De erli stanbul da Sa l k okurlar

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "De erli stanbul da Sa l k okurlar"

Transkript

1

2

3 PROF. DR. AL HSAN DOKUCU De erli stanbul da Sa l k okurlar Sa l k hizmetleri ve buna ba l endüstri, dünyan n her yerinde oldu u gibi Türkiye de de h zla gelifliyor. Günümüz dünyas nda bu geliflim inovasyon ad alt nda tan mlan yor. novasyon tüm dünyada yeni ve faydal fikirlerin yarat lmas ve uygulamaya geçirilmesi aç s ndan son derece önemli bir kavram. Bu tan m, sa l k hizmetlerinde kaliteyi iyilefltirici ve hasta güvenli ini sa lay c yöntem ve yeniliklerin oluflturulmas aç s ndan büyük önem arzediyor. novasyon kapsam nda yürütülen her tür çal flma ve bulufl ülke insan m z n sa l na önemli ölçüde katk sa l yor. Bu geliflim ve de iflim sürecinden sa l k profesyonellerimizin de oldukça faydaland n görmek, tüm sa l k camias gibi bizleri de son derece mutlu ediyor. Yak n tarihte hemflirelik hizmetlerini gelifltirmek amac yla düzenlenen bir yar flman n ödül töreninde bulunma f rsat buldum. Hemflirelik hizmetlerinde inovasyon bafll kl yar flmada 8 projenin ödül almas, bizler için ayr bir gurur vesilesi oldu. Hemflirelik hizmetlerinde yenilik ve klinik hizmetlerinde pratikli i amaçlayan projelerin hepsi birbirinden baflar l yd. Sektörümüzün vazgeçilmezleri hemflirelerimizin bu denli k ymetli çal flmalar yürütüyor olmas, takdire flayan bir durum. Bu aç dan yar flmaya kat lan tüm hemflirelerimizi can gönülden tebrik ediyor, böylesi yarat c fikirlerinin tüm t bbi branfllara yay lmas n temenni ediyorum y l tüm Türkiye de oldu u gibi stanbul da da sa l k alan nda de iflim y l olarak bafllad. Bu de iflim kapsam nda yak n zamanda aram za yeni kat lan çal flma arkadafllar m z oldu. Bakanl m z teflkilat yap s n n de iflmesi ile birlikte kurulan Türkiye Halk Sa l Kurumu nun ilimizdeki temsilcisi atand. Koruyucu sa l k hizmetleri, laboratuvar hizmetleri, aile hekimli i gibi temel sa l k hizmetlerinden sorumlu olan kurumun stanbul Müdürü Marmara Üniversitesi Halk Sa l Anabilim Dal Ö retim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Tafldemir oldu. Tafldemir hocam za yeni görevinde kolayl klar ve baflar lar diliyorum. Bu say da dergimizde yine sa l k alan nda bir çok de iflik konu ve çal flmay sizlerle paylaflt k. Kapak sayfam zda beyin, böbrek ve kalp gibi hayati organlara zarar vererek felç ve ölüm riski do uran kronik bir hastal, hipertansiyonu iflledik. Toplumda yayg n görülen hastal klar aras nda yer alan hipertansiyonun tan, tedavi ve korunma yöntemlerine yönelik bilgileri sizlerle paylaflt k. Bununla birlikte mesle ine dair her tür fedakârl ve özveriyi sunan, gece gündüz demeden ne olursa olsun hepimizin derdine çare olmak için u raflan sa l k çal flanlar m za yönelik fliddet olaylar na yönelik çal flmalar m za daha da a rl k verdik. Hastalar niçin sa l k çal flan n hedef al yor? sorusunun cevab n bulmak için çeflitli haber çal flmalar yapt k. Ayr ca yay lma gösteren ve ölümcül olabilen hastal klar n bafl nda gelen kanserin tan ve tedavisine yönelik son t bbi yaklafl mlar sizlerle paylaflt k. Bu ay kanser haftas olmas sebebiyle kansere yönelik haber çal flmalar m za da önemli ölçüde a rl k verdik. Bu sebeple 2005 y l nda tiroit kanseri tedavisi gören oyuncu Arzum Onan la konuya iliflkin bir sohbet gerçeklefltirdik. Ayn zamanda bu ay stanbul da en zor organ nakli olarak bilinen akci er naklinde, 4 baflar l operasyon gerçeklefltirdik. Kartal Kofluyolu Yüksek htisas E itim ve Araflt rma Hastanesi ile Yedikule Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi'nde, son bir y l içinde 4 akci er nakli gerçeklefltirerek büyük bir baflar n n alt na imza att k. Bu nakillerde eme i geçen tüm arkadafllar m huzurunuzda tekrar tebrik etmek istiyorum. Ellerine ve yüreklerine sa l k. Bu ay her y l oldu u gibi sa l k çal flanlar m z n meslek günlerini de kutlad k. Kutlamalar m z sadece bunlarla s n rl kalmad. Kuruldu u günden bu yana geçmifli, misyonu ve kurumsal kimli i ile tarihe tan kl k eden stanbul un 4 köklü hastanesinin, kurulufl y ldönümlerini de iflik etkinlikle kutlama f rsat bulduk. stanbul un köklü sa l k ç narlar na hep beraber Nice y llara dedik. Her say da oldu u gibi bu say da da uzmanl k dallar n tan tan röportajlar m z sürdürdük. Bu kapsamda vücudumuzun en gizemli ve en kusursuz organ n, beyni keflfetmek için çal flan nöroloji uzmanlar m z n çal flmalar na mercek tuttuk. Bununla birlikte de iflik hastal klar hakk nda haber çal flmalar yapmay da sürdürdük. Bu kapsamda menopozdan sonra kad nlarda ciddi sa l k sorunlar na yol açan osteoporoz, tedavi edilmedi i takdirde böbrek yetmezli ine sebep olan Akdeniz atefli de konular m z aras nda yer ald. Bu itibarla dergimizde yer alan haberler vesilesiyle merak etti iniz bir çok konuya cevap bulaca n z ümit ediyoruz. Söz konusu çal flmalar m z n sa l kl bir hayat sürmenize katk sa lamas temennisiyle sa l k, mutluluk ve huzur dolu günler dilerim

4 4 Tuzu azalt n hipertansiyondan korunun 28 Tedavi edilmeyen Akdeniz atefli böbrek yetmezli ine sebep oluyor Arzum Onan: Kanserde aile deste i çok önermli 8 22 Hasta hakk ndan ne anl yoruz? 12 Bol su tüketin obeziteden korunun 16 Beynimize göz kulak olan uzmanlar: Nörologlar

5 46 Osteoporozdan korunman n 3 alt n kural : Kalsiyum, egzersiz, D vitamini SAH B stanbul Sa l k Müdürlü ü ad na stanbul Sa l k Müdürü Prof. Dr. Ali hsan Dokucu SORUMLU YAZI filer MÜDÜRÜ Selcan Yücel Kanserle mücadele hasta olmadan bafllamal 36 YAZI filer Hacer Çokluk YAYIN KURULU Uzm. Dr. Fetin Rüfltü Y ld z Uzm. Dr. Mehmet Erbakan Uzm. Dr. Abdulkadir Tabo Doç. Dr. Serap Gencer Hediye Ünver B L MSEL DANIfiMA KURULU Prof. Dr. Fahri Oval Prof. Dr. Hamit Okur Prof. Dr. Murat Elevli Prof. Dr. Recep Özturk Prof. Dr. Selami Albayrak Prof. Dr. Yüksel Altuntafl Doç. Dr. Adem Akçakaya Doç. Dr. Mustafa Bilici Doç. Dr. Özgür Yi it Op. Dr. Sadiye Eren 56 Varis kozmetik bir sorun de il t bbi bir hastal kt r TASARIM VE YAYINA HAZIRLIK Onüç Reklam Prodüksiyon San. Ve Tic. Ltd. Şti. Nisbetiye Mahallesi Hakk flehithan Sokak No13 B blok, D Ulus, stanbul Telefon Faks ED TÖR Serpil Ergün FOTO RAF Umut Erflah REKLAM VE SATIfi PAZARLAMA Tolga Dumrul tolga.dumrul@13reklam.com Tel: Düzenli temizlenen cilt sa l k ve gençlik vadeder 66 Renkler insan psikolojisine yön veriyor BASKI MATAfi MATBAACILIK AMBALAJ SAN. VE T C. A.fi. Yüzüncüy l mah. Matbaac lar Ambalajc lar Sitesi 2. Cadde No: Ba c lar - stanbul Telefon: (pbx) Faks: info@matas.gov.tr YAZIfiMA ADRES Bas n Bürosu stanbul Sa l k Müdürlü ü Peykhane Caddesi No10 Çemberlitafl stanbul Telefon Faks Yaz lar n sorumlulu u yazarlar na aittir. Bu dergide yer alan yaz lardan kaynak gösterilerek al nt yap labilir. Bu dergi tamam yla reklam gelirleri ile 3 ayda bir yay nlanmakta ve ücretsiz da t lmaktad r. 3

6 DOÇ. DR. AL MET N ESEN KARTAL KOfiUYOLU YÜKSEK HT SAS E T M VE ARAfiTIRMA HASTANES / BAfiHEK M Tuzu azalt n hipertansiyondan korunun!

7 Beyin, böbrek ve kalp gibi hayati organlara zarar vererek felç ve ölüm riski do uran hipertansiyon, toplumda yayg n görülen hastal klar aras nda yer al yor. Hipertansiyonun önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastal k oldu unu ifade eden Doç. Dr. Ali Metin Esen, hipertansiyonu olanlar n yaln zca yar s n n hastal klar n n fark nda oldu unu, fark nda olanlar n ise ancak yar s n n ilaç kulland n söyledi. Hipertansiyonun tan ve tedavisinin toplumumuzda önem verilmesi gereken önemli sa l k problemlerinden biri oldu unu belirten Esen, Türkiye'de her 3-5 kifliden biri yüksek tansiyon hastas d r. Oysa yüksek tansiyon, tan ve tedavisi kolay bir hastal kt r. Yüksek tansiyonun yol açt birçok ölüm, erken tan ve tedavi ile önlenebilir. Önemli olan hastal n çok önemli oldu unu kabul etmek ve risk faktörlerinden uzak durmakt r. dedi. Hipertansiyonun hedef organlar n n kalp, böbrek, göz ve beyin oldu unu söyleyen Doç. Dr. Esen, Hipertansiyon damarlarda damar sertli i ile darl k ve t kan kl klar n geliflmesine, böbreklerde böbrek yetmezli ine kadar giden hasara, kalpte kas kal nlaflmalar na ve kalp yetmezli ine, gözlerde körlü e, beyinde ise kanama ve bunun sonucunda felce neden olabilmektedir. Bu nedenle toplumumuzda erkeklere oranla kad nlarda daha fazla görülen hipertansiyonun takip ve tedavisi konusunda hasta bilinci büyük önem tafl yor. bilgisini verdi. Hipertansiyonun geç fark edilmesi ve kontrol alt nda tutulmamas n n ciddi bir toplum sa l sorunu ortaya ç kard n kaydeden Esen, sa l kl her bireyin y lda en az bir kez, hipertansiyon hastalar n n ise günde bir kez kan bas nc kontrolü yapt rmas gerekti ini söyledi. fiiflmanl k, sigara, tuz, stres ve hareketsiz yaflamdan uzak durarak, tansiyonu önemli ölçüde kontrol alt na almak mümkün. diyen Doç. Dr. Esen, konu hakk nda flu bilgileri verdi: 5

