KOCAELİ İLİ 2013 YILI ÇEVRE DURUM RAPORU

Transkript

1 T.C. KOCAELİ VALİLİĞİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ KOCAELİ İLİ 2013 YILI ÇEVRE DURUM RAPORU HAZIRLAYAN: KOCAELİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ KOCAELİ i

2 ÖNSÖZ Çevre; insanların ve diğer canlıların birlikte yaşadıkları ortamı oluşturmakta olup, tüm canlıların yaşamında önemli bir rol oynamaktadır. Nüfusun artışı, sanayileşme, yanlış enerji kullanımı vb. gibi faktörler çevre kirliliğinin artmasına neden olmaktadır. Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanabilmesi için koruma kullanma değerlerinin oluşturulması gerekmektedir. Çevre, Dünyada mevcut olan tüm değerleriyle korunması gereken bir bütündür. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğümüz, tecrübeli personeliyle kanun ve yönetmelikler doğrultusunda başarılı çalışmalar yürütmektedir. Gerek Valiliğimiz gerekse Müdürlüğümüz tarafından yürütülen faaliyetler sonucunda çevre duyarlılığının giderek arttığını ve bu duyarlılık sonucuna kişilerin, kurumların ve sanayi tesislerinin çevresel önlemler alınması konusunda daha hassas davrandıklarını gözlemlemekteyiz. Bilindiği üzere İl Çevre Durum Raporları, o ilin tüm çevre değerlerinin bir sistem bütünü içinde toplandığı, sürekli ve dengeli kalkınmayı hedeflerken korunmasına özen gösterilmesi gereken ekosistemlerin devamlılığının sağlanmasında, insan ihtiyaçlarını ve doğal kaynaklar arasındaki dengenin kurulmasında, Çevre ve Şehircilik politikalarının geliştirilmesinde önemli kaynak teşkil etmektedir. Çevre Durum Raporu nda sunduğumuz bu bilgilerin bir araya getirilmesi, güncellenmesi ve sizlere ulaştırılmasında emek sarf eden Müdürlüğümüz elemanlarına ve raporumuzu destekleyen tüm kamu, kurum ve kuruluşlarına teşekkür ediyorum. Mehmet Ersan AYTAÇ Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdür V. i

3 İÇİNDEKİLER Sayfa GİRİŞ 1 A. Hava 3 A.1. Hava Kalitesi 3 A.2. Hava Kalitesi Üzerine Etki Eden Unsurlar 4 A.3. Hava Kalitesinin Kontrolü Konusundaki Çalışmalar 8 A.4. Ölçüm İstasyonları 10 A.5. Egzoz Gazı Emisyon Kontrolü 14 A.6. Gürültü 14 A.7. İklim Değişikliği Eylem Planı Çerçevesinde Yapılan Çalışmalar 15 A.8. Sonuç ve Değerlendirme 15 Kaynaklar 16 B. Su ve Su Kaynakları 17 B.1. İlin Su Kaynakları ve Potansiyeli 17 B.1.1. Yüzeysel Sular 17 B Akarsular 17 B Doğal Göller, Göletler ve Rezervuarlar 21 B.1.2. Yeraltı Suları 33 B Yeraltı Su Seviyeleri 34 B.1.3. Denizler 34 B.2. Su Kaynaklarının Kalitesi 36 B.3. Su Kaynaklarının Kirlilik Durumu 37 B.3.1. Noktasal kaynaklar 37 B Endüstriyel Kaynaklar 37 B Evsel Kaynaklar 38 B.3.2. Yayılı Kaynaklar 38 B Tarımsal Kaynaklar 38 B Diğer 39 B.4. Sektörel Su Kullanımları ve Yapılan Su Tahsisleri 39 B.4.1. İçme ve Kullanma Suyu 39 B Yüzeysel su kaynaklarından kullanılan su miktarı ve içmesuyu arıtım tesisi mevcudiyeti 39 B Yeraltı su kaynaklarından kullanılma su miktarı ve içmesuyu arıtım tesisi mevcudiyeti 40 B İçme Suyu temin edilen kaynağın adı, mevcut durumu, potansiyeli vb. 41 B.4.2. Sulama 41 B Sulama salma sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı 42 B Damlama veya basınçlı sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı 44 B.4.3. Endüstriyel Su Temini 44 B.4.4. Enerji Üretimi Amacıyla Su Kullanımı 44 B.4.5. Rekreasyonel Su Kullanımı 45 B.5. Çevresel Altyapı 45 B.5.1. Kentsel Kanalizasyon Sistemi ve hizmeti alan nufus 45 ii

4 İÇİNDEKİLER Sayfa B.5.2. Organize Sanayi Bölgeleri ve Münferit Sanayiler Atıksu Altyapı Tesisleri 49 B.5.3. Katı Atık Düzenli Depolama Tesisleri 49 B.5.4. Atıksuların Geri Kazanılması ve Tekrar Kullanılması 49 B.6. Toprak Kirliliği ve Kontrolü 50 B.6.1. Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalar 50 B.6.2. Arıtma Çamurlarının toprakta kullanımı 51 B.6.3. Madencilik faaliyetleri ile bozulan arazilerin doğaya yeniden kazandırılmasına ilişkin yapılan çalışmalar 52 B.6.4. Tarımsal faaliyetler ile oluşan toprak kirliliği 52 B.7. Sonuç ve Değerlendirme 54 Kaynaklar 55 C. Atık 56 C.1. Belediye Atıkları (Katı Atık Bertaraf Tesisleri) 56 C.2. Hafriyat Toprağı, İnşaat Ve Yıkıntı Atıkları 60 C.3. Ambalaj Atıkları 63 C.4. Tehlikeli Atıklar 64 C.5. Atık Madeni Yağlar 66 C.6. Atık Pil ve Akümülatörler 66 C.7. Bitkisel Atık Yağlar 67 C.8. Poliklorlu Bifeniller ve Poliklorlu Terfeniller 69 C.9. Ömrünü Tamamlamış Lastikler (ÖTL) 69 C.10. Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar 69 C.11. Ömrünü Tamamlamış (Hurda) Araçlar 70 C.12. Tehlikesiz Atıklar 71 C Demir ve Çelik Sektörü ve Cüruf Atıkları 72 C Kömürle Çalışan Termik Santraller ve Kül 72 C Atıksu Arıtma Tesisi Çamurları 74 C.13. Tıbbi Atıklar 75 C.14. Maden Atıkları 76 C.15. Sonuç ve Değerlendirme 77 Kaynaklar 78 Ç. Kimyasalların Yönetimi 79 Ç.1. Büyük Endüstriyel Kazalar 79 Ç.2. Sonuç ve Değerlendirme 79 Kaynaklar 79 D. Doğa Koruma ve Biyolojik Çeşitlilik 80 D.1. Ormanlar ve Milli Parklar 80 D.2. Çayır ve Mera 81 D.3. Sulak Alanlar 90 D.4. Flora 91 D.5. Fauna 92 D.6. Tabiat Varlılarını Koruma Çalışmaları 92 iii

5 İÇİNDEKİLER Sayfa D.7. Sonuç ve Değerlendirme 95 Kaynaklar 95 E. Arazi Kullanımı 96 E.1. Arazi Kullanım Verileri 96 E.2. Mekânsal Planlama 97 E.2.1. Çevre Düzeni Planı 97 E.3. Sonuç ve Değerlendirme 100 Kaynaklar 100 F. ÇED, Çevre İzin ve Lisans İşlemleri 101 F.1. ÇED İşlemleri 101 F.2. Çevre İzin ve Lisans İşlemleri 102 F.3. Sonuç ve Değerlendirme 103 Kaynaklar 103 G. Çevre Denetimleri ve İdari Yaptırım Uygulamaları 104 G.1. Çevre Denetimleri 104 G.2. Şikâyetlerin Değerlendirilmesi 106 G.3. İdari Yaptırımlar 107 G.4. Çevre Kanunu Uyarınca Durdurma Cezası Uygulamaları 108 G.5. Sonuç ve Değerlendirme 108 Kaynaklar 108 H. Çevre Eğitimleri 109 I. İl Bazında Çevresel Göstergeler Genel Nüfus Nüfus Artış Hızı Kentsel Nüfus Sanayi Sanayi Bölgeleri Madencilik İklim Değişikliği Sıcaklık Yağış Deniz Suyu Sıcaklığı Hava Kalitesi Hava Kirleticiler Su-Atıksu Su Kullanımı Belediye İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Veren Belediyeler Kanalizasyon Şebekesi İle Hizmet Verilen Belediye Sayıları ve Nüfusu 121 iv

6 İÇİNDEKİLER Sayfa 4.5. Sanayiden Kaynaklanan Atıksu ve Bertarafı Arazi Kullanımı Tarım Kişi Başına Tarım Alanı Kimyasal Gübre Tüketimi Tarım İlacı Kullanımı Organik Tarım Orman Balıkçılık Altyapı ve Ulaştırma Karayolu ve Demiryolu Yol Ağı Motorlu Kara Taşıtı Sayısı Atık Belediyeler Tarafından ya da Belediye Adına Toplanan Atık ve Bertarafı Katı Atıkların Düzenli Depolanması Tıbbi Atıklar Atık Yağlar Bitkisel Atık Yağlar Ambalaj Atıkları Ömrünü Tamamlamış Lastikler Ömrünü Tamamlamış Araçlar Atık Elektrikli -Elektronik Eşyalar Maden Atıkları Tehlikeli Atıklar Turizm Yabancı Turist Sayıları Mavi Bayrak Uygulamaları 140 EK-1: İl Çevre Sorunları ve Öncelikleri Araştırma Formu 141 Bölüm I. Hava Kirliliği 141 Bölüm II. Su Kirliliği 145 Bölüm III. Toprak Kirliliği 150 Bölüm IV. Öncelikli Çevre Sorunları 151 v

7 ÇİZELGELER DİZİNİ Sayfa Çizelge A.1 - Hava Kalite İndeksi Karşılaştırma Tablosu 3 Çizelge A.2 - Kocaeli ilinde 2013 Yılında Evsel Isınmada Kullanılan Katı Yakıtların Cinsi, Yakıtların Özellikleri ve Bu Yakıtların Temin Edildiği Yerler 6 Çizelge A.3 - Kocaeli ilinde 2013 Yılında Sanayide Kullanılan Katı Yakıtların Cinsi, Yakıtların Özellikleri ve Bu Yakıtların Temin Edildiği Yerler 6 Çizelge A.4 - Kocaeli ilinde 2013 Yılında Kullanılan Doğalgaz Miktarı 7 Çizelge A.5 - Kocaeli ilinde 2013 Yılında Kullanılan Fueloil Miktarı 7 Çizelge A Yılı Kocaeli İlindeki Araç Sayısı ve Egzoz Ölçümü Yaptıran Araç Sayısı 8 Çizelge A.7- Kocaeli ilindeki Hava Kalitesi Ölçüm İstasyon Yerleri ve Ölçülen Parametreler 9 Çizelge A.8- Çizelge A.9 - Çizelge A.10 Kocaeli ilinde 2013 Yılı Hava Kalitesi Parametreleri Aylık Ortalama Değerleri 11 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Hava Kirletici Gazların Ortalama Konsantrasyonları ve Sınır Değerin Aşıldığı Gün Sayıları 13 Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği (Rapor Yılı) Yılında Hava Kalitesi Sınır Değerleri 14 Çizelge B.1 Kocaeli ilinin Akarsuları 18 Çizelge B.2- Kocaeli ilindeki Mevcut Sulama Göletleri 33 Çizelge B.3 - Kocaeli ilinin Yeraltısuyu Potansiyeli 34 Çizelge B Yılı Altınkemer ve Cebeci Sahillerinde Yapılan Analiz Sonuçları 36 Çizelge B.5 - Kocaeli İlinde 2013 Yılı Yüzey ve Yeraltı Sularında Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan Nitrat Kirliliği İle İlgili Analiz Sonuçları Çizelge B.6 - Kocaeli ilinde Arazilerin Üretim Durumuna Göre Dağılımı 38 Çizelge B.7 - Kocaeli İlinde İçme ve Kullanma Şebekesi İçin Kaynaklara Göre Çekilen Su Miktarı 40 Çizelge B.8 - Kocaeli Tarım Arazisi Yüzölçümü Çizelge B.9 - Kocaeli Sulama Göletleri ve Salma Sulama Alanları 43 Çizelge B.10 - Kocaeli Hidroelektrik Enerji Projeleri Çizelge B.11 - Kocaeli İlinde 2013 Yılı Kentsel Atıksu Arıtma Tesislerinin Durumu vi

8 Çizelge B.12 - Kocaeli İlinde 2013 yılı OSB lerde Atıksu Arıtma Tesislerinin Durumu 49 Çizelge B.13 - Çizelge B.14 - İlimizde 2013 Yılı Tespit Edilen Noktasal Kaynaklı Toprak Kirliliğine İlişkin Veriler 50 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Kullanılan Ticari Gübre Tüketiminin Bitki Besin Maddesi Bazında ve Yıllık Tüketim Miktarları Çizelge B.15 - Kocaeli ilinde 2013 Yılında Tarımda Kullanılan Girdilerden Gübreler 53 Haricindeki Diğer Kimyasal Maddeler Çizelge B.16 - Kocaeli ilinde 2013 Yılında Topraktaki Pestisit ve Benzeri Tarım İlacı 53 Birikimini Tespit Etmek Amacıyla Yapılmış Analizin Sonuçları 53 Çizelge C.1 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı İçin İl/İlçe Belediyelerince Toplanan ve Birliklerce Yönetilen Katı Atık Miktar ve Kompozisyonu 58 Çizelge C.2 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı İl/İlçe Belediyelerde Oluşan Katı Atıkların 59 Toplanma, Taşınma ve Bertaraf Yöntemleri ve Tesis Kapasiteleri Çizelge C.3 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı Ambalaj Ve Ambalaj Atıkları İstatistik 63 Sonuçları Çizelge C.4 - Kocaeli ilinde 2013 Yılında Sanayi Tesislerinde Oluşan Tehlikeli 65 Atıklarla İlgili Veriler Çizelge C.5 - Kocaeli ilinde Atık Yağ Geri Kazanım ve Bertaraf Miktarları 66 Çizelge C.6 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı İçin Atık Madeni Yağlar İle İlgili Veriler 66 Çizelge C.7 - Kocaeli ilinde 2013Yılında Oluşan Akümülatörlerle İlgili Veriler 67 Çizelge C.8 - Kocaeli ilinde Yıllar İtibariyle Toplanan Atık Akü Miktarı 67 Çizelge C.9 - Kocaeli ilinde Yıllar İtibariyle Toplanan Atık Pil Miktarı 67 Çizelge C.10 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı İçin Atık Bitkisel Yağlarla İlgili Veriler 68 Çizelge C.11 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı İçin Atık Bitkisel Yağlarla İlgili Veriler 68 Çizelge C.12 - Kocaeli ilinde Yılları Arasında Bitkisel Atık Yağ Taşıma 68 Lisanslı Araç Sayısı Çizelge C.13 - Kocaeli ilinde 2013 Yılında Oluşan Ömrünü Tamamlamış Lastikler İle 69 İlgili Veriler Çizelge C.14 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı AEEE Toplanan ve İşlenen Miktarlar 70 Çizelge C.15 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı Hurdaya Ayrılan Araç Sayısı 70 Çizelge C.16 - Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar Listesi 72 Çizelge C.17 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı İldeki Demir ve Çelik Üreticileri Üretim Kapasiteleri, Cüruf ve Bertaraf Yöntemi 72 Çizelge C.18 - Çizelge C.19 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı Termik Santrallerde Kullanılan Kömür Miktarı Ve Oluşan Cüruf - Uçucu Kül Miktarı Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğe göre Termik Santral Atıkları vii

9 Çizelge C.20 - Kocaeli İlin Genelinde Atıksu Arıtma Tesisleri ve Kapasiteleri 74 Çizelge C Yılı Kocaeli İli OSB lerinde Bulunan Atıksu Arıtma Tesisleri ve Atıksu Arıtma Tesisleri ve Kapasiteleri 75 Çizelge C Yılında Kocaeli Sınırları İçinde Toplanan Tıbbi Atıklar 76 Çizelge C Yılında Kocaeli'de Yıllara Göre Tıbbi Atık Miktarı 76 Çizelge C.24 - Maden Atıklarının Sınıflandırılması 76 Çizelge Ç.1 - Çizelge D.1 Çizelge D.2- Kocaeli İlindeki 2013 Yılı SEVESO Kuruluşlarının Sayısı Kocaeli ilinde Ormanlık Saha Durumu Kocaeli ilinde Ormanlık Alan Dağılımı Çizelge D.3- Çizelge D.4- Çizelge E.1 İlçelere Göre Ormanlık Alan Kocaeli İlindeki Çayır ve Meralar Kocaeli ilinde 2013 Yılı İtibariyle Arazilerin Kullanımına Göre Arazi Sınıflandırılması Çizelge F.1 - Çizelge F.2 - Çizelge G.1 - Çizelge G.2 - Çizelge G.3 Kocaeli ilinde Bakanlık merkez ve ÇŞİM tarafından 2013 Yılı İçerisinde Alınan ÇED Olumlu ve ÇED Gerekli Değildir Kararlarının Sektörel Dağılımı Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Verilen Geçici Faaliyet Belgesi ve Çevre İzni/Çevre İzni ve Lisansı Belgesi Sayıları Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Gerçekleştirilen Denetimlerin Sayısı Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM e Gelen Tüm Şikâyetler ve Bunların Değerlendirilme Durumları Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Uygulanan Ceza Miktarları ve Sayısı viii

10 GRAFİKLER DİZİNİ Grafik A.1- Grafik A.2 - Kocaeli ilinde İzmit İstasyonu 2013 Yılı KVS Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği Kocaeli ilinde Dilovası OSB İstasyonu 2013 Yılı KVS Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği Sayfa Grafik A.3 - Kocaeli ilinde Dilovası İstasyonu 2013 Yılı KVS Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği 11 Grafik A.4- Kocaeli ilinde 2013 Yılında Gürültü Konusunda Yapılan Şikayetlerin 15 Dağılımı Grafik B.1 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı Mavi Bayrak Almış Plaj ve Marinaların Sayısı 36 Grafik B.2 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı Belediyeler Tarafından İçme ve Kullanma Suyu 39 Şebekesi İle Dağıtılmak Üzere Temin Edilen Su Miktarının Kaynaklara Göre Dağılımı Grafik B.3 - Grafik B.4 - Grafik B.5 - Grafik B.6 - Kocaeli ilinde 2013 Yılında Endüstrinin Kullandığı Suyun Kaynaklara Göre Dağılımı Kocaeli ilinde 2013 Yılı Kanalizasyon Hizmeti Verilen Nüfusun Belediye Nüfusuna Oranı Kocaeli ilinde 2013 Yılı Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Edilen Nüfusun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı Kocaeli ilinde 2013 Yılı Belediyelerden Kaynaklanan Arıtma Çamurunun Yönetimi Grafik B.7 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı Sanayiden Kaynaklanan Arıtma Çamurunun 52 Yönetimi Grafik C.1 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı Atık Kompozisyonu 57 Grafik C.2 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı Kayıtlı Ambalaj Üreticisi Ekonomik İşletmeler 64 Grafik E.1 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı Arazi Kullanım Durumu 96 Grafik F.1 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Projelerin 101 Sektörel Dağılımı Grafik F.2 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı ÇED Olumlu Kararı Verilen Projelerin Sektörel 102 Dağılımı Grafik F.3 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Verilen Çevre İzni veya Çevre İzni ve Lisans Belgelerinin Sektörlere Göre Dağılımı Grafik F.4 - Kocaeli ilinde 2013 Yılında Verilen Lisansların Konuları 103 Grafik G.1 - Kocaeli ilinde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Planlı 104 Denetimlerin Konularına Göre Dağılımı Grafik G.2 - Kocaeli ilinde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Plansız Denetimlerin Konularına Göre Dağılımı 105 Grafik G.3 Kocaeli ilinde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Planlı ve Ani Çevre Denetimlerinin Dağılımı 105 ix

11 Grafik G.4 - Grafik G.5 - Grafik G.6 - Kocaeli ilinde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Tüm Denetimlerin Konularına Göre Dağılımı Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Gelen Şikâyetlerin Konulara Göre Dağılımı Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Uygulanan İdari Para Cezalarının Konulara Göre Dağılımı HARİTALAR DİZİNİ Sayfa Harita A.1 - Kocaeli ilinde Bulunan Hava Kirliliği Ölçüm Cihazlarının Yerleri 9 Harita C.1 Harita C.2 - Kocaeli İlindeki Bertaraf Tesisleri (...) ilinde Bulunan Termik Santrallerin Yeri 56 RESİMLER DİZİNİ Sayfa Resim C.1 - Çolakoğlu Termik Santrali 73 Resim E.1 - Kocaeli Çevre Düzeni Planı 97 Resim E.2- Kocaeli Çevre Düzeni Planı Gösterimi 98 Resim E.3- Başiskele, Gölcük 1/ Ölçekli Planı 99 Resim E.4- Kandıra 1/ Ölçekli Planı 100 x

12 GİRİŞ Kocaeli ilinin M.Ö. XII. yy a kadar olan dönemi karanlıklar içindedir. Tarihçiler, bölge başlangıç tarihini M.Ö. XII. yy. olarak kabul etmektedir. Bölgede, ilk yerleşimlerle ilgili tespitler M.Ö. VIII. yy a ait olup, bu dönemde adı bilinen en eski yerleşme birimi Astakoz dur. Astakoz M.Ö. VIII yy. sonlarında Megaralılar tarafından kurulmuş bir Yunan kolonisidir. İzmit in çekirdeğini teşkil eden Astakoz kenti, Bitinya krallığı döneminde (M.Ö. 262) Nikomedia adı ile bugünkü İzmit in yerini almıştır. Asya ile Avrupa yı birbirlerine bağlayan yolların kavşağında bulunan, Avrupa yı Anadolu üzerinden Ortadoğu ya bağlayan geçiş koridoru üzerinde yer alan ve ilkçağlardan itibaren yerleşim için cazibe teşkil eden Kocaeli 1924 yılında vilayet olmuştur. Tarih boyunca birçok kez istilaya uğrayan ve uğruna savaşlar yapılan Kocaeli; konumu, İstanbul metropolüne olan yakınlığı, doğal limanı (İzmit Körfezi), orman varlığı ve ulaşım imkanları nedeniyle bütün dönemlerde önemli bir cazibe merkezi olmuş ve bu cazibe Kocaeli de sanayinin 1960 sonlarında patlamasını ve yapısal bir dönüşümün gerçekleşmesini sağlamıştır. 1 i Büyükşehir Belediyesi ve İzmit, Derince, Körfez, Gebze, Gölcük, Karamürsel, Kandıra, Başiskele, Kartepe, Çayırova, Darıca, Dilovası 12 İlçe Belediyesi olmak üzere toplam 13 Belediyesi bulunmaktadır. Kocaeli ilinin 2013 yılında nüfusu milyon kişi ve nüfus artış hızı ise binde 25,08 dir. Kocaeli, Avrupa yı Anadolu ya ve Ortadoğu ya bağlayan önemli kara, deniz ve demiryolu ulaşım ağlarının merkezinde bulunmaktadır. İlin büyük metropollere yakınlığı ile Karadeniz ve Marmara bağlantısının bulunması; sanayi, ticaret, ulaşım ve lojistik merkezi olarak gelişmesinde etken olmuştur. Asya yı Avrupa ya bağlayan D-100 ve TEM otoyolu bağlantıları yanı sıra demiryolu ulaşımının da bulunduğu Kocaeli, Uluslararası İstanbul Havalimanı 90 km, Uluslararası Sabiha Gökçen Havalimanı na ise 50 km. mesafede olup, Cengiz Topel Havalimanına sahiptir. Kocaeli; sayısı 34 e ulaşan limanları ve ulaşım olanakları ile hinterlandına da hizmet vermektedir. Kocaeli, Türkiye imalat sanayinden %13 pay sahibidir yılı Şubat ayı itibariyle, Kocaeli nde 247 si yabancı sermayeli olmak üzere yaklaşık önemli sanayi yatırımı bulunmaktadır. İlimizde, 7 si aktif 13 adet organize sanayi bölgesi, 2 adet serbest bölge ve 3 teknopark bulunmaktadır. Bölgemizde bulunan KOSBAŞ Serbest Bölgesi ise, deniz taşıtları ve yat sanayisi ile gelişmiştir. Bölgede baraj, doğalgaz, iletişim, elektrik, atık yakma tesisleri gibi alt yapı olanakları gelişmiştir. İstanbul Sanayi Odası tarafından her yıl açıklanan Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2012 yılı raporuna göre, Türkiye nin 500 büyük firmasının 92 si Kocaeli nde faaliyet göstermektedir. İlimizde bulunan ağırlıklı sektörler; taşıt araçları ve yan sanayi, kimya ve petrokimya, makine, plastik ve demir çelik sektörleridir. Kocaeli İmalat sanayi içerisinde kimya sanayi, Türkiye İmalat Sanayi içerisindeki %27 lik payı ile ilk sırada yer almaktadır. Türkiye nin en büyük firması olan Tüpraş Petrol Rafineri tesisleri de ilimizde yer almaktadır. Türkiye Otomotiv Sanayinde araç üretiminin %32 si ilimiz tarafından karşılamaktadır. Sanayinin Kocaeli ilçelerine dağılımını incelediğimizde, 1.sırada Gebze, 2.sırada İzmit, 3.sırada Dilovası, 4.sırada Çayırova, 5.sırada ise Körfez ilçesi yer almaktadır. Kocaeli ilinin Samanlıdağları kesimi ormanlarla kaplıdır. Genellikle dağların yukarı kesimleri iğne yapraklı ağaçlarla, aşağı kısımları geniş yapraklı ağaçlarla kaplıdır. Denize yaklaştıkça Akdeniz ikliminin bitki örtüsüne (maki) rastlanır. Körfez kıyılarıyla Karadeniz kıyısında ılıman, dağlık kesimlerde daha sert bir iklim hüküm sürer. Kocaeli ikliminin, Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiş oluşturduğu söylenebilir. İl merkezinde yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar yağışlı, zaman zaman karlı ve soğuk geçer. Kocaeli nin Karadeniz e bakan kıyıları ile İzmit Körfezi ne 1

13 bakan kıyılarının iklimi arasında bazı farklılıklar göze çarpar. Yazın körfez kıyılarında bazen bunaltıcı sıcaklar yaşanırken Karadeniz kıyıları daha serindir. Kocaeli İli, Karadeniz ve Marmara Denizi ne olan kıyıları, İstanbul Metropolüne olan yakınlığı, tarihi eserleri, müzeleri, Mimar Sinan ın eseri olan camileri, doğal güzellikleri, plajları, yaylaları, trekking parkurları, Sekaparkı, Kocaeli Fuarı, Uluslararası İnterteks Fuarı, Kartepe kayak merkezi, Yuvacık Barajı, mesire alanları, Sapanca Gölü, Darıca Faruk Yalçın Hayvanlar Alemi ve Botanik Bahçesi, Harikalar Sahili, Alışveriş Merkezleri, kültür merkezleri, Olimpik buz pateni salonu, Gölkayparkı, alternatif turizm çeşitlerine imkan sunan, nitelikli turizm tesisleri, sahillerinde bulunan balık lokantaları, dünyaca tanınan Hereke Halıları, kente özgü pişmaniyesi, Karamürsel sepeti, Kandıra Bezi, Çenesuyu ve bir çok kültür ve turizm değerleri ile ticaret, sanayi, bilim, kültür, turizm ve sanat açısından ayrı bir öneme sahip Marka şehirdir. Kocaeli İlinin toplam arazi varlığı hektar olup, tarım alanı hektar, çayır ve meralar hektar, orman ve fundalık hektar ve tarım dışı arazi ise hektardır yılında Kocaeli İli arazi kullanımına baktığımızda, %37 tarım alanı, %35 orman alanı, %27 yerleşim yerleri, yol ve diğer alanlar, %1 ise barajlar yer almaktadır. Son olarak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK Hükümleri ve tarih ve 1892 sayılı Bakanlık Makam Olur u ile belirlenen Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri Teşkilat Yapısı gereğince yeniden yapılanmış ve Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çevre kısmının yapılaşmasına bakıldığında, 1- ÇED Şubesi 2- Çevre İzin ve Denetim Şubesi 3- Çevre Yönetimi Şubesi olmak üzere 3 şubeden oluşmaktadır, 1 İl Müdür Yardımcısı, 3 tane Şube Müdürü, 34 tane teknik personel ve 3 tane büro personeli görev yapmaktadır. 2

14 A. HAVA A.1. Hava Kalitesi Türkiye de özellikle kış sezonunda bazı şehir merkezlerinde meteorolojik şartlara da bağlı olarak hava kirliliği görülmektedir. Kış aylarında ısınmadan kaynaklanan hava kirliliğinin temel sebepleri; düşük vasıflı yakıtların iyileştirilme işlemine tabi tutulmadan kullanılması, yanlış yakma tekniklerinin uygulanması ve kullanılan yakma sistemleri işletme bakımlarının düzenli olarak yapılmaması şeklinde sıralanabilir. Ancak ısınmada doğal gazın ve kaliteli yakıtların kullanılması sonucu özellikle büyük şehirlerde hava kirliliğinde 1990 lı yıllara göre azalma olmuştur. Şehirleşme ile sanayi tesislerinin yakın çevresindeki bölgelerdeki konutlaşmaların artması hava kirliliğinin olumsuz etkilerini artırmaktadır. Kömüre dayalı termik santrallerde kullanılan yerli linyitlerin yüksek kükürt oranı ve bazı tesislerde arıtma sistemlerinin olmaması nedeniyle kükürt dioksit (SO 2 ) emisyonları problem oluşturmaktadır. Çevre Mevzuatının kirletici vasfı yüksek tesisler olarak nitelendirdiği enerji üretim tesisleri için mevzuatta özel emisyon sınır değerleri bulunmaktadır. Söz konusu tesislerin kurulması ve işletilmesi için gerekli izinler, tesisten çıkan emisyonlar ve tesisin etki alanı içerisinde hava kirliliğinin tespitine ilişkin usul ve esaslar Çevre Mevzuatında belirlenmiştir. Katı, sıvı ve gaz yakıt kullanan bu tesisler için ilgili baca gazı sınır değerlerinin sağlanması yanında tesis etki alanlarında hava kalitesi sınır değerlerinin de sağlanması gereklidir. Bu nedenlerle söz konusu tesislerden kaynaklanan özellikle toz, kükürt dioksit (SO 2 ) ve azotoksit (NO X ) emisyonlarının giderilmesi ve azaltılması konusundaki tekniklerinin uygulanması gereklidir. Söz konusu azaltım teknikleri son yıllarda tesislerden kaynaklanan emisyon yüklerini önemli ölçüde azaltılabilmektedir. Söz konusu azatlım tekniklerinin hayata geçirilmesi ve yaygın olarak kullanılabilmesi içinde Çevre Mevzuatında bazı değişiklikler yapılmıştır. Şehirlerde yaşanan hava kirliliğine, artan motorlu taşıtlardan kaynaklanan egzoz gazları da katkı sağlamaktadır.* Hava kalitesine ilişkin hava kalite indeksi karşılaştırması da Çizelge A.1 de verilmektedir. Hava Kalitesi İndeksi Çizelge A.1- Hava Kalite İndeksi Karşılaştırma Tablosu SO2 NO2 CO O3 PM10 1 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 24 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 24 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 1 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 24 saatlik ortalama (µgr/m 3 ) 1 (çok iyi) , (iyi) ,0-7, (yeterli) ,0-10, (orta) ,0-13, (kötü) ,0-39, (çok kötü) >1500 >700 >40,0 >360 >600 3

