1.Çocukluğu, Ailesi, İçinde Yaşadığı Sosyal Ortam ve Yetişme Tarzı

Transkript

1 ÜNİTE 1 BİR KAHRAMAN DOĞUYOR Kazanımlar: 1-Atatürk ün çocukluk dönemini ve bu dönemde içinde bulunduğu toplumun sosyal ve kültürel yapısını analiz eder. 2-Atatürk ün öğrenim hayatı ile ilgili olay ve olguları kavrar. 3-Atatürk ün askerlik hayatı ile ilgili olay ve olguları kavrar. 4-Örnek olaylardan yola çıkarak Atatürk ün çeşitli cephelerdeki başarılarıyla askeri yeteneklerini ilişkilendirir. 5-Atatürk ün fikir hayatının oluşumuna gelişimine etki eden Selanik, Manastır, Sofya ve İstanbul şehirlerindeki ortamın rolünü fark eder. 6-Atatürk ün 1919 a kadar bulunduğu görevler ve yaptıkları,milli Mücadele liderliği açısından yorumlar. BATIYA ERKEN AÇILAN KENT:SELANİK 20 dk. Selanik bugün Yunanistan ın bir şehridir. Selanik, Rumeli de Ege denizi kıyısında yer alan ve Osmanlı-Avrupa ticaretinin önemli noktalarından biriydi. Deniz ve demiryolu ulaşımı gelişmişti. Üsküp, Belgrat, Manastır ve İstanbul a demir yolu ile bağlıydı. Gelişmiş bir kent olan Selanik Atatürk ün fikri zenginliğinin ve ufkunun gelişmesine olumlu etki yapmıştır. Şehirde, çoğunluğu Türkler olmak üzere Rum, Bulgar, Ermeni, Yahudi ve Sırplar yaşamaktaydı. Bu çok uluslu yapı, konuşulan dil, inançlar, gelenek ve görenekler ülkede çok zengin bir kültürel yapının oluşmasını sağlamıştı. Fakat bu milletler Fransız İhtilalı nın yaydığı milliyetçilik akımından etkilendiler. Emperyalist devletlerinde kışkırtmasıyla bağımsızlık için isyan ettiler. Osmanlı aydınları devletin parçalanmasını önlemek amacıyla çeşitli fikir akımları ( Osmanlıcılık, Batıcılık, İslamcılık, Türkçülük )geliştirdiler. **Osmancılık Akımı: Osmanlıcılık devletin siyasi bütünlüğünü sürdürebilmesi için ortaya çıkarılmıştır. Bu düşünceye göre Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırları içinde yaşayan herkes ırk, din, dil ayrımı olmaksızın eşit kabul edilmeli; herkes aynı haklara sahip olmalıdır. Bu, devletin yıkılmaktan kurtulması için şarttır. **Batıcılık Akımı: Devleti kurtarmak ve modernleştirmek amacıyla Tanzimat'tan sonra ortaya çıkan fikir akımlarından biridir. Batıcılık fikrinin temelini Tanzimat dönemindeki ve daha önceki ıslahat hareketleri oluşturur. Batıcılara göre Osmanlı Devleti'nin en önemli sorunu Batılı olamamaktan kaynaklanmaktadır. Tek kurtuluş yolu çağın fikir ve ihtiyaçlarına uygun medeni bir devlet ve millet haline gelmek, yani Batılılaşmaktır. **İslamcılık Akımı: İslamcılık düşüncesine göre toplumu bir arada tutan temel faktör dindir. Hangi ulustan olursa olsun, bütün Müslümanlar halifenin etrafında toplanmalıdır. İslamcılar, Batı'nın Osmanlı'ya göre çok ileride olduğunu kabul ediyorlardı. İmparatorluğun çöküş durumu söz konusudur. Ancak bunun sebebi İslam dini değildir. İslamiyet, bilime ve yeniliklere açık bir dindir. Batı'nın bilim ve teknolojisi alınmalıdır; bunda bir sakınca yoktur. Ancak Batı'nın ahlakı bizden daha ileri değildir. Onların ahlakının ve yaşantısının taklit edilmesi yanlıştır. Batının tekniği alınmalı, ama taklitçilik olmamalıdır. **Türkçülük Akımı: Osmanlı Devleti içinde yaşayan Türkleri milli bir duygu ile bilinçlendirmeyi amaçlamıştır. Balkan Savaşlarından sonra Osmanlıcılık akımının zayıflaması ile Osmanlı yönetimine hâkim olan düşünce akımıdır. Türkçülüğün en ateşli savucusu Enver Paşa dır. Turancılık düşüncesi ise sadece Türkiye'de yaşayanları değil, dünyanın her yerindeki Türkleri kapsayan bir harekettir. Özellikle Ortaasya da yaşayan Türklerle bir çatı altında toplanmayı amaç edinir. Türkçülük siyasi birlikteliği, Turancılık sosyal, kültürel ve ekonomik birlikteliği temsil eder. ATATÜRK ÜN HAYATI 1.Çocukluğu, Ailesi, İçinde Yaşadığı Sosyal Ortam ve Yetişme Tarzı Mustafa Kemal, 1881 yılında Selanik'te doğdu. Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım'dır. Ali Rıza Efendi, 1871 yılında Zübeyde Hanım'la evlendi. Bu evlilikten Mustafa Kemal in kendisinden başka 5 kardeşi oldu; Fatma, Ahmet, Ömer, Naciye, Makbule. küçük yaşlarda ölmüşlerdir Ali Rıza Efendi, önceleri gümrük memurluğu yapıyordu. Daha sonra bu görevinden ayrıldı ve kereste ticaretiyle uğraşmaya başladı. Zübeyde Hanım; zeki, sağduyulu, sağlam karakterli, gelenek ve göreneklerine bağlı bir hanımefendiydi. Mustafa Kemal'in en iyi şekilde yetişmesi için anne ve babasının çok büyük katkıları olmuştur. Mustafa Kemal'in çocukluk ve gençliği, Osmanlı Devleti nin en sıkıntılı yıllarına rastlar. Onun yaşadığı şehir olan Selanik, 19. yüzyılın sonlarında sık sık çatışmalara sahne olan Makedonya bölgesindedir. Bu bölge aynı zamanda Avrupa daki kültür hareketlerinin ve siyasi gelişmelerin etkisi altındaydı. Mustafa Kemal'in kişiliğinin oluşmasında ailesinin, aile çevresinin, öğrenim gördüğü okulların ve yaşadığı ortamın etkili olduğu görülmektedir. 1

2 M. Kemal Okulda: ---İlkokul: Annesinin isteğiyle (1888) Mahalle mektebine kısa süre giden Mustafa, eğitim hayatına (1888) Şemsi Efendi Mektebinde devam etmiştir. Selanik in ilk özel Müslüman okuludur Mahalle mekteplerinden farklı olarak bu okulda, yeni öğretim metotları uygulanmakta; okumayı ve yazı yazmayı kolaylaştıracak araç gereçler kullanılmaktaydı. Babasının ölümü üzerine Mustafa Kemal (7 yaşında iken) Annesiyle birlikte dayısının çiftliğine yerleşmiştir. Bu nedenle eğitimi bir süre aksamıştır. ---Ortaokul: Mustafa'nın öğrenim görmemesi annesini çok üzüyordu. Bu nedenle Zübeyde Hanım oğlunu öğrenimine devam etmesi için tekrar Selanik'e gönderdi. Mustafa, Selanik'te Mülkiye Rüştiyesine (sivil ortaokul) yazıldı (1892). Arapça Öğretmeni Hafız Efendi den dayak yiyince, zaten orada okumasını istemeyen büyükannesi onu derhal okuldan aldırdı. Selanik sokaklarında gördüğü üniformalı subaylardan etkilenen Mustafa 1893 yılında Selanik Askeri Rüştiyesi (ortaokul) sınavlarına girdi ve sınavı kazandı. Mustafa nın derste gösterdiği başarılardan etkilenen Matematik öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Bey Kemal adını verdi. Mustafa Kemal'in matematiğe olan ilgisi hayatinin sonraki dönemlerinde de devam etti. Yazmış olduğu "geometri" kitabi bu ilginin en güzel örneğidir. ---Lise: Mustafa Kemal, Selanik Askeri Rüştiyesini bitirdikten sonra, 1896 yılında Manastır Askeri idadisine (lise) başladı. Mustafa Kemal derslerde gösterdiği basarıyla hem öğretmenlerinin hem de arkadaşlarının takdirini kazandı. Bu okulda sınıf arkadaşı Ömer Naci sayesinde edebiyata ve hitabete ilgi duydu. Fransızca özel dersleri aldı. Tarih öğretmeni Kolağası Tevfik Bey in tarih bilgisi onda tarih bilinci uyandırmıştır. İdadide başlayan bu tarih sevgisi hayatının sonuna kadar artarak devam etmiştir. Manastır Askerî İdadisi ndeki eğitimi sırasında Atatürk ü en çok etkileyen olay 1897 tarihli Türk-Yunan Savaşı olmuştu. Türk Ordusu nun savaş meydanında parlak bir zafer kazanmasına rağmen barış masasında zararlı çıkmasına içerleyen Atatürk, coşkun bir vatan sevgisiyle dolmuştu. Bir arkadaşı ile gönüllü olarak savaşa katılmak için girişimde bulunsa da bu arzusunu gerçekleştirme imkânı bulamadı. ---Harp Okulu: Manastır Askeri İdadisini bitirdikten sonra 1899 yılında Harp Okulu na girdi de Teğmen rütbesiyle mezun oldu. ---Harp Akademisi: Harp Okulundan sonra öğrenimine İstanbul Harp Akademisi, kurmay sınıfında devam etti. (1902) yılında Harp Akademisinden Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu. NOT: Atatürk ün yetiştiği dönemde Osmanlı Devleti sınırları içinde farklı özelliklerdeki okullar mevcuttu. Bir tarafta dini derslerin ağırlıkta olduğu mektep ve medreseler; diğer tarafta Batı tarzı okullar, askeri okullar ve çeşitli meslek okulları vardı. Bunun yanında azınlık okulları ile yabancı okullar da faaliyetteydi. Bu okulların her biri kendi amaçları doğrultusunda eğitim yapıyordu. Bu durum Atatürk'ün yetiştiği dönemde ülkede eğitim birliği olmadığını gösterir. Cepheden Cepheye Mustafa Kemal *Şam a atanması(1905): İlk görev yeri olarak Şam a 5. Ordu emrindeki 30. Süvari Alayına atandı. Burada subaylara askeri bilgiler verecek ve bölgedeki asayişi sağlayacaktı. Suriye'de bulunduğu sırada yakın arkadaşlarıyla Vatan ve Hürriyet Derneğini kurdu (Ekim 1906). *Manastır 3. Ordu Komutanlığı: Burada Selanik bölümünde de görev aldı. *31 Mart Olayı (13 Nisan 1909): İstanbul'da meşrutiyet karşıtlarının çıkardığı 31 Mart Ayaklanmasını bastırmak ve düzeni sağlamak amacıyla hazırlanan Hareket Ordusu nda kurmay yüzbaşı olarak Mahmut Şevket Paşa ile birlikte görev yaptı. Not: 13 Nisan daki isyan Rumi takvime göre 31 Mart tarihine denk geldiği için bu isim verilmiştir. *Trablusgarp Savaşı (1911): SEBEP: İtalya'nın gelişen sanayisi için hammadde ve pazar arayışı, bunun içinde Osmanlının elindeki Trablusgarp'a saldırması. Osmanlı Devleti Trablusgarp'a (Libya) karadan asker gönderemiyordu. Çünkü Mısır İngilizlerin olduğundan kara yolu bağlantısı kesikti. Osmanlı Donanması zayıf olduğundan denizden de Trablusgarp a müdahale edemedi. Bu yüzden aralarında M.Kemal ve Enver Bey'in de bulunduğu gönüllü subaylar bölgeye giderek burada İtalyanlara karşı başarılı savaşlar yaptılar. (Tobruk,Derne,Bingazi) Trablusgarp'ı ele geçirmekte zorlanan İtalyanlar Oniki Ada ve Rodos'u işgal ettiler. Bu sırada Balkan Savaşı patlak verince Osmanlı Devleti barış imzalamak zorunda kaldı. Bu başarılarından dolayı Mustafa Kemal binbaşılığa terfi ettirildi yılında İtalyanlarla Uşi Antlaşması yapıldı. Bu anlaşmaya göre: ** Kuzey Afrika daki son toprak parçası Trablusgarp ve Bingazi İtalyanlara verildi. ** Oniki ada geçici olarak İtalyanlara bırakıldı. (Balkan Savaşı sırasında Yunanlıların eline geçmesin diye) NOT: İtalyanlar Balkan Savaşından sonra sözlerinde durmayarak adalardan çekilmediler. II. Dünya Savaşından sonra adalar Yunanistan'a geçti. NOT: MUSTAFA KEMAL İN İLK ASKERİ BAŞARISI. * Gelibolu ya görevlendirilmesi: Balkan Savaşı tehlikesi belirince Gelibolu ya görevlendirildi. Burada bulunduğu dönemde bölgeyi tanıma fırsatı bulmuş ve Çanakkale savaşlarında düşmanın nereden çıkarma yapacağını tahmin etmiştir (İleri görüşlülük). 2

