CEVHER HAZIRLAMA. Doç.Dr.Nevzat ASLAN

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "CEVHER HAZIRLAMA. Doç.Dr.Nevzat ASLAN"

Transkript

1 CEVHER HAZIRLAMA Doç.Dr.Nevzat ASLAN

2 CEVHER HAZIRLAMA 1.1. Cevher Hazırlamanın Tanımı 1.2. Cevher Hazırlamanın Tarihi GeliĢimi 1.3. Cevher Hazırlamayı Gerektiren Nedenler a) Teknolojik Nedenler b) Ekonomik Nedenler 1.4. Cevher Hazırlamanın ÇalıĢma Alanı a) Cevher Hazırlama Tesisini Besleyecek Cevherin Sağlanması b) Cevherdeki Değerli Minerallerin Boyut Küçültme ile Serbest Hale Getirilmesi c) Boyut Küçültme ile Yeterli Mineral Serbestleşmesi Sağlanan Cevherin Zenginleştirilmesi d) Zenginleştirme Sonunda Elde Edilen Ürünler Üzerindeki İşlemler

3 Bir cevher içindeki çeģitli minerallerin kimyasal yapılarını bozmadan endüstrinin ihtiyacına en uygun hammadde haline getirmeye ve ekonomik değer taģıyanlarla, ekonomik değeri olmayanları ayırma iģlemlerinin tümüne CEVHER HAZIRLAMA denilmektedir.

4 b-)kıymetsiz mineraller: Ekonomik değer taşımazlar ve kısaca gang mineralleri diye tanımlanırlar. CEVHER HAZIRLAMADA BAZI TERİMLER Mineral:Genel olarak doğada çeşitli elementlerin birleşerek meydana getirdiği belirli kimyasal ve fiziksel yapıya sahip bileşiklere denir. Cevher hazırlama yönünden ise mineraller genel olarak kıymetli mineraller ve kıymetsiz mineraller diye iki sınıfa ayrılırlar. a-)kıymetli mineraller:endüstride hammadde olarak kullanılan ve ekonomik değer taşıyan minerallerdir.

5 Cevher: Doğal olarak ya da bazı işlemler sonucu endüstride tüketim yeri bulabilen ve ekonomik değeri olan bir veya bir çok mineralden oluşmuş kayaçlara cevher denir. Konsantre: Cevher hazırlama işlemlerinden sonra elde edilen ürünlerden bir kıymetli mineralin çoğunluğunun bulunduğu ürüne o mineralin konsantresi denir. Artık: Kullanılan işletme için ekonomik değeri olmayan çoğunluğunun toplandığı ürüne artık-gang mineralleri denir. Tenör: Cevherde veya cevherden elde edilen ürünlerdeki kıymetli elementin tespit edilen oranının % olarak ifadesine denir.örneğin; Cevherdeki Cu tenörü %1.5 Konsantrede Cu tenörü %18 Artık Cu tenörü %0.15 gibi.

6 Cevher hazırlama, minerallerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini bozmaksızın, tabiatta bulunduğu halden pazarlanabilir hale getirilmesi işlemlerini kapsar. Cevher hazırlamanın çalışma alanı cevherin maden ocağından üretiminden itibaren başlayıp, konsantrenin izabe tesisi veya diğer bir tüketiciye ulaştırmasına kadar devam etmektedir. Genel olarak cevher hazırlamanın işletme adımlarını şu şekilde ifade etmek mümkündür: Cevher Hazırlama Tesisini Besleyecek Cevherin Temini. Cevherdeki Değerli Minerallerin Boyut Küçültme İle Serbest Hale Getirilmesi. Ayırma. Zenginleştirme Sonucunda Elde Edilen Ürünler Üzerindeki İşlemler.

7 BOYUT KÜÇÜLTME (UFALAMA) Katı maddelerin az veya çok sayıda parçalara ayrılması iģlemidir.ufalamanın mümkün olabilmesi için, dıģtan tatbik edilecek bir kuvvetle katı cisimlerin parçalarını birbirine bağlı tutan iç kuvvetlerin yenilmesi gerekir.tatbik edilecek kuvvet darbe, baskı veya kesme kuvveti Ģeklinde olabilir.ufalamanın karakteristik tarafı, her bir tanenin ayrı ayrı değil de tanelerin müģtereken (kolektif olarak), ufalanmasıdır. Genel olarak madencilikte, cevherin ocakta patlatılmasından değirmen içinde toz haline gelinceye kadar geçirdiği iģlemlere ufalama denilmektedir.cevher hazırlamada ufalama için uygulanan iģlemlere kırma veya öğütme değimleri kullanılmaktadır.bunar arasındaki fark, kırmada elde edilen ürünün öğütmeye nazaran daha iri olmasıdır.

8 Ufalamada esas elde edilen ürünün ebadıdır ve buna göre Ģu Ģekilde bir sınıflama yapılabilir: A-) Ġri kırma(primer kırma) B-) Ġnce kırma(seconder kırma) C-) Öğütme 1m-10cm 10cm-1cm 1cm- Ebadı tespit edilecek mal bir elek serisinden geçirilsin.öyle bir elek vardır ki, eleğin üstünde parça kalmaz fakat bir alt elekte parça kalmaktadır.malın tamamının geçebildiği en küçük elek ebadına o malın ebadı denir.

9 Cevher hazırlamada ufalanın baģlangıç ve bitim seviyeleri arasındaki fark önemlidir.buna ufalama oranı denilmektedir.ufalama oranı Ģu Ģekillerde tarif edilebilir: 1-) Tane iriliğine göre ufalama oranı: a-) Basit ufalama oranı; n0 d d 0 1 -Besleme malının en büyük tane iriliği -Ufalanmış malın en büyük tane iriliği b-) Aritmetik ortalama tane göre ufalama oranı; n0 d d 0a 1a -Besleme malı tane iriliği aritmetik ortalaması -Ufalanmış malın tane iriliği aritmetik ortalaması

10 c-) Geometrik ortalama tane iriliğine göre ufalama oranı; n0 d d 0g 1g -Besleme malının en büyük tane iriliği -Ufalanmış malın en büyük tane iriliği ) Ufalama makinesinin ufalama oranı: a-) Ufalama makinesinin tesirli ufalama oranı; nt ds ç -Besleme malının en iri tane iriliği -Ufalama makinesi çıkış açıklığı b-) Ufalama makinesinin görünür ufalama oranı; ng a ç -Ufalama makinesi ağız açıklığı -Ufalama makinesi çıkış açıklığı

11 UFALAMANIN GAYELERİ Taşımada kolaylık. Belirli büyüklükte ve şekilde taneler üretimi. Mineralleri serbest hale getirmek. Yüzey büyütme.

12 Boyut küçültmede enerji: W ; Sonsuz irilikteki tanelerin d 80 tane iriliğine kırılması için lüzumlu toplam iģ, d 1 ; Besleme malının %80 ninin geçtiği elek aralığı.(mikrometre) d 2 ; UfalanmıĢ malın %80 ninin geçtiği elek aralığı (mikrometre). W Ġ ; ĠĢ indisi (bir ton malzemenin sonsuz irilikten %80 i-100 mikrometreye kırılması için kwh/t cinsinden lüzumlu toplam iģ miktarı) olmak üzere: W 10.W İ 1 d ifadesi yazılabilmektedir. 2 1 d 1 kwh/t

13 UFALAMA MAKİNELERİ Ufalama işlemlerinde çok çeşitli şekil, yapı ve boyutlarda mekanik araçlar kullanılmaktadır.mekanik olarak üretilen güç, aletin yapısına bağlı olarak bir basınç, darbe veya kesme kuvvetine dönüşmekte ve bu kuvvetlere maruz bırakılan parçalar ufalanmaktadır.

14 UFALAMA MAKĠNELERĠNĠN GENEL SINIFLANDIRILMASI A.Primer Kırıcılar Çeneli kırıcılar 2 cm 10 cm ye Jiroskopik döner kırıcılar B.Sekonder Kırıcılar Jiroskopik döner kırıcılar Çeneli kırıcılar Konik kırıcılar 15 cm 1 cm ye Çekiçli kırıcılar Merdaneler

15 C.Öğütücüler Merdaneler Çekiçli kırıcılar Bilyeli değirmenler ufalama Çubuklu değirmenler Otojen değirmenler 2.5 cm den aģağı

16 A.Primer Kırıcılar Bunlar ocaktan üretilen cevheri taģıma için uygun bir boyuta getirmek veya ikinci derece kırma için uygun bir boyuta getirmek üzere dizayn edilmiģ ağır iģ aletleridir.daima açık devre çalıģırlar, kırma öncesi bir ızgara bazen kullanılır.

17 Günümüzde çeneli kırıcıların çoğu Blake tipi kırıcıdır.bunların iki tipi mevcuttur: a-) Çift Ġstinat Kollu Çeneli Kırıcı Oynar çene mili Yan plakalar Volanlar Çene plakaları Gövde Eksantrik kol Eksantrik mil Ayar Mekanizması Oynar çene Ön ve arka istinat kolları Gergi yayı Gergi çubuğu

18 Resim1:Çift istinat kollu çeneli kırıcı.

19 b-) Tek Ġstinat Kollu Çeneli Kırıcı Volanlar Eksantrik mil Çene plakaları Ġstinat kolu Ayar tertibatı Sabit çene Oynar çene Gergi yayı Gergi çubuğu

20 A.2.Jiroskopik Döner Kırıcı: Bu tip kırıcılar daha fazla kapasite temin etmek için çeneli kırıcılardan sonra icad edilmiģlerdir. Bir kaç özel durum dıģında genellikle yer üstünde çalıģtırırılar.basit olarak üç ana unsurdan meydana gelirler; Ana mil Göbek veya kırıcı kafa Gövde veya kabuk

21 Besleme Köprü Üst gövde Kırıcı kafa BoĢalma Ana mil Eksantrik kovan Gövde veya kabuk Köprü Resim3:Jiroskopik döner kırıcı.

22 B.Seconder Kırcılar Bunlar primer kırıcılardan daha küçük ve hafif aletlerdir.genel olarak birinci derece kırma makinelerinde kırılan ürünü öğütme için uygun bir boyuta indirgemek için dizayn edilmiģlerdir ve çoğunlukla primer kırıcılarla seri halde çalıģırlar.bu kırıcılara beslenen malzeme genellikle 15 cm çapından daha küçüktür.kırma iģlemi kurudur. B.1.Konik Kırıcı: Aslında oynar milli bir jiroskopik döner kırıcıdır ve diğerlerinde olduğu gibi üç ana parçadan meydana gelmektedir.ana mil, kırıcı kafa veya göbek, kesik koni Ģeklinde gövde.

23 B.3.Darbeli Kırıcı Hem primer hem de seconder kırma kademesinde kullanılan bu aletlerde kırma iģlemi basınçyan ziyade darbe zorlaması ile gerçekleģir.serbestçe düģen cevher parçalarına döner çekiçler vasıtası ile uygulanan darbe kuvveti, cevher içinde gerilmelere ve kısa sürede parçalanmaya neden olmakta ve bu kuvvetler parçaların kırıcı plakalara çarptırılmasıyla daha da arttırılmaktadır. Darbe veya basınçla kırma arasında önemli bir farklılık Ģudur: Basınçla kırılan parçalardaki iç gerilmeler daha sonra çatlamalara neden olurlar, darbe ise ani kırılmaya neden olur ve parça içinde gerilme

24 Besleme oluğu Kırma plakası Göbek Çekiç Izgara Çekiçli değirmenin yapı unsurları.

25 B.4.Merdaneli Kırıcı Yatay ve paralel eksenler etrafında zıt yönlerle dönen iki silindirden ibarettir.kırılacak parça bu iki tambur arasına girerek baskı zorlaması ile kırılır.çeģitli tiplerde imal edilmekle birlikte günümüzde en çok tamburlardan biri sabit diğeri ise kayabilen yataklar üzerinde dönen yaylı tip tercih edilmektedir.modern merdaneli kırıcılar iki merdane millinden ayrı ayrı tahrikle çalıģır.silindirler birbirine aksi yönde ayrı motorlar vasıtası ile döndürülür. Ġkili veya üçlü setler halinde silindirlerden oluģan çok tamburlu merdaneler de yapılmakla birlikte modern tesislerde

26 Besleme malı Volan Merdane mantosu Gergi çubuğu Gergi yayı Merdane Merdane milleri Gövde Merdaneli kırıcıların yapı unsurları.

27 (a) (b) (c) Merdaneli kırıcıların Ģematik görünüģü. (a) Ġnce kırıcı, (b) Kaba kırıcı, (c) Tek merdaneli kırıcı. (1) Sabit merdane, (2) Ötelenebilir merdane, (3) Ötelenebilir çene. Besleme Besleme Çok tamburlu merdaneler.