15 A.2. Hava Kalitesi Üzerine Etki Eden Unsurlar Hava kirliliği, doğrudan veya dolaylı olarak insan sağlığını etkileyerek yaşam kalitesini düşürmektedir. Günümüzde hava kirliliği nedeniyle yerel, bölgesel ve küresel sorunlar yaygın olarak yaşanmaktadır. Yoğun şehirleşme, şehirlerin yanlış yerleşmesi, motorlu taşıt sayısının artması, düzensiz sanayileşme, kalitesiz yakıt kullanımı, topoğrafik ve meteorolojik şartlar gibi nedenlerden dolayı büyük şehirlerimizde özellikle kış mevsiminde hava kirliliği yaşanabilmektedir. Bir bölgede hava kalitesini ölçmek, o bölgede yaşayan insanların nasıl bir hava teneffüs ettiğinin bilinmesi açısından çok büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, önemli bir nokta da, bir bölgede meydana gelen hava kirliliğinin sadece o bölgede görülmeyip meteorolojik olaylara bağlı olarak yayılım göstermesi ve küresel problemlere de (küresel ısınma, asit yağmurları, vb) sebep olmasıdır. Renksiz bir gaz olan kükürt dioksit (SO 2 ), atmosfere ulaştıktan sonra sülfat ve sülfürik asit olarak oksitlenir. Diğer kirleticiler ile birlikte büyük mesafeler üzerinden taşınabilecek damlalar veya katı partiküller oluşturur. SO 2 ve oksidasyon ürünleri kuru ve nemli depozisyonlar (asitli yağmur) sayesinde atmosferden uzaklaştırılır. Azot Oksitler (NO X ), Azot monoksit (NO) ve azot dioksit (NO 2 ), toplamı azot oksitleri (NO X ) oluşturur. Azot oksitler genellikle (%90 durumda) NO olarak dışarı verilir. NO ve NO 2 din ozon veya radikallerle (OH veya HO 2 gibi) reaksiyonu sonucunda oluşur. İnsan sağlığını en çok etkileyen azot oksit türü olması itibari ile NO 2 kentsel bölgelerdeki en önemli hava kirleticilerinden biridir. Azot oksit (NO X ) emisyonları insanların yarattığı kaynaklardan oluşmaktadır. Ana kaynakların başında kara, hava ve deniz trafiğindeki araçlar ve endüstriyel tesislerdeki yakma kazanları gelmektedir. İnsan sağlığına etkileri açısından, sağlıklı insanların çok yüksek NO 2 derişimlerine kısa süre dahi maruz kalmaları, şiddetli akciğer tahribatlarına yol açabilir. Kronik akciğer rahatsızlığı olan kişilerin ise bu derişimlere maruz kalmaları, akciğerde kısa vadede fonksiyon bozukluklarına yol açabilir. NO 2 derişimlere uzun süre maruz kalınması durumunda ise buna bağlı olarak solunum yolu rahatsızlıklarının ciddi oranda arttığı gözlenmektedir. Toz Partikül Madde (PM10), partikül madde terimi, havada bulunan katı partikülleri ifade eder. Bu partiküllerin tek tip bir kimyasal bileşimi yoktur. Katı partiküller insan faaliyetleri sonucu ve doğal kaynaklardan, doğrudan atmosfere karışırlar. Atmosferde diğer kirleticiler ile reaksiyona girerek PM yi oluştururlar ve atmosfere verilirler. (PM10-10 μm nin altında bir aerodinamik çapa sahiptir) 2,5 μm ye kadar olan partikülleri kapsayacak yasal düzenlemeler konusunda çalışmalar devam etmektedir. PM10 için gösterilebilecek en büyük doğal kaynak yollardan kalkan tozlardır. Diğer önemli kaynaklar ise trafik, kömür ve maden ocakları, inşaat alanları ve taş ocaklarıdır. Sağlık etkileri açısından, PM10 solunum sisteminde birikebilir ve çeşitli sağlık etkilerine sebep olabilir. Astım gibi solunum rahatsızlıklarını kötüleştirebilir, erken ölümü de içeren çeşitli ciddi sağlık etkilerine sebep olur. Astım, kronik tıkayıcı akciğer ve kalp hastalığı gibi kalp veya akciğer hastalığı olan kişiler PM10 a maruz kaldığında sağlık durumları kötüleşebilir. Yaşlılar ve çocuklar, PM10 maruziyetine karşı hassastır. PM10 yardımıyla toz içerisindeki mevcut diğer kirleticiler 4

16 akciğerlerin derinlerine kadar inebilir. İnce partiküllerin büyük bir kısmı akciğerlerdeki alveollere kadar ulaşabilir. Buradan da kurşun gibi zehirli maddeler % 100 olarak kana geçebilir. Karbonmonoksit (CO), kokusuz ve renksiz bir gazdır. Yakıtların yapısındaki karbonun tam yanmaması sonucu oluşur. CO derişimleri, tipik olarak soğuk mevsimlerde en yüksek değere ulaşır. Soğuk mevsimlerde çok yüksek değerler ulaşılmasının bir sebebi de inversiyon durumudur. CO in global arka plan konsantrasyonu 0.06 ve 0.17 mg/m 3 arasında bulunur. 2000/69/EC sayılı AB direktifinde CO ile ilgili sınır değerler tespit edilmiştir. İnversiyon, sıcak havanın soğuk havanın üzerinde bulunarak, havanın dikey olarak birbiriyle karışmasının engellenmesi durumudur. Kirlilik böylece yer seviyesine yakın soğuk hava tabakasının içerisinde toplanır. CO in ana kaynağı trafik ve trafikteki sıkışıklıktır. Sağlık etkileri, akciğer yolu ile kan dolaşımına girerek, kimyasal olarak hemoglobinle bağlanır. Kandaki bu madde, oksijeni hücrelere taşır. Bu yolla, CO organ ve dokulara ulaşan oksijen miktarını azaltır. Sağlıklı kişilerde, daha yüksek seviyelerdeki CO e maruz kalmak, algılama ve gözün görme gücünü etkileyebilir. Hafif ve daha ağır kalp ve solunum sistemi hastalığı olan kişiler ve henüz doğmamış ve yeni doğmuş bebekler, CO kirliliğine karşı en riskli grubu oluşturur. Kurşun (Pb), doğada metal olarak bulunmaz. Kurşun gürültü, ışın ve vibrasyonlara karşı iyi bir koruyucudur ve hava yoluyla taşınır. Kurşun, maden ocakları ve bakır ve tunç (Cu+Sn) alaşımı işlenmesi, kurşun içeren ürünlerin geriye dönüştürülmesi ve kurşunlu petrolün yakılmasıyla çevreye yayılır. Kurşun içeren benzin ilavesi ürünlerinin de kullanılması, atmosferdeki kurşun oranını yükseltir. Ozon (O 3 ), kokusuz renksiz ve 3 oksijen atomundan oluşan bir gazdır. Ozon kirliliği, özellikle yaz mevsiminde güneşli havalarda ve yüksek sıcaklıkta oluşur (NO 2 + güneş ışınları = NO+ O => O+ O 2 = O 3 ). Ozon üretimi uçucu organik bileşikler (VOC) ve karbon monoksit sayesinde hızlandırılır veya güçlendirilir. Ozonun oluşması için en önemli öncü bileşimler NO X (Azot oksitler) ve VOC dır. Yüksek güneş ışınlarının etkisiyle ozon derişimi Akdeniz ülkelerinde Kuzey-Avrupa ülkelerinden daha yüksektir. Sebebi ise güneş ışınlarının ozon un fotokimyasal oluşumundaki fonksiyonundan kaynaklanmasıdır. Diğer kirleticilere kıyasla ozon doğrudan ortam havasına karışmaz. Yeryüzüne yakın seviyede ozon karmaşık kimyasal reaksiyonlar yoluyla oluşur. Bu reaksiyonlara NO X, metan, CO ve VOC ler (etan (C 2 H 6 ), etilen (C 2 H 4 ), propan (C 3 H 8 ), benzen (C 6 H 6 ), toluen (C 6 H 5 ), xylen (C 6 H 4 ) gibi kimyasal maddelerde eklenir. Ozon çok güçlü bir oksidasyon maddesidir. Birçok biyolojik madde ile etkileşimde bulunur. Tüm solunum sistemine zarar verebilir. Ozonun zararlı etkisi derişim oranına ve ozona maruziyet süresine bağlıdır. Çocuklar büyük bir risk grubunu oluşturur. Diğer gruplar arasında öğlen saatlerinde dışarıda fiziksel aktivitede bulunanlar, astım hastaları, akciğer hastaları ve yaşlılar bulunur.* 5

17 Çizelge A.2 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Evsel Isınmada Kullanılan Katı Yakıtların Cinsi, Yakıtların Özellikleri ve Bu Yakıtların Temin Edildiği Yerler (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) Yakıtın Cinsi (*) Taşkömürü Taşkömürü Taşkömürü Taşkömürü Taşkömürü Temin Edildiği Yer G.Afrika Mozombik Rusya Ukrayna Çin Tüketim Miktarı (ton) , , , , ,20 0 Alt Isıl Değeri (kcal/kg) En az 6400 (-200 tolerans) En az 6400 (-200 tolerans) En az 6400 (-200 tolerans) En az 6400 (-200 tolerans) En az 6400 (-200 tolerans) Uçucu Madde (%) %12-31 (+2 tolerans) %12-31 (+2 tolerans) %12-31 (+2 tolerans) %12-31 (+2 tolerans) %12-31 (+2 tolerans) Yakıtın Özellikleri Toplam Kükürt (%) En çok %9 (+%0,1 tolerans) En çok %9 (+%0,1 tolerans) En çok %9 (+%0,1 tolerans) En çok %9 (+%0,1 tolerans) En çok %9 (+%0,1 tolerans) (*) Yerli kömür, ithal kömür, briket, biyokütle, Sosyal Yardımlaşma Vakfı kömürü, odun gibi. Toplam Nem (%) Orijinalde en çok %10 (+1 tolerans) Orijinalde en çok %10 (+1 tolerans) Orijinalde en çok %10 (+1 tolerans) Orijinalde en çok %10 (+1 tolerans) Orijinalde en çok %10 (+1 tolerans) Kül (%) En çok %16 (+2 tolerans) En çok %16 (+2 tolerans) En çok %16 (+2 tolerans) En çok %16 (+2 tolerans) En çok %16 (+2 tolerans) Çizelge A.3 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Sanayide Kullanılan Katı Yakıtların Cinsi, Yakıtların Özellikleri ve Bu Yakıtların Temin Edildiği Yerler (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) Yakıtın Cinsi (*) Taşkömürü Taşkömürü Taşkömürü Taşkömürü Taşkömürü Temin Edildiği Yer Rusya Ukrayna Gürcistan Polonya Zimbabve Tüketim Miktarı (ton) , , , , ,21 7 Alt Isıl Değeri (kcal/kg) En az 6500 (-500 tolerans) En az 6500 (-500 tolerans) En az 6500 (-500 tolerans) En az 6500 (-500 tolerans) En az 6500 (-500 tolerans) Uçucu Madde (%) En çok %36 (+1 tolerans) En çok %36 (+1 tolerans) En çok %36 (+1 tolerans) En çok %36 (+1 tolerans) En çok %36 (+1 tolerans) Yakıtın Özellikleri Toplam Kükürt (%) En çok %1 (+0,1 tolerans) En çok %1 (+0,1 tolerans) En çok %1 (+0,1 tolerans) En çok %1 (+0,1 tolerans) En çok %1 (+0,1 tolerans) Termik Enerji Rusya ,90 En az 6400 En çok En çok Toplam Nem (%) Kül (%) - - 6

18 Yakıtın Cinsi (*) Termik Enerji Termik Enerji Antrasit Kalsine Edilmemiş Petrol Koku Kalsine Edilmemiş Petrol Koku Kalsine Edilmiş Petrol Koku Kalsine Edilmiş Petrol Koku Temin Edildiği Yer Ukrayna Norveç Ukrayna Amerika Venezüella Tüketim Miktarı (ton) Alt Isıl Değeri (kcal/kg) 0 (-500 tolerans) En az ,30 ( tolerans) , , , ,8 58 En az 6400 (-500 tolerans) En az 7500 (- 500 tolerans) En az 7500 (- 500 tolerans) Yakıtın Özellikleri Uçucu Toplam Madde Kükürt (%) (%) %40 %1,2 En çok %40 En çok %40 En çok %14 En çok %1,2 En çok %1,2 En çok %5 (+ 0,5 tolerans) En çok %5 (+ 0,5 tolerans) En çok %2 Almanya ,00 0 Çin ,00 0 En çok %2 (*) Yerli kömür, ithal kömür, briket, biyokütle, Sosyal Yardımlaşma Vakfı kömürü, odun gibi. Toplam Nem (%) Kül (%) Çizelge A.4 Kocaeli İlinde 2013 Yılında Kullanılan Doğalgaz Miktarı (İZGAZ, 2013) Yakıtın Kullanıldığı Yer Tüketim Miktarı (m 3 ) Isıl Değeri (kcal/kg) Konut Sanayi Çizelge A.5 Kocaeli İlinde 2013 Yılında Kullanılan Fuel-oil Miktarı (Tüpraş Genel Müdürlüğü, 2013) Yakıtın Kullanıldığı Yer Tüketim Miktarı (m 3 ) Isıl Değeri (kcal/kg) Toplam Kükürt (%) Konut Sanayi* , , * İzmit Rafinerisinin 2013 yılı fuel oil tüketim miktarı Egzoz gazı emisyonlarının kontrolüne yönelik ilimizdeki faaliyetler A.5. Bölümünde verilmektedir. 7

19 Binek Otomobil Hafif Ticari Ağır Ticari Diğerleri Toplam Binek Otomobil Hafif Ticari Ağır Ticari Diğerleri Toplam İL ÇEVRE DURUM RAPORU Çizelge A Yılı Kocaeli İlindeki Araç Sayısı ve Egzoz Ölçümü Yaptıran Araç Sayısı (Kocaeli İl Emniyet Müdürlüğü, 2013) Araç Sayısı Egzoz Ölçümü Yaptıran Araç Sayısı A.3. Hava Kalitesinin Kontrolü Konusundaki Çalışmalar Kocaeli İlinde hava kirliliğinin önlenmesi açısından alınan tedbirler aşağıdaki gibi sıralanmaktadır. - Prosesleri sırasında tesis içine yayılan emisyonların toplatılarak (davlumbaz sistemi vb.) baca vasıtasıyla atmosfere verilmesi sağlandı. - İl genelinde bulunan taş ocaklarının belli bir alanda toplanarak denetim ve kontrollerinin verimli yapılması için çalışmalar başlatıldı. - Gerekli olan tesislerde bacaya aktif karbon, scrubber, toz tutucu vb. emisyon azaltıcı filtre sistemleri yapılması sağlandı sayılı kanunla değişik 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden yürürlükte bulunan yönetmelik hükümleri doğrultusunda cezai işlemler uygulanmıştır. - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı genelgeleri doğrultusunda kömür satılmasına izin verilmiştir. - 6 numaralı fuel-oil kullanılması Mahalli Çevre Kurulu Kararıyla yasaklanmıştır. - Dilovası Bölgesindeki hava kirliliği sorunu ile ilgili olarak 24 aylık bir süreci kapsayan üç aşamalık bir proje TÜBİTAK MAM, Kocaeli Üniversitesi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü işbirliği ve İl Müdürlüğü koordinatörlüğünde gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında bölgedeki firmaların emisyon azaltıcı önlemler almaları sağlanmıştır. - Körfez bölgesinde de yukarıda bahsedilen projeden yapılması için çalışma başlatılmıştır. - SKHKKY gereği ve şikayetin yoğun olduğu tesislerin bacalarına sürekli ölçüm cihazı taktırılmış olup, bu cihazlar on-line olarak Müdürlüğümüze bağlanmıştır. İnternetten bu firmalara ait emisyon değerleri anlık olarak 24 saat izlenebilmektedir. - İl Müdürlüğü tarafından ortam havasında toz, kükürtdioksit, azotoksitler, amonyak, karbonmonoksit, hidrojensülfür, hidrokarbon ölçümü yapabilen cihazların bulunduğu mobil hava kirliliği ölçüm aracı satın alınmıştır. Ölçüm Sistemleri ve sensörlerle toplanan bilgiler araçta bulunan bilgisayarda derlenip kayıtlandıktan sonrada, GPRS modemle merkezimizde bulunan Ana Bilgisayara, on-line olarak sürekli ölçülen değerleri ve donatılmış alarmların (Sıcaklık-Yangın-Kapı on-off) bilgilerini göndermektedir. - Ayrıca; İl Müdürlüğünce Kocaeli ili genelinde 24 saat süreli kesintisiz hizmet verilmekte olup, ALO 181 Çevre İhbar hattı da 24 saat hizmet vermektedir sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan Yönetmelikler çerçevesinde tesis denetimleri ve bölge denetimleri sürekli gece gündüz devam etmektedir. 8

20 İlimiz Dilovası ve İzmit ilçelerinde Ulusal Hava Kalitesi İzleme ağına bağlı 3 adet, İzmit, Alikahya, Gölcük, Kandıra, Körfez ve Yeniköy de Marmara Temiz Hava Merkezine bağlı 6 adet, İMES Organize San Bölgesinde Tesis etki alanı kapsamında 2 adet ve Müdürlüğümüz bünyesinde 1 adet seyyar ölçüm cihazı olmak üzere toplamda 12 adet istasyon bulunmaktadır. Harita A.1 Kocaeli ilinde Bulunan Hava Kirliliği Ölçüm Cihazlarının Yerleri (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) Çizelge A.7- Kocaeli İlinde Hava Kalitesi Ölçüm İstasyon Yerleri ve Ölçülen Parametreler ( ve ) İSTASYON YERLERİ KOORDİNATLAR enlem, boylam HAVA KİRLETİCİLERİ SO2 No CO O3 PM2,5 PM10 NO2 ALİKAHYA K X X X X D İZMİT ÇINARLI K X X X X D KANDIRA K X X X X X D KÖRFEZ K X X X X X 9

21 İL ÇEVRE DURUM RAPORU YENİKÖY GÖLCÜK İZMİT DOĞUKUŞLA DİLOVASI DİOVASI OSB D K D K D ,20 K ,58 D ,40 K ,80 D ,82 K ,01 D X X X X X X X X X X X X X X X X X X x x x x x x A.4. Ölçüm İstasyonları Kocaeli İlinde 2013 yılı kirletici parametreler için günlük ortalama değerlerini içeren grafik aşağıda yer almaktadır yılı Kocaeli İli İzmit İstasyonu PM10 KVS Değerleri Seri Grafik A.1- Kocaeli İlinde İzmit İstasyonu 2013 Yılı KVS Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) 2013 yılı Kocaeli İli Dilovası Organize Sanayi Bölgesi İstasyonu PM10 KVS Değerleri 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 Seri 1 Seri 2 Grafik A.2- Kocaeli İlinde Dilovası OSB İstasyonu 2013 Yılı KVS Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) 10

22 İL ÇEVRE DURUM RAPORU 2013 yılı Kocaeli İli Dilovası İstasyonu PM10 KVS Değerleri 200,00 180,00 160,00 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 Seri 1 Grafik A.3- Kocaeli İlinde Dilovası İstasyonu 2013 Yılı KVS Parametresi Günlük Ortalama Değer Grafiği (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) Çizelge A.8- Kocaeli ilinde 2013 Yılı Hava Kalitesi Parametreleri Aylık Ortalama Değerleri (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) İzmit Doğu SO 2 AGS* PM10 AGS* CO AGS* NO AGS* NO 2 AGS* NO X AGS* OZON AGS* Kışla Parkı Hava Kalitesi İstasyonu Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül

23 Ekim Kasım Aralık ORTALAMA 5, Dilovası SO 2 AGS* PM10 AGS* CO AGS* NO AGS* NO 2 AGS* NO X AGS* OZON AGS* Hava Kalitesi İstasyonu Ocak , Şubat , Mart , Nisan , Mayıs , Haziran , Temmuz , Ağustos , Eylül , Ekim , Kasım Aralık , ORTALAMA 15, , Dilovası SO 2 AGS* PM10 AGS* CO AGS* NO AGS* NO 2 AGS* NO X AGS* OZON AGS* OSB Hava Kalitesi İstasyonu Ocak Şubat Mart Nisan

24 Mayıs _ Haziran _ - _ _ Temmuz _ - _ _ Ağustos _ - _ _ Eylül _ - _ _ Ekim _ - _ _ Kasım Aralık ORTALAMA AGS: Sınır değerin aşıldığı gün sayısı- Çizelge A.9 Kocaeli İlinde 2013 Yılında Hava Kirletici Gazların Ortalama Konsantrasyonları ve Sınır Değerin Aşıldığı Gün Sayıları (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) Ulusal Hava SO 2 AGS* PM10 AGS* CO AGS* NO AGS* NO 2 AGS* NO X AGS* OZON AGS* Kalitesi ağına bağlı 3 adet istasyon Ocak , Şubat , , Mart , Nisan , Mayıs , Haziran , Temmuz , , Ağustos , Eylül , Ekim , Kasım ,

25 Aralık , ORTALAMA 21,4 64, AGS: Sınır değerin aşıldığı gün sayısı Çizelge A.10 Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği 2013 Yılında Hava Kalitesi Sınır Değerleri SO2: kükürtdioksit Sınır Değeri Saptayan Kuruluş 1 saatlik ortalama sınır değer (mg/m 3 ) Günlük ortalama sınır değer (mg/m 3 ) Aşılmaması istenen gün sayısı (mg/m 3 ) Sınır değerin aşıldığı gün sayısı Yıllık ortalama sınır değer (mg/m 3 ) AB HKDYY NO2: azotdioksit Sınır Değeri Saptayan Kuruluş 1 saatlik ortalama sınır değer (mg/m 3 ) Günlük ortalama sınır değer (mg/m 3 ) Aşılmaması istenen gün sayısı (mg/m 3 ) Sınır değerin aşıldığı gün sayısı Yıllık ortalama sınır değer (mg/m 3 ) AB HKDYY Partikül Madde 10 Sınır Değeri Saptayan Kuruluş Günlük ortalama sınır değer (mg/m 3 ) Aşılmaması istenen gün sayısı (mg/m 3 ) Sınır değerin aşıldığı gün sayısı Yıllık ortalama sınır değer (mg/m 3 ) AB HKDYY CO: karbon monoksit Sınır Değeri Saptayan Kuruluş Günlük ortalama sınır değer (mg/m 3 ) Aşılmaması istenen gün sayısı (mg/m 3 ) Sınır değerin aşıldığı gün sayısı Yıllık ortalama sınır değer (mg/m 3 ) AB HKDYY A.5. Egzoz Gazı Emisyon Kontrolü Kocaeli İlinde 2013 yılı itibariyle egzoz emisyon ölçüm yetki belgesi almış olan toplam 32 işletme bulunmakta ve 2013 yılında adet egzoz emisyon ölçüm pulu satın alınmıştır. A.6. Gürültü Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından İlimiz İzmit ilçesinde faaliyet gösteren eğlence yerlerine denetimler yapılmış olup ÇGDYY çerçevesinde söz konusu alda oluşan gürültünün limit değerlerde kalınması hedeflenmektedir. Ayrıca Bakanlığımız tarafından Büyükşehir Belediyesine ve çeşitli İlçe Belediyelerine Gürültü Konulu Yetki Devri yapılmış olup İl genelinde faaliyet gösteren işletmelerin gürültü seviyeleri kontrol altında tutulmaktadır. 1 HKDYY: Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği 2 HKDYY EK-1/A da yer alan geçiş süreci limit değeri (proje yılına göre değişir). 3 HKDYY EK-1/A da yer alan geçiş süreci limit değeri (proje yılına göre değişir). 4 HKDYY EK-1/A da yer alan geçiş süreci limit değeri (proje yılına göre değişir). 5 HKDYY EK-1/A da yer alan geçiş süreci limit değeri (proje yılına göre değişir). 3 HKDYY EK-1/A da yer alan geçiş süreci limit değeri (proje yılına göre değişir). 4 HKDYY EK-1/A da yer alan geçiş süreci limit değeri (proje yılına göre değişir). 5 HKDYY EK-1/A da yer alan geçiş süreci limit değeri (proje yılına göre değişir). 14

26 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Büyükşehir Belediyesi ve İlçe Belediyelerine gürültü konulu yetki devri yapılmış olup, Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne yapılmış olan şikayetler, ilgili belediyelere gönderilmekte ve söz konusu belediyeler tarafından yapılan incelemeler neticesinde tarafımıza 3 aylık raporlar sunulmaktadır. İl Müdürlüğüne ulaşan gürültü şikâyetleri genel olarak sanayi ağırlıklı olmakta ve şikayetler yetki devri yapılan belediyelerle koordineli olarak değerlendirilmektedir Seri sanayi eğlence şantiye Grafik A.4 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Gürültü Konusunda Yapılan Şikayetlerin Dağılımı (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) A.7. İklim Değişikliği Eylem Planı Çerçevesinde Yapılan Çalışmalar Herhangi bir bilgiye ulaşılmamıştır. A.8. Sonuç ve Değerlendirme Kocaeli, yoğun sanayi, ulaşım hatları (D-100 ve otoban), aşırı nüfus artışı, plansız şehirleşme nedeniyle, ülkemizin çevre açısından en sorunlu bölgesidir. Türkiye ekonomisine yön veren firmaların büyük çoğunluğunun faaliyet gösterdiği İlde kişi başına düşen gelir seviyesi ülke ortalamasının çok çok üstünde yer alırken hava, su, toprak kirlenmesi gibi önemli sorunlar bulunmaktadır. Kocaeli nde, hava kirliliğinin en büyük nedeni insan faaliyetlerinden kaynaklanmaktadır. Bu kaynaklar sabit ve hareketli olarak iki kısımda değerlendirilir. Madencilik ve taş ocağı etkinlikleri sırasında oluşan kirlilik, Fabrikalardan kaynaklanan kirlilik, Yerleşim alanlarında bulunan ev ve binalardan kaynaklanan kirlilik, Sabit kirletici kaynaklar olarak isimlendirilir. Hareketli kaynaklar ise ulaşım araçlarından kaynaklanır. Hareketli kaynaklar ise ulaşım araçlarından kaynaklanır. 15

27 İlimiz Dilovası ve İzmit ilçelerinde Ulusal Hava Kalitesi İzleme ağına bağlı 3 adet, İzmit, Alikahya, Gölcük, Kandıra, Körfez ve Yeniköy de Marmara Temiz Hava Merkezine bağlı 6 adet, İMES Organize San Bölgesinde Tesis etki alanı kapsamında 2 adet ve Müdürlüğümüz bünyesinde 1 adet seyyar ölçüm cihazı olmak üzere toplamda 12 adet istasyon bulunmaktadır. Kaynaklar - Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü - Kocaeli İl Emniyet Müdürlüğü - TÜPRAŞ Genel Müdürlüğü - İZGAZ 16

28 B. SU VE SU KAYNAKLARI B.1. İlin Su Kaynakları ve Potansiyeli B.1.1. Yüzeysel Sular B Akarsular Kocaeli İli nin toprakları tümüyle Marmara havzası içindedir. Bu havza Meriç, Susurluk ve Sakarya havzaları dışında Marmara bölgesinin hemen tümünü kapsar. Havzanın il sınırları içinde kalan bölümünde önemli sayılacak bir akarsu yoktur. Ancak Kocaeli yarımadası, birçok çay ve dereyle yarılmış durumdadır. Genellikle kısa ve sel niteliğinde olan bu sular, ildeki yeryüzü şekillerinin oluşumunda önemli rol oynamıştır. Akarsuların bir bölümü Karadeniz'e diğerleri ise İzmit Körfezi ya da Marmara'ya dökülür. Karadeniz'e dökülen akarsuların su kaynakları ve su toplama alanları hayli güneydedir. Bunların akışları da genellikle düzensizdir. Yağışlı dönemlerde taşkınlıklara yol açarken, yazın iyice kururlar. Karadeniz'e dökülen akarsuların en önemlileri Kocadere, Davan Çayı, Sarısu ve Kaynarca Deresidir. Marmara Denizi'ne dökülen akarsuların bir bölümü İzmit Körfezi'nin kuzeyinden, bir bölümü ise güneyinden gelerek Marmara'ya dökülürler. Körfezin kuzeyinden Marmara'ya dökülen akarsuların en önemlilerinden biri Tavşanlı (Dilovası) Deresidir. Pelitli köyünün güneybatısından doğan bir süre güneye aktıktan sonra dirsek yapıp doğuya, yine güneye dönerek Marmara'ya dökülen bu derenin yaklaşık uzunluğu 12 km'dir. Marmara'ya Körfezin kuzeyinden dökülen diğer önemli akarsular Çayırova, Hatip, Ağadere, Derboğazı, Erenler, Kanlıbağ, Aydınlıkdere, Memelidere ve Bekirdere'dir. Marmara Denizi'ne Körfezin güneyinden dökülen sular ise genellikle Samanlı Dağları ndan doğar, bu dağın kuzey yamaçlarındaki alçak düzlüklerden inerler. Bunların en önemlilerinden biri olan Serindere'nin Sıcakdere adlı bir kolu vardır. Sıcakdere Bursa'dan, Serindere ise Sakarya'dan il sınırına girer. Bahçecik yakınlarında birleşen iki kol Serindere adıyla akışını sürdürür. Kış ve ilkbaharın yağışlı günlerinde karların eridiği dönemlerde Serindere bir hayli kabarır. Samanlı Dağları ndan doğan önemli akarsulardan biride Yalakdere'dir. 5 koldan beslenen Yalakdere'nin havzası hayli geniştir. Kış sonlarında suyu artan derenin Hersek yakınlarındaki Marmara'ya dökülen ağzında bir delta düzlüğü oluşmuştur. Marmara'ya bu kesimden dökülen diğer akarsular arasında Değirmendere, Halıdere ve Kazıklı Deresi sayılabilir. Yerüstüsuyu ( il çıkışı toplam ortalama akım ) : 1491,0 hm3/yıl a- Bıçkıdere : 18,0 hm3/yıl b- Çınarlıdere : 15,0 hm3/yıl c- Kirazdere : 195,0 hm3/yıl 17