3 I. BALKAN SAVAŞI( ) Nedenleri: - Fransız ihtilâlinin etkisi ile milliyetçilik hareketlerinin yaygınlaşması - Rusya'nın Akdeniz'e inmek için Balkan halklarını kışkırtması(panslavizm) - Osmanlı Devleti'nin Trablusgarp savaşında yenilmesi ve iyice zayıflaması *** Balkan Devletlerinin Karadağ, Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan 1912 Ekim ayında, Osmanlı Devleti'ne saldırmasıyla savaş başlamıştır. Savaşı Osmanlı Devleti kaybetmiştir. Bu kargaşadan yararlanan Arnavutluk bağımsızlığını ilân etmiştir. Londra Konferansı (1913) Balkan Devletleri İle Osmanlı Devleti arasında imzalanmıştır. - İmroz ve Bozcaada dışındaki adalar Yunanistan'a verildi. - Midye-Enez hattı Bulgaristan ile sınır kabul edildi. - Midye-Enez çizgisinin batısındaki topraklar kaybedildi. II. BALKAN SAVAŞI( ) Nedeni: - Londra Antlaşmasında Bulgaristan'ın fazla toprak kazanması -Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ'ın Romanya'yı da yanlarına alarak Bulgaristan'a savaş açmaları Sonucu: Bulgaristan savaşı kaybedince Osmanlı Devleti'de bu durumdan yararlanarak Edirne ve Kırklareli'yi tekrar geri almıştır. Savaş sonucunda Bulgaristan'la "İstanbul Antlaşması" imzalanmıştır. Buna göre Edirne, Kırklareli, Dimetoka, Osmanlı'ya Kavala ise Bulgaristan'a verildi. Yunanistan ile de "Atina Antlaşması" imzalanmış, Selanik, Yanya ve Girit adası Yunanistan'a verilmiştir. NOT: Bab-ı Ali Baskını ile İttihat Terakki Cemiyeti Yönetimi ele geçirerek padişahı etkisiz hale getirdi e kadar yönetimde İttihat ve Terakkinin sözü geçti. * Çanakkale Savaşı (1915): Mustafa Kemal'in askeri yönden tanınmasını sağlayan, I. Dünya Savaşı'nda Çanakkale Cephesindeki savaşlar olmuştur. Mustafa Kemal Çanakkale Cephesi'nde üstün bir askerlik yeteneği sergileyerek önemli savunmalar yaptı. Mustafa Kemal ve emrindeki tümen (19. Tümen), Anafartalar ve Arıburnu'nda düşmanı ağır bir yenilgiye uğrattı. * Kafkasya Cephesi(1916): M.Kemal Çanakkale deki başarılarının ardından Ruslara karşı mücadele verilen Kafkasya cephesinde 16.Kolordu komutanı olarak görevini sürdürdü. Burada Ruslar karşısında dağınık halde olan birlikleri bir araya getirerek Rusların elinden Muş ve Bitlisi geri almayı başardı. * Suriye Cephesi(1917): 7. ordu komutanlığına atandı yılında 7.ordunun da bağlı olduğu Yıldırım Orduları Grubuna komutan olarak atanmış, burada Arap ve İngiliz kuvvetlerini durdurmayı başarmıştır. Alman komutan ile düştüğü anlaşmazlık sebebiyle istifa etmiş İstanbul a dönmüştür. * Kurtuluş Savaşı ( ): Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı nda yenilmesiyle itilaf Devletleri Türk topraklarını işgale başladılar. Bu durum karşısında Mustafa Kemal Samsun'a çıkarak Kurtuluş Savaşı nı başlatmış ve zafere ulaştırmıştır. Atatürk, Kurtuluş Savaşı'nın her aşamasında Türk Milletine önderlik etmiş, Türk halkını düşmana karşı birleştirmiştir. Başkumandan olarak orduyu yönettiği Sakarya Meydan Savaşı ve Başkumandanlık Meydan Muharebesi'ni kazanmıştır. Ardından da Türk milletinin her alanda çağdaşlaşmasını hedef alan inkılapları gerçekleştirmiştir. DÖRT ŞEHİR VE M.KEMAL Selanik: Osmanlı nın batıdaki en gelişmiş şehridir. İşlek bir limana sahiptir. Avrupa ile demiryolu bağlantısı vardı. Farklı milletler bir arada yaşıyordu. Bir çok dilde yayınlanan gazete vardı. Avrupa da çıkan gazete ve dergileri (Kitapları) anında okuma imkanı vardı. Burada Meşrutiyeti ilan ettirmek isteyen İttihat ve Terakki Cemiyeti faaliyette idi. M.Kemal de bu cemiyete girdi,ancak görüş farklılığından 02 dolayı geri çıktı. Deniz ve demiryolu bağlantısı ile Avrupa daki fikir akımları kolayca Selanik e geliyordu. Padişahın baskısının az olması ve farklı ulusların bir arada yaşaması dolayısıyla bu fikir akımları yerleşiyordu. Manastır:(Makedonya) Atatürk, Manastır Askeri İdadisi ni okumak için Manastır da bulundu. Manastır da, birçok konsolosluk ve Avrupalılara ait birçok yayın vardı. Manastır Mustafa Kemal'in fikir hayatının oluşmasında büyük etkiye sahiptir. Manastır da vatan ve hürriyet şairi Namık Kemal,Türkçülüğü savunan Mehmet Emin Yurdakul ile tanıştı. M.Kemal in tarih bilincinin gelişmesinde öğretmeni Mehmet Tevfik Bey in rolü büyüktür. Burada bazı Fransız düşünürlerinin eserleriyle tanıştı Türk-Yunan Savaşı-savaşta başarılı olunmasına rağmen barış masasında istenilenin alınamaması M.Kemal i derinden etkiledi. İstanbul: İstanbul Osmanlı nın başkentiydi ve Osmanlı nın en gelişmiş şehriydi. M. Kemal, İstanbul da hem asker hem öğrenci olarak bulunmuştur. Mustafa Kemal'in İstanbul da bulunduğu Beyoğlu (Pera) ve Galata civarı, şehrin Batı ya açılan yüzüydü. Avrupa elçiliklerinin yoğun olduğu bir semtti. Sosyal ve kültürel yönden hareketli bir semttir. Mustafa Kemal, okul yıllarında, arkadaşlarına konferans niteliğinde konuşmalar yaparken sonraki yıllarda da İstanbul da evinde arkadaşlarıyla toplantılar düzenlemiş, 3

4 ülke sorunlarını tartışmıştır. Ayrıca o yıllarda arkadaşlarıyla gazete ve dergi hazırlamıştır. İstanbul her ne kadar Türk başkenti olsa da, Osmanlı nın son dönemlerinde Gayrimüslimler daha etkin olmuştur. Gayrimüslimler İstanbul da birçok tiyatro ve eğlenceler düzenliyorlardı. Sofya ( Bulgaristan) : Mustafa Kemal, 27 Ekim 1913'te Sofya Askeri Ateşeliği'ne atanmıştır. Bir yıldan fazla süren bu görevi sırasında Atatürk, Balkanların ekonomik, politik ve sosyal ortamında bütün azınlıkları, dış güçleri, bunların emellerini ve çeşitli dinleri tanımış; bu büyük karışıklık ortamında kendini yetiştirmişti Burada sosyete tarafından tanınan, halk tarafından sevilen bir yüzbaşı idi. Sosyal hayat çok canlıydı. Düzenlenen birçok balo, yemekli toplantıda üst düzey Avrupalı yetkililerle görüştü. Bulgaristan da kalan Türklerle yakından ilgilendi. Türklerin yaşadığı yerleri ziyaret etti. Türkçe yayınlanan gazetelerle irtibat kurdu. Bulgar meclisinin toplantılarına katıldı. M. Kemal gözlemlerinin yer aldığı raporlarına kendi analizlerini de ekleyerek hükümetine gönderdi. Atatürk ün Kişilik Özellikleri 1-Vatanseverliği Atatürk, vatanı ve milleti için yaptıklarını asla yeterli bulmayan engin bir ruh yüceliğine sahipti. Sahip olduğu mal varlıklarını,millete bağışladığı günlerde, Ben icap ettiği zaman en büyük hediyem olmak üzere,türk milletine canımı vereceğim demişti. 2-İdealistliği Atatürk ün en güçlü yönlerinden biri, idealist olması idi. Öğrenciliğinden beri, tüm davranışlarında bu özelliği dikkati çekmiştir. Bir gün, En büyük eseriniz hangisidir? sorusuna şöyle cevap verir: Benim yaptığım işler, biri diğerine bağlı ve gerekli olan şeylerdir. Fakat bana yaptıklarımdan değil, yapacaklarımdan bahsediniz. demişti. 3-Hakikati Arama Gücü Atatürk, her konuda gerçekçi düşünen bir önderdi. Hiçbir işi şansa bırakmazdı. Bizim akıl, zekâ ile hareket etmek şiarımızdır. diyordu. 4-Yaratıcılığı Atatürk, en zor anlarda dahi üstün yaratıcı düşünceleriyle, sorunlara çözümler bulan ve bunları başarıyla uygulayabilen bir önderdi. Yaratıcı düşünceleriyle kimsenin hayal dahi edemediği işleri başarabilmiştir.. 5-Sabırlı ve Disiplinli Oluşu Atatürk ü her alanda başarıya ulaştıran özelliklerden birisi de, sahip olduğu sabır ve üstün disiplin anlayışıdır. Hiçbir konuda aceleci olmayan Atatürk, önce düşünür, araştırır, tartışır ve ondan sonra kararını verir ve bu kararı uygulardı. 16 Mayıs 1919 da Samsun yolculuğuna çıktığında, gelecekte neler yapacağını milli bir sır olarak saklamış ve günü geldiğinde her birini gerçekleştirmiştir. Sakarya ve Büyük Taarruz öncesi TBMM de karşılaştığı tüm eleştirileri, büyük bir sabır örneği göstererek anlayışla karşılamıştır. 6-İleri Görüşlülüğü Atatürk, ileriyi çok iyi gören bir önderdi: Yolunda yürüyen bir yolcunun yalnız ufku görmesi yetmez. Muhakkak ufkun ötesini de görmesi ve bilmesi gereklidir. diyordu. Atatürk ün ileri görüşlülüğüne en çarpıcı örnek, 1932 de Amerikalı General Mac Arthur la yaptığı görüşmede, 1939 da çıkacak ve 1945 yılına kadar devam edecek olan İkinci Dünya Savaşı nı ve sonuçlarının nasıl olacağını ifade etmesidir. 7-İyi Kalpliliği Atatürk, yüreği sonsuz iyilik ile dolu bir ruh yüceliğine sahipti. Kendisine en fazla kötülük edenlere dahi barışmaya her zaman hazırdı. Bir gün: - Ben onları affederim, çünkü kalbim vardır; onlar beni affetmezler, çünkü kalpsizdirler. demişti. 8-Açık Sözlülüğü Atatürk, her konuda doğruyu söylemekten ve konuşmaktan yana olan bir önderdi. Bu konuda şöyle demektedir: Ben düşündüklerimi, sevdiklerime olduğu gibi söylerim. Aynı zamanda gereği olmayan bir sırrı kalbinde taşıyacak güçte olmayan bir adamım. Çünkü ben, bir halk adamıyım. Ben, düşündüklerimi daima halkın önünde söylemeliyim. Yanlışım varsa halk beni uyarır. 9-İnsan ve Millet Sevgisi Atatürk ün özelliklerinden biri de insan sevgisidir. Bu anlayış iledir ki, Yurtta barış, dünyada barış ilkesi ile bütün insanlığın barış ve huzur içinde yaşamasını istemektir. Her önder, milletini sever, onu yükseltmeyi amaç edinir. Atatürk ün, milletine olan sevgisi ve güveni sonsuzdu. Benim için en büyük ödül, milletin en ufak beğenme ve değer vermesidir diyordu. 10-Yersiz Acıma Duygusunu Kontrol Atatürk ün, cumhuriyeti kurmada ve inkılâpları gerçekleştirme-de, bu özelliğin önemi büyüktür. Türkiye Cumhuriyetinin bütünlüğüne, Türk milletinin bağımsızlığına ve inkılâplara zarar vermeye çalışanlara karşı, en sert tepkileri göstermekten kaçınmazdı. 11-Mantıklılığı / ( Akılcılığı ) Atatürk ün en önemli yönlerinden biri de,her işinde mantık kurallarının dışına çıkmaması, her sorunun çözümünde mantık kurallarına göre hareket etmesidir. Atatürk, Akıl ve mantığın çözümleyemeyeceği mesele yoktur. diyerek bunu vurgulamıştır. 12-Çok Cepheliliği Atatürk,askerlikten sanata,hukuktan eğitime,tarihten dil konusuna kadar her alanda düşünmüş,yeni fikirler üretmiş ve topluma yeni hedefler göstermiştir. 13-Eğitimciliği Eğitimin, millet hayatındaki önemini Atatürk, şöyle belirtiyordu: Eğitimdir ki, bir milleti ya özgür,bağımsız, şanlı,yüksek bir toplum olarak yaşatır yada milleti esarete ve sefalete sürükler." Yöneticiliği / ( Teşkilatçılığı ) Atatürk ün önemli kişisel özelliklerinden biri de üstün bir yönetici olmasıdır. Atatürk bu konuda Verdiğiniz emrin yapılmasından emin olmak istiyorsanız,ta en son gerçekleşme ucuna kadar kendiniz onun başında bulunmalısınız. diyerek, yöneticilik konusundaki başarısının sırrını açıklamıştır. 4

5 15-Sanat Severliği Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuştur diyen Atatürk,milletlerin oluşmasında ve yücelmesinde sanatın büyük etkisi olduğu inancındaydı. 16-Rehberliği / ( Yönlendiriciliği ) 19 Mayıs 1919 da Samsun a çıkan Mustafa Kemal,Türk milletinin bu en zor günlerinde,rehber olarak izlenmesi gereken yolu gösteriyordu: Türk ün onuru ve yetenekleri yüksektir,büyüktür.böyle bir ulusun,tutsak yaşamaktansa yok olması daha iyidir.öyleyse,ya bağımsızlık ya ölüm! Türk milleti,atatürk ün rehberliğinde,kısa zamanda düşmana karşı örgütlenerek,verdiği mücadelede sonunda bağımsızlığına kavuştu. 17-Gurura Yer Vermemesi Büyük işler başarmış, inkılâplar gerçekleştirmiş olan Atatürk, hiçbir zaman gurura kapılmamıştır. Atatürk ün ben yaptım, ben kazandım,gibi kendini öven sözler kullandığı görülmemiştir.aksine, gerçekleştirdiklerinin hepsini millete mal edip, Türk milleti başardı demiştir. 18-Ümitsizliğe Yer Vermemesi Yeni Türk alfabesinin ilk şekillerini hazırlayan komisyon, yeni harfler için en aşağı beş yıllık bir geçiş süresi düşünmüştü. Atatürk ise, bu geçiş için üç aylık bir süreyi yeterli buluyordu. Konuştuğu komisyon üyesi, üç aylık süreyi duyunca dona kalmıştı. Atatürk, konuşmasına şöyle devam eder: Ya üç ayda tatbik ederiz, yahut hiç tatbik edemeyiz. Atatürk ün belirttiği gibi, üç ayda yeni harflerin kullanılmasına geçildi ve kısa zamanda da başarı sağlandı. 19-Metodlu Çalışması / ( Planlılığı ) Atatürk ün en büyük özelliklerinden biri de,her şeyin sırasını, zamanını çok iyi bilmesi ve metotlu çalışması idi.atatürk, 1927 yılında verdiği büyük Nutuk ta,metotlu çalışma konusunda uyguladığı yöntemi şöyle özetler:...uygulamayı birtakım evrelere ayırmak ve olaylardan yararlanarak milletin duygu ve düşünceleri üzerinde işlemek ve adım adım ilerleyerek amaca ulaşmayı çalışmak. 5

