ KIZILGÖL (*) Öze: Bu çalışmada, GSİH, ihraca,
DetaylıTürkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama
EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of
DetaylıEnflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi
Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (7) 2004 / 1 : 23-35 Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Ekisi Osman Karamusafa * Ayku Karakaya ** Öze: Bu çalışmanın amacı, enflasyon oranının
DetaylıTürkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata *
İlişkilerin Ekonomerik İncelemesi * Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. İş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş
DetaylıBüyüme ve İstihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği. The Relationship between Growth and Employment: The Case of Turkey
SESSION C: Çalışma Ekonomisi 67 Büyüme ve İsihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği Yusuf Muraoğlu (Hii Universiy, Turkey) The Relaionship beween Growh and Employmen: The Case of Turkey Absrac One of he
DetaylıHİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ
EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 23 Sayı: 77 (Kış 2019) 161 HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ Fama TEMELLİ (*) Dilek ŞAHİN (**) Öz Bu çalışmanın
DetaylıDÖVİZ KURU BELİRSİZLİĞİNİN İHRACAT ÜZERİNE ETKİSİ: OSMANİYE İLİ ÖRNEĞİ
The Journal of Academic Social Science Sudies Inernaional Journal of Social Science Doi number:hp://dx.doi.org/10.9761/jasss4835 Number: 52, p. 105-118, Winer I 2016 Yayın Süreci / Publicaion Process Yayın
DetaylıİSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASINDA DEĞİŞKENLİĞİN (VOLATİLİTENİN) ARCH-GARCH YÖNTEMLERİ İLE MODELLENMESİ
İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASINDA DEĞİŞKENLİĞİN (VOLATİLİTENİN) ARCH- YÖNTEMLERİ İLE MODELLENMESİ ÖZET Yard.Doç. Dr. Tülin ATAKAN İsanbul Üniversiesi, İşleme Fakülesi, Finans Anabilim Dalı Bu çalışmada,
Detaylıİhracat ve İthalatın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği
EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 8-94 İhraca ve İhalaın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Ekisi: Türkiye Örneği The Effecs of Expors and Impors on Economic Growh: Turkey Case
DetaylıRASYONEL BEKLENTLER DOAL ORAN HPOTEZ Türkiye çin Zaman Serisi Bulguları 1950-1995 1
RASYONEL BEKLENTLER DOAL ORAN HPOTEZ Türkiye çin Zaman Serisi Bulguları 950-995 Rahmi YAMAK * Yakup KÜÇÜKKALE ** ÖZET Bu çalımada, Rasyonel Bekleniler Doal Oran Hipoezinin, Çıkı (ya da isizliin) alep (ya
DetaylıReel Döviz Kuru Endeksinin Otoregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi: İki Eşikli Tarch Yöntemi İle Modellenmesi
Reel Döviz Kuru Endeksinin Ooregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi: İki Eşikli Tarch Yönemi İle Modellenmesi Reel Döviz Kuru Endeksinin Ooregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi:
DetaylıTürkiye de Faiz Kanalı İle Parasal Aktarım Mekanizması
Türkiye de Faiz Kanalı İle Parasal Akarım Mekanizması Seyfein ERDOĞAN Doç Dr., Kocaeli Üniversiesi, İİBF İkisa Bölümü serdogan@kou.edu.r Durmuş Çağrı YILDIRIM Arş. Gör., Kocaeli Üniversiesi, SBE cagri.yildirim@kocaeli.edu.r
DetaylıTÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ
TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ Doç. Dr. Macide Çiçek Dumlupınar Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Öze Bu çalışmada Türkiye de devle iç borçlanma seneleri,
Detaylı