29 ç- Kumcağızdere : 22,0 hm3/yıl d- Parganlıdere : 10,0 hm3/yıl e- Sarısudere : 10,0 hm3/yıl f- Sazdere : 5,0 hm3/yıl g- Seymenlidere : 10,0 hm3/yıl ğ- Tavşanlı(Dil)dere : 34,0 hm3/yıl h- Yalakdere : 72,0 hm3/yıl 1- Ölçülemeyen havzadan gelen : 1100,0 hm3/yıl 2- Yeraltısuyu (İldeki toplam emniyetli rezervuar) : 74,0 hm3/yıl Toplam su potansiyeli : 1565,0 hm3/yıl İlimizdeki başlıca akarsuların neler oldukları, uzunlukları, debileri, başlangıç-bitiş noktaları, kolları ve özellikleri Çizelge B.1. de detaylı olarak anlatılmaktadır. Çizelge B.1 Kocaeli İlinin Akarsuları (Orman ve Su İşleri Md.-DSİ, 2013) AKARSUYUN ADI Kumla- Akarca Deresi Toplam Uzunluğu (km) 28 Kiraz Dere 47,75 Aygır Dere 7 Koca Dere 5,4 Bakırcı Dere 3,5 Ayani Dere 2,5 Çınarlı Dere 16,2 Feyezan Debisi (m 3 /sn) Q 100 = Q 100 = Q 100 =81.00 Q 100 =28.00 Q 100 =13.60 Q 100 =6.00 Q 100 =88.00 İl Sınırları İçinde Başlangıç ve Bitiş Noktaları Akmeşe Sırtları İzmit Körfezi Samanlı Dağları İzmit Körfezi Kuzu Yaylası Etekleri Sapanca Gölü Kestane Düzü Tepesi Kirazdere Hacı Ömer Tepesi Kirazdere Hamza Dağı Etekleri Kirazdere Koca Sırt Tepe İzmit Körfezi Kolu Olduğu Akarsu Akarca dere Kumla dere (Yirim dere) Bakırlı dere Keten dere Özellikleri Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. - Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. - Yandere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. - Yandere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. - Yandere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Hasan dere Ebekaya dere Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. 18

30 Çenesuyu Deresi 8,6 Hisar Dere 13,5 Burma Dere 2,6 Q 100 =44.00 Q 100 = Q 100 =22.00 Çene Dağı İzmit Körfezi Ezirgan Sırtı İzmit Körfezi Yayla Tepe İzmit Körfezi - Beylik dere Şevkatiye Karanlık dere Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. - Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Kavak Dere 2,25 Q 100 =32.00 Dömelet Tepe İzmit Körfezi Büyük Kışla Dere 1,75 Domuz Dere 3,1 Zeytin Dere 4,4 Q 100 =8.00 Q 100 =19.70 Q 100 =40.00 Yayla Tepe İzmit Körfezi Eren Tepe İzmit Körfezi Geren Tepe İzmit Körfezi - Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. - Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. - Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. - Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Ayvacık Dere 2,6 Q 100 =22.00 Karaağaç Pınarı İzmit Körfezi - Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Kıble Dere 2,9 Q 100 =24.50 Eren Tepe Batısı İzmit Körfezi - Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Hamza Dere 6,1 Q 100 =89.00 Belen Tepesi İzmit Körfezi - Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Hereke Köyiçi Deresi 2,.25 Q 100 =25.00 Erentepe Doğusu İzmit Körfezi Köy dere Kangallı dere Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Sarmaşık Dere 3,9 Q 100 =48.00 Ballıköy Tepe İzmit Körfezi - Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Ağa Deresi 10 Q 100 = Büyük Gürgen Küçükağa Anadere niteliğinde olup, 19

31 Keten Dere 8 Aydın Bey Deresi 7,2 Değirmendere 6,5 Halıdere 6,5 Ulaşlı Deresi 2,8 Yalak Dere 37,1 Saz Dere 9,75 Q 100 =51.00 Q 500 =30.00 Q 100 =77.00 Q 100 =26.00 Q 100 =23.50 Q 100 = Q 100 =99.00 Tepe İzmit Körfezi Ketendüzü Tepe Mücadele Kanalı Samanlı Dağları İzmit Körfezi Samanlı Dağları İzmit Körfezi Samanlı Dağları İzmit Körfezi Köklük Başı Tepe İzmit Körfezi Küçük Dikmentepe İzmit Körfezi Sancak Tepe Marmara Denizi dere Erikli dere Heybetli dere Karanlık dere Fındıksuyu dere Pazar dere Bozukyol Deresi ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Yandere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Yukarı Dere Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Çelebahçe dere Karaca dere Topçu dere Avcı dere Kayapurçek Dere Derbent dere Taşar dere Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Dil (Tavşanlı) Deresi 17 Q 100 = Denizli Köyü İzmit Körfezi Tavşanlı dere Balıklaya dere Gürlek dere Değirmen dere Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Köy Dere 5,5 Gıcık Dere 2,5 Açma Dere 9,5 Hamamsu Deresi 9,5 Bağırganlı (Parganlı) Deresi Q 100 =51.00 Q 100 =21.00 Q 100 =47.00 Q 100 =87.00 Hacı Hasan Tepe İzmit Körfezi Dömalet Tepe İzmit Körfezi - Keltepe Derbent Bataklık Kanalı Keltepe Derbent Bataklık Kanalı 12 Bağırganlı Koyu Karadeniz Kavaklar Boğazlı dere Kadı Konağı dere Kovan Dere Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Yan dere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Yan dere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Ana dere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. 20

32 Karaağaç Deresi 17,5 Karadeniz Ana dere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Namazgah Deresi 30,5 Sarısu dere vasıtası ile Karadeniz Ana dere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Yulaflı Deresi 35 Sarısu dere vasıtası ile Karadeniz Ana dere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Kumcağız Deresi 16 Karadeniz Yan dere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Seyrek Deresi 15 Karadeniz Anadere niteliğinde olup, ulaşıma, su sporlarına, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Kocaeli yan derelerinde idaremize ait akım gözlem istasyonu ( AGİ) bulunmadığı için derelere ait akış hızı, mevsimsel debiler v.s gibi bilgiler arşivimizde bulunmamaktadır. SAPANCA GÖLÜ B Doğal Göller, Göletler ve Rezervuarlar İlimizin su kaynaklarından biri SAPANCA Gölüdür. Ortalama Göl Alanı Km 2 olup gölün emniyetli verimi hm 3 /yıldır. Yağış alanı ise Göl aynası dahil olmak üzere 249 Km 2 dir. Sapanca Gölü deniz seviyesinden 30 m yükseklikte bir tatlı su gölüdür. Gölün çevresi 39 Km kıyı uzunluğundadır. Bunun 26 Km lik kısmı Sakarya İli, 13 Km lik kısmı da Kocaeli İl sınırları içerisindedir. Maksimum genişliği 6 Km dir. 21

33 Sapanca Gölü eliptik şekilli bir set gölüdür. Gölün özellikle doğusu sığ ve bataklıktır, kuzey ve güneyi ise Falezler (Yalıyarlar) ve alüvyonlu ovalar görünümündedir. Sapanca Gölü, kuzey ve güneydeki dağlardan inen dereler ve göl dibindeki kaynaklardan beslenmekte olup, gölün fazla suları Çark suyu ile, Sakarya Nehrine akmaktadır. Sapanca gölünün uzun ekseni doğu-batı, kısa ekseni ise kuzey-güney yönündedir. Doğu ucu Sakarya nehrine 5 Km batı ucu İzmit Körfezi ne 20 Km uzaklıktadır. Sapanca Gölü, Sakarya ve Kocaeli İllerinin sınırları içinde yer alan bir tatlı su gölü olup, çevre yerleşimleri için önemli bir içme ve kullanma suyu kaynağıdır. Gölün su toplama havzası içinde, Sakarya İli sınırları dahilinde, Serdivan, Adapazarı, Arifiye, Sapanca, Kırkpınar Belediyeleri ve Yanıkköy, Kurtköy, Mahmudiye, Memnuniye, Uzunkum, Esentepe, Aşağıdere, Yukarıdere v.b. köy yerleşimleri; Kocaeli sınırları dahilinde ise, Eşme, Maşukiye, Hikmetiye (Derbent), Suadiye Belediyeleri ve Acısu, Şirinsulhiye, Nusretiye, Uzuntarla v.b. köy yerleşimleri yer almaktadır. Göl halen Adapazarı nın içme suyunu temin etmektedir. Bunun yanında Tüpraş ve Petkim gibi Kocaeli nin büyük sanayi kuruluşlarının kullanma sularında aynı kaynaktan sağlanmaktadır. KİRAZDERE (YUVACIK) BARAJI İlimizin ikinci su kaynağı Yuvacık-KİRAZDERE Barajıdır. Barajın karakteristikleri aşağıdaki gibidir. Kocaeli ili Merkez Yuvacık beldesinin yaklaşık 1,5 Km. güney doğusunda yer alan baraj, 2020 yılına kadar İzmit ve çevresinin içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyacını karşılamak üzere planlaması yapılmış ve 1983 yılında onaylanmıştır. KARAKTERİSTİKLERİ : 1- Tipi : Zonlu toprak dolgu 2- Kret uzunluğu : 400,00 m 3- Kret genişliği : 12,00 m 4- Dolusavak uzunluğu : 264,00m 3- Temelden yüksekliği : 108,50 m 4- Talvegten Yüksekliği : 102,50 m 5- Talveg kotu : 70,00 m 6- Eşik kotu : 159,70m 7- Kret kotu : 172,50 m 8- Göl alanı(max) : 175 ha 9- Max.su seviyesi : 169,85 m 10- İşletme su seviyesi (min) : 109,60 m 11- Göl hacmi : 60,60 hm³ 22

34 12- Barajdan çekilebilecek max. su : 142 hm³/yıl 13- Yağış alanı : 258 km² 14- Kamulaştırma kotu : 169,68 m 15- Yıllık ortalama akım : 220 hm³ Yukarıda bazı karakteristik bilgileri verilen barajın 19/12/1986 tarihinde ihalesi yapılarak, 14/05/1987 tarihinde müteahhitlikçe işe başlanılmıştır. Yap-İşlet-Devret modeli ile yapılmak üzere 21/03/1996 tarihli Tasfiye protokolünün imzalanmasına kadar, Kontrollük ve Şantiye tesisleri, enerji nakil hatları, Derivasyon tüneli, Eğik su alma yapısı radyesi, Yol inşaatları, Memba batardosu, Dolusavak kazısı ve Eşik yapısı ile gövde kazısı ve kotuna kadar gövde dolgusu ikmal edilmiştir. Baraj bu aşamadan sonra isale hatları ile beraber 1999 yılında tamamlanmıştır. İlimizde DSİ I. Bölge 15. Şube Müdürlüğünce inşa edilmiş olan 7 adet sulama Göleti ve 3 adet Selkapanı mevcuttur. Bunlardan Çayırköy Selkapanı (İzmit Ovası taşkın kontrol yapısı), Sarnıçlar Selkapanı (Kandıra İlçe merkezi taşkın kontrol yapısı), Hatipdere Selkapanı (İzmit Yenidoğan Mah. taşkın kontrol yapısı) ile Bıçkıdere, Kurtdere, Şeytandere ve Bayraktar Sulama Göletleri İzmit Ovası taşkın kontrol yapıları olmakla beraber aynı zamanda sulama suyu biriktirme (gölet) yapılarıdır. Kandıra Arıklar Gölet inşaatı ve Karamürsel Kızderbent Gölet inşaatları tamamlanmış ve işletmeye alınmıştır. Karamürsel Tepeköy Tepeköy Göleti (bürüt 105 Ha. sulama) inşaatına başlanmıştır. Karamürsel İhsaniye ve Avcıdere Barajları (bürüt 2024 Ha. sulama + 25,44 hm 3 /yıl içme suyu ) proje yapımı devam etmektedir. Karamürsel İnebeyli Göleti (bürüt 448 Ha. sulama), Kandıra Safalı Göleti (bürüt 435 Ha. sulama) proje işleri ile İzmit Akmeşe Barajı (bürüt 1500 Ha. sulama +1,58 hm 3 /yıl içme suyu) planlama+ proje işleri devam etmektedir. İşletmedeki Göletler ve Sel Kapanları ile ilgili ayrıntılı bilgiler aşağıda verilmiştir. i) Bıçkıdere Göleti (İşletme halinde) (Bıçkı Dere): Amacı : Sulama+Taşkın önleme Başlama ve Bitiş tarihi : Tipi : Homojen toprak dolgu Yüksekliği (Talvegten) : m Kret uzunluğu : m Kret genişliği : 6.00m Dolusavak tipi : Karşıdan alışlı Dolusavak debisi : m 3 /s Normal Göl Alanı : 0.41 km² Göl Hacmi : 2.39 hm 3 23

35 Ölü Hacim : m 3 Yıllık ortalama Akım : 1.45 hm 3 /yıl Kret Kotu : m Max Su Kotu : m Normal su Kotu : 36.35m Ölü Hacim Kotu : 31.35m Talveg Kotu : 27.85m Yağış alanı : km 2 Sulama Alanı(Brüt) : 90 ha Sulama Şekli : Kanalet 1/25000 paftası : G23 b3 Kret koordinatı : Y= E, X= N ii) Kurtdere Göleti (İşletme Halinde) (Kurt Dere): Amacı : Sulama+Taşkın önleme Başlama ve Bitiş tarihi : Tipi : Homojen toprak dolgu Yüksekliği(Talvegten) : m Kret uzunluğu : m Kret genişliği : 6.00m Dolusavak tipi : Karşıdan alışlı Dolusavak debisi : m 3 /s Normal Göl Alanı : 0.20 km² Göl Hacmi : 1.25 hm 3 Ölü Hacim : m 3 Yıllık ortalama Akım : 1.05 hm 3 /yıl Kret Kotu : m Max Su Kotu : m Normal su Kotu : 76.00m Ölü Hacim Kotu : 67.00m Talveg Kotu : 62.00m Yağış alanı : km 2 Sulama Alanı(Brüt) : 250 ha Sulama Şekli : Kanalet 1/25000 paftası : G24 a3 Kret koordinatı : Y= E, X= N 24

36 iii) Şeytandere Göleti (İşletme Halinde) (Şeytan Dere): Amacı : Sulama+Taşkın önleme Başlama ve Bitiş tarihi : Tipi : Homojen toprak dolgu Yüksekliği (Talvegten) : m Kret uzunluğu : m Kret genişliği : 7.00m Dolusavak tipi : Karşıdan alışlı Dolusavak debisi : m 3 /s Normal Göl Alanı : km² Göl Hacmi : 2.34 hm 3 Ölü Hacim : m 3 Yıllık ortalama Akım : 2.18 hm 3 /yıl Kret Kotu : m Max Su Kotu : m Normal su Kotu : 56.17m Ölü Hacim Kotu : 47.50m Talveg Kotu : 40.00m Yağış alanı : km 2 Sulama Alanı(Brüt) : 643 ha Sulama Şekli : Kanalet 1/25000 paftası : G24 a4 Kret koordinatı : Y= E, X= N 25

37 iv) Bayraktar Göleti (İşletme Halinde) (Gedikli Deresi) Amacı : Sulama+Taşkın önleme Başlama ve Bitiş tarihi : Tipi : Homojen toprak dolgu Yüksekliği (Talvegten) : m Kret uzunluğu : m Kret genişliği : 7.00m Dolusavak tipi : Karşıdan alışlı Dolusavak debisi : m 3 /s Normal Göl Alanı : km² Göl Hacmi : 1.36 hm 3 Ölü Hacim : m 3 Yıllık ortalama Akım : 1.25 hm 3 /yıl Kret Kotu : m Max Su Kotu : m Normal su Kotu : 55.15m Ölü Hacim Kotu : 44.80m Talveg Kotu : 37.00m Yağış alanı : km 2 Sulama Alanı(Brüt) : 293 ha Sulama Şekli : Kanalet 1/25000 paftası : G24 a4 Kret koordinatı : Y= E, X= N 26

38 v) Şahinler Göleti (İşletme Halinde) (Davul Deresi): Amacı : Sulama Başlama ve Bitiş tarihi : Tipi : Homojen toprak dolgu Yüksekliği(Talvegten) : m Kret uzunluğu : m Kret genişliği : 7.00m Dolusavak tipi : Karşıdan alışlı Dolusavak debisi : m 3 /s Normal Göl Alanı : 0.29 km² Göl Hacmi : 1.45 hm 3 Ölü Hacim : m 3 Yıllık ortalama Akım : hm 3 /yıl Kret Kotu : m Max Su Kotu : m Normal su Kotu : m Ölü Hacim Kotu : m Talveg Kotu : m Yağış alanı : km 2 Sulama Alanı(Brüt) : ha Sulama Şekli : Kanalet 1/25000 paftası : G24 a1 Kret koordinatı : Y= E, X=

39 vi) Arıklar Göleti (İşletme halinde) (Karaağaç Deresi): Amacı : Sulama Başlama ve Bitiş tarihi : Tipi : Merkezi çekirdekli kil dolgu Yüksekliği : m Kret uzunluğu : m Kret genişliği : 8.00m Dolusavak tipi : Karşıdan alışlı Dolusavak debisi : m 3 /s Normal Göl Alanı : 1.50 km² Göl Hacmi : hm 3 Ölü Hacim : m 3 Yıllık ortalama Akım : 8.15 hm 3 /yıl Kret Kotu : m Max Su Kotu : m Normal su Kotu : m Ölü Hacim Kotu : 96.00m Talveg Kotu : 91.00m Yağış alanı : km 2 Sulama Alanı : 1832 ha Sulama Şekli ve Uzunluk : Borulu 77 Km 1/25000 paftası : G24 a2 Kret koordinatı : Y= E, X= N 28

40 vii) Kızderbent Göleti (İşletme halinde) (Çınarlı Deresi): Amacı : Sulama Başlama ve Bitiş tarihi : Tipi : Zonlu toprak dolgu Yüksekliği : m Kret uzunluğu : m Kret genişliği : 10.00m Dolusavak tipi : Karşıdan alışlı Dolusavak debisi : m 3 /s Normal Göl Alanı : km² Göl Hacmi : 3.88 hm 3 Ölü Hacim : m 3 Yıllık ortalama Akım : 6.18 hm 3 /yıl Kret Kotu : m Max Su Kotu : m Normal su Kotu : m Ölü Hacim Kotu : m Talveg Kotu : m Temel Kotu : m Yağış alanı : km 2 Sulama Alanı : ha Sulama Şekli ve Uzunluk : Borulu-35 Km 1/25000 paftası : G23 d4 Kret koordinatı : Y= E, X= N 29

41 viii) İzmit-Çayırköy Sel Kapanı (Tütüncüoğlu Deresi): Amacı : İzmit Ovasını taşkınlardan korumak Başlama ve Bitiş tarihi : Tipi : Homojen toprak dolgu Yüksekliği : m Kret uzunluğu : m Kret genişliği : 6.00m Dolusavak tipi : Karşıdan alışlı Dolusavak debisi : m 3 /s Normal Göl Alanı : 0.38 km² Göl Hacmi ( max. ) : 1.80 hm 3 Ölü Hacim : m 3 Kret Kotu : m Max Su Kotu : m Normal su Kotu : m Ölü Hacim Kotu : m Talveg Kotu : m Yağış alanı : km 2 Taşkın Koruma Alanı : 224 ha 1/25000 paftası : G24 a4 Kret koordinatı : Y= E, X= N Yukarıda karakteristik özellikleri belirtilen Çayırköy Sel Kapanı İzmit in kuzey doğusunda Tütüncüoğlu deresi üzerine İzmit Ovasını taşkınlardan korumak için inşa edilmiştir. 30

42 ix) Kandıra-Sarnıçlar Sel Kapanı (Sağgeçit Deresi): Amacı : Kandıra İlçe Merkezini Namazgah Deresi taşkınlarından korumak Başlama ve Bitiş tarihi : Tipi : Kil Çekirdek+Kaya dolgu Yüksekliği : m Kret uzunluğu : m Kret genişliği : 7.00m Dolusavak tipi : Karşıdan alışlı Dolusavak debisi : m 3 /s Normal Göl Alanı : 0.52 km² Göl Hacmi ( max. ) : 4.00 hm 3 Ölü Hacim : m 3 Kret Kotu : m Max Su Kotu : m Normal su Kotu : m Ölü Hacim Kotu : m Talveg Kotu : m Yağış alanı : km 2 Taşkın Koruma Alanı : 500 ha 1/25000 paftası : F24 d4 Kret koordinatı : Y= E, X= N Sarnıçlar sel kapanı Kandıra ilçesinin 8 Km güneybatısında bulunan Sarnıçlar köyü sınırlarından geçen Namazgah deresinin üzerine inşa edilmiştir. Amacı; Kandıra İlçe Merkezini Namazgah Deresi(Doğan Çayı) taşkınlarından korumaktır. 31

43 ix) İzmit - Hatipdere Selkapanı (Hatip Dere): İlçesi : İzmit Köyü/Mahallesi : Hatipköy Amacı : Hatipköy,Yenidoğan ve D-100 taşkın önleme Başl. ve Bitiş tarihi : Tipi : Kagir Yüksekliği : m Kret uzunluğu : m Kret genişliği : 5.00 m Kret Kotu : m Dolusavak tipi : Karşıdan alışlı Dolusavak debisi : m 3 /s Dolusavak kret kotu : m Dipsavak debisi : m 3 /s Dipsavak boyutu : 2.20m x 2.20m Normal Göl Alanı : km² Göl Hacmi ( max. ) : hm 3 Ölü Hacim : 1000 m 3 Max Su Kotu : m Normal su Kotu : m Ölü Hacim Kotu : m Talveg Kotu : m Yağış alanı : km 2 Taşkın Koruma Alanı : 500 ha 1/25000 paftası : G23- b3 Kret koordinatı : Y= , X= Y= E, X= N Yukarıda karakteristik özellikleri belirtilen Hatipdere Sel Kapanı İzmit in 4,250 km batısında Hatipköy sınırlarında Hatip deresi üzerinde Hatipköy, Yenidoğan ve D-130 Karayolunu taşkınlardan korumak için inşa edilmiştir. D-100 karayolunun 1,5 km kuzeyindedir. 210m uzunlukta enerji kırıcılı dipsavak deşarj kanalına (kare kesit pere kaplı 3,50m x 2,00m) sahiptir. 32

44 Yukarıda belirtilen Sel Kapanları ve Göletler ile korunan alanlar haricinde, Kandıra Kefken Kumcağız (Kurtyeri) Deresi ile Kartepe İlçesi Acısu Derbent Ovasında açılan Kurutma Kanalında DSİ I. Bölge 15. Şube Müdürlüğünce belli aralıklarla yapılan ıslah çalışmaları ile de zirai alanların taşkınlardan korunması sağlanmaktadır. Çizelge B.2- Kocaeli ilinde Mevcut Sulama Göletleri (DSİ I. Bölge 15. Şube Müdürlüğü, 2013) GÖLETLER MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL KULLANIM AMACI KANAL DURUMU BESLENDİĞİ DERELER DERE YERLERİ Bıçkıdere Göleti Bayraktar Göleti Kurtdere Göleti Şahinler Göleti Şeytandere Göleti Arıklar Göleti Kızderbent Göleti NOT m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 % m3 60 Sulama + Taşkın Koruma Sulama + Taşkın Koruma Sulama + Taşkın Koruma Sulama + Taşkın Koruma Sulama + Taşkın Koruma Kanalet Bıçkıdere İzmit Kanalet Gediklidere İzmit Kanalet Kurtdere İzmit Kanalet Davuldere İzmit Kanalet Şeytandere İzmit Sulama Borulu Karaağaçdere Kandıra Sulama Borulu Çınarlıdere Karamürsel % 99 Sulama dönemi harici aylarda taşkın olasılığından dolayı dipsavak kapaklarının kontrollü olarak açılması nedeniyle su seviyeleri mevsimsel durumu yansıtmadığı için Rezervuar Hacım ve Doluluk Oranı ölçümleri verilmemiştir. B.1.2. Yeraltı Suları İlimiz sınırları içinde kalan ve hidrojeolojik etüdü yapılmış olan ovalar yeraltı suyu açısından zengindir. İlimiz yeraltı suyu potansiyeli (toplam emniyetli çekilebilir yer altı suyu rezervi) 74,0 * 10 6 m 3 /yıl dır. Bu rezerv mevcut kuyular ile tüketilmektedir. 1-İzmit-Gölcük-Sapanca Ovaları: Toplam Ova Alanı 242,0 Km 2 Toplam Drenaj Alanı..1120,0 Km 2 a) İzmit Ovası Yeraltısuyu Rezervi...37,0 *10 6 m 3 /yıl (Tüketiliyor) 33

45 b) Gölcük Ovası Yeraltısuyu Rezervi...6,5*10 6 m 3 /yıl (Tüketiliyor) c) Sapanca Ovası Yeraltısuyu Rezervi...20,5*10 6 m 3 /yıl (Tüketiliyor) 64,0*10 6 m 3 /yıl 2-Tütünçiftlik-Yarımca-Derince Ovası : Toplam Ova Alanı..26,1 Km 2 Toplam Drenaj Alanı.55,0 Km 2 Yeraltısuyu Rezervi...4,5*10 6 m 3 /yıl (Tüketiliyor) 3-Gebze-Dil Ovası : Toplam Ova Alanı.4,0 Km 2 Toplam Drenaj Alanı 130,0 Km 2 Yeraltısuyu Rezervi...2,5*10 6 m 3 /yıl (Tüketiliyor) 4-Gebze Çayırova Ovası : Toplam Ova Alanı 15,0 Km 2 Toplam Drenaj Alanı.51,0 Km 2 Yeraltısuyu Rezervi...3,0*10 6 m 3 /yıl (Tüketiliyor) Çizelge B.3 Kocaeli İlinin Yeraltısuyu Potansiyeli (DSİ, 2013) Kaynağın İsmi m3/yıl İzmit Ovası 37,0 *10 6 Gölcük Ovası 6,5*10 6 Sapanca Ovası 20,5*10 6 Tütünçiftlik-Yarımca-Derince Ovası 4,5*10 6 Gebze-Dil Ovası 2,5*10 6 Gebze Çayırova Ovası 3,0*10 6 B Yeraltı Su Seviyeleri İlimizde yeraltı su seviyesi ile ilgili herhangi bir izleme çalışması bulunmamaktadır. B.1.3. Denizler Kocaeli İli, Kuzeyden Karadeniz, batıdan da Marmara ile çevrilidir. İlin Karadeniz kıyıları, yüksek kıyı tipinin özgün örnekleridir. Bu dik kıyıları oluşturan tabakalar, yatay ya da yataya yakın biçimde sıralanır. Değişime uğramış kesimlerde eğilimler, kabaca 8-10 derecelik açılarla, çeşitli doğrultularda, çoğunlukla kuzeye doğrudur. Kocaeli'nin Marmara kıyıları ise, körfezin kuzey ve güney kıyıları olmak üzere iki bölümde incelenebilir. Kuzey kıyılarının düzeyi, körfezin oluşumundan sonra sürekli değişmiştir. Bu kesimdeki taraçalar söz konusu sürekli değişimin sonucudur. Yelkenkaya Burnu ile Darıca arasında bir girinti oluşturan kesim yüksektir. Yelkenkaya Burnu nda dalga aşındırması (abrazyon) yoluyla kıyı gerilemiş ve bir düzlük oluşmuştur. Bu düzlük cm. kalınlığında bir tabaka 34

46 halinde çakıllarla kaplıdır. Darıca'nın doğusunda girinti ve çıkıntılar genellikle İzmit Körfezi kırığının tektonik çizgisine yada dere vadilerinin taban ve yamaçlarına göre biçimlenmiştir. Tavşancıl Hereke arasında kıyı, genellikle triyas ve kretase kalkerlerinden oluşmuştur. Bu kesimde set başları belirgindir ve her set tek kütle oluşturarak kıyıya koşut bir dizi halinde uzanır. Hereke'ye doğru yaşlı kalkerden oluşmuş kayalara rastlanır. Herekeden sonra kıyılar sığlaşmaya ve yığıntı şekilleri belirginleşmeye başlar. Bu kesimde dereler genişlemiş, kıyının sığ olması nedeniyle dalgaların bu kesimdeki aşındırma etkisi azalmıştır. Bu nedenle kuzeyden inen dereler, taşıdıkları birikintileri yığarak deltalar oluşturur. Yarımca'nın doğusunda, yaşlı denizsel taraçalar geniş yer tutar. Bu kesimde deniz dolgusundan oluşmuş bir alçak kıyı şeridi uzanır. Yarımca Petrol Rafinerisi'nin biraz doğusundaki yükseklikleri 20 m'ye ulaşan denizsel taraçalar, özellikle son glaysal dönemde kuzeyden inen derelerle derin biçimde kazılmıştır. Daha sonraki deniz basmasıyla yakın dere ve vadilerin birleşmesi sonucu oluşan bir koy oluşmuştur. Körfez'in kuzey kıyısında, denizsel kuvaterner depolarının gelişmiş olduğu yerlerdeki akarsular, menderesler çizerek akar. Bu akarsuların bir bölümü, flandrien yaşlı, birikinti alanlarını geçmemekte ve kıyı şeridinin biraz gerisinde sona ermektedir. Derince'nin doğusundaki kıyı, alçalarak sürer. Bu kesimde yine birikinti şekilleri görülür. Bunların en genişi, Çınarlıdere'nin ağız kesimindedir. Çınarlı Vadisiyle kesintiye uğrayan denizel taraçalar, daha doğudaki kıyılarda yeniden belirginleşir. Şirintepe yöresinde 60 m'ye çıkan denizel taraçalar oldukça belirgindir. Şirintepe - Kuruçeşme arasında denize taraçalar üzerinde açılmış güneydoğu yönlü bir vadi, bu taraçaların sürekliliğini kesintiye uğratmış, kıyıda bir girinti oluşturmuştur. İzmit'e doğru gidildikçe insan eliyle değişime uğramasına karşın alçak kıyılar sürer. Körfez'in güney kıyıları, paleozoik dönemde yükselen bir kütlenin kuzeyinde uzanmaktadır. Üzerinde tersiyer örtü katmanları ile birlikte çok yakın zamanda yükselmiş olan masifin kenarı, söz konusu kıyı çizgisini oluşturmuştur. İzmit Körfezi'nin güney kıyıları, denizin akarsu vadilerinin ağız kesimlerini doldurması sonucu alçalmıştır. Bu kesimdeki yüksek kıyılar, daha çok Değirmendere ile Karamürsel arasındadır. İlin kıyılarında 2 adet plaj (Karamürsel Altın Kemer Plajı ve Kandıra-Cebeci Plajı) mavi bayrak ödülü almaya hak kazanmıştır. 35