28 TÜVENAN CEVHER YÜKLEME DEPOSU CEVHER BESLEYĠCĠ SERBEST DEMĠR PARÇALARI, KALAS, ARTIK, VS. BANT KONVEYÖR VE MIKNATIS AYIRICI (+) (-) IZGARA (EL ĠLE AYIRMA MÜMKÜN) 6, 15 cm PRĠMER KIRICI PRĠMER DEVRE AÇIK DEVRE ÇALIġIR (+) (-) ELEK 3 /4, 2 cm BANT KONVEYÖR SEKONDER KIRICI KAPALI DEVRE SECONDER KIRICILAR BANT KONVEYÖR ĠNCE CEVHER SĠLOSU PRİMER VE SEKONDER KIRMA GENEL AKIM ŞEMASI

29 KIRMA DEVRELERĠ Açık ve kapalı kırma devreleri olmak üzere iki tertibatı 1.Açık kırma devreleri: 1.a.Kırma öncesi elek kullanılmayan açık devreler: T T=Kırıcıya beslenen malzeme miktarı(t) T

30 1.b.Kırma öncesi elek kullanılan açık devreler: T T(1-CxE) T=Eleğe beslenen miktar(t C=Besleme malındaki elek oranı(%) E=Eleme randımanı(%) Kırıcıya gelen miktar ise: T(1-CxE)(ton) dur. T

31 2.Kapalı kırma devresi: T a T b 1- E T=Eleğe beslenen miktar(t K=Eleme randımanı(%) a=besleme malındaki elek üstü oranı(%) b=kırılan maldaki elek üstü oranı(%)

32 Ġki kademeli kırma tesisi akım Ģeması

33 Üç kademeli kırma tesisi akım Ģeması

34 ÖĞÜTME VE ÖĞÜTÜCÜLER Öğütme, boyut küçültme iģleminin son aģamasıdır.partiküller, darbe, aģındırma ve kopmanın birlikte etkisiyle yaģ veya kuru ortamda ufalanırlar. (darbe) (koparma) (aģındırma) Bu ufalama iģlemi aktarılan ortamlı değirmenlerde dönen silindirik çelik gövdeli haznelerde gerçekleģir.

35 Öğütücü ortam; bilya, çubuk, çakıl, öğütülecek cevherin iri parçaları veya baģka bir cevher olabilir. Öğütme iģlemlerinde partiküller genel olarak 2.5 cm den 10 µm a kadar ufalanırlar. Aktarılan ortamda çalıģan değirmenler sadece aktarılan ortama veya yapı özelliklerinden olan gövde ve taģma Ģekline göre adlandırılırlar.

36 Ortama göre: Ortam bilya ise; bilyalı değirmen, Ortam çubuk ise; çubuklu değirmen, Ortam çakıl ise; çakıllı değirmen, Ortam cevher ise; otojen değirmen olarak adlandırılır. Gövde Ģekline göre: Silindir gövdeli değirmen, Silindiro-konik gövdeli değirmen, Konik gövdeli değirmen olarak adlandırılır. TaĢma Ģekline göre: Düz taģma, Izgaralı taģma, Spiralli taģma, ÇıkıĢ odalı taģma vs. gibi adlandırılmaktadırlar.

37 AKTARILAN ORTAM DEĞĠRMENLERĠ Üç esas tipi vardır.çubuklu, bilyalı ve otejen değirmenler.ġlave olarak çakıllı (tüp-boru) değirmenler de aktarılan ortam değirmenidir.hepsinde ortak olan yön yatay eksen etrafında silindirik bir gövde, gövde içinde değiģtirilebilen aģınma astarları ve öğütücü ortamdır.besleme malı değirmene yan kapak silindirik uzantısından sürekli olarak verilir ve diğer uçtaki uzantıdan değirmeni öğütülmüģ olarak terk eder.

38 DEĞĠRMENLERĠN YAPI UNSURLARI 1.Gövde: Öğütücü ve öğütülen malzemeyi muhafaza eder. Kıvrılarak hazırlanmıģ çelik veya özel alaģımlı çelik plakaların kaynakla birleģtirilmesi ile yapılır. Resim 7: Değirmen gövdesi

39 3.Yataklar: Yataklar çoğu rijit yüksek vasıflı dökme demirden yapılırlar.dairesel yatağın o lik kısmı beyaz metal ile kaplanmıģtır.yatak yumuģak dövme çelik bir muhafaza içindedir.bu muhafaza kısmı parçadır ve alt parçası civatalarla beton ayaklara bağlıdır. Manuel yağlayıcı Yağ filmi Değirmen yatağı

40 4.Astarlar: Değirmenin öğütücü ortam ve malzeme ile temas eden kısımlarının aģınmaya karģı korunması, darbelere dayanması ve değirmen Ģarjının en uygun Ģekilde hareket ettirilmesi amacıyla astarlar kullanılır.astarlar; gövde, yan kapak ve boğaz astarları diye kullanıģ yerine göre adlandırılır. Düz Dalgalı Gemi gövdesi Düz Kaburga tipi Lorain tipi Osborn Basamak tipi lı Gövde astar Ģekilleri

41 5.Değirmen giriģi ve besleme: Yan kapak silindirik uzantısının orta boģluğundan değirmene mal giriģi yapılır.kullanılan besleme teçhizatı öğütmenin kuru veya oluģuna ve açık veya kapalı devre çalıģmasına bağlıdır.ayrıca tane büyüklüğü ve besleme hızı da önemlidir. Kuru değirmenler genellikle bir titreģimli besleyici ile beslenir.yaģ öğütmede ise esas olarak 3 tip besleyici vardır: a-) Boru ile besleme. b-) Tamburlu besleme. c-) Tambur-kepçe besleyici.

42 Boru ile besleme Tambur-kepçe besleyici Tamburlu besleme Resim 10

43 6.Değirmen çıkıģı: ÇıkıĢta farklı yapılar kullanılmaktadır.en çok kullanılan değirmen çıkıģ Ģekilleri aģağıda belirtilmiģtir. a-) Düz taģma: Besleme BoĢalma

44 b-) Çevresel boģalma: Besleme Besleme Besleme BoĢalma Çevre ortasından boģalma BoĢalma Çevre ucundan boģalma

45 c-) Izgaralı taģma: Besleme BoĢalma

46 7.Aktarılan ortam-öğütücü ortam: Bilyalar,döküm,veya özel alaģımlı çeliklerden, çubuklar ise yüksek kaliteli yüksek karbonlu çeliklerden yapılır. Çakıl kullanılıyorsa bunların küresel olmaları tercih edilir. Yassı çakıl yuvarlanmadan kayar ve öğütmeye elveriģli olmaz.otojen öğütmede, cevherin iri parçaları ortam olarak kullanılır. Bunların da mümkün mertebede yassı olmaları tercih edilir.

47 Değirmenin Kritik DönüĢ Hızı ve Hıza Bağlı Olarak Ortam Hareketi: N devir/dak ile dönen ve yarıçapı r olan bir değirmenin çeperinde belirli bir yüksekliğe çıkmıģ bir bilya veya çubuk düģünelim. Bilya ağırlığının santrifüj kuvvet tarafından dengelendiği P noktasında, bu bilya dairesel yörüngesini terk ederek parabolik bir yörüngeye geçer. m.g.cosα Parabolik yörünge Dairesel yörünge r m.v 2 m.g.cos r m=bilya kütlesi(kg) V=Çevresel hız (m/sn) G=Yerçekimi ivmesi(m/sn 2 )

48 Katedilen yol dairenin çevresidir, Dakikada alınan yol hızı verir: V 2..r.N r.N Cos 2, 60.g Cos N.r Dairesel çapı D (m) ve bilya çapı d (m) göz önüne alınırsa; Cos N. (D - d) 2 olur.

49 Değirmende öyle bir hız vardır ki, bu hız üzerinde küresel cisim (bilya veya çubuk) onla birlikte dönecek, bu hızın altında ise yüzeyden ayrılacaktır. Bu hıza kritik hız denir. Değirmenin kritik hızı, en üst noktada 0 olduğu zamanki hızdır. Cos0 1 N K 42.3 D - d dev/dak N K =Kritik hız Değirmen kritik hızın altında bir hızda çalıģtırılmak gerekir. Uygulamada değirmenler kritik hızın %50-90 ı arası bir hızda çalıģtırılırlar.

50 Hıza bağlı olarak değirmen içindeki ortam aģağıdaki Ģe belirtilmiģtir..... Aktarılan ortam hareketi

51 DEĞĠRMEN TĠPLERĠ 1.Çubuklu değirmen 2.Bilyalı değirmen 3.Çakıllı değirmen 4.Otojen değirmen

52 1.Çubuklu değirmen: Ġnce kırıcı veya öğütme cihazı olarak düģünülebilirler. 50mm iriliğine kadar besleme malını 300 mikron inceliğe kadar öğütebilirler. Cevher, ince kırma aletini tıkayacak killi ve rutubetli karakterde ise çubuklu değirmen ince kırma aletine tercih edilir. Değirmen uzunluğu çaptan defa büyüktür. Bu oran daha fazla tutulursa, uzun çubukların mukavemetleri azalmaktadır. 6m den daha uzun çubuklar kolayca eğildikleri için, çubuklu değirmenler 6m den uzun yapılmamaktadır. Çubuklar değirmene değiģik çaplarda seçilerek konulur. Genelde25mm-150mm çaplar kullanılır. Çubuk Ģarj oranı değirmen

53 2.Bilyalı değirmen: Ufalama iģlemlerinin son aģaması bilyalı değirmenlerde yapılır.birim ağırlık için bilya yüzey alanı çubuklardan daha fazla oldukları için bilyalı değirmen ince öğütme için daha uygundur. Bunların uzunluk/çap oranı, L/D ile sınırlıdır. Bu oran 3-5 arasında olduğunda değirmen tüp değirmen adını alır. Ġnce öğütmede ise 5 cm -2 cm lik bilya çapları ile bir karıģım, Ģarj edilir. ġarj miktarı değirmen iç hacminin % si kadardır. % 50 Ģarj miktarında enerji maksimum olur. Optimum değirmen hızı da Ģarj hacmi ile artar.

54 3.Çakıllı değirmen: Öğütücü ortam olarak metal çubuk veya bilya yerine çakıl kullanılır. Özellikle metal kirlenmeci istenmeyen durumlarda kullanılır. Çakıllar doğal olabildikleri gibi amaca uygun olarak üretilebilirler. Çakıl değirmen astarları, sileks veya seramik asatarlardır. Çakıl bilyadan daha hafif olduğundan çakıl değirmen daha az güç çekmektedir. Bu nedenle daha düģük kapasitede olmaktadır. Çakıl değirmen boyutları daha büyük olabilir. 7x10 m boyutundan 11x24 m boyutuna kadar imal edilirler.kritik hızın %17-23 ü oranında hıza sahiptirler.

55 4. Otojen değirmen: Otojen öğütme: Tüvenan veya iri olarak kırılmıģ cevherin herhangi bir öğütücü ortam kullanılmaksızın, bir değirmende öğütülmesi iģlemini ifade eder. Yarı-otojen öğütme: Tüvenan veya irice kırılmıģ cevherin, bir değirmende, metal bilyaların da kullanılmasıyla öğütülmesidir. Parça öğütülmesi: Ġri cevher parçalarının aynı cevherin ince tanelerini, bir değirmende öğütme iģlemini belirlemek için kullanılır. Bu iģlemin olabilmesi için öğütülecek cevherin ince kırma iģleminden geçirilmesi gerekir. Otojen değirmenlerin en belirgin özelliği, çapın

56 Kuru ve YaĢ Öğütmenin KarĢılaĢtırması Güç sarfı: Öğütülen ton cevher baģına güç sarfı yaģ öğütmede da azdır. Kapasite: Birim değirmen hacmi baģına yaģ öğütmede daha fazladır. Astar ve Ortam Sarfiyatı: Kuru öğütmede daha azdır. Değirmen hızı: Sürtünmeler nedeniyle kuru öğütmede ortam değirmen kenarında daha yükseklere çıkar, bu nedenle kuru öğütmede değirmen hızı daha düģük olabilir. Öğütücü Ortam Hacmi: YaĢ öğütmede değirmen hacminin %40-50 si, kuru öğütmede % i kadar Ģarj konur. Ürün Kontrolü: YaĢ öğütmede, yaģ klasifikasyon ve

57 ÖĞÜTME DEVRELERĠ 1. Açık Devre: Öğütülecek mal değirmenden bir defa geçer. Besleme Değirmen Ürün Değirmen

58 2. Kapalı Devre: Değirmen çıkıģı bir sınıflandırmaya tabi tutularak yeteri kadar öğütülmemiģ mal tekrar değirmene verilir. Kapalı devrede iki farklı yol izlenmektedir. a-) Öğütülecek mal, doğrudan değirmen giriģine verilir. Besleme Değirmen Klasifikatör Ürün

59 b-) Yeni öğütülecek, değirmen çıkıģındaki elek veya klasifikatöre beslenir. Böylece öğütme boyutundan ince malzeme değirmene girmeden ayrılmıģ olur. Değirmen Besle me Klasifikatör Ürün

60 SINIFLANDIRMA Cevher hazırlamada sınıflandırma iki Ģekilde yapılır. Eleme-Tane boyuna göre sınıflandırma Klasifikasyon veya Akımda sınıflandırma-tanelerin akıģkan bir ortam içindeki çökelme hızlarına göre yapılan sınıflandırmadır.