8 Tansiyonun 140/90 mmhg ve üzerinde olmas hipertansiyon teflhisi için yeterli Halk aras nda sinsi katil olarak nitelendirilen hipertansiyon nedir? Vücudumuzda tansiyon neden yükselir? Hayat m z sürdürebilmemiz için doku ve organlar m zda kan dolafl m n n sa lanabilmesi gerekir. Kan dolafl m sayesinde atardamarlar, vücudumuz için gerekli olan oksijen ve besin maddelerini doku ve organlar m za getirirken; toplardamarlar, karbondioksit ve at k maddeleri doku ve organlar m zdan uzaklaflt r r. Kan dolafl m n n düzgün bir flekilde sa lanabilmesi için kan bas nc n n normal s n rlarda olmas gerekir. Kan bas nc ölçülürken iki kan bas nc de erine bak l r: Büyük tansiyon (sistolik kan bas nc ) ve küçük tansiyon (diyastolik kan bas nc ). Kalbin kas lmas s ras nda ölçülen kan bas nc büyük tansiyon, kalbin gevflemesi esnas nda ölçülen kan bas nc ise küçük tansiyondur. Büyük tansiyon ve/veya küçük tansiyonun normalden fazla olmas na hipertansiyon denir. Normal tansiyon de erleri, büyük tansiyon için 120 mmhg, küçük tansiyon için 80 mmhg dir. Büyük tansiyonun 140 mmhg ve üzerine ç kmas, küçük tansiyonun 90 mmhg ve üzerine ç kmas hipertansiyon olarak tan mlan r. Tansiyonun 180/120 mmhg ve üzerinde olmas ciddi hipertansiyondur ve bu durum oldukça risklidir. Stres, afl r beslenme ve afl r tuz tüketimi hipertansiyonu tetikleyebilir Hipertansiyonun nedeni yüzde hastada bilinmemektedir. Bu gruba primer (birincil) hipertansiyon veya esansiyel hipertansiyon denir. Yani bu grupta hipertansiyon, tan konulmufl belli bir hastal a ba l de ildir. Primer hipertansiyonun olas nedenleri aras nda; yafl n ilerlemesinden kaynaklanan damarlardaki esneklik kayb, mükemmeliyetçi kiflilik, heyecanl ruh hali, fliflmanl k, yaflam biçimi, ailede hipertansiyonlu kiflilerin bulunmas, stres, afl r beslenme, afl r tuz tüketimi say labilir. Yüzde 5-10 hastada ise hipertansiyon baflka bir hastal a ba l d r. Bu gruba sekonder (ikincil) hipertansiyon denir. Sekonder hipertansiyona yol açan hastal klar n en önemli k sm böbrek kaynakl d r. Hem böbre in kendisinde olan hastal klar, hem de böbrek atardamarlar nda olan daralma hipertansiyona neden olabilir. Hormonal (endokrin) hastal klar da önemli di er bir grubu oluflturur. Sekonder hipertansiyona neden olan hastal klar n büyük bir k sm n n tedavi edilebilir nitelikte olmas ve hastal klar n tedavisi ile hipertansiyonun büyük oranda önlenmesi nedeniyle, hipertansiyonu olan hastalar bu aç dan de erlendirilmelidir. Ço u zaman belirti vermiyor Hipertansiyonun belirtileri nelerdir? Teflhis nas l konur? Hipertansiyon ço u zaman belirti vermeden y llarca devam edebilir ve kalp, böbrek, göz, beyin gibi organlarda hasar yaratt ktan sonra tan konabilir. Bu nedenle risk grubundaki kiflilerin düzenli tansiyon takibi yapt rmalar önemlidir. Hipertansiyonun bafll ca belirtileri özellikle sabahlar olan bafl a r s, bafl dönmesi, kulak ç nlamas, çarp nt, s k idrara ç kma, halsizlik ve yorgunluk, bacaklarda flifllik, burun kanamas olarak say labilir. Tansiyonun çok yükselip hayati organlarda hasara yol açmas durumunda ise hasar gören organa göre baz flikâyetler görülebilir. Örne in, kan bas nc çok yükselip beyin kanamas na yol açarsa, dilde peltekleflme, vücudun tek taraf n n tutmamas, bilinç kayb gibi flikâyetler olabilir. Kan bas nc uzun süre yüksek seyrederse zamanla damar sistemine zarar vererek, damarlar n besledi i organlarda da problemler oluflmas na neden olabilir. Bu durumda kalbi besleyen damarlarda t kan kl k olursa hastada gö üs a r s, nefes darl flikâyetleri gözlenebilir, hasta kalp krizi geçirebilir. Dinlenmifl halde 3 ölçüm, teflhis konmas için yeterli Hasta dinlenmifl halde iken 3 veya daha fazla say da yap lan ölçümlerde büyük tansiyonun 140 mmhg veya küçük tansiyonun 90 mmhg nin üzerinde olmas veya her ikisinin bu de erlerin üzerinde olmas hipertansiyon teflhisi için yeterlidir. 1 kere yap lan ölçüm sa l kl olmayabilir ancak, ciddi hipertansiyon (tansiyonun 180/120 mmhg ve üzerinde olmas ) dedi imiz fliddetli hipertansiyon vakalar nda ilk ölçümde teflhis konulabilir. Hipertansiyon teflhis edildikten sonra bir tak m kan ve idrar tetkikleri istenir. Tetkikler bir hastal a ba l hipertansiyon durumunu iflaret ediyorsa o hastal a yönelik bir tedaviye bafllan r. E er tüm tetkikler normal s n rlarda ise birincil hipertansiyon teflhisi konur. Hastalar n bir k sm sadece hastane koflullar nda kan bas nc n n yükseldi ini söyler. Bu duruma beyaz önlük hipertansiyonu denir. Beyaz önlük hipertansiyonu, hekim veya hekim d fl sa l k personelinin bulundu u ortamda kan bas nc n n yükselmesi, buna karfl n ev koflullar nda yap lan kan bas nc ölçümlerinin normal olmas fleklinde tan mlanabilir. Hipertansiyonun organlar m z üzerindeki etkileri Hipertansiyonun bafll ca kalp, beyin, böbrek, göz ve atardamarlar üzerine olumsuz etkisi vard r. 1. Kalp üzerindeki olumsuz etkileri: Kalbi besleyen damarlarda daralma, kalbi besleyen damarlarda t kanmaya ba l kalp krizi, kalp at mlar nda düzensizlik, kalpte tekleme, kalp yetmezli i, kalp büyümesi 2. Beyne olan olumsuz etkileri: Beyin damarlar nda kanama, daralma, t kanma ve y rt lma. Bunlara ba l olarak bilinç kayb, bay lma, felç, konuflma bozuklu u. 3. Böbre e olan olumsuz etkileri: Kanda üre, kreatin gibi zararl maddeler birikmesi, böbrek yetmezli i, diyaliz gereksinimi. 4.Göze olan olumsuz etkileri: Gözü besleyen damarlarda daralma ve kanamalara ba l görmede azalma ve körlük. 5. Atardamarlar üzerindeki olumsuz etkisi: Baflta aort damar olmak üzere bütün damarlarda geniflleme. Damarlar n bu genifllemelere ba l olarak y rt lmas ; damarlarda daralma ve t kanmaya ba l olarak bu damarlar n besledi i doku ve organlar n ifllevlerinde bozulma. Hipertansiyon tedavi edilebilir bir hastal kt r, erken teflhis ve tedavi ile bu zararlar önlenebilir veya minimuma indirilebilir.

9 Hipertansiyona sebep olan hastal klar Yüzde olguda hipertansiyonun nedeni bilinmemektedir. Geriye kalan grupta (ikincil hipertansiyon) ise en s k neden böbrek hastal klar d r. Böbrek Hastal : Kan ve idrar tahlilleri, doktor gerekli görürse yap lacak olan böbrek ultrasonu ile böbrek hastal klar na tan konabilir. Böbrek atardamarlar ndaki daralmalar da hipertansiyona neden olabilir. Aort Koarktasyonu: Aort damar n n daralmas sonucu ortaya ç kar. Hipertansiyonun düzeltilebilir nedenlerindendir. Feokromasitoma: Böbrek üstü bezinin bir tümörüdür. Adrenalin, noradrenalin gibi tansiyon ve kalp h z yükselmesine neden olan maddelerin fazla salg lanmas na yol açar. Bu hastal kta hipertansiyon aral kl nöbetler fleklinde ortaya ç kar. Bu hastalarda çarp nt, hipertansiyon, ani bafllayan bafl a r s ve terleme s k görülür. Hiperaldesteronizm: Böbrek üstü bezinden kaynaklanan kitleden aldesteron ismi verilen hormonun afl r salg lanmas yla ortaya ç kan bir hastal kt r. Hipertansiyona neden olur. Hipertansiyon riskini art ran sebepler Yüksek miktarda tuz tüketimi fiiflmanl k, obezite nsülin direnci, fleker hastal Kolesterol ve kan ya lar n n yükselmesi Stres Afl r sigara ve alkol kullan m Ailede hipertansiyon olmas leri yafl Uyku apne sendromu Tuz hipertansiyon hastal n ciddi oranda körükleyen bir faktör Türk toplumunda tuz tüketimi ve kan bas nc çal flmas olan SALTURK çal flmas nda, normalde tuz tüketiminin günde 5-6 gram geçmemesi gerekirken, Türk toplumunun günde ortalama 18 gram tuz tüketti i belirlenmifltir. Tuz tüketimimizin yüksek olmas nedeniyle hipertansiyon ülkemizde önemli bir sa l k sorunu haline gelmifltir. Hipertansiyon tedavisinde yaflam tarz de iflikli i flart Hipertansiyon tedavisi hakk nda da bilgi verebilir misiniz? Tedavi ile yüzde yüz baflar sa lamak mümkün mü? Hipertansiyona neden olan hastal k tespit edilebiliyorsa bu hastal k iyilefltirilmeye çal fl lmal d r. Nedeni bilinmeyen primer hipertansiyon olgular nda tedavi, yaflam tarz de iflikli i ve hipertansiyon ilaçlar n içermektedir. Hipertansiyon tedavisinde yap lmas gereken en önemli fley, hastan n yaflam tarz de iflikli inin sa lanabilmesidir. Yaflam tarz n n de ifltirilmesi hipertansiyonu tek bafl na kontrol edebilece i gibi ilaç gereken durumlarda ilaç dozunun azalt lmas na da olanak sa lar. Günlük al nan tuz miktar n azaltmak, sigaray b rakmak, afl r alkol tüketiminden kaç nmak, diyet ve düzenli egzersiz yapmak, kilo vermek, sa l kl sebze-meyve a rl kl beslenmek ve yemeklerde kat ya yerine s v ya kullanmak tedavinin ilk aflamas n oluflturur. Tedaviye genellikle tek ilaçla bafllan r. Tek ilaçla kontrol alt na al namayan hipertansif olgularda 2 li, 3 lü ilaç kullan m na geçilebilir Hipertansiyondan korunmak için öneriler 1. Hastalar belli aral klarla kan bas nçlar n takip etmeli, risk tafl yan hastalar mümkünse kendi tansiyon aletlerini al p kendi kan bas nçlar n ölçmeyi ö renmelidir. 2. Dinlenmifl haldeyken ölçülen 3 kan bas nc de eri 140/90 mmhg ve üzerinde ç kan hastalar doktora baflvurmal d r. 3. Sa l kl ve dengeli beslenme oldukça önemlidir. Vücut a rl n dengede tutmak, kilo almamak için az karbonhidratl besinler tercih edilmelidir. Tuz ve sodyum al m k s tlanmal d r. Sodyum al m 1,5-2,5 gr aras nda (4-6 gr tuz) olmal d r. Kullan lan ya türüne dikkat edilmelidir, kat ya lar yerine doymam fl ya asidinden zengin bitkisel s v ya lar (zeytinya, ayçiçe i ya, m s rözü ya vb.) tercih edilmelidir Taze sebze ve meyve yenilmeli, kuru baklagillerin tüketimine özen gösterilmelidir. Alkol al m kan bas nc n n yükselmesine neden olur. Hipertansiyon hastas n n alkolü b rakmas tavsiye edilmelidir. 4. deal kilo korunmal d r. Fazla kilo hipertansiyon için önemli bir risk faktörüdür. E er fazla kilodaysan z uygun a rl a gelene kadar zay flamal s n z. Beden kitle indeksinin (vücut a rl /boy) 25 kg/m ve üzerinde olmas fazla kilolu oldu unuzun bir göstergesidir. Bu de er 30 kg/m ve üzerinde ise kifli obez kabul edilir. deal kilo, beden kitle indeksinin 18,5-24,9 kg/m aras nda olmas d r. 5. Düzenli fiziksel aktivite yap lmal d r. Haftada en az 3 gün 30 dakikal k yürüyüfl, kan bas nc n dengelemek için gereklidir. 6. Sigara kesinlikle içilmemelidir. 7. Mümkün oldu unca stresten uzak durulmal d r. 7

