Araştırma ve Bilimsel Yöntem

Transkript

1 Araştırma ve Bilimsel Yöntem

2 İçerik Bilim ve İşlevi Bilimsel Araştırma Araştırma Tipleri Bilimin Önemli Kavramları Eğitim Araştırmaları ve Önemi Araştırma ve Bilimsel Yöntem 2

3 Bilim ve İşlevi Bilim? - Nesnel sağlamlığı olan bilgi bütünü - Neden sonuç ilişkilerinin ifade edildiği sistematik bilgiler birikimi - İnsanoğlunun biriktirdiği sistematik bilgi Bilimin temel işlevi? i. anlama, ii. iii. açıklama ve kontrol Bilim ve İşlevi 3

4 Bilim ve İşlevi Bilim, yaşadığımız, hissettiğimiz ortamlarda ortaya çıkan veya çıkabilecek durum ve sorunları anlamak, vurgulamak, yorumlamak ve çözüm önerileri sunmak için yapılan düzenli çalışmaların tümüdür. Bilim yaratıcılık gerektiren bir sosyal etkinliktir! Bilim ve İşlevi 4

5 Araştırma Nedir? -1 Sistematik inceleme, soruşturmadır (Hitchcock & Hughes). Sistematik bir şekilde soru/lar sorma, sistematik inceleme yöntemidir (Bell). Veri toplama ve bu verileri analiz etme sürecidir (Hitchcock and Hughes). Arama, öğrenme, bilinmeyeni bilinir hale getirme, karanlığa ışık tutma sürecidir (Cebeci). Bilginin bulunması, geliştirilmesi ve gerçeğe uygun olup olmadığının kontrol edilmesi için harcanan çabadır (Aslantürk). Bilimsel Araştırma 5

6 Araştırma Nedir? -2 Amaçlı, planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, gruplandırılması, analizi, sentezi, açıklanması, yorumlanması ve değerlendirilmesi işlemleriyle problemlere güvenilir çözüm yolları bulma sürecidir (Kaptan). Bilimsel çözümleme yönteminin formal, sistemli ve dikkatli bir biçimde uygulanmasıdır (Kaptan). Karşılaşılan bir güçlüğün giderilmesi için bilimsel yöntemin uygulanması ya da planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, çözümlenişi (analiz), yorumlanarak sonucun raporlaştırılması ile problemlere güvenilir çözümler arama sürecidir (Karasar). Bilimsel Araştırma 6

7 Araştırma Nedir? -Özet Bilimsel Araştırma Sistematik inceleme Veri toplama ve analiz etme Sonuçlara göre yargılara varma ve bulguları kullanılabilir hale getirme sürecidir. Bilimsel Araştırma 7

8 Bilimsel Araştırma Süreci Genel bir problem belirleme Literatür taraması Teori (kuram) oluşturma Ayrıntılı tarama Kısa ön tarama sonra yayma Sonuçlar çıkarma ve raporlaştırma Araştırma problemi, sorusu, ve hipotez belirleme Veri Toplama Verileri analiz etme Bulguları yorumlama Araştırma desenine ve yönteme karar verme İstatistik tabloları Diyagramlar Bilimsel Araştırma 8

9 Bilimsel Araştırmanın Temel İlkeleri Bilimsel yöntemlerle incelenebilecek önemli sorular sorar, Konuyla ilgili teoriler ve mevcut kavramsal yapıyla ilişki kurar, Araştırma sorularını cevaplayabilmek için uygun yöntemleri kullanır, Tutarlı, mantıklı, ve derinlemesine akıl yürütme sağlar, Alandaki diğer çalışmalarla karşılaştırma, genelleme veya tekrarlar sunar, Araştırma sonuçları diğer araştırmacıların görüş ve eleştirilerine açılır. Bilimsel Araştırma 9

10 Araştırma Tipleri Temel (Basic) Araştırmalar: Bazen pür olarak da adlandırılırlar. Bu araştırmalarda amaç anlama, açıklama ve tahmin etmektir. Bu araştırmaların etkileri uzun zamanda dolaylı yollarla ortaya çıkar. Araştırma Tipleri 10

11 Araştırma Tipleri Uygulamalı (Applied) Araştırmalar: Tıbbi araştırmalar, mühendislik, sosyal çalışmalar ve eğitim uygulamaları bilimsel bilgileri kullanırlar ama kendileri bilim değillerdir. Bu araştırmalar da genellenebilir bilgi üretmeye yöneliktirler. Eğitim araştırmaları daha çok deneysel bilgiler ve yapılar üretme peşindedir. Araştırma Tipleri 11

12 Araştırma Tipleri Değerlendirme (Evaluation) Araştırmaları: Bu araştırmalar özel alana yönelik bir uygulamanın o alanın şartları içinde değerini ölçmeye yöneliktirler. Bu yüzden sonuçları genellenebilir değildir. Eylem araştırmaları (action research) bu tip araştırmalardır. Araştırma Tipleri 12

13 Araştırma Tipleri ve İşlevleri Araştırmanın Konusu Temel Uygulamalı Değerlendirme Fen, davranış ve sosyal bilimler Tıp, mühendislik ve eğitim bilimleri Özel alanlardaki uygulamalar Araştırmanın Amacı 1. Teorileri, kanunları ve temel ilkeleri test etmek 2. Olaylar arasındaki deneysel ilişkileri ortaya çıkarmak ve genellemeler yapmak 1. Çalışılan alanda teorilerin kullanılışlıklarını test etmek 2. Verilen bir alan içinde ilişkileri belirlemek ve analitik genellemeler yapmak 1. Özel uygulamaların iç amaca ulaşıp ulaşmadığını değerlendirmek 2. Özel uygulamaların değerini (önemini) değerlendirmek Araştırma Tipleri 13

14 Araştırma Tipleri ve İşlevleri Temel Uygulamalı Değerlendirme Araştırmanın Genellenebilirliği Soyut, genel Araştırmanın Uygulanabilirliği 1. Temel kanun ve ilkelere yeni bilimsel bilgiler ekler 2. Gelecek araştırma ve metotları geliştirir. Genel, bir alana özgü 1. Verilen alanla ilgili araştırmalara bilgi ekler 2. Verilen alanla ilgili araştırmaları geliştirir. Somut, özel bir alan uygulamasına özgü Belli bir merkezde özel uygulama 1. Özel uygulamalara araştırmaya dayalı bilgi ekler 2. Özel bir uygulama alanına araştırma ve yöntem bilgisi ekler 3. Karar vermede yardımcı olur Araştırma Tipleri 14

15 Bilimin Önemli Kavramları Olgu Terim Tanım Kavram Bilimsel Teori Bilimsel Yasa Bilimsel Hipotez Bilimin Doğasıyla İlgili Kavram Yanılgıları Bilimin Önemli Kavramları 15

16 Olgu? Olgu ve Özellikleri Olgu genel olarak, evrende yer alan, doğrudan ya da dolaylı olarak gözlenebilen nesne, durum veya olaylar olarak nitelendirilebilir. Olguların, genel geçerlilik, süreklilik, doğrudan ya da dolaylı olarak gözlenebilirlik tekrarlanabilirlik özellikleri bulunmaktadır. Olgu örnekleri: Suyun kaynaması, metallerin elektrik iletmesi, elmasın sert olması, insanların öğrenmesi. Bilimin Önemli Kavramları 16

17 Kavram? Olguların zihnimizdeki imajıdır. İnsan zihninde anlamlanan olay, obje, ve olguların değişebilen ortak özelliklerini temsil eden formudur. Bilimin Önemli Kavramları 17

18 Terim ve Tanım? Terim Belirli bir alana has olan sözcüklere denir. Yani terimler belirli bir alanın dilini oluşturur. Tanım Bilinmeyen, yabancılık çekilen bir kavramın aşina olunan, bilinen kavramlarla açıklanmasıdır. Bilimin Önemli Kavramları 18

19 Bilimsel Teori (Kuram) -1? Teori Bilimsel yöntemin en önemli kavramı olan teori, doğal dünyanın olgularını, olgular arası ilişkilerini, yasalarını açıklayan, yasaları, çıkarsamaları ve test edilmiş hipotezleri içeren iyi yapılandırılmış kavramsal yapılardır. Teori Örnekleri - RPDA teorileri - Yönetim teorileri - Moleküler kinetik teori - Atom teorileri - Öğrenme teorileri - Asit-baz teorileri - Belirsizlik teorisi - Hareketli kıtalar teorisi - Motivasyon teorileri Bilimin Önemli Kavramları 19

20 Bilimsel Teori (Kuram) -2? Bilimsel teoriler, gündelik hayatta boş veya safsata anlamında kullanılan teori anlamında kullanılmamalıdır. Bilimsel teoriler hiçbir zaman ispatlanamaz ancak mevcut kanıtlara dayalı olarak yapılan açıklamalar arasında en mantıklı olanıdır. Bilimsel teorilerin, açıklama, tahmin ve kontrol olmak üzere üç önemli bileşeni vardır. İyi bir teori; gözlemleri iyi açıklama, henüz gözlenmemiş olayları tahmin etme, sınanmaya açık olma ve yeni bilgiler elde edildikçe gerektiğinde düzeltilebilme gibi özelliklere sahip olmalıdır. Teoriler sayesinde birbiriyle ilişkisiz gibi görünen bir takım olaylar arasındaki ilişkilerin varlığı tespit edilir. Bilimin Önemli Kavramları 20