61 ELEME Belirli boydan küçük ve büyük olan taneleri aynı ürünler halinde elde etmektedir. Endüstrinin hemen her dalında kuru ve yaģ olarak uygulanan eleme iģlemi tarif yönünden basitliği yanında uygulamada karģılaģılan problemleri açısından oldukça hassas ve önemli bir iģlemdir. Genelde oldukça iri malzeme için yapılır, eleme boyutu küçüldükçe randıman hızla düģer, büyük tonajda malzemenin elenmesi güçleģir. Endüstriyel çapta eleme yaģ olarak genelde 250 mikron a kadar yapılır. Bu boyuttan daha küçük tanelerin sınıflandırılmasında çoğu kez klasifikatasyon uygulanır. Kuru eleme ise nadir

62 ELEMENĠN AMAÇLARI Ufalanacak malzemenin içindeki ince kısmı ayırarak, gereksiz yere ufalamayı ve enerji sarfiyatını önlemek, ufalama makinelerinin kapasite ve verimliliğini arattırmak. Kapalı devre ince kırma ve öğütme iģlemlerinde iri malzemenin bir sonraki kademeye geçmesini önlemek. Belirli gravite zenginleģtirme proseslerine yakın tane boyutunda sınıflandırılmıģ besleme malı hazırlamak. Malzeme tüketim yerinin teknolojik gereği olan ebat gruplarına ayırarak tüketimi

63 ELEMENĠN GERÇEKLEġMESĠ ĠÇĠN TEMEL PRENSĠPLER Tanelerin birbirinden serbest halde olması. Sarsıntı veya dönme sonucu birleģip topaklanmamaları. Her bir tanenin mümkün olduğunca deliklerle temas etmesi. Alta geçenlerin ve üstte kalanların aynı ürünler aynı ürünler halinde

64 Besleme malı Elek yüzeyi Besleme kutusu Elek altı Elek üstü

65 ELEME PERFORMANSI Elek performansını tam olarak tanımlayan kesin bir metot yoktur. Ancak çoğu zaman kullanılan çeģitli metotlar içinde en çok uygulanan elek performansı kriteri,belirli bir elek açıklığında elenebilen malzeme miktarına dayanan veya elde edilen ürünlerdeki yanlıģ tasnif edilmiģ malzeme miktarına dayanan verimdir.

66 F=Besleme malı (ton/saat) f=elek açıklığından daha iri malzeme (%) Elek U=Elek altı ürün (ton/saat) u=elek açıklığından iri malzeme (%) C=Elek üstü ürün (ton/saat) c=elek açıklığından Ġri malzeme(%) f, c, u değerleri kullanılan endüstriyel elekle aynı elek açıklığına sahip bir laboratuvar eleği kullanılarak F, U, C ürünlerinin temsili numunelerinden saptanabilir (Verim %100 varsayılarak).

67 Böylece eleğin kütle balansı ; F=C+U (1) Elek üstü malzemenin kütle balansı ; F.f=C.c+U.u (2) Elek altı malzemenin kütle balansı ; (3) F(1-f)=C(1-c)+U(1-u) (1) ve (2) nolu denklemler uygun terimlerle çarpılıp C birbirinden f - u çıkarılarak; U c - f elde edilir. F c - u ve F c - u Elek üstü üründeki elek açıklığından iri malzeme kazanma randımanı; C.c c(f - u) (4) F.f f(c - u)

68 Elek altı üründeki elek açıklandığından ince malzemenin kazanma randımanı; U(1- u) F(1- f) (1 (1 u)(c - f) (5) f)(c- u) (4) ve (5) bağıntıları eleği, elek altı ürünündeki iri malzemeyi ve elek üstü ürünündeki ince malzemeyi ayırma verimliliğini ölçmek için kullanılabilirler. Eleğin toplam verimi ise (4) ve (5) eģitliklerinin çarpılması ile elde edilebilir; c(f - u)(1- u)(c - f) f(c - u) (1- f) E 2 (6)

69 Eğer elek yüzeyinde kırık veya deforme olmuģ bir elek açıklığı yok ise elek altı üründe elek açıklığından iri malzeme miktarı çok az veya hiç yoktur. u=0 varsayılarak (6) nolu eģitlik ; E c - f c(1- f) (7) Ģeklinde basitleģtirilebilir. Bu formül elek altı ürünündeki ince malzemenin kazanma randımanını ve toplam elek verimini vermektedir. Burada elek üstü üründeki elek açıklığından iri malzemenin % 100 olduğu ifade edilmektedir.

70 Tromp eğrisi Eleme iģleminin verimi Tromp eğrisi (veya partisyon eğrisi) nin eğimi ile de temsil edilebilir. Bu eğrinin çiziminde absiste besleme malının elek analizindeki ortalama tane irilikleri, ordinatta ise Tromp dağılım faktörleri yer alır. Bu faktör bir besleme malının içerdiği tane iriliği fraksiyonlarının hangi yüzde ağırlık oranında elek altına ve hangi yüzde ağırlık oranında elek üstüne gittiğini ifade etmektedir.

71 ELEK TĠPLERĠ 1. Sabit elekler Sabit ızgaralar Kavisli elekler 2. Hareketli elekler Dönen elekler-tromeller Sarsıntılı elekler TitreĢimli-vibrör elekler

72 Besleme malı EĢikler Elek üstü Elek altı (Kavisli elek )

73 Resim 11: Dönen elek

74 Tromel eleklerde kapasite D D W 18 d : elekçapı, cm W : kapasite, ton / saat d : cevherözgülağağırlı, gr / cm3

75 Resim 12: Sarsıntılı elek

76 Resim 13: TitreĢimli elek

77 Genel Olarak Endüstride Kullanılan Elek Yüzeyleri Paralel çubuk ve teller Delikli saçlar Örgülü teller

78 Paralel çubuk ve telli elek yüzeyleri Çubuk Ģekilleri Rima (Wedge-wire) elek yüzeyi

79 Delikli saç elek yüzeyleri

80 Örgülü elek yüzeyleri Örme Ģekilleri Kare ve dikdörtgen örgüler

81 KLASĠFĠKASYON Farklı Ģekil, tane büyüklüğü ve özgül ağırlıktaki parçaların durgun veya har hangi bir yönde hareket eden akıģkan bir ortam içinde çöktürülerek karıģımın iki veya daha çok sayıda gruplara ayrılması iģlemidir. AkıĢkan ortam genellikle su veya kuru malzeme istendiği hallerde havadadır. Eleme ile sınıflandırmada tanelerin elek açıklıkları üzerinde herhangi bir kesit boyunca bir veya iki boyutundan yararlanılır. Klasifikasyonda ise iri kum boyutundan oldukça ince boyutlara kadar (1 mm-50 µm) malzemenin akıģkan ortam içindeki çökelme hızları söz konusudur.

82 KLASĠFĠKASYONDA TEMEL PRENSĠPLER Hava ve su gibi bütün akıģkanlar, içerisinde hareket eden cisme bir cisme bir direnç gösterirler. Bu direnç hızın bir fonksiyonudur. Hız artıkça direnç artar. Direnç kuvveti ile gravite kuvvetleri arasında dengeye eriģildiğinde cismin ivmesi sıfır ve hızı sabit olur. Hareketin baģlangıcından itibaren çok kısa bir sürede eriģilen bu hıza terminal hız (U t ) adı verilir.

83 (Terminal hızları V den küçük olan taneler) Serbest Çökme: Partiküllerin geniģ bir hacim içerisinde birbirlerini etkilemeksizin çökelmesi haline (Süspansiyon katı konsantrasyonu düģük, ağırlık olarak % 15 in altında) serbest çökelme Ģartları denilmektedir. AkıĢ Hızı V Çöken kısım (Terminal hızları V den büyük olan taneler)

84 Serbest çökmede, vizkoz direnç bölgesinde Stokes çökelme denklemi; UT d 2.g.( 18. k - ) d: Partikül çapı g: Yerçekimi ivmesi : Cismin yoğunluğu k : AkıĢkan ortam yoğunluğu µ: AkıĢkanın vizkozitesi Küresel olduğu varsayılan bir partikülün laminar akıģ bölgesinde terminal çökelme hızının hesaplanmasında kullanılmaktadır.

85 Türbülans akıģ bölgesinde ise Newton çökelme denklemi; UT 3.d.g.( - ) k kullanılmaktadır. Stokes kanununun 50 mikrondan küçük partiküller, Newton kanununun ise 0.5 cm den daha büyük çaplı partiküller için geçerli olduğu deneysel olarak kanıtlanmıģtır.

86 Engelli çökme: Pülp içinde katıların konsantrasyonu arttıkça pek çok partikül bir arada çökelmekte, Ģartlar değiģmekte ve özellikle çökelen taneler ile yer değiģtiren sıvının yukarı doğru hareketi çökelme koģullarını etkilemektedir. Katı-sıvı karıģımı halinde olan süspansiyonun çökelme hızı, tek bir partiküle nazaran azalmaktadır. Süspansiyon içindeki iri partiküller daha küçüklerin içinde hareket ettiklerinden, sistem bir ağır sıvı gibi davranmakta, akıģkanın etkin vizkositesi ve yoğunluğu artmaktadır. Engelli çökme denilen bu duruma endüstriyel klasifikatörlerde genel olarak rastlanmaktadır. Engelli çökmenin karıģık tabiatı nedeniyle,

87 Klasifikasyonda serbest ve engelli çökme Ģartlarının yaratılması halinde partiküllerin yoğunluk ve tane boyutuna göre diziliģleri aģağıdaki Ģekilde gösterilmektedir. Serbest çökme Engelli çökme

88 KLASĠFĠKATÖR TĠPLERĠ 1-) DüĢey akımlı klasifikatörler (Hidrolik klasifikatörler). 2-) Yatay akımlı klasifikatörler. a-) Hareketli kısımları olamayan yatay akımlı klasifikatörler. -Kum havuzları -Çökelme konileri -Spitz Kasten b-) Hareketli kısımları olan yatay akımlı klasifikatörler- Mekanik klasifikatörler. -Taraklı klasifikatörler -Spiral klasifikatörler

89 DÜġEY AKIMLI KLASĠFĠKATÖRLER Bu tip klasifikatörler, çökelen partiküllere ters yönde ve pülpü oluģturan suya ilave olarak verilen su akımı ile karakterize edilir. Genelde, arasından düģey su akımı verilen bir seri ayırma kolanından ibarettir. Ġri ürün Su Su Su Orta ürün Ġnce ürün (Hidrolik klasifikatör)

90 YATAY AKIMLI KLASĠFĠKATÖRLER Bu tip klasifikatörde pülpü oluģturan sudan baģka ilave suya gerek yoktur. Ayırma iģleminde mümkün olduğu kadar tane boyut farklılığından yararlanmak için serbest çökme Ģartlarında çalıģırlar. Hareketli parçaların bulunup bulunmayıģına göre iki alt gruba ayrılabilirler. a-) Hareketli kısımları olamayan yatay akımlı klasifikatörler. -Kum Havuzları: Belirli bir derinlikte ve dikdörtgen Ģeklinde bir havuzun kenarından su ile karıģık olarak beslenen malzeme içinde bulunan tanelerden bir kısmı çökerek havuz dibinde toplanırken, çökmeyenler karģı kenardan havuzu terk eder.

91 -Çökelme Konileri: Tepesi alta ve tabanı yatay konumda bir koninin tabanı ortasından beslenen su ile karıģık malzeme taban çevresine doğru yatay bir akımla taģmaya sürüklenirken, belirli boyuttaki taneler çökmektedir. Koninin çıkıģ ucu baģlangıçta kapalı tutulur. Tank dolunca ince partiküllerin ve suyun taģması baģlar, çöken malzeme ise koni içinde bir tabaka oluģturur ve Ģekilde görülen seviyeye kadar yükselir. Bu andan itibaren çıkıģ deliği açılır ve çıkan miktara eģit miktarda besleme yapılabilirse yatay akım hareketiyle sürekli bir klasifikasyon sağlanabilir. TaĢan kısım Besleme ÇıkıĢ

92 -Spits Kasten: ġlam tankı Besleme olarak bilinen bu cihaz, ince kum boyutlarında ayırma yapabilen tepesi aģağıda, tabanı yukarıda ve yatay konumda pramit Ģeklinde bir çöktürme havuzu gibi düģünülebilir. Bir üst kenar boyunca malzeme beslenerek karģı kenardan taģma temin olunur. Dipteki bir borudan da çöken malzeme boģalır. Bazı tesislerde birkaç Spitz Kasten yan yana sıralı olarak çalıģtırılır. Malzeme çıkıģı Spits Kasten

93 b-) Hareketli kısımları olan yatay akımlı klasifikatörler- Mekanik klasifikatörler. -Taraklı Klasifikatörler: Dibi düz ve belirli bir eğimle (% 12 kadar) konulmuģ kenarları dik bir çöktürme tankı içinde çalıģan bir veya birkaç tarak mekanizmasından ibarettir. Taraklı Klasifikatörler

94 Resim 14: Taraklı Klasifikatör

95 -Spiral Klasifikatörler: Dibi spiral çevresine uyacak biçimde ĢekillendirilmiĢ ve belirli bir eğimde, kenarları genellikle dik bir çöktürme tankının içinde çalıģan tek veya çift hatveli, bir veya iki spiralden oluģur. Tek eksenli olanlara simplex, çift eksenli olanlara duplex adı verilmektedir. Tank BoĢalma TaĢma Besleme giriģi Spiral Klasifikatörler

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113 HĠDROSĠKLON Bir klasifikatör olarak bir çok tesiste öğütme devrelerinde mekanik klasifikatörlerin yerini alan hidrosiklon prensip yönünden diğer klasifikatörlerden farklıdır. Özellikle ince tane boyutlarındaki ayırma iģlemlerinde çok etkili olan hidrosiklon genel olarak sınıflandırma, kıvamlaģtırma ve zenginleģtirme amaçlarıyla kullanılmaktadır.

