Türkiye Jeomorfolojisi ne Genel Bakış Türkiye Akarsuları ve Drenaj Tipleri
|
|
- Hazan Ergün
- 6 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Türkiye Jeomorfolojisi ne Genel Bakış Türkiye Akarsuları ve Drenaj Tipleri Tolga Görüm İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Bölümü KAYNAKLAR Ahmet Ertek, (2015). Akarsu Drenaj Özellikleri: Türkiye ve Dünyadan Örnekler. İ:Ü. Akarsular ve Göller Ders Notları. Bilgin, Turgut. (2013), Genel Kartografya 2, Filiz Kitabevi, İstanbul. Erinç, Sırrı., Bilgin, Turgut. (1956), "Türkiye'de Drenaj Tipleri", İ.Ü. Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 4, 7, , İstanbul Erinç, Sırrı. (2012), Jeomorfoloji I (Güncelleştirenler: Ahmet Ertek Cem Güneysu), Der Yayınları, No:284, İstanbul. Hoşgören, M.Yıldız. (2013), Jeomorfoloji nin Ana Çizgileri 1, Çantay Kitabevi, İstanbul. Huggett, R. John. (2009), Fundamentals of Geomorphology, Routledge Publishing. Strahler, Arthur N. (1973), Introduction to Physical Geography. Tüysüz, Okan. (2001), Yerbilimlerinde Kartografya. Yüksek Lisans ve Doktora Ders Notları, İ.T.Ü Avrasya Enstitüsü, İstanbul. 1
2 AKARSU DRENAJI Akarsular doğdukları kaynak sahalarından döküldükleri taban seviyelerine kadar olan yolculukları boyunca her yönden farklı boylarda birçok kol alırlar. Böylelikle akarsular kollarıyla birlikte bir ağ (şebeke) meydana getirirler. Buna akarsu drenajı veya akarsu ağı denir. Bu akarsulara ait vadilerin meydana getirdiği ağa ise vadi ağı denilir. Akarsular ilk etapta ilksel eğimlere uygun olarak oluşurlar. Fakat daha sonra devam eden aşınma ile meydana gelen ikinci ve üçüncü nesil vadilerin kuruluşu üzerinde yapı ve litoloji, zayıf direnç sahaları, jeolojik geçmişten kalan koşullar ve yeni tektonik hareketler vb. gibi çeşitli etkenler rol oynar. Bu etkenler yardımıyla vadi gelişimi devam eder. Sonuç olarak da belirli özellikler gösteren vadi şebekeleri veya drenaj tipleri meydana gelir. Özetle akarsu drenaj ağının tipi topografik eğim, zemini oluşturan kayaların cinsi, tabakaların özellikleri, diğer yapısal özellikler ve zaman etkeni tarafından belirlenir. Tüm bu etkenler farklı drenaj tiplerinin oluşmasına neden olurlar. Bu sebeple Dünya üzerinde tüm bu etkenlere bağlı olarak çeşitli pek çok drenaj tipi gelişmiştir. 2
3 Kuvaternerde Türkiye de hidrolojik bilanço Türkiye de hidrolojik bilançonun Kuvaterner esnasında ve Kuvaternerden bu yana önemli değişikliklere uğradığının ortaya konmasıdır. Bu araştırmalara göre Kuvaterner esnasında nemli (plüviyal) ve daha kurak (interp lüviyal) devreler gelişmiştir. Nemli devrelerde güçlenen drenaj, kurak devrelerde zayıflayarak bozulmuş, bu iklim olaylarıklimatik taraçaların oluşumuna, hâlen kuru vadi şebekelerinin oluşumuna ve düzensizleşen akış şartlarına yol açmıştır. Kuvaternerin nemli devrelerinde bazı kapalı havzalarımızda, örneğin Konya Ereğli havzasında, geniş göller teşekkül etmiş, bunların ve genellikle diğer kapalı havza göllerinin seviyelerinde, Pleistosen iklim tahavvüllerini sadıkane bir şekilde yansıtan seviye değişiklikleri meydana gelmiştir. Bu konulardaki çalışmalar Kuvaterner iklim tahavvüllerinin teakübünü ve dolayısile Kuaterner stratigrafisini aydınlatmak bakımından önemlidir Türkiye deki Ana Akarsular ve Havzalar 3