6 ÜNİTE 2 / MİLLİ UYANIŞ YURDUMUZUN İŞGALİNE TEPKİLER Kazanımlar: 1.Dünya Savaşı nda Osmanlı Devleti nin durumunu, topraklarının paylaşılması ve işgali açısından değerlendirir. 2-Mondros Ateşkes Antlaşması nın imzalanması ve uygulanması karşısında Osmanlı yönetiminin, M. Kemal in ve halkın tutumunu değerlendirir. 3-Kuva-yı Milliye ruhunun oluşumunu, milli cemiyetleri ve milli varlığa düşman cemiyetlerin faaliyetlerini analiz eder. 4-M. Kemal in Milli Mücadele nin hazırlık döneminde yaptığı çalışmaları milli bilincin uyandırılması, milli birlik ve beraberliğin sağlanması açısından değerlendirir. 5-Misak-ı Milli nin kabulünü ve TBMM nin açılışını ulusal egemenlik, tam bağımsızlık ilkeleri ve vatanın bütünlüğü esası ile ilişkilendirir. 6-Hıyanet-i Vataniye kanununun çıkarılma gerekçelerini ve uygulama sürecini değerlendirir. 7-İstanbul yönetimince imzalanan Sevr Antlaşmasına karşı M. Kemal in ve Türk milletinin tutumunu değerlendirir. 8-M. Kemal in Milli Mücadele yi örgütlerken karşılaştığı sorunlara bulduğu çözüm yollarını, onun liderlik yeteneği ile ilişkilendirir. KONU 1: CEPHELERDE OSMANLI DEVLETİ 2 ders saati ----Birinci Dünya Savaşı na Katılan Devletlerin Osmanlı Devleti İle İlgili Planları---- ABD **Bağımsızlığını geç bir zamanda(1776) kazanmış bir devlet olmasına karşın verimli tarım arazileri, ham madde bolluğu ve her türlü dış tehlikelerden uzak olmaları sonucu hızlı geliştiler. ** Dünya siyasetinde söz sahibi olmak için Dünya nın her tarafıyla ekonomik ilişki kurdular. **Osmanlı Devleti nde de kurdukları okul,hastane, matbaa gibi kurumlar aracılığı ile kısa sürede nüfuz sahibi oldular. AVUSTURYA-MACARİSTAN **Osmanlı Devleti nin balkanlardan tamamen çıkarılmasını ve kendilerinin bu bölgeye hakim olmasını istiyorlardı. **Devletin çok uluslu olmasından dolayı Fransız İhtilali ile yayılan milliyetçilik akımı sonucunda imparatorluğun bütünlüğü tehlike altına girdi. ** Rusların desteklediği Sırplarla mücadele edebilmek için Almanya gibi güçlü bir devletin desteğine ihtiyaç duydular. FRANSA **Osmanlı devleti ile geçmişte her bakımdan ilişkileri mevcuttu.(siyasi, ticari dini) **Fransız İhtilali ile yayılan özgürlük adalet ve milliyetçilik düşünceleri sonucu Osmanlı Devleti bu durumdan son derece olumsuz etkilenmiş ve zor duruma düşmüştür. **Sanayileşmesi ile birlikte yeni sömürgeler elde etmek isteyen Fransa Osmanlı Devleti nin topraklarına göz dikmiştir. Ermeni ve başka milletleri kullanarak Osmanlıya baskı yapmışlardır. RUSYA **Öteden beri Rusya nın en büyük amacı, boğazları ele geçirerek sıcak denizlere inmek ve İstanbul merkezli büyük bir slav devleti kurmaktı. **Bu amaclarını gerçekleştirmek için akraba oldukları Osmanlı himayesindeki Slav halkı ve ortodoksları Osmanlıya karşı kışkırtmışlardır. ALMANYA **1871 gibi geç bir dönemde siyasi birliklerini oluşturdular. **Ana hedefleri İngiliz ve Fransızların ulaşamadığı zengin topraklara yayılmaktı. **Ayrıca Osmanlı Devleti ni kullanarak Ortadoğu balkanlarda etkin olma istiyorlardı. **Osmanlı Devletinde okul demir yolu vb yatırımlar yaparak Osmanlıya ihtiyacı olduğu askeri uzmanlar göndererek Osmanlı ile dostane ilişkiler kurdular. Amaçları Osmanlı Devletini kendi taraflarına çekip rakipleri İngiltere Fransa ve Rusya yı zor durumda bırakmaktı İNGİLTERE **İlk buhar gücünü bulup sanayi inkılabını gerçekleştirmişler, gelişmiş gemiler yaparak okyanus ötesinde sömürgeler elde etmişlerdir.dünya ticaretini ele geçirmişlerdir. **Uzun yıllar çıkarları gereği Osmanlı Devleti nin toprak bütünlüğünden yanaydı ve Osmanlı yı korudu. Çünkü Osmanlı Devleti İngiltere nin ham madde kaynağı ve ürettiği malları satabileceği bir pazar konumundaydı. **Osmanlı Devleti nin himayesinde olan Orta doğu petrol yatakları İngiltere için çok önemli bir yer arz ediyordu **Daha sonra 19. yy ın sonlarından itibaren çıkarları gereği bu politikalarından vazgeçtiler. Bağımsızlık hareketlerini destekleyerek Arapları Osmanlıya karşı ayaklandırdılar. İTALYA **Birliğini geç tamamladı(1871). Diğer devletlerle rekabet edebilmek için sömürge arayışı içine girdi. *Güçsüz Osmanlı devleti elinde olan ayrıca kendisine yakın olan Kuzey Afrika Trablusgarp a göz dikmiş, başarılı olamamasına karşın bu sırada Balkan Savaşları nın çıkması üzerine yapılan Uşi Antlaşması ile Trablusgarp ı ele geçirdi. Bu savaştaki tecrübeleri Osmanlı Devlet inden hala toprak alabilmek için büyük devletlerin desteğine ihtiyaçları olduğunu gösterdi. 6

7 A-BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ DÜNYANIN GENEL DURUMU: I-Fransız İhtilali 19.Yüzyılda dünyayı sarsan iki önemli olay Fransız İhtilali ve Sanayi İnkılabı dır. Fransız İhtilali önce Avrupa yı etkilemiş daha sonra da etkileri tüm dünyaya yayılmıştır. Fransız İhtilali sonucunda önem kazanan Milliyetçilik Düşüncesi her milletin bağımsız yaşama duygusunu öngörüyordu. Yani, Her millet kendi geleceğini,yine kendisi tayin edebiliyordu.bu anlayış bir çok milleti içinde barındıran imparatorlukların aleyhineydi. Milliyetçilik Akımının yukarıda dile getirilen tesiri ile bir çok ayaklanmalar oldu. Her millet,yaşadıkları topraklar üzerinde kendi geleceklerini tayin etmek için ayaklandılar. Bu ayaklanmalar sonucu yeni devletler kuruldu. Ayrıca Fransız İhtilali ile Eşitlik,Hürriyet Adalet,Bağımsızlık ve Milliyet gibi kavramlar ortaya çıktı. II-Sanayi İnkilabı Sanayi İnkılabı, basit aletlerden büyük makinelerin ve fabrikaların kurulması olayıdır li yıllarda ilk önce İngiltere de ortaya çıkan Sanayi İnkılâbı 19.yüzyılın ikinci yarısından sonra tüm Avrupa da etkili olmaya başladı. Sanayi İnkılâbı sonucunda, üretim arttı. Hammadde kaynağı ve ürünleri satacak Pazar bulma önemli bir sorun haline geldi. Aynı zaman da Sanayi İnkılabı Sömürgeciliğin büyümesine de neden oldu. Devletler ekonomik alanda birbirleriyle rekabete başladılar İngiltere geniş bir sömürge İmparatorluğu kurdu.ardından Fransa ve diğer Avrupa Devletleri de sömürgeler elde etme yarışına girdiler. Böylece devletlerarası sömürgecilik yarışı başladı. (Sömürgecilik: Bir devletin, kendi sınırları dışındaki topraklarda egemenlik kurması, o toprakların yeraltı ve yer üstü kaynaklarına sahip olarak ekonomik ve siyasi çıkarlar elde etmesidir.) Bu yarışta başlangıçta Almanya ve İtalya, siyasi birliklerini tamamlayamadıklarından, İngiltere nin başlatmış olduğu Sanayi İnkilabı na ayak uyduramadılar. (Siyasi Birlik: Devlet-Halk Bütünleşmesi) yıllarında Almanya ve İtalya nın siyasi birliklerini tamamlamaları ile birlikte Sanayi İnkilabı içinde kendileri de yer almaya başladılar. Bu durum,devletler arasındaki çıkar çatışmaları ile birlikte bloklaşmaya neden oldu.tüm bu olanlar,birinci Dünya Savaşının başlamasına neden oldu. B.BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU: I-Tanzimat ve Islahat Fermanları Birinci ve İkinci Meşrutiyet Dönemleri Osmanlı Devleti kuruluşundan itibaren hızla büyüyerek bir dünya devleti haline geldi fakat bu durumu sonuna kadar koruyamadı. 18.yüzyıldan itibaren gerilemeye başladı. 19.yüzyıldan itibaren de topraklarının büyük bir bölümünü kaybetti. Özellikle Fransız İhtilali sonucunda dünyaya yayılan Milliyetçilik Akımı en çok Osmanlı Devleti ni etkiledi. (Osmanlı ile birlikte, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve bunun gibi tüm imparatorluklar bu olaydan etkilenmiştir.) Özellikle Balkanlarda birçok devlet Osmanlı Devleti nden ayrılmak için isyan ettiler.osmanlıya karşı Milliyetçilik Akımının etkisiyle ilk isyan eden millet Sırplar ; ilk bağımsızlıklarına kavuşan millet ise Yunanlılar dır. Osmanlı devlet adamları bu kötü gidişatı engellemek için özellikle 1800 li yıllardan itibaren Batılı Islahatlar yaptılar. II. Mahmut köklü ve kalıcı yenilikler yapılmadan devletin güçlenemeyeceğine inanmıştı. Bu amaçla tüm devlet kademelerinde Avrupa-i Tarzda yenilikler yaptı. II.Mahmut döneminde yapılan bu yenilikler Tanzimat ve Islahat Fermanlarıyla da desteklendi yılında yayınlanan Tanzimat fermanıyla hukuk,yönetim, maliye, eğitim alanlarında yenilikler yapıldı yılında yayınlanan Islahat Fermanı yla da azınlıklara geniş haklar verildi. Osmanlı devlet adamları,yapılan bu tüm yeniliklerle Avrupa nın baskısının azaltılabileceği ve buna bağlı olarak devletin bu kötü gidişatının durdurulabileceğini düşündüler. Bu amaçla,yeniliklere daha sonra da devam edilmiş olup, II. Abdülhamit zamanında(1876) I.Meşrutiyet ilan edildi. Kanun-i Esasi hazırlandı.osmanlı Mebusan Meclisi toplandı. Fakat Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) nedeniyle I.Meşrutiyete son verildi. İttihat ve Terakki Cemiyetinin çalışmalarıyla 1908 yılında II. Meşrutiyet ilan edildi. Mebusan Meclisi ikinci kez toplandı. II. Meşrutiyet in ilanı sırasındaki karışıklıktan Avrupalı Devletler istifade ettiler. Avusturya Bosna Hersek i, Yunanistan Girit i işgal etti. Henüz Osmanlı Devleti nden kopmamış olan Bulgaristan da bağımsızlığını ilan etti. Trablusgarb Savaşı-1911 İtalya siyasi birliğini geç kurduğu için( ) sömürgeciliğe geç başlamıştı. Osmanlı Devletinin Kuzey Afrika daki toprakları İngiltere(Mısır)ve Fransa (Cezayir,Tunus)tarafından işgal edilmişti. İtalya da Osmanlı Devletinin Kuzey Afrika daki son toprağı olan Trablusgarp ve Bingazi ye (Bugünkü Libya) göz dikti. Çünkü Osmanlı Devleti iyice zayıflamıştı ve buraları hem karadan,hem de deniz gücü olarak savunabilecek gücü yoktu. İtalya,1911 yılında; Avrupa Devletlerinin de onayını alıp Osmanlı Devletine bir nota vererek, buraların kendine ait olduğunu bildirdi.osmanlı Devleti de böyle bir durumun kabul edilmeyeceğini İtalya ya bildirmesi sonrasında,italyanlar, Trablusgarp ve Bingazi ye (Bugün kü Libya) asker çıkardılar. Osmanlı Devleti Trablusgarp a karadan ve denizden yardım gönderemedi.bunun üzerine bazı gönüllü Subaylar (Mustafa Kemal,Enver Paşa ) Trablusgarp a giderek yerli halkı İtalyanlara karşı teşkilatlandırdılar. Derne,Tobruk ta İtalyanlara karşı başarılı savaşlar yapıldı. Bu arada İtalya Osmanlı Devletini barışa zorlamak amacıyla on iki adayı da işgal etti. Bu durum devam ederken Balkan Savaşı patlak verdi. İki farklı bölgede düşmana karşı savaşamayacağını anlayan Osmanlı Devleti İtalyanlarla Uşi Antlaşmasını imzalamak zorunda kaldı.(1912) Bu anlaşmaya göre; 7

8 ** Trablusgarp ve Bingazi İtalya ya bırakıldı ** On iki Ada geçici olarak İtalya ya bırakıldı. Uşi Antlaşmasının Önemi: Bu anlaşmayla Osmanlıların Kuzey Afrika daki son toprakları da elden çıktı. Ayrıca Trablusgarp Savaşından cesaret alan Balkan Devletleri Osmanlı Devletine karşı savaş açtılar. BALKAN SAVAŞLARI Yunanistan, Sırbistan, Karadağ ve Bulgaristan Osmanlı Devletinin Balkanlarda varlığına son vermek amacıyla aralarında anlaştılar. Osmanlı Devletinin Trablusgarp ile uğraşmasından faydalanan Balkan Devletleri, Osmanlı Devletine karşı saldırıya geçtiler. Karadağ ın Osmanlı Devletine saldırması üzerine Balkan Savaşları başladı.(1912) Balkan Savaşlarının Nedenleri: Rusya nın Balkan Devletlerini Osmanlı Devletine karşı kışkırtması.(rusya nın Panislavizm Politikası nın Sonucu) Osmanlı Devletinin Trablusgarp Savaşı ile uğraşması. Milliyetçilik Hareketleri I.BALKAN SAVAŞI: Yunanistan, Sırbistan, Bulgaristan, Karadağ kendi aralarında anlaşarak Osmanlı Devletine çeşitli yönlerden saldırıya geçtiler.makedonya, Sırplar ve Karadağlılar tarafından işgal edildi.bulgaristan Batı Trakya yı tamamen işgal ederek Edirne ve Kırklareli ye kadar ilerlediler. Bulgar orduları Çatalca önlerine kadar geldiler. Yunanlılar tüm Ege adalarını işgal etti. Savaş devam ederken Arnavutluk da bağımsızlığını ilan etti.(osmanlı Devletinden ayrılan en son Balkan Devletidir.) Bu kötü durum karşısında Osmanlı Devleti barış istemek zorunda kaldı. Avrupalı Devletlerin arabuluculuğuyla Londra Anlaşması İmzalandı.(1912) Bu anlaşmaya göre; Osmanlı Devleti Midye-Enez çizgisinin batısında kalan tüm topraklarını kaybetti. Edirne ve Kırklareli elimizden çıktı. Arnavutluk bağımsız oldu Ege adaları elimizden çıktı II. BALKAN SAVAŞI: Birinci Balkan Savaşı sonrasında Osmanlı Devletinin kaybettiği toprakları Balkan Devletleri kendi aralarında paylaşamadı.en büyük payı Bulgaristan ın aldığını iddia eden diğer Balkan Devletleri Bulgaristan a savaş açtılar. Bu savaşa Romanya da katıldı. Yunanistan, Romanya, Sırbistan,Karadağ Bulgaristan la savaşırken Osmanlı Devleti de durumdan yararlandı.daha önce kaybettiği Edirne ve Kırklareli mi geri aldı. Avrupalı Devletlerin araya girmesiyle Bükreş Anlaşması imzalandı. Bu anlaşmaya Balkanlarda sınırları kalmadığı için Osmanlı Devleti katılmadı.osmanlı Devleti Bulgaristan la İstanbul Anlaşmasını (1913) imzaladı. Bu anlaşmaya göre; Meriç Nehri her iki ülke arasında sınır kabul edildi.(edirne Osmanlı Devletine kaldı.) Batı Trakya Bulgaristan a bırakıldı. Yunanistan la da Atina Anlaşması(1913) imzalandı. Bu anlaşmaya göre; Bozcaada ve Gökçeada dışındaki tüm Ege adaları Yunanistan a verildi. Selanik ve Girit adası da Yunanistan a bırakıldı. BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ( ) Savaşın Nedenleri: Genel sebepler Sömürgecilik Yarışı ve devlet çıkarları üzerine kurulu Ekonomik Rekabet. Hammadde ve Pazar Arayışı. Milliyetçilik Akımı. Silahlanma Özel sebepler Almanya ve İngiltere arasındaki Ekonomik Rekabet / Çekişme. İttifak ve İtilaf Devletlerinin oluşması / Bloklaşmalar İtalya nın siyasi irliğini yeni tamamlamış olması ve hammadde arayışı Almanya Fransa arasındaki Alsas Loren sorunu Avusturya ve Rusya nın Balkanlardaki çıkar çatışmaları. Avusturya-Macaristan veliahdının Sırplar tarafından öldürülmesi. / Bu sebep,birinci Dünya Savaşı nın kıvılcımını başlatan sebeptir. Devletler arasındaki çıkar çatışmaları İttifak ve İtilaf Gruplarının doğmasına neden oldu. Üçlü İtilaf Devletleri(Anlaşma) İngiltere Fransa Rusya Savaş başladıktan sonra İtalya Yunanistan Romanya Portekiz Brezilya A.B.D Japonya Üçlü İttifak Devletleri(Birleşme) Almanya ---- İtalya-----Avusturya/Macaristan Savaş başladıktan sonra İtalya ( Savaşmadan İtilaf tarafına geçti) Osmanlı Bulgaristan (İtilaf tarafında iken Çanakkale Savaşından sonra İttifak tarafına geçti) Savaşın Başlaması: Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahdı Saraybosna yı ziyarete gelmişti. Burada Sırplı bir öğrenci tarafından 28 Haziran 1914 yılında öldürüldü. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, bu suikastı bahane ederek Sırbistan a savaş açtı. Rusya Sırbistan ın yanında yer aldı. Fransızlar Rusya yı destekledi. Almanya da Avusturya-Macaristan imparatorluğu ile aynı grupta olduğundan Avusturya nın yanında savaşa katıldı. Böylece savaş kısa zamanda Avrupa ya ve tüm dünyaya yayıldı. Savaşın ilk yıllarında Almanya nın içinde bulunduğu grup, birçok cephede başarı kazandı. 8