47 Yılı Mavi Bayraklı Plaj ve Marina Sayıları 2 1 Plaj Sayısı (adet) Marina Sayısı (adet) GÜNLER Grafik B.1 Kocaeli ilinde 2013 Yılı Mavi Bayrak Almış Plaj ve Marinaların Sayısı (TÜRÇEV,2013) Çizelge B Yılı Altınkemer ve Cebeci Sahillerinde Yapılan Analiz Sonuçları (TÜRÇEV,2013) F.C. (Fekal Koliform) ALTINKEMER F.S. (Fekal Streptokok) GÜNLER F.C. (Fekal Koliform) CEBECİ F.S. (Fekal Streptokok) B.2. Su Kaynaklarının Kalitesi Sahip olduğumuz içme suyu kaynaklarının kirlenmesini önlemek, sürdürülebilir ve kesintisiz su temin etmenin en temel şartlarından birisidir. İSU olarak bu kapsamda, Kocaeli sınırları içerisinde içme ve kullanma suyu temin edilen yüzeysel ve yeraltı su kaynaklarının korunması, evsel, endüstriyel, tarımsal ve hayvancılık faaliyetlerinden kaynaklanan kirlenmelerin engellenmesi maksadıyla havza koruma çalışmaları yürütülmektedir. Kocaeli sınırları içerisinde Sapanca Gölü ile Yuvacık ve Kandıra Namazgah Barajlarının; mutlak ve kısa mesafeli koruma alanlarında yapılaşmanın önlenmesi ve kaçak yapıların ortadan kaldırılması, 36

48 orta ve uzun mesafeli koruma alanlarında ise Su Havzaları Koruma Yönetmeliğinin belirlediği hükümler gereğince işlem yapılması, sağlanmıştır. Çizelge B.5 Kocaeli İlinde 2013 Yılı Yüzey ve Yeraltı Sularında Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan Nitrat Kirliliği İle İlgili Analiz Sonuçları (Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2013) Su Kaynağı nın Cinsi (Yüzey/ Yeraltı) Yeraltı Yeraltı Yeraltı Yeraltı DSİ Adı Tarım Fidanlık Maşukiye Soğuk Hava Deposu İsmail Gür Kullanım amacı ve kullanılan miktar İçme ve kulla nma suyu Yeraltı MÜPA - Enerji üretim i Sulam a suyu End üstriyel su temi ni Akım gözle m istasy onu kodu Anali z sonuçl arı SKK Y (Tabl o-1) Analiz Yapılan İstasyonun Yeri (İlçe, Köy, Mevkii) - 1 Başiskele - 2 Kullar - 3 Maşukiye - 4 İzmit - 5 İzmit Koordinatları (YAS için) X(D) Y(K) X(D) Y(K) X(D) Y(K) X(D) Y(K) X(D) Y(K) Yıllık Ortalama Nitrat Değeri (mg/l) 0,09 0,41 0,01 25,48 0,41 B.3. Su Kaynaklarının Kirlilik Durumu B.3.1. Noktasal kaynaklar B Endüstriyel Kaynaklar İlde bulunan organize sanayi bölgelerinin bir kısmına ait arıtma tesisi bulunmaktadır. Tesis bilgileri; Gebze Güzeller OSB arıtma tesisi 1500 ton/gün kapasiteyle çalışıp arıtılan su Yumrukaya deresine, TAYSAD OSB 4440 ton/gün kapasiteyle kurudere yatağına, Dilovası OSB 11000m 3 /gün kapasiteyle Dilderesine, Gebze Plastikçiler OSB 1500 ton/gün kapasiteyle Yumrukaya Deresine, Gebze OSB 6400 ton/gün kapasiteyle Yumrukaya Deresine, GEBKİM 1500 kapasiteyle Saka Deresine deşarj yapmaktadır. Diğer sanayi kuruluşlarının atıksuları Kocaeli Büyükşehir Belediyesi bünyesindeki İSU kanalizasyon ağına verilerek arıtma tesislerinde arıtılmaktadır. Fabrikaların, atık su debilerine göre kategorize edilip yönetmeliğe uygun bir şekilde belirli aralıklarla kontrolü gerçekleştirilmiştir. İSU, Atık Suların Kanalizasyona Deşarj Yönetmeliği ile Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğinde belirtilen hususlara uygunluğun sağlanabilmesi amacıyla endüstriyel atık su kaynaklarının tespit, denetim ve ruhsatlandırma çalışmalarını gerçekleştirmektedir. Denetim çalışmaları İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ile koordineli olarak yürütülmekte, çevre kirliliğinin önlenmesi için ortak çalışmalar yapılmaktadır. Denetim programları mesai saatleri dışında da düzenli olarak yürütülmektedir. 37

49 B Evsel Kaynaklar İlimizde, içme ve kullanma suyu kaynaklarımıza evsel kirlilik yükü bakımından hiçbir şekilde baskı söz konusu değildir. İşletilmekte bulunan 4 adedi ileri biyolojik olmak üzere toplam 18 adet biyolojik atıksu arıtma tesislerimizden 2013 yılında toplam m3 atıksu arıtılarak alıcı ortama deşarj edilmiştir. Bu arıtma tesislerimize ait deşarj yeri koordinatları ise aşağıdaki tablodaki gibidir; Deşarj Noktası X Y 42 Evler AAT 45º13'816'' 49º64'32'' Karamürsel AAT 45º06'581'' 46º28'85'' Körfez AAT 45º13'428'' 48º06'56'' Kullar AAT 45º13'094'' 49º75'23'' Yeniköy AAT 45º08'961'' 48º77'39'' Gebze AAT 45º19'117'' 44º49'64'' Plajyolu AAT 45º13'829'' 49º03'07'' Kandıra AAT 45 49'203" 51 24'20" Cebeci AAT 45 61'096" 52 01'29" Mutlukent AAT 45 22'000'' 45 16'50'' Bağırganlı MAAT 45 55'276" 50 16'08" Valideköprü MAAT 45 00'007" 45 83'59" Çavuşlu MAAT 45 35'041" 48 34'08" Hakkaniye MAAT 45 30'259" 50 01'07" Akmeşe MAAT 45 23'945" 51 81'88" Tavşancıl MAAT 45 15'273" 46 45'43" DOSB AAT 45 17'047" 45 99'60" Balçık AAT 45 27'728" 45 26'52" B.3.2. Yayılı Kaynaklar B Tarımsal Kaynaklar İlimizde 2013 yılında topraktaki pestisit vb. tarım ilacı birikimini tespit etmek amacıyla analiz yapılmamıştır. İlimizdeki tarım yapılan alanlara ait yüz ölçüm ve arazi kullanım tabloları aşağıdaki gibidir. Çizelge B.6 - Kocaeli de Arazilerin Üretim Durumuna Göre Dağılımı (Kocaeli Tarım İl Müdürlüğü, 2013) Arazi Dağılımı Yüzölçümü (Ha) Yüzde (% ) Tarım Alanı (ha) Çayır ve Mera (ha) Orman ve Fundalık (ha) Tarım Dışı Arazi (ha)

50 Toplam B Diğer Hızlı nüfus artışı, sanayileşme ve tüketim alışkanlıklarındaki değişimler hem atık miktarında artışlara hem de atık kompozisyonunda değişimlere neden olmaktadır. Kocaeli İli genelinde Katı Atıkların Depolanması için 2 adet düzenli depolama tesisi bulunmaktadır ve bunlar, İzaydaş İzmit Atık ve Artıkları Arıtma Yakma ve Değerlendirme A.Ş. Solaklar Tesisi ve İzaydaş İzmit Atık ve Artıkları Arıtma Yakma ve Değerlendirme A.Ş. Dilovası Tesisi dir. Bu tesisler düzenli depolama tesis özelliğinde olduğundan yeraltı veya yerüstü suyuna karışım söz konusu değildir. B.4. Sektörel Su Kullanımları ve Yapılan Su Tahsisleri B.4.1. İçme ve Kullanma Suyu mevcudiyeti B Yüzeysel su kaynaklarından kullanılan su miktarı ve içmesuyu arıtım tesisi Kocaeli ilinde Yuvacık Barajı İçme Suyu Arıtma Tesisi hariç İSU Genel Müdürlüğüne bağlı işletilmekte bulunan 3 adet büyük ve 6 adet modüler içme suyu arıtma tesisi olmak üzere toplamda 9 adet içme suyu arıtma tesisi mevcuttur. Kocaeli nde 2013 yılında İSU Genel Müdürlüğü toplam km içmesuyu şebeke hattını işletilerek ve abonelerine dünya standartlarında sağlıklı, temiz içme ve kullanma suyu ulaştırmıştır. İSU Genel Müdürlüğü Kocaeli ilinin 12 ilçesinde toplam nüfusun tamamına (2013 yılı TÜİK verisi) su hizmeti vermiştir. Grafik B.2. Kocaeli ilinde 2013 Yılı Belediyeler Tarafından İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi İle Dağıtılmak Üzere Temin Edilen Su Miktarının Kaynaklara Göre Dağılımı (İSU, 2013) 39

51 Çizelge B.7 - Kocaeli de İçme ve Kullanma Şebekesi İçin Kaynaklara Göre Çekilen Su Miktarları (İSU, 2013) İçme ve Kullanma Şebekesi İçin Kaynaklara Göre Çekilen Su Miktarları Yıllar Baraj (m³) Kuyu (m³) Kaynak (m³) Akarsu (m³) Göl-Gölet (m³) B Yeraltı su kaynaklarından temin edilen su miktarı ve içmesuyu arıtım tesisi mevcudiyeti Sanayiciler tarafından yeraltı su kaynağı olan kuyulardan 2013 yılında m 3 su çekilerek sanayi de endüstriyel amaçlı kullanılmıştır. İSU Genel Müdürlüğü tarafından işletilen İçmesuyu Arıtma Tesisleri; İşletilen İçmesuyu Arıtma Tesisleri Kapasite (m³/gün) YUVACIK BARAJI KANDIRA DUDUTEPE KARTEPE AVLUBURUN GEBZE DENİZLİ GÖLETİ GÖLCÜK DEĞİRMENDERE KARTEPE SUADİYE KÖRFEZ ALİHOCALAR KARAMÜRSEL OSMANİYE KARAMÜRSEL SEMETLER DERİNCE KAŞIKÇI

52 B İçme Suyu temin edilen kaynağın adı, mevcut durumu, potansiyeli vb. İçme suyu temin edilen kaynaklarımızın başında Yuvacık Barajı, Sapanca Gölü ve Namazgah Barajı gelmektedir. Yuvacık Barajı depolama hacmi 50 milyon m3, Sapanca Gölü için 39 milyon m3 ve Namazgah Barajının ise 25 milyon m3'tür. Diğer su kaynaklarımız ise Karakaya Su Kaynağı (Kapasite 8 milyon m3), Kartepe Yanıkdere (Kapasite 6 milyon m3), Hira Su kaynağı (Kapasite 5.5 milyon m3) ve Denizli Göleti (Kapasite 2.6 milyon m3)' dir. B.4.2. Sulama Sulama Yöntemleri a. Yüzey Sulama Yöntemleri Adi salma yöntemi: Bu yöntemde su tarla hendeklerinden saptırılarak toprak yüzeyini devamlı bir tabaka halinde kaplayacak şekilde tarla yüzeyinde rasgele yayılmaya bırakılır. İşçilik masraflarının ve sulama kültürünün az olduğu yerlerde geniş oranda kullanılır. Tarla laterallerinden salma usulü sulama: Adi salma yönteminin bir değişik şekli olup, sulama suyu tarla laterallerinden taşırma suretiyle tarlaya verilir. Adi tava usulü sulama: Bu yöntemle sulama etrafı seddelerle çevrili düz parsellere büyük akış debilerinin verilmesi ile yapılır. Özellikle düz ve düze yakın arazilerin sulanmasında uygundur. Uzun tava yöntemi: Bu yöntemin esası, tarlanın azami meyil istikametinde uzun şeritlere ayrılması ve bunların aralarının seddelerle bölünmesidir. Şeritlerin üst başından sevk edilen su ince bir tabaka halinde ve seddelerle kontrol edilerek aşağı doğru akar. b. Yağmurlama Sulama Yöntemi Yağmurlama sulama yönteminde su doğal yağışa benzer biçimde toprak yüzeyine serpilmek suretiyle uygulanır. Bu yöntemde su kapalı borularla mekanik püskürtücülere kadar taşınır ve püskürtücülerden suyun toprağa yağdırılması küçük orifis ve memelerle basınç altında yapılır. Sistemin çalışması için gerekli basınç genellikle pompalarla sağlanır. Bunun yanında su kaynağının sulama alanından yeterince yüksek olması da gerekli basıncı sağlayabilir. c. Mini-spring Yöntemi Yağmurlama sulama ile damla sulama arasında bir yöntem olup, ince borularla tarlaya dağıtılan su küçük yağmurlama başlıkları ile araziye dağıtılır. Sabit bir sistem değildir gerektiğinde toplanabilir. d. Toprak Altı Sulama Yöntemi Toprak altı sulama sun i yolla toprak altına su ilavesiyle taban suyu seviyesinin düzenleme faaliyeti olarak tanımlanabilir. Bu yöntemde su seviyesi kök bölgesinde su ve hava miktarının en iyi şekilde kombine edilmesini sağlayacak yükseklikte muhafaza edilmelidir. e. Damla Sulama Yöntemi Damla sulama intensif sulu tarımda kullanılmak üzere geliştirilmiş olan bir yöntemdir. Damla sulaması toprak yüzeyine veya yüzeyin hemen altına yerleştirilen küçük çaplı orifis yardımıyla arıtılmış suyu toprak yüzeyine veya içerisine veren bir sistemdir. Bu sistem suyun belirlenmiş bir desene alçak basınç altında verilmesine imkan sağlar. Bu sistemin çalıştırılması için gerekli olan basınç yağmurlama sistemindekinden daha azdır. Bu sistemde su yaygın boru ağı aracılığı ile her 41

53 bitkiye kadar götürülür. Öte yandan bitkilere verilecek gübreler de sulama suyu ile birlikte verilebilir (fertigation). Kısacası sistemin esası bitkinin ihtiyaç duyduğu su ve besin maddesi miktarını optimum seviyede tutmaktır. İlimizde genel olarak sulu tarım göletlerden temin edilen su kullanılarak salma usulüyle yapılmaktadır. Kocaeli de Tarımsal Sulama Yöntemlerinin Modernizasyonu Projesi: Amacı; Kocaeli ili, ekonomisi her ne kadar sanayi ve hizmet sektörü ağırlıklı olmasına karşın, tarımsal üretime uygun ekosistemi, hızla çoğalan kent nüfusunun temel gereksinmelerinin karşılanması, nüfusunun yaklaşık % 40 lık kısmını oluşturan belde ve köylerin büyük bir bölümünün tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlaması, kent merkezinde oturup hala köy katkılı ekonomik yaşam süren birçok ailenin bulunması, İstanbul gibi büyük metropole yakın olması, Kocaeli de il tarımını önemli kılmaktadır. Çizelge B.8 - Kocaeli Tarım Arazisi Yüzölçümü (Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müd. 2013) ARAZİ YÜZÖLÇÜMÜ ( HEKTAR) Sulanabilir Arazi Sulanan Arazi Kuru Tarım Arazisi TOPLAM B Salma sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı Bıçkıdere Göleti, Kurtdere Göleti, Şeytandere Göleti ve Bayraktar Göleti nde salma sulama yapılmaktadır. Sulama yapılan alanda birlik mevcuttur ve sulamadan dönen sular drene edilmemektedir. İlimizde kullanılan sulama göletleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. 42

54 Çizelge B.9 Kocaeli İli Sulama Göletleri ve Salma Sulama Alanları (DSİ,2013) 43

55 miktarı B Damlama, yağmurlama veya basınçlı sulama yapılan alan ve kullanılan su Kocaeli Valiliği İl Özel İdaresi tarafından sebze ve mısır üretiminde bilinçli damla sulama projesi kapsamında Kandıra köylerinde gerçekleştirilen Damla Sulama Demonstrasyonları sayesinde damlama sulama yaparak su tasarrufu sağlanabilmektedir. Sulama kooperatifi sadece Tahtalı köyünde bulunmaktadır. Tahtalı göleti kooperatifleri; SS Çavuşlu, Tahtalı Himmetli Cumaköy köyleri sulama kooperatifinden oluşmaktadır. Arıklar Göleti ve Kızderbent Göleti nde borulu sulama yapılmaktadır. Sulama yapılan alanda birlik mevcuttur ve sulamadan dönen sular drene edilmemektedir. B.4.3. Endüstriyel Su Temini Kocaeli ili genelinde sanayi kuruluşlarının kullandığı suyu kaynaklarına göre dağılımı ve miktarları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. KSUB (Kuyu suyu) m 3 54% Şebeke suyu m 3 46% Grafik B.3. Kocaeli ilinde 2013 Yılında Endüstrinin Kullandığı Suyun Kaynaklara Göre Dağılımı (İSU, 2013) Endüstriyel amaçlı yeraltı suyu kullanan sanayideki KSUB (kuyu suyu) aboneleri atıksularını kendilerinin işlettiği atıksu arıtma tesislerinde arıttıktan sonra alıcı ortamlara vermektedirler. İSU Genel Müdürlüğü tarafından bu atıksular Gebze, Kandıra ve Cebeci Atıksu Arıtma Tesislerinde tamamlanan ve Körfez, Plajyolu, Kullar Atıksu Arıtma tesislerinde yapımı devam eden geri kazanım tesisleri sayesinde yeşil alan sulama ve sanayide proses suyu olarak kullanımı sağlanmış olacaktır. B.4.4. Enerji Üretimi Amacıyla Su Kullanımı İlimizde Kamu Kuruluşları eli ile yapılan HES bulunmamaktadır. Yuvacık Barajı menbaından EPDK tarafından bir müteşebbise (Kızkalesi) küçük çaplı HES izni verilmiştir. Kirazdere regülatörü ve HES projesi ile ilgili olarak ta su kullanım anlaşması tamamlanmıştır. Tesisler ile ilgili teknik bilgiler çizelgede yer almaktadır. 44

56 Çizelge B.10 Kocaeli Hidroelektrik Enerji Projeleri (DSİ 15. Şube Müdürlüğü, 2013) SIRA NO PROJE ADI İLİ AKARSU HAVZASI ENERJİ KURULU GÜÇ ( MW ) FAYDASI ÜRETİLEN ENERJİ ( Gwh/yıl ) AÇIKLAMALAR 1 Kızkalesi HES Projesi Kocaeli Marmara 0,40 2,57 İşletmede 2 Kirazdere Regülatörü ve HES Projesi Kocaeli Marmara 1,81 5,73 (planlanan) Su kullanım anlaşması tamamlanmıştır. KOCAELİ İLİ TÜZEL KİŞİLER TARAFINDAN GELİŞTİRİLEN VE İŞLETMEDE OLAN SANTRAL PROJELERİ LİSTESİ 2,21 8,30 B.4.5. Rekreasyonel Su Kullanımı Kocaeli genelinde rekreasyonel (park, yeşil alanlar) amaçlı kullanılan içmesuyu şebekesi ve KSUB (kuyu suyu) su miktarları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Su Kaynağı Kullanım Miktarı (m 3 ) Şebeke Suyu KSUB (Kuyu Suyu) B.5. Çevresel Altyapı B.5.1. Kentsel Kanalizasyon Sistemi ve Hizmeti Alan Nüfus İlimizde Kentsel kanalizasyon sistemi kişiye hizmet vermektedir. 45

57 Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayısı Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) Grafik B.4- Kocaeli İlinde 2013 Yılı Kanalizasyon Hizmeti Verilen Nüfusun Belediye Nüfusuna Oranı (TUİK, 2013) Atıksu Arıtma Tesisi ile Hizmet Veren Belediye Sayısı - Arıtma Tesisine Bağlı Belediye Nüfusunun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (%) Grafik B.5 Kocaeli İlinde 2013 Yılı Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Edilen Nüfusun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (TUİK, 2013) 46

58 2013 Yılında TÜBİTAK-MAM Enerji Enstitüsü tarafından yapılan atıksu arıtma tesisleri çamur analiz sonuçları aşağıda tablodaki gibidir. GEBZE ATIKSU ARITMA TESİSİ KÖRFEZ ATIKSU ARITMA TESİSİ PLAJYOLU ATIKSU ARITMA TESİSİ KARAMÜRSEL ATIKSU ARITMA TESİSİ Analizler Birim Çamur Analiz Sonuçları Çamur Analiz Sonuçları Çamur Analiz Sonuçları Çamur Analiz Sonuçları Orijinal Bazda Havada Kuru Bazda Kuru Bazda Orijinal Bazda Havada Kuru Bazda Kuru Bazda Orijinal Bazda Havada Kuru Bazda Kuru Bazda Orijinal Bazda Havada Kuru Bazda Kuru Bazda Nem % ağ 81,35 3,31-81,66 5,36-80,73 6,05-81,79 4,12 - Kül % ağ 6,17 32,02 33,11 4,82 24,89 26,3 4,75 23,17 24,66 5,37 26,27 29,48 Uçucu Madde % ağ 11,07 57,38 59,34 11,72 60,48 63,91 12,53 61,09 65,02 11,26 59,31 61,86 Sabit Karbon % ağ 1,41 7,31 7,55 1,8 9,27 9,6 1,99 9,7 10,32 1,58 8,31 8,67 Toplam Kükürt % ağ 0,25 1,28 1,33 0,2 1,06 1,12 0,2 0,98 1,04 0,21 1,11 1,16 Alt Isıl Değer cal/g Üst Isıl Değer cal/g C ( Karbon ) % ağ , , , ,21 H ( Hidrojen ) % ağ - - 4, , , ,9 N ( Azot ) % ağ - - 5, , , ,03 S ( Kükürt ) % ağ - - 1, , , ,16 Kül % ağ , , , ,48 O ( Oksijen ) % ağ , , , ,22 42 EVLER ATIKSU ARITMA TESİSİ KULLAR ATIKSU ARITMA TESİSİ YENİKÖY ATIKSU ARITMA TESİSİ Analizler Birim Çamur Analiz Sonuçları Çamur Analiz Sonuçları Çamur Analiz Sonuçları Orijinal Bazda Havada Kuru Bazda Kuru Bazda Orijinal Bazda Havada Kuru Bazda Kuru Bazda Orijinal Bazda Havada Kuru Bazda Kuru Bazda Nem % ağ 77,98 2,06-81,07 4,8-79,88 3,24 - Kül % ağ 8,31 36,98 37,75 5,62 28,24 29,66 5,38 25,88 26,74 Uçucu Madde % ağ 13,19 58,68 59,91 11,96 60,15 63,17 12,97 62,38 64,47 Sabit Karbon % ağ 0,51 2,29 2,33 1,36 6,82 7,16 1,77 8,51 8,79 Toplam Kükürt % ağ 0,57 2,52 2,58 0,19 0,94 0,99 0,3 1,43 1,48 Alt Isıl Değer cal/g Üst Isıl Değer cal/g C ( Karbon ) % ağ , , ,82 H ( Hidrojen ) % ağ - - 4, , ,24 N ( Azot ) % ağ - - 4, , ,26 S ( Kükürt ) % ağ - - 2, , ,48 Kül % ağ , , ,74 O ( Oksijen ) % ağ , , ,46 47

59 Çizelge B.11. Kocaeli ilinde 2013 Yılı Kentsel Atıksu Arıtma Tesislerinin Durumu (İSU, 2013) Sıra No Atık Su Arıtma Tesisinin Adı Bulunduğu İlçenin Adı Atık Su Arıtma Tesisi/ Deniz Deşarjı Olup Olmadığı Var İnşa/plan aşamasında Atık Su Arıtma Tesisi Türü Yok Fiziksel Biyolojik İleri Mevcut Kapasitesi (m3/gün) Arıtılan/Deşarj Edilen Atık Su Miktarı (m3/gün) Deşarj Noktası Koordinatları Deniz Deşarjı Hizmet Verdiği Nüfus Oluşan AAT Çamur Miktarı (ton/gün) 1 42 EVLER A.A.T. İzmit X X 42,000 20,394 Nüfus> AKMEŞE M.A.A.T. Kartepe X X <Nüfus> BAĞIRGANLI M.A.A.T. Kandıra X X <Nüfus> BALÇIK DOĞAL A.A.T. Gebze X X <Nüfus> ÇAVUŞLU(KARAGÖLLÜ) M.A.A.T. Derince X X 1, <Nüfus> GEBZE A.A.T. Darıca X X 144,000 72,418 X Nüfus> HAKKANİYE8KULMAHMUT) M.A.A.T. İzmit X X <Nüfus> KARAMÜRSEL A.A.T. Karamürsel X X 29,112 19,645 X Nüfus> KÖRFEZ A.A.T. Körfez X X 91,624 54,993 Nüfus> KULLAR A.A.T. Başiskele X X 93,000 45,145 Nüfus> MUTLUKENT A.A.T. Gebze X X 3,600 3, <Nüfus< PLAJYOLU A.A.T. İzmit X X 99,120 64,543 X Nüfus> VALİDEKÖPRÜ M.A.A.T. Karamürsel X X <Nüfus> YENİKÖY A.A.T. Başiskele X X 80,616 56,539 Nüfus> KANDIRA MERKEZ A.A.T. Kandıra X X 6, KANDIRA-CEBECİ A.A.T. Kandıra X X 9, ( 2013 Yılı Son 4 Aylık Ort.) ( 2013 Yılı Son 4 Aylık Ort. ) X <Nüfus< <Nüfus< TAVŞANCIL M.A.A.T. Dilovası X X 2,000 1, <Nüfus<

60 B.5.2. Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve Münferit Sanayiler Atıksu Altyapı Tesisleri Çizelge B.12. Kocaeli ilinde 2013 Yılı OSB lerde Atıksu Arıtma Tesislerinin Durumu (OSB Müdürlükleri, 2013) OSB Adı Gebze Güzeller OSB TAYSAD OSB Dilovası OSB Mevcut Durumu Kapasitesi (ton/gün) AAT Türü AAT Çamuru Miktarı (ton/gün) Devrede 1500 Biyolojik + Kesikli Kimyasal 0,09 Devrede 4440 Devrede (m 3 /gün) Fiziksel+ Kimyasal+Biyolojik 1,5 Deşarj Ortamı Alıcı ortam (Yumrukaya Deresi) Alıcı ortam (kuru dere yatağı) Fiziksel+Kimyasal+Biyolojik 5,8 Dil Deresi Deşarj Koordinatları ,85 Enlem, ,28 Boylam 40 47' 17,89'' K 29 31' 47,18'' D Gebze Plastikçiler OSB Gebze OSB Devrede 1500 Biyolojik 0,1 Devrede 6400 Fiziksel+Kimyasal+Biyolojik 0,16 Alıcı ortam (Yumrukaya Deresi) Yumrukaya Deresi , GEBKİM OSB Devrede 1500 Biyolojik+Kimyasal - Saka Deresi , B.5.3. Katı Atık Düzenli Depolama Tesisleri İlimiz genelinde oluşan belediye atıkları (evsel nitelikli katı atık); Solaklar Köyü Mevkii (İzmit) ve Çiçektepe Mevkiinde (Dilovası) bulunan Katı Atık Bertaraf Tesislerinde ulusal mevzuatımızdaki Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik in teknik esaslarına bağlı olarak bertaraf edilmekte olup, bu tesislerdeki iş ve işlemler İZAYDAŞ tarafından yürütülmektedir. Katı Atık Bertaraf Tesisleri nde 2013 yılında toplam ,30 ton (ortalama ton/gün) belediye atığı bertaraf edilmiştir. B.5.4. Atıksuların Geri Kazanılması ve Tekrar Kullanılması Gebze, Kandıra ve Cebeci atıksu arıtma tesislerinde gerekli dizaynlar gerçekleştirilmiş olup, bu tesislerden çıkan atık sular park ve bahçe sulama amaçlı olarak yeniden

61 kullanılabilmektedir. Normal bir atık su arıtma tesisinde arıtılan atık suyun yeşil alan sulamaları veya tarımsal sulamada kullanılması birçok sakınca içerebilir. Çevre ve insan sağlığı açısından risk oluşturma potansiyeli sebebiyle atık sular sadece özel olarak dizayn edilmiş prosesler ile arıtılarak yeniden kullanılabilir hale getirilebilir. Bu kapsamda; Cebeci İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi ne m3/gün, Kandıra İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi ne m3/gün, Gebze İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi ne m3/gün kapasiteli Atık Su Geri Kazanım Sistemi kurulmuştur. Kullar ve Plajyolu Atıksu Arıtma Tesislerimizden arıtılan suların yeniden kullanımına yönelik 'er m3/gün kapasiteli geri kazanım tesislerinin inşaat çalışmaları tamamlanarak devreye alma aşamasına getirilmiştir. Bu tesislerimizden elde edilen Geri Kazanım Suyu sanayi tesislerinde ve yeşil alan sulanmasında kullanılacaktır. Yapımı devam etmekte olan Dilovası İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi nde m3/gün kapasiteli geri kazanım ünitesi ile bölgedeki sanayinin proses suyu ihtiyacı karşılanılması hedeflenmektedir. Ayrıca Körfez Atıksu Arıtma Tesisi'ne kurulacak olan m3/gün kapasiteli geri kazanım sistemi ile Türkiye Petrol Rafineleri A.Ş. (TÜPRAŞ) 'nin proses suyu ihtiyacının büyük bölümü karşılanacaktır. Türkiye Petrol Rafineleri A.Ş. için yapılacak olan geri kazanım suyu projesi sayesinde Türkiye'nin en büyük çevre projelerinden biri gerçekleştirilmiş olacaktır. Atıksu geri kazanım yöntemleri, tarımda sulama maksatlı, yeşil alanların sulamasında, endüstriyel geri kazanım, yeraltına enjeksiyon, dinlenme maksatlı kullanılan bölgelerde (göller vb) geri kazanım, direkt olmayan (yangın suyu, tuvaletlerde vb) geri kazanım ve direkt (içme suyu olarak) geri kazanım sayılabilir. Eğer mevcut ise ilde bu kapsamda yapılan çalışmalara değinilmelidir. B.6. Toprak Kirliliği ve Kontrolü B.6.1. Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalar Çizelge B.13 İlimizde 2013 Yılı Tespit Edilen Noktasal Kaynaklı Toprak Kirliliğine İlişkin Veriler (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2013) Var Yok Varsa Ne/Neler Olduğunu Belirtiniz Potansiyel kirletici faaliyetler var mı? x

62 Tespit Edilmiş Kirlenmiş Sahanın Yeri Tespit Edilmiş Kirlenmenin Nedeni Kirlenmiş sahaların temizlenmesi ile ilgili çalışma var mı? Var İL ÇEVRE DURUM RAPORU Kirlenmiş sahaların temizlenmesi ile ilgili çalışmalarda ne tür temizleme faaliyetleri * yapılıyor? (Aşağıdaki temizleme yöntemleri dikkate alınmalıdır) 1. x - 2. x - Yok * Noktasal Kaynaklı Toprak Kirliliği Temizleme Yöntemleri Biyoremediasyon Fitoremediasyon Parsel arıtımı Buharlaştırma Biyo havalandırma Elektrokinetik arıtma Yerinde oksidasyon Solvent ekstraksiyonu Hava ile dağıtma (Air sparging) Buharlaştırma Termal arıtma Reaktif Barrier teknolojisi Yerinde yıkama (In-situ Flushing) B.6.2.Arıtma Çamurlarının toprakta kullanımı Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına Dair Yönetmelik (EKAÇTKDY) kapsamında mevcut herhangi bir çalışma yürütülmemektedir. Çamur Kurutma Havuzlarında Bekletilen 2% Düzenli Depolama 13% Yakma 85% Grafik B.6. Kocaeli ilinde 2013 Yılında Belediyelerden Kaynaklanan Arıtma Çamurunun Yönetimi (İSU, 2013 )