10 Arzum Onan: Kanserde aile deste i çok önemli

11 Y llar onu hiç eskitemedi. Yüzünü ayd nlatan s cak bir gülüfl, herkesi ve her fleyi sevebilen kocaman bir yürek ve sevimli içten bir bak fl. Hep zarif, hep naif, hep müflfik bir taraf oldu Arzum Onan n 2005 y l nda tiroit kanseri tedavisi gören Onan, yaflam boyunca her tür zorlu s nav atlatt gibi kanseri de atlatmay baflard. Bu dönemi Oldukça zor günlerdi. diye nitelendiren ünlü manken, eflinin ve ailesinin manevi deste ine minnettar oldu unu söylüyor. Kanser hastal nda psikolojik deste in önemine iflaret eden Onan Kansere karfl sadece bedenen de il ruhen de bir savafl veriliyor. Bu süreçte yüksek morale ve pozitif düflüncenin önemine inanc m sonsuz. Kanseri ancak inanarak, sevgiyle yenmek mümkün. dedi. Gayet mazbut ve bir o kadar huzurlu bir aile hayat olan ünlü manken ile hayata dair güzel bir söylefli gerçeklefltirdik. 7 y ld r heykel yap yorum Bize Arzum Onan'dan biraz bahseder misiniz? Arzum Onan özel yaflam nda nas l biridir? Aile hayat nda nas l vakit geçirir? Evde ve bir arada olmay, birlikte vakit geçirmeyi hem çok seviyoruz hem de önemsiyoruz. Do ald r ki Can n do umundan bu yana onun merkezinde oldu u her alandan ayr bir keyif al yoruz. fiu aralar oyunculuk yapmad m için (tercih etmedi imden) bereketli zamanlar yafl yorum. Yaklafl k 7 senedir heykelle u rafl yorum. Sene sonuna do ru sergi açmay planl yorum. Böylesi yo un tempolu bir yaflam içinde düzenli sa l k taramas ve check up yapt rmaya vakit bulabiliyor musunuz? Genelde sa l k aç s ndan ne tür taramalar yapt r rs n z? Zaman zaman çok yo un oldu umuz dönemler oluyor gerçekten! Ama hiç bir zaman sa l k kontrollerimizi aksatm yoruz. Her fleyin bafl n n sa l k oldu unu, geri kalan her tür yo unlu un asl nda bofl oldu unun bilincindeyiz flüphesiz. Bildi imiz kadar yla 2004 y l nda günümüzde yayg n olan sa l k problemlerinden birine, kansere yakaland n z. Kanser her insan n korktu u bir hastal kt r ama ço u insan kontrollerine dikkat etmez, bu hastal a kendisinin de yakalanabilece ini düflünmez. Siz bu konuda hep bilinçli bir sanatç profili çizdiniz. Bu nedenle de hastal n z oldukça erken bir evrede teflhis edildi? Tiroit kanseri ile nas l tan flt n z? Benden yaklafl k befl y l önce anneme tiroit kanseri teflhisi konmufltu. Dolay s yla tan d k bir süreçti benim için. Evet, üst bafll n kanser oldu unu ama di er türlerle k yaslay nca o kadar da önemli olmad n n bilincindeydim. Dolay s yla genetik faktörleri de düflünerek, tiroit kontrolünü ihmal etmedim. 9

12 Teflhisi önce eflim Mehmet ö rendi. Bu durumu metanetle karfl lad m. Mehmet hastal m s ras nda müthifl bir efl, sevgili ve destekçimdi. Hastal n z ö renmeden önce herhangi bir fiziksel belirti var m yd? Demin de bahsetti im gibi rutin kontrolde ç kt. Öncesinde hiçbir belirti hissetmemifltim. Halime hep flükrettim Hastal n z n tedavisine yönelik tüm süreci baflar yla atlatm fl ve sa l na tamamen kavuflmufl birisiniz. Bu anlamda oldukça mutlu ve pozitif gözüktü ünüzü de söylememiz gerek. Bu süreç hayat n zda neleri de ifltirdi? Öncesinde annemde ç km fl olmas hastal tan mam için önemliydi. Ayr ca konuya hâkim olmam (ki bu konuda doktorlar m aç s ndan çok flansl yd m) daha dayan kl olmam sa lad. Ama en önemlisi "Bu benim bafl ma neden geldi?" diye sorgulamay p, dirayetli olmak ve morali yüksek tutmak çok önemli. Birçok insan n ne hastal klar yaflay p, ne ac lar içinde olduklar n düflününce benim bafl ma gelen bu hastal n gerçekten önemsiz oldu unun fark ndayd m. Ama yine de sevdiklerimin deste i ve eflimin her daim yan mda olmas tabii ki daha pozitif olmam sa lad. Benim böyle fleylerde, ölüm haberi bile ald mda görünüflümden çok farkl metanetli bir taraf m vard r. O yüzden, her fleyin beteri oldu unu, onun için her daim halimize flükretmemiz gerekti ini düflünüyorum. Hiçbir zaman diyet yapmad m Gelelim tüm kad nlar n merak etti i soruya. Günümüzde hemen hemen tüm insanlar n flikâyet etti i ana konulardan biri beslenme al flkanl klar? Siz bu konuda da hep iyi bir örnek oldunuz. Y llard r form kaybetmeyen ünlülerimizden birisiniz. Günlük yaflam n zda nas l beslenirsiniz? Öncelikle genetik olarak flansl y m san r m. Özellikle çok yo un çal flt m z zamanlarda maalesef kötü besleniyorum. Ama yo un olmad m zamanlarda, özellikle flu aralar beslenmeme dikkat ediyorum. Hiç bir zaman diyet yapmad m. Çok yedi im zamanlar oluyor elbette ama kendime göre dengeledi imi düflünüyorum. Bir gün çok yediysem sonraki gün daha az yemeye çal fl yorum. En önemlisi ö ün atlamamaya dikkat ediyorum. Mant ya tok olsam bile hay r demem Peki, yemek yapmay sever misiniz? En sevdi iniz yemek hangisi? Küçüklü ümden beri yemek yapar m. Özellikle daha önce denemedi im, de iflik yemekler yapmay severim. Hamur ifllerinin tamam na bay l r m. yi yap lm fl bir mant ya tok olsam bile hay r demem! Sporla aran z nas l? Ne tür sporla ilgilisiniz? Beslenme gibi sporda yo un oldu um zamanlarda istedi im disiplinde olam yor maalesef! Çal flmad m zamanlarda ise en çok yürümekten keyif al yorum. Onun d fl nda pilates yap yorum. Ara s ra da yüzüyorum. Sa l k Bakanl n n son y llarda yürüttü ü Dumans z Hava Sahas, Aile Hekimli i ve Obezite kampanyalar na ünlülerimizden büyük destek geldi. Bu projeler halk n sa l kl yaflam benimsemesinde önemli katk lar sa lad. Bakanl m z n yürüttü ü bu çal flmalar nas l buluyorsunuz? Halk bilinçlendirmek için sevilen ünlülerle yap lan dirsek temas ilgi çekmek konusunda son derece önemli. Sa l kl yaflam ad na yap lan her tür çal flmay gönülden destekliyorum. Birçok yabanc dil konuflmak isterdim Geçmiflte çok isteyip de yapamad n z bir fley oldu mu? Geç olmad n biliyorum ama yine de birçok yabanc dili çok iyi konuflabiliyor olmay isterdim. E er oyuncu olmasayd n z, flu an ne yap yor olurdunuz? Kendimi çok fazla oyunculuk yap yor gibi görmüyorum asl nda. Ama yine mutlaka sanat n bir dal yla ilgileniyor olurdum. Son olarak sa l kl yaflam için siz neler önerirsiniz? Sa l m z ihmal etmemek, rutin kontrollerimizi aksatmamak, ortalama bir beslenme düzeni oluflturmak ve sporu (en az ndan yürüyüfl yapmay ) hayat m zdan eksik etmemek uygulanabilecek en do ru yaflam biçimidir

13

14 DOÇ. DR. DEDE fi T BA CILAR E T M VE ARAfiTIRMA HASTANES / Ç HASTALIKLARI KL N E T M ve DAR SORUMLUSU Bol su tüketin obeziteden korunun!

15 Su tüketiminin faydalar hakk nda bilgi veren Doç. Dr. Dede fiit, günde 8 bardaktan fazla su içen bireylerde, baflta obezite ve diyabet olmak üzere birçok kronik hastal n görülme riskinin önemli ölçüde azald n söyledi. Suyun organizmay birçok patolojik olaya karfl korucuyu bir rol üstlendi ini kaydeden Doç. Dr. fiit, dengeli bir vücut yap s na sahip olmak için günde en az 2-3 litre su içilmesini önerdi. Su içerdi i organik bileflikler ve elektrolitler nedeniyle insan bedeninin g das d r. diyen fiit, birçok hastal a karfl koruyucu olan suyun, cildin sa l kl olmas na da büyük katk s oldu unu belirtti. fiit, nsan organizmas yemeden yaln z su içerek yaklafl k 5 hafta yaflayabildi i halde, susuzlu a ancak 7 12 gün dayanabilir. Bu nedenle düzenli su tüketen bireylerde yorgunluk, kas iskelet isteminden kaynaklanan a r lar, kab zl k, dikkat güçlü ü ve haf za bozuklu u gibi belirtiler daha nadir görülür. bilgisini verdi. Meyve sular, gazl meflrubat, çay, kahve gibi içeceklerin asla suyun yerini tutmayaca n ifade eden fiit, Bu içeceklerin su gibi böbreklerden idrar yap c etkileri yoktur ve asla suyun yapt etkiyi oluflturamazlar. dedi. Doç. Dr. fiit, konu hakk nda flu bilgileri verdi: nsan bedeninin en önemli g das sudur Su içerdi i organik bileflikler ve elektrolitler nedeniyle insan bedeninin g das d r. Vücudumuzdaki yaflamsal öneme sahip hemen tüm metabolik olaylar n temel katalizörüdür. Su, kan ve tüm vücut salg lar nda bulunur. Bu özelli i nedeniyle su; Kan n ak flkanl n sa layarak dolafl m n sa lanmas ; Solunum ifllevinde oksijen karbondioksit de ifliminde transport ve katalizör olarak rol oynamas ; Kanda bulunan karbonhidrat, ya, protein ve hormonlar n perifer dokulara nakledilmesi; Besinlerle al nan protein, karbonhidrat, lipid, vitamin ve nükleik asit gibi moleküllerin sindirimde, emilimde ve vücutta kullan lmas ; Metabolizma sonucu oluflan at k maddelerin idrar, d flk, ter ve solunum yoluyla vücuttan uzaklaflt r lmas ; Vücut s s n n kontrol alt nda tutulmas ; Hücrelerin, dokular n, organ ve sistemlerin düzenli çal flmas ; Y pranan dokular n onar lmas ; Eklemlerin kayganl n n sa lanmas ve vücutta elektrolitlerin tafl nmas gibi birçok önemli görev üstlenir. Ayr ca su, insan vücudunun d fl aynas olan cildin sa l kl olmas n sa lar, cilde gerginlik ve parlakl k kazand r r. Ba rsak hareketlerini düzenler, kab zl önler. Su organizmay birçok patolojik olaya karfl koruyucu olabildi i gibi dengeli bir vücut yap s na sahip olmam z da sa lar. Örne in, yeterli su içen bireylerde obezite daha az görülür. Su, kas-iskelet isteminden kaynaklanan a r lar önler, birçok hastal klara karfl koruyucudur ve ageing dedi imiz yafllanmay geciktirir, yani anti-ageing etkilidir. 13