114

115 Bir hidrosiklon ve çalıģma mekanizması

116

117

118

119 Maden Ocağından Üretilen Cevher NAKLĠYE DEPOLAMA CEVHER HAZIRLAMA TESİSİ ZENGĠNLEġTĠRME ÖNCESĠ ĠġLEMLER (Kırma, Öğütme, Boyutlandırma) ZENGĠNLEġTĠRME ĠġLEMLERĠ DEĞERLĠ ÜRÜN Konsantre DEĞERSĠZ ÜRÜN Artık SUSUZLANDIRMA KOYULAġTIRMA DEPOLAMA NAKLĠYE TESĠSTEN UZAKLAġTIRMA Artık Barajı DĠĞER ĠġLEMLER izabe vs. CEVHER HAZIRLAMA İŞLEMLERİNİN GENEL AKIM ŞEMASI

120 1.5. Cevher Hazırlamada Yararlanılan Mineral Özellikleri A. Fiziksel Özellikler Yoğunluk Sertlik Gevreklik Yapı ve Kırılış Şekli Renk ve Parlaklık Manyetik Duyarlık Elektrik İletkenliği Fluoresans ve Fosforesans B. Fiziko-Kimyasal Özellikler Yüzey ve Ara Yüzey Özellikleri C. Kimyasal Özellikler Isıl Özellikleri Farklı Çözünürlük 1.6. ZenginleĢtirme Yönteminin Seçimi a) Cevherin İçerdiği Minerallerin Tanımı b) Tanımlanan Minerallerin Özelliklerinin Saptanması c) Zenginleştirmede Yararlanılacak Özellik Farklarının Belirlenmesi d) Tane Serbestleşme Boyutunun Saptanması e) Uygun Yöntem veya Yöntemlerin Belirlenmesi

121 ZenginleĢtirme Yöntemleri, Yararlanılan Mineral Özellikleri ve Uygulama Boyutları YARARLANILAN MĠNERAL ÖZELLĠKLERĠ Dayanıklılık Gevreklik Yapı ve Kırılış Şekli Isı ile Dağlama Renk, parlaklık, fluoresans, radyoaktivite, manyetizma, iletkenlik, Özgül Ağırlık, X-Işını Özgül Ağırlık, Yapı ve Kırılış şekli, Sürtünme, Isı ve Gözenekliliğin Değişimi ZENGĠNLEġTĠRME YÖNTEMLERĠ KURU İŞLEMLER YAŞ İŞLEMLER UYGULAMA BOYUTU, mm BOYUTA GÖRE SINIFLANDIRMA ĠLE ZENGĠNLEġTĠRME Eleme Siklon Eleme Klasifikasyon Hidrosiklon AYIKLAMA (TRĠYAJ) ĠLE ZENGĠNLEġTĠRME Elle Ayıklama Otomatik Ayıklama ÖZGÜL AĞIRLIK FARKI (GRAVĠTE) ĠLE ZENGĠNLEġTĠRME Jig Sarsıntılı Masa Ağır Ortam Koni ve Tanbur Ağır Ortam Siklon Jig Sarsıntılı Masa Humprey Spirali MGS Reichert Konisi ve Spirali

122 ZenginleĢtirme Yöntemleri, Yararlanılan Mineral Özellikleri ve Uygulama Boyutları Manyetik Duyarlılık, Isı ile Manyetikliğin Değişimi MANYETĠK AYIRMA ĠLE ZENGĠNLEġTĠRME DüĢük Alan ġiddetli Yüksek Alan ġiddetli Nadir Topraklı Man. Ay DüĢük Alan ġiddetli Yüksek Alan ġiddetli Elektrik İletkenlik ELEKTROSTATĠK AYIRMA ĠLE ZENGĠNLEġTĠRME Yüzey ve Ara Yüzey Özellikleri SALKIMLAġTIRMA ve DAĞITMA (Flokülasyon ve Dispersiyon) Seçimli SalkımlaĢtırma FLOTASYON (Yüzdürme) Köpük Flotasyonu -0.3 Tabla Flotasyonu -1.0 Kolon Flotasyonu -0.1 AMALGAMLAġTIRMA -2.0 Farklı Çözünürlük, Kimyasal Reaksiyon KĠMYASAL ZENGĠNLEġTĠRME Kalsinasyon -200 Kavurma -200 Siyanürasyon -0,075 KarıĢtırma Liçi -0.5 Yığın Liçi -100 Süzülme Liçi -50

123 -0.3 mm Sahil Kumlarında Bulunan Minerallerin Özellikleri MİNERAL ÖZELLİKLER ADI KĠMYASAL FORMÜLÜ RENK ÖZGÜL AĞIRLIK KUVARS SiO 2 Beyaz 2,65 RUTİL TiO 2 Kahverengi 4,20 İLMENİT FeTiO 3 Siyah 4,75 ZİRKON ZrSiO 4 Beyaz 4,70 MONAZİT (La,Ce,Th)PO 4 Kırmızı Kahverengi 5,10 MANYETĠK DUYARLIK -0.2 Dia Manyetik 2.0 Para Manyetik 162 Para Manyetik -0.3 Dia Manyetik 15 Para Manyetik ELEKTRĠK ĠLETKENLĠK RADYO- AKTĠVĠTE SERTLĠK Yalıtkan Değil 7.0 İletken İletken Yalıtkan Değil Değil Bazen Radyoaktif Yalıtkan Radyoaktif 5.25

124 Sahil Kumu Serbest Taneler halinde kuvars, rutil, zirkon, ilmenit, monazit içermekte ÖZGÜL AĞIRLIK FARKI ĠLE ZENGĠNLEġTĠRME Ağır Mineraller Rutil İlmenit Monazit Zirkon Hafif Mineraller Kuvars ELEKTOSTATĠK AYIRMA ĠLE ZENGĠNLEġTĠRME Ġletkenler Rutil İlmenit Yalıtkanlar Monazit Zirkon MANYETĠK AYIRMA ĠLE ZENGĠNLEġTĠRME MANYETĠK AYIRMA ĠLE ZENGĠNLEġTĠRME Manyetik Manyetik Olmayan Manyetik Manyetik Olmayan İlmenit Rutil Monazit Zirkon

125 CEVHER HAZIRLAMA II ZenginleĢtirmede Kullanılan Temel Devre Tertipleri (Akım ġemaları)

126 Ocaktan Gelen Cevher Boyut küçültme ZenginleĢtirme Artık Konsantre İKİ ÜRÜNLÜ BASİT ZENGİNLEŞTİRME DEVRESİ

127 Ocaktan Gelen Cevher Boyut küçültme ZenginleĢtirme Artık Ara Ürün Konsantre ARA ÜRÜNÜN GERİ DÖNDÜRÜLMESİNİ İÇEREN ZENGİNLEŞTİRME DEVRESİ

128 ARA ÜRÜNÜN TEKRAR ÖĞÜTÜLMESİNİ İÇEREN ZENGİNLEŞTİRME DEVRESİ

129 Ocaktan Gelen Cevher Boyut küçültme Kaba ZenginleĢtirme Kaba Artık Kaba Konsantre Boyut küçültme Boyut küçültme Süpürme Temizleme Nihai Artık Nihai Konsantre KABA ZENGİNLEŞTİRME, TEMİZLEME ve SÜPÜRMEYİ İÇEREN ZENGİNLEŞTİRME DEVRESİ

130 Ocaktan Gelen Cevher Ġri Boyut Küçültme Artık ZenginleĢtirme Kaba Konsantre Orta Dereceli Boyut Küçültme ZenginleĢtirme Kaba Konsantre Ġnce Boyut Küçültme Ara Ürün TEK KADEMEDE ARTIK ATILAN KADEMELİ ZENGİNLEŞTİRME DEVRESİ Ara Ürün ZenginleĢtirme Konsantre

131 Ocaktan Gelen Cevher Ġri Boyut Küçültme ZenginleĢtirme Kaba Artık Ġri Boyutlu Konsantre Ġnce Boyut Küçültme İKİ KADEMEDE KONSANTRE ALINAN KADEMELİ ZENGİNLEŞTİRME DEVRESİ Artık ZenginleĢtirme Küçük Boyutlu Konsantre

132 Ocaktan Gelen Cevher Boyut Küçültme ZenginleĢtirme Ġri Artık Kaba Konsantre Ġnce Boyut Küçültme İKİ KADEMEDE ARTIK ATILAN KADEMELİ ZENGİNLEŞTİRME DEVRESİ Ġnce Artık ZenginleĢtirme Konsantre

133 ZENGĠNLEġTĠRME SONUÇLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Gerek cevher hazırlama tesislerindeki zenginleştirme işlemlerinin denetimi gerekse, laboratuvarda yapılan zenginleştirme deneyleri sonuçlarının değerlendirilmesi, yapılan işlemlerin etkinliğinin belirlenmesi ve ekonomisi açısından önem taşımaktadır. Söz konusu değerlendirme, ya zenginleģtirme formülleri denilen formüller kullanılarak veya metalurjik denge çizelgesi oluşturularak yapılmaktadır. ZenginleĢtirme (Konsantrasyon) Formülleri: Bu formüller, zenginleştirme işlemine giren cevher ve çıkan ürünlerin (konsantre, artık) ağırlık ve değerli metal dengelerine dayanılarak çıkarılmaktadır.

134 Zenginleştirme (Konsantrasyon) Formülleri: Ġki ürünlü bir zenginleģtirme iģleminde kullanılan formüller: B: Zenginleştirme İşlemine Beslenen Cevherin Ağırlığı b: Zenginleştirme İşlemine Beslenen Cevherin değerli element (veya bileşik) yüzdesi (Tenörü) K: Konsantrenin Ağırlığı k: Konsantrenin Tenörü A: Artığın Ağırlığı a: Artığın Tenörü

135 Zenginleştirme (Konsantrasyon) Formülleri: Ağırlık ve değerli metal dengelerini yazarsak: B = K + A (1) B.b = K.k + A.a (2) denklemleri, (1) denkleminin her iki tarafı a ile çarpıldığında, B.a = K.a + A.a (3) denklemi elde edilmektedir. (2) ve (3) denklemleri taraf tarafa çıkarılarak, B (b-a) = K (k-a) (4) bulunur. Aynı şekilde (1) denkleminin iki tarafı k ve b ile çarpılıp (2) denklemi ile taraf tarafa çıkarıldığında: B (k-b) = A (k-a) (5) K (k-b) = A (b-a) (6) denklemleri elde edilir. (4), (5) ve (6) denklemlerinden yararlanılarak:

136 Zenginleştirme (Konsantrasyon) Formülleri: a b a k K B b k a k A B a k a b B K b k a b A K a k b k B A a b b k K A (7) (9) (8) (10) (11) (12)

137 Zenginleştirme (Konsantrasyon) Formülleri: ZenginleĢtirme (Konsantrasyon) Oranı: Zenginleştirme işlemine beslenen cevher ağırlığının, elde edilen konsantrenin ağırlığına oranına zenginleģtirme oranı (Z) denir. Z B K (13) Zenginleştirme oranı, (4) No. lu denklemden yararlanılarak, değerli metal % leri ile de hesaplanabilir: Z B K k b a a (14)

138 Zenginleştirme (Konsantrasyon) Formülleri: Metal Kazanma Verimi: Zenginleştirme işlemine beslenen cevherde bulunan değerli metal miktarına göre, konsantrede toplanan değerli metal yüzdesine verim (V) denir. Konsantredeki Degerli Metal Agirligi % V 100 Beslenen Cevherdeki Degerli Metal Agirligi Cevherdeki değerli metal miktarı B.b, konsantredeki ise K.k, olduğuna göre, Metal Kazanma Verimi: % V K. k B. b.100 (15) şekilde belirtilebilir. K/B=1/Z=b-a/k-a yazıldığında, Metal verimi, çeşitli ürünlerdeki metal yüzdelerine göre: % V k ( b b( k a) a).100 (16)

139 Zenginleştirme (Konsantrasyon) Formülleri: Metal Kaybı: Zenginleştirme işlemine beslenen cevherde bulunan değerli metal miktarına göre, artıkla atılan değerli metal yüzdesine metal kaybı (j) denir. % j A. a B. b.100 (17) veya % j = 100 V (18) olarak hesaplanır. İkiden fazla ürün elde edilen zenginleştirme işlemlerinin sonuçları da, aynı esaslara dayanılarak çıkartılan formüller ile değerlendirilmektedir.