63 Tesiste Bekletilen; 3; 0% Çimento Fabrikalarına; 3051; 33% Bertaraf / Geri Kaznım; 6080; 67% Grafik B.7- Kocaeli ilinde 2013 Yılında Sanayiden Kaynaklanan Arıtma Çamurunun Yönetimi (KÇŞİLM, 2013) B.6.3.Madencilik faaliyetleri ile bozulan arazilerin doğaya yeniden kazandırılmasına ilişkin yapılan çalışmalar Madencilik faaliyetleri ile bozulmuş 87,2 Ha lık ( m2) ormanlık alanda 12 adet plan yapılmış olup 5 adet (26,1 Ha) plan tamamlanmış olup 7 adet plan (61,1 Ha) devam etmektedir. B.6.4. Tarımsal Faaliyetler İle Oluşan Toprak Kirliliği Pestisitler; bitki hastalıkları, zararlı böcekler ve yabancı otlar gibi tarımsal ürünlerin azalmasına sebep olabilecek çeşitli etmenlere karşı kullanılan kimyasal bileşiklerin hepsine birden verilen genel bir isimdir. Pestisit kelimesi latincede hastalık öldürücü anlamına gelmektedir. Tam olarak tanımlamak gerekirse pestisitler; besin maddelerinin üretimi, tüketimi ve depolanmaları sırasında, besin değerini bozan ve bitkilere zarar veren böcekleri, mikroorganizmaları ve diğer zararlıları yok etmek için kullanılan kimyasal maddelerdir yılı itibari ile İlimizde 65 adet Tarımsal Kalkınma, 2 adet Tarımsal Sulama ve 10 adet Su Ürünleri Kooperatifi bulunmaktadır

64 Çizelge B.14 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Kullanılan Ticari Gübre Tüketiminin Bitki Besin Maddesi Bazında ve Yıllık Tüketim Miktarları (Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2013) Bitki Besin Maddesi (N,P,K olarak) Bitki Besin Maddesi Bazında Kullanılan Miktar (ton) İlde Ticari Gübre Kullanılarak Tarım Yapılan Toplam Alan (ha) Azot Fosfor Potas TOPLAM Çizelge B.15 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Tarımda Kullanılan Girdilerden Gübreler Haricindeki Diğer Kimyasal Maddeleri (Tarımsal İlaçlar vb) (Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2013) Kimyasal Maddenin Adı İnsekdisitler Herbisitler Kullanım Amacı Zararlı böceklere karşı Yabancı ve zararlı otlara karşı Miktarı (ton) 26,2 6,8 Fungisitler Rodentisitler Mantarlara karşı Kemirgenlere karşı 38, Nematositler Nematodlara karşı Akarlara karşı (bir eklem bacaklı 5,108 - Akarisitler.. cinsi) TOPLAM 77 Çizelge B.16 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Topraktaki Pestisit vb Tarım İlacı Birikimini Tespit Etmek Amacıyla Yapılmış Analizin Sonuçları (Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2013) Analizi Yapan Kurum/Kuruluş Analiz Yapılan Yer (İlçe, Köy, Mevkii, Koordinatları) Analiz Tarihi Analiz Edilen Madde Tespit Edilen Birikim Miktarı (μg/kg- fırın kuru toprak)

65 İlimizde 2013 yılında topraktaki pestisit vb. tarım ilacı birikimini tespit etmek amacıyla analiz yapılmamıştır. Gübre Kullanımı 2013 yılında İlimizde ,05 ton kimyevi gübre tüketilmiştir. Tarımsal Mücadele İlaçları: İlimizde 40 adet tarımsal mücadele ilaç bayii mevcuttur. B.7. Sonuç ve Değerlendirme İlimizin su kaynaklarından biri Sapanca Gölü, İlimizin ikinci su kaynağı Yuvacık- Kirazdere Barajıdır. İlimizde DSİ I. Bölge 15. Şube Müdürlüğünce inşa edilmiş olan 7 adet sulama Göleti ve 3 adet Selkapanı mevcuttur. İlimiz sınırları içinde kalan ve hidrojeolojik etüdü yapılmış olan ovalar yeraltı suyu açısından zengindir. İlin kıyılarında 2 adet plaj (Karamürsel Altın Kemer Plajı ve Kandıra-Cebeci Plajı) mavi bayrak ödülü almaya hak kazanmıştır. İlde bulunan organize sanayi bölgelerinin bir kısmına ait arıtma tesisi bulunmaktadır. Tesis bilgileri;gebze Güzeller OSB arıtma tesisi 1500 ton/gün kapasiteyle çalışıp arıtılan su Yumrukaya deresine, TAYSAD OSB 4440 ton/gün kapasiteyle kurudere yatağına, Dilovası OSB 11000m 3 /gün kapasiteyle Dilderesine, Gebze Plastikçiler OSB 1500 ton/gün kapasiteyle Yumrukaya Deresine, Gebze OSB 6400 ton/gün kapasiteyle Yumrukaya Deresine, GEBKİM 1500 kapasiteyle Saka Deresine deşarj yapmaktadır. Diğer sanayi kuruluşlarının atıksuları Kocaeli Büyükşehir Belediyesi bünyesindeki İSU kanalizasyon ağına verilerek arıtma tesislerinde arıtılmaktadır. Fabrikaların, atık su debilerine göre kategorize edilip yönetmeliğe uygun bir şekilde belirli aralıklarla kontrolü gerçekleştirilmiştir. İlimizde, içme ve kullanma suyu kaynaklarımıza evsel kirlilik yükü bakımından hiçbir şekilde baskı söz konusu değildir. İşletilmekte bulunan 4 adedi ileri biyolojik olmak üzere toplam 18 adet biyolojik atıksu arıtma tesislerimizden 2013 yılında toplam m3 atıksu arıtılarak alıcı ortama deşarj edilmiştir. İçme suyu temin edilen kaynaklarımızın başında Yuvacık Barajı, Sapanca Gölü ve Namazgah Barajı gelmektedir. Kocaeli ilinde Yuvacık Barajı İçme Suyu Arıtma Tesisi hariç İSU Genel Müdürlüğüne bağlı işletilmekte bulunan 3 adet büyük ve 6 adet modüler içme suyu arıtma tesisi olmak üzere toplamda 9 adet içme suyu arıtma tesisi mevcuttur. Kocaeli nde 2013 yılında İSU Genel Müdürlüğü toplam km içmesuyu şebeke hattını işletilerek ve abonelerine dünya standartlarında sağlıklı, temiz içme ve kullanma suyu ulaştırmıştır. İSU Genel Müdürlüğü Kocaeli ilinin 12 ilçesinde toplam nüfusun tamamına (2013 yılı TÜİK verisi) su hizmeti vermiştir. İlimizde Kamu Kuruluşları eli ile yapılan HES bulunmamaktadır. Yuvacık Barajı menbaından EPDK tarafından bir müteşebbise (Kızkalesi) küçük çaplı HES izni verilmiştir. Kirazdere regülatörü ve HES projesi ile ilgili olarak ta su kullanım anlaşması tamamlanmıştır

66 Kaynaklar -Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, -DSİ 15. Şube Müdürlüğü -Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve bağlı kuruluşlar

67 C. ATIK C.1. Belediye Atıkları (Katı Atık Bertaraf Tesisleri) Ülkemizde katı atıkların toplanması, taşınması ve geri kazanılması ile çevre ve insan sağlığına olumsuz etki yapmadan nihai bertarafına ilişkin yükümlülük, yetki ve sorumluluklar 5393 Sayılı Belediye Kanunu'nun 14 ve 15'inci maddeleri ile Belediyelere ve 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7'inci maddesi ile Büyükşehir Belediyelerine verilmiştir. Kocaeli ilinde de katı atık toplanması taşınması ve geri kazanılması işlemleri belediyeler tarafından yapılmaktadır. İlimiz genelinde oluşan belediye atıkları (evsel nitelikli katı atık); Solaklar Köyü Mevkii (İzmit) ve Çiçektepe Mevkiinde (Dilovası) bulunan Katı Atık Bertaraf Tesislerinde ulusal mevzuatımızdaki Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik in teknik esaslarına bağlı olarak bertaraf edilmekte olup, bu tesislerdeki iş ve işlemler İZAYDAŞ tarafından yürütülmektedir. İlde Birliklerce Yürütülen Katı Atıkların toplanması ve bertarafı söz konusu değildir. Katı Atık Bertaraf Tesisleri nde 2013 yılında toplam ,30 ton (ortalama ton/gün) belediye atığı bertaraf edilmiştir. Harita C.1- Kocaeli İlindeki Bertaraf Tesisleri

68 Mutfak atıkları 48% Kağıt 8% Karton 1% Hacimli karton 2% Plastik 8% Cam 4% Kül (toz, kum, taş dahil)* 4% Diğer yanabilir hacimli atıklar 1% Diğer yanabilenler 18% Tehlikeli atık 2% Park ve bahçe atıkları 1% Metal 1% Grafik C.1- Kocaeli İlinde 2013 Yılı Atık Kompozisyonu (KBB, 2013) KOCAELİ GENEL ATIK DAĞILIMI / 2013-GENEL.ORT.(%) Katı atık bileşenleri DÜŞÜK ORTA YÜKSEK ÇARŞI ORT. Mutfak atıkları 47,27 49,00 47,61 48,20 48,35 Kağıt 6,52 7,36 8,89 10,53 8,22 Karton 1,09 0,74 1,26 1,88 1,19 Hacimli karton 2,96 2,83 1,61 2,28 2,38 Plastik 7,00 8,59 8,70 9,92 8,32 Cam 4,12 3,71 5,11 5,59 4,45 Metal 1,43 1,31 1,38 1,14 1,25 Hacimli metal 0,02 0,27 0,14 0,59 0,23 Atık elektrik ve elektronik ekipman 0,27 0,49 0,43 0,27 0,38 Tehlikeli atık 1,14 1,99 1,80 1,39 1,58 Park ve bahçe atıkları 0,65 0,93 0,62 1,31 0,86 Diğer yanmayanlar 0,00 0,00 0,94 0,00 0,27 Diğer yanabilenler 19,64 16,82 18,98 15,76 17,86 Diğer yanabilir hacimli atıklar 0,59 1,77 0,54 0,63 0,91 Diğer yanmayan hacimli atıklar 0,00 0,00 0,08 0,00 0,02 Diğerleri 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Kül (toz, kum, taş dahil)* 7,28 4,20 1,91 0,53 3,75 TOPLAM 100,00 100,00 100,00 100,00 100,

69 Çizelge C.1- Kocaeli ilinde 2013 Yılı İçin İl/İlçe Belediyelerince Toplanan ve Birliklerce Yönetilen Katı Atık Miktar ve Kompozisyonu(KBB,2013) İlçe Belediye Adı Nüfus* Toplanan Ortalama Katı Atık Miktarı (ton/gün) Geri Kazanılan Ortalama Atık Miktarı (ton/gün) Kişi Başına Üretilen Ortalama Katı Atık Miktarı (kg/gün) Atık Kompozisyonu* (yıllık ortalama, %) Yaz Kış Yaz Kış Yaz Kış Organik Kağıt Cam Metal Plastik Kül BAŞİSKELE ,92 0,86 ÇAYIROVA ,83 0,83 DARICA ,84 0,75 DERİNCE ,89 0,80 DİLOVASI ,79 0,80 GEBZE ,88 0,83 GÖLCÜK ,89 0,81 İZMİT ,07 1,01 KANDIRA ,89 0,88 KARAMÜRSEL ,16 1,78 KARTEPE ,35 0,20 KÖRFEZ ,85 0,76 Orman Köyleri* İl Geneli ,96 0,88 *Nüfus: 2013 yılına ait TUİK tarafından yapılan ADNKS'den alınmıştır. Yaz, Kış, Kentsel, Kırsal ayrımı bulunmamaktadır. *Orman Köylerinden toplanan belediye atığı (evsel katı atık) miktarlarıdır. Köy Nüfusları İlçe Belediyesi toplam nüfusunun içerisindedir. *Atık Kompozisyonu: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 2007/10 sayılı "Katı Atık Karakterizasyonu" Genelgesi kapsamında 16 atık çeşidi üzerinden yapılmaktadır. Yapılan bu çalışmanın detayları yukarıdaki grafik ve çizelgede verilmiştir

70 Çizelge C.2- (Kocaeli ) ilinde 2013 Yılında Birliklerce Yürütülen Katı Atıkların Toplanma, Taşınma ve Bertaraf İşlemlerine İlişkin Bilgi (KBB,2013) Mevcut Birlik adı Bertaraf Hangi Atıklar Toplanıyor?(ton/yıl) Yöntemi ve Tesis Kapasitesi/Birimi KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ Evsel * X Tıbbi X Diğer (Ambalaj atıklar Ambalaj E-Atık Atık pil Bitkisel Atık Yağ Transfer İstasyonu varsa sayısı 4 Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer (Belirtiniz) II. Sınıf Düzenli Depolama Tesisleri Solaklar Mevkii/ İZMİT m 2 Çiçektepe Mevkii / DİLOVASI: m 2 Tehlikeli ve Klinik Atık Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi: 8 ton/gün I. Sınıf Düzenli Depolama Yakma Tesisi: ton/yıl atık işleme kapasiteli Tesisi Solaklar Mevkii / İZMİT m 2 alanda kurulmuştur

71 C.2. Hafriyat Toprağı, İnşaat Ve Yıkıntı Atıkları Çevre ve Orman Bakanlığı nın tarihli ve 882 sayılı 2008/6 Genelgesiyle Belediyemize verilen İdari Yaptırım Kararı Verme yetkisi verilmiştir. İlimiz Gebze İlçesi, İstanbul ili Anadolu yakası semtleri ile komşu olması ve buralarda hafriyat faaliyetlerinin yoğunluğu ilimizde ciddi baskılara yol açmaktadır. Bu baskılar bir rant kavgası haline gelerek, çevresel sorunları da beraberinde getirmiştir. Bu amaçla Kocaeli Büyükşehir Belediyesi 2011 yılında İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı bünyesinde Hafriyat Denetim Şube Müdürlüğü kurulmuştur. Müdürlük Görevleri; 1- Depolama Sahaları ve Rekreasyon Alanları Oluşturmak 2- Geri Kazanım ve Geri Dönüşümü Sağlamak 3- Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkları Taşıma İzin Belgesi Düzenlemek 4- Hafriyat Toprağı, İnşaat Yıkıntı Atıkları Bertaraf Bedellerini Belirlemek 5- Denetim Faaliyetlerini yürütmek 6- İdari Yaptırım Uygulamak 7- Koordinasyon Toplantıları Tertip Etmek 8- Kanun ve Yönetmelikler Çerçevesindeki Diğer Görevler Yılı Faaliyete Açılan ve Faaliyeti Devam Eden Alanlar No Adı İşleten İlçesi 1 Pelitli (Madeks) Rehabilitiye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı İZAYDAŞ Gebze 2 Kadıllı Rehabilite ve Dolgu Alanı 3A Geri Dönüşüm Gebze 3 Karaabdülbaki Köyü Rehabilite ve Dolgu Alanı İZAYDAŞ Kartepe 4 Doğantepe Rekreasyon Alanı İZAYDAŞ Başiskele 5 Sepetçiler Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı İZAYDAŞ İzmit 6 Üçtepeler Mezarlık Düzenleme Çalışması İZAYDAŞ İzmit 7 Gökdağ Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı İZAYDAŞ Kandıra 8 Sarısu Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı İZAYDAŞ Kandıra 9 Gölcük Rekreasyon Alanı M.Erenkaya Gölcük 10 Çınarlı Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı İZAYDAŞ Derince

72 Faaliyeti Biten Depolama Sahaları ve Rekreasyon Alanları No Adı İlçesi Durumu 1 Muallimköy Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı (soyak) 2 3 Muallimköy Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı (far) Muallimköy Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı (gyte) Gebze Dolgu çalışması tamamlanmış, rehabilitesi devam etmektedir. 4 Pelitli Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı (Kipsaş) 5 Tavşanlı Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı 6 Çağdaşkent Rekreasyon Alanı Çayırova Dolgu çalışması tamamlanmış, ağaçlandırma çalışması devam etmektedir. 7 Çınarlı Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı Derince Dolgu çalışması tamamlanmış, 8 İzmit Tuana Evleri Yanı Rekreasyon Alanı İzmit rehabilitesi devam etmektedir. 9 Maşukiye Rekreasyon Alanı Kartepe 10 Ketenceler Rehabilite Amaçlı Dolgu Alanı (1.kısım) 11 Yeniköy Rehabilite Amaçlı Dolgu Alanı Başiskele 12 Yuvacık Rekreasyon Alanı 13 Ketenciler Rehabilite ve Dolgu Alanı Kartepe Dolgu işlemi bitmiş olup rehabilite işlemi devam etmektedir. Dolgu çalışması bitmiş olup, alan ağaçlandırılarak kent yaşamına kazandırılmıştır. Dolgu işlemi bitmiş olup rehabilite işlemi devam etmektedir

73 2013 yılı içerisinde ilimiz genelinde bertaraf edilen hafriyat miktarları Rehabiliyete Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı ton Rekreasyon Alanı İstanbul Anadolu Yakası GENEL TOPLAM ton ton Hafriyat Değerlendirme Kurulu Kazı veya yıkımlardan çıkan bitkisel toprak ile nitelikli malzemenin kullanılması ve geçici depolanması amacıyla hazırlanan Başkanlık Tebliği 29/09/2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu tebliğ gereği HAFDEK Hafriyat Değerlendirme Kurulu kurulmuştur. Geri kullanım taleplerinin Hafriyat Denetim Şube Müdürlüğü tarafından ön incelemesi yapılarak (mülkiyet, plan esasları, ruhsat, harita, proje vb) uygun bulunanlar; Hafriyat Denetim Şube Müdürü ve Müdürlük Şefi olmak üzere 2 üye, Zabıta Daire Başkanlığından 1 üye, ilgili İlçe Belediyesinden 1 üye, Park Bahçe ve Yeşil Alanlar Dairesi Başkanlığından 1 üye olmak üzere toplam 5 üyeden oluşan HAFDEK Komisyonunca alınan kararlar İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanı tarafından onaylanmaktadır. İl genelinde kazı ve yıkım çalışmaları sonrasında ortaya çıkan nitelikli malzemenin, öncelikle Belediyemiz ve Kamu Yararına yapılan projeli işlerde kullanılarak, depolama sahalarının uzun süreli kullanımı sağlanmış, yatırımlarda düşük maliyetli malzeme temin edilmiş, milli kayıp önlenmiş, düzen sağlanmış ve Belediyemize gelir elde edilmiştir. Denetim Faaliyetleri Tüm Kocaeli genelinde; a- Depolama Sahaları ve Rekreasyon Alanlarının Denetimleri b- HAFDEK Kurulunca izin verilmiş ve izin verilmemiş alanların denetimi c- Hafriyat faaliyeti yapan araçlarda belge kontrolü d- Ruhsatlı inşaat çalışmalarında yapılan kontroller e- Tüm alt yapı ve üst yapı çalışmalarından çıkan hafriyatın kontrolü Denetimler a-uydu Takibi ile b-elektronik Takip Sistemi ile, c)uçakla, d)mobil Takiple hafta içi ve hafta sonu gece-gündüz yapılmaktadır

74 C.3. Ambalaj Atıkları Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı tarafından koordine edilen ambalaj atıklarının (kâğıtkarton, plastik, metal, cam vb.) kaynağında ayrı toplanması çalışmaları, İlçe Belediye Başkanlıkları ile lisanslı toplama ayırma tesisleri arasında imzalanan protokoller dâhilinde il sınırlarını kapsayacak şekilde 2009 yılı ikinci yarısından itibaren yürütülmektedir. İlçe Belediye Başkanlıklarınca hazırlanan ve Bakanlık tarafından onaylanan Ambalaj Atıklarının Yönetimi Uygulama Planları kapsamında yürütülen çalışmalarda belirlenen bölgelere yerleştirilen toplam adet konteynerde biriktirilen ambalaj atıkları, lisanslı firmalara ait toplam 33 adet toplama aracı ile toplanarak ayırma tesislerinde kategorilerine göre ayrıştırılmakta ve buradan da lisanslı geri dönüşüm tesislerine nakledilmektedir. Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yapılan çalışmalar neticesinde ambalaj cinsi plastik, metal, kağıt, karton, kompozit, cam olmak üzere kategorilere ayrılmış olup toplam üretilen ambalaj miktarı kg dır. Piyasaya sürülen kg ambalajın da 2,92 unun geri kazanıldığı tespit edilmiştir. İlin yıl içerisinde elde ettiği ambalaj ve ambalaj atıkları istatistik sonuçları Çizelge C.4 te yer almaktadır. Çizelge C.3- Kocaeli ilinde 2013 Yılı Ambalaj ve Ambalaj Atıkları İstatistik Sonuçları (Ambalaj Beyan Sistemi,2013) Ambalaj Cinsi Üretilen Ambalaj Miktarı (kg) Piyasaya Sürülen Ambalaj Miktarı (kg) Geri Kazanım Oranları (%) Geri Kazanılması Gereken Miktar (kg) Geri Kazanılan Miktar (kg) Gerçekleşen Geri Kazanım Oranı (%) Plastik ,665 Metal ,411 Kompozit Kağıt ,167 Karton Cam Ahşap Toplam ,92 İlimizde 2013 yılında 119 u piyasaya süren, 9 u ambalaj üreticisi, 2 si tedarikçi,4 ü ambalaj üreticisi-piyasaya süren, 2 si piyasaya süren- tedarikçi ve 1 i ambalaj üreticisi-piyasaya süren -tedarikçi olmak üzere toplamda kayıt altına alınan 137 firma bulunmaktadır

75 Kayıtlı Ekonomik İşletmeler (ilk üç ay) Grafik C.2- Kocaeli ilinde Kayıtlı Ambalaj Üreticisi Ekonomik İşletmeler C.4. Tehlikeli Atıklar Kocaeli ilinde Türkiye nin ilk atık yakma ve bertaraf tesisi olan İZAYDAŞ yer almaktadır. Tehlikeli atıkların bertarafında atıkların bertaraf tesisine ulaşım maliyeti önemlidir. Kocaeli ilinde yer alan sanayiciler için söz konusu ulaşım maliyetlerinin düşük olması çok önemli bir avantaj oluşturmaktadır. Kocaeli nde 72 adet lisanslı tehlikeli atık taşıma firması vardır. Bazı firmaların birden fazla lisanslı aracı olduğu için Kocaeli ili sınırları dâhilinde 478 adet lisanlı atık taşıma aracı vardır. Atığını bertaraf etmek isteyen atık üreticileri hem Kocaeli ilindeki hem de herhangi bir ildeki lisanslı bir firmanın araçlarını atıklarının bertaraf tesislerine taşınması için kullanabilir. Atık üreticileri için bertaraf tesislerine atıklarını ulaştırmaktaki en önemli maliyetin yakıt olduğu göz önüne alındığında Kocaeli ilindeki lisanslı taşıyıcıların sayısının büyüklüğü önemlidir

76 Çizelge C.4 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Sanayi Tesislerinde Oluşan Tehlikeli Atıklarla İlgili Veriler (2013, TABS) AKTİVİTE KODU ATIK MİKTARI (KG) GERİ KAZANIM/ BERTARAF YÖNTEMİ D10,R12,R13,R D10,R12,R13,R D10,R12,R13,R1,R2,R D10,R12,R13,R1,R2,R D10,R12,R13,R1,R2,R D10,D5,R12,R13,R1,R2,R R4,R D10,D5,R4,R12,R13,R D10,D5,R4,R12,R D10,D5,R4,R12,R13,R D10,D5,R4,R12,R13,R9,R D10,D5,R4,R12,R13,R9,R D10,D5,R4,R12,R13,R9,R3,R7,R D10,D5,R4,R12,R13,R9,R3,R7,R D10,D5,R4,R12,R13,R9,R3,R D9,D5,D8,D10,R D5,D10,R12,R13,R D10,D15,D5,R7,R11,R12,R13,R D10,R12,R13,R D10,R12,R13,R1-65 -

77 C.5. Atık Madeni Yağlar Kocaeli ilinde 2013 yılında 3.702,807 ton atık yağ toplanmıştır bunun 3.647,604 tonu geri kazanıma, 55,203 tonu da nihai bertarafa gönderilmiştir. Çizelge C.5 Kocaeli ilinde Atık Yağ Geri Kazanım ve Bertaraf Miktarları (Atık Beyan Formları-2013) Yıl Geri kazanım (ton) İlave yakıt (ton) Nihai bertaraf (ton) ,604 55,203 Çizelge C.6 (Kocaeli) ilinde 2013 Yılı İçin Atık Madeni Yağlarla İlgili Veriler (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) Atık Madeni Yağ Üreten Resmi ve Özel Kurum/ Kuruluş Sayısı Toplanan Atık Yağ Beyan Form Sayısı Toplam Atık Madeni Yağ Miktarı (ton/yıl) Atık Motor Yağ Atık Sanayi Yağ Atık Madeni Yağ Taşımak Üzere Lisans Alan Toplam Firma Sayısı Toplam Araç Sayısı Lisanslı Geri Kazanım Tesisi Sayısı Lisanssız Yok C.6. Atık Pil ve Akümülatörler Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2005 yılından itibaren yürürlükte olan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği uygulamaları çerçevesinde atık akümülatörlerin kaynakta ayrı toplanmasını ve geri kazanımını sağlamaktadır. Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde akümülatör üreticisi sorumluluğunda toplanan atık akümülatörler Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisanslandırılan atık akü geri kazanım tesislerinde ekonomiye geri kazandırılmaktadır. (Akümülatör: Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depolayan, istenildiğinde bunu elektrik enerjisi olarak veren cihaz, akımtoplar; TDK) Kocaeli ili genelinde atık akümülatör geçici depolama izni alan 9 adet firma mevcuttur. Burada atık aküler bertaraf tesislerine nakledilmek üzere biriktirilmektedir. Atık akümülatörlerin toplandıkları yerden geçici depolama veya bertaraf tesislerine karayolu ile taşınması, Valilikten taşıma lisansı almış gerçek ve tüzel kişilerce, atık türüne göre uygun araçla yapılır. Tablo 23 te yıllara göre ülke geneli ve Kocaeli ilinde toplanan atık akü miktarları (kg) verilmiştir. Kocaeli de 2012 yılında toplanan akü miktarı 2010 yılına göre %87'lik bir artış oranı ile kg. olmuştur yılında Türkiye genelinde toplanan atık akü miktarının %5,38 ini Kocaeli ili oluşturmuştur

78 Çizelge C.7 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Oluşan Akümülatörlerle İlgili Veriler (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) APA Taşıyan Lisanslı Araç Sayısı Atık Akümülatör Geçici Depolama İzni Verilen Depo Sayısı 9 ATIK AKÜMÜLATÖRLER Toplanan Atık İldeki Akümülatör Atık Akümülatör Geri Miktarı Kazanım Tesisleri (ton) Kapasitesi (ton) Sayı Kapasite (ton/yıl) Geri kazanım Tesislerinde İşlenen Atık Akümülatör Miktarı Miktarı (ton) % Çizelge C.8 Kocaeli ilinde Yıllar İtibariyle Toplanan Atık Akü Miktarı (Kg) (Atık Envanteri 2013) Çizelge C.9- Kocaeli ilinde Yıllar İtibariyle Toplanan Atık Pil Miktarı (Kg) (Atık Envanteri 2013) Ocak 2013 tarih ve sayılı Atıkların Karayolunda Taşınmasına İlişkin Tebliğ gereğince bütün atık kodlarını taşıyan araçlara (tıbbi atık taşıma aracı lisansı hariç) tek bir ad altında Atık Taşıma Lisansı verilmeye başlanmıştır. C.7. Bitkisel Atık Yağlar Bitkisel yağlar, zeytin, ayçiçeği, mısır, pamuk, soya, kanola ve aspir gibi yağlı bitki tohumlarından elde edilen yağların genel adıdır. Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında belirlenen atık üreticilerinde (otel, lokanta, yemek fabrikaları, sanayi mutfakları vb.) oluşan ve kaynağında ayrı toplanan kullanılmış kızartmalık yağlar, Bakanlıktan lisanslı toplayıcı firmalar tarafından toplanmakta ve geri kazanım tesislerine nakledilmektedir. Bununla birlikte, hanelerde oluşan kullanılmış kızartmalık yağların kaynağında ayrı toplama çalışmaları da Büyükşehir Belediyesi, İlçe Belediyeleri ve lisanslı toplayıcı firmalar ile birlikte yürütülmektedir. Kocaeli ilinde 2010 yılından itibaren toplanan kullanılmış kızartmalık yağ miktarı artış göstermektedir. Özellikle sitelerde belirli noktalara, okullara ve muhtarlıklara yerleştirilen atık yağ bidonları ile hanelerden toplanan atık yağ miktarı artış göstermiştir

79 Çizelge C.10 Kocaeli İlinde 2013 Yılı İçin Atık Bitkisel Yağlarla İlgili Veriler (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2013) YIL HANELERDEN TOPLANAN BİTKİSEL ATIK YAĞ MİKTARI (KG) İŞLETMELERDEN TOPLANAN BİTKİSEL ATIK YAĞ MİKTARI (KG) yılında toplanan bitkisel atık yağ miktarı : kg Geri kazanılan miktar : kg Çizelge C.11 Kocaeli ilinde 2013 Yılı İçin Atık Bitkisel Yağlarla İlgili Veriler (ÇBS, 2013) Bitkisel Atık Yağlar İçin Geçici Depolama İzni Verilen Toplam Depo Sayısı - Kapasitesi (ton) Toplanan Bitkisel Atık Yağ Miktarı (ton) Kullanılmış Kızartmalık Yağ Diğer (Belirtiniz) Bitkisel Atık Yağ Taşımak Üzere Lisans Alan Toplam Firma Sayısı Toplam Araç Sayısı Lisans Alan Geri Kazanım Tesisi Sayısı Kapasitesi (ton/yıl) Çizelge C.12- Kocaeli ilinde Yılları Arasında Bitkisel Atık Yağ Taşıma Lisanslı Araç Sayısı (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) Lisanslı Araç Sayısı

80 C.8. Poliklorlu Bifeniller ve Poliklorlu Terfeniller 12 Kalıcı Organik Kirleticilerden biri olan PCB ler bir grup aromatik klorlu bileşik olan poliklorlu bifenillere verilen genel isimdir. PCB lerin zararlı etkileri, bu maddelerle kirletilmiş gıda ve içecekler tüketildiğinde veya bu maddeler teneffüs edildiğinde, yutulduğunda ya da deriyle temas ettiğinde ortaya çıkmaktadır. PCB ler bertaraf veya başka herhangi bir amaçla yakıldıklarında tam bir yanma meydana gelmezse, çok daha zararlı etkilere sahip furanlar (PCDF) ve dioksinler (PCDD) yan ürün olarak ortaya çıkmaktadır. C.9. Ömrünü Tamamlamış Lastikler (ÖTL) İlimizde 3 adet lisanslı tesis bulunmaktadır. Çizelge C.13 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Oluşan Ömrünü Tamamlamış Lastikler İle İlgili Veriler (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) ÖTL Geçici Depolama Alanı Hacmi Sayısı (m 3 ) Geçici Depolama Alanlarındaki ÖTL Miktarı (ton) ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLER (ÖTL) ÖTL Geri Kazanım Tesisi Sayısı Kapasitesi (ton/yıl) Geri Kazanılan ÖTL Miktarı (ton) ÖTL Bertaraf Tesisi Sayısı Kapasitesi (ton/yıl) Bertaraf Edilen ÖTL Miktarı (ton) C.10. Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar (AEEE) Avrupa Birliği nin 2002/96/EC sayılı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya Direktifi ile elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminde kullanılan tehlikeli maddelerin kullanılmasını yasaklayan 2002/95/EC sayılı elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlanmasına ilişkin direktiflerin ulusal mevzuatımıza uyumlaştırılması çalışmaları kapsamında Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği hazırlanarak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik büyük ev eşyaları, küçük ev aletleri, bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları, tüketici ekipmanları, aydınlatma ekipmanları, elektrikli ve elektronik aletler (büyük ve sabit sanayi aletleri hariç olmak üzere),oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri, tıbbi cihazlar (emplantasyon ürünleri ve hastalık bulaşıcı temaslarda bulunan ürünler hariç), izleme ve kontrol aletleri ve otomat sınıflarına dâhil olan elektrikli ve elektronik eşyalar ile elektrik ampulleri ve evsel amaçlı kullanılan aydınlatma gereçlerini kapsamaktadır

81 Yapılan bu çalışmalar kapsamında; okullar, muhtarlıklar, işyerleri/ticarethaneler vb. yerler ile belirlenen pilot bölgelerde hane halkına yönelik bilgilendirme çalışmaları gerçekleştirilmiş ve uygun alanlara e-atık biriktirme kutuları/ konteynerleri konulmuştur yılından itibaren toplanan e-atık miktarı artış göstermektedir. E-atıkların alınmasına yönelik hane halkından gelen talepler değerlendirilmekte ve firma ile yapılan program doğrultusunda toplanmaktadır. Özellikle okullarda yapılan bilgilendirme çalışmaları toplanan atık miktarının artışında etkili olmuştur. Çizelge C.14 Kocaeli ilinde 2013 Yılı AEEE Toplanan ve İşlenen Miktarlar (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) Belediyeler Tarafından Oluşturulan AEEE Getirme Merkezleri Sayısı Hacmi (m 3 ) Sayısı - AEEE lerin Toplanması Amacıyla Oluşturulan Aktarma Merkezleri Hacmi (m 3 ) - Getirme Merkezlerinde ve Aktarma Merkezlerinde Biriken AEEE Miktarı (ton) AEEE İşleme Tesisi Sayısı Kapasitesi (ton/yıl) İşlenen AEEE Miktarı (ton) ,37 C.11. Ömrünü Tamamlamış (Hurda) Araçlar Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik kapsamında İlde gerçekleştirilen çalışmalar Çizelge C.15 te yer almaktadır. Çizelge C.15 - Kocaeli ilinde 2013 Yılı Hurdaya Ayrılan Araç Sayısı (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) Oluşturulan ÖTA Teslim yerleri Sayısı ÖTA Geçici Depolama Alanı Sayısı Kapasitesi (ton/yıl) ÖTA İşleme Tesisi Sayısı Kapasitesi (ton/yıl) İşlenen ÖTA Miktarı (ton)

82 C.12. Tehlikesiz Atıklar Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik 05 Temmuz 2008 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Yönetmelik ile atıkların oluşumlarından bertaraflarına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına yönelik genel esaslar belirlenmiştir. Aynı zamanda Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile Avrupa Birliği mevzuatının ulusal mevzuatımıza uyumlaştırılması sağlanmıştır. Yönetmelikte atık, üretici, sahip, yönetim, toplama, bertaraf ve geri kazanım tanımları yapılmakta, atık yönetimi ilkeleri sıralanmakta, geri kazanım ve bertaraf faaliyetlerini yapan işletmeler için lisans ve kayıt tutma zorunluluğu getirilmekte, atık yönetim maliyetinin finansmanı ile ilgili hükümlere yer verilmektedir. Ayrıca atık kategorileri, atık bertaraf ve geri kazanım faaliyetleri ile 839 atık türü liste olarak verilmiştir. Söz konusu 839 atık türünden 434 tanesi tehlikesiz atık özelliğindedir. Bu atıklardan tehlikeli atıklar, ambalaj ve evsel atıklar gibi atık türlerinin yönetimine ilişkin usul ve esaslar ilgili Yönetmeliklerle belirlenmiştir. Ancak, üretimden kaynaklanan bazı tehlikesiz atıkların yönetimi boşlukta kalmıştır. Bu aşamada bazı tehlikesiz atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeden geri kazanım faaliyetlerinin yönetilebilmesi amacıyla Bakanlığımızca Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliği hazırlanmış ve 17 Haziran 2011 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Tehlikesiz atıkların düzenli depolama faaliyetleri, 26 Mart 2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik kapsamında yürütülmektedir. Yönetmeliğin Ek-2 kapsamında yapılan analiz sonuçlarına göre atıklar, I. Sınıf, II. Sınıf ya da III. Sınıfı Düzenli Depolama Sahalarında bertarafı sağlanmaktadır. Türkiye de tehlikesiz atık statüsünde olan ve miktar olarak oldukça fazla olan demir çelik sektöründen kaynaklanan, cüruf atıkları; Termik santrallerden kaynaklanan, kül atıkları ve daha çok biyolojik arıtma tesislerinden kaynaklanan arıtma çamurları bu atık grubunda değerlendirilmektedir. Tehlikesiz atıklarla ilgili Bakanlık veri tabanı henüz oluşturulmadığından güncel sağlıklı verilere ulaşılamamıştır

83 C.12.1 Demir ve Çelik Sektörü ve Cüruf Atıkları Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar, 05 Temmuz 2008 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik in Atık Listesinde; koduyla, Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar olarak belirtilen başlık altında yer almaktadır. Söz konusu atık sınıflandırılması Çizelge 16 da gösterilmektedir. Çizelge C.16 Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar Listesi ATIK KODU ISIL İŞLEMDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR KATEGORİ Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıklar Cüruf işleme atıkları İşlenmemiş cüruf * Tehlikeli maddeler içeren gazların arıtımı sonucu ortaya çıkan katı atıklar M dışında gaz arıtımı sonucu ortaya çıkan katı atıklar Haddehane tufalı * Soğutma suyunun arıtılmasından kaynaklanan yağ içerikli atıklar M dışındaki soğutma suyu arıtma atıkları * Gaz arıtımı sonucu oluşan ve tehlikeli maddeler içeren çamurlar ve filtre kekleri M dışındaki gaz arıtımı sonucu oluşan çamurlar ve filtre kekleri Diğer çamurlar ve filtre kekleri Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar Çizelge C.17 Kocaeli ilinde 2013 Yılı için İldeki Demir ve Çelik Üreticileri Üretim Kapasiteleri, Cüruf ve Bertaraf Yöntemi (Demir Çelik Fabrikaları, 2013) Tesis Adı Kullanılan Hammadde Miktarı (ton/yıl) Cüruf Miktarı (ton/yıl) Bertaraf Yöntemi Çolakoğlu Metalürji Çimento fabrikası hammaddesi A.Ş Kroman Çelik A.Ş Düzenli Depolama Diler Demir Çelik A.Ş Düzenli Depolama-Geri Kazanım TOPLAM C.12.2 Kömürle Çalışan Termik Santraller ve Kül Çizelge C.18 Kocaeli ilinde 2013 Yılı Termik Santrallerde Kullanılan Kömür Miktarı Ve Oluşan Cüruf-Uçucu Kül Miktarı (Fabrika Verileri, 2013) Termik Santralin Adı Kullanılan Kömür Miktarı (ton/yıl) Oluşan Cüruf-Uçucu Kül Miktarı (ton/yıl) Çolakoğlu termik santrali TOPLAM

84 Resim C.1 Çolakoğlu Termik Santrali (Fabrika verileri, 2013) Çizelge C.19 Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğe göre Termik Santral Atıkları ATIK ISIL İŞLEMDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR KATEGORİ KODU Enerji Santrallerinden ve Diğer Yakma Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar (19 Hariç) ( ün altındaki kazan tozu hariç) dip külü, cüruf ve kazan tozu Uçucu kömür külü Turba ve işlenmenmiş odundan kaynaklanan uçucu kül * Uçucu yağ külü ve kazan tozu A Baca gazı kükürt giderme işleminden (desülfrizasyon) çıkan kalsiyum bazlı katı atıklar Baca gazı kükürt giderme işleminden (desülfrizasyon) çıkan kalsiyum bazlı çamurlar * Sülfürik asit A * Yakıt olarak kullanılan emülsifiye hidrokarbonların uçucu külleri A * Atıkların birlikte yakılmasından (co-incineration) kaynaklanan ve M tehlikeli maddeler içeren dip külü, cüruf ve kazan tozu dışındaki birlikte yakılmadan (co-incineration) kaynaklanan dip külü, cüruf ve kazan tozu * Atıkların birlikte yakılmasından (co-incineration) kaynaklanan ve M tehlikeli maddeler içeren uçucu kül dışındaki birlikte yakılmadan (co-incineration) kaynaklanan uçucu kül * Tehlikeli maddeler içeren gaz temizleme atıkları M , ve dışındaki gaz temizleme atıkları * Saha içi atıksu arıtımından kaynaklanan tehlikeli maddeler içeren M çamurlar dışındaki saha içi atıksu arıtımından kaynaklanan çamurlar * Kazan temizlemesi sonucu çıkan tehlikeli maddeler içeren sulu çamurlar M dışındaki kazan temizlemesi sonucu çıkan sulu çamurlar Akışkan yatak kumları Termik santrallerin yakıt depolama ve hazırlama işlemlerinden çıkan atıklar Soğutma suyu işlemlerinden çıkan atıklar Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar

85 C.12.3 Atıksu Arıtma Tesisi Çamurları İzmit Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından işletilen 8 adet arıtma tesisi ile Körfez e giden atık suların tamamı arıtılmaktadır. Bunlar ile ilgili bilgiler Çizelge C.20 de yer almaktadır. Çizelge C.20 Kocaeli İli Genelinde Atıksu Arıtma Tesisleri ve Kapasiteleri (İSU Genel Müdürlüğü, 2013) KARAMÜRSEL ATIKSU ARITMA TESİSİ ALTINOVA ATIKSU ARITMA TESİSİ* YENİKÖY ATIKSU ARITMA TESİSİ KULLAR ATIKSU ARITMA TESİSİ 42 EVLER ATIKSU ARITMA TESİSİ PLAJYOLU ATIKSU ARITMA TESİSİ KÖRFEZ ATIKSU ARITMA TESİSİ GEBZE ATIKSU ARITMA TESİSİ KANDIRA MERKEZ ATIKSU ARITMA TESİSİ KANDIRA CEBECİ ATIKSU ARITMA TESİSİ DEBİ (m³/yıl) ÇAMUR (kg/yıl) ELEKTRİK (kwh/yıl) DEBİ (m³/yıl) ÇAMUR (kg/yıl) ELEKTRİK (kwh/yıl) DEBİ (m³/yıl) ÇAMUR (kg/yıl) ELEKTRİK (kwh/yıl) Ağustos 2013' de Devreye Alındı** Ağustos 2013' de Devreye Alındı** TOPLAM YILLIK GÜNLÜK ORTALAMA Sanayileşmeyi sistemli ve planlı hale getirmekte önemli bir araç olan OSB ler, Kocaeli ilinin ülkemizin sanayi üssü konumunun önemli aktörleridir. Çizelge C.21 de Kocaeli ilinde ki OSB lerin kendi ürettikleri ve çevrelerinde üretilen atıksuların arıtılmasına yönelik sahip oldukları tesislerin debi, çamur ve elektrik kapasiteleri mevcuttur. Dilovası Organize Sanayi Bölgesi gerek debi ve çamur gerekse elektrik kapasitesi ile önemli bir arıtma tesisi büyüklüğüne sahiptir

86 Çizelge C yılı Kocaeli İli OSB lerinde Bulunan Atıksu Arıtma Tesisleri ve Kapasiteleri (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) OSB ADI Debi (m 3 /gün) Çamur (ton/yıl) Elektrik (kwh/yıl) TOSB DOSB GOSB GEBZE GÜZELLER GEPOSB GEBKİM C.13. Tıbbi Atıklar Sağlık kurum/kuruluşlarında oluşan enfeksiyöz, patolojik ve kesici-delici atıklar olarak tanımlanan tıbbi atıklar; lisanslı tıbbi atık taşıma araçları ile toplanmakta ve İZAYDAŞ sahası içerisinde yer alan sterilizasyon tesisine nakledilmektedir. Yüksek sıcaklık ve basınçta buhar ile temas edilerek sterilizasyonu sağlanan atıkların, nihai olarak bertarafı sağlanmaktadır yılı toplanan toplam tıbbi atık miktarı : kg/yıl Bertaraf oranları : kg/yıl (sterilizasyon işlemine tabi tutulan) : kg/yıl (yakılarak bertaraf edilmiştir.) Bertaraf tesisi sayısı : 1 adet Sterilizasyon tesisi, : 1 adet Atık yakma ve beraber yakma, düzenli depolama tesisi mevcuttur

87 KOCAELİ Sterilizasyon Kocaeli Var Yok Özel Kamu Özel Kamu ton/gün Yakma Sterilizasyon Belediyenin Yetkili Firmanın Tesisin Bulunduğu İl Tıbbi Atık Yönetim Planı Tıbbi Atıkların Taşınması Tıbbi Atık Taşıma Aracı Sayısı (adet) Toplanan Tıbbi Atık Miktarı Bertaraf Yöntemi Bertaraf Tesisi Sterilizasyon/ Yakma İL ÇEVRE DURUM RAPORU Çizelge C Yılında Kocaeli Sınırları İçinde Toplanan Tıbbi Atıklar (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2013) İl Belediyesi nin Adı (patolo jik atıklar için) Çizelge C Yılında Kocaeli'de Yıllara Göre Tıbbi Atık Miktarı (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2013) Tıbbi Atık Miktarı (ton) C.14. Maden Atıkları Çizelge C.24 Maden Atıklarının Sınıflandırılması Atık Kodu Madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi, fiziki ve kimyasal işleme tabi tutulması sırasında ortaya çıkan atıklar Kategori Maden kazılarından kaynaklanan atıklar Metalik Minerallerin Fiziki ve Kimyasal Olarak İşlenmesinden Kaynaklanan Atıklar Metalik Olmayan Minerallerin Fiziki ve Kimyasal İşlemlerinden Kaynaklanan Atıklar Sondaj Çamurları ve Diğer Sondaj Atıkları

88 C.15. Sonuç ve Değerlendirme Kocaeli ilinde de katı atık toplanması taşınması ve geri kazanılması işlemleri belediyeler tarafından yapılmaktadır. Katı Atık Bertaraf Tesisleri nde 2013 yılında toplam ,30 ton (ortalama ton/gün) belediye atığı bertaraf edilmiştir. Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı tarafından koordine edilen ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması çalışmaları, İlçe Belediye Başkanlıkları ile lisanslı toplama ayırma tesisleri arasında imzalanan protokoller dâhilinde il sınırlarını kapsayacak şekilde 2009 yılı ikinci yarısından itibaren yürütülmektedir. Toplam üretilen ambalaj miktarı kg dır. Piyasaya sürülen kg ambalajın da 2,92 unun geri kazanıldığı tespit edilmiştir. Kocaeli ilinde Türkiye nin ilk atık yakma ve bertaraf tesisi olan İZAYDAŞ yer almaktadır. Kocaeli nde 72 adet lisanslı tehlikeli atık taşıma firması vardır. Bazı firmaların birden fazla lisanslı aracı olduğu için Kocaeli ili sınırları dâhilinde 478 adet lisanlı atık taşıma aracı vardır. Kocaeli ilinde 2013 yılında 3.702,807 ton atık yağ toplanmıştır bunun 3.647,604 tonu geri kazanıma, 55,203 tonu da nihai bertarafa gönderilmiştir. Kocaeli ilinde 2010 yılından itibaren toplanan kullanılmış kızartmalık yağ miktarı artış göstermektedir. Özellikle sitelerde belirli noktalara, okullara ve muhtarlıklara yerleştirilen atık yağ bidonları ile hanelerden toplanan atık yağ miktarı artış göstermiştir yılında toplanan bitkisel atık yağ miktarı kg, Geri kazanılan miktar ise kg dır. Kocaeli ili genelinde atık akümülatör geçici depolama izni alan 9 adet firma mevcuttur. Kocaeli de 2012 yılında toplanan akü miktarı 2010 yılına göre %87'lik bir artış oranı ile kg. olmuştur yılında Türkiye genelinde toplanan atık akü miktarının %5,38 ini Kocaeli ili oluşturmuştur. Kocaeli ilinde Ömrünü Tamamlamış Lastikler için 3 adet lisanslı tesis bulunmaktadır yılından itibaren toplanan e-atık miktarı artış göstermektedir. E-atıkların alınmasına yönelik hane halkından gelen talepler değerlendirilmekte ve firma ile yapılan program doğrultusunda toplanmaktadır. Özellikle okullarda yapılan bilgilendirme çalışmaları toplanan atık miktarının artışında etkili olmuştur. Kocaeli İlinde ömrünü tamamlamış araç teslim yerleri 7 adet, ömrünü tamamlamış araç geçici depolama alanı 3 adet, ömrünü tamamlamış araç işleme tesisi ise 1 tanedir. Tehlikesiz atıkların düzenli depolama faaliyetleri, 26 Mart 2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik kapsamında yürütülmektedir. Yönetmeliğin Ek-2 kapsamında yapılan analiz sonuçlarına göre atıklar, I. Sınıf, II. Sınıf ya da III. Sınıfı Düzenli Depolama Sahalarında bertarafı sağlanmaktadır. Sağlık kurum/kuruluşlarında oluşan enfeksiyöz, patolojik ve kesici-delici atıklar olarak tanımlanan tıbbi atıklar; lisanslı tıbbi atık taşıma araçları ile toplanmakta ve İZAYDAŞ sahası içerisinde yer alan sterilizasyon tesisine nakledilmektedir. Yüksek sıcaklık ve basınçta buhar ile temas edilerek sterilizasyonu sağlanan atıkların, nihai olarak bertarafı

89 sağlanmaktadır yılı toplanan toplam tıbbi atık miktarı kg/yıl, Bertaraf oranları incelendiğinde, kg/yıl sterilizasyon işlemine tabi tutulan, kg/yıl ise yakılarak bertaraf edilmiştir. Kaynaklar - Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü - Kocaeli Büyükşehir Belediyesi - TABS - ÇBS - İSU Genel Müdürlüğü - Ambalaj Beyan Sistemi - Atık Beyan Formları - Atık Envanteri - Demir Çelik Fabrikaları - Çolakoğlu Metalurji A.Ş

90 Ç. KİMYASALLARIN YÖNETİMİ Ç.1. Büyük Endüstriyel Kazalar Dünya genelinde ve Avrupa da gerçekleşen endüstriyel kazalar sonucu ciddi çevresel, sosyal ve ekonomik olumsuzluklar ortaya çıktı yılında İtalya nın Seveso kentinde gerçekleşen kazadan kişi etkilendi, 1800 hektar alan zehirlendi, hayvan itlaf edildi de Hindistan ın Bhopal şehrinde gerçekleşen kazada, özellikle gaz yayılımı sonucu kaza anında 2000, ve takip eden zaman içerisinde üzerinde ölüm gerçekleşti. Endüstriyel kazaların olumsuz sonuçlarını azaltmak için 1982 yılında Seveso Direktifi çıkarıldı, zaman içerisinde direktif güncellenerek başta arazi kullanımı olmak üzere yeni önleme ve koruma araçları eklendi. Çizelge Ç.1 Kocaeli İlindeki 2013 Yılı SEVESO Kuruluşlarının Sayısı (ÇŞİM,2013) KURULUŞ SAYISI Alt Seviye 46 Üst Seviye 54 TOPLAM 100 Ç.2. Sonuç ve Değerlendirme İlimizde Seveso Direktifi kapsamında çalışmalar devam etmektedir. Kaynaklar -Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Md.lüğü

91 D. DOĞA KORUMA VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK D.1. Ormanlar ve Milli Parklar İL ÇEVRE DURUM RAPORU Kocaeli km2 lik yüzölçümüne sahiptir. Kocaeli nde dağlar toplam alanın %18,8 ini kapsar. Samanlı Dağları, batı-doğu uzantısında, 130 km uzunlukta ve 30 km genişliktedir. % 6,6 sını sulak alanlar; göl, körfez, çok sayıda çay ve dereler ve bunların çevresindeki sulak alanlardan oluşmaktadır. Platolar ise il genelinin %74,6 oranında alanını kaplamaktadır. Daha çok aşınım düzlüğü niteliğinde olup, çok sayıda çay ve küçük derelerin oluşturduğu vadilerle yırtılmıştır. Kuzeyden güneye inildikçe Karadeniz e (Avrupa-Sibirya) özgü bitki toplulukları, Kara (İran-Turan) bitkileri ve Akdeniz bitkileri buluşmaya başlar. Samanlı Dağları ile Karadeniz kıyısı ardındaki alanlar sık ve nemli ormanlarla kaplıdır. Kocaeli ilinin %42,1 si ormanlık alan olup, ormanlarının %93,3 ü doğal ormanlardan oluşur. İlin %36 sı tarım arazilerinden oluşmaktadır. %3 ü çayır mera alanıdır. Kocaeli ili, 1,5 milyonu aşan nüfusu ile, Türkiye nin gayrisafi milli hasılasında ikinci il konumundadır. Ülkenin hem sanayi, hem bankacılık hem de teknoloji araştırma-geliştirme üssüdür. Endüstriyelleşmenin ve gelişmenin bu büyüklüğüne rağmen, biyoçeşitlilik ve doğal ekosistem alanlarında da bu büyüklükte olması, Kocaeli ni ülkemizde farklı ve kendine özgü bir il kılmaktadır. İlimizde tescil edilmiş Milli Park mevcut değildir. Çizelge D.1 Kocaeli ilinde Ormanlık Saha Durumu (Gölcük Orman İşletme Müdürlüğü,2013) ŞEFLİĞİ KORU KORUYA TAHVİL (BALTALIK'TAN) NORMAL BOZUK TOPLAM NORMAL BOZUK TOPLAM ORMANLIK SAHA AÇIKLIK SAHA TOPLAM ORMANLIK ALAN YÜZDESİ (%) GÖLCÜK 2711,0 615,5 3326,5 4058,0-4058,0 7384,5 5061, ,0 %59,33 KARAMÜRSEL 2977,5 1903,0 4880,5 6203,0-6203, , , ,5 %43,72 SUADİYE 9675,6 857, , ,0 8523, ,0 %55,27 YUVACIK 6212,0 1257,5 7469,5 78,0-78,0 7547,5 4891, ,0 %60,68 KADIRGA 5210,0 651,0 5861,5 1598,5-1598,5 7460,0 6050, ,0 %55,22 TOPLAM 26786,6 5284, , ,5 0, , , , ,0 %53,15 Çizelge D.2 Kocaeli ilinde Ormanlık Alan Dağılımı (İzmit Orman İşletme Müdürlüğü,2013) Birim(Hektar) Birim(%) Ormansız Alan ,3 56 Ormanlık Alan ,9 44 Genel Alan ,

92 Kocaeli İL ÇEVRE DURUM RAPORU Çizelge D.3 İlçelere Göre Ormanlık Alan (Gölcük Orman İşletme Müdürlüğü,2013) İ L İ İLÇESİ NORMA L KORU KORUYA TAHVİL ORMANL IK BOZUK TOPLA NORM BOZ TOPLA ALAN M AL UK M Ha. AÇIKLI K ALAN Ha. GENEL ALAN Ha. ORMANL IK ALAN Ha.% VERİ MLİ ALA N % Başiskele 8.107, , ,40 407,50 407, , ,30 Gölcük 6.761,50 996, , , , , , ,2 0 51,20% ,5 0 62,52% 82,92 % 92,40 % Karamür sel 2.982, , , , , , , ,0 0 43,68% 83,14 % Kartepe 8.915,00 676, , , , ,8 0 58,90% 92,94 % Sapanca 20,70 20,70 20,70 250,80 271,50 7,62% 100,00 % TOPLA M , , , , , , , ,0 0 54,07% 87,85 % D.2. Çayır ve Mera Kocaeli ilinin %42,1 si ormanlık alan olup, ormanlarının %93,3 ü doğal ormanlardan oluşur. İlin %36 sı tarım arazilerinden oluşmaktadır. %3 ü çayır mera alanıdır. Çizelge D.4 Kocaeli İlindeki Çayır ve Meralar (Adapazarı Orman İşletme Müdürlüğü,2013) S.N. İLİ İLÇESİ KÖY ADI TAPU ALANI (m 2 ) Orman İçi Orman Bitişiği Orman Dışı AÇIKLAMA 1 KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu Parselin bazı kısımları bitişiğindeki ormanla aynı yapıda 2 KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu Parselin bazı kısımları bitişiğindeki ormanla aynı yapıda 3 KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu Yaklaşık m2.si ormanla örtülü Parselin bazı kısımları bitişiğindeki ormanla aynı yapıda 7 KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu

93 13 KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu Parselin tamamı bitişiğindeki ormanla aynı yapıda 14 KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Çavuşlu KOCAELİ DERİNCE Geredeli KOCAELİ DERİNCE Geredeli KOCAELİ DERİNCE Geredeli KOCAELİ DERİNCE Geredeli KOCAELİ DERİNCE Geredeli Ağaçlık 27 KOCAELİ DERİNCE Geredeli KOCAELİ DERİNCE Geredeli Yaklaşık 300 m2.si ormanla örtülü 29 KOCAELİ DERİNCE Geredeli KOCAELİ DERİNCE Geredeli KOCAELİ DERİNCE Geredeli KOCAELİ DERİNCE Geredeli KOCAELİ DERİNCE Karagöllü KOCAELİ DERİNCE Karagöllü KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı

94 54 KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Kaşıkçı KOCAELİ DERİNCE Tahtalı KOCAELİ DERİNCE Tahtalı KOCAELİ DERİNCE Tahtalı KOCAELİ DERİNCE Tahtalı KOCAELİ DERİNCE Tahtalı KOCAELİ DERİNCE Tahtalı KOCAELİ GEBZE Balçık KOCAELİ GEBZE Balçık KOCAELİ GEBZE Balçık KOCAELİ GEBZE Balçık KOCAELİ GEBZE Cumaköy KOCAELİ GEBZE Duraklı KOCAELİ GEBZE Duraklı KOCAELİ GEBZE Tavşanlı KOCAELİ GEBZE Tavşanlı KOCAELİ GEBZE Tavşanlı KOCAELİ GEBZE Tavşanlı KOCAELİ İZMİT Akmeşe KOCAELİ İZMİT Akmeşe Yaklaşık m2.si ormanla kaplı 83 KOCAELİ İZMİT Akmeşe KOCAELİ İZMİT Akmeşe KOCAELİ İZMİT Akmeşe Sultaniye Yaklaşık m2.si ormanla kaplı 86 KOCAELİ İZMİT Akmeşe Sultaniye KOCAELİ İZMİT Akmeşe Sultaniye Orman örtüsüyle kaplı 88 KOCAELİ İZMİT Akmeşe Sultaniye Yaklaşık m2.si ormanla kaplı

95 89 KOCAELİ İZMİT Akmeşe Sultaniye Parselin bir kısmı orman örtüsüyle kaplı, bir kısmı tarla vasfında 90 KOCAELİ İZMİT 91 KOCAELİ İZMİT Akmeşe Sultaniye Akmeşe Sultaniye Yaklaşık m2.si ormanla kaplı Orman örtüsüyle kaplı 92 KOCAELİ İZMİT Akmeşe Sultaniye Parselin yarısı orman örtüsüyle kaplı 93 KOCAELİ İZMİT 94 KOCAELİ İZMİT 95 KOCAELİ İZMİT Akmeşe Sultaniye Akmeşe Sultaniye Akmeşe Sultaniye Orman örtüsüyle kaplı KOCAELİ İZMİT Ambarcı KOCAELİ İZMİT Arızlı Parselin tamamı ormanla kaplı 98 KOCAELİ İZMİT Arpalık İhsaniye Yer yer orman örtüsüyle kaplı 99 KOCAELİ İZMİT Bağlıca KOCAELİ İZMİT Çağırgan KOCAELİ İZMİT Çayırköy Parselin 2/3 ü orman örtüsüyle kaplı 102 KOCAELİ İZMİT Deretepe KOCAELİ İZMİT Deretepe KOCAELİ İZMİT Durhasan KOCAELİ İZMİT Durhasan KOCAELİ İZMİT Emirhan KOCAELİ İZMİT Emirhan KOCAELİ İZMİT Gedikli KOCAELİ İZMİT Gedikli m2.si ormanla kaplı 110 KOCAELİ İZMİT Gedikli KOCAELİ İZMİT Gedikli m2.si ormanla kaplı KOCAELİ İZMİT Gökçeviran - KOCAELİ İZMİT Gökçeviran - KOCAELİ İZMİT Gökçeviran - KOCAELİ İZMİT Gökçeviran - KOCAELİ İZMİT Gökçeviran - KOCAELİ İZMİT Gökçeviran - KOCAELİ İZMİT Gökçeviran KOCAELİ İZMİT Hakkaniye Parsel ormanla örtülü 120 KOCAELİ İZMİT Karaabdülbaki KOCAELİ İZMİT Karaabdülbaki Yaklaşık m2.si ormanla kaplı

96 122 KOCAELİ İZMİT Karaabdülbaki Yaklaşık m2.si ormanla kaplı 123 KOCAELİ İZMİT Karaabdülbaki KOCAELİ İZMİT Kaynarca KOCAELİ İZMİT Kaynarca KOCAELİ İZMİT Kulmahmut Parselin 2/3 ü orman örtüsüyle kaplı 127 KOCAELİ İZMİT Kulmahmut KOCAELİ İZMİT Kurtdere KOCAELİ İZMİT Kurtdere KOCAELİ İZMİT Kurtdere m2.si ormanla kaplı 131 KOCAELİ İZMİT Kurtdere Tamamı ormanla kaplı 132 KOCAELİ İZMİT Kurtdere KOCAELİ İZMİT Kurtdere KOCAELİ İZMİT Kurtdere Yaklaşık m2.si ormanla kaplı 135 KOCAELİ İZMİT Kurtdere Tamamı ormanla kaplı 136 KOCAELİ İZMİT Kurtdere KOCAELİ İZMİT Kurtdere Tamamı ormanla kaplı 138 KOCAELİ İZMİT Kurtdere Tamamı ormanla kaplı 139 KOCAELİ İZMİT Kurtdere KOCAELİ İZMİT Mecidiye KOCAELİ İZMİT Nebihocalar KOCAELİ İZMİT Nebihocalar KOCAELİ İZMİT Nebihocalar KOCAELİ İZMİT Orhaniye KOCAELİ İZMİT Orhaniye KOCAELİ İZMİT Orhaniye KOCAELİ İZMİT Orhaniye KOCAELİ İZMİT Ortaburun Yaklaşık m2.si ormanla kaplı 149 KOCAELİ İZMİT Ortaburun KOCAELİ İZMİT Ortaburun KOCAELİ İZMİT Ortaburun KOCAELİ İZMİT Ortaburun KOCAELİ İZMİT Ortaburun KOCAELİ İZMİT Sapakpınar KOCAELİ İZMİT Sapakpınar Yaklaşık m2.si ormanla kaplı 156 KOCAELİ İZMİT Sapakpınar KOCAELİ İZMİT Sapakpınar KOCAELİ İZMİT Sarışeyh KOCAELİ İZMİT Sarışeyh

97 160 KOCAELİ İZMİT Sarışeyh Yaklaşık m2.si ormanla kaplı 161 KOCAELİ İZMİT Sarışeyh KOCAELİ İZMİT Sarışeyh KOCAELİ İZMİT Sarışeyh KOCAELİ İZMİT Sarışeyh KOCAELİ İZMİT Sarışeyh KOCAELİ İZMİT Şahinler KOCAELİ İZMİT Şahinler Yaklaşık m2.si ormanla örtülü 168 KOCAELİ İZMİT Şahinler KOCAELİ İZMİT Şahinler KOCAELİ İZMİT Şahinler KOCAELİ İZMİT Yenice KOCAELİ İZMİT Yenice KOCAELİ İZMİT Yenice KOCAELİ İZMİT Zeytinburnu KOCAELİ İZMİT Zeytinburnu KOCAELİ İZMİT Zeytinburnu KOCAELİ KANDIRA Ballar KOCAELİ KANDIRA Çakırcaali KOCAELİ KANDIRA Çakırcaali Yaklaşık m2.si ormanla örtülü Yaklaşık m2.si ormanla örtülü 180 KOCAELİ KANDIRA Çakırcaali KOCAELİ KANDIRA Çalköy KOCAELİ KANDIRA Çalköy KOCAELİ KANDIRA Çalköy KOCAELİ KANDIRA Çalköy KOCAELİ KANDIRA Çalköy KOCAELİ KANDIRA Çalköy KOCAELİ KANDIRA Çalköy KOCAELİ KANDIRA Çerçili KOCAELİ KANDIRA Dalca KOCAELİ KANDIRA Dalca KOCAELİ KANDIRA Dalca KOCAELİ KANDIRA Dalca KOCAELİ KANDIRA Elmacık KOCAELİ KANDIRA Elmacık KOCAELİ KANDIRA Elmacık KOCAELİ KANDIRA Elmacık KOCAELİ KANDIRA Elmacık KOCAELİ KANDIRA Elmacık

98 199 KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Kocakaymaz KOCAELİ KANDIRA Safalı KOCAELİ KANDIRA Safalı KOCAELİ KANDIRA Safalı KOCAELİ KANDIRA Teksen Yaklaşık m2.si ormanla örtülü 218 KOCAELİ KANDIRA Teksen KOCAELİ KANDIRA Terziler Yaklaşık m2.si ormanla örtülü 220 KOCAELİ KANDIRA Terziler KOCAELİ KANDIRA Terziler KOCAELİ KANDIRA Üğümce KOCAELİ KANDIRA Üğümce Bitişiğindeki ormanla aynı yapıya sahip 224 KOCAELİ KANDIRA Üğümce KOCAELİ KANDIRA Üğümce KOCAELİ KANDIRA Üğümce KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun Yaklaşık m2.si ormanla kaplı 231 KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun Yaklaşık m2.si ormanla kaplı 234 KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun

99 237 KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Avluburun Ağaçlık 256 KOCAELİ KARTEPE Avluburun KOCAELİ KARTEPE Eski Eşme KOCAELİ KARTEPE Eski Eşme KOCAELİ KARTEPE Eski Eşme KOCAELİ KARTEPE Eski Eşme KOCAELİ KARTEPE Eski Eşme KOCAELİ KARTEPE Eski Eşme KOCAELİ KARTEPE Eski Eşme KOCAELİ KARTEPE Eski Eşme KOCAELİ KARTEPE 266 KOCAELİ KARTEPE 267 KOCAELİ KARTEPE 268 KOCAELİ KARTEPE 269 KOCAELİ KARTEPE Eşme Ahmediye Eşme Ahmediye Eşme Ahmediye Eşme Ahmediye Eşme Ahmediye 270 KOCAELİ KARTEPE Ketenciler KOCAELİ KARTEPE Ketenciler KOCAELİ KARTEPE Ketenciler KOCAELİ KARTEPE Ketenciler KOCAELİ KARTEPE Ketenciler KOCAELİ KARTEPE Ketenciler KOCAELİ KARTEPE Ketenciler KOCAELİ KARTEPE Ketenciler KOCAELİ KARTEPE Nusretiye /B

100 279 KOCAELİ KARTEPE Tepetarla KOCAELİ KARTEPE Tepetarla KOCAELİ KARTEPE Tepetarla KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme Yaklaşık m2.si ormanlık alan 283 KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme Yaklaşık m2.si ormanlık alan 292 KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KARTEPE Yeni Eşme KOCAELİ KÖRFEZ Cuma KOCAELİ KÖRFEZ Cuma KOCAELİ KÖRFEZ Çıraklı KOCAELİ KÖRFEZ Çıraklı KOCAELİ KÖRFEZ Çıraklı KOCAELİ KÖRFEZ Çıraklı KOCAELİ KÖRFEZ Çıraklı KOCAELİ KÖRFEZ Çıraklı KOCAELİ KÖRFEZ Çıraklı KOCAELİ KÖRFEZ Hereke KOCAELİ KÖRFEZ Hereke KOCAELİ KÖRFEZ Hereke KOCAELİ KÖRFEZ Himmetli KOCAELİ KÖRFEZ Himmetli KOCAELİ KÖRFEZ Himmetli KOCAELİ KÖRFEZ Himmetli KOCAELİ KÖRFEZ Himmetli

101 320 KOCAELİ KÖRFEZ Himmetli KOCAELİ KÖRFEZ Himmetli KOCAELİ KÖRFEZ Himmetli KOCAELİ KÖRFEZ Himmetli KOCAELİ KÖRFEZ Himmetli KOCAELİ KÖRFEZ Himmetli KOCAELİ KÖRFEZ Himmetli KOCAELİ KÖRFEZ Kutluca KOCAELİ KÖRFEZ Kutluca KOCAELİ KÖRFEZ Osmanlı KOCAELİ KÖRFEZ Sevindikli KOCAELİ KÖRFEZ Sipahiler KOCAELİ KÖRFEZ Sipahiler KOCAELİ KÖRFEZ Sipahiler KOCAELİ KÖRFEZ Sipahiler KOCAELİ KÖRFEZ Sipahiler KOCAELİ KÖRFEZ Sipahiler KOCAELİ KÖRFEZ Sipahiler KOCAELİ KÖRFEZ Sipahiler KOCAELİ KÖRFEZ Sipahiler KOCAELİ KÖRFEZ Sipahiler D.3. Sulak Alanlar İzmit Körfezi Sulak Alanı Gölcük Sahil yolu üzerinde; batıdan vapur iskelesi yolundan başlayarak sahili takiben doğuya fuar alanının arkasından sarı dereye (beton kanal) buradan sahili takiben Outlet Center AVM nin arkasından Gölcük yolunun sağından ve solundan bataklık bölgeyi de kapsayacak şekilde güneye doğru takip ederek son bulmaktadır. Alan kuş göç yolu üzerinde önemli bir istasyon niteliğindedir. İzmit Körfezi Sulak Alanı tarihinde tescil edilmiştir. Alanın büyüklüğü 42,35 Ha. dır. Envanter Bilgileri: Son 6 yılda İzmit Körfez Sulak Alanında gözlemlenerek kayıt altına alınan kuş türü sayısı 164 dür. Bunlar arasında doğada nesli tükenme riski çok yüksek olan ve küresel ölçekte koruma altında olan kuş türleri mevcuttur. 102 si sulak alan kuşu ve yarısından fazlası göçmen kuş türleridir. İzmit Körfezi Sulak Alanı nda tatlı su ve tuzlu suyun karıştığı kıyı kesimi ve adacıklarda yüzlerce türden ördek beslenir ve barınır. İzmit Körfezi nesli tehlike altında olan dikkuyruk ördeği (oxyuraleococephala) ve küçük karabatak (phalacrocoraxpygmeus) için üreme sonrası beslenme ve konaklama alanıdır. Bu iki kuş Ülkemizin taraf olduğu Bern Sözleşmesi EK II (Kesin Korunması Gereken Tür) listesinde yer almaktadır

102 Alanda 1 adet kuş gözetleme kulesi bulunmaktadır. Ayrıca alana 10 adet yapay kuş yuvası yerleştirilmiştir. D.4. Flora Ballıkayalar Tabiat Parkı Florası: Tabiat Parkı nın florası,avrupa-sibirya ve Akdeniz elemanlarının ilginç bir karışımını yansıtmaktadır. Söz konusu tabiat parkında 79 familya ya ait 315 cins ve bu cinslere toplam 531 takson tespit edilmiştir. Bu taksonlarda 109 u (%20,5)Akdeniz fitocoğrafya bölgesinin,44 ü (%8,3 ) Doğu Akdeniz fitocoğrafya bölgesinin, 58 i (%10,9) Avrupa-Sibirya fitocoğrafya Bölgesinin,5 i (%0,9) İran-Turan fitocoğrafya bölgesinin ve 3 ü (0,6) ise Öksin elementidir. Geri kalan 312 takson (58,8) ise çok bölgeli yada herhangi bir fitocoğrafya bölgesine ait değildir. Tabiat Parkı içerisinde en geniş alana yayılmış olan, başta mazı meşesi olmak üzere Macar meşesi ve kermes meşeleri,diğer yapraklı tür ağaçcık ve çalılarla birlikte alanı kaplamaktadır. Beşkayalar Tabiat Parkı Florası: Yapraklarını döken çeşitli ağaçlardan oluşan en önemli türü, doğu kayınıdır. Ağaç yetişmesi mümkün olmayan kayalıklar, orman içi açıklıklar ile ziraat alanı hariç bütün Tabiat parkı alanı orman örtüsü ile kaplıdır. Ormanlık alanların tamamı koru ormanı niteliğindedir. Kayın yanında gürgen, kestane, akçaağaç, dişbudak, ıhlamur, meşe, porsuk, sarıçam, göknar, kızılağaç, söğüt, çınar ağaç türleri bulunmaktadır. Kuzuyayla Tabiat Parkı Florası:Burada ağaç, ağaçcık ve otsu bitkilerde oluşan vejatasyon sayısı fazladır. Yörede; karaçam, göknar kayın,meşe, gürgen, akçaağaç,kestane,çınar,eğrelti, 0Defne,orman sarmaşığı,ayı üzüm,böğürtlen,türüflora bulunmaktadır.düşük rakımlı yerlerde kestane ve meşe türleri karışım yapmaktadır. Çoğunlukla saf kayın ormanı mevcuttur. Eriklitepe Tabiat Parkı Florası: Burada ağaç,ağaçcık ve otsu bitkilerden oluşan vejatasyon sayısı çok fazladır. Yörede kayın,ardıç,kocayemiş,böğürtlen,laden,çayırotları türü flora bulunmaktadır.saf kayın ormanları ile çevrilmiş alanlara gelindiğinde temiz havanın ve vahşi doğanın birbiriyle kaynaştığı görülür. Uzuntarla Tabiat Parkı Florası: Saha geneli,boylu,çok sık ve ince çaplı meşe ağaçları ile kaplıdır.üst tabakada meşe(quercus pedinculata ve Q.sessiliflora), gürgen (Carpinus betulus), kayın (Fagus orientalis) ağaçlarından oluşan bu meşcerede asli tür meşedir. Alt tabakada,kocayemiş(arbutusunedo),funda(ericaarborea),yemişen(crateegusspp.),muşmula(mespilu sgermenica),böğürtlen(rubus frueticosus),kızılcık(cornusmas) ve değişik çayır otları mevcuttur. Suadiye Tabiat Parkı Florası: Karaçam, göknar, kayın, kestane gürgen, meşe, çınar, böğürtlen, meşe, defne florası dikkat çekmektedir. Çoğunlukla saf kayın ormanı mevcuttur. Düşük rakımlı yerlerde kestane ve meşe türleri karışım yapmaktadır

103 D.5. Fauna Ballıkayalar Tabiat Parkı Faunası: Atmaca, alaca karga, hüthüt,tarla kuşu,bülbül kuşu populasyonunu oluşturmaktadır. Çakal, tiki, tavşan, domuz, köstebeğe tabiat parkı içerisinde rastlanılmıştır. Beşkayalar Tabiat Parkı Faunası :Yöre yaban hayatı bakımından oldukça zengin bir potansiyele sahiptir. Bölgede kurt, ayı, çakal, tavşan, domuz gibi hayvanlar dikkati çekmektedir. Kuzuyayla Tabiat Parkı Faunası: Atmaca, alaca karga, tarla kuşu, bülbül kuşu populasyonunu oluşturmaktadır. Çakal, tiki, tavşan,,köstebeğe tabiat parkı içerisinde rastlanılmıştır Eriklitepe Tabiat Parkı Faunası: Tosbağa, kertenkele, kurt, kunduz, sincap ve karga serçe atmaca, doğan, kartal gibi kuş türlerine tabiat parkında rastlanılmıştır. Uzuntarla Tabiat Park Faunası: Kertenkele, kurt, kunduz, sincap ve karga serçe atmaca,doğan,kartal gibi kuş türlerine tabiat parkında rastlanılmıştır. Suadiye Tabiat Parkı Faunası: Kertenkele, kunduz, sincap ve karga serçe atmaca,doğan,kartal gibi kuş türlerine tabiat parkında rastlanılmıştır. D.6. Tabiat Varlıklarını Koruma Çalışmaları Ballıkayalar Tabiat Parkı: Kocaeli İli Gebze İlçesi sınırları içerisinde yer alan Ballıkayalar Tabiat Parkı 6 Eylül 1995 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan 21 Temmuz 1995 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile Tabiat Parkı ilan edilmiştir. Alanın büyüklüğü 1603 Ha. dır. Ballıkayalar Tabiat Parkı nın 1/25000 ölçekli Uzun Devreli Gelişme Planı yapılmıştır. Uzun Devreli Gelişme Planı gereğince hazırlanan Koruma Amaçlı İmar Planı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü nde onay aşamasındadır. Koruma Amaçlı İmar Planı onaylanmadan alanda herhangi bir yapılaşmaya izin verilmemektedir. Ballıkayalar Tabiat Parkı değişik noktalarda farklı peyzaj özellikleri göstermektedir. Bunlardan ana kaynak değeri niteliğindeki, park alanın güneyinde yer alan Ballıkayalar vadisi derin kanyon tipi özellik gösterir. Kanyon duvarları ile birlikte, vadi içerisindeki akarsuyun kireçtaşlarını eritmesi ve aşındırması sonucunda oluşan oyuklar, kovuklar, dev kazanları ile bunları çevreleyen doğal bitki örtüsü tabiat parkının en önemli doğal peyzaj değerlerindendir. Alanın çevre temizliğinden alanın işletmecisi olan Kocaeli Büyükşehir Belediyesi sorumludur. Yapılan denetimler sonucu çevre temizliği ile ilgili herhangi bir olumsuzlukla karşılaşıldığında

104 işletmeci uyarılmaktadır. Alanın temizliğini sağlamak, halkı bilinçlendirmek amacıyla bilgilendirici ve uyarıcı tabelalar tabiat parkı içerisine yerleştirilmiştir. Suadiye Tabiat Parkı: Kocaeli İli Kartepe İlçesi sınırları içerisinde yer alan Suadiye Tabiat Parkı tarih ve 903 sayılı Bakanlar Kurulu Oluru tabiat parkı olarak ilan edilmiştir. Alanın büyüklüğü 36,98 Ha. dır. Suadiye Tabiat Parkı, zengin doğal bitki örtüsü, iklimi, ulaşım kolaylığı, günübirlik piknik ve konaklama olanakları ile zengin bir rekreasyon potansiyele sahiptir. Ayrıca Kartepe turizm merkezine yakın olması nedeni ile doğa turizmi açısından daha da önemli hale gelmiştir. Tabiat Parkı na ait Uzun Devreli Gelişme Planı yapım aşamasındadır. Alanın temizliğini sağlamak, halkı bilinçlendirmek amacıyla bilgilendirici ve uyarıcı tabelalar tabiat parkı içerisine yerleştirilmiştir. Kuzuyayla Tabiat Parkı: Kocaeli İli Kartepe İlçesi sınırları içerisinde yer alan Kuzuyayla Tabiat Parkı tarih ve 903 sayılı Bakanlar Kurulu Oluru ile tabiat parkı olarak ilan edilmiştir. Alanın büyüklüğü 109,7 Ha. dır. Kuzuyayla Tabiat Parkı nın tamamı devlet ormanıdır. Tabiat Parkı na ait Uzun Devreli Gelişme Planı işletmeci tarafından hazırlanarak Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün onayına sunulmuştur. Yapılan denetimler sonucu çevre temizliği ile ilgili herhangi bir olumsuzlukla karşılaşıldığında işletmeci uyarılmaktadır. Alanın temizliğini sağlamak, halkı bilinçlendirmek amacıyla bilgilendirici ve uyarıcı tabelalar tabiat parkı içerisine yerleştirilmiştir. Uzuntarla Tabiat Parkı: Kocaeli İli Kartepe İlçesi sınırları içerisinde yer alan Uzuntarla Tabiat Parkı, Bakanlık Makamının tarih 903 sayılı Olur ları ile mesire yeri statüsü iptal edilerek 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 3. maddesine göre tabiat parkı olarak ilan edilmiştir. 35,2 Ha. Olan alan büyüklüğü 11/07/2013 tarih ve 1518 sayılı Bakanlık oluru ile alanı 189 Ha olmuştur. Rekreasyonel kullanıma uygun topoğrafik yapısı, tam kapalı ve boylu meşe ağaçlarıyla kaplı yeşil dokusu, Sapanca Gölü ne doğru güzel manzara açılımları ile günübirlik piknik yapmaya son derece uygun bir alandır. Uzun Devreli Gelişme Planı yapım aşamasındadır. Uzun Devreli Gelişme Planı nın Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafında onaylanmasına müteakip alanın işletmecisi olan Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile beraber bazı yaban hayvanlarının içinde barınabileceği doğal yaşam parkı yapılması planlanmaktadır. Alanın çevre temizliğinden alanın işletmecisi olan Kocaeli Büyükşehir Belediyesi sorumludur. Yapılan denetimler sonucu çevre temizliği ile ilgili herhangi bir olumsuzlukla karşılaşıldığında işletmeci uyarılmaktadır. Alanın temizliğini sağlamak, halkı bilinçlendirmek amacıyla bilgilendirici ve uyarıcı tabelalar tabiat parkı içerisine yerleştirilmiştir

105 Beşkayalar Tabiat Parkı: Kocaeli İli Başiskele İlçesi sınırları içerisinde yer alan Beşkayalar Tabiat Parkı 27 Şubat 1998 tarih ve 1920 sayılı Bakan Oluru ile Milli Parklar Kanunu nun 3.Maddesi uyarınca Tabiat Parkı olarak ilan edilmiştir. Alanın büyüklüğü 1099 Ha. dır. Doğa yürüyüşleri tabiat parkı içerisinde bireysel olarak oluşturulabilecek alternatifleri dışarıda bırakılacak olursa esas itibari ile zorluk derecesi kullanıcının performansına bağlı olan 2 ana yürüyüş parkuru bulunmaktadır. Doğa yürüyüşü dışında kamp ve günübirlik kullanım alanları, mağaracılık ve kaya tırmanışları açısından alternatif oluşturmaktadır. Beşkayalar Tabiat Parkı nın 1/25000 ölçekli Uzun Devreli Gelişme Planı yapılmıştır. Ancak tabiat parkının yeni alanına göre uzun Devreli Gelişme Planı revize edilecek olup, Uzun Devreli Gelişme Planı onaylanmadan herhangi bir yapılaşmaya izin verilmemektedir. Alanın çevre temizliğinden alanın işletmecisi olan sorumludur. Yapılan denetimler sonucu çevre temizliği ile ilgili herhangi bir olumsuzlukla karşılaşıldığında işletmeci uyarılmaktadır. Alanın temizliğini sağlamak, halkı bilinçlendirmek amacıyla bilgilendirici ve uyarıcı tabelalar tabiat parkı içerisine yerleştirilmiştir. Eriklitepe Tabiat Parkı: Kocaeli İli Gölcük İlçesi sınırları içerisinde yer alan Eriklitepe Tabiat Parkı 11/07/2011 tarih ve 903 sayılı Bakanlar Kurulu Oluru ile tabiat parkı olarak ilan edilmiştir. 33,32 Ha olan Eriklitepe Tabiat Parkı nın alan büyüklüğü, Bakanlık Makamının 27/05/2013 tarih ve 1172 sayılı olurları ile 33,32 Ha. dan 63 Ha. a çıkarılmıştır. Piknik amaçlı kullanılan sahanın dışındaki alanlar tamamen sık bakir koruluğu niteliğinde ve korunması gereken özelliğe sahiptir. Uzun Devreli Gelişme Planı alanın işletmecisi olan Gölcük Belediyesi tarafından yapım aşamasındadır. Alanın çevre temizliğinden işletmeci sorumludur. Yapılan denetimler sonucu çevre temizliği ile ilgili herhangi bir olumsuzlukla karşılaşıldığında işletmeci uyarılmaktadır. Alanın temizliğini sağlamak, halkı bilinçlendirmek amacıyla bilgilendirici ve uyarıcı tabelalar tabiat parkı içerisine yerleştirilmiştir. Gaziler Dağı Tabiat Parkı: Kocaeli İli Gebze İlçesi sınırları içerisinde yer alan Gaziler Dağı Tabiat Parkı 25 Temmuz 2013 tarih ve 1601 sayılı Bakan Oluru ile Milli Parklar Kanununun 3. maddesi uyarınca Tabiat Parkı olarak ilan edilmiştir. Alan doğal bitki örtüsü, iklimi, ulaşım kolaylığı, doğal karaçam ormanları, içerisinde barındırdığı flora ve fauna örnekleri ile her türlü tabii güzelliklere ve rekreasyon potansiyeline de sahip bulunmaktadır. Alanın çevre temizliğinden alanın işletmecisi olan Kocaeli Büyükşehir Belediyesi sorumludur. Yapılan denetimler sonucu çevre temizliği ile ilgili herhangi bir olumsuzlukla karşılaşıldığında işletmeci uyarılmaktadır. Alanın temizliğini sağlamak, halkı bilinçlendirmek amacıyla bilgilendirici ve uyarıcı tabelalar tabiat parkı içerisine yerleştirilmiştir

106 D.7. Sonuç ve Değerlendirme Kocaeli ilinin %42,1 si ormanlık alan olup, ormanlarının %93,3 ü doğal ormanlardan oluşur. İlin %36 sı tarım arazilerinden oluşmaktadır. %3 ü çayır mera alanıdır. Kaynaklar -Kocaeli Orman ve Su İşleri İl Md. -Adapazarı Orman İşletme Md. -İzmit Orman İşletme Md. -Gölcük Orman İşletme Md

107 E. ARAZİ KULLANIMI E.1. Arazi Kullanım Verileri Kocaeli İlinin arazi varlığı, arazi dağılımı ile ilgili bilgiler tablo ve grafikle verilmiştir. 4 53,00 Tarım arazileri Çayır ve Meralar 28 14,00 Ormanlar Yerleşim Yeri,yol ve Diğer 1,00 Göl ve Baraj Grafik E.1 Kocaeli ilinde 2013 Yılı Arazi Kullanım Durumu (Gölcük Orman İşletme Müdürlüğü, 2013) Çizelge E Yılı için Kocaeli ilinde Arazilerin Kullanımına Göre Arazi Sınıflandırılması (Gölcük Orman İşletme Müdürlüğü, 2013) Arazi SINIFI Alanı (ha) (%) 1. Sınıf Araziler (Tarım Arazi) Sınıf Araziler(Çayır vemera) Sınıf Araziler(Orman) Sınıf Araziler(Yerleşim yerl eri,yol ve Diğer) 5. Sınıf Araziler(Göl ve Baraj) TOPLAM

108 E.2. Mekânsal Planlama E.2.1. Çevre Düzeni Planı Resim E.1. Kocaeli Çevre Düzeni Planı(Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı)

109 Resim E.2. Kocaeli Çevre Düzeni Planı Gösterimi (Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı,2013)

110 Resim E.3. Başiskele-Gölcük 1/50000 ölçekli planı (Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı,2013)

111 Resim E.4. Kandıra 1/50000 ölçekli planı (Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı,2013) E.3. Sonuç ve Değerlendirme İlimizde çevre düzeni ve nazım imar planı doğrultusunda yapılaşma devam etmektedir. Kaynaklar - Gölcük Orman İşletme Müdürlüğü

112 F. ÇED, ÇEVRE İZİN VE LİSANS İŞLEMLERİ F.1. ÇED İşlemleri Yıl içerisinde Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında ÇŞİM tarafından verilen Ek-1 Listesi ÇED Olumlu ve Ek-2 Listesi ÇED Gerekli Değildir Kararları, bunların sektörel dağılımları aşağıdaki tablo ve grafiklerde verilmiştir. Çizelge F.1 Kocaeli ilinde Bakanlık merkez ve ÇŞİM tarafından 2013 Yılı İçerisinde Alınan ÇED Gerekli Değildir ve ÇED Olumlu Kararlarının Sektörel Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013) Karar Maden Enerji Sanayi Tarım- Gıda Atık-Kimya Ulaşım- Kıyı Turizm- Konut TOPLAM ÇED Gerekli Değildir ÇED Olumlu Kararı Ulaşım-Kıyı; 1; 2% Turizm-Konut; 7; 14% Maden; 1; 2% Enerji; 1; 2% Sanayi; 15; 29% Atık-Kimya; 23; 45% Tarım-Gıda; 3; 6% Grafik F.1 Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Projelerin Sektörel Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

113 Maden; 1; 12% Ulaşım-Kıyı; 3; 38% Atık-Kimya; 4; 50% Grafik F.2 Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇED Olumlu Kararı Verilen Projelerin Sektörel Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013) F.2. Çevre İzin ve Lisans İşlemleri Yönetmelik kapsamında verilen geçici faaliyet belgeleri, ret edilen geçici faaliyet başvuruları, çevre izni ve çevre izni ve lisansı belgeleri, ret edilen çevre izni/lisansı başvuru sayıları aşağıdaki tablo ve grafiklerde verilmektedir. Çizelge F.2 Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Verilen Geçici Faaliyet Belgesi ve Çevre İzni/Çevre İzni ve Lisansı Belgesi Sayıları (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013) EK-1 EK-2 TOPLAM Geçici Faaliyet Belgesi Çevre İzni Belgesi Çevre İzni ve Lisans Belgesi TOPLAM

114 Gıda,tarım,hayvanc ılık; 5; 2% Atık yönetimi; 32; 10% Depolama,doldurm a; 22; 7% Diğer; 17; 5% Ağaç-kağıt; 36; 11% Enerji; 48; 15% Yüzey kaplama; 21; 6% Kimya,petrokimya; 56; 17% Metal; 64; 20% Madencilik; 23; 7% Grafik F.3 Kocaeli ilinde 2013 Yılında Verilen Çevre İzni veya Çevre İzni ve Lisans Belgelerinin Sektörlere Göre Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013 Bertaraf; 1; 2% İşleme; 17; 41% Geri Kazanım; 23; 55% Ara Depolama; 1; 2% Grafik F.4- Kocaeli ilinde 2013 Yılında Verilen Lisansların Konuları (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013) F.3. Sonuç ve Değerlendirme İlimizde Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliği ve ÇED Yönetmeliği kapsamında denetim, izin ve lisans işlemleri sürdürülmektedir. Kaynaklar -Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü

115 G. ÇEVRE DENETİMLERİ VE İDARİ YAPTIRIM UYGULAMALARI G.1. Çevre Denetimleri Bu rapor kapsamında denetim faaliyetleri değerlendirilirken, gerçekleştirilen denetimler planlı (rutin) ve ani (plansız-rutin olmayan) denetimler olarak ikiye ayrılmıştır. Planlı denetimler, bir ya da çok yıllık bir program çerçevesinde il müdürlüğümüz tarafından haberli veya habersiz olarak gerçekleştirilen denetimlerdir. Plansız denetimler ise; a) izin yenileme prosedürünün bir parçası olarak, b) yeni izin alma prosedürünün bir parçası olarak, c) kaza ve olaylar sonrasında (yangın ve aniden ortaya çıkan kirlilikler gibi), d) mevzuata uygunsuzluğun fark edildiği durumlarda, e) Bakanlık ya da ÇŞİM tarafından gerek görülen durumlarda, f) ihbar veya şikâyet sonrasında ani olarak gerçekleşen ve herhangi bir programa bağlı kalınmaksızın ÇŞİM tarafından yapılan denetimlerdir. Çizelge G.1 - Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Gerçekleştirilen Denetimlerin Sayısı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) Denetimler Planlı denetimler Ani (plansız) denetimler Genel toplam Birleşik Hava Su Atık Gürültü Çed Egzoz KÖMÜR Toplam Planlı denetimler Gürültü; 41; 31% Birleşik; 93; 69% Birleşik Gürültü Grafik G.1 - Kocaeli ilinde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Planlı Denetimlerin Konularına Göre Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

116 Ani (plansız) denetimler Egzoz; 446; 17% KÖMÜR; 31; 1% Çed; 205; 8% Atık; 638; 24% Su; 272; 10% Hava; 1060; 40% Hava Su Atık Çed Egzoz KÖMÜR Grafik G.2 Kocaeli ilinde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Plansız Denetimlerin Konularına Göre Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013) Planlı Denetimler; 134; 5% Plansız Denetimler Planlı Denetimler Plansız Denetimler; 2652; 95% Grafik G.3 Kocaeli ilinde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Planlı ve Ani Çevre Denetimlerinin Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013)

117 Denetimler KÖMÜR; 31; 1% Birleşik; 93; 3% Çed; 205; 7% Egzoz; 446; 16% Hava; 1060; 38% Birleşik Hava Su Gürültü; 41; 2% Atık; 638; 23% Su; 272; 10% Atık Gürültü Çed Egzoz KÖMÜR Grafik G.4 Kocaeli ilinde ÇŞİM Tarafından 2013 Yılında Gerçekleştirilen Tüm Denetimlerin Konularına Göre Dağılımı (Çevre Ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013) G.2. Şikâyetlerin Değerlendirilmesi Gürültü konusunda Bakanlığımızca Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve İlçe belediyelerine yetki devri yapıldığından söz konusu şikâyetler ilgili Belediyelere iletilmektedir. Çizelge G.2 Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM e Gelen Tüm Şikâyetler ve Bunların Değerlendirilme Durumları (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013) Şikâyetler Hava Su Atık Gürültü ÇED TOPLAM Şikâyet sayısı Denetimle sonuçlanan şikâyet sayısı Şikâyetleri denetimle sonuçlanma (%) ,

118 Gürültü; 59; 10% ÇED; 4; 1% Atık; 143; 25% Su; 135; 24% Hava; 223; 40% Hava Su Atık Gürültü ÇED Grafik G.5 Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Gelen Şikâyetlerin Konulara Göre Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013) G.3. İdari Yaptırımlar Çizelge G.3 Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Uygulanan Ceza Miktarları ve Sayısı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013) Hava Su Atık Gürültü ÇED Diğer TOPLAM Ceza Miktarı (TL) Uygulanan Ceza Sayısı , , , , , , ,

119 Uygulanan Ceza Sayısı Gürültü; 4; 2% ÇED; 11; 7% Diğer; 22; 14% Atık; 54; 35% Hava; 49; 32% Hava Su Atık Gürültü ÇED Su; 15; 10% Diğer Grafik G.6 Kocaeli ilinde 2013 Yılında ÇŞİM Tarafından Uygulanan İdari Para Cezalarının Konulara Göre Dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,2013) G.4. Çevre Kanunu Uyarınca Durdurma Cezası Uygulamaları İlimizde 2013 yılı içerisinde Sanayi Sektöründe 7 tesiste, Atık Kimya sektöründe 5 tesiste; Madencilik sektöründe 1, Ulaşım-Kıyı sektöründe 1 tesiste olmak üzere toplam 14 tesiste; 5491 sayılı yasa ile değişik 2872 Sayılı Çevre Kanunu nun Faaliyetlerin Durdurulması başlıklı 15. Maddesi gereğince faaliyeti durdurma işlemi gerçekleştirilmiştir. G.5. Sonuç ve Değerlendirme İlimizde, İl Müdürlüğümüz teknik elemanlarınca rutin denetimleri dışında, ALO 181, Bimer vb. kurumlardan gelen şikayetler kapsamında denetimler yapılmaktadır. Çevre Kanunu kapsamında gerekli idari yaptırımlar uygulanmaktadır. Kaynaklar -Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Md

120 H. ÇEVRE EĞİTİMLERİ 5 Haziran Dünya Çevre Günü ve Haftası Etkinlikleri ilimizde ve tüm ilçelerimizde her yıl çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır. Kutlamalar çerçevesinde merkez ve tüm ilçelerimizde törenler, çeşitli yarışmalar, çevre doğa ve izci yürüyüşleri, bisiklet turu, çevre temizliği, su altı temizliği, sergiler, çevre gezileri, konferans, fidan dikimi, ödül törenleri yapılmıştır. Seka Park Uçurtma Tepesinde gerçekleştirilen etkinlik kapsamında, halkı ve öğrencileri bilgilendirmek amacıyla İlimizde faaliyet gösteren atık geri dönüşüm firmaları tarafından (evlerimizden ve sanayiden kaynaklanan atıkların nasıl değerlendirildiği konusunda) standlar kurulmuş, ayrıca halk oyunları gösterisi, protokol konuşmaları, atık pil toplama yarışması ödül töreni, müzik dinletisi, standların ziyareti ve ikramlar gerçekleştirilmiştir. 1-9 Haziran haftası tüm ilçelerimizde çeşitli etkinlikler düzenlenerek devam etmiştir. Etkinliklerden ve resim yarışmalarından fotoğraflardan bazıları aşağıda paylaşılmıştır. Ayrıca 2013 yılı içerisinde ilimizdeki ilköğretim kurumlarında çevre konulu eğitimler verilmeye devam edilmiştir

121 Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,

122 I. İL BAZINDA ÇEVRESEL GÖSTERGELER I. İL BAZINDA ÇEVRESEL GÖSTERGELER NÜFUS 1. GENEL 1.1. NÜFUS GÖSTERGE: Nüfus artış hızı TANIM: Belirli bir dönemde, İl için nüfus büyüklüğünün ortalama yıllık artışıdır. Önerilen Kaynak: TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: dönemi İl nüfus artış hızı ( ), Nüfus yoğunluğu (kişi/km 2 ) Durum ve eğilimler; 1927 yılından 2000 yılına kadar olan veriler Genel Nüfus Sayımlarından elde edilmiştir ve sonraki yıllara ait veriler Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'nden elde edilmiştir. Nüfus Sayım yılı (1) Türkiye Kocaeli (2)

123 Yıllık nüfus artış hızı ( ) Sayım yılı (1) Türkiye Kocaeli (2) ,10 14, ,03 (3) 22, ,59 20, ,73 26, ,75 33, ,53 32, ,63 24, ,19 27, ,01 42, ,65 44, ,88 43, ,71 46, ,28 25, ,10 35, ,50 21, ,88 24, ,49 26, ,01 20, ,58 25,08 Yıllar Nüfus (Milyon Kişi) Nüfus Artış Hızı (Binde) 46, , Yıllar Nüfus (Milyon Kişi) Nüfus Artış Hızı (Binde) ,81 21,28 24,48 26,3 20,38 25,08 Kaynak: TÜİK, 2013 Değerlendirme ve Sonuçlar Türkiye de nüfus artış hızı 1990 yılında 17 iken, 2005 yılında 12,3 e gerilemiştir. Ancak toplam nüfus artmaya devam etmiştir yılı verilerine göre toplam nüfus kişi, nüfus artış hızı ise 11,5 tir. Toplam nüfus artmaya devam etmektedir. Nüfusun kentsel alanlarda yoğunlaşması, bu alanlarda çevre üzerinde baskının artması anlamına gelmektedir. NÜFUS GÖSTERGE: Kentsel nüfus oranı TANIM: Belirli bir tarihte kentsel alan olarak tanımlanmış ve üzeri nüfusa sahip yerleşim yerlerinde yaşayan nüfusun toplam nüfus içindeki oranıdır. Önerilen Kaynak: TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: dönemi yıllık (1927, 1950 ve 1980 yılları da olacak şekilde)

124 kırsal ve kentsel nüfus oranı (%),Türkiye geneli oranlarıyla karşılaştırılması Durum ve eğilimler: Kaynak: TÜİK, 2013 İl ve İlçe Merkezleri (%) Belde ve Köyler (%) ,86 78,14 53,28 46,72 62,23 37,77 61,53 38,47 93,57 6,43 93,65 6,35 93,44 6, ,00 Değerlendirme ve Sonuçlar Ülkemizde 1990 yılında %51,32 olan kentsel nüfus oranı 2000 yılında %59,25 e yükselmiştir. Hızlı kentleşme ile birlikte sosyal, ekonomik, demografik ve çevresel sorunlar ortaya çıkmıştır. Plansız kentleşme ve gecekondulaşma ile hizmet sunumu bakımından sorunlu kentler oluşmuş ve çevre sorunları hızla büyümüştür. Ülkemizde artan kentsel nüfus oranına paralel olarak kentlerde yaşanan çevre sorunlarının da artması olasılığı vardır

125 SANAYİ 1.2 SANAYİ GÖSTERGE: Sanayi Bölgeleri TANIM: Sanayinin belli alanlarda yapılanmasını sağlamak, kentleşmeyi yönlendirmek, çevre sorunlarını önlemek gibi amaçlarla mal ve hizmet üretim bölgeleri olarak hizmet sunmayı amaçlayan organize sanayi bölgeleri vb. sanayi bölgelerinin sayısının, toplam alanlarının ve ildeki planlı sanayileşme oranının zaman serisinde ifade edilmesidir. Önerilen Kaynak: Sanayi İl Müdürlükleri, İl Sanayi Odası Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İlde bulunan sanayi kuruluşlarının sayısı, sektörlerine göre sanayi bölgelerinin (Organize Sanayi Bölgeleri, Küçük Sanayi Siteleri, Endüstri İhtisas Bölgesi ilan edilmiş alanlar, Büyük Sanayi Siteleri vb.) sayısı, kapasitesi, alanı (ha), OSB ve diğer sanayi alanlarında yer alan sanayi kuruluşlarının sayısının ildeki tüm sanayi kuruluşları sayısına oranı (%) Durum ve eğilimler; Sayısı Üretime geçen tesis Sayısı OSB ve diğer sanayi alanlarında yer alan sanayi kuruluşlarının sayısının ildeki tüm sanayi kuruluşları sayısına oranı (%) sanayi kuruluşları (*) OSB (1) KSS (1) Teknoloji Bölgesi (1) Serbest Bölge (1) Toplam Kaynak: (*)Kocaeli Sanayi Odasi ve (1) Bilim Sanayi İl Müdürlüğü, 2013 Değerlendirme ve Sonuçlar. Kocaeli, Avrupa yı Anadolu ya ve Ortadoğu ya bağlayan önemli kara, deniz ve demiryolu ulaşım ağlarının merkezinde bulunmaktadır. İlin büyük metropollere yakınlığı ile Karadeniz ve Marmara bağlantısının bulunması; sanayi, ticaret, ulaşım ve lojistik merkezi olarak gelişmesinde etken olmuştur. Asya yı Avrupa ya bağlayan D-100 ve TEM otoyolu bağlantıları yanı sıra demiryolu ulaşımının da bulunduğu Kocaeli, Uluslararası İstanbul Havalimanı 90 km, Uluslararası Sabiha Gökçen Havalimanı na ise 50 km. mesafede olup, Cengiz Topel Havalimanına sahiptir. Kocaeli; sayısı 34 e ulaşan limanları ve ulaşım olanakları ile hinterlandına da hizmet vermektedir. Kocaeli, Türkiye imalat sanayinden %13 pay sahibidir yılı Şubat ayı itibariyle, Kocaeli nde 247 si yabancı sermayeli olmak üzere yaklaşık önemli sanayi yatırımı bulunmaktadır

126 İlimizde, 7 si aktif 13 adet organize sanayi bölgesi, 2 adet serbest bölge ve 4 teknopark bulunmaktadır. Bölgemizde bulunan KOSBAŞ Serbest Bölgesi ise, deniz taşıtları ve yat sanayisi ile gelişmiştir. Yatırımlar; Organize Sanayi Bölgeleri, Teknopark ve Serbest Bölgelerde teşvik edilmektedir. Bölgede baraj, doğalgaz, iletişim, elektrik, atık yakma tesisleri gibi alt yapı olanakları gelişmiştir. SANAYİ GÖSTERGE: Madencilik TANIM: Bu gösterge, İlde yer alan farklı ruhsatlandırma grubuna göre verilen bir yılda kayıt altına alınmış maden ocakları, zenginleştirme tesisleri ve depolama alanlarının miktarının yıllara göre değişimini gösterir. Tesislerin isim bazında listelenmesine gerek olmayıp, farklı ruhsatlandırma grubuna göre sayı ve alanların değişiminin belirtilmesi gerekmektedir. Önerilen Kaynak: İl Özel İdare, MİGEM Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Türlerine göre maden ocağı ve tesisi sayısı, alanları (ha) ve yıllara göre değişimleri (%), Durum ve eğilimler; Kocaeli İlinde bulunan 2013 yılına ait Maden Ruhsatlı sahaların dökümü; I b Grubu İşletme Ruhsatları 19 adet, II. Grup (aramalar 81, işletmeler 96) Ruhsatların toplamı 177 adet, IV. Grup (arama 15, işletme 6) Ruhsatların toplamı 21 adet, Maden (arama 2, işletme 6) Ruhsatların toplamı 8 adet, hammadde üretim izinleri 31 adet olmak üzere toplam 256 adettir. Derince İlçesinde 3, Gebze İlçesinde 54, Darıca İlçesinde 3, Dilovası İlçesinde 25, Gölcük İlçesinde 17, Kandıra İlçesinde 34, Karamürsel İlçesinde 13, Körfez İlçesinde 76, İzmit İlçesinde 17, Kartepe İlçesinde 11 ve Başiskele İlçesinde 3 olmak üzere toplam ocak sayısı 256 adettir. Tesisi Bulunan İşletmeler: 1- Kibsaş Karadeniz İnşaat ve Beton Sanayi A.Ş. 2-Aytaş Ayhanlar Mad. San ve Tic A.Ş. 3- Madeks Madencilik Sanayi Ticaret A.Ş. 4-Destebaşı Grup İnş. San. Ve Tic. A.Ş. (Demtaş Mad. Ve Akçansa) 5-Hereke Mıcır Beton Üretim ve Pazarlama Ltd. Şti. 6-Kancataş İnş. Mad. Taah Tic. Ltd.Şti. 7-Örgüç Mad. San. Ve Tic. Ltd. Şti. 8-Özkalker Mad. İnş. San Ve Tic. Ltd. Şti. 9-Hereke Mad. İşletmeleri A.Ş. 10-Simge Kocafalt Asfalt İnş. Mad. San. Tic. A.Ş. 11-Soylukar Mad. Ltd. Şti. 12-Sitaş Mad. İnş. Turz. Nak. Tic. Ltd. Şti

127 13-Aselmaslar Nak. Harf. İnş. Hayv. Taah. Ltd. Şti. 14-Tarmac Agrega Mad. Ve Yapı San. Tic. A.Ş.(B.Ergünler Yol Yapı Taah. A.Ş.) 15-Küçükkaya Taş Ocağı İşletmesi Nakl. Taah. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. 16-Maden Yapı Beton Mad. San. Tic. A.Ş. 17-TCT İnş. Mad. San. Tic. Ltd. Şti. 18- Aksad Madencilik İnş. San. Ve Tic. Ltd. Şti. 19- Aslan Çimento A.Ş. 20- Cantaş gıda İth. Madde Mad. San. Tic. Ltd. Şti. 21- Tenocak Mad. Nakl. Tic. Ltd. Şti. 22- Karaca Isı Mad. Taş Mermer Hafr. Nakl. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. 23- Nuh Çimento San. A.Ş. 24- İsmail Halezeroğlu (Dağıstan) 25- Yavuz Genç Çakır (Hatipoğlu Mad. San. Ve Dış Tic. Ltd. Şti.) Eski sedef Kireç 26- Osman Gürbüz (Kil Ocağı) Kaynak: Yukarıda önerilen kurumlardan gelen 2013 yılına ait bilgiler. Değerlendirme ve Sonuçlar. İlimizde taş Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi olarak 30 adet işletme bulunmaktadır. Ruhsatlı çalışılan saha miktarı 3742,68 hektardır. Ayrıca 28 adet ruhsatlı, faal olmayan ocak bulunmaktadır. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ 2. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ GÖSTERGE: Sıcaklık TANIM: Gösterge, ildeki yıllık ortalama sıcaklık değişimi ve Türkiye ortalamalarıyla karşılaştırılmasını ifade etmektedir. Önerilen Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İl için yılları arası yıllık ortalama sıcaklık değerleri (⁰C), Türkiye Ortalama Değerleri

128 Durum ve eğilimler; Uzun yıllar içinde gerçekleşen ortalama değerler ( C) Ocak şubat mart Nisan mayıs haziran temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Türkiye ort. sıcaklık İlin ort. sıcaklık Kaynak: Meteoroloji İl Müdürlüğü,2013 Değerlendirme ve Sonuçlar İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ GÖSTERGE: Yağış TANIM: Birim alana düşen ortalama yağış miktarının zaman serisinde ifade edilmesidir. Önerilen Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İl için yılları arası yıllık ortalama yağış miktarları (kg/m2) Durum ve eğilimler; Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler ( ) Oca k şub at mar t Nisa n mayı s hazir an temm uz Ağust os Eyl ül Eki m Kası m Aralı k ortalama (kg/m 2 ) Kaynak: Meteoroloji İl Müdürlüğü, 2013 Değerlendirme ve Sonuçlar

129 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ GÖSTERGE: Deniz suyu yüzey sıcaklığı TANIM: Bu gösterge, deniz suyu yüzey sıcaklığının 1975 ten bu yana yıllık değişimini ifade eder. Önerilen Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Denize kıyısı olan iller için 1975 ten bu yana uzun yıllar ortalama deniz suyu yüzey sıcaklığı değerleri (⁰C) Durum ve eğilimler; Veri Bulunamamıştır. Değerlendirme ve Sonuçlar 3.HAVA KALİTESİ HAVA KALİTESİ GÖSTERGE: Hava Kirleticileri TANIM: Bu gösterge; havadaki SO 2 ve PM 10 konsantrasyon miktarını göstermektedir. (SO 2 yakıtların doğal olarak yapısında bulunan kükürt bileşiklerinin yanma esnasında açığa çıkmasıyla oluşan kirletici, boğucu, renksiz ve asidik gazdır. Partikül maddeler, gaz halindeki emisyonların kimyasal dönüşümü ve yığın halinde şekillenmesi ile oluşur mikrometre çaplı partiküler, asılı partikül olarak tanımlanır. Genel olarak heterojen karışımları içerir ve karakteristikleri bir yerden bir başka yere önemli değişiklik gösterir. Çapı 10 mikrometre altındaki partiküler maddelere PM 10 denir.) Önerilen Kaynak: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İlde oluşan SO 2 ve PM 10 miktarları ortalamalarının yıllara göre değişimi ve yıllık olarak aşım gün sayısı değişimi (İldeki ölçüm istasyonlarının kurulma tarihinden itibaren) Durum ve eğilimler; SO 2 ve PM 10 konsantrasyon miktarı Çizelge A.8 ve Çizelge A.9 da yer almaktadır. Değerlendirme ve Sonuçlar SU-ATIKSU 4. SU-ATIKSU GÖSTERGE: Su Kullanımı TANIM: Bu gösterge belediye, sulama, içme ve kullanma, sanayi olmak üzere sektörel bazda kaynaklardan çekilen toplam su miktarını gösterir

130 Önerilen Kaynak: İSU Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Durum ve eğilimler; m 3 % m 3 % m 3 % m 3 % m 3 % m 3 % Toplam Sulama , , ,5 İçme-Kullanma , , ,2 Sanayi , , ,3 Kaynak: İSU Abone İşleri Daire Başkanlığı, 2013 Değerlendirme ve Sonuçlar SU-ATIKSU GÖSTERGE: Belediye İçme Kullanma Suyu Kaynakları TANIM: Belediyeler tarafından içme ve kullanma suyu temin edilen baraj, kuyu, doğal kaynak, göl ve gölet olmak üzere çekilen suyun kaynaklarına göre oranını ifade etmektedir. Önerilen Kaynak: TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İlde 1994 ve sonrasında, baraj, kuyu, doğal kaynak, göl ve göletlerden çekilen su miktarı, toplam çekilen su miktarı, (%) Durum ve eğilimler; Belediye İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi İçin Kaynaklara Göre Çekilen Su (bin m3/yıl) Göl- Baraj Kuyu Kaynak Akarsu Gölet Toplam

131 Belediye İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi İçin Kaynaklara Göre Çekilen Su (%) Baraj Kuyu Kaynak Akarsu Göl-Gölet Toplam ,60 12,50 80,22 3, ,13 79,50 5,70 1, ,93 78,02 7,98 0, ,60 16,52 75,76 7, ,76 14,97 73,95 9, ,62 1,76 13,14 1, ,21 0,28 7,87 7, ,83 0,71 7,88 8, ,42 0,39 15, ,81 1,13 25, ,38-7,82 2, ,88-12,35-0, ,52-6,57-6,32 97 Kaynak: TÜİK,2013 Değerlendirme ve Sonuçlar SU-ATIKSU GÖSTERGE: Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Veren Belediyeler TANIM: Bu gösterge atıksu arıtma tesisi ile hizmet veren belediye sayısını ve atıksu arıtma tesislerine bağlı nüfusun yüzdelik oranını ifade eder. Önerilen Kaynak: TÜİK, Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İldeki 1994 yılı ve sonrası atıksu arıtma tesislerine bağlı nüfus, tüm il nüfusu, oranları (%) Durum ve eğilimler; YILLAR Atıksu Arıtma Tesisi ile Hizmet Veren Belediye Sayısı Arıtma Tesisine Bağlı Belediye Nüfusunun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (%) Kaynak: TÜİK,2013 Değerlendirme ve Sonuçlar

132 SU-ATIKSU GÖSTERGE: Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayıları ve nüfusu TANIM: Bu gösterge 1994 yılı ve sonrası kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayısı ve bağlı nüfus, Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) Önerilen Kaynak: TÜİK, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İldeki 1994 yılı ve sonrası kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayısı ve bağlı nüfus, Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) Durum ve eğilimler; YILLAR Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayısı Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı (%) Kaynak: TÜİK,2013 Değerlendirme ve Sonuçlar SU-ATIKSU GÖSTERGE: Sanayiden Kaynaklanan Atıksu ve Bertarafı TANIM: Bu gösterge yıllar itibariyle sanayi faaliyetlerinden kaynaklanan atıksu miktarları, atıksu arıtma tesisi ile hizmet veren sanayi bölgeleri ve oluşan atıksuyun arıtılma oranını ifade eder. Önerilen Kaynak: TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre, ildeki sanayi bölgelerinden ve diğer sanayiden kaynaklanan atıksu miktarı, arıtma tesisi sayısı ve arıtılan atıksuyun kısmının toplam atıksu miktarına oranı (%) Durum ve eğilimler; İSU, Atık Suların Kanalizasyona Deşarj Yönetmeliği ile Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğinde belirtilen hususlara uygunluğun sağlanabilmesi amacıyla endüstriyel atık su kaynaklarının tespit, denetim ve ruhsatlandırma çalışmalarını gerçekleştirmektedir yılında dağıtılan toplam m 3 lük su miktarı nın m 3 ü Sanayi kuruluşlarında dağıtımı ve kullanımı gerçekleşmiştir. Kaynak: TÜİK,

133 Değerlendirme ve Sonuçlar 5. ARAZİ KULLANIMI ARAZİ KULLANIMI GÖSTERGE: Arazi Kullanımı TANIM: Bu gösterge CORINE Arazi Örtüsü kategorilerine göre göreceli arazi örtüsü dağılımını gösterir. Önerilen Kaynak: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi:1990, 2000 ve 2006 yılları arazi kullanımlarının miktarı (ha) ve değişim oranı (%). Durum ve eğilimler; Arazi Dağılımı Yüzölçümü (Ha) Yüzde (% ) Tarım Alanı (ha) Çayır ve Mera (ha) Orman ve Fundalık (ha) Tarım Dışı Arazi (ha) Toplam Kaynak: İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2013 Değerlendirme ve Sonuçlar 6. TARIM TARIM GÖSTERGE: Kişi Başına Tarım Alanı TANIM: Toplam ekilebilir tarım arazisinin, toplam nüfusa oranı olarak ifade edilir. Önerilen Kaynak: Tarım Müd. Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Ekilebilir arazi toplamı (ha) ve toplam nüfus (kişi), kişi başına tarım arazisi (ha/kişi)

134 Durum ve eğilimler; Yıl Ekilebilir arazi toplamı (ha) Toplam nüfus (kişi) Kişi başına tarım arazisi (ha/kişi) Kaynak: İl Tarım Gıda ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2013 Değerlendirme ve Sonuçlar TARIM GÖSTERGE: Kimyasal Gübre Tüketimi TANIM: Tarımsal alanlarda kullanılan gübre miktarını ve hektar başına kullanılan mineral azot, fosfor ve potas miktarını gösterir. Önerilen Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllık toplam gübre tüketimi (ton), toplam tarımsal alan (ha), hektar başına kullanılan gübre ve mineral azot, fosfor ve potas miktarı (ton/ha) ve yıllar itibariyle değişimi Durum ve eğilimler; İldeki toplam tarım alanı ha dır yılında Ton kimyevi gübre; ton azot, ton fosfor, 725 ton potasyum tüketilmiştir Yılı Toplam Tarımsal Alan (ha) Yıllık toplam gübre tüketimi (ton) hektar başına kullanılan gübre, miktarı (ton/ha) hektar başına kullanılan mineral azot, miktarı (ton/ha) hektar başına kullanılan fosfor miktarı (ton/ha) hektar başına kullanılan potasyum miktarı (ton/ha) 153,72-0,20-0,06-0,

135 Kaynak: İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2013 Değerlendirme ve Sonuçlar

136 TARIM GÖSTERGE: Tarım İlacı Kullanımı TANIM: Toplam tarım ilacı kullanımını (ton birimiyle aktif bileşen) ve hektar başına düşen tarım ilacı miktarıdır. Önerilen Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri, TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllık toplam tarım ilacı tüketimi (ton), toplam tarımsal alan (ha), hektar başına düşen tarım ilacı (ton/ha) ve yıllar itibariyle değişimi Durum ve eğilimler; Yıl Toplam tarım ilacı tüketimi (ton/yıl) İlaçlanan tarım alan (ha) Ha başına düşen tarım ilacı ton/yıl ,033 43,323 1,77 Kaynak: İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2013 Değerlendirme ve Sonuçlar TARIM GÖSTERGE: Organik Tarım TANIM: Toplam kullanılan tarımsal alanın oranı olarak organik tarım alanı (organik olarak ekilen mevcut alanların ve organik tarıma geçiş sürecinde olan alanların toplamı) payıdır. Önerilen Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Organik alanların toplam alanı (ha), Toplam tarım alanına oranı (%), Türkiye toplam organik tarım alanı içerisindeki oranı (%), Organik Tarım Alanında Toplam Üretim Miktarı (ton) Durum ve eğilimler; Toplam üretim Üretim miktarı Yıllar Artış* Artış* Alan (ha) Miktar (ton) (%) (%) , , ,5 0 2, ,5 0 2, , , , , , ,

137 , , , , *Artışlar 2002 yılı baz alınarak hesaplanmıştır. Kaynak: İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2013 Değerlendirme ve Sonuçlar ORMAN 7. ORMAN GÖSTERGE: Ormanlık Alanlar TANIM: Orman alanlarının toplam büyüklüğünü ve yıllara göre değişimini ifade eder. Önerilen Kaynak: Orman Bölge Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: İldeki toplam orman alanı (ha), yıllık değişimi (ha/yıl), Orman vasfına göre dağılımı (%), ağaç türleri, sayıları ve oranları (sayı, %) Durum ve eğilimler; Toplam ORMAN ALANI = ,20 ha Verimli ORMAN ALANI = ,60 ha Bozuk ORMAN ALANI = ,60 ha Ağaç Türleri ve Oranları Meşe = % 43,0 Kayın = % 27,4 Kestane = % 8,8 Karaçam = % 6,6 Sahil Çamı = % 8,8 Diğer Yapraklı = % 4,1 Gürgen = % 2,1 Diğer İbreliı = % 1,4 Göknar = % 0,4 Özel Orman = % 1,8 Kaynak: Adapazarı Orman Bölge Md.lüğü,

138 Değerlendirme ve Sonuçlar 8. BALIKÇILIK BALIKÇILIK GÖSTERGE: Balıkçılık TANIM: Her yıl, denizlerde avcılığı yapılan balıklar (denize kıyısı olan iller için), kabuklu deniz ürünleri ve yumuşakçalar ile iç sularda avlanan tatlı su ürünleri ile yetiştiricilik ürünleri olmak üzere üretilen balık miktarını gösterir. Üretime ilişkin veri yakalandığı zamanki ağırlığı olan canlı ağırlık ile ifade edilir. Önerilen Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Kıyı şeridi uzunluğu (km), deniz alanı ve iç su alanı (ha), Su ürünleri üretimi (bin ton) ve yıllara göre değişimi (%), Balık türlerinin dağılımı (%) Durum ve eğilimler; YILLAR İçsu Avcılığı (ton) Deniz Balıkları Avcılığı (ton) Diğer Deniz Ürünleri Avcılığı (ton) Yetiştiricilik Ürünleri (ton) Kaynak: İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, , ,7 5,0 - Değerlendirme ve Sonuçlar

139 9. ALTYAPI VE ULAŞTIRMA ALTYAPI VE ULAŞTIRMA GÖSTERGE: Karayolu ve Demiryolu Ağı TANIM: İldeki toplam karayolu (otoyollar, devlet yolları, il yolları) ve demiryolu gelişimi ve uzunluğunu ifade eder. Önerilen Kaynak: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bölge Müdürlükleri Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre karayolu ve demiryolu uzunlukları (km) Durum ve eğilimler; Karayolu Ağ Uzunluğu (km) Demiryolu Ağ Uzunluğu (km) , , , , , , , , , ,753 Kaynak: Karayolları 1. Bölge, TCDD, Değerlendirme ve Sonuçlar ALTYAPI VE ULAŞTIRMA GÖSTERGE: Motorlu Kara Taşıtı Sayısı TANIM: İldeki, Otomobil (arazi taşıtı dahil), Minibüs, Otobüs, Kamyonet, Kamyon, Motosiklet, Özel Amaçlı Taşıtlar, Yol ve İş Makinaları ve Traktör toplamından ibaret motorlu kara taşıt sayısını ifade eder Önerilen Kaynak: TÜİK Kullanılan Veri ve Gösterge Birimi: Yıllara göre motorlu kara taşıtı sayısı, taşıt kategorileri ve toplam araç sayısı içerisindeki oranları (%), İldeki kişi başına düşen araç sayısı Durum ve eğilimler;

140 2012 Ocak 2012 Şubat 2012 Mart 2012 Nisan 2012 Mayıs 2012 Haziran 2012 Temmuz 2012 Ağustos 2012 Eylül 2012 Ekim 2012 Kasım 2012 Aralık 2013 Ocak 2013 Şubat 2013 Mart 2013 Nisan 2013 Mayıs 2013 Haziran 2013 Temmuz 2013 Ağustos 2013 Eylül 2013 Ekim 2013 Kasım 2013 Aralık 2014 Ocak 2014 Şubat İL ÇEVRE DURUM RAPORU Yıllara Göre Toplam Motorlu Kara Taşıt Sayısı

141 Koaeli ili 2012 yılı Motorlu Kara Taşıtları Dağılımı %0,2 %7,2 %4,8 %6,6 %19,7 %56,6 %2,5 %2,4 Otomobil Minibüs Otobüs Kamyonet Kamyon Motosiklet Özel Amaçlı Taşıtlar Traktör Kaynak: TÜİK, 2013 Değerlendirme ve Sonuçlar