16 Vücudumuzun dengesi için günlük asgari 8-12 bardak kadar suya gereksinimimiz var Bir yetiflkinin vücudundan idrar, sindirim, deriden terleme ve nefes alma yoluyla sürekli su kaybolmaktad r. Bu miktar 70 kg a rl ndaki bir eriflkin için yaklafl k 2,5 3 litre (10 su barda ) kadard r. Bu kayb n yerine konmas gerekir. Günlük al nan kaloriyle su aras nda bir dengeden söz edilebilirse; her bir kilokalori için 1 litre hesab ile su gereksiniminin günlük 2,5 3,0 kilokaloriye karfl l k 2,5 3 litre (8 12 su barda ) düzeyinde olabilece i tahmin edilebilir. nsan, fizyolojik gereksinimi olan suyun yaklafl k yüzde 50'sini içeceklerden, yüzde 35'ini yiyeceklerden ve yüzde 15'ini de oksidasyon yoluyla vücuttaki g dalar n yak lmas ndan sa lar. htiyac n bir k sm muhtelif yiyeceklerle al nsa bile bir yetiflkinin günde en az 1,5 litre su içmesi gerekmektedir. Bu nedenle susuzluk hissi oluflmadan vücudumuzun metabolik dengesi için günlük asgari 8 12 bardak kadar suya gereksinim vard r ve bu miktarda su içmeye özen gösterilmelidir. Yeterince su içip içmedi imizi nas l anlar z? Yeterince su içip içmedi imizi anlamak çok zor de ildir, asl nda. Bunu birkaç flekilde anlayabiliriz. En basiti idrar kontrolüdür. Böbrek fonksiyonlar normal olan bir kiflinin idrar koyu sar renkte, az miktarda ve al flk n olunan s kl kta de ilse bu kifli yeterli miktarda su içmiyor demektir. nsan sa l için yeterli su içmek ne kadar önemli ise afl r su içmek de su zehirlenmesi dedi imiz, bazen yaflam tehdit edebilen sonuçlara neden olabilir. Su zehirlenmesi afl r su içilmesine ra men yeterli miktarda mineral (sodyum) al namamas na ba l geliflir. H zl ve etkin tedavi gerektirir. Yine fazla su içmek böbreklerin ifl yükünü art rarak özellikle böbrek hastalar nda böbrekleri yorar ve böbrek hastal n n h zlanmas na yol açabilir. Sizce Türk insan yeterince su içiyor mu? De ilse neden? Toplum olarak Do u Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde oldu u gibi su yerine çay içiyoruz. Özellikle bat tipi yaflam ve beslenmenin ülkemizde yayg nlaflmas yla su yerine kola, meyve suyu, gazoz ve bira gibi alkollü içecekler içilebilmektedir. Ancak gerek çay ve kahve gibi flekerli s cak içecekler gerekse gazoz, kola, flekerli meyve sular ve alkollü içecekler kanda osmotik yükü de ifltirerek ve içerdikleri alkol ve kafein nedeniyle hem afl r su kayb na neden olurlar, hem de susuzlu u körelterek su içilmesine engel olurlar. Bu nedenle bu tarz içecekler suyun yerini tutmaz, e er tüketileceklerse miktar na dikkat edilmeli ve beraberinde yeterli su içilmelidir. Su içmenin kilo kontrolü sa lamada ne kadar rolü vard r? Gerçekten bol su içmek kilo vermeyi kolaylaflt r r m? Söyleflimizin bafl nda yeterli su içenlerde obezitenin daha az görüldü ünü söylemifltim. Obezite günümüzde toplumumuzun yaklafl k yüzde 35 ini etkileyen diyabet, hipertansiyon, kalp ve böbrek hastal klar na zemin haz rlayan önemli bir halk sa l sorunudur. Yap lan çal flmalarda yeterli su içerek obezitenin önlenebildi i, hatta obez olanlar n yeterli su içtiklerinde zay flayabildikleri görülmüfltür. Su gece açl n giderir. Yemekten önce içilen bir bardak su mideyi doldurur; tokluk hissi oluflturarak ifltah azalt r; hem g dalar n sindirimine katk da bulunur hem de daha az kalori al p kilo al m n n önüne geçilmifl olur. Yeterli su al nmay nca vücuttaki su miktar azal r, böbrekler yeterli düzeyde çal flamaz. Böbrekler yoluyla metabolize olmas gereken baz moleküllerin karaci er yoluyla metabolize olmalar n körükler. Karaci erde bu ifllevler s ras nda ya sentezi artar, vücutta depolanan ya miktar artmaya bafllar, bu da obezite ile sonuçlanabilir. Yeterli miktarda su içmek ise tersine bir ifllev görür ve bedenin depolanm fl ya lar n n metabolize olmalar na yard mc olur. Kilolu olanlar n vücuttaki ya kütlesinin fazlal nedeniyle daha fazla suya ihtiyaç duyduklar n da göz ard etmememiz gerekir. Bu nedenle kilo kontrolü için, yemekten önce mutlaka su tüketilmeli, günlük yeterli miktarda su içilmeli, gece su al nmad için sabah uyanıld nda ilk ifl iki bardak su içilmeli ve bunlar al flkanl k haline getirilmelidir. Su içmekle ya da yeteri kadar s v tüketmekle sadece kilo kontrolü sa lanmaz, ayn zamanda belki de daha önemli olmak üzere obezite ile iliflkili diyabet, hipertansiyon ve kalp damar hastal klar da önlenebilir. Yemeklerden 15 dakika önce ve sabah uykudan kalk nca su içmeli Kaç saat aral kla su içmeliyiz? Asl nda bunun net bir yan t yoktur. Günlük su ihtiyac birçok faktör taraf ndan etkilendi i için tüm insanlar için geçerli bir oran söylemek zordur. Ancak günlük al nmas gereken su miktar n tüm güne yaymal d r. Bireyin su içme al flkanl na göre de iflmekle birlikte yemeklerden 15 dakika önce ve sabah uykudan kalk nca su içmeli ve bu durum al flkanl k haline getirilmelidir. Yemek ö ünleri s ras nda veya aralar nda su al nabilir. Kural olmamakla birlikte uykuda geçen zaman dilimi d fl ndaki zaman diliminde 2 3 saat ara ile bir bardak su içilmesi önerilebilir

17

18 UZMAN DR. AR FE Ç MEN ATALAR STANBUL E T M VE ARAfiTIRMA HASTANES / NÖROLOJ KL N Beynimize göz kulak olan uzmanlar: NÖROLOGLAR Onlar vücudumuzun en gizemli ve en kusursuz organ n, beyni keflfetmek için çal fl yorlar. nsan beyninin gördüklerine, duyduklar na, dengede kalmas na, k saca gerçeklefltirdi i fonksiyonlar n tamam na dair her tür farkl l k nöroloji uzmanlar taraf ndan takip ediliyor. Afla yukar 100 milyar nörondan oluflan muazzam bir yap y inceleyen nöroloji uzmanlar, keflfe ç km fl seyyah gibiler. Beyin, omurilik ve sinir sistemimizde ortaya ç kan her tür aksakl n tan ve tedavisini üstlenen nörologlar, oldukça yo un bir mesai ile hizmet veriyor.

19 Basit bir bafl a r s ndan, çeflitli kas hastal klar na kadar çok genifl bir alanda hizmet veren nörologlar n çal flmalar hakk nda Nörolog Dr. Arife Çimen Atalar ile konufltuk. Nörologlu un bir çeflit matematik dehas gibi hareket etme yetisi kazand rd n söyleyen Atalar, Bizler bir nevi bulmaca veya problem çözer gibi insan beynini çözmeye çal fl yoruz. nsan beyni çok denklemli bir problem gibi. Her an ilginç bir durumla karfl laflabilece imiz çok bilinmezli bir oluflum. Böylesi bir sistemin nas l çal flt n anlamak oldukça büyük bir özveri ve çaba gerektiriyor. dedi. Nörolojinin psikoloji ve fizyolojinin ayr lmaz bir alt dal oldu unu kaydeden Atalar, Beynin yap, içerik ve ifllem mekanizmas nda ortaya ç kan her aksakl ktan öncelikli olarak biz sorumluyuz. dedi. Nörolog Dr. Atalar, nöroloji alan nda en s k karfl laflt klar problemin ise hasta talepleri oldu unu belirtti ve ekledi: Poliklini e baflvuran bir hasta hastal n n de erlendirilmesi konusunda hekimine güvenmelidir. Bize gelen her 3 hastadan biri MR çektirmek istiyorum talebiyle geliyor. Hâlbuki bu tetkik ilgili uzman hekimin gördü ü lüzum üzerine çekilebilecek bir tan yöntemidir. Bu konuda hastalar m z n daha bilinçli hareket etmesi gerekti i kanaatindeyim. diye konufltu. Uzman Dr. Atalar konu hakk nda flu bilgileri verdi: Beyin, sinir ve kas hastal klar ile ilgileniyoruz Öncelikle nörolog ne demek? Bize bu konuda k sa bir bilgi verebilir misiniz? Nöroloji, beyin, sinir ve kas hastal klar n n tan s ve t bbi tedavisi ile u raflan t p dal d r. Eskiden asabiye olarak isimlendirilirdi. Nörolog ise ad üstünde nöroloji bilim dal yla u raflan t p doktorlar na verilen isimdir. Nöroloji eskiden noröpsikiyatri olarak tek dald. Daha önce ise dahiliyenin içinde de erlendiriliyordu. Nöroloji sinir sistemi hastal klar olarak alg land için halen bir tak m rahats zl klarda ilk olarak dahiliye poliklini ine baflvuran bir hasta grubumuz var. Ama flu anda art k çok daha spesifik bir dal olarak hizmet veriyoruz. Nörologlar n görev, yetki ve sorumluluklar hangi alanlar kaps yor? Bizler nöroloji hekimleri olarak epilepsi, hareket bozukluklar, beyin damar hastal klar, bunamalar, uyku bozukluklar gibi çok genifl bir alan kapsayan bir görev alan na sahibiz. Hastalar m z bize bafl a r s, bafl dönmesi, inme, fluur de iflikli i ile seyreden hastal klarda (epilepsi=sara vs.) ve el ayak uyuflmalar, çeflitli kas güçsüzlükleri gibi yak nmalarla baflvuruyor. Ad m ad m ilerleyerek yap-bozun eksik parças n tamamlamaya çal fl yoruz Nöroloji uzmanl bizce t p dallar n n en gizemli ve en zor alanlar ndan biri? Zira insanlar n en gizemli ve keflfi en zor organlar na, beyne yönelik araflt rmalar ve tedaviler uyguluyorsunuz? Böyle bir dal tercih etmenizdeki sebepler neler? Geliflmeye aç k bir dal olmas en önemli tercih sebebim oldu. Sinir sistemi sürekli yeni çal flmalara ve araflt rmalara konu olan bir branfl. Alan m zda her yeni gün yeni tedavi olanaklar ortaya ç k yor. Bu bizim gibi genç hekimler için çok cazip bir durum. Nöroloji uzman olmak bir çeflit matematikçi olmak gibi. Bence güzel taraf da bu asl nda. Zira ortada bir kördü üm, bir keflif var. Bize bir tak m belirtilerle gelen hastan n durumunun neyle iliflkili olabilece ini düflünmeye bafll yoruz. Bu iliflkiyi kurabilmek için bir dizi tetkikten faydalan yor, sonuca ulaflmak için çabal yoruz. Bir nevi matematik denklemi kuruyoruz. Bence bu oldukça zor ama bir o kadar da ilginç bir durum Zira beynin birçok bölgesi var. Her bölgenin ifllevi ve bizde yaratt etki bambaflka. Bu nedenden dolay bizim dal m zda hastay dinlemek çok önemli. Hasta göz kapa mda düflüklük oldu diye geliyorsa biz ona öncelikli olarak çift görme durumu olup olmad n soruyoruz. Yahut epilepsi nöbeti geçirmiflse nöbet öncesi herhangi ola and fl bir fley yaflay p yaflamad n araflt r yoruz. Ad m ad m ilerleyerek yap-bozun eksik parças n tamamlamaya çal fl yoruz. Hasta durumu hakk nda bilgi vermeden bizim t bbi bir yaklafl m ortaya koymam z mümkün olmuyor. Tabii beyni ve sinir sistemini görüntüleyen tetkiklerin de yard m yla teflhis koyuyoruz. Silvan da Kürtçe ve Türkçe 2 ayr dilde bilgi notu haz rlad m Mesle inize dair en etkilendi iniz hat ran z bizimle paylafl r m s n z? Asistanl k döneminde acil serviste nöroloji konsültan hekimi olarak görev yapt m s rada bafl ma gelen bir olay anlatmak isterim. Acile baflvuran 40 l yafllarda ayaklarda güçsüzlü ü olan ve Guillan Barre sendromu tan s koyup h zla yo un bak ma gönderdi imiz bir kad n hastam z vard. Hastay ertesi gün tüm çabalara karfl n kurtaramad k ve kaybettik. Buna ra men hastan n bir yak n beni bulup hastas na tan koydu um için teflekkür etti. Bu durum beni epey duyguland rm flt. Bir di er hat ram ise Diyarbak r Silvan da mecburi hizmet yapt m döneme ait. Silvan da hastalar o güne kadar hiç nöroloji uzman görmemifllerdi. Dolay s yla da nörolojinin hangi tür hastal klara bakt n ve neyle ilgilendi ini bilmiyorlard. Bu nedenle ilk zamanlar odamda hasta bekleyerek geçirdim. lk birkaç gün sadece beni izlediler diyebilirim. Ben bir sabah Kürtçe ve Türkçe olmak üzere iki ayr dilde nöroloji hastal klar n anlatan bir yaz haz rlatarak muayene girifli yap lan bankolara ast rd m. Nörolojinin hangi tip hastal klara bakt n belirten bu yaz oldukça ifle yarad. nsanlar bu yaz y gördükçe gelmeye bafllad lar. Ben mecburi hizmetimi bitirip ayr ld m dönemde günde 90 poliklinik yapan bir poliklinik olmufltum. Benden sonraki nörolog arkadafl bu nedenle çok rahat etmifl. Hala beni soran hastalar varm fl. Bu beni hep mutlu eden bir hat rad r. Hastalarla pozitif iletiflimin önemini o dönem çok daha iyi anlam flt m. Sizce stanbul da nörolog say s yeterli mi? Yetersizse bu konuda çözüm önerilerinizi bizimle paylaflabilir misiniz? Yeterli oldu u kan s nda de ilim. Nöroloji çok genifl bir hasta toplulu una hitap eden bir branfl ve hasta say m z oldukça fazla. Bizler ne kadar yo un flartlarda ve özveriyle çal flsak da talebi yeterince karfl layabildi imizi düflünmüyorum. Daha kaliteli hizmet verebilmemiz aç s ndan özellikle devlet hastanelerine yeni nöroloji kadrolar aç labilece ini düflünüyorum. Hekimlerin tan ve tedavi konusunda sergiledi i inisiyatife sayg gösterilmeli Son olarak mesle inizi icra ederken en s k karfl laflt n z problemler neler? K saca bunlardan bahseder misiniz? En çok karfl laflt m z problem hasta ve hasta yak nlar n n hekime yeterli güveninin olmamas ve kulaktan dolma bilgilere inanarak kendisinin tetkik istemesi. Bu biz nörologlar n karfl laflt ciddi bir problem. Gelen hasta ve yak n taraf ndan ciddi bir psikolojik bask yla karfl karfl yay z. Ben bir MR isterim ve doktor bunu yapt rmak zorunda fikriyle gelen bir y n hastam z var. Hekimin hastal hakk nda inisiyatif sahibi oldu unu kabul etmek istemeyen bir tav r var. Bu konuda bence bir bilgi kirlili i bulunuyor. Zira insanlar internet ve televizyondan duydu u her hastal k haberinde hastane hastane gezer duruma getirildi. nsanlar yanl fl yönlendiriliyor. Her kanal bir sa l k program yap yor. Bu programlar insanlar gereksiz endifleye itiyor. Bu nedenle bizler s rf hastan n içi rahat etsin diye gereksiz gördü ümüz bir tetkiki bile yapmak zorunda kalabiliyoruz. nsanlar n en zor zamanlar nda yanlar nda olan biz hekimlerin böylesi bir bask ya maruz b rak lmas ciddi sorun teflkil ediyor 17