9 Osmanlı Devletinin Savaşa Katılması: Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesini istemeyen İtilaf Devletleri bu nedenle Osmanlı Devleti'ne kapitülasyonları kaldırmayı ve ekonomik alanda yardım etmeyi vaadettiler. Ancak Almanya, Osmanlı Devleti'nin kendi yanında savaşa girmesini sağlamak amacıyla Osmanlı devlet adamları ile gizli görüşmelere başladı. Osmanlı Devleti savaşın başlamasıyla birlikte tarafsızlığını ilan etti. Trablusgarp ve Balkan Savaşlarından yenik çıkan Osmanlı Devleti yeni bir savaşa hazır değildi. Osmanlı Devleti'nin Savaşa Girmesinin Sebepleri Kaybettiği yerleri geri almak istemesi, İngiliz, Fransız ve Rus sömürgesi altında yaşayan Müslüman milletleri bağımsızlıklarına kavuşturmakistemesi, Siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemesi, İngiltere, Fransa ve Rusya'nın Osmanlı Devleti'ne karşı düşmanca politikalar izlemesidir Almanya'nın Osmanlı Devleti'ni kendi yanında savaşa katmak istemesinde; Osmanlının Jeopolitik konumundan yararlanarak yeni cepheler açtırmak ve kendi üzerindeki savaş yükünü azaltmak Osmanlı halifesinin gücünden yararlanarak İngilizlerin müslüman sömürgelerini ayaklandırmak Osmanlı yı Mısır a saldırtarak İngilizlerin sömürgelerine giden yolu kesmek Rusya'ya, Boğazlar yoluyla yardımda bulunulmasını engellemek istemesi etkili oldu Osmanlı Devleti'nin Almanya yanında savaşa katılmasında; Almanya nın savaşı kazanacağı inancı Osmanlı subaylarının Almanya'ya duydukları hayranlık Kaybettiği toprakların itilaf devletlerinde olması NOT: İngiliz ve Fransızlar Osmanlı Devletinin Almanya' nın yanında savaşa girmesini istemiyorlardı. Çünkü cephelerin genişlemesini istemiyorlardı. Bu yüzden Osmanlı Devletine savaşa girmemesi durumunda Kapitülasyonları kaldırmayı önerdiler. Osmanlı Devleti ise tek taraflı olarak kapitülasyonları kaldırdığını ilan etti. OSMANLI DEVLETİ'NİN SAVAŞA GİRİŞİ Akdeniz de bulunan iki Alman Savaş Gemisi(Goben-Breslaw) İngiliz donanmasının önünden kaçarak İstanbul a geldiler ve Osmanlı Devletine sığındılar.osmanlı Devleti bu iki gemiyi satın aldığını söyledi.daha sonra bu iki geminin isimlerini Yavuz ve Midilli olarak değiştirdi. Bu gemiler Enver Paşa nın talimatıyla Karadeniz e açılarak Rus limanlarını topa tuttu. Böylece Osmanlı Devleti de I.Dünya Savaşına katılmış oldu (03Ekim1914) Osmanlı Devleti nin Birinci Dünya Savaşı nda Savaştığı Cepheler KAFKASYA CEPHESİ / (ARALIK 1914) Osmanlı Devletinin I.Dünya Savaşına girmesinden sonra açtığı ilk cephedir. Enver Paşa tarafından Rusya'ya karşı açıldı. Amaç; ** Kafkasları ele geçirerek Orta Asya Türkleri ile bağlantı kurmak, **Hazar Denizi'nin doğusundan hareket ederek İngiltere denetimindeki Hindistan'a saldırmak, ** Kafkasya'daki petrol yataklarının kontrolünü ele geçirmek istenmesidir. Enver Paşa komutasındaki 150 bin kişilik Osmanlı ordusu Doğu Anadolu da Ruslara karşı saldırıya geçti. Osmanlı Ordusu daha düşmanla karşılaşmadan salgın hastalık, açlık, soğuk gibi afetler yüzünden Sarıkamış ta 90 bin askerimiz şehit oldu.(1914) Ruslar bahar aylarında saldırıya geçerek Doğu Anadolu bölgesini işgal ettiler. Mustafa Kemal Çanakkale savaşlarından sonra Muş ve Bitlis i düşman işgalinden kurtardı.(1916) 1917 yılında Rusya da çıkan Bolşevik (Kominizm) İhtilâli Rusların bu bölgeleri kendiliğinden terk etmelerine neden oldu.rusya Birest Litowsk Anlaşması yla I.Dünya Savaşından çekildi.(1918) 9 07

10 Bu anlaşmayla Rusya daha önce aldığı Kars,Ardahan, Batum u Osmanlı Devletine geri verdi. BİLGİ NOTU: Kafkas cephesinde Enver Paşa komutasındaki doksan bin asker Kars Sarıkamış ta donarak şehit olmuştur. Enver Paşa Almanya ile Osmanlı Devletinin savaşa girmesi için anlaşma imzalayan Osmanlı Harbiye Nazırıdır. ÇANAKKALE CEPHESİ / (1915) İngiltere ve Fransa müttefikleri olan Rusya ya gerekli askeri yardımı sağlamak için boğazlara hâkim olmak istiyordu. (Baltık Denizini Alman denizaltıları kapatmıştı.) Rusya ya yardım edilebilecek tek yol boğazlar kalmıştı. Aynı zamanda boğazların ele geçirilmesiyle İstanbul işgal edilecek, Osmanlı Devleti de savaş dışı kalacaktı. İtilaf Devletleri bu amaçlarla Çanakkale Cephesini açtılar. İngiliz ve Fransız gemileri Çanakkale Boğazına yığınak yaptılar.18 Mart 1915 te teknik bakımdan üstün olan İtilaf Devletleri Boğazı geçmek amacıyla hareket ettiler. Fakat Türk Ordu-sunun olağanüstü savunmasıyla karşılaştılar ve pek çok kayıplar vererek geri çekildiler Bunun üzerine İtilaf Devletleri karadan İstanbul a ulaşmak üzere Gelibolu ya asker çıkardılar.ingiliz ve Fransız sömürgelerinden de birçok asker getirdiler.tarihin en kanlı kara savaşları burada meydana geldi.türk Askeri Conkbayırı, Anafartalar, Arıburnu bölgelerinde Mustafa Kemal in önderliğinde başarılı savunma savaşları yaparak tarihe Çanakkale Geçilmez diye yazdırdı. Çanakkale Savaşının Sonuçları: Çanakkale Cephesinde yenilgiye uğrayan İtilaf Devletleri dünyada prestij kaybettiler. I.Dünya Savaşının uzamasına neden oldu. (Cephelerin çoğalmasıyla savaş geniş alanlara yayıldığı için, ister istemez savaşın süresi de uzamıştır.) İtilaf Devletlerinin yardımı Rusya ya ulaşmadığı için Rus ekonomisi iyice bozuldu. Rusya da çarlık rejimi yıkılarak yerine Bolşevik rejim kuruldu ve Ruslar I.Dünya Savaşından çekildi. Bulgaristan Almanya nın(ittifak Devletleri) yanında savaşa katıldı. Çanakkale Savaşları Milli Mücadele ruhunun başlangıcı oldu. Mustafa Kemal in milli mücadelede önder olmasında Çanakkale Savaşlarının büyük rolü vardır. Yarım milyon insan öldü. IRAK CEPHESİ ***Almanların isteği üzerine açılmıştır. İngiltere'nin, Türk kuvvetlerinin Hindistan'ı tehdit etmesini önlemek, Bölgedeki petrol yataklarını ele geçirmek, Rusya ile birleşip bölgedeki Türk kuvvetlerini etkisiz hale getirmek istemeleridir. Osmanlılar KUTÜ'L AMARE'de bazı başarılar elde ettilerse de daha sonra Musul'a çekilmek zorunda kaldılar. SURİYE-FİLİSTİN CEPHESİ Kanal harekatının bir devamı niteliğindedir. Süveyş Kanalı'ndan kuzeye doğru ilerleyen İngiltere'yi durdurmak için açıldı. Türk ordusunun başında Alman General Liman Van Sanders bulunuyordu. Alman generalin başarısız olması üzerine cepheye gönderilen Mustafa Kemal İngiliz kuvvetleri karşısında Türk askerlerini esir düşmekten kurtardı. HİCAZ VE YEMEN CEPHESİ İngilizler Arap Yarımadasını işgal etmek için Yemen e asker çıkardılar. Ayrıca Hicaz Emiri Şerif Hüseyin e çok miktarda para yardımı yaptılar. Türk ordusu İngiliz ve Araplara karşı mücadele ettiyse de başarılı olamadı. İngilizler Yemen i alarak Hicaz a tamamen hakim oldular. GALİÇYA, ROMANYA VE MAKEDONYA CEPHESİ Osmanlı Devleti bu cephelerde Ortaklarına (Bulgaristan, Avusturya-Macaristan) yardım etmek amacıyla savaştı. SAVAŞIN SONA ERMESİ 1917 yılında Rusya nın savaştan çekilmesi üzerine İttifak Devletleri İtilaf Devletlerine karşı üstünlük kurmuşlardı. Ancak bu durum uzun sürmedi. Almanya nın ABD Ticaret Gemisi / Denizaltı nı batırması sonrasında Amerika Birleşik Devletleri İtilaf Devletlerinin yanında savaşa girdi. Amerikan birlikleri o zamana kadar hiç savaşa katılmamıştı. Almanya güçlü, dinamik olan Amerikan orduları karşısında tutunamadı. İngiliz, Fransız ve ABD birliklerinden oluşan güçlü müttefik kuvvetleri Batı Cephesinde Almanya yı çökerttiler. Diğer cephelerde de Almanya nın başarısızlıkları artmaya başlamıştı. Böylece savaşın sonunda İttifak Devletleri savaşı kaybettiklerini belirterek (yenilerek) yenen devletlerle ateşkes anlaşmasını imzaladılar. ---I.DÜNYA SAVAŞININ SONUÇLARI--- Bazı İmparatorluklar yıkılarak yerine yeni devletler kuruldu.(polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Macaristan, Türkiye) Yeni rejimler (Yönetim Şekilleri) ortaya çıktı. (Kominizim, Faşizm, Nazizm.) Devletlerarasındaki güç dengeleri bozuldu. Milyonlarca insan öldü. Birçok şehirler yakılıp yıkıldı. Sürekli barış sağlamak ve anlaşmazlıkları çözmek için Cemiyet-i Akvam ( Milletler Cemiyeti ) kuruldu. Sorunların çözümü sağlanamadığı için II. Dünya Savaşının çıkmasına neden oldu. Sömürgecilik, Mandacılık haline dönüştü. İttifak devletleri yenildi. Tank, denizaltı ve uçaklar ilk defa kullanıldı. 10

11 ZORUNLU GÖÇ, NEDEN? * Ermeniler, 1876 tarihine kadar Osmanlı Devletine bağlılıklarını en uzun süre koruyan gayrimüslim toplum olma özelliğini taşıyordu. * 19.yy dan itibaren başta Rusya ve İngiltere nin kışkırtmaları ile isyana teşvik edilen Ermeniler, 1890 lı yıllardan itibaren örgütlenerek isyanlarçıkarmışlar, yaşadıkları bölgelerde Türk halkını katletmeye başlamışlar, I.Dünya Savaşında Kafkas Cephesinde Ruslarla birlikte Türk ordusuna karşı savaşmışlardır. * Ermenilerin bölge halkına zarar verici bu faaliyetleri son olarak Van da çıkan isyan üzerine 27 Mayıs 1915 te Sevk ve İskan Kanunu-Tehcir Kanunu- çıkarıldı. Tehcir Kanunu: Birinci Dünya Savaşında Ermenilerin Anadolu dan Suriye ve Irak ın kuzeyine göç ettirilmesini sağlayan göç kanunudur. * Bu kanun gereğince ordu ve bölge halkının güvenliği için bazı Ermeniler, ülkenin güvenli bölgeleri olan Suriye ve Irak ın kuzey vilayetlerine geçici olarak göç ettirilmiştir. * Osmanlı Devleti tehcir sırasında Ermenilerin zarar görmemesi için Ermenilerin iaşe ve güvenliğinin sağlanması, yerleşmeleri için kredi verilmesi gibi çok büyük harcamaları içeren önemli tedbirler almışsa da bazı Ermeniler, salgın hastalılar ya da hırsızlık saldırıları sonucu hayatlarını kaybetmişlerdir. *Ancak Osmanlı Devleti göç sırasında ihmali görülen yetkilileri cezalandırmayı ihmal etmemiştir.. Yalnız günümüzde Ermeniler bu dönemde 1,5 milyon Ermeni yi öldürdünüz diyerek haksız soykırım iddialarında bulunuyor. Bizim arşivlerimizi incelemek için herkese açtık gelin sizde arşivlerinizi açın soykırım iddiaları olmadığını tartışalım diyoruz yaklaşmıyorlar. İddiaların amacı Türkiye nin dünya kamuoyunda itibarını sarsmak ve daha bazı topraklarımızda hak iddia etmeleridir. KONU 2: BAĞIMSIZLIĞA GİDEN YOL 2 ders saati --GELDİKLERİ GİBİ GİDERLER-- WİLSON İLKELERİ (8 OCAK 1918) ABD Cumhurbaşkanı Woodrow Wilson, I.Dünya Savaşı sonrasında yapılacak barışın esaslarını yayınladığı on dört ilke ile burada açıklamış, Wilson ilkelerine göre; o Bütün milletler, kendi geleceğine kendisi karar verecektir. o I. Dünya Savaşı'nda yenen devletler, yenilenlerden savaş ve toprak tazminatı almayacaktır. o Dünya barışını tehdit eden silahlanmaya son verilecektir. o Devletlerarası barışı sağlamak için Milletler Cemiyeti kurulacaktır. İtilaf devletleri de ABD yi yanlarında tutmak istediklerinden dolayı bu ilkeleri kabul ettiklerini bildirmişlerdir. Wilson ilkeleri görünürde dünya barışını sağlamaya yöneliktir. Fakat sömürgeci devletler bu ilkeleri kendi lehlerine çevirmişlerdir. Bunun yanında Wilson ilkelerine uymayarak, kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmişler ve dünya barışını tehlikeye sokmuşlardır. Wilson İlkeleri içinde Osmanlı Devletini doğrudan ilgilendiren madde nedir? Osmanlı Devleti nin Türk olan bölgelerinin egemenliği tanınacak. Ancak, Türk olmayan bölgelere kendi kendilerini yönetme Hakkı tanınacak. Boğazlar bütün milletlerin gemilerine açık olacak. Bu durum uluslararası garanti altında olacak. OSMANLININ SAVAŞTAN ÇEKİLME NEDENLERİ Bulgaristan ın savaştan çıkması ile Almanya ile bağlantımızın kesilmesi Savaştığımız cephelerde yenik durumda olmamız Savaşa sokan İttihat ve Terakki yöneticilerinin ülkeyi terk etmesi Amerika nın yayınladığı Wilson İlkelerine güvenmemiz MONDROS ATEŞKES ANLAŞMASI ve SONRASI Ateşkes(Mütareke): Barış imzalanıncaya kadar silahların terki anlamına gelen, savaş durumuna geçici olarak son veren bir anlaşmadır.kesin durum barış anlaşmasının imzalanması ve hükümetler tarafından onaylanması ile belli olur ve anlaşma maddeleri yürürlüğe girer.ancak İtilaf Devletleri barış anlaşması imzalanmasını beklemeden ateşkesten hemen sonra Anadolu yu işgale başlayacaklardır.. Almanya nın I.Dünya Savaşı nda yenilgiye uğramasıyla ittifak Devletleri savaşı kaybetti. 30 Ekim 1918 de Limni Adası nın Mondros Limanı nda bir İngiliz savaş gemisinde İtilaf Devletleri adına İngiltere ile Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır. Osmanlı Devleti ni Bahriye Nazırı Rauf (Orbay) Paşa, İtilaf 11

12 Devletleri adına İngiltere yi Akdeniz filosu komutanı Amiral Calthorpe temsil etmiştir İtilaf Devletleri daha önceden Osmanlı Devletinin Topraklarını çok önceden kendi aralarında gizli anlaşmalarla paylaşmışlardı. Osmanlı Devleti heyeti bu plana itiraz etti ise de sonuçta bir şey değişmedi. Bunun sonucunda MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI İMZALANDI (30 EKİM 1918) Anlaşmanın Maddeleri: Çanakkale ve İstanbul Boğazı İtilaf Devletlerinin denetimine geçecek.(1) Osmanlı ordusu terhis edilecek, donanmasına ve silahlarına el konacak.(5) İtilaf Devletleri kendi güvenliklerini tehdit eden bir durum ortaya çıkarsa herhangi bir stratejik noktayı işgal edebilecekler. (7.Madde) İtilaf Devletleri bütün Osmanlı liman ve tersaneleri ile demiryollarından yararlanacak.(8) Toros tünelleri İtilaf Devletlerinin denetimine verilecek.(10) Bütün haberleşme ve ulaşım araç ve gereçleri İtilaf Devletlerine bırakılacak.(12) Doğuda yani vilayeti site de(altı ilde) (BESDEV) (Sivas, Erzurum,Van,Bitlis,Elazığ,Diyarbakır) karışıklık çıkarsa İtilaf Devletleri buraları işgal edecek (24.Madde) ANLAŞMANIN ÖNEMİ: Osmanlı devleti fiilen sona erdi. 24.Madde ile doğuda Vilayeti bir Ermeni Devleti kurulması düşünülmüştür. Anlaşmanın en önemli maddesi 7.Madde idi. İtilaf Devletleri bu maddeyle (Anadolu nun işgaline ortam) hazırladı. Osmanlı Devleti, boğazlar üzerindeki hakimiyetini kaybetmiştir. Anadolu toprakları işgale açık hale gelmiştir. Osmanlı ordusunun terhis edilmesi, ulaşım ve iletişim bölgelerin kaybedilmesi, donanmanın İtilaf devletlerinin elinde olması Osmanlı Devleti'ni savunmasız bırakmıştır. Mondros bir ateşkesten çok antlaşma niteliği taşımaktadır. Mondros'tan hemen sonra itilaf devletleri işgallere başladı.(ingiltere Musul'u işgal ederek ilk işgali gerçekleştirdi.) Bu işgallere karşı Türk halkının ilk tepkisi bölgesel direniş cemiyetleri etrafında toplanmak olmuştur. İşgallerin resmen başlaması Kurtuluş savaşının başlamasına neden oldu. ANLAŞMAYA BAĞLI OLARAK YAPILAN İŞGALLAR: İngiltere nin Mondros Ateşkes ine göre işgal ettiği yerler nerelerdir? Musul, İskenderun, Urfa, Antep, Maraş, Kars ve Batumu tamamen işgal etmiştir. İngiltere, işgal etmiş olduğu Urfa, Antep ve Maraş ı daha sonra Fransızlara bırakmıştır. Ayrıca İngiltere; Afyon, Eskişehir, İzmit, Samsun ve Merzifon. Musul, ilk işgal edilen bölgedir --Fransa nın Mondros a göre işgal ettiği yerler nerelerdir? Mersin, Dörtyol, Toros tünelleri, Adana çevresi ile İngiltere den devraldığı Urfa, Antep, Maraş bölgesini işgal etmiştir. Ayrıca, doğu Trakya daki tren istasyonları ile Afyon tren istasyonunu işgal etmiştir. İtalya nın Mondros a göre işgal ettiği yerler nerelerdir? Bodrum, Kuşadası, Marmaris, Fethiye, Konya, Burdur, Antalya ve çevresini işgal etmiştir. -İtilaf Devletleri Donanmaları Boğazlar *Antlaşmanın uygulamasında ortaya çıkan sorunlardan dolayı Ahmet İzzet Paşa hükümeti istifa edecektir. PARİS KONFERANSI (18 OCAK 1919) Konferansa hakim olan devletler; İngiltere, ABD, Fransa, Japonya ve İtalya dır. Amaçları: Avrupa nın sınırlarını yeniden gözden geçirmek Osmanlı topraklarının nasıl paylaşılacağına karar vermek Batı Anadolu ve Ege yi İtalya ya değil, daha güçsüz olan Yunanistan a vermek İtilaf Devletleri nin İttifak Devleri ile yapacakları kesin barış antlaşmalarının şartlarını görüşmek Bu konferansta barış görüşmelerinin yapılması beklenirken, Osmanlı Devleti'nin toprakları paylaşılmış, Batı Anadolu toprakları, Yunanistan'a bırakılmıştır. UYARI!!!! Batı Anadolu'nun İtalya yerine Yunanistan'a bırakılmasının nedeni, güçlü bir İtalya'nın Akdeniz'de varlığının İngiltere'nin sömürge yollarını tehdit edebileceği düşüncesidir. Güçlü bir İtalya yerine, güçsüz olan Yunanistan tercih edilmiştir. Sonuçları: Sömürgeciliğin yerini ilk kez manda fikri aldı. Osmanlı Devleti dışındaki devletlerle yapılacak barış antlaşmalarının şartları belirlendi. Milletler Cemiyeti ( Cemiyet-i Akvam ) kuruldu. Ermeni sorunu ilk kez uluslar arası bir konferansta görüşüldü. 12

13 İtilaf devletleri arasında ilk görüş ayrılıkları başladı Konferansta, görüşmelerden sonra barış şartları belirlenmiş ve yenilen devletlerle şu antlaşmalar yapılmıştır: Almanya ile...> VERSAY Avusturya ile...> SAİNT GERMEN (Sen Cermen) Macaristan ile...> TRİANON ( Triyanon) Bulgaristan ile...> NÖYYİ Osmanlı ile...> SEVR barış antlaşmaları imzalanmıştır. İZMİR İN İŞGALİ (15 MAYIS 1919) İzmir ve çevresi 1.Dünya Savaşı sırasında İtalya ya verilmişti. Fakat İngiltere Paris Barış Konferansı nda sahte belgelere dayanarak; ** Batı Anadolu nüfusunun çoğunluğunun Yunanlı olduğunu ** Türklerin Yunanlıları öldürmek üzere olduğunu ileri sürdü ve buranın Yunanistan a verilmesini sağladı. Buna sinirlenen İtalya konferansı terk etti. 15 Mayıs 1919 da Megola İdea yı (Büyük Ülkü / Amaç) gerçekleştirmek isteyen Yunanistan İzmir i işgal ederek binlerce Türkü öldürdü. İzmir işgaline Hasan Tahsin- (Gazeteci) (Beşer Gazetesi) ilk kurşunu attı. İşgalin Önemi: 1-Kuvayı Milliye ortaya çıkmaya başladı 2-Milli bilinç uyandı 3-Halkı Milli Mücadele için örgütlemek kolaylaştı 4-Mitingler düzenlendi 5-Reddi İlhak Cemiyeti kuruldu 6-Halk, işgalcilere güvenilemeyeceğini anladı. AMİRAL BRİSTOL RAPORU: İzmir in işgali dünya kamuoyunda büyük bir yankı ve kınamaya sebep olunca; olayın sorumlusu durumunda olan İtilaf devletleri kamuoyunu yatıştırmak ve İzmir bölgesindeki durumu öğrenebilmek için bölgeye Amiral Bristol önderliğinde bir rapor heyeti göndermişlerdir. Bristol Raporunun İçeriği: 1-Bölgedeki olayların sorumlusu Türkler değil; Rumlardır. 2-Bölgede Türkler çoğunluktadır. 3-Yunanlıların bölgeyi işgali ilhaka yöneliktir. Böl-genin güvenliğini sağlamaya yönelik değildir. 4-Bölgeden Yunanlılar çekilerek; bölgeye İtilaf devletlerinin güvenlik birlikleri yerleşmelidir. Bristol Raporunun Önemi: 1-Yunanlıların Paris Konferansına sahte rapor verdiği ortaya çıkmıştır. 2-Yunan işgalinin niteliği dünyaya duyurulmuştur. 3-İşgalin gereksiz ve haksız olduğu belirtilmiştir. 4-İlk defa uluslararası bir belge Türk Milli Mücadelesinin haklılığını göstermiştir. CEMİYETLER ZARARLI CEMİYETLER 1-AZINLIKLARIN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER: Ülkedeki Rum, Ermeni gibi azınlıkların kurduğu cemiyetlerdir. Bunlar itilaf Devletlerinden destek almışlardır. a-mavri Mira: İstanbul Rum Patrikhanesince kuruldu. Amacı; Çeşitli illerde çeteler kurmak ve Yunanistan lehine propaganda yapmaktır. (Büyük Yunan Devleti kurmak ve Bizans ı yeniden canlandırmak) b-pontus-rum Cemiyeti: Merzifon Amerikan Kolejinde kuruldu. Pontus adlı bir gazeteleri vardı. Amacı: Samsun ya da Trabzon merkez olmak üzere; İnebolu(Sinop) dan Batum a kadar bir Pontus Rum Devlet i kurmak. c- Etnik-i Eterya: Mavri Mira ve Rum Pontus cemiyeti ile ortak çalışmıştır. Rumların yaşadığı her yeri Yunanistan a katmak. d-hınçak(çan Sesi) ve Taşnak: Osmanlı Devleti nde yaşayan Ermenilerce kurulmuştur. Doğu Anadolu da Ermeni devleti kurmaya çalışmışlardır. e) Ermeni İntikam Alayları: Çukurova da bir Ermeni Devleti kurmak için örgütlenmişlerdir. f) Musevi Macabi Alyans Cemiyeti: Filistin de bir İsrail Devleti Kurmak amacıyla örgütlenmiştir. AZINLIKLARIN KURDUĞU CEMİYETLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1. Bulundukları yerdeki güvenliği bozarak 7. maddenin uygulanmasını sağlamak. 2. Türkleri göçe zorlayarak kendi nüfuslarını çoğaltmak. 3. Türk milli birliğini bozmak ve bağımsız devletler kurmak. 2-TÜRK VEYA MÜSLÜMANLARIN KURDUĞU CEMİYETLER (MİLLİ VARLIĞA DÜŞMAN CEMİYETLER) a) Kürt Teali Cemiyeti İstanbul da kuruldu. Amacı: Yabancı bir devletin himayesinde Doğu da Kürt Devleti kurmaktır. Önemli bey ve aşiretlerin milli mücadeleyi desteklemeleri üzerine etkisine yitirmiştir. b) Teali İslam Cemiyeti: İstanbul daki medrese hocalarınca (müderris) kuruldu. Hilafet ve saltanata bağlılığı savunmuş, milli mücadeleye karşı çıkmıştır. Kurtuluşu halifenin buyruğu altına girmekte görmüşlerdir. c) Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası İstanbul da kuruldu. Amacı: Padişah ve hilafete bağlı kalmayı sağlamaktı. Damat Ferit i destekliyordu. Meşrutiyet yanlısıydı. d) Hürriyet ve İtilaf 1911 yılında mecliste İttihat ve Terakki Partisine karşı bir tepki olarak kurulmuştur. Milli mücadeleye karşı çıkmıştır. e) İngiliz Muhipler Cemiyeti İstanbul da kuruldu. Amacı: Osmanlı Devleti ile İngiltere arasındaki dostluğu kuvvetlendirmek ve Osmanlı devletini İngiliz himayesine almaktır. f) Wilson İlkeleri Cemiyeti 13

14 İstanbul da, aydın, yazar ve gazetecilerce kurulmuştur. Osmanlı Devletinin kurtuluşunu ABD himayesine görmüşlerdir. TÜRK VEYA MÜSLÜMANLARIN KURDUĞU CEMİYETLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1. Saltanata ve hilafete bağlı görünmeleri 2. Milli mücadeleye karşı olmaları 3. İşgalci devletlerce desteklenmeleri ya da işbirliği yapmaları 4. Kurtuluşu yabancı himayesinde görmeleri YARARLI (MİLLİ) CEMİYETLER Başlangıçta Türk ün haklı davasını yayın yoluyla ve propagandayla savunmaya çalışmışlarsa da; işgalci devletlerin haksız tutumu ve İzmir in işgali bu tür mücadelenin yeterli olamayacağını göstermiş ve silahlı mücadeleye başlamışlardır. Her Cemiyet bir zararlı cemiyete karşı kurulmuştu ve sadece kendi bölgesini savunuyordu, aralarında koordinasyon yoktu. a) Trakya Paşaeli Müdafa-ı Hukuk Cemiyeti Edirne de kuruldu. İlk kurulan cemiyettir. Amacı mütarekeden sonra azınlıkların taşkınlıkları ve işgaller karşısında Trakya'da yaşayan Türklerin haklarını koruyup, direnişi sağlamak ve gerekirse silahla karşı koymaktı. Mavri Mira Cemiyetine karşı kurulmuştur. b) İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti 2 Aralık 1918'de kurulmuştur. Cemiyet İzmir'in Yunanlılara verilmesini engellemeye, İzmir'in Türklüğü hakkında propaganda yoluyla dünya kamuoyunu inandırmaya ve haklarını korumaya çalışmıştır. Mavri Mira Cemiyetine karşı kuruldular. c) İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti İzmir'de kurulan bu cemiyetin ilk adı "Müdafaa-i Vatan Heyeti" dir. İzmir'in işgalinden bir gün önce Redd-i İlhak Cemiyeti adını almıştır. Cemiyetin amacı; İzmir'in haksız olarak Yunanistan tarafından işgalini önlemek, İzmir ve çevresinin Türklere ait olduğunu dünyaya duyurmaktı. İzmir'in işgalinden sonra silahlı direnişe geçen Redd-i İlhak Cemiyeti'nin çalışmalarıyla Kuvay-ı Milliye birlikleri kuruldu. Ayrıca cemiyet Balıkesir ve Alaşehir Kongrelerinin toplanmasında etkili olmuştur. d) Şark Vilayetleri (Doğu Anadolu) Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Cemiyet ilk önce Doğu illerindeki Müslüman halkın haklarını korumak amacıyla İstanbul'da kuruldu. 10 Mart 1919'da "Erzurum Müdafaa-i Hukuk" şubesi açıldı. Erzurum Müdafaa-i Hukuk şubesi, Doğu Anadolu'nun Ermenistan'a verilmesini engellemek amacıyla hızla örgütlenmeye ve çevre illerle ilişki kurmaya başladı. Taşnak ve Hınçak Cemiyetine karşı kurulmuştur. Ayrıca cemiyet Ermenilerle mücadele etmek, Doğu illerinde Türklerin Ermenilere sayıca üstün olduğu kadar tarih, kültür ve uygarlık yönüyle de üstün olduğunu kanıtlamak için Fransızca Le Pays, Türkçe Hâdisât ve Albayrak gazetelerini çıkarmış, bu bölgeden göç edilmemesi, bilim, iktisat ve din alanlarında teşkilatların kurulması, bölgenin saldırılara karşı korunması, bölgenin haklarının savunulması gibi kararlar almıştır. e) Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti Trabzon ve yöresine yönelik Rum Pontus Devleti'nin kurulmasını engellemek ve Ermeni iddialarına karşı bölge halkının haklarını savunmak amacıyla Trabzon'da kuruldu. Pontus Rum ve Etnik-i Eterya Cem. karşı kurulmuştur f) Kilikyalılar Cemiyeti Fransız ve Ermenilerin Adana ve çevresindeki emellerine ve işgallerine karşı 21 Aralık 1918'de Ali Fuat Paşa'nın girişimleriyle İstanbul'da kuruldu. Cemiyet, Adana'nın Fransız işgaline karşı savunulmasında etkili olmuştur. Ermeni İntikam Alayları ve Hınçak ve Taşnak Cem. Karşı kurulmuştur. g) Milli Kongre Cemiyeti II. Meşrutiyet döneminde Türkçülük fikrini ve Türk milliyetçiliği hareketini Milli Eğitim vasıtalarıyla yaymak amacıyla kurulan "Milli Talim ve Terbiye Cemiyeti"üyeleri tarafından 29 Kasım 1918'de İstanbul'da kuruldu. Partiler üstü bir cemiyet olarak kurulan Milli Kongre Cemiyeti'nin amacı; Türkler hakkında dünyada yapılmış ve yapılmakta olan propagandalara yayın yoluyla karşı koymak ve Türk milletinin haklarını, tarihi vazifelerini, medeni vasıflarını belirtmekti yılında Milli Kongre Türkler hakkında tanınmış yazarların sözlerini, dünya kamuoyunda Türklerin durumu ve Ermenilerin Müslümanlara yaptıkları zulümler hakkında vesikalar ve Fransızca eserler yayımlayarak etkili olmuştur. MİLLİ CEMİYETLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1. Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra ( İzmir in işgal edilmesiyle) kuruldular. 2. Düşman işgalini önlemek ve Türk milletinin bağımsız yaşamasını sağlamayı amaç edinmişlerdir. 3. Önceleri yayın yoluyla mücadeleyi, sonraları silahlı mücadeleyi benimsemişlerdir. 4. Türk halkını teşkilatlandırmak için bölgelerinde kongreler toplamışlardır. 5. Ortaya çıkmalarında Türk milliyetçiliği vardır; milli mücadelenin temelini atmışlardır. 6. Sivas Kongresinde birleştirilerek Anadolu ve Rumeli Müdafa-ı Hukuk adını almışlardır (Daha sonra Halk Fırkası adıyla partiye dönüşmüştür.) KUVAYİ MİLLİYE Mondros Ateskes Antlaşması nın imzalanmasından sonra başlayan düşman işgaline karşı, İstanbul hükümetinin sessiz kalması üzerine, halkın vatanını korumak üzere işgalci güçlere başlattığı silahlı direniş hareketine verilen addır. Osmanlı Devleti ne bağlı olmayan bu kuvvetler Türk milletine dayanan ve onun adına faaliyet gösteren bir direniş hareketidir. Kuvayi Milliye nin Özellikleri Bölgesel amaçlıdır. Kendi bölgelerini korumak amacıyla kurulmuştur. Disiplinli ve düzenli birlikler değillerdir. İşgallere karşı vatanı korumak amacıyla kurulan birliklerdir. Milliyetçilik duygusu hâkimdir. Askerlik bilgi ve teknik bakımından eksik birliklerdir. Belli bir merkeze bağlı değildirler. Düzenli ordunun temelini oluşturmuşlardır. Düzenli ordu kuruluncaya kadar düşmanı oyalamışlar, TBMM'ye karşı çıkan ayaklanmaları başarıyla bastırmışlardır 14

15 KUVAYİ MİLLİYE'DE İLK SİLAHLI DİRENİŞ OLAYI Kuvayi Milliye nin işgallere karşı ilk direnişi 19 Aralık 1918 tarihinde Hatay-Dörtyol'da Fransızlara karşı olmuştur. İkinci direniş ise İzmir'in işgalinden sonra Batı Anadolu'da Yunanlılara karşı olmuştur. Düzenli ordunun kurulmasıyla birlikte Kuvayi milliye kaldırılmıştır. Kuvayi Milliye nin kaldırılma nedenleri Belli bir otoriteye bağlı olmayışları Askeri teknik ve bilgi bakımından eksik oluşları İhtiyaçlarını karşılamak için halka baskı yapmaları Düzenli orduya sahip olan Yunanlılara karşı tam olarak başarı sağlayamamaları. Kuvayi Milliye'nin sağladığı faydalar ve özellikleri 1) Milli Mücadele nin ilk silahlı direniş gücü olmuşlardır. 2) Mondros Ateşkes Anlaşması ndan sonra Anadolu nun işgali üzerine başlayan bölgesel hareketlerdir. 3) Kuva-ı Milliye birlikleri arasında ilişki az olup, kendi bölgelerini kurtarmaya çalışmışlardır. Tek bir merkeze bağlı değillerdir. 4) Mondros Ateşkes Antlaşması ile terhis edilen askerler de bu harekete katılmışlardır. 5) Düşmanın ilerlemesi yavaşlatmıştır. Yunan ordularının Anadolu da rahatça ilerlemelerini engellemişlerdir. 6) Türk köylerini Rum ve Ermeni çetelerinin saldırılarına karşı korumuşlardır. 7) Halka moral vermiş ve ulusal bilincin gelişmesine katkı sağlamıştır. 8) Düzenli ordu kuruluncaya kadar halkı korumuştur. 9) TBMM'ye karşı başlayan iç ayaklanmaların 10) bastırılmasında çok önemli fayda sağlamıştır. 11) Kurtuluş Savaşı'nın örgütlenmesi için zaman kazandırmıştır. 12) Kuvayı Milliye, düzenli ordular kuruluncaya kadar TBMM'ye zaman kazandırmış ve ülkede TBMM'nin hâkim ve tek güç haline gelmesine ortam hazırlamıştır. 13) Kuva-ı Milliye daha sonra kaldırılarak Düzenli Ordu kurulmuştur (8 Ekim 1920) 3. KONU :.VE MİLLİ MÜCADELE BAŞLIYOR M. KEMAL İN SAMSUN A ÇIKIŞI ve MİLLİ BİLİNCİN UYANDIRILMASI M.Kemal'in Mondros Antlaşması'nın hükümlerine karşı çıkması üzerine İstanbul Hükümeti, Suriye-Filistin de Yıldırım Orduları Komutanlığı'nı kaldırarak M.Kemal'i İstanbul'a çağırmıştır. M.Kemal, İstanbul'da işgalci devletlerin donanmasını görünce, 'Geldikleri gibi giderler', diyerek, kurtuluşa olan inancını belirtmiştir. M.Kemal, Ahmet İzzet Paşa'nın Kabinesi'nde Harbiye Nazırı (Savunma Bakanı) olmak için gayret gösterdiyse de bunda başarılı olamamıştır. Arkadaşı Fethi Okyar ile beraber Minber(Kürsü) adlı bir gazete çıkararak kamuoyunu aydınlatmak ve halk üzerinde yönlendirici bir etkide bulunmayı amaçlamıştır M.Kemal İstanbul'da yapılabilecek bir şey olmayınca Anadolu'ya geçmenin yollarını aramıştır. 13 Kasım 1918 tarihinde İstanbul a gelen Mustafa Kemal, İstanbul dan Samsun a gitmek için ayrıldığı 16 Mayıs 1919 tarihine kadar geçen yaklaşık 7 ay boyunca ülkenin çerisinde bulunduğu durumdan çıkış yolları üzerinde durdu. Mustafa Kemal'in Samsun'a Çıkışı Samsun ve çevresinde Pontus Rum çeteleri Türklere saldırmıştır. İngilizler Avrupa kamuoyunu yanıltarak, saldırıların Türkler tarafından gerçekleştirildiğini bildirmiştir. İngiltere, Samsun ve çevresinin silahsızlandırılmasını, yoksa bu bölgeyi işgal edeceğini söylemiştir. İngilizlerin baskıları sonucu Damat Ferit Paşa sadrazam olmuştur. M.Kemal Padişah iradesiyle 9.Ordu Müfettişliği'ne atanmıştır (30 Nisan 1919). M.Kemal, sivil yöneticilere de emir verme yetkisini istemiş ve bu yetkiyi almıştır. M.Kemal 16 Mayıs 1919'da yanındaki 17 kişi ile birlikte Samsun'a deniz yoluyla hareket etmiş ve 19 Mayıs 1919'da Samsun'a ulaşmıştır. M.Kemal'in 9.Ordu Müfettişliği'ne Atanmasını Sağlayan Etkenler M.Kemal'in İttihat ve Terakki karşıtı olması. Padişah Vahdettin in veliahtlık döneminden itibaren M.Kemal'i yakından tanıyor olması. M.Kemal'in daha önceki başarıları. M.Kemal'in Samsun'daki Görevleri Bölgede güvenliğin sağlanması. Mondros Ateşkes Antlaşmasının hükümlerinin uygulanmasını sağlamak Bölgedeki silah ve cephanenin toplanması. Halka silah dağıtan kuruluşların ortadan kaldırılması. 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun a 9. Ordu müfettişi olarak çıkan Mustafa Kemal in resmi görevi Samsun ve çevresinde güvenliği bozan olayları incelemekti. 25 Mayıs 1919 a kadar Samsun da kalan Mustafa Kemal bölgede yaptığı incelemeler ve değerlendirmeler sonucunda bir rapor hazırlayarak İstanbul a gönderdi. ( 22 Mayıs 1919) 15

16 Bu raporda;( Samsun Raporu) Bölgedeki karışıklıkların sebebi Rumlardır. Eğer Rumlar siyasi emellerinden vazgeçerlerse bölgede huzur ve asayiş kendiliğinden sağlanır. Türklüğün yabancı mandası ve kontrolüne tahammülü yoktur. İzmir'in Yunanlılar tarafından işgali haksızdır, işgal geçicidir. Türk Milleti milli hakimiyet ve Milli bağımsızlık arzusundadır. NOT: Bu raporla Mustafa Kemal, ilk kez resmi görevine ters düşmüştür. --Milli Mücadele döneminde yayınlanan ilk ulusal genelge; HAVZA GENELGESİ (28-29 MAYIS 1919) Amaç; **Türk halkında milli bilinci uyandırmak. **izmir in işgali ve İşgallere karşı Türk halkını harekete geçirmek. ****M.Kemal Havza'da hazırladığı bir genelgeyi ülkenin askeri ve mülki amirlerine bildirmek için telgraflar çekmiştir. Genelgenin içeriği şunlardır: 1. Büyük ve heyecanlı mitingler düzenlenecek ve işgaller protesto edilecek. 2. İstanbul Hükümeti'ne protesto telgrafları çekilecek. 3. Büyük devletlerin temsilcilerine uyarı mektupları ve telgrafları çekilecek. 4. Mitinglerde Hıristiyan halka zarar verilmeyecek. Not: Mustafa Kemal Paşa bu madde ile itilaf Devletleri ni işgal bahanesi yaratılmamasını istemiştir. --Havza Genelgesinin önemi Genelgeden sonra yurdun değişik yerlerinde düzenlenen mitingler, Havza Genelgesi'nin halk üzerindeki etkisini göstermektedir. Mustafa Kemal Paşa Türk halkını Milli mücadele fikri etrafında birleştirmeye başlamıştır. Havza Bildirisine Tepkiler: 1- Mustafa Kemal in bu çalışmaları İtilaf Devletlerinin tepkisine neden olmuştur. İtilaf Devletleri 67 Türk aydınını tutuklayıp Malta ya sürgüne gönderdiler. 2- İstanbul Hükümeti 8 Haziran da Mustafa Kemal i geri çağırdı. Fakat Mustafa Kemal bu emre uymamıştır. 3.M. Kemal ise kömür ve benzin yokluğun nedeniyle gecikeceğini ileri sürerek bir oyalama taktiği uygulamıştır. Tarihteki Önemi Havza Genelgesi Mustafa Kemal in Samsun a çıktıktan sonra işgallere karşı ilk resmi tepkisidir. AMASYA GENELGESİ (TAMİMİ)( 22 Haziran 1919) Amasya Genelgesi, Mustafa Kemal tarafından hazırlanmıştır. Havza da çalışmalarını tamamlayan Mustafa Kemal 12 Haziran da Amasya ya geçti. Bir genelge hazırladı TAMİM NEDİR: İdarenin üst kademelerinden, kendilerine bağlı teşkilata ve bütün memurlara verilen yazılı talimattır. yeni adı genelgedir. Genelgeyi hangi komutanlar imzaladı? Rauf Orbay, Refet Bele, Ali Fuat Cebesoy, Kazım Karabekir, Konya da bulunan Ordu müfettişi Mersinli Cemal Paşa nın da onayı alındıktan sonra tüm asker ve sivil makamlara gönderildi. Mustafa Kemal, genelgeyi neden diğer komutanlara da imzalattı? 1. Genelgenin kişisellikten çıkarak halkın gözündeki önemini artırmak 2. İstanbul basınının kendisi aleyhindeki propagandasını kırmak için halkın güvenini kazanmış olan komutanlara imzalattı. Genelgenin amacı; işgallere karşı Anadolu da başlayan direniş hareketini (Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerini ) tek merkezden yönetmek, bunu sağlamak için de ulusal bir kongrenin toplanmasını sağlamaktır Amasya Genelgesi nin Maddeleri 1. Vatanın bütünlüğü, milletin istiklâli tehlikededir. - gerekçe Yorum: Milli mücadelenin gerekçesi belirtilmiştir. 2. İstanbul Hükümeti, üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir. Bu hal, milletimizi âdeta yok olmuş göstermektedir. -gerekçe Yorum: Kendisini Samsuna gönderen İstanbul Hükümetine karşı gelen Mustafa Kemal Paşa böylece yetki ve görevlerini aşmış bunun sonucunda İstanbul a geri çağırılmıştır. 3. Milletin istiklâlini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.-- Amaç ve yöntem Yorum: Genelgenin en önemli ve kapsamlı maddesi bu maddedir. Kurtuluş savaşının yöntemi ve amacı belirtilmiştir. Milli Mücadelenin millete danışılarak yani demokratik bir yöntemle gerçekleştirileceği ifade edilmiştir. Milli mücadelenin amacının milletin iradesine dayanan bir yönetim kurmak olduğu belirtilmiştir. Yönetim şeklinin değiştirileceği dolaylı olarak belirtilmiş üstü kapalı bir şekilde cumhuriyet yönetimine işaret edilmiştir. 4. Milletin içinde bulunduğu bu duruma göre harekete geçmek ve haklarını yüksek sesle cihana işittirmek için her türlü tesir ve denetimden uzak milli bir heyetin varlığı zaruridir. temsil kurulu Yorum: Bu maddenin sonucu İlk kez Erzurum Kongresinde Temsil Heyeti adıyla bölgesel bir kurul oluşturulmuştur. Bu kurul Sivas Kongresinde tüm yurdu temsil eder hale getirilmiştir. 5. Anadolu'nun her bakımdan emniyetli yeri olan Sivas'ta bir kongre toplanacaktır. Yorum: Yurt çapındaki bölgesel direniş çalışmalarının tek bir merkezde toplanması amaçlanmıştır. 6. Bunun için her ilden milletin güvenini kazanmış üç temsilcinin mümkün olduğu kadar çabuk yetişmek üzere 16

17 yola çıkarılması gerekmektedir. Bu temsilciler, Müdafaa-i Hukuk, Redd-i İlhak cemiyetleri ve belediyeler tarafından seçilecektir. Yorum: Alınacak kararların kişisel olmaktan uzak milli kararlar olması amaçlanmıştır. Delegelerin Milli mücadele yanlısı ve halkın güvenini kazanmış kişiler olmaları sağlanmaya çalışılmıştır. 7. Her ihtimale karşı, bu meselenin bir milli sır halinde tutulması ve temsilcilerin, lüzum görülen yerlerde, seyahatlerini kendilerini tanıtmadan yapmaları lazımdır. Yorum: Genelge kararlarının uygulanmasının İstanbul Hükümeti ve İtilaf devletleri tarafından engelleneceği hatırlatılmıştır. Sivas Kongresinin toplanmasının engellenebileceği belirtilmiştir. 8. Doğu illeri için, 10 Temmuz'da Erzurum'da bir kongre toplanacaktır. Bu tarihe kadar diğer illerin temsilcileri de Sivas'a gelebilirlerse; Erzurum Kongresi'nin üyeleri, Sivas genel kongresine katılmak üzere hareket edecektir. 9. Mevcut askeri ve milli örgütler kesinlikle dağıtılmayacak, komuta bırakılmayacak ve başkalarına teslim edilmeyecektir. Yorum: Gerektiğinde silahlı bir mücadelenin yapılacağı ifade edilmiştir. Mondros Ateşkes Antlaşmasına karşı çıkılmıştır. Amasya Genelgesi nin Önemi: 1- Amasya Genelgesi Milli Mücadelenin programını teşkil etmektedir. 2- Milletin bağımsızlığını kurtarmak ifadesi ile Kurtuluş Savaşı nın Amacı ; Milletin bağımsızlığını yine Millet kurtaracaktır, ifadesi ile de Kurtuluş Savaşı nın Yöntemi açıklanmıştır 3- İstanbul Hükümeti ilk kez yok sayılmıştır (ilk tepki) (3. madde) 4- İlk kez milli egemenliğe dayalı bir yönetimden bahsedilmiştir. (3.madde) 5- Türk İnkılâbı nın İhtilal Safhası başlamıştır. daha sonra toplanan bütün kongrelerin ve oluşturulan teşkilatların temeli bu genelgeye dayanmıştır. İstanbul hükümeti ne karşı açıkça cephe alınmasına rağmen saltanata açıkça karşı çıkılmamıştır. Tarihteki Önemi Amasya Genelgesi İtilaf Devletleri ve İstanbul Hükümeti ne bir uyan niteliği taşıdığından aynı zamanda bir ihtilal Beyannamesi dir. Mustafa Kemal genelgeyi gönderdiği İstanbul daki bazı kişilere yazdığı özel mektupta Artık İstanbul Anadolu ya hakim değil, tabi olmak zorundadır ifadesini kullanmıştır Mustafa Kemal Paşa Amasya dan Sivas a oradan da Erzurum a gitti. ( 3 Temmuz ) Amasya Genelgesi ne Tepkiler İstanbul Hükümeti genelge maddelerinin yasa dışı olduğunu ilan etmiş ve uygulayacak olanların tutuklanacağını açıklamıştır. Mustafa Kemal Paşa İstanbul Hükümetinin İstanbul a gelmesini istemesine rağmen bu emri yerine getirmediği için müfettişlik görevinden alınmış hakkında tutuklama kararı çıkarılmıştır. Böyle bir ortamda Tokat üzerinden Erzurum a hareket eden Mustafa kemal Paşa Erzurum da İstanbul ile haberleşmesini bir süre daha sürdürmüş ancak bunun bir fayda sağlamayacağını görünce 7-8 Temmuz 1919 gecesi çok sevdiği askerlik görevinden de istifa etmiştir. Bu karardan sonra Mustafa kemal Paşanın İstanbul Hükümetine resmi açıdan bağlılığı ve emirleri uygulama zorunluluğu kalmamıştır. Bu olaydan itibaren Mustafa kemal Paşa artık sivil bir kişi olarak ulusal direnişi teşkilatlandırmaya çalışacaktır. Sivil olarak gerçekleştirdiği ilk çalışma Erzurum Kongresinin başkanlığını yürütmek olmuştur. --Milli mücadelenin gerekçesi, yöntemi ve amacı ilk kez nerede belirtilmiştir? Amasya Genelgesinde ERZURUM KONGRESİ ( 23 Temmuz - 7 Ağustos) M.Kemal Askerlikten istifa etmesine rağmen Anadolu daki askeri birlikler hala emirlerini dinliyor gereğini yapıyorlardı. Hiçbir yetkisi kalmayan M.Kemal'e Kazım Karabekir, Kolordusu ile emrinde olduğunu bildirmiştir. Toplanma Sebebi: Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti nin ve Trabzon Muhafaza-i hukuk-u Milliye Cemiyetinin girişimleriyle Doğu Anadolu daki Ermeni ve Karadeniz Bölgesindeki Rum tehlikesine karşı alınacak tedbirleri görüşmek için toplanmıştır. 23 Temmuz da toplanan Erzurum Kongresine 56 kadar temsilci katılmış ve Mustafa Kemal kongre başkanlığına seçilmiştir. ( Kongreye Erzurum, Trabzon, Sivas, Bitlis ve Van illeri katılmış) Alınan Kararlar: Karar: Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür parçalanamaz. Yorum: Milli sınırlar ifadesi ilk kez kullanılmıştır. Bu madde Misak-ı Milli kararlarında da yer almıştır. Karar:Her türlü yabancı işgaline ve müdahalesine millet birlikte karşı koyacaktır Yorum: Bölgesel güçlerin birleşerek hareket etmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu amaçla ilk önemli adım olarak Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu daki direniş cemiyetleri birleştirilmiş ve Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti oluşturulmuştur. Karar:İstanbul Hükümeti vatanın bağımsızlığını sağlayamazsa bu amaçla geçici bir hükümet kurulacaktır.bu hükümetin üyeleri Milli Kongre tarafından seçilecektir.kongre toplantıda değilse seçim işini Temsil heyeti yapacaktır. Yorum: Alınan kararların uygulanabilmesi için bölgesel bir Temsil heyeti oluşturulmuştur. Bu heyetin başkanlığına da Mustafa kemal seçilmiştir. Karar:Milli kuvvetleri etkili, milli iradeyi egemen kılmak esastır. Yorum: Ulusal iradenin hakim kılınması gerektiği belirtilmiştir. İlk defa acıkca cumhurıyetten bahsetmıstır. Karar:Hıristiyan ahaliye siyasi hakimiyetimizi ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez. 17

18 Yorum: Azınlıklardan ve kapıtulasyonlardan ılk defa bahsetmıstir. Karar: manda ve himaye yönetimi kabul olunamaz. Yorum: manda ve hımaye ılk kez reddedılmıstır. Karar: Mebuslar Meclis derhal toplanmalı ve hükümet denetlenmelidir. Yorum: İstanbul Hükümeti denetim altında olmadığı için milleti temsil edemediği bir kez daha belirtilmiştir. Meclisin açılarak milli iradenin her yerde egemen kılınması amaçlanmıştır. Ulusal iradeye verilen önem dile getirilmiştir. Karar:Toplanan ulusal güçler ve ulusal irade Padişahlık ve Halifelik makamını kurtaracaktır. Yorum: Ulusal egemenliğe ters düşen böyle bir kararın alınmasının temel nedeni,ulusal birlik ve beraberliğin güçlenmesini sağlamaktı. Çünkü Ulusal Mücadeleyi yürütenler arasında saltanat ve hilafet taraftarı kişiler de bulunuyordu. Erzurum Kongresinin Milli Mücadeledeki Yeri Bölgesel bir kongre olmasına rağmen, alınan kararlar bütün yurdu ilgilendiren nitelikler taşımıştır. Erzurum Kongresinin sonucunda ulusal egemenliği koşulsuz olarak gerçekleştirmek görüşü ortaya çıkmıştır. Kongrede alınan kararların takibini ve uygulanmasını sağlamak için 9 kişilik bir Temsil Heyeti oluşturulmuş, başkanlığına da Mustafa Kemal Paşa getirilmiştir. Bu heyet yetkileri bakımından sadece bölgesel bir heyetti. Fakat Sivas Kongresinde yetkileri bütün yurdu kapsayacak şekilde genişletilecektir. Erzurum Kongresinde yalnızca iç politika ile ilgili konular değil dış politika ile ilgili gündemler de görüşülmüştür. Bu nedenle kongre ulusal bir meclis gibi hareket etmiştir. Erzurum kongresi başlamadan önce her türlü yetkisinden arınmış olan Mustafa Kemal Paşa nın Erzurum Kongresinde başkan seçilmesi ve Temsil heyeti başkanlığına getirilmesi halkın Mustafa Kemal Paşa ya güvendiğini göstermiştir. Doğu Anadolu daki direniş hareketleri birleştirilmiş böylece bütün yurttaki direnişlerin birleştirilmesi yolunda ilk adım Erzurum da atılmıştır. İstanbul Hükümeti Kongrenin engellenmesini ve Mustafa Kemal Paşa nın tutuklanmasını istemiş fakat İstanbul Hükümetinin bu istekleri yerine getirilmemiştir. Bu durum İstanbul Hükümetinin güvenirliğini ve otoritesini yitirdiğini bir kez daha göstermiştir. Bu kararlar yurdun her yerindeki bütün resmi makamlara ve İtilaf devletlerinin temsilcilerine de gönderilmiştir Erzurum Kongresi'nin Sonuçları: Kongrenin kararları tüm yurtta sevinçle karşılanmıştır. İstanbul Hükümeti kongrenin meşru olmadığını ilan etmiştir. İşgalci güçler, olayı geçici bir isyan hareketi olarak değerlendirmişlerdir. SİVAS KONGRESİ (4-11 EYLÜL 1919) Kongrenin Amacı: ülke genelinde faaliyet gösteren milli cemiyetleri tek çatı altında birleştirmek, milli birlik ve beraberliği sağlamak ve Temsil Heyeti nin yetkilerini arttırmaktır. Kongre 38 temsilcinin katılımıyla başlamıştır. 11 Eylül e kadar süren kongre çalışmalarında iki önemli sorun göze çarpmıştır. 1. Başkanlık sorunu: Rauf Bey inde içinde bulunduğu bir grubun üyelerinin M. Kemal i başkan seçtirmek istememeleri 2. Mandaterlik sorunu: Bazı delegelerin ABD mandaterliğini savunmaları ve bunun tek yol olduğunu savunmaları. Sivas Kongresi nde Alınan Kararlar Erzurum Kongresinde alınan kararlar aynen kabul edilmiştir. Mondros Ateşkesi ile belirlenen sınırlarımız ayrılmaz bir bütündür. Osmanlı hükümeti görevini yapamadığı takdirde hilafet ve saltanatın, vatan ve milletin korunması için korunması için her türlü tedbir alınmıştır. Osmanlı Mebusan Meclisi derhal toplanmalıdır. Tüm yararlı cemiyetler tek bir çatı altında birleştirilmiştir (Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti) Temsil Heyeti yurdun bütününü temsil eder. Sivas Kongresi nin Önemi ve Sonuçları: 1.Sivas Kongresi, dağınık bir durumda olan ve birbirinden habersiz çalışan savunma kuruluşlarını birleştirmiş; Anadolu ve Trakya daki cemiyetleri bir çatı altında toplamıştır. (Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti) 2. M. Kemal, Temsil Kurulu başkanı sıfatı ile Anadolu daki tüm vilayetlerin İstanbul ile bağlantılarını kesmelerini istemiştir. ( ilk kez) 22 gün süren protesto sonucu ve Anadolu da gelişen milli hareketlerin etkisi sonucunda, Damat Ferit Paşa istifa etmek zorunda kalmış; yerine Ali Rıza Paşa Hükümeti kurulmuştur. Milliyetçi kimlik taşıyan bu kabinenin İstanbul da iş başına geçmesi, Mustafa Kemal ve Milli Mücadele için kazanılan ilk zaferdir. Temsil Heyetinin İstanbul Hükümetine karşı kazandığı ilk siyasi başarıdır. 4.Toplanışı ve kararları bakımından ulusaldır. 5.Türk ulusu adına söz söyleme yetkisi Temsil Heyeti ne verilmiştir. 6.Tüm yararlı cemiyetlerin birleştirilmiş olması Kurtuluş Savaşı nı tek elden yürütmek, bütünlüğü ve beraberliği sağlamak amacı taşımaktadır. 7.İrade-i Milliye adlı bir gazete çıkarılarak halka doğru haber aktarmak amaçlanmıştır. 8.Sivas Kongresi TBMM nin ilk provası niteliğindedir. Kongre TBMM Temsil Heyeti Hükümet 9.Ankara da bulunan Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Batı Anadolu Milli Kuvvetler Genel Komutanlığı na atandı. İlk kez yürütme yetkisi kullanılmıştır. 10.En çok tartışılan konu manda ve himaye olmuş, fakat kesin olarak reddedilmiştir. --Sivas Kongresinde alınan başlıca kararlar nelerdir? 1-Ülke genelindeki milli cemiyetler Anadolu ve Rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti adıyla birleştirildi. 2-Manda ve Himaye fikri kesin olarak reddedildi. 3-İrade-i Milliye adıyla bir gazete çıkarıldı. 4-Ali Fuat Cebe soy Batı Anadolu Kuva-yi Milliye komutanlığına atanmıştır. 5-Meclisin açılması bir kez daha istendi. 18

19 --Sivas Kongresi ile Erzurum Kongresi arasındaki fark nedir? Erzurum un aksine Sivas Kongresi tüm ülkeyi ilgilendiren bir kongre olmuştur. --Sivas Kongresinden sonra İstanbul Hükümetinde ne gibi bir değişiklik olmuştur? Bu kongreden sonra padişah Anadolu ile uyumlu olmak için Damat Ferit i görevden aldı. Damat Ferit in yerine vatansever Ali Rıza Paşa başbakan oldu. KONU BAŞLIĞI 4: EGEMENLİK MİLLETİNDİR KAZANIM:MİSAKI MİLLİNİN KABULUNU VE TBMM AÇILIŞINI ULUSAL EGEMENLİK TAM BAĞIMSIZLIK İLKELERİ VE VATANIN BÜTÜNLÜĞÜ ESASI İLE İLİŞKİLENDİRİR KAVRAMLAR: MEBUSAN MECLİSİ,AMASYA GÖRÜŞMESİ,MİSAKI MİLLİ,kanuni esasi,güçler birliği ilkesi,ağnam vergisi Amasya Görüşmeleri (Protokolü) Ekim 1919 Damat Ferit istifa edince yerine Ali Rıza Paşa sadrazamlığa getirilmiştir. Ali Rıza Paşa Anadolu nun tuttuğu vatansever bir kişiliğe sahipti. Anadolu daki Milli Mücadele ile yazışmalar başladı. Ancak bazı konularda anlaşma sağlanamayınca İstanbul hükümeti adına Bahriye Nazırı Salih Paşa yı Temsil Kuruluyla görüşmeler yapmak üzere Amasya ya gönderdi. Temsil Heyeti adına M. Kemal, Rauf Orbay ve Bekir Sami Bey katıldı. Ali Rıza Paşa Hükümeti, milli mücadeleyi kontrolü altına almak. Mustafa Kemal ise Erzurum ve Sivas Kongreleri nde alınan kararları bu hükümete onaylatmak için bu görüşmeler gerçekleşmiştir. Amasya Görüşmeleri öncesi Mustafa Kemal görüşme teklifini İstanbul Hükümeti nden gelmesi koşuluyla görüşmelere katılmayı kabul etmiştir. Bu durum, Mustafa Kemalin Anadolu daki hareketin İstanbul Hükümeti nce tanınmasına önem verdiğinin göstergesidir. Salih Paşa İstanbul a ulaştığında, bu esasları hükümete kabul ettireceğini, eğer ettiremezse istifa edeceğini söyleyerek İstanbul a döndü ve çalışmalara başladı Alınan Kararlar İstanbul Hükümeti Temsil Heyetini tanıyacak ve Sivas Kongresi kararlarını kabul edecektir. Seçimler yapılıp meclisi mebusan kurulacak mebusan meclisinin İstanbul da toplanması uygun değildir. Anadolu da, güvenli bir yerde toplanması. İstanbul hükümeti, temsil heyetinin rızası olmadan barış görüşmelerine katılamayacak ve barış antlaşması imzalanmayacaktır. Azınlıklara hiçbir şekilde ayrıcalık verilmeyecektir. Türk vatanının bütünlüğü ve bağımsızlığı kazanılacaktır. Sonuçları: İstanbul hükümeti bu görüşmeye katılıp protokolü imzalamakla Temsil Kurulu nu ve Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ni resmen tanımıştır. Milli davaya karşı çekingen davranan birçok kişinin tereddütleri ortadan kalkmış ve bunlar milli hareketin yanında yer almışlardır. Halk egemenliği kavramı ön plana çıkmıştır. Görüşmeden sonra İstanbul hükümeti sadece bu karar uymuş ve mebusan meclisinin İstanbul da toplanmasını kabul etmiştir. İstanbul Hükümeti bu görüşmeler ile temsil heyetini resmen tanımış oldu. Böylece Anadolu İstanbul bağlı olmaktan çıkıp İstanbul Anadolu ya bağlı hale geldi. Böylece Anadolu ihtilali hukuki bir zemine kavuştu. Amasya Görüşmelerinin Önemi Amasya da yapılan görüşme ile İstanbul Hükümeti nin temsilcisi olan Salih Paşa, Erzurum ve Sivas Kongreleri nde alınan kararları tanımış oluyordu. Bu durum Temsil Heyeti için önemli bir başarıdır. Çünkü İstanbul Hükümeti temsilcisinin Amasya ya gitmesi Temsil Heyeti ile Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti nin hem varlığını hem de gücünü hukuken tanıdığı anlamına gelmekteydi. Bu durum Anadolu daki kurtuluş hareketi açısından siyasi bir zaferdir. --İstanbul Hükümeti Sivas Kongresi Temsil Heyeti'nin varlığını ne zaman tanımışlardır? Amasya Görüşmelerinde Temsil Heyeti nin Ankara ya Gelişi (27 Aralık 1919) İstanbul Hükümeti, İstanbul dışında toplanma isteğini kabul etmemişti. M. Kemal in Mebuslar Meclisi nin İstanbul da toplanması kararıyla ilgili endişeleri vardı. Düşman askerlerinin kol gezdiği ve zararlı cemiyetlerin yoğun faaliyet sahası olarak kullandığı İstanbul, Meclis için hiç de güvenli bir yer değildi. Meclis in İstanbul da toplanma fikri kesinlik kazanınca M. Kemal de bu fikre uymuş ve Erzurum dan mebus adaylığını koymuştur. Erzurum mebusu seçilen M. Kemal ve Temsil Heyeti, seçilen mebuslarla görüşmek üzere Sivas tan Ankara ya doğru yola çıkmıştır. 27 Aralık 1919 da Ankara ya gelmiştir. Bundan sonra Ankara, Milli Mücadele nin merkezi haline gelmiştir. Ankara ili, Erzurum ve Sivas'tan sonra Milli Mücadele'nin yeni merkezi olmuştur. Ankara nın Merkez Olarak Seçilmesinde; Ankara nın İstanbul a ve cephelere yakın olması Demiryolu ulaşımı ve telgraf hattının buradan geçmesi Ankara nın işgal edilememiş olması etkili olmuştur. Batı Anadolu cephesine yakındır İstanbul'daki gelişmeleri daha yakından izleme imkanının bulunması. Ankara'nın Ali Fuat Paşa'nın kontrolü altında olması. Anakaraya yerleşen Mustafa Kemal müdafaa-i hukukçu milletvekillerini Ankara ya çağırarak meclisi mebusan da yapılacak çalışmalar için şu direktifleri verir. a. meclise toplantıya gitmese bile kendisinin Mebusan Meclisi'ne başkan seçilmesini istemiştir. b. mecliste bir müdafaa hukuk grubunun oluşturulması ve bu grubun meclisteki tüm çalışmalar ağırlığını koyması c. tüm kişi ve kurumları bağlayacak kararların alınması d. Misak-ı milli kararlarının meclise kabul ettirilmesi e.m.kemal, mecliste alınacak kararların metnini kendisi hazırlamıştır. f.ankara'da Hakimiyet-i Milliye adlı gazete yayınlanmaya başlamıştır seçimleri işgallere rağmen oldukça rahat geçmiştir. Çünkü İtilaf Devletleri toplanacak Osmanlı Mebuslar Meclisi nden kendileri aleyhine bir karar çıkmayacağından emin oldukları için seçimleri engellememiştir. İrade-i Milliye ve Yenigün gazeteleri ise seçimlerde propaganda görevi üstlenmişlerdir. 19

20 Son Osmanlı Mebusan Meclisi ve Misak-ı Milli Kararları Meclis-i mebusan Kanun-i Esasi ye dayanarak 12 Ocak 1920 de İstanbul da toplanır. Ancak Mustafa Kemal başkan seçilmediği gibi müdafa-i hukuk grubu da kurulmaz. Bu grubun yerine felah-ı vatan grubu kurulur. Meclis başkanının sarayın adayı olan Reşat Hikmet Bey olması M. Kemal in isteklerinin kolay kolay kabul edilmeyeceğinin ve meclis üzerinde padişah baskısının hissedildiğinin göstergesidir. Tüm bu olumsuzluklara rağmen meclis-i mebusan 28 Ocak 1920 de misak-ı milli kararlarını alır. Bu kararlar: Ekim 1918 günü yani Mondros ateşkesinin imzalandığı gün işgal edilmiş topraklar milli sınırlarımızdır. 2. bir zamanlar Osmanlı egemenliğinde olan ancak şu anda işgal altında bulunan Müslüman Arapların yaşadığı toprakların geleceği, orada yaşanların kararları ile belirlenmelidir. 3. Batı Trakya ile Kars, Ardahan ve batum için gerekirse halk oyuna gidilebilir. 4. Azınlıklara, çevre ülkelerde Müslüman azınlıklara tanınan haklar kadar haklar tanınacaktır. 5. İstanbul un ve Marmara denizinin güvenliği sağlandığında, boğazlar dünya ticaretine açılacaktır. 6. kapitülasyonlar ve duyun-ı umumiye kaldırılmalıdır. 7. Bağımsızlığımızı ve ekonomik gelişmemizi engelleyecek hiçbir sınırlandırma kabul edilemez. Misak-ı Milli Kararlarının Önemi 1. Milli kurtuluş savaşının hedefleri belirtilmiştir. 2. Milli sınırlara belirginlik getirilmiştir. ( 1. Madde )Batı Trakya ile Kars Ardahan ve batum için halk oylaması önerilmesi sorunlara öncelikle barışçıl çözüm arandığının bir kanıtıdır. Bu bölgelerdeki Türk nüfusunun çokluğu da halk oylaması istenmesinin bir diğer sebebidir. 3. Bu belge kurtuluş savaşının diplomatik dayanağı olmuştur. 4. Misak-ı Milli kararları ile Mustafa Kemal in bağımsızlıkla ilgili görüşleri Osmanlı parlamentosu tarafından yasallaştırılmıştır. Kurtuluş savaşının gerekçesi Amasya genelgesiyle hedefleriyse Misak-ı Milli kararlarıyla belirlenmiştir. 5. Misak-ı Milli ile milli ve bölünmez Türk vatanının sınırları çizilmiştir. 6.Erzurum ve Sivas kongreleri kararları Mebusan Meclisi tarafından da kabul edilmiştir. 7.Misak-ı Milli ile belirlenen sınırlar, Lozan Barış Antlaşması ve sonrasında bugünkü sınırlarımız oluşturulmuştur. 8.Misak-ı Milli'nin kabul edilmesi ile İtilaf Devletleri İstanbul'u işgal etmiş ve Mebusan Meclisi basılmıştır (16 Mart 1920). 9.Mebusan Meclisi'nin kapatılması TBMM'nin açılmasının zeminini hazırlamıştır. İstanbul un Resmen İşgali ( 16 Mart 1920 ) Misak-ı Milli kararlarının alınmasından sonra, anlaşma devletlerinin İstanbul hükümeti ve meclisi mebusan üzerindeki baskısı artmıştır. Bu baskı üzerine Ali rıza paşa sadrazamlıktan istifa ederek yerine Salih paşa yeni hükümeti kurmuştur. Adana çevresinde Ermeniler'in katledildiği yolunda yalan haberler yayılmıştır. İtilaf Devletleri sözde katliamdan İstanbul Hükümeti'ni sorumlu tutmuş ve misakı milli kararlarını geri aldıramayınca da 16 Mart 1920 de İstanbul u işgal ettiler. Meclisi mebus anı bastılar. Kendileri için tehlikeli gördükleri önemli şahsiyetleri malta adasına sürgün ettiler. İtilaf Devletleri Mebusan Meclis'inin kapatılması ile Milli Mücadele'nin sona ereceğine inanmıştır.itilaf devletlerinin bu tutumu doğrudan milli iradeyi yok etmeye yöneliktir. İşgalin ardından Salih paşa istifa ederek sadrazamlığa yeniden Damat Ferit paşa getirildi. Damat Ferit Paşa Şeyhülislam'a Kuva-yı Milliye aleyhine bir fetva yazdırarak fetvayı ülkenin her yanına dağıtmıştır.ardından da 11 Nisan 1920 de padişah Osmanlı meclisi mebusanı kapattı. İstanbul dan kaçan bazı milletvekilleri Ankara ya gelerek Milli Mücadeleye katıldılar. Bu da Ankara da TBMM ni açılışını hızlandırmıştır. İstanbul'u İşgal Eden İtilaf Devletlerinin Yayınladığı Genelge: 1. İşgal geçicidir. 2. İtilaf Devletleri'nin amacı işgal değil, Osmanlı Devleti'nin nüfuzunu arttırmaktır. 3. Anadolu'da isyan çıkarsa ya da Türkler katliam yaparsa İstanbul Türkler'den alınacaktır. 4. Herkes saltanatın merkezi olan İstanbul'un emirlerine uymak zorundadır. M.Kemal'in İstanbul'un İşgali Üzerine İtilaf Devletleri'ni Protesto Edişi ve Aldığı Önlemler: 1. İstanbul ile telefon ve telgraf görüşmeleri- haberleşme kesilmiştir. 2. İstanbul'da yapılan tutuklamalara misilleme olarak Anadolu'daki İtilaf Devletleri'nin görevli subayları tutuklanmıştır. 3. İstanbul ve Adana'dan düşman askerinin ulaşımını önlemek için Niğde Ulukışla'da ve İzmit Geyve çevresindeki demiryolları tahrip edilmiştir. 4. Eskişehir ve Afyon çevresindeki İngiliz kuvvetlerinin bölgeden çıkarılması ya da silahsızlandırılması kararlaştırılmıştır. 5. Anadolu'da bulunan resmi ya da özel bütün mali kuruluşların para ve değerli eşyaları belirlenerek İstanbul'a gönderilmesi yasaklanmıştır. 6.Vergilere el kondu. TBMM NİN AÇILMASI (23 NİSAN 1920) -11 Ağustos 1923 İstanbul un itilaf devletleri tarafından işgal edilmesi ve meclisi mebus anın kapatılması üzerine Mustafa Kemal heyeti temsiliye adına bir genelge yayımladı. 19 Mart 1920 tarihli bu genelge ile, yeni meclisin Ankara da toplanacağını her sancaktan 5 kişinin 15 gün içinde seçilmesini istedi. Ayrıca Osmanlı mebusan meclisi üyelerinden İstanbul dan kaçıp Ankara ya gelebilenlerinde TBMM ye kabul edilecekleri bildirildi. ( bunlar 27 Ekim 1920 tarihine kadar TBMM ye kabul edilmişlerdir.) Böylece milli iradeye saygılı olunduğu, milli birlikten yana olunduğu ve Ankara nın otoritesinin güçlendirilmek istendiği anlaşılmıştır. TBMM 23 Nisan 1920 de Ankara da, coşkulu bir törenle açıldı.tbmm ilk toplantısında 120 üye bulunuyordu. ( sonradan 380 e çıktı. ) TBMM açıldığı gün Mustafa Kemal i meclis başkanlığına seçti. 20