21 Bilimsel Yasa -1? Bilimsel Yasa Yasa, olgusal içerikli genellemelerdir. Bilimsel yasalar, belirtilen şartlar altındaki olgular arası ilişkilerin özlü ifadeleridir. Sabit sıcaklıkta, sabit miktardaki gazın hacmi, basıncı ile ters orantılıdır. Boyle- Mariotte yasası P α 1/V birçok yasa örneği bulunmaktadır. Yasa Örnekleri - Kütlenin korunumu yasası, - Enerjinin korunumu yasası, - Sabit oranlar yasası, - Boyle-Mariotte yasası - Ohm yasası - Coulomp yasası - Yerçekimi yasası vb. Bilimin Önemli Kavramları 21

22 Bilimsel Yasa -2? Yasalar, teorilerden farklı olarak açıklamadan daha çok ilişkileri belirtme işlevine sahiptir. Örneğin gazlara ait yasalarda basınç, hacim, sıcaklık ve tanecik sayısı niceliklerinin birbirleri ile ilişkileri ifade edilirken, gazların kinetik teorisinde bu ilişkilerin nasıl oluştuğunun açıklamaları yer alır. Bilimin Önemli Kavramları 22

23 Hipotez -1? Hipotezler, yapılan gözlemleri açıklamaya yönelik sınanmak üzere ileri sürülen, sınırları iyi çizilmiş doğrulanmaya veya yanlışlanmaya açık önermelerdir. Bilimsel araştırmalarda hipotezler araştırılacak konuyu veya çözülecek problemi sınırlandırarak bilimin seçici olma işlevini yerine getirirler. Hipotez Örnekleri: Şekerin sudaki çözünme hızı artan sıcaklıkla artar. Dünya güneşin etrafında döner. Kopernik in hipotezi Öğrencilerin kümeler konusundaki başarıları açısından işbirlikçi öğrenme yöntemi etkili bir yöntemdir Bilimin Önemli Kavramları 23

24 Hipotez -2? Hipotez, teori ve yasa arasında hiyerarşik bir ilişki yoktur!!! Teoriler yasalara dönüşmeyip, yanlışlanamadıkları sürece, teori olarak, yasalar da yasa olarak kalırlar. Gazların kinetik teorisinin gaz yasalarından çok sonra ortaya konmuş olması da bu durumu desteklemektedir. Bilimin Önemli Kavramları 24

25 Bilimin doğası ile ilgili yaygın kavram yanılgıları Bilimsel bilgiler değişmez kesin bilgilerdir. Bilim insanları tamamen objektiftirler. Bilimsel hipotezler teorilere, onlarda yeterince doğrulandıklarında yasalara dönüşürler. Bilimde evrensel olarak kabul edilen tekbir bilimsel yöntem vardır. Bilim olguların sistematik olarak gözlenmesi işleminden ibarettir. Bilim bütün sorularımıza cevap bulabilir. Bilimde sosyal ve kültürel değerlerin bir etkisi yoktur. Bilim tamamen birikimsel olarak ilerler. Bilimin Önemli Kavramları 25

26 Neden Eğitim Araştırması Eğitim sürecini anlayabilme ve doğru kararlar alma ihtiyacı Eğitimle ilgili olmayan karar mekanizmalarının (ör. Yasa yapıcılar ve mahkemeler) eğitimde değişiklik yapılması gerektiği yönündeki telkinleri Sivil toplum ve eğitimle ilgili örgütlerin araştırma ve geliştirmeye katkıda bulunmaya başlamaları Mevcut araştırmaların yeniden irdelenmesi Eğitim araştırmalarına kolaylıkla ulaşılabilmesi Profesyonel olarak araştırmacı olmamalarına rağmen çok sayıda eğitimcinin sorunların çözümüne yönelik araştırma yapmaya başlamaları Eğitim Araştırmaları ve Önemi 26

27 Eğitim Araştırmalarında Bilgi Üretme Süreci Eğitim Uygulamaları 1 2 Süreç Basamakları 3 4 Önceki Araştırmalar Araştırma Problemi Deneysel Çalışma Tekrarlı Çalışmalar Araştırmaları Sentezleme Metodolojik Yenilikler 5 Adaptasyon ve Değerlendirme Gelişen Toplumun Eğitim Sorunlarına Ancak Bilimsel Yaklaşımlarla Çözümler Bulunabilir. Eğitim Araştırmaları ve Önemi 27