20 UZMAN DR. CANAN YUSUFO LU ERENKÖY RUH VE S N R HASTALIKLARI E T M VE ARAfiTIRMA HASTANES / ÇOCUK PS K YATR UZMANI Çocu unuzla oynay n! Hem zekas n, hem de hayal gücünü gelifltirin Erken çocukluk dönemindeki çocuklar n en önemli faaliyetlerinden biri olan oyun, çocu un e itiminde ve kiflili inin gelifliminde önemli yer tutuyor. Çocuk için çok ciddi bir u rafl olan oyun, ayn zamanda bir e lence, e itim ve geliflim kayna olarak görülüyor.

21 Uzmanlara göre oyun oynayan çocuk sosyalleflme ve biliflsel becerilerini gelifltirmenin yan nda, psikomotor becerilerini de üst seviyelere ç kar yor. Oyun oynarken çocu un, çevresiyle daimi bir iletiflim ve etkileflim halinde oldu unu söyleyen Çocuk Psikiyatri Uzman Dr. Canan Yusufo lu na göre oyun, çocuk için fiziksel, zihinsel, dil, psikomotor ve sosyal geliflim alanlar aç s ndan oldukça önemli bir g da rolü üstleniyor. Çocuklar n oyun sayesinde arkadafllar ile uyumlu ve karfl s ndakinin haklar na sayg l olmay, paylaflmay, yard mlaflmay, kazanmay ve kaybetmeyi ö rendi ini söyleyen Yusufo lu, Oyun, çocuklar n giriflimci olma, karar verme ve problem çözme yetene inin geliflmesine yard mc olan önemli bir unsurdur. Çocuklar m zla mümkün oldu unca kaliteli zaman geçirerek, onlarla oyunlar oynayarak, zekâlar n ve hayal güçlerini gelifltirmek mümkün. dedi. Oyun anne, baba ve çocuk aras ndaki güven ba n pekifltirir. Çocu unuza bilgi vermek ve özgüven afl lamak istiyorsan z, en do al yol olan oyuna baflvurun. diyen Yusufo lu, konu hakk nda flu bilgileri verdi: Yap-boz, dama ve satranç zihinsel geliflimi olumlu yönde etkiliyor Çocuklarda, düflünmenin geliflmesi farkl bir problemle karfl laflmalar sonucu gerçekleflir. Çocuklar oyunda sürekli farkl problemlerle karfl lafl r. Herhangi bir problemle karfl laflan çocuk, bu problemi çözmek için u raflacak, böylece farkl çözüm yollar üretecektir. Çocu a bilgiyi vermenin en do al yolu oyundur. Oyunda çocuk uygulamaya dönük oldu u için ö renme daha kal c olur. Oyun çocu un ö renimini kamç layan, zihinsel becerilerini ve yarat c l n uyand ran bir etkinliktir. Zihinsel aktiviteye dayal oyunlar; küçük yafllarda oynanan renk-flekil koordinasyonu gerektiren efllefltirmeler ile yap-boz, dama ve satranç oyunlar d r. Bu oyunlar bireyin zihinsel geliflimini olumlu yönde etkiler. Çocuk için gördü ünü tan yabilmek, haf zas nda tutabilmek ve bunlar adlar ile sayabilmek kolay de ildir. Ancak bu çal flmalar oyun içinde iflleyebilirsek çocukta ilgi ve istek oluflabilecektir. Çocuklar, 3 yafl ndan itibaren hayal gücüne dayal oyunlar oynamay severler. Çocuk bu tür oyunlarda kendini baflkas n n yerine koyarak, gizli duygu ve düflüncelerini aç a vurur. Oyun çocu un yaratma ortam d r. Çocuk ne kadar çok oyun oynarsa yarat c l artar. Unutulmamal d r ki, çocuklar en çok e lendikleri zaman ö renirler, oyun da bu e lencenin en büyük ve vazgeçilmez parças d r. Çocu umuzla oyun oynamak ona neler kazand r r? Oyun oynarken çocuk mutlu olur. Çocu un büyümesi ve geliflmesi için beslenme, sevgi, bak m ne kadar gerekliyse oyun da o kadar gereklidir. Oyun esnas nda sevinç duygusunun yan s ra disiplin, düzen, tak m arkadafl na ve gruba uyma, fedakârl k gibi al flkanl klar da kazan l r. Özellikle oyunu kendileri kurgulad klar nda kurallara uymay, eylemi bafllatmay ve yönlendirmeyi ö renirler. Çocuklar oyuna sevk eden en önemli duygulardan biri mücadele etmek ve baflarmakt r. Oyun çocu a ö renme zemini haz rlarken, bu etkinlikler sayesinde çocuk, objeleri tutma ve kullanma, bedenini kontrol etme, nesnelerin iflleyifl tarzlar n kavrama yetene i kazan r ve iletiflim becerilerini gelifltirir. 19

22 Oyun bu nedenlerden dolay bofl zaman u rafl s de il de yetiflkinlik yaflam na önemli bir haz rl kt r. Çocuk oyun arac l yla birikmifl enerjisini toplumsal aç dan kabul edilen bir flekilde boflaltma olana bulur. Böylece oyun, çocu un en güçlü ve en do al dürtülerinden sald rganl d flar ya olumlu yönde harcamas na yard mc olur. Oyun, çocu a kurallara uymay ö retir Oyun, her fleyden önce anne, baba ve çocuk aras ndaki güven ba n pekifltirir. Çocu un özgüveninin pekiflmesini sa lar. Oyun içinde anne-baba rolüne giren çocuk, ebeveynin tutumunu ve davran fl n çocuk bak fl aç s ndan gözlemleyebilir. Arkadafllar yla oynamak çocu a iflbirli i ve toplu yaflam için gerekli kurallar ö retir. Oyun yoluyla sosyalleflen, ben ve baflkas kavramlar n n bilincine varan çocuk, vermeyi ve almay oyun arac l yla ö renir. Çocuk okulda ve çevrede do ru ve yanl fl kabul edilen olaylar görür ve yaflar. Ancak bu kurallara uyma zorunlulu u oyunla birlikte kazan l r. Oyun, çocu a kurallara uymay ö retir. Çocu umuzla ne s kl kla oyun oynamal y z? Çocu un ilk 2-6 ay nda uyan k oldu u sürenin yüzde 9 unu oyunla geçirdi i, 7-8 ayl kken bu sürenin yüzde 50'ye ç kt, 11 ay-2 yafl aras nda yüzde 75 e yükseldi i ve okul ça na kadar bu sürenin devam etti i, ancak 7-8 yafllar nda oyuna ayr lan sürenin düfltü ü saptanm flt r. Bu durum çocu un çevrenin sunduklar na tepki verme al flkanl kazanmas d r. Oyun çocu un iflidir; oyunun çocu un bofl zaman n dolduran, onu oyalayan u rafl oldu u düflünülmemelidir. Çocuklar n zihinsel, bedensel, sosyal ve dil geliflimleri birbirlerinden farkl d r ve çocuk oyunda zaman ve mekân kendi s n rlar. Oyun oynamas na s kl kla s n r getirilen çocuklarda nedensiz sinirlenme, karfl gelme, huzursuzluk gibi durumlar gözlenebilir. Çocu un oyunu bitirmesi ya da oyuna mola vermesi gerekti inde bu durum ona önceden bildirilmeli, 5 dakika sonra oyuna ara vermelisin çünkü yemek vakti gibi her fleyde oldu u gibi oyun aralar nda da çocu a yapmas gereken eylemin nedeni aç klanmal d r. Erken çocukluk döneminde çocuklar sürekli hareket etmek isterler. Anne ve baban n, oyunun ve hareket ihtiyac n n çocuk için ne kadar önemli oldu unu bilmeleri gerekir. Oyun çocu un en do al meflguliyetidir. Sa l kl bir çocuk daima oynamak ister. Ebeveynler, çocuklar n yafllar na, ihtiyaçlar na, becerilerine, ilgilerine ve geliflim düzeylerine uygun bir oyun ortam haz rlamalar, oyunlar na sayg göstermeleri ve çocuklar birlikte etkin zaman geçirmeleri konular nda bilinçlendirilmelidir. Oyuncaklar n fiziksel ve zihinsel aç dan çok fonksiyonlu olmalar na dikkat edilmeli Ebeveynler çocuklar yla oyun oynarken nelere dikkat etmelidir? Yetiflkin gözüyle oyun, çocu un e lenmesine ve oyalanmas na yönelik bir u rafl ve çocu u bafl ndan savmak için bir meflguliyet olarak görülmektedir. Çocuklar n oyunu oyun de il, onlar n en ciddi u rafl d r ve yetiflkinlerin de çocu un bu ciddiyetini önemsemesi gerekir. Çocu a emir vermekten, çocu u s k s k yönlendirmekten, oyunu küçümsemekten ve çocu un oyuncaklar n ondan habersiz baflkalar na vermekten kaç n lmal d r. Ebeveynler oyuncak seçiminde, oyunca n, çocu un d fl çevreyi keflfetmesine ve yarat c faaliyetleri teflvik edici nitelikte olmas na, hayal gücünü uyarabilmesine, do rudan do ruya fiziksel ve zihinsel geliflimine yard mc olmas na dikkat etmelidir. Sürekli ayn materyalle oynayan çocuk için materyal çok fonksiyonel olsa bile ilk cazibesini kaybeder. Bu nedenle materyallerin belirli zamanlarda de ifltirilmesinde yarar vard r OYUN NEDEN ÖNEML D R Oyun kendili inden ortaya ç kar, mutluluk ve rahatl k oyuna efllik eder. Oyun duyu organlar nda, sinir ve kaslarda, zihinsel düzeyde oluflur ve bu üç düzey birlikte ifller. Oyunda deneyimler tekrarlan r, çevreyi taklit görülür, yeni fleyler denenir, keflfedilir. Oyun zaman ve mekân kendi s n rlar. Oyun çocu un iç dünyas n sosyal dünya ile birlefltirmesine yard m eder. Oyun düzenli geliflim aflamalar gösterir. Oyun çocu un korkular n n engellenmesine, sosyal çat flmas n n üstesinden gelmesine, sosyal olgunlaflmas na ve öz benli ini bulmas na yard mc olur.

23 Anadolu yakas n n en donan ml onkoloji merkezi törenle hizmete aç ld Dr. Lütfi K rdar Kartal E itim ve Araflt rma Hastanesi "Onkoloji Merkezi ve Palyatif Bak m Ünitesi" 22 May s 2012 tarihinde törenle hizmete aç ld. Aç l fl törenine stanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu ve stanbul Sa l k Müdürü Prof. Dr. Ali hsan Dokucu baflta olmak üzere çok say da baflhekim ve sa l k çal flan kat ld. Törende konuflan l Sa l k Müdürü Prof. Dr. Ali hsan Dokucu, Dr. Lütfi K rdar Kartal E itim ve Araflt rma Hastanesi'nin, stanbul'un önde gelen 14 hastanesinden birisi oldu unu söyledi. Dokucu: 340 bin metrakarelik kapal alan üretece iz Prof. Dr. Dokucu, önümüzdeki bir kaç y l içerisinde gerek il özel idarenin katk lar yla, gerekse bakanl n iradesi ve TOK 'nin marifetiyle bu 14 büyük hastanenin tamam n n yenilenece ini belirterek, Zannediyorum 5 y l içerisinde stanbul içinde her tür t bbi tan ve tedaviyi yapabilen 14 sa l k merkezimizin tamam yenilenmifl ve her aç dan güvenli bir ortama kavuflmufl olacak dedi ve ekledi: Önümüzdeki birkaç ay içerisinde ihalelerin tamamlanmas n planl yoruz. Bu yenilenmelerle birlikte yaklafl k 340 bin metrakarelik bir kapal alan üretece iz Dokucu, Dr. Lütfi K rdar Kartal E itim ve Araflt rma Hastanesi'nin bir önderlik vasf oldu unu belirterek, onkoloji tedavisi aç s ndan Anadolu yakas n n en büyük referans merkezlerinden biri konumunda oldu unu söyledi. Vali Mutlu: Art k sa l k hizmeti aramak için gözümüz d flar da de il stanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu ise, stanbul'un markalar içerisine, 'bir tarih, kültür, medeniyet, ticaret, sanayi, turizm flehridir; derken, mutlaka ve mutlaka 'sa l k flehridir' markas n da yerlefltirmeleri gerekti ini bildirdi. Vali Mutlu, sa l k aramak için, s hhat bulmak için art k Avrupa, ABD yollar na gidilmedi ini belirterek, "fiimdi flifay stanbul'un içerisinde ar yoruz. 'Acaba hangi hastanemizde teknoloji çok daha ileride? Kartal'a m, Çapa'ya m veya özel alandaki bir hastaneyi mi gidelim?' diye kendi flehrimizin hastane ve hekimlerine yöneliyoruz. Bu çok önemli. Art k sa l k hizmeti aramak için gözümüz d flar da de il. Bunu gelifltirmek için de çaba sarf ediyoruz" dedi. 90 milyon vakan n içerisinde 90 milyon doktor var Son günlerde sa l k çal flanlar na yönelik sald r lar n herkeste üzüntüye sebep verdi ini belirten Mutlu, "3-4 kiflinin hatalar, hiçbir zaman kabul edilemeyecek bu durufllar, sa l k teflkilat m z üzmesin. stanbul'da 2011 y l içerisinde hastanelerimizde toplam 90 milyon poliklinik hizmeti verildi. 90 milyon vakan n içerisinde 90 milyon doktor var. Hasta aras ndaki münasebetin içerisinde iki tane vakay al r da flayet toplumun doktorlara bak fl fleklinde lanse ederseniz bu do ru olmaz" diye konufltu. Hastane Baflhekimi Doç. Dr. Recep Demirhan da, hizmete aç lacak olan Onkoloji Merkezi içerisinde, Radyasyon Onkoloji Klini i, T bbi Onkoloji Klini i ve Palyatif Bak m Ünitesi'nin bulundu unu belirterek, bugün ayn zamanda 2009 y l nda inflaat bitirilen Yara ve Yan k Tedavi Merkezi'nin de aç laca n söyledi. Vali Mutlu ve beraberindekiler, daha sonra Onkoloji Merkezi ile Yara ve Yan k Tedavi Merkezi'ni hizmete açarak gezdiler 21

ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM

ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM D YABETLE YAfiAMAK Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Diyabet,

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. 62

Detaylı

BEZMİÂLEM. Horlama ve Uyku. Apne Sendromu VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı.

BEZMİÂLEM. Horlama ve Uyku. Apne Sendromu VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı. Horlama ve Uyku Apne Sendromu BEZMİÂLEM VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Uyku Polikliniği rtibat : 0212 453 17 00 GH-02 V;01/2010 Horlama ve Uyku Apne Sendromu

Detaylı

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H

Detaylı

Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi!

Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! www.kenthospital.com Kent Hastanesi, hepimizden önce çocuklarımızın hastanesi! Çünkü, çocuklarımız, hepimizin geleceği! Kuruluşumuzdan bu yana

Detaylı

BALIK YAĞI MI BALIK MI?

BALIK YAĞI MI BALIK MI? BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda

Detaylı

Hiçbir zaman Ara s ra Her zaman

Hiçbir zaman Ara s ra Her zaman Ö RETMEN ÖZ DE ERLEND RME FORMU K fi L K ÖZELL KLER flimi seviyorum. Sab rl y m. Uyumluyum. fl birli ine aç m. Güler yüzlüyüm. yi bir gözlemciyim. yi bir planlamac y m. Çocuklara, ailelere, meslektafllar

Detaylı

ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR

ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR GUATR NED R? Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Tiroid bezi Guatr Tiroid

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM ÜN TE V SOSYAL TUR ZM Bu ünitede turizmin çeflitlerinden biri olan sosyal turizmi daha ayr nt l bir flekilde ö renip, ülkemizdeki sosyal turizmin geliflimi hakk nda bilgiler edinece iz. Ç NDEK LER A. S

Detaylı

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar

Detaylı

Şeker Hastaları için Genel Sağlık Önerileri

Şeker Hastaları için Genel Sağlık Önerileri ÖNEMLİ! İlaçlarınızı düzenli kullanmanız çok önemlidir. Kilonuza dikkat ediniz. Ani bir kan şekeri düşmesi (hipoglisemi) durumuna karşı yanınızda her zaman birkaç adet şeker bulundurunuz. Mutlaka egzersiz

Detaylı

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir.

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. OYUNCA IN ADI Akl nda Tut YAfi GRUBU 4-6 yafl OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. GENEL KURALLAR Çocuklar n görsel belle inin

Detaylı

Genel Yay n S ra No: 178 2010/20. Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun

Genel Yay n S ra No: 178 2010/20. Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun Genel Yay n S ra No: 178 2010/20 ISBN No: 978-605-5614-56-0 Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun Tasar m / Uygulama Referans Medya ve Reklam Hiz. Ltd. Tel: +90.212 347 32 47 e-mail: info@referansajans.com

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNĐTE 1 : VÜCUDUMUZDA SĐSTEMLER (MEB)

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNĐTE 1 : VÜCUDUMUZDA SĐSTEMLER (MEB) ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNĐTE 1 : VÜCUDUMUZDA SĐSTEMLER (MEB) B- BOŞALTIM SĐSTEMĐ (6 SAAT) BOŞALTIM SĐSTEMĐMĐZ VÜCUDUMUZDAN ATIKLARI UZAKLAŞTIRIR 1- Boşaltım Sistemi 2- Boşaltım Sistemi Organları

Detaylı

BYazan: SEMA ERDO AN. ABD ve Avrupa Standartlar nda Fact-Jacie Akreditasyon Belgesi. Baflkent Üniversitesi nden Bir lk Daha

BYazan: SEMA ERDO AN. ABD ve Avrupa Standartlar nda Fact-Jacie Akreditasyon Belgesi. Baflkent Üniversitesi nden Bir lk Daha Baflkent Üniversitesi nden Bir lk Daha ABD ve Avrupa Standartlar nda Fact-Jacie Akreditasyon Belgesi Baflkent Üniversitesi T p Fakültesi Adana Eriflkin Kemik li i Nakil ve Hücresel Tedavi Merkezi, Türkiye

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. çindekiler

Detaylı

Şeker Hastalığı Nedir? Neden Önemlidir?

Şeker Hastalığı Nedir? Neden Önemlidir? Aile Hekimliği Sürekli Mesleki Gelişim Programı Hayatınız boyunca öngöremediğiniz ve hayat kalitenizi düşürecek pek çok sorun yaşayabilirsiniz. Şeker hastalığı(kısa olarak Diyabet diyebiliriz) ve obezite

Detaylı

fiekers Z D YABET (Diyabet nsipit)

fiekers Z D YABET (Diyabet nsipit) Hasta Rehberi Say 12 fiekers Z D YABET (Diyabet nsipit) Kolay okunabilir rehber Diyabet nsipid - Say 12 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü, Reading,

Detaylı

Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1

Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1 BOfiALTIM S STEM Besinlerin hücrelerimizde kullan lmas sonucu karbondioksit, amonyak, üre, ürik asit, madensel tuz gibi vücut için zararl maddeler oluflur. Bu zararl maddelerin vücuttan uzaklaflt r lmas

Detaylı

ÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I

ÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I ÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE

Detaylı

Yoga. Beden Ruh ile Bulufluyor

Yoga. Beden Ruh ile Bulufluyor Beden Ruh ile Bulufluyor Düzenli bir flekilde Yoga Hareketleri (Asanalar) yapan bir insan sadece her bir kas n esnetip güçlendirmekle kalmaz ayn zamanda daha iyi uyur metabolizmas n gelifltirir ve ideal

Detaylı

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,

Detaylı

Ekip Yönetimi çin Araçlar 85. Ekip olarak karfl laflt m z en büyük meydan okuma: Ekip olarak en büyük gücümüz:

Ekip Yönetimi çin Araçlar 85. Ekip olarak karfl laflt m z en büyük meydan okuma: Ekip olarak en büyük gücümüz: Yorumlar: Ekip olarak karfl laflt m z en büyük meydan okuma: Ekip olarak en büyük gücümüz: Ekibin yapt n görmekten en çok hoflland m fley: Ekip Yönetimi çin Araçlar 85 EK P K ML DE ERLEND RMES Ekibinizin

Detaylı

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun

Detaylı

HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR

HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR Hepatit C nedir? Hepatit C virüsünün neden olduğu karaciğer hastalığıdır. Hepatit C hastalığı olarak bilinir ve %70 kronikleşir, siroz, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri

Detaylı

Beynimizi Nas l De ifltiriyor? Çeviri: DEN Z BENER

Beynimizi Nas l De ifltiriyor? Çeviri: DEN Z BENER Beynimizi Nas l De ifltiriyor? Çeviri: DEN Z BENER nternet, her fleyi de ifltirdi Hat rlamak ve zihnimizi kullanmak konusunda, geleneksel yöntemlerimizden h zla uzaklafl yoruz. Be endi imiz bir yeme in tarifini,

Detaylı

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit www.printo.it/pediatric-rheumatology/tr/intro Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit 2016 un türevi 1. ROMATİZMAL ATEŞ NEDİR? 1.1 Nedir? Romatizmal ateş, streptokok adı

Detaylı

3. SALON PARALEL OTURUM XII SORULAR VE CEVAPLAR

3. SALON PARALEL OTURUM XII SORULAR VE CEVAPLAR 3. SALON PARALEL OTURUM XII SORULAR VE CEVAPLAR 423 424 3. Salon Paralel Oturum XII - Sorular ve Cevaplar OTURUM BAfiKANI (Ali Metin POLAT) OTURUM BAfiKANI - Gördü ünüz gibi son derece demokratik bir yönetim

Detaylı

İşletme Gelişimi Atölye Soruları

İşletme Gelişimi Atölye Soruları İşletme Gelişimi Atölye Soruları Şemsettin Akçay Satış Pazarlama ve İnovasyon Mühendisi İşletmenizi Başarıya Götüren 50 Soru! Bir gün küçük kızımız Lara (o zaman 3.5 yaşındaydı): Baba deniz gölgesi nedir,

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. KULLANMA TALİMATI TİSİNON 10 mg kapsül Ağızdan alınır. Her kapsül; Etkin madde: 10 mg nitisinon Yardımcı maddeler: Prejelatinize nişasta ve opak beyaz gövde / opak lacivert kapak No:3 sert jelatin kapsül

Detaylı

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir 2002 May s ay nda yap lan Birleflmifl Milletler Çocuk Özel Oturumu öncesinde tüm dünyada gerçeklefltirilen Çocuklar çin Evet Deyin kampanyas na Türkiye

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. 142

Detaylı

OTİZM NEDİR? becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur.