4 Türkiye deki Ana Akarsular ve Havzalar DRENAJ TİPLERİ 1 DANDRİTİK (AĞAÇSI) DRENAJ TİPİ 2 KAFESLİ (KÖŞELİ, TRELLİS) DRENAJ TİPİ 3 HALKALI (ELİPTİK, DAİREVİ, ANNULAR) DRENAJ TİPİ 4 KANCALI (ÇENGELLİ) DRENAJ TİPİ 5 RADYAL (IŞINSAL) DRENAJ TİPİ 6 SENTRİPETAL (ÇEVREDEN MERKEZE) DRENAJ TİPİ 7 PARALEL ve SUBPARALEL DRENAJ TİPİ 8 ÖRGÜLÜ (ŞERİTLİ) DRENAJ TİPİ 9 KARSTİK DRENAJ TİPİ 10 KARIŞIK YELPAZE TİPİ 11 KESİNLEŞMEMİŞ VE BOZULMUŞ DRENAJ 4
5 1) DANDRİTİK DRENAJ TİPİ Gerek ülkemizde, gerekse genel olarak flüvyal morfojenetik (nemli ılıman) bölgelerde en yaygın görülen drenaj tiplerinden biridir. Vadi kuruluşunda yapı ve litolojinin yön verici tesirlerinin görülmediği, homojen yapılı kütlelerden oluşan sahalarda görülür. Yatay yapılı sahalar ile zayıf dayanıklılıkta kısımlar içermeyen masif katılaşım kayaçlarından meydana gelen sahalarda drenaj genellikle dandritiktir. Bazı kıvrımlı ve metamorfik sahalarda da dandritik tipe rastlanabilir. Fakat bu durumda dandritik drenajın bu çeşit arazi üzerine, epijenik olarak, bir örtü üzerinden kopya edilmiş olma olasılığı kuvvetlidir. Şekil olarak ağaç benzeri yada ağaç dallarına benzer bir patern oluşturur. Birbiri ile dar açıyla bir ağacın dallarını andıran bir tarzda birleşen kollardan oluşan bir şekli vardır. Bu drenaj ağının kuşbakışı görünüşü tam bir ağaca benzer. Bu drenaj tipinin şeklinin sık veya aralıklı bir dokuma arzetmesi; yağış miktarına, geçirimlilik derecesine, eğime ve zamana bağlıdır. 5
6 Dandritik drenaj tipinin kendi içinde farklı çeşitleri de mevcuttur. Dandritik drenaj sistemi. En yaygın halde bulunan temel biçimidir. F ince tekstürü, C kaba tekstürü işaret etmektedir. İnce tekstürlü durum geçirimli olmayan materyal üzerinde görülür (Tüysüz, 2001). Fay Kontrollü (FF) Dandritik Drenaj. Önem bakımından 3. veya 4. sıradaki yan kollar, kıskaç şeklinde kavisler meydana getirmektedir. F-F' boyunca kısmen çatlaklar tarafından kontrol edilmektedir. Magmatik intrüzyonlar üzerinde görülür (Tüysüz, 2001). Killi şeyl (C), kumlu veya milli kil (SC), kum veya kumtaşı (SS) içinde farklı biçimler oluşmaktadır. Aralarındaki fark, derelerin uzunluğu, tipi, tekstürü, şekli ve çatallaşmalarındadır. En fazla çatallaşma gösteren C ince tekstürlüdür. Ss daha geniş aralıklı olup, daha az çatallaşma gösterir. SC nispeten daha ince tekstürlü olup, daha uzun çatallı yarıntılara sahiptir; Ss ve C arası gibi (Tüysüz, 2001). 6
7 Sub-paralel Dandritik Drenaj Sistemi. Sahil düzlüklerinde görülen tiptir. Uzunluğu sınırlı, düz tabanlı geniş ve kısa kanallar (Tüysüz, 2001). Dandritik-Pennat Drenaj Sistemi. Bu tür, Illinois teki balçıklı düzlükte görülmektedir. Strüktürel kontrol yoktur. Materyal kumlu ve killi mildir (Tüysüz, 2001). Dandritik-Pektinat Drenaj Sistemi. Tüy gibi görünen bu desen lös sahalarında görülür. P löslerin bulunduğu yüzeydir (Tüysüz, 2001). TÜRKİYE DEN DANDRİTİK DRENAJ ÖRNEKLERİ: Türkiye de drenaj tipleri içerisinde dandritik drenaj tipi en geniş yeri kaplar 7
8 DÜNYA DAN DANDRİTİK DRENAJ ÖRNEKLERİ: Gila County, Arizona 8
9 Güneydoğu Kaliforniya da (ABD) Salton Gölü batısında Tule Wash bölgesinin eğik hava fotoğrafı. Yarlung Zangpo Nehri, Tibet 2) KAFESLİ (KÖŞELİ, TRELLİS) DRENAJ TİPİ Dandritik drenaj gibi çok yaygın bir tiptir. Fakat ondan farklı olarak yapı ve litolojinin gösterdiği zayıf direnç sahalarına akarsuların yerleşmeleri sonucunda oluşur. Saha ne kadar düzgün yapılı ve akarsuların yerleşmeleri ne derece ilerlemişse, kafesli drenaj da o derece belirgin olur. Yani aradan geçen zaman ne kadar uzun ve saha ne kadar derin yarılmış ise, kafesli drenaj görünümü de o oranda belirginleşir. 9
10 Kafesli drenaj tipinin genel özelliklerinden biri zayıf direnç sahalarını izleyen büyük sübsekantların gelişmiş olmasıdır. Bunlar birbirine paralel veya subparalel bir şekilde uzanırlar. Bunun sonucunda arazi, subparalel sırtlar ve depresyonlardan oluşan bir görünüm kazanır. Bu tipin diğer bir özelliği, ana nehirlerin bu paralel sırtları dik veya dike yakın açılarla ve boğazlar halinde yararak aşmalarıdır. Bunların büyük yan kollarının birçoğu, ana nehre genellikle aynı şekilde dik açıyla birleşen sübsekantlardır. Bu sübsekantların yan kolları ise, ana nehre paralel fakat sübsekantlara dik bir doğrultu gösterir. Bu dizilişe göre, birbirine paralel çeşitli büyüklükte sübsekantlarla bunlara dik olan yan kollardan ve ana akarsulardan oluşan bir akarsu şebekesi meydana gelmiş olur. Aynı doğrultudaki iki vadi sisteminin belli bir açı ile birleşmesi sonucunda drenaj, kafesi andıran bir şekil alır. 10
11 Monoklinal yapılı sahalar ile muntazam kıvrımlı sahalarda kafesli drenaj tipi gelişebilir. Birbirini kafes şeklinde kesen kırık ve fay çizgilerinin yer aldığı sahalarda da bu drenaj tipi görülebilir. Kuraldışı bir durum olarak paralel kumul sırtları veya moren setleri üzerinde de bu tip drenaj görülebilir Kafesli drenajın alt tiplerine örnekler: Monoklinal yapılar üzerinde görülen kafesli drenaj: Ülkemizde Ceyhan ve Adana ovalarının kuzey kenarında farklı dirençteki Neojen tabakaları üzerinde, Trakya nın bazı kısımlarında, Bursa ovasında ve Mersin in kuzeydoğusunda, güneydoğuya eğimli Neojen çökelleri üzerinde bu tipe rastlanır. Kıvrımlı yapılar üzerinde görülen kafesli drenaj: Ülkemizde özellikle Güneydoğu Toroslar önünde geniş bir sahada görülür. Siirt in güneydoğusu, Mudurnu nun batısı bu tipin görüldüğü yerlerdir Ortogonal ve Romboidal kafesli drenaj: Ortogonal drenajda vadiler birbirleriyle hemen hemen dik açılar yaparak birleşir. Romboidal drenajda ise vadiler birbirleriyle verev olarak, daha dar açıyla birleşir. Böylece ortogonal drenajda akarsuların arasında kalan kafes boşlukları dikdörtgene veya kareye benzediği halde, romboidal drenajda romboid (paralelkenar) şeklini almıştır. Ülkemizde romboidal drenaja örnek olarak Güneydoğu Toroslar üzerinde Fırat Nehri nin açtığı boğaz ile Kahtasuyu vadisi arasında kalan sahadaki akarsu şebekesi gösterilebilir. 11
12 TÜRKİYE DEN KAFESLİ DRENAJ ÖRNEKLERİ SİİRT in GÜNEYDOĞUSU GÜNEYDOĞU TOROSLAR 12
13 DÜNYA DAN KAFESLİ DRENAJ ÖRNEKLERİ: Appalaş Dağları (ABD) dan kafesli drenaja ait bir görünüm 3) HALKALI (ELİPTİK, DAİREVİ, ANNULAR) DRENAJ TİPİ Tepe kısımları aşınım sonucu ortadan kaldırılmış dom ve antiklinaller üzerinde görülür. Vadiler, halka veya elips şeklinde yaylar çizerek uzanırlar. Bu durum akarsuların aynı şekilde uzanan zayıf direnç sahalarını izleyen sübsekant vadiler kazmaları sonucunda meydana gelir. Halka şeklindeki sübsekantların kenarlarında çeşitli dereceden yan kollar yer alır. Bunlardan bazıları dirençli sırtları yararak diğer bir zayıf dirençli sahasına sokuldukları durumda, bu ikinci zayıf direnç sahası boyunca gelişirler. Böylece, iç içe halkalara benzeyen ve birbirini kuşatan vadilerden oluşan bir şebeke meydana gelir. Yarılma ne kadar ilerlemişse, dom veya antiklinal yamaçları üzerindeki radyal kuruluşlu ilksel konsekantlar, o oranda ortadan silinir. Buna karşılık sübsekant vadilerden oluşan halkalar, o oranda belirginleşir. 13
14 TÜRKİYE DEN HALKALI DRENAJ ÖRNEKLERİ Silvan ın km kuzeybatısında eliptik bir dom yapısı gösteren büyük Hacertun antiklinali üzerinde Batman Çayı yan kollarının oluşturduğu drenaj şebekesi bunlardan biridir. DÜNYA DAN HALKALI DRENAJ ÖRNEKLERİ: Dünya da halkalı drenaj örnekleri mevcuttur. İngiltere Hereford da bulunan Woolhope Dome bunlardan biridir. 14
15 4) KANCALI (ÇENGELLİ) DRENAJ TİPİ Ana vadiye birleşen kolların çoğu, ana vadinin akış veya eğim doğrultusunun hemen hemen tersi doğrultuda bir akış veya eğime sahiptir. Böylece ana vadi, bu kollarla birleştiği kesimlerinde birer kanca görünümü kazanır. Normalde bir akarsuyun yan kollarının doğrultusu ana nehrin akış yönünü göstermelidir, ancak bu drenaj tipinde yan kollar ana akarsuyun akış yönünü değil de kaynak tarafını gösterir Bu tip drenaj, genellikle su bölümü yakınlarında görülür ve kapmalar sonucunda meydana gelir. Dislokasyon hatları gibi zayıf direnç sahalarının tabaka uzanışını verev kestiği sahalarda da görülür. Ayrıca şebekenin kuruluşundan sonra yeni tektonik hareketler sonucunda arazinin eğim şartlarının ve bazı akarsuların akış yönlerinin değişmesi de bu drenaj tipinin oluşmasına neden olabilir. TÜRKİYE DEN KANCALI DRENAJ ÖRNEKLERİ: Ülkemizde kancalı drenaj tipinin görüldüğü yerlerden bazıları şunlardır: Çemişkezek kuzeyindeki Amergan vadisi, Reşadiye ile Koyulhisar arasında Kelkit vadisi. ÇORUM KARGI da KUZEY ANADOLU FAYINA YERLEŞMİŞ KIZILIRMAK 15
16 5. RADYAL (IŞINSAL) DRENAJ TİPİ Bu drenaj tipinde merkezde bulunan yüksek bir sahadan çıkan vadiler çevreye doğru (yamaçlardan eteklere doğru) gidildikçe birbirinden uzaklaşan ışınsal bir şebeke oluştururlar. Bu durum, orojenik veya epirojenik hareketlerle oluşmuş domlar ve özellikle volkan konileri üzerinde görülür. RADYAL TÜRKİYE DEN IŞINSAL DRENAJ ÖRNEKLERİ: Volkan konilerine ve diğer volkanik kütlelere ülkemizde çok rastlandığı için bu drenaj tipi de çok yaygındır. Nemrut Dağı ve Bingöl Dağı nda bu drenaj tipinin örnekleri mevcuttur. BİNGÖL DAĞI 16
17 DÜNYA DAN IŞINSAL DRENAJ ÖRNEKLERİ: Nehirler, ışınsal bir şekilde merkezden dışarıya doğru akarlar. Buradaki örnek Endonezya daki bir volkandan alınmıştır. Materyal ince yapılı tüf ve G de granüler tüftür (Tüysüz, 2001). Kamçatka, Rusya 17
18 6) SENTRİPETAL DRENAJ TİPİ Yüksek sahalarla çevrili alçak sahalarda, vadiler çevredeki yüksek sahalardan merkezdeki alçak alana doğru gittikçe birbirlerine yaklaşarak uzanırlar. Bu drenaja sentripetal drenaj denir. Bu tip vadi kuruluş düzeni tektonik depresyonlarda, büyük karst çukurlarında, kalderalarda ve büyük kraterlerin içinde görülür. Bu akarsular depresyonun meydana geldiği andaki eğimlere uyumludurlar. Orta kısımda toplanan şebeke bir bataklık veya gölde son bulur. Bazen tek bir akarsu vasıtasıyla bu şebeke dış drenaja bağlanabilir. G Ö L TÜRKİYE DEN SENTRİPETAL ÖRNEKLER Ülkemizde bu drenaj tipine çok sık rastlanır. Örneğin; Nemrut kalderası içindeki şebeke, Malatya Ovası, Burdur, Acıgöl, İznik Gölü çevrelerinde bu drenaj tipi mevcuttur 18
19 NEMRUT GÖLÜ NEMRUT GÖLÜ NEMRUT DAĞI (BİTLİS) DÜNYA DAN SENTRİPETAL DRENAJ ÖRNEKLERİ: Orta Tibet Platosu da sentripetal drenajın Dünya üzerinde örneklerini barındıran yerlerden biridir. Ayrıca ABD nin Oregon eyaletinde bulunan Crater Lake de bu drenaj tipine örnektir. KRATER GÖLÜ, OREGON 19
20 OREGON GÖLÜ (ABD) OREGON LAKE FLOOR: 7) PARALEL ve SUBPARALEL DRENAJ TİPİ: Akarsu vadileri birbirine paralel veya subparalel şekilde dizilmiştir. Böyle bir düzenin meydana gelmesi, belli eğim ve yapı şartlarının gerçekleşmesine bağlıdır. Ayrıca zaman faktörü de bu konuda önemli rol oynar Aynı yönde düzgün eğime sahip yamaçlarda görülen bu drenaj tipinde henüz yapıya uyma söz konusu değildir. Ancak akarsuların zamanla yapıya uyması ve sübsekant kolların meydana gelmesiyle drenaj ağının paralel görünümü bozulabilir. Genel olarak geniş sahalarda yamaç eğimlerinin bir tarafa doğru kuvvetli olduğu durumlarda paralel drenaj tipi gelişir. Bundan başka paralel ve subparalel faylarla parçalanmış olan sahalarda, yeni fay dikliklerini izleyen konsekant akarsular veya gençleşme sırasında eski fay hatlarına uyan sübsekant vadiler de bu drenaj tipinin oluşması için uygun sahalardandır. Paralel drenaj Subparalel drenaj 20
21 TÜRKİYE DEN PARALEL DRENAJ ÖRNEKLERİ Ülkemizde Doğu Karadeniz Dağları nın kuzey tarafındaki akarsu şebekesi bu drenaj tipine örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca Istranca eteklerinden Ergene havzasının ortasına doğru uzanan eğimli sahada da paralel drenaj örnekleri görülür. KARADENİZ DÜNYA DAN PARALEL DRENAJ ÖRNEKLERİ: The western side of Beinn Dòrain, İskoçya, UK 21
22 8) ÖRGÜLÜ (ŞERİTLİ, BRAIDED) DRENAJ TİPİ Akarsu birden fazla ve saç örgüsünü andıran bir tarzda birbirinden ayrılan sonra tekrar birleşen yataklarda akar. Bu drenaj tipi akarsuya dahil olan yükün akarsu tarafından taşınamayacak kadar fazla olduğu yerlerde görülür. Bu sahalarda bol alüvyon birikir, şekil olarak çakıl ve kum bankları veya adacıkları bulunur. Akarsu vadisinin birdenbire genişlemesiyle taşıma gücünün azalması veya bir yan kolun aşırı miktarda yük getirmesi bu drenaj tipinin oluşmasının sebeplerindendir. TÜRKİYE DEN ÖRGÜLÜ DRENAJ ÖRNEKLERİ KAHTA ÇAYI (Adıyaman) 22
23 Cook Dağı Tasman Buzul vadisi önündeki sandur ovasında örgülü drenaj (Yeni Zelanda) Örgülü Drenaj Batı Toroslar Akdağ, Kara Dere 23
24 Örgülü Drenaj Batı Toroslar Akdağ, Kara Dere İsveç teki Sarek Doğa Parkı ve buzul vadisindeki örgülü drenaj 24
25 9) KARSTİK DRENAJ TİPİ Karst morfolojisi üzerinde gelişen drenaj alanlarında oluşur. Kısa ve gelişmemiş bir drenaj tipidir. Karstik Drenaj Sistemi: Kalker, alçıtaşı ve dolomit gibi eriyici kayaçlarda meydana gelen düden çukurları. Düdenler genellikle yuvarlak ya da ovaldirler. Yeryüzünde kısa ve gelişmemiş kanallar meydana gelmiştir.derin olmayan havzalar rezidüel kille dolmuştur (Tüysüz, 2001). 10) KARIŞIK YELPAZE TİPİ Özellikle fay bloklarına tekabül eden dik yamaçlar önünde, sel yatakları karakterindeki vadilerin havza tabanlarına açıldıkları kısımda meydana gelen birikinti yelpazeleri üzerinde küçük vadiler ve sel yarıntıları birçok kola ayrılarak karışık, dallanmış bir görüntü oluşturur. Dandritik tipe çok benzeyen bu drenajda akış dallar istikametindedir ve bu kolların devamı yoktur. Sel rejimi ve bu tarzda suyun kollara ayrılması devamlı vadilerin gelişmesine imkan vermez. İki Çatallı (dichotomic) Drenaj Sistemi. Aynı noktadan çıkan akarsular, yelpaze şekli teşkil etmekte olup, kollara ayrılarak ve çatallar meydana getirerek granüler materyalin tabakalanmasına neden olurlar. Bu şekil alüvyon deltalarında görülür (Tüysüz, 2001). 25
26 ABD Dakota da bir birikinti konisi ve karışık yelpaze tipi drenaj. 11) KESİNLEŞMEMİŞ VE BOZULMUŞ DRENAJ Gerek kesinleşmemiş, gerekse bozulmuş drenaj tiplerinde akarsu şebekesinin düzensizliği, karışık ve kararsız olması başlıca ortak karakterdir. Böyle olmakla beraber bu iki tip arasında, aynı sonuca yol açmış olan şartlar bakımından önemli farklar vardır. Kesinleşmemiş drenaj, çeşitli şartlar altında normal vadilerin meydana gelemeyişi ile ilgilidir. Periglasiyal sahalar, moren depoları, yakın zamanda dolmuş havza tabanları, deltalar veya yeni kıyı ovaları gibi akarsu şebekesinin henüz kurulma devresinde olduğu sahalarda görülür. Akarsular düzensizdir; geniş sahalarda bataklıklar veya göller bulunmaktadır; kollar henüz azdır veya boyları kısadır. Bu görünüm şebekenin oluşum devresinde bulunduğunu gösterir. 26
27 Kesinleşmemiş drenaj tipine ülkemizden bir örnek olarak, Adapazarı Ovası gösterilebilir. Sakarya tarafından katedilen bu ova, adı geçen nehrin ve civardan gelen diğer akarsuların yığdıkları kalın alüvyonlardan oluşan yeni bir dolgu sahasıdır. Morfolojik durum, olasılıkla son pozitif taban seviyesi hareketi ile ilgili olarak meydana gelmiş görünen tipik bir alüvyal boğulma görünümü sunar. Özellikle doğuda geniş bataklıklar bulunmaktadır ve Sakarya nın kolları burada kesinleşmemiş çığırları izler. Bozulmuş drenaj sahalarında, akarsu şebekesinin kuruluş bakımından eski olması gerekir. Bu şebeke daha önce açıklanan drenaj tiplerinin herhangi birine uyan bir kuruluş düzeni gösterebilir. Fakat akarsu şebekesi sonradan çeşitli etkenlerle bozulmuş, bunun sonucunda şebeke parçalanmış, bazı vadiler tıkanmış, bazıları kurumuş, bazılarının tabanında ise bataklıklar ve göller oluşmuştur. Drenaj şebekesindeki bozulma nedenleri: Yerkabuğu Hareketleri: Eğim şartlarını değiştirerek, bir akarsuyu diğerine oranla daha uygun duruma sokarak veya doğrudan doğruya şebekeyi parçalayarak drenajda bozulmalara yol açabilir. İklim Değişmeleri: İklim değişimleri sonucunda drenajın bozulmuş olduğunu gösteren örneklere ülkemizin özellikle yarı kurak iç kesimlerinde rastlanır (Ankara nın güneybatısında Eymir ve Mogan göllerinin meydana gelişi) Karstlaşma: Ülkemizin özellikle güneybatı kısımlarında bu şekilde meydana gelmiş drenaj bozulmalarına pek çok örnek vermek mümkündür. 27
BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ
BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ TOPOĞRAFYA, YÜKSELTİ VE RÖLİYEF Yeryüzünü şekillendiren değişik yüksekliklere topoğrafya denir. Topoğrafyayı oluşturan şekillerin deniz seviyesine göre yüksekliklerine
DetaylıAkarsu aşındırma ve biriktirme şekilleri nelerdir?
On5yirmi5.com Akarsu aşındırma ve biriktirme şekilleri nelerdir? Akarsular yeryüzünün şekillenmesinde en etkili olan dış kuvvetlerdir. Çünkü, kutup bölgeleri, çöller ve dağların yüksek kısımları dışında
DetaylıIV.3. Akarsuların Jenetik Sınıflandırılması
IV.3. Akarsuların Jenetik Sınıflandırılması Akarsular genelde şu şekilde sınıflandırılmaktadır: a) Konsekan akarsular (Consequent stream) b) Subsekan (Subsequent) c) Obsekan (Obsequent) d) Resekan (Resequent)
DetaylıAUZEF Sınav Yardımlaşma
AUZEF Sınav Yardımlaşma ÇIKMIŞ SORULAR YARDIMLAŞMA GRUPLARI https://www.facebook.com/groups/389659827776348/ https://www.facebook.com/groups/702627443100495/ TOPOGRAFYALAR-I VİZE SORULARI: 1 ) Aşağıdakilerden
DetaylıDoğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri
Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar
Detaylı1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir?
1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir? a. Ova b. Vadi c. Plato d. Delta 2- Coğrafi bölgelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? a. Coğrafi özellikleri
Detaylı5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.
1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. PLATO: Çevresine göre yüksekte kalmış, akarsular tarafından derince yarılmış geniş düzlüklerdir. ADA: Dört tarafı karayla
DetaylıGİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar
JEOLOJİK YAPILAR GİRİŞ Dünyamızın üzerinde yaşadığımız kesiminden çekirdeğine kadar olan kısmında çeşitli olaylar cereyan etmektedir. İnsan ömrüne oranla son derece yavaş olan bu hareketlerin çoğu gözle
DetaylıKarasu Nehri Vadisinin Morfotektonik Gelişiminde Tiltlenme Etkisi
Karasu Nehri Vadisinin Morfotektonik Gelişiminde Tiltlenme Etkisi Tilting effect on the morpho-tectonic evolution of Karasu River valley Nurcan AVŞİN 1 1 Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Coğrafya Bölümü Öz: Karasu
DetaylıBaşlıca Kıyı Tipleri, Özellikleri ve Oluşum Süreçleri
Başlıca Kıyı Tipleri, Özellikleri ve Oluşum Süreçleri Dünya da bir birinden farklı kıyı tipleri oluşmuştur. Bu farklılıkların oluşmasında; Dalga ve akıntılar, Dağların kıyıya uzanış doğrultusu, Kıyılardaki
DetaylıRüzgarlar kum çakıl gibi gevşek maddeleri havalandırarak taşımak, zemine çarparak aşındırmak ve biriktirmek suretiyle yeryüzünü şekillendirirler.
Rüzgarlar kum çakıl gibi gevşek maddeleri havalandırarak taşımak, zemine çarparak aşındırmak ve biriktirmek suretiyle yeryüzünü şekillendirirler. Rüzgarların şekillendirici etkilerinin görüldüğü yerlerin
DetaylıFAYLARI ARAZİDE TANIMA KRİTERLER TERLERİ TEKTONİK IV-V. V. DERS. Doç.. Dr. Sabah YILMAZ ŞAHİN
FAYLARI ARAZİDE TANIMA KRİTERLER TERLERİ JEOFİZİK K MÜHENDM HENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEKTONİK IV-V. V. DERS Doç.. Dr. Sabah YILMAZ ŞAHİN Fayları Arazide Tanıma Kriterleri Fay düzleminin karakteristik özellikleