HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI

Transkript

1 HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI Grup Adı : Özel Hukuk 10.Grup Grup Konusu : Aile Mahkemeleri Grup Başkanı : Yahya MEMİŞ Yargıtay 2. Hukuk Daire Üyesi Grup Sözcüsü : Atilla PINAR Hâkim, Başmüfettiş HSYK Teftiş Kurulu Raporlama Heyeti : Süleyman MORTAŞ Tetkik Hâkimi, Yargıtay Vedat YILMAZ Hâkim, Sincan Adliyesi Ali SOYER Hâkim, İzmir Adliyesi Neslihan TÜRKER Hâkim, Hatay Adliyesi Berrin ÖRKEN Hâkim, İstanbul Adliyesi sayılı Ailenin Korunması Ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun un bazı yönlerinin tartışılmasının yararlı olacağı değerlendirilmiştir. 1) Bu kanun kapsamında başvuranların öncelikle kollukta ve Cumhuriyet savcılığında beyanlarının ayrıntılı şekilde alınması ve daha sonra evrakın ikmal edilmiş halde hâkim önüne getirilmesinin, 2) 6284 sayılı yasanın 8. maddesinin 3. fıkrasındaki delil ve belge aranmaz ibaresinin; önleyici tedbir kararlarını da kapsayacak şekilde iddia olunan eylemin niteliğine göre delil ve belge aranmayabilir şeklinde değiştirilmesinin, 3) 6284 sayılı yasa ile ilgili tüm tedbir kararlarının öncelikle kolluk veya idari makamlar tarafından verilmesi ve uygulanması, bunlara itiraz durumunda ise, Aile Mahkemesi hâkimi tarafından itirazın değerlendirilip karar verilmesinin, 2- Boşanma davalarında fer i nitelikteki nafaka ve tazminat talepleri tahkikat aşamasında ileri sürülebilir mi? Sorusu sorulmuş ve cevabı aranmıştır. 1) Boşanmanın ferîlerine ilişkin tüm taleplerin yargılamanın tüm aşamalarında ileri sürülebilmesi ve incelenebilmesi için yasal düzenleme yapılmasının, (Örneğin; Boşanma davasındaki nafaka ve tazminat talepleri). 2) Mahkemelerce belirlenen ve yaşam boyu süren yoksulluk nafakalarının; nafaka borçluları yönünden uzun vadede sosyal huzursuzluklara veya mağduriyete neden olduğu sıklıkla tartışıldığından, yoksulluk nafakasına toptan veya süreli olarak hükmedilmesi yönünde yasanın değiştirilmesinin, (Çoğunluk görüşüdür. Mevcut uygulamanın korunması ve devamı gerekir şeklinde grup içinde ikinci bir görüşte mevcuttur.) 1 / 6

2 3- Ziynet eşyaları yönünden ispat sorununun tartışılması gerektiği mütalaa edilmiştir. 1) Mevcut evlilik ve nişanlanmalardaki her şeyin kayıt altına alınması ve birebir belki kamera ile tespit edilmesi normal bir uygulama değildir. Hiç kimse boşanmak ve ayrılmak için nişanlanmaz veya evlenmez. İspat hukuku mevcut hali ile özellikle Yargıtay ın yerleşik uygulamaları doğrultusunda çözülebilir. Toplumdaki belirli problemlerin özellikle nişan veya evliliğe birebir yansıtılması makul değildir. Belki tam tersine güven ilişkisi ve karşılıklı saygı takviye edilmeli, Şeklinde kanaat oluşmuştur. 4- Aile mahkemelerinde sulh ve uzlaştırmanın önü açılmalı, bu husus teşvik edilmeli / özendirilmeli, hâkimin özlük haklarında ve terfisinde öne çıkartılmalıdır. 1) Tüm aile mahkemesi davalarında ve özellikle boşanmalarda ve ferilerinden nafaka, tazminat gibi hususlarda hâkimin; 4787 sayılı kanunun 7. Maddesi ve 6100 sayılı HMK nın ilgili maddesi gereğince tarafları sulha davet etmesi ve uzlaştırması teşvik edilmeli bu yolla sonuca gidilen ve karar verilen dava ve dosyalar hâkimin özlüğünde, tayin ve terfisinde dikkate alınmalı, teşvik edilmelidir. Bunun aynı zamanda tarafların en azından barışık bir şekilde adliyeden ayrılmasını sağlayacağı, boşanma gerçekleşse bile tarafların ilerideki hayatlarında birbirleriyle dargın, küskün veya husumet halinde yaşamalarını engelleyeceği, en azından müşterek çocuklarının her türlü güzel ve mutlu ortamında huzur içerisinde bir araya gelebilecekleri, sulh ve uzlaştırmanın bu manada da öne çıkartılmasının, Uygun ve yararlı olacağı düşünülmüştür sayılı kanunun 13. maddesindeki zorlama hapsi hususunda hâkim, CMK ve ceza hukukunu mu, yoksa HMK ve hukuk usulünü mü dikkate alacak ve uygulayacaktır? sorusunun cevabı aranmıştır. 1) 6284 sayılı kanunun 13. maddesindeki zorlama hapsi uygulamasında ciddi sıkıntılar vardır. Bu maddenin gözden geçirilmesi ve uygulamadaki sorunlar dikkate alınarak yasal metnin yeniden düzenlenmesinin, Uygun ve yararlı olacağı düşünülmüştür. 6- Boşanma ve mal rejiminin tasfiyesi davalarında ihtiyati tedbir konusunun açıklığa kavuşturulması gerektiği tartışılmıştır. 1) Boşanma ve tasfiye davalarında verilen ihtiyati tedbir kararlarına karşı temyiz yolunun açık olup olmadığının yapılacak yasal düzenleme ile netliğe kavuşturulmasının, Faydalı olacağı değerlendirilmiştir. 2 / 6

3 7- HMK 316/1-(ç) maddesi yeniden düzenlenmeli ve aile mahkemesinde görülen mal rejiminin tasfiyesi davası haricindeki boşanma, ayrılık ve evliliğin butlanı gibi diğer tüm davalar basit yargılama usulüne tabi tutulmalıdır. konusu gündeme getirilmiştir. 1) HMK 316/1-(ç) maddesinin yeniden düzenlenmesinin ve aile mahkemesinde görülen mal rejiminin tasfiyesi davası haricindeki boşanma, ayrılık ve evliliğin butlanı gibi diğer tüm davaların basit yargılama usulüne tabi tutulmasının, sayılı kanunun uygulanması için aynı olay ve taraflarla ilgili farklı yerlerden (Kolluktan, Savcılıktan veya bizzat vatandaştan) evrak gelebildiğinden ve aynı konuda / aynı şahısla ilgili birden çok tedbir kararı verilmesi tehlikesi bulunduğundan, bunun önlenmesi amacıyla konu müzakere edilmiştir. 1) 6284 sayılı yasa gereğince verilecek tedbir talepleri hakkında aynı olayla ve şahısla ilgili birden fazla tedbir kararı verilmemesi için UYAP sistemi üzerinden uyarı verecek şekilde gerekli program düzenlemesinin yapılmasının, Uygun olacağı değerlendirilmiştir. 9- Aile mahkemelerinde tebligat hususu tartışılmış ve gıyap kavramının yeniden ihdasının gerekliliği üzerinde durulmuştur. 1) Mevzuat ve Yargıtay uygulaması gereği mahkemelerce bir çok aşamada ayrı ayrı tebligat yapılması gerekmektedir. Bu da yargılamanın sırf bu nedenle uzamasına neden olmaktadır. Bunun önlenmesi için bir kez yapılacak Meşruhatlı / uyarılı tebligatla yargılamanın sonuçlandırılabilmesini sağlayıcı yeni bir yasal düzenleme yapılmasının, Uygulama ve makul sürede yargılama için faydalı olacağı değerlendirilmiştir. 10- Mal rejiminden kaynaklanan davalarda zamanaşımı süresi ne olmalıdır? sorusunun cevabı aranmıştır. 1) Bu konuda 5 yıllık bir zaman aşımı süresinin getirilmesi ve her hâlükârda da bu sürenin maksimum 10 yıl olması gerektiği, bunun da yasal değişiklikle yapılmasının, Uygun olacağı değerlendirilmiştir. (Şu anda bu konuda bir yasa çalışması bulunmaktadır. Yine bu meyanda Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun tarih ve 2013/8-375 Esas, 2013/520 Karar sayılı kararı mevcuttur ve bu kararda; 6098 sayılı TBK'nun 146. maddesi gereğince 10 yıllık zamanaşımı süresi öngörülmüştür.) 3 / 6

4 11- Anlaşmalı boşanma davalarında tarafların hâkim huzurunda, bizzat ve birlikte dinlenmesi zorunluluğunun gözden geçirilmesi gerektiği hususu müzakere edilmiştir. 1) UYAP tabanlı SEGBİS sistemi yaygınlaştırılana kadar mevcut uygulamanın; yani tarafların Hâkim tarafından doğrudan dinlenmesine dair uygulamanın devam etmesi gerektiği, Kanaati hâsıl olmuştur. 12- Boşanma davalarında tarafların aile danışmanına yönlendirilmesi ve bunun kendi ihtiyarlarına bırakılması gerektiği konusu istişare edilmiştir. 1) Dava açıldıktan sonra tarafların Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı uzmanlarına veya ilgili kurumlarına yönlendirilerek kendilerine bu hususta bir fırsat tanınması, bu aşamanın sonucuna göre davanın olumlu veya olumsuz yönde sonlandırılabileceği, her hâlükârda karı kocanın evliliklerini uygun ortamda gözden geçirme fırsatının sunulması ve yeniden bir araya gelmelerinin veya en az zararla ve barış içerisinde boşanmanın gerçekleşmesinin, Daha uygun olacağı değerlendirilmiştir. 13- En fazla karşılaşılan bozma nedenlerinin veya bozma konusu yapılmasa dahi yaygın usulî hataların Yargıtay Dairelerince listelenerek raporlanması ve teşkilatla paylaşılması gerektiği teklifi müzakere edilmiştir. 1) En yaygın bozma nedenlerinin veya bozma konusu yapılmasa dahi yaygın usulî hataların Yargıtay Daireleri tarafından belirlenmesinin ve buna dair bozma kararlarının veya usulî hataların ilgili sitede yayınlanmasının, bu yolla uygulamacı kürsü hâkiminin mesleki farkındalığının arttırılmasının ve esasa ve usule dair hataların azaltılmasının / belki sıfırlanmasının, Faydalı olacağı düşünülmüştür. 14- TMK 181/2 metnindeki kusur kelimesinin nasıl algılanması gerektiği? konusu üzerinde görüş alış verişinde bulunulmuştur. 1) TMK 181/2 metnindeki kusur kelimesinin yasal değişiklik yapılarak ağır kusur şeklinde düzenlenmesinin, Daha adil olacağı düşünülmüştür. 15- Tanıkların beyanlarını yazılı olarak verebilmesine imkân sağlanması konusu gündeme alınmıştır. 1) Yargılamanın hızlandırılması anlamında Fransa da olduğu gibi tanıkların yazılı olarak beyanda bulunmalarının, bu amaçla standart bir matbu form geliştirilmesinin ve 6100 sayılı HMK nun 246. maddesinin genel kural haline getirilmesinin, Yargılamayı belirgin şekilde hızlandıracağı düşünülmüştür. 4 / 6

5 16- Boşanma davasında hüküm kesinleşmeden önce davadan feragat edilmesi halinde uygulamada yaşanılan tereddütlere cevap aranmıştır. 1) Hukuk Genel Kurulunun kararı gereğince; HMK Yönetmeliğinin 57. maddesinin uygulanmasının yasal dayanağı bulunmadığından hüküm kesinleşmeden önce davadan feragat mümkün değildir. Hukuk Genel Kurulu kararı gereğince hüküm kesinleşmeden önce davacının davasından feragat etmesi halinde dava dosyasının temyizen Yargıtay ilgili dairesine gönderilmesi zorunluluktur. Yönetmeliğin 57. maddesinin uygulanabilmesi için düzenleme yapılarak hüküm kesinleşmeden önce davadan feragatin kanun maddesi haline getirilmesinin, Böylece önemli bir boşluğun ve ihtiyacın bu şekilde karşılanmasının amaca uygun olacağı değerlendirilmiştir. 17- Birden çok aile mahkemesinin bulunduğu büyük veya merkezi adliyelerde, aile mahkemeleri arasında ihtisaslaşmanın düşünülmesi gerektiği fikri müzakere edilmiştir. 1) Birden çok aile mahkemesi bulunan büyük veya merkezi adliyelerde, artık aile mahkemeleri de kendi içinde ihtisaslaşmalı, profesyonelleşmelidir. Örneğin; Aile içi şiddet, mal rejiminin tasfiyesi, çocuk mallarının korunması, velayet gibi konularda uzmanlaşmış ve sadece bu tip dava veya evraka bakan aile mahkemeleri oluşturulmasının, Profesyonelleşen yargı ve daha kaliteli adli hizmet için verimli ve faydalı olacağı değerlendirilmiştir. 18- Her yıl açılabilen nafaka artırım davalarının mahkemelere getirdiği iş yükünün yanı sıra yargılama giderleri ve vekâlet ücreti yönünden de nafaka yükümlüsünü mağdur ettiği gözetilerek bu hususta yasal düzenleme yapılması gerektiği hususu tartışılmıştır. 1) Nafaka artırım davalarında davacı tarafça talep edilmesi durumunda enflasyon (tefetüfe) oranında artış hüküm altına alınmaktadır. Aynı zamanda karşı dava açılması durumunda da nafaka yükümlüsünün talebi doğrultusunda bu yönde karar verilebilmektedir. Ancak karşı dava açılmadan davalının talebi üzerine de gelecek yıllara ait artış oranının belirlenebilmesi de mümkün olmalıdır. Bu konuda yasal düzenlenme yapılmasının, 5 / 6

6 İlaveten; Madem hizmetimiz insanadır, şu halde insanı sevmeden insana hizmet edilemeyeceği ve bizi ilgilendirmesi babında insanı tanımadan / insan tanınmadan insanın yargılanamayacağı da aşikârdır. Biz de bir kıta deriz ki; Ey Ati, Ey Hâkim ver dikkati, Her dem, her daim diri tut rikkati 1, İster isen ger (eğer) hükmün şaşmayı, Evvelen / ahiren / mütemadiyen şarttır sevmen beşeri. Yine; Aklen halledilemeyen nice güç şeyler vardır ki ancak kalben çözülebilir. Avient - Kalb bütün erdemleri kendinde toplamıştır. Ama bütün kötülükler de oradadır. Andersen - Kalb kör olduktan sonra, gözün görmesinde pek yarar yoktur. Hz Ali - Kalb ne ile doluysa, dudaklardan o dökülür. Goethe - Kuru kalbe kuru göz. Victor HUGO - Gönlümüz bize daima aklımızdan daha yakındır. Goethe - Fikir kalbden aldığı hızla ilerler. Confucius - Kalbin, muhakemenin asla tanımadığı fikirleri vardır. Pascal - Büyük fikirler kalbden doğar. Vauvenargues Aklın yoksa yandın. Ya kalbin yoksa, o zaman sen zaten yoksun ki. Mevlâna Celaleddin-i Rumî. Neticeten biz de deriz ki; Ati der kim ey Ati, ey âdem, His oldu nazım, fikir oldu kelam, Hassas bir kalb, diri bir vicdan her hâkime lazım. En samimi saygılarımızla, 1 Rikkat; merhamet, şefkat, acıma duygusu 6 / 6