OTİZM NEDİR? becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur. OTİZM NEDİR? Otizm, sosyal ve iletişim Otizm, sosyal ve iletişim becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur. GÖRÜLME SIKLIĞI Son verilere göre 110 çocuktan birini etkilediği kabul edilmektedir

Detaylı

Hasta Rehberi Say 6. KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber

Hasta Rehberi Say 6. KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü,

Detaylı

NORMAL EKMEK ANKARA HALK EKMEK

NORMAL EKMEK ANKARA HALK EKMEK NORMAL EKMEK ANKARA HALK EKMEK NORMALEKMEK ekmek k vam nda sofralar n gözdesi Normal ekmek; un, su, tuz, maya ve gerekli durumlarda katk maddesi ilave edilerek üretilmektedir. nsan beslenmesi aç s ndan

Detaylı

Anne baba olmaya. Evde Pedagog. ile haz rlan n

Anne baba olmaya. Evde Pedagog. ile haz rlan n Anne baba olmaya Evde Pedagog ile haz rlan n Bebek bekliyorsunuz ve çok yo un duygular içindesiniz. Bebe inizin geliflimini en iyi flekilde sa lamak istiyorsunuz. flte tam bu durumdaki anne baba adaylar

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi 1.0 Girifl 1.1 Bir de erlemenin gözden geçirilmesi, tarafs z bir hüküm ile bir De erleme Uzman n n çal flmas n

Detaylı

Girifl Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) Ecz. Neslihan Güleno lu

Girifl Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) Ecz. Neslihan Güleno lu G R fi Girifl Bu kitapç k Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) taraf ndan, befleri t bbi ürünlerin güvenlili inin izlenmesi ve de erlendirilmesi hakk

Detaylı

Fevzi Pafla Cad. Dr. Bar fl Ayd n. Virgül (,) 2. Baz k saltmalar n sonuna konur.

Fevzi Pafla Cad. Dr. Bar fl Ayd n. Virgül (,) 2. Baz k saltmalar n sonuna konur. 2. Baz k saltmalar n sonuna konur. Dr. Bar fl Ayd n Fevzi Pafla Cad. 3. Say lardan sonra s ra bildirmek için konur. Sonucu ilân ediyorum: 1. Ali, 2. Kemal, 3. Can oldu. Hepsini tebrik ederim. Virgül (,)

Detaylı

TÜRK DÜNYASI TRANSPLANTASYON DERNE

TÜRK DÜNYASI TRANSPLANTASYON DERNE Prof. Haberal dan Yeni Bir Uluslararas At l m: TÜRK DÜNYASI TRANSPLANTASYON DERNE Dünyan n dört bir yan ndan yüzlerce biliminsan Prof. Dr. Mehmet Haberal taraf ndan kurulan Türk Dünyas Transplantasyon

Detaylı

Ak ld fl AMA Öngörülebilir

Ak ld fl AMA Öngörülebilir Ak ld fl AMA Öngörülebilir Ak ld fl AMA Öngörülebilir Kararlar m z Biçimlendiren Gizli Kuvvetler Dan Ariely Çevirenler Asiye Hekimo lu Gül Filiz fiar ISBN 978-605-5655-39-6 2008, Dan Ariely Orijinal ad

Detaylı

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar.

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar. Cerebral palsi gibi hareket ve postüral kontrol bozukluklar na yol açan hastal klar olan çocuklar, hastal klar n n derecesine ba l olarak yürüme güçlü ü çekmekte veya hiç yürüyememektedir. Hart Walker,

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. KULLANMA TALİMATI CASODEX 150 mg film tablet Ağız yoluyla alınır. Etkin madde: 150 mg bikalutamid Yardımcı maddeler: Laktoz monohidrat, magnezyum stearat, polividon, sodyum nişasta glikolat, hipromelloz,

Detaylı

Lima Bildirgesi AKADEM K ÖZGÜRLÜK VE YÜKSEK Ö RET M KURUMLARININ ÖZERKL

Lima Bildirgesi AKADEM K ÖZGÜRLÜK VE YÜKSEK Ö RET M KURUMLARININ ÖZERKL D ü n y a Ü n i v e r s i t e l e r S e r v i s i Lima Bildirgesi AKADEM K ÖZGÜRLÜK VE YÜKSEK Ö RET M KURUMLARININ ÖZERKL BAfiLANGIÇ nsan Haklar Evrensel Beyannamesinin 40. y ldönümünde 6-10 Eylül tarihleri

Detaylı

BÜYÜME HORMONU EKS KL

BÜYÜME HORMONU EKS KL Hasta Rehberi Say 2 BÜYÜME HORMONU EKS KL Kolay okunabilir rehber Büyüme Hormonu Eksikli i - Say 2 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü, Reading,

Detaylı

Yeniflemeyen Zarlar B:

Yeniflemeyen Zarlar B: Yeniflemeyen Zarlar Ahmet, Belgün den daha uzun boyluysa, Belgün de Cemal den daha uzun boyluysa, Ahmet, Cemal den daha uzun boyludur, önermesi hiç kuflkusuz do rudur. Çünkü A > B ve B > C eflitsizliklerinden,

Detaylı

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif Dr. Yeflim Toduk Akifl Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif flirket birleflmeleri ve sat nalmalar, türkiye deki küçük iflletmelerden, dev flirketlere kadar her birinin gündeminde olmaya devam

Detaylı

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*)

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Yönetmelik, Türkiye Bilimsel

Detaylı

Kalp Damar Hastal klar

Kalp Damar Hastal klar Kalp Damar Hastal klar Kalp damar hastal klar (kardiyovasküler hastal klar) dünyada en fazla ölüme sebep olan hastal klar n bafl nda gelmektedir. 2005 y l nda ölen her üç kifliden birinin hayat n kalp

Detaylı

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Orta kolayl kta okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri

Detaylı

Diyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet

Diyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet Diyabet te Sağlık Önerileri Diyabet BR.HLİ.041 Diyabette Sağlık Önerileri Her sağlıklı birey gibi diyabetli birey de bireysel bakımını sağlamalı; diyabete bağlı gelişen özellikli durumlarda gereken uygulamaları

Detaylı

Olas l k hesaplar na günlük yaflam m zda s k s k gereksiniriz.

Olas l k hesaplar na günlük yaflam m zda s k s k gereksiniriz. Olas l k Hesaplar (I) Olas l k hesaplar na günlük yaflam m zda s k s k gereksiniriz. Örne in tavla ya da kâ t oyunlar oynarken. ki kap ya üstüste birkaç kez gele atmayan tavlac görmedim hiç. fianss zl

Detaylı

UÜ-SK ORGAN VE DOKU NAKLİ PROSEDÜRÜ

UÜ-SK ORGAN VE DOKU NAKLİ PROSEDÜRÜ Rev. No : 01 Rev.Tarihi : 13 Haziran 2012 1/ 1. Amaç: UÜ-SK da organ ve doku nakli hizmetlerinden yararlanacak hastaların ve/veya canlı vericilerinin başvuru kriterlerinin ve organ bekleme listelerine

Detaylı

C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER

C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER 1. Patates ve sütün miktar nas l ölçülür? 2. Pinpon topu ile golf topu hemen hemen ayn büyüklüktedir. Her iki topu tartt n zda bulaca n z sonucun ayn olmas n bekler misiniz?

Detaylı

Tam yağlı süt ürünleri tüketen erkeklere kötü haber

Tam yağlı süt ürünleri tüketen erkeklere kötü haber Tam yağlı süt ürünleri tüketen erkeklere kötü haber Sağlıklı, güçlü kuvvetli bir erkeksiniz ama çocuğunuz olmuyorsa bu önemli sorunun sebebi yediklerinizle ilgili olabilir. Erkekler üzerinde yapılan bilimsel

Detaylı

STRATEJ K V ZYON BELGES

STRATEJ K V ZYON BELGES STRATEJ K V ZYON BELGES BEYAZ K TAP S UNUfi Sivil toplum; demokrasi, insan haklar ve hukuk devleti kavramlar n n yerleflmesiyle ilgili taleplerden ekonomiyle ilgili endiflelere kadar sosyal yaflama dair

Detaylı

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 08 Ekim 2009 05:19 - Son Güncelleme Perşembe, 08 Ekim 2009 05:22

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 08 Ekim 2009 05:19 - Son Güncelleme Perşembe, 08 Ekim 2009 05:22 Çocuğumun Sık Sık Başı Ağrıyor Ne Yapabilirim? Başağrısı toplumun büyük kesiminde görülebilen ve insanların büyük çoğunluğunun hayatlarının değişik dönemlerinde karşılaştığı ve çare aradığı bir problemdir.

Detaylı

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari 4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari Mustafa CER T* I. G R fi Bu yaz da 1479 say l yasaya göre yafll l l k, malullük ve ölüm

Detaylı

NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI

NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI Portal Adres NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI : www.cayyolu.com.tr İçeriği : Gündem : http://www.cayyolu.com.tr/haber/nijerya-dan-gelen-yolcuda-ebolaya-rastlanmadi/96318 1/3 SAGLIK IÇIN EGZERSIZ

Detaylı

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Hasta Rehberi Say 7 GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Orta kolayl kta okunabilir rehber Genç Yetiflkinlerde Büyüme Hormonu Eksikli i - Say 7 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading

Detaylı

ALIfiTIRMALAR VE PROBLEMLER

ALIfiTIRMALAR VE PROBLEMLER 4.. BÖLME filem ALIfiTIRMALAR VE PROBLEMLER U E F S 5 5 0 7 5 5 K M Ü T 99 9 7 8 0 A 84 L 9 7 R 88 Yukar daki ifllemleri yaparak sonuçlar na karfl l k gelen harfleri kutulara yerlefltiriniz. Hiç unutmamam

Detaylı

www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar

www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar Kazand ran Güç Mercedes-Benz orijinal ya lar arac n z üreten uzmanlar taraf ndan, gelifltirilmifltir. Mercedes-Benz in dilinden en iyi Mercedes-Benz

Detaylı

LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ. Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi

LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ. Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi Bir etkinliğin sonucunda elde edilen çıktıyı nicel ve/veya nitel olarak belirleyen bir kavramdır.

Detaylı

Matematikte sonsuz bir s fatt r, bir ad de ildir. Nas l sonlu bir s fatsa, matematikte kullan lan sonsuz da bir s fatt r. Sonsuz, sonlunun karfl t d

Matematikte sonsuz bir s fatt r, bir ad de ildir. Nas l sonlu bir s fatsa, matematikte kullan lan sonsuz da bir s fatt r. Sonsuz, sonlunun karfl t d Matematik ve Sonsuz G erek konuflma vermeye gitti im okullarda, gerek bana gelen okur mektuplar nda, ö renci ve ö retmenlerin matematikteki sonsuzluk kavram n pek iyi bilmediklerini gözlemledim. Örne in,

Detaylı

TÜRKİYE DE HASTANEDE YATAN HASTALARIN AKILCI İLAÇ KULLANIMINA YÖNELİK BİLGİ VE DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI

TÜRKİYE DE HASTANEDE YATAN HASTALARIN AKILCI İLAÇ KULLANIMINA YÖNELİK BİLGİ VE DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI TÜRKİYE DE HASTANEDE YATAN HASTALARIN AKILCI İLAÇ KULLANIMINA YÖNELİK BİLGİ VE DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI Sayın İlgili; Bu anket çalışması, akılcı ilaç kullanımı konusunda mevcut durumun değerlendirilmesi

Detaylı

ç kar lmas için çal flt klar n ifade eden Türk, Her geliflinizde Baflkent OSB nin sürekli de iflti ini göreceksiniz dedi.