140 Zenginleştirme (Konsantrasyon) Formülleri: Ġki ayrı konsantre üretilen bir işlem gözönüne alınırsa; K 1 x mineralinin toplandığı konsantrenin ağırlığı k 1x x minerali konsantresinde x ile ilgili metal % si k 1y x minerali konsantresinde y ile ilgili metal % si K 2 y mineralinin toplandığı konsantrenin ağırlığı K 2x y minerali konsantresinde x ile ilgili metal % si K 2y y minerali konsantresinde y ile ilgili metal % si B Beslenen cevher ağırlığı b x Beslenen cevherde x minerali ile ilgili metal % si b y Beslenen cevherde y minerali ile ilgili metal % si A Atılan artığın ağırlığı a x Artıkda x minerali ile ilgili metal % si a y Artıkda y minerali ile ilgili metal % si olduğuna göre, ağırlık dengesi aşağıdaki gibidir: B = K 1 + K 2 +A (19)

141 Zenginleştirme (Konsantrasyon) Formülleri: B b x = K 1 k 1x + K 2 k 2x + A a x (20) B b y = K 1 k 1y + K 2 k 2y + A a y (21) x ve y mineralleri ile ilgili metal dengesi yazıldığında: denklemleri elde edilir. x minerali için zenginleģtirme oranı (Z x ): (22) a k k b a k k b a k k k a k k k K Z x x y y y y x x x x y y y y x x x B % a k k k a k k k b a k k b a k k b k b B k K V x x y y y y x x x x x y y y y x x x x x x x minerali için metal kazanma verimi (V x ) ise : (23) Y minerali için de aynı şekilde Z y ve V y formülleri yazılabilir.

142 CEVHER HAZIRLAMA II ZENGĠNLEġTĠRME SONUÇLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Metalurjik Denge Çizelgesi

143 Metalurjik Denge Çizelgesi ÜRÜNLER AĞIRLIK % Ton (1) % (2) Zn (3) Ton (4) DAĞILIM % (5) KONSANTRE ARTIK BESLENEN CEVHER (4) no.lu kolonun hesaplanması: 65,0 x 0,588 = 38,22 535,0 x 0,006 = 3,21 (5) no.lu kolonun hesaplanması: (38,22 / 41,43) x 100 = 92,25 (3,21 / 41,43) x 100 = 7,75

144 Deneye Beslenen Cevherin Zn Ġçeriğinin Hesaben Bulunması: ZenginleĢtirme oranı da, 37,53 / 600,0 x 100 = 6,25 Z B K formülü kullanılarak, 600 Z olarak bulunur.

145 ÖRNEK % 21.3 Fe içeren ve değerli minerali manyetit olan demir cevherinin 1000 gr lık temsili numunesi üzerinde, aşağıdaki akım şemasına göre yapılan deneyin sonuçları, akım şeması üzerinde gösterilmektedir. CEVHER 1000 gr % 21.3 Fe BOYUT KÜÇÜLTME 1. ZENGİNLEŞTİRME Konsantre 220 gr % 68.6 Fe Kaba Artık 2. ZENGİNLEŞTİRME (Süpürme) Nihai Artık 700 gr % 5.5 Fe Ara Ürün 40 gr % 44.0 Fe

146 Deney Sonuçlarını Gösteren Metalurjik Denge Çizelgesi ÜRÜNLER AĞIRLIK % DAĞILIM gr % Fe gr % KONSANTRE ARAÜRÜN ARTIK BESLENEN CEVHER (Hesaplanan)

147 Tesise Uyarlanan Metalurjik Denge Çizelgesi ÜRÜNLER AĞIRLIK % DAĞILIM gr % Fe gr % KONSANTRE ARTIK BESLENEN CEVHER (Hesaplanan)

148 Zenginleştirme Oranı Z B K Z k b a a Metal Kazanma Verimi V k ( b b ( k a ) a ) ( ( ) ) 81 % olarak hesaplanmaktadır.

149

150 PROBLEM: Bir mangan cevheri üzerinde yapılan zenginleştirme işlemleri sonucu aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. Tesiste günde 500 ton cevher işlenmekte olduğuna göre; Ürünler Miktar (kg) Mn (%) İri Konsantre 2,8 50,0 İnce Konsantre 1,0 51,0 İnce ara ürün 2,0 25,0 İnce artık 4,0 14,0 Toplam 9,8 a-)ara ürünün konsantreye katılması durumunda tesiste elde edilecek toplam konsantre miktarını ve tesis verimini bulunuz. b-) Ara ürünün dağıtılması (konsantre ve artığa) durumunda tesiste elde edilecek toplam konsantre miktarını ve tesis verimini bulunuz.

151 ÇÖZÜM: a-) Ara ürünün konsantreye katılması durumu; Ürünler Miktar (kg) Miktar(%) Mn (%) İri Konsantre 2,8 28,57 50,0 İnce Konsantre 1,0 10,20 51,0 İnce ara ürün 2,0 20,41 25,0 İnce artık 4,0 40,82 14,0 TOPLAM 9,8 100,0 30,31 İnce ara ürün + ince konsantre = yeni ince konsantre dir. Ürünler Miktar (kg) Miktar(%) Mn (%) İri Konsantre 2,8 28,57 50,00 İnce Konsantre(yeni) 3,0 30,61 33,67 İnce artık 4,0 40,82 14,00 Toplam 9,8 100,00 30,31

152 Toplam Konsantre= iri kons + ince kons. dir. (%28,57+30,61=59,18) Ürünler Miktar (kg) Miktar(%) Mn (%) Konsantre 5,8 59,18 41,56 İnce artık 4,0 40,82 14,00 Toplam 9,8 100,00 30,31 Toplam Kons = 500* 0,5918 = 295,90 ton Verim = (295,90*0,4156 x 100)/(500 x 0,3031) = %81,15

153 b-) Ara ürünün dağıtılması durumu; Ürünler Miktar (kg) Miktar(%) Mn (%) İri Konsantre 2,8 28,57 50,0 İnce Konsantre 1,0 10,20 51,0 İnce ara ürün 2,0 20,41 25,0 İnce artık 4,0 40,82 14,0 TOPLAM 9,8 100,0 30,31 2 * 0,25 = x *0,51 +(2-x)* 0,14 x = 0,6 kg (konsantreye katılacak miktar) 2-0,6 = 1,4 kg (artığa katılacak miktar) Ürünler Miktar (kg) Miktar(%) Mn (%) İri Konsantre 2,8 28,57 50,00 İnce Konsantre 1,6 16,33 51,00 İnce artık 5,4 55,10 14,00 Toplam 9,8 100,00 30,31 Toplam Kons= iri kons + ince kons. dir. (%16,33+28,57 = 44,90)

154 Ürünler Miktar (kg) Miktar(%) Mn (%) Top. Konsantre 4,4 44,90 50,33 İnce artık 5,4 55,10 14,00 Toplam 9,8 100,00 30,31 Toplam Konsantre = 500 * 0,4490 = 224,5 ton Verim = (224,5* 0,5033 *100)/ (500 * 0,3031) = % 74,56

155

156

157

158

159

160

161 Çubuklu Değirmen içinden bir görünüm

162

K.T.Ü. MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ANABİLİM DALI CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVAR DERSİ DENEY FÖYLERİ

K.T.Ü. MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ANABİLİM DALI CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVAR DERSİ DENEY FÖYLERİ K.T.Ü. MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ CEVHER ve KÖMÜR HAZIRLAMA ANABİLİM DALI CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVAR DERSİ DENEY FÖYLERİ DENEY FÖYÜ KAPAĞI AŞAĞIDAKİ ŞEKİLDE OLMALIDIR. T.C. KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ LABORATUAR FÖYÜ

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ LABORATUAR FÖYÜ KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ LABORATUAR FÖYÜ CEVHER HAZIRLAMA DENEYİ Yrd.Doç.Dr. Fatih ERDEMİR TRABZON 2016 CEVHER HAZIRLAMA DENEYİ DENEYİN

Detaylı

CHZ 232 Zenginleştirme Öncesi Hazırlık İşlemleri. Uygulama Dersi Notları

CHZ 232 Zenginleştirme Öncesi Hazırlık İşlemleri. Uygulama Dersi Notları CHZ 232 Zenginleştirme Öncesi Hazırlık İşlemleri Uygulama Dersi Notları Soru 1) Ağırlıkça %20 si 62.5 mm üzerinde ve iş indeksi 15 kws/t olan iki tonluk bir numune bir konili kırıcıda 45 dakika içinde

Detaylı

Özgül Ağırlık Farkı veya Gravite ile Zenginleştirme

Özgül Ağırlık Farkı veya Gravite ile Zenginleştirme 1 Özgül Ağırlık Farkı veya Gravite ile Zenginleştirme 1. Özgül Ağırlık Farkı İle Zenginleştirmenin Genel Tanımı Mineral tanelerinin, aralarındaki özgül ağırlık farklılığının neden olduğu, akışkan ortamlardaki

Detaylı

HİDROLİK SINIFLANDIRMA

HİDROLİK SINIFLANDIRMA HİDROLİK SINIFLANDIRMA 1. Tanenin Akışkan İçerisindeki Hareket Bölgeleri Şekil 1. Akışkan ortamda çökelen küresel bir tane için, Reynolds sayısı (Re) ile Direnç Sabiti (C D ) arasındaki deneysel ilişki.

Detaylı

Teknoloji: Elde bulunan mevcut maddelerden yararlanarak istenilen ürünün elde edilmesi

Teknoloji: Elde bulunan mevcut maddelerden yararlanarak istenilen ürünün elde edilmesi Teknoloji: Elde bulunan mevcut maddelerden yararlanarak istenilen ürünün elde edilmesi Her türlü alet ve ekipman vs kısımlar Mekanik Kimyasal Maddenin iç yapısında bir değişiklik Organik inorganik Hammadde

Detaylı

KTU MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MADEN ĠġLETME LABORATUVARI ArĢ. Gör. ġener ALĠYAZICIOĞLU AGREGA DARBE DAYANIMI DENEYİ

KTU MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MADEN ĠġLETME LABORATUVARI ArĢ. Gör. ġener ALĠYAZICIOĞLU AGREGA DARBE DAYANIMI DENEYİ AGREGA DARBE DAYANIMI DENEYİ Tanım: Darbe dayanımı, standart boyutlardaki kayaçların belirli bir doğrultuda darbelere karģı gösterdiği dirençtir. Kayacın kullanım alanlarının belirlenmesinde darbe dayanımının

Detaylı

CEVHER ZENGİNLEŞTİRME YÖNTEMLERİ

CEVHER ZENGİNLEŞTİRME YÖNTEMLERİ YÖNTEMLERİ Istanbul Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Maden Müh. Böl., 34320, Avcılar, İstanbul sgozkan@istanbul.edu.tr Mineral: Belirli bir iç atomik yapısı olan doğal, homojen, katı; genellikle inorganik

Detaylı

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 00321 CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ELEK ANALİZİ DENEYİ

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 00321 CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ELEK ANALİZİ DENEYİ İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 00321 CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ELEK ANALİZİ DENEYİ ARAŞTIRMA-TARTIŞMA SORULARI a) Mineral mühendisliği bakımından tane ve tane boyutu ne demektir? Araştırınız.

Detaylı

TANE KÜÇÜLTME. Tane Küçültme Cihazları

TANE KÜÇÜLTME. Tane Küçültme Cihazları 1 TANE KÜÇÜLTME Tane küçültme terimi, katı tanelerin kesilerek, kırılarak veya parçalanarak daha küçük boyutlardaki taneciklere ayrılmasını kapsayan tüm yöntemlere verilen ortak bir addır. Proses endüstrilerinde

Detaylı

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 00321 CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ÖĞÜTME DENEY FÖYÜ

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 00321 CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ÖĞÜTME DENEY FÖYÜ İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 00321 CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ÖĞÜTME DENEY FÖYÜ DENEY HAZIRLIK SORULARI 1) Öğütme nedir? Öğütme işleminin gerçekleştirildiği endüstriyel uygulamalara

Detaylı

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 00321 CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ÖĞÜTME DENEY FÖYÜ

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 00321 CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ÖĞÜTME DENEY FÖYÜ 1. DENEY HAZIRLIK SORULARI İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 00321 CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ÖĞÜTME DENEY FÖYÜ a) Bir cevher hazırlama terimi olarak Öğütme nedir? Öğütme tane boyu ne demektir?

Detaylı

2.1. GİRİŞ BÖLÜM 2 - CEVHER HAZIRLAMA

2.1. GİRİŞ BÖLÜM 2 - CEVHER HAZIRLAMA 2.1. GİRİŞ BÖLÜM 2 - CEVHER HAZIRLAMA Tabiatta bilinen 2500 tür mineral bulunmasına rağmen bunlardan ancak 250 kadarı ticari değer taşıyan yataklarda bulunmaktadır. Bu minerallerin oluşturduğu cevherden

Detaylı

ĠNÖNÜ ÜNĠVERSĠTESĠ MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ÖĞÜTME DENEY FÖYÜ

ĠNÖNÜ ÜNĠVERSĠTESĠ MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ÖĞÜTME DENEY FÖYÜ DENEY HAZIRLIK SORULARI ĠNÖNÜ ÜNĠVERSĠTESĠ MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ 00321 CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ÖĞÜTME DENEY FÖYÜ 1) Genel anlamda öğütme nedir? Öğütme işleminin gerçekleştirildiği endüstriyel

Detaylı

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMM 302 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI-I ÖĞÜTME ELEME DENEYİ

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMM 302 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI-I ÖĞÜTME ELEME DENEYİ SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMM 302 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI-I ÖĞÜTME ELEME DENEYİ ISPARTA, 2014 ÖĞÜTME ELEME DENEYİ DENEYİN AMACI: Kolemanit mineralinin

Detaylı

322 Cevher Hazırlama Laboratuarı II Yoğunluk Farkına göre Zenginleştirme FALCON KONSANTRATÖR ile ZENGİNLEŞTİRME

322 Cevher Hazırlama Laboratuarı II Yoğunluk Farkına göre Zenginleştirme FALCON KONSANTRATÖR ile ZENGİNLEŞTİRME 1. Giriş 322 Cevher Hazırlama Laboratuarı II Yoğunluk Farkına göre Zenginleştirme FALCON KONSANTRATÖR ile ZENGİNLEŞTİRME Falcon cihazı temel olarak bir ayırma oluğu ile devamlı çalışan bir santrifüjün

Detaylı

Süzdürme durulama elekleri. İri şist. Ara ürün. Süzdürme. 2.Ağır oram siklonu. Süzdürme. durulama elekleri. Süzdürme durulama elekleri

Süzdürme durulama elekleri. İri şist. Ara ürün. Süzdürme. 2.Ağır oram siklonu. Süzdürme. durulama elekleri. Süzdürme durulama elekleri GİRİŞ Evsel ve endüstriyel yakıt olarak kullanılan kömürlerin kaliteleri, çevre koruma ve hava kirliliği nedeniyle günümüzde büyük önem arz etmektedir. Oluşum ve üretim koşullarına bağlı olarak kaçınılmaz

Detaylı

Deneye Gelmeden Önce;

Deneye Gelmeden Önce; Deneye Gelmeden Önce; Deney sonrası deney raporu yerine yapılacak kısa sınav için deney föyüne çalışılacak, Deney sırasında ve sınavda kullanılmak üzere hesap makinesi ve deney föyü getirilecek. Reynolds

Detaylı

AKREDİTE DOĞALTAŞ ANALİZ LABORATUVARI (DAL)

AKREDİTE DOĞALTAŞ ANALİZ LABORATUVARI (DAL) AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GELİR GETİRİCİ FAALİYET CETVELİ (Gelir Getirici Faaliyet Türü-I) Düzenlenme Tarihi: 01.06.2015 AKREDİTE DOĞALTAŞ ANALİZ LABORATUVARI

Detaylı

0321 Cevher Hazırlama Laboratuvarı I Kırma İşlemi ve Değerlendirilmesi

0321 Cevher Hazırlama Laboratuvarı I Kırma İşlemi ve Değerlendirilmesi 1 0321 Cevher Hazırlama Laboratuvarı I Kırma İşlemi ve Değerlendirilmesi Araştırma ve Tartışma Soruları a) Tek istinat kollu üstten mafsallı bir çeneli kırıcı ile çekiçli kırıcının basit şekillerini çizerek

Detaylı

ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ MADEN VE CEVHER HAZIRLAMA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ CEVHER VE KÖMÜR HAZIRLAMA LABORATUVARI CİHAZ KATALOĞU

ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ MADEN VE CEVHER HAZIRLAMA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ CEVHER VE KÖMÜR HAZIRLAMA LABORATUVARI CİHAZ KATALOĞU ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ MADEN VE CEVHER HAZIRLAMA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ CEVHER VE KÖMÜR HAZIRLAMA LABORATUVARI CİHAZ KATALOĞU 1 CİHAZLAR Çeneli Kırıcı (Büyük)... 3 Çeneli Kırıcı (Küçük)...

Detaylı

Akışkanların Dinamiği

Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiğinde Kullanılan Temel Prensipler Gaz ve sıvı akımıyla ilgili bütün problemlerin çözümü kütlenin korunumu, enerjinin korunumu ve momentumun korunumu prensibe dayanır.

Detaylı

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK VE KIRILMA Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK Tokluk bir malzemenin kırılmadan önce sönümlediği enerjinin bir ölçüsüdür. Bir malzemenin kırılmadan bir darbeye dayanması yeteneği söz konusu olduğunda önem

Detaylı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı 1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında

Detaylı

Plastik Şekil Verme

Plastik Şekil Verme Plastik Şekil Verme 31.10.2018 1 HADDELEME Malzemeleri, eksenleri etrafında dönen iki silindir arasından geçirerek yapılan plastik şekil verme işlemine haddeleme denir. Haddeleme, plastik şekillendirme

Detaylı

ATIKSU ARITIMINDA TESİS TASARIMI

ATIKSU ARITIMINDA TESİS TASARIMI ATIKSU ARITIMINDA TESİS TASARIMI Doç. Dr. Eyüp DEBİK 02.12.2013 Son çöktürme havuzları Biyolojik arıtmadan sonra arıtılmış atıksuyu biokütleden yerçekimi etkisi ile fiziksel olarak ayıran dairesel ya da

Detaylı

Hareket Kanunları Uygulamaları

Hareket Kanunları Uygulamaları Fiz 1011 Ders 6 Hareket Kanunları Uygulamaları Sürtünme Kuvveti Dirençli Ortamda Hareket Düzgün Dairesel Hareket http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/ Sürtünme Kuvveti Çevre faktörlerinden dolayı (hava,

Detaylı

KTU MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI Arş. Gör. Şener ALİYAZICIOĞLU LOS ANGELES AŞINMA DENEYİ

KTU MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI Arş. Gör. Şener ALİYAZICIOĞLU LOS ANGELES AŞINMA DENEYİ LOS ANGELES AŞINMA DENEYİ Tanım: Darbe dayanımı, standart boyutlardaki kayaçların belirli bir doğrultuda darbelere karşı gösterdiği dirençtir. Kayaç malzemesinin darbe ve aşınma gibi etkilere karşı dayanıklılığının

Detaylı

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ 1 Bu bölümden elde edilecek kazanımlar Güç Ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri Redüktörler Ve Vites Kutuları : Sınıflandırma Ve Kavramlar Silindirik

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun

BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun bir reaktif kullanarak oksitli bakır cevherindeki bakırı

Detaylı

İNM 305 ZEMİN MEKANİĞİ

İNM 305 ZEMİN MEKANİĞİ İNM 305 ZEMİN MEKANİĞİ 2015-2016 GÜZ YARIYILI Prof. Dr. Zeki GÜNDÜZ 1 DANE ÇAPI DAĞILIMI (GRANÜLOMETRİ) 2 İnşaat Mühendisliğinde Zeminlerin Dane Çapına Göre Sınıflandırılması Kohezyonlu Zeminler Granüler

Detaylı

MİS KONSANTRE MASALARI

MİS KONSANTRE MASALARI MİS KONSANTRE MASALARI Masa, giren cevheri pasa, ara ürün ve cevher olarak 3 e ayırmaktadır. Şase üzerinde kullanılan malzeme Play-Wood dur. Play-Wood un üzerine muşamba kullanılmaktadır. Masa şanzıman

Detaylı

ELEK ANALİZİ meş (mesh) numarası

ELEK ANALİZİ meş (mesh) numarası ELEK ANALİZİ Eleme, tanelerin belirli büyüklükteki delik veya açıklıklardan geçebilme veya geçememe özelliğine dayanarak yapılan bir boyuta göre sınıflandırma işlemidir. Elek analizi ya da elek çözümlemesi

Detaylı

ISC. Sekonder Darbeli Kırıcılar. Yüksek performans, mükemmel kübik ürünler. s e r i s i

ISC. Sekonder Darbeli Kırıcılar. Yüksek performans, mükemmel kübik ürünler. s e r i s i ISC s e r i s i Sekonder Darbeli Kırıcılar Yüksek performans, mükemmel kübik ürünler ISC serisi sekonder darbeli kırıcılar, benzersiz ağır hizmet tipi 4 bıçaklı rotor dizaynı ve kırıcı gövde tasarımı ile

Detaylı

1975 yılında kurulan firmamız Hoffman ve Tunel fırınlarının mekanik aksamları pişirme ekipmanları imalatı ile toprak sanayide hizmete başlamıştır.

1975 yılında kurulan firmamız Hoffman ve Tunel fırınlarının mekanik aksamları pişirme ekipmanları imalatı ile toprak sanayide hizmete başlamıştır. Hakkımızda 1975 yılında kurulan firmamız Hoffman ve Tunel fırınlarının mekanik aksamları pişirme ekipmanları imalatı ile toprak sanayide hizmete başlamıştır. Daha sonraki yıllarda tünel kurutma ve tünel

Detaylı

a Şekil 1. Kare gözlü elek tipi

a Şekil 1. Kare gözlü elek tipi Deney No: 3 Deney Adı: Agregalarda Elek Analizi Deneyin yapıldığı yer: Yapı Malzemeleri Laboratuarı Deneyin Amacı: Agrega yığınındaki taneler çeşitli boyutlardadır. Granülometri, diğer bir deyişle elek

Detaylı

MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN VE TÜNEL KAZILARINDA MEKANİZASYON LABORATUVAR DENEY FÖYÜ

MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN VE TÜNEL KAZILARINDA MEKANİZASYON LABORATUVAR DENEY FÖYÜ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN VE TÜNEL KAZILARINDA MEKANİZASYON LABORATUVAR DENEY FÖYÜ Deney 1. Sievers Minyatür Delme Deneyi Deney 2. Kırılganlık(S20) Deneyi Deney 3. Cerchar Aşındırıcılık İndeksi (CAI)

Detaylı

Akışkanların Dinamiği

Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiğinde Kullanılan Temel Prensipler Gaz ve sıvı akımıyla ilgili bütün problemlerin çözümü kütlenin korunumu, enerjinin korunumu ve momentumun korunumu prensibe dayanır.

Detaylı

Atlas Copco dan Madencilik Sektörüne Yönelik Dayanıklı ve Emniyetli Çözümler

Atlas Copco dan Madencilik Sektörüne Yönelik Dayanıklı ve Emniyetli Çözümler ISSN 1309-1670 Fiyat 8 TL 1 Eylül 2014 Yıl 5 Sayı 41 www.madencilik-turkiye.com Atlas Copco dan Madencilik Sektörüne Yönelik Dayanıklı ve Emniyetli Çözümler Maden Atıkları Yönetmeliği Taslağı Madencilerin

Detaylı

HALBACH & BRAUN. Madencilik ve hammadde sektörlerine hizmet veren H&B tüm dünyada kendini kanıtlamıştır.

HALBACH & BRAUN. Madencilik ve hammadde sektörlerine hizmet veren H&B tüm dünyada kendini kanıtlamıştır. HALBACH & BRAUN Bir aile şirketi olan H&B 1997 den bu yana Almanya Sprockhövel de faaliyet göstermektedir. Halbach Braun ürünleri yaratıcı ve sürekli yenilenen teknolojileri ile yer altı madenciliğinde

Detaylı

CEVHER HAZIRLAMA LABORATUARI

CEVHER HAZIRLAMA LABORATUARI CEVHER HAZIRLAMA LABORATUARI 1 Çeneli Kırıcı Primer (kaba) kırma işlemlerinde Biri sabit diğeri hareketli 2 çeneli Açma/kapama düğmesi Ekzanstrik çene hareketi 10*10 mm giriş açıklığına sahip Sabit hızlı

Detaylı

İçindekiler. Besleyiciler. Kırıcılar. Elekler. Yıkayıcılar. Ekim 2014, Ankara. Titreşimli Izgaralı Besleyici Titreşimli Tablalı Besleyici...

İçindekiler. Besleyiciler. Kırıcılar. Elekler. Yıkayıcılar. Ekim 2014, Ankara. Titreşimli Izgaralı Besleyici Titreşimli Tablalı Besleyici... İçindekiler Besleyiciler Titreşimli Izgaralı Besleyici...2-7 Titreşimli Tablalı Besleyici...8-13 Kırıcılar Primer Çeneli Kırıcılar...14-21 Primer Darbeli Kırıcılar...22-29 Sekonder Darbeli Kırıcılar...30-37

Detaylı

IPC. Primer Darbeli Kırıcılar. Yüksek küçültme oranı, daha iyi performans. s e r i s i

IPC. Primer Darbeli Kırıcılar. Yüksek küçültme oranı, daha iyi performans. s e r i s i IPC s e r i s i Primer Darbeli Kırıcılar Yüksek küçültme oranı, daha iyi performans IPC Serisi primer darbeli kırıcılar, çağın gereksinimlerini karşılamak üzere tasarlanmış yeni jenerasyon darbeli kırıcılardır.

Detaylı

0322 CEVHER HAZIRLAMA LAB. II DÜŞÜK ALAN ŞİDDETLİ KURU ve YAŞ MANYETİK AYIRMA

0322 CEVHER HAZIRLAMA LAB. II DÜŞÜK ALAN ŞİDDETLİ KURU ve YAŞ MANYETİK AYIRMA 0322 CEVHER HAZIRLAMA LAB. II DÜŞÜK ALAN ŞİDDETLİ KURU ve YAŞ MANYETİK AYIRMA 1. DENEYİN AMACI Düşük alan şiddetli manyetik ayırıcıda ferromanyetik bir mineralin diğerlerinden ayrılma işleminin gerçekleştirilmesidir.

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI. (2014-2015 Bahar Dönemi) BÖHME AŞINMA DENEYİ

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI. (2014-2015 Bahar Dönemi) BÖHME AŞINMA DENEYİ KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI (2014-2015 Bahar Dönemi) BÖHME AŞINMA DENEYİ Amaç ve Genel Bilgiler: Kayaç ve beton yüzeylerinin aşındırıcı maddelerle

Detaylı

3. KIRMA-ELEME DEVRELERİNİN TASARIMI

3. KIRMA-ELEME DEVRELERİNİN TASARIMI 21 3. KIRMA-ELEME DEVRELERİNİN TASARIMI Ufalama (boyut küçültme) devrelerinin yatırım tutarlarının ve işletme giderlerinin tüm cevher hazırlama ve zenginleştirme tesisinin maliyeti ve giderleri içindeki

Detaylı

MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI 22.05.2015 Numara: Adı Soyadı: SORULAR-CEVAPLAR

MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI 22.05.2015 Numara: Adı Soyadı: SORULAR-CEVAPLAR MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI 22.05.2015 Numara: Adı Soyadı: 1- (24 Puan) Şekildeki 5.08 cm çaplı 38.1 m uzunluğunda, 15.24 cm çaplı 22.86 m uzunluğunda ve 7.62 cm çaplı

Detaylı

KÖMÜR YÜZDÜRME-BATIRMA DENEYLERİ

KÖMÜR YÜZDÜRME-BATIRMA DENEYLERİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KÖMÜR HAZIRLAMA DERSİ KÖMÜR YÜZDÜRME-BATIRMA DENEYLERİ Doç. Dr. Kenan ÇİNKU Araş. Gör. Dr. İsmail DEMİR Kömür Temiz Kömür (Organik Malzeme) Nem İnorganik

Detaylı

MADENCĠLĠKTE KIRMA ELEME ÇÖZÜMLERĠ

MADENCĠLĠKTE KIRMA ELEME ÇÖZÜMLERĠ MADENCĠLĠKTE KIRMA ELEME ÇÖZÜMLERĠ Tasarım ve ĠĢletme Konularında Yapılan YanlıĢ Uygulamalar 26.04.2012 Serkan HoĢgit TESĠS TASARIMI Akım Ģeması oluģturulurken iģlenecek cevherin, Kil ve nem miktarının

Detaylı

2. Hafta Metalurjide uygulanan ön ve ara işlemler: Cevher hazırlama ve zenginleştirme Metalurjik bir hammaddeden metale giden yol, hammaddenin

2. Hafta Metalurjide uygulanan ön ve ara işlemler: Cevher hazırlama ve zenginleştirme Metalurjik bir hammaddeden metale giden yol, hammaddenin 2. Hafta Metalurjide uygulanan ön ve ara işlemler: Cevher hazırlama ve zenginleştirme Metalurjik bir hammaddeden metale giden yol, hammaddenin fiziksel ve kimyasal özelliklerine uygun bir şekilde seçilmiş

Detaylı

HİDROLİK. Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU

HİDROLİK. Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU HİDROLİK Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Ders Hakkında Genel Bilgiler Görüşme Saatleri:---------- Tavsiye edilen kitaplar: 1-Hidrolik (Prof. Dr. B. Mutlu SÜMER, Prof. Dr. İstemi ÜNSAL. ) 2-Akışkanlar Mekaniği

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DENEY FÖYÜ DENEY ADI AKIŞKAN YATAKLI ISI TRANSFER DENEYİ DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ DENEY SORUMLUSU DENEY GRUBU: DENEY TARİHİ

Detaylı

V =, (V = hacim, m = kütle, d = özkütle) Bu bağıntı V = olarak da yazılabilir G: ağırlık (yerçekimi kuvveti) G = mg p = özgül ağırlık p = dg dir.

V =, (V = hacim, m = kütle, d = özkütle) Bu bağıntı V = olarak da yazılabilir G: ağırlık (yerçekimi kuvveti) G = mg p = özgül ağırlık p = dg dir. Geometrik Cisimlerin Hacimleri Uzayda yer kaplayan (üç boyutlu) nesnelere cisim denir. Düzgün geometrik cisimlerin hacimleri bağıntılar yardımıyla bulunur. Eğer cisim düzgün değilse cismin hacmi cismin

Detaylı

MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERSĠ CEVHER HAZIRLAMA ĠLE ĠLGĠLĠ KONULAR

MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERSĠ CEVHER HAZIRLAMA ĠLE ĠLGĠLĠ KONULAR DERSĠ CEVHER HAZIRLAMA ĠLE ĠLGĠLĠ KONULAR GENEL BĠLGĠLER GiriĢ (Mineral, Cevher, Konsantre, Artı ve Tenör avramları) Cevher Hazırlama ve ZenginleĢtirme nin Diğer Bilim Dalları Ġçerisindei Yeri Cevher Hazırlama

Detaylı

İlk çamur arıtım ünitesidir ve diğer ünitelerin hacminin azalmasını sağlar. Bazı uygulamalarda çürütme işleminden sonra da yoğunlaştırıcı

İlk çamur arıtım ünitesidir ve diğer ünitelerin hacminin azalmasını sağlar. Bazı uygulamalarda çürütme işleminden sonra da yoğunlaştırıcı İlk çamur arıtım ünitesidir ve diğer ünitelerin hacminin azalmasını sağlar. Bazı uygulamalarda çürütme işleminden sonra da yoğunlaştırıcı kullanılabilir. Çürütme öncesi ön yoğunlaştırıcı, çürütme sonrası

Detaylı

III VE IV.GRUP MADENLER 2017 YILI OCAK BAŞI SATIŞ FİYATLARI A. IV-B GRUBU MADENLER

III VE IV.GRUP MADENLER 2017 YILI OCAK BAŞI SATIŞ FİYATLARI A. IV-B GRUBU MADENLER III VE IV.GRUP MADENLER 2017 YILI OCAK BAŞI SATIŞ FİYATLARI A. IV-B GRUBU MADENLER KÖMÜR VE ASFALTİT 1. Termik santral, sanayi, ısınma amaçlı olarak satışı yapılan Kömür / Asfaltit için ocak başı satış

Detaylı

İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü. 321 Cevher Hazırlama Laboratuvarı I ÖRNEK AZALTMA

İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü. 321 Cevher Hazırlama Laboratuvarı I ÖRNEK AZALTMA İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü 321 Cevher Hazırlama Laboratuvarı I ÖRNEK AZALTMA 1. GİRİŞ Belirli bir cevherin niteliklerinin saptanmasında kullanılmak üzere temsili

Detaylı

LABORATUVARDA YAPILAN ANALİZLER

LABORATUVARDA YAPILAN ANALİZLER Laboratuvar Adı: Yapı Malzemesi ve Beton Laboratuvarı Bağlı Olduğu Kurum: Mühendislik Fakültesi- İnşaat Mühendisliği Bölümü Laboratuvar Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. M. Haluk Saraçoğlu E-Posta: mhsaracoglu@dpu.edu.tr

Detaylı

Ders Notları 3 Geçirimlilik Permeabilite

Ders Notları 3 Geçirimlilik Permeabilite Ders Notları 3 Geçirimlilik Permeabilite Zemindeki mühendislik problemleri, zeminin kendisinden değil, boşluklarında bulunan boşluk suyundan kaynaklanır. Su olmayan bir gezegende yaşıyor olsaydık, zemin

Detaylı

KOLEMANİT FLOTASYON KONSANTRELERİNİN BRİKETLEME YOLUYLE AGLOMERASYONU. M.Hayri ERTEN. Orta Doğu Teknik Üniversitesi

KOLEMANİT FLOTASYON KONSANTRELERİNİN BRİKETLEME YOLUYLE AGLOMERASYONU. M.Hayri ERTEN. Orta Doğu Teknik Üniversitesi KOLEMANİT FLOTASYON KONSANTRELERİNİN BRİKETLEME YOLUYLE AGLOMERASYONU M.Hayri ERTEN Orta Doğu Teknik Üniversitesi ÖZET. Flotasyondan elde edilen kolemanit konsantrelerinin kurutma veya kalsinasyon gibi

Detaylı

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI KİMYA TEKNOLOJİSİ KIRICI VE ÖĞÜTÜCÜLER 524KI0298

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI KİMYA TEKNOLOJİSİ KIRICI VE ÖĞÜTÜCÜLER 524KI0298 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI KİMYA TEKNOLOJİSİ KIRICI VE ÖĞÜTÜCÜLER 524KI0298 Ankara, 2012 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri

Detaylı

İmalat Yöntemleri. Prof. Dr. Akgün ALSARAN

İmalat Yöntemleri. Prof. Dr. Akgün ALSARAN İmalat Yöntemleri Prof. Dr. Akgün ALSARAN Sınıflandırma Kütlesel şekilverme 1. Dövme 2. Haddelme 3. Ekstrüzyon 4. Tel çekme Sac şekilverme 1. Eğme 2. Derin çekme 3. Germe 4. Kesme Dövme Dövme, darbe ve

Detaylı

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 01330 ADANA

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 01330 ADANA Sayı:B30.2.ÇKO.0.47.00.05/ 488 Tarih:19.06.2009 EMRE TAŞ ve MADENCİLİK A.Ş. TARAFINDAN GETİRİLEN 3114780 ERİŞİM NOLU VE 20068722 RUHSAT NOLU SAHADAN ALINAN BAZALT LEVHALARININ VE KÜP ÖRNEKLERİNİN MİNEROLOJİK,

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 9 Ağırlık Merkezi ve Geometrik Merkez Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C. Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 9. Ağırlık

Detaylı

TOZ METALURJĠSĠ Prof.Dr.Muzaffer ZEREN

TOZ METALURJĠSĠ Prof.Dr.Muzaffer ZEREN . TEKNĠK SEÇĠMLĠ DERS I TOZ METALURJĠSĠ Prof.Dr.Muzaffer ZEREN TOZLARIN YOĞUNLAġTIRILMASI VE ġekġllendġrġlmesġ KOU-TOZ METALURJĠSĠ LAB. HĠDROMODE 150 t. ÇĠFT EKSENLĠ SOĞUK PRES TOZLARIN YOĞUNLAġTIRILMASI

Detaylı

PARÇA MEKANİĞİ UYGULAMA 1 ŞEKİL FAKTÖRÜ TAYİNİ

PARÇA MEKANİĞİ UYGULAMA 1 ŞEKİL FAKTÖRÜ TAYİNİ PARÇA MEKANİĞİ UYGULAMA 1 ŞEKİL FAKTÖRÜ TAYİNİ TANIM VE AMAÇ: Bireyselliklerini koruyan birbirlerinden farklı özelliklere sahip çok sayıda parçadan (tane) oluşan sistemlere parçalı malzeme denilmektedir.

Detaylı

1-AGREGALARIN HAZIRLANMASI (TS EN 932-1, TS 707, ASTM C 33)

1-AGREGALARIN HAZIRLANMASI (TS EN 932-1, TS 707, ASTM C 33) 1-AGREGALARIN HAZIRLANMASI (TS EN 932-1, TS 707, ASTM C 33) Deneye tabi tutulacak malzeme de aranılacak en önemli özellik alındığı kaynağı tam olarak temsil etmesidir. Malzeme kaynağın özelliğini temsil

Detaylı

HALBACH & BRAUN. Madencilik ve hammadde sektörlerine hizmet veren H&B tüm dünyada kendini kanıtlamıştır.

HALBACH & BRAUN. Madencilik ve hammadde sektörlerine hizmet veren H&B tüm dünyada kendini kanıtlamıştır. HALBACH & BRAUN Bir aile şirketi olan H&B 1997 den bu yana Almanya Sprockhövel de faaliyet göstermektedir. Halbach Braun ürünleri yaratıcı ve sürekli yenilenen teknolojileri ile yer altı madenciliğinde

Detaylı

AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ

AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ 8 AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ 2 2.1 BİR NOKTADAKİ BASINÇ Sıvı içindeki bir noktaya bütün yönlerden benzer basınç uygulanır. Şekil 2.1 deki gibi bir sıvı parçacığını göz önüne alın. Anlaşıldığı

Detaylı

TURBO GENEL ÖZELLİKLERİ OPSİYONEL DONANIM STANDART DANANIM GENEL ÖZELLİKLERİ STANDART DONANIM OPSİYONEL DONANIM

TURBO GENEL ÖZELLİKLERİ OPSİYONEL DONANIM STANDART DANANIM GENEL ÖZELLİKLERİ STANDART DONANIM OPSİYONEL DONANIM TURBO 700-900 GENEL ÖZELLİKLERİ GENEL ÖZELLİKLERİ İdeal kübik malzeme üretimi Kolay değiştirilebilen kasnaklar sayesinde rotor devri değiştirilerek gradasyon ayar imkanı Kapalı tip rotor ve rotor çevresindeki

Detaylı

MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 0321 CEVHER HAZIRLAMA LAB. I SERBESTLEŞME TANE BOYU SAPTANMASI DENEYİ

MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 0321 CEVHER HAZIRLAMA LAB. I SERBESTLEŞME TANE BOYU SAPTANMASI DENEYİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 0321 CEVHER HAZIRLAMA LAB. I SERBESTLEŞME TANE BOYU SAPTANMASI DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Zenginleştirme işlem(ler)inin seçimine ışık tutacak biçimde bir cevherdeki değerli ve değersiz

Detaylı

PMS / MİNİ 250 ZEYTİN İŞLEME SİSTEMİ

PMS / MİNİ 250 ZEYTİN İŞLEME SİSTEMİ PMS / MİNİ 250 ZEYTİN İŞLEME SİSTEMİ POLAT MAKİNA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Astim Organize Sanayi Bölgesi (P.K. 105) AYDIN / TÜRKİYE TEL : +90 (256) 231 04 73 (pbx) FAX : +90 (256) 231 04 78 www.polatas.com.tr

Detaylı

şeklinde ifade edilir.

şeklinde ifade edilir. MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 21 CEVHER HAZIRLAMA LAB. I ANDREASEN PIPETTE YÖNTEMİ İLE TANE BOYU DAĞILIMININ BELİRLENMESİ 1. AMAÇ Geleneksel labaratuvar elekleriyle elenemeyecek kadar küçük tane boylu malzemelerin

Detaylı

Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi

Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi Akışkanlar dinamiğinde, sürtünmesiz akışkanlar için Bernoulli prensibi akımın hız arttıkça aynı anda

Detaylı

HİDROLİK TRANSPORT MAKİNALARI

HİDROLİK TRANSPORT MAKİNALARI BÖLÜM 11. HİDROLİK TRANSPORT MAKİNALARI 11.1. GİRİŞ Hidrolik transport, dökme malzemelerin borular veya tekneler (kanallar) boyunca bir su akımı içinde taşınmasıdır. Malzeme ve suyun oluşturduğu karışıma

Detaylı

SPİRAL IZGARALAR. Sismat Uluslararası, iki tip spiral ızgara imal etmektedir: Sepet spiral ızgaralar. Döner tamburlu spiral ızgaralar

SPİRAL IZGARALAR. Sismat Uluslararası, iki tip spiral ızgara imal etmektedir: Sepet spiral ızgaralar. Döner tamburlu spiral ızgaralar SPİRAL IZGARALAR SPİRAL IZGARALAR SPİRAL IZGARALAR Spiral ızgara, genellikle dar kanallarda kullanılan ince ızgara modelidir. Bu ızgaralar bilhassa mayalı içki endüstrisi, tekstil endüstrisi, mezbahalar,

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUARI

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUARI ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI SERİ-PARALEL BAĞLI POMPA DENEYİ DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ DENEYİ YAPTIRAN

Detaylı

Sistem Donanım Metal : Başlıca Faliyet / Üretim Konuları. Çelik Izgara

Sistem Donanım Metal : Başlıca Faliyet / Üretim Konuları. Çelik Izgara Sistem Donanım Metal : Başlıca Faliyet / Üretim Konuları Çelik Izgara Sistem Donanım Ltd. Şti.,ızgara döşeme, geçit ızgara, kanal ızgara, hendek ızgara, platform ızgara ve çelik yapılar, inşaat metal kalas,

Detaylı

METAL ÜRETİM TEKNİKLERİ

METAL ÜRETİM TEKNİKLERİ ÜRETİM YÖNTEMLERİ VE İMALAT TEKNOLOJİLERİ Doç. Dr. Fehmi Nair Erciyes Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Afşın Alper Cerit Erciyes Üniversitesi Endüstriyel Tasarım Mühendisliği Bölümü

Detaylı

BİYOLOLOJİK MALZEMENİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ PROF. DR. AHMET ÇOLAK

BİYOLOLOJİK MALZEMENİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ PROF. DR. AHMET ÇOLAK BİYOLOLOJİK MALZEMENİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ PROF. DR. AHMET ÇOLAK SÜRTÜNME Sürtünme katsayısının bilinmesi mühendislikte makina tasarımı ile ilgili çalışmalarda büyük önem taşımaktadır. Herhangi bir otun

Detaylı

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ SANTRĠFÜJ POMPA DENEY FÖYÜ HAZIRLAYANLAR. Prof. Dr.

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ SANTRĠFÜJ POMPA DENEY FÖYÜ HAZIRLAYANLAR. Prof. Dr. T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ SANTRĠFÜJ POMPA DENEY FÖYÜ HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Aydın DURMUŞ EYLÜL 2011 SAMSUN SANTRĠFÜJ POMPA DENEYĠ 1. GĠRĠġ Pompa,

Detaylı

MAK-204. Üretim Yöntemleri. Frezeleme Đşlemleri. (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt.

MAK-204. Üretim Yöntemleri. Frezeleme Đşlemleri. (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. MAK-204 Üretim Yöntemleri Freze Tezgahı Frezeleme Đşlemleri (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Freze tezgahının Tanımı: Frezeleme işleminde

Detaylı

2. KLİNKER HAMMADDELERİ

2. KLİNKER HAMMADDELERİ İçerik İÇERİK 1.GİRİŞ... 1.1 Çimentonun Tarihi... 1.2 Çimento Fırınlarındaki Gelişmeler... 1.3 Türkiye de Çimento... 1.4 Çimento Üretimi... 1.5 Klinker Üretim Yöntemleri... 1.5.1 Yaş Yöntemle Klinker Üretimi...

Detaylı

Amacımız; Misyon; Vizyon;

Amacımız; Misyon; Vizyon; Grindballs Çelik Bilya San. ve Tic. A.Ş., Türkiye de ve dünyada vasıflı çelik çubuk üretimi ve satış & dağıtımı konusunda sektörün lider firmalarını bünyesinde bulunduran Faydasıçok Holding'e bağlı şirketler

Detaylı

GÜÇ VE HAREKET ĠLETĠM ELEMANLARI

GÜÇ VE HAREKET ĠLETĠM ELEMANLARI GÜÇ VE HAREKET ĠLETĠM ELEMANLARI P=sbt n m? n iģmak Ġġ MAKĠNASI Yapı olarak motor, güc ve hareket iletim elemanları ve iģ makinası kısmından oluģan bir makinanın esas amacı baģka bir enerjiyi mekanik enerjiye

Detaylı

AGREGALAR Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi

AGREGALAR Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi AGREGALAR Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi Agregalar, beton, harç ve benzeri yapımında çimento ve su ile birlikte kullanılan, kum, çakıl, kırma taş gibi taneli farklı mineral yapıya sahip inorganik

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI TEK EKSENLİ SIKIŞMA (BASMA) DAYANIMI DENEYİ (UNIAXIAL COMPRESSIVE STRENGTH TEST) 1. Amaç: Kaya malzemelerinin üzerlerine uygulanan belirli bir basınç altında kırılmadan önce ne kadar yüke dayandığını belirlemektir.

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DİŞLİ VERİMLİLİĞİNİ BELİRLEME DENEYİ FÖYÜ 2015-2016 Güz Dönemi 1.1. Deneyin Amacı DĠġLĠ VERĠMLĠLĠĞĠNĠ BELĠRLEME DENEYĠ Mevcut deney

Detaylı

MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ STAJ ESASLARI

MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ STAJ ESASLARI MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ STAJ ESASLARI Maden Mühendisliği Bölümünde; a) Stajlar, toplam en az 60 (altmıģ) iģ günü olup, her biri en az 30 (otuz) ar iģgünü olmak üzere Yeraltı ĠĢletme Stajı ve Açık ĠĢletme

Detaylı

Yusuf Bayar Makina Y. Müh ysfbyr@gmail.com

Yusuf Bayar Makina Y. Müh ysfbyr@gmail.com VİBRASYONLU DEĞİRMENLER Yusuf Bayar Makina Y. Müh ysfbyr@gmail.com 1-GENEL Bilyalı değirmenlerde kullanılan, bilya, çelik çubuk, alubit bilya,fıçı bilya ile öğüten, ama kendisi dönmeyen değirmenlerdir.

Detaylı

STADLER. Mühendisliğin zirvesinde. Balistik ayırıcılar

STADLER. Mühendisliğin zirvesinde. Balistik ayırıcılar Mühendisliğin zirvesinde Balistik ayırıcılar Becerileri: Bir malzeme akışının etkili şekilde çeşitli bölümlere ayrılması Yuvarlanan ve ağır maddeler; örn. kaplar, plastik şişeler, taşlar, ahşap, teneke

Detaylı

"ÖRNEKTİR" 16.07.2007 Tarihinden 20.07.2007 Tarihine kadar bir haftalık çalıģma

ÖRNEKTİR 16.07.2007 Tarihinden 20.07.2007 Tarihine kadar bir haftalık çalıģma 16.07.2007 Tarihinden 20.07.2007 Tarihine kadar bir haftalık çalıģma Pazartesi ġirket Tanıtımı ve Fabrika Oryantasyonu 1 5 9 Salı Fabrika Bilgileri / YerleĢim Planı 5 7 9 ÇarĢamba Fabrika Bilgileri / Organizasyon

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI DENEY ADI: AGREGA ELEK ANALİZİ VE GRANÜLOMETRİ EĞRİSİ

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI DENEY ADI: AGREGA ELEK ANALİZİ VE GRANÜLOMETRİ EĞRİSİ DENEY ADI: AGREGA ELEK ANALİZİ VE GRANÜLOMETRİ EĞRİSİ AMAÇ: İnşaat ve madencilik sektöründe beton, dolgu vb. içerisinde kullanılacak olan agreganın uygun gradasyona (üniform bir tane boyut dağılımına)

Detaylı

ÖĞRENME ALANI: Kuvvet ve Hareket 2.ÜNİTE: Kaldırma Kuvveti ve Basınç. Kaldırma Kuvveti

ÖĞRENME ALANI: Kuvvet ve Hareket 2.ÜNİTE: Kaldırma Kuvveti ve Basınç. Kaldırma Kuvveti ÖĞRENME ALANI: Kuvvet ve Hareket 2.ÜNİTE: Kaldırma Kuvveti ve Basınç Kaldırma Kuvveti - Dünya, üzerinde bulunan bütün cisimlere kendi merkezine doğru çekim kuvveti uygular. Bu kuvvete yer çekimi kuvveti

Detaylı

Tarih İŞYERİ AMİRİ Konunun adı MÜHÜR-İMZA

Tarih İŞYERİ AMİRİ Konunun adı MÜHÜR-İMZA PRESLER Sac levhaların kabartma, bükme, oluk açma, kesme vb şekillendirme işlemlerinde işlemin karakteristiğine göre çeşitli türden presler kullanılmaktadır. Bu işlemlerde diğer önemli nokta da belli bir

Detaylı

KROM ZENGİNLEŞTİRME TESİSLERİ ARTIKLARININ YÜKSEK ALAN ŞİDDETLİ YAŞ MAN YETİ KAYIRMA İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

KROM ZENGİNLEŞTİRME TESİSLERİ ARTIKLARININ YÜKSEK ALAN ŞİDDETLİ YAŞ MAN YETİ KAYIRMA İLE DEĞERLENDİRİLMESİ KROM ZENGİNLEŞTİRME TESİSLERİ ARTIKLARININ YÜKSEK ALAN ŞİDDETLİ YAŞ MAN YETİ KAYIRMA İLE DEĞERLENDİRİLMESİ Güven ÖNAL* Vecihi GÜRKAN** Neş'et ACARKAN*** ÖZET Bu bildiride, krom zenginleştirme tesislerinin

Detaylı

ÖN ÇÖKTÜRME HAVUZU DİZAYN KRİTERLERİ

ÖN ÇÖKTÜRME HAVUZU DİZAYN KRİTERLERİ ÖN ÇÖKTÜRME HAVUZU DİZAYN KRİTERLERİ Ön çöktürme havuzlarında normal şartlarda BOİ 5 in % 30 40 ı, askıda katıların ise % 50 70 i giderilmektedir. Ön çöktürme havuzunun dizaynındaki amaç, stabil (havuzda

Detaylı

METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ

METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ ALIN KAYNAKLI LEVHASAL BAĞLANTILARIN ÇEKME TESTLERİ A- DENEYİN ÖNEMİ ve AMACI Malzemelerin mekanik davranışlarını incelemek ve yapılarıyla özellikleri arasındaki

Detaylı

Maden Mühendisliği Bölümü. Maden Mühendisliği Bölümü Cevher Hazırlama ve Zenginleşttime Laborattuvarları Kırma Öğüttme ve Sınıflandırma

Maden Mühendisliği Bölümü. Maden Mühendisliği Bölümü Cevher Hazırlama ve Zenginleşttime Laborattuvarları Kırma Öğüttme ve Sınıflandırma Kırma Öğüttme ve Sınıflandırma Kırma Öğüttme ve Sınıflandırma Boyut küçültme (öğütme) Silindir şeklindeki tüplerin çapı 20 cm, yüksekliği 20 cm'dir. İstenilen bilya şarjı ve numune yoğunluğuna bağlı olarak

Detaylı

Kırıcı Ekipmanlar, Yeni Tasarımlar ve Kırıcı Seçimine İlişkin Bazı Kriterler Crushing Equipments, New Designs and Some Criteria in Equipment Selection

Kırıcı Ekipmanlar, Yeni Tasarımlar ve Kırıcı Seçimine İlişkin Bazı Kriterler Crushing Equipments, New Designs and Some Criteria in Equipment Selection Kırıcı Ekipmanlar, Yeni Tasarımlar ve Kırıcı Seçimine İlişkin Bazı Kriterler Crushing Equipments, New Designs and Some Criteria in Equipment Selection Ö. Y. Toraman 1, M. Uçurum 2, S. Çayırlı 1 1 Niğde

Detaylı