ç kar lmas için çal flt klar n ifade eden Türk, Her geliflinizde Baflkent OSB nin sürekli de iflti ini göreceksiniz dedi. 4 Ankara- Baflkent OSB, bir ilk i daha gerçeklefltirdi. Kooperatif olarak örgütlenip, daha sonra organize sanayi bölgesine dönüflen OSB ler aras nda genel kurulunu yapan ilk kurulufl oldu. Sanayi ve Ticaret

Detaylı

Hasta Rehberi Say 14. NTRAÜTER N BÜYÜME GER L Orta kolayl kta okunabilir rehber

Hasta Rehberi Say 14. NTRAÜTER N BÜYÜME GER L Orta kolayl kta okunabilir rehber Hasta Rehberi Say 14 NTRAÜTER N BÜYÜME GER L Orta kolayl kta okunabilir rehber ntraüterin Büyüme Gerili i - Say 14 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü,

Detaylı

T bbi Makale Yaz m Kurallar

T bbi Makale Yaz m Kurallar .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Araflt rmalar ve Etik Sempozyum Dizisi No: 50 May s 2006; s. 7-11 T bbi Makale Yaz m Kurallar Dr. Sebahattin Yurdakul ÖZGÜN ARAfiTIRMA USULE

Detaylı

DR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i

DR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i I DR. NA L YILMAZ HEMfiEHR K ML Kastamonulular Örne i II Yay n No : 2039 Sosyoloji : 1 1. Bas - Ekim 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-936 - 1 Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m

Detaylı

İşte Eşitlik Platformu tanıtıldı

İşte Eşitlik Platformu tanıtıldı İşte Eşitlik Platformu tanıtıldı Ocak 15, 2013-3:55:02 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın himayesinde kurulan ''İşte Eşitlik Platformu'' tanıtıldı. Toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizlikle mücadele

Detaylı

Aliağa Atatürk Ortaokulu / Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Çalışma Soruları

Aliağa Atatürk Ortaokulu / Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Çalışma Soruları Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Çalışma Soruları (6.Sınıf) 1. İnternette uygun olmayan içerikle karşılaştığınızda bildirebileceğiniz ihbar telefon numarası bulunmaktadır. Boş bırakılan yere uygun

Detaylı

United Technologies Corporation. Tedarikçilerden fl Hediyeleri

United Technologies Corporation. Tedarikçilerden fl Hediyeleri United Technologies Corporation Tedarikçilerden fl Hediyeleri Girifl UTC, malzeme ve hizmetleri bunlar n de erine bakarak sat n al r ve bu süreç içinde hem en iyi de er sa layan fiyat, hem de tedarikçilerle

Detaylı

ÜN TE KES RLERDEN ALANLARA. Kesirleri Tan yal m. Basit Kesirler

ÜN TE KES RLERDEN ALANLARA. Kesirleri Tan yal m. Basit Kesirler . ÜN TE KES RLERDEN ALANLARA. Kesirleri Tan yal m Basit Kesirler. Afla daki flekillerde boyal k s mlar gösteren kesirleri örnekteki gibi yaz n z. tane............. Afla daki flekillerin belirtilen kesir

Detaylı

D VİTAMİNİ TARİHSEL BAKI 01.11.2008. 25-D vitamini miktarına göre değişir. öğünde uskumru yesek de, böbrekler her

D VİTAMİNİ TARİHSEL BAKI 01.11.2008. 25-D vitamini miktarına göre değişir. öğünde uskumru yesek de, böbrekler her VİTAMİN BİYOKİMYASI D VİTAMİNİ BU BÖLÜMDE ANLATILACAK KONULAR: Tarihsel Bakış D vitamininin kimyasal ve biyolojik fonksiyonları Besin kaynakları Hazırlayan: V. Murat BOSTANCI Toksisite 1 2 TARİHSEL BAKI

Detaylı

SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI

SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI Sporculara Zihin antrenmanları, tüm çalışanlara ekip ruhu içerisinde sporcu motivasyonuna katkı sağlama, teknik ekibe psikolojik yönetim tarzları konusunda destek olamyı amaçlayan

Detaylı

EVOK Güvenlik in hedefi daima bu kalite ve standartlarda hizmet sunmakt r. Hasan ERDEM R. Mustafa AL KOÇ. Yönetim Kurulu Baflkan.

EVOK Güvenlik in hedefi daima bu kalite ve standartlarda hizmet sunmakt r. Hasan ERDEM R. Mustafa AL KOÇ. Yönetim Kurulu Baflkan. EVOK Güvenlik, ülkemizde büyük ihtiyaç duyulan güvenlik hizmetlerine kalite getirmek amac yla Mustafa Alikoç yönetiminde profesyonel bir ekip taraf ndan kurulmufltur. Güvenlik sektöründeki 10 y ll k bilgi,

Detaylı

"Az su içmek" bir çok hastalığın nedeni. Bütün Dünya Yaz flleri Bölümü

Az su içmek bir çok hastalığın nedeni. Bütün Dünya Yaz flleri Bölümü Bütün Dünya Yaz flleri Bölümü "Az su içmek" bir çok hastalığın nedeni Yaflam m z n en vazgeçilmez birkaç ögesinden birinin "Su" oldu unu bilmemize karfl n, nedense günlük yaflam m zda ço umuz onun öneminin

Detaylı

Oyunlar mdan s k lan okurlardan -e er varsa- özür dilerim.

Oyunlar mdan s k lan okurlardan -e er varsa- özür dilerim. Barbut Oyunlar mdan s k lan okurlardan -e er varsa- özür dilerim. Ne yapal m ki ben oyun oynamay çok severim. Birinci Oyun. ki oyuncu s rayla zar at yorlar. fiefl (6) atan ilk oyuncu oyunu kazan yor. Ve

Detaylı

BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu

BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu 3.Klinik Farmakoloji Sempozyumu-TRABZON 24.10.2007 Klinik ilaç araştırmalarına

Detaylı

Bir Müflterinin Yaflam Boyu De erini Hesaplamak çin Form

Bir Müflterinin Yaflam Boyu De erini Hesaplamak çin Form Bir Müflterinin Yaflam Boyu De erini Hesaplamak çin Form Bu formu, müflterilerinizden birinin yaflam boyu de erini hesaplamak için kullan n. Müflterinin ad : Temel formül: Yaflam boyunca müflterinin öngörülen

Detaylı

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29 Dünyanın Derdi Depresyon Dünyada 120 milyon kişi depresyonda. 185 ülkenin verilerine göre 2020 yılında kalp hastalıklarından sonra ikinci sırada depresyon olacak. İSTANBUL - Türkiye psikiyatri Derneği'nin

Detaylı

Bu yaz girifle gereksinmiyor. Do rudan, kan tlayaca m z

Bu yaz girifle gereksinmiyor. Do rudan, kan tlayaca m z Yoksulun fians Bu yaz girifle gereksinmiyor. Do rudan, kan tlayaca m z sonuca geçelim: Teorem. Yoksulun zengine karfl flans yoktur. Bu çok bilinen teorem i kan tlayabilmek için her fleyden önce önermeyi

Detaylı

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL 2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL NOT: Düzeltmeler bold (koyu renk) olarak yaz lm flt r. YANLIfi DO RU 1. Ünite 1, Sayfa 3 3. DÜNYA HAYVAN POPULASYONU

Detaylı

KULLANMA TALĐMATI. CALCIUM PICKEN %10 Ampul Damar ve kas içine uygulanır.

KULLANMA TALĐMATI. CALCIUM PICKEN %10 Ampul Damar ve kas içine uygulanır. KULLANMA TALĐMATI CALCIUM PICKEN %10 Ampul Damar ve kas içine uygulanır. Etkin madde: Her bir ampul 225 mg kalsiyum glukonat monohidrat ve 572 mg kalsiyum levülinat dihidrat içerir. Yardımcı madde (ler):

Detaylı

4- Solunum Sisteminin Çalışması : Solunum sistemi soluk (nefes) alıp verme olayları sayesinde çalışır.

4- Solunum Sisteminin Çalışması : Solunum sistemi soluk (nefes) alıp verme olayları sayesinde çalışır. SOLUNUM SİSTEMİ Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. İhtiyaç duyulan bu enerji besinlerden karşılanır. Hücre içerisinde besinlerden enerjinin üretilebilmesi için,

Detaylı

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına

Detaylı

Sayın Valim, Sayın Rektörlerimiz, Değerli Hocalarımız ve Öğrencilerimiz Ardahan Üniversitesi Değerli öğrenciler, YÖK Kültür Sanat Söyleşileri

Sayın Valim, Sayın Rektörlerimiz, Değerli Hocalarımız ve Öğrencilerimiz Ardahan Üniversitesi Değerli öğrenciler, YÖK Kültür Sanat Söyleşileri Sayın Valim, Sayın Rektörlerimiz, Değerli Hocalarımız ve Öğrencilerimiz Ardahan da, Ardahan Üniversitesi nde sizlerle birlikte olmaktan memnuniyetimi bildirerek sözlerime başlamak isterim. Hepinizi sevgi

Detaylı

Sağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı

Sağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı Sağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı 17 MAYIS 2013 Dünya Hipertansiyon Ligi Girişimidir. 17 MAYIS 2013 Dünya Hipertansiyon Ligi Girişimidir. Hipertansiyon Nedir? Çoğunlukla yüksek kan basıncı olarak

Detaylı

Çocuk ve Tüberküloz (Verem)

Çocuk ve Tüberküloz (Verem) TÜRK TORAKS DERNEĞİ EĞİTİM KİTAPLARI SERİSİ Çocuk ve Tüberküloz (Verem) Pediyatrik Akciğer Hastalıkları Çalışma Grubu TÜRK TORAKS DERNE E T M K TAPLARI SER S Türk Toraks Derne i yay n d r Türk Toraks Derne

Detaylı

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Hipertansiyon HT Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Neslihan Yukarıkır ve Arş. Gör. Dr. Dilber Deryol Nacar

Detaylı

İş Sağlığı İş Sağlığı nedir? Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir?

İş Sağlığı İş Sağlığı nedir?    Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir? İş Sağlığı İş sağlığı denilince, üretimi ve işyerini içine alan bir kavram düşünülmelidir. İşyerinde sağlıklı bir çalışma ortamı yoksa işçilerin sağlığından söz edilemez. İş Sağlığı nedir? Bütün çalışanların

Detaylı

SIVILARI ÖLÇME. Marketten litreyle al nan ürünlerden baz lar afla da verilmifltir.

SIVILARI ÖLÇME. Marketten litreyle al nan ürünlerden baz lar afla da verilmifltir. S v lar Ölçme MATEMAT K SIVILARI ÖLÇME Marketten litreyle al nan ürünlerden baz lar afla da verilmifltir. Baflka hangi ürünleri litreyle al rs n z? S v lar ölçme birimi litredir. Litre = L Arda, evlerindeki

Detaylı

Prof. Dr. Mehmet Haberal, Uluslararas Bilimsel Çal flma S n rlar n Geniflletiyor

Prof. Dr. Mehmet Haberal, Uluslararas Bilimsel Çal flma S n rlar n Geniflletiyor Prof. Dr. Mehmet Haberal, Uluslararas Bilimsel Çal flma S n rlar n Geniflletiyor Prof. Dr. Mehmet Haberal, geçen ay yapt görüflmeler ve anlaflmalar sonunda Baflkent Üniversitesi nin uluslararas çal flma

Detaylı

Doç. Dr. Orhan YILMAZ

Doç. Dr. Orhan YILMAZ Yazar Ad 151 Doç. Dr. Orhan YILMAZ İnsanda iletişimin en önemli araçlarından biri olan ses, kişinin duygusal yapısını yansıtan bir olaydır. Yaş ilerledikçe tüm organlarda görülebilen yaşlanma konuşma

Detaylı

Tema Sonu De erlendirme. erlendirme. A.3.1, B.3.13, B.3.31, C.3.5 kazan mlar. Temiz yaz lmam fl yaz l belgeler, 11 ders saati EL ELE, HEP B RL KTE

Tema Sonu De erlendirme. erlendirme. A.3.1, B.3.13, B.3.31, C.3.5 kazan mlar. Temiz yaz lmam fl yaz l belgeler, 11 ders saati EL ELE, HEP B RL KTE Ü N T E L E N D R L M fi Y I L L I K P L A N ARAÇ GEREÇLER, YÖNTEM VE Temiz yaz lmam fl yaz l belgeler, proje ve performans formlar, resim kâ - d, boya, sözlük, yaz m k lavuzu Gözlem ve inceleme, tart

Detaylı

Bu dedi im yaln zca 0,9 say s için de il, 0 la 1 aras ndaki herhangi bir say için geçerlidir:

Bu dedi im yaln zca 0,9 say s için de il, 0 la 1 aras ndaki herhangi bir say için geçerlidir: Yak nsamak B u yaz da, ilerde s k s k kullanaca m z bir olguyu tan mlayaca z ve matemati in en önemli kavramlar ndan birine (limit kavram na) de inece iz. Asl nda okur anlataca m kavram sezgisel olarak

Detaylı

İSG Yasası & Uygulamalar

İSG Yasası & Uygulamalar İSG Yasası & Uygulamalar Dr. Rana GÜVEN, MSc. PhD. Genel Md. Yrd. 24 Mayıs 2013, Bursa İÇERİK Güvenlik Kültürü Kavramı Dünyada ve Türkiye de İSG İSG Yasası İSG Hizmetleri Yetkilendirme Hizmetleri Çalışma

Detaylı

PROJE TEKLİF FORMU. Haydi birlikte harika bir iş çıkartalım.

PROJE TEKLİF FORMU. Haydi birlikte harika bir iş çıkartalım. Projeniz için atezer i seçtiğiniz için teşekkür ederiz. Lütfen bu formun içerisinde projenizle ilgili olan kısımları doldurun, bu projenizi daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır. İyi sonuçlar elde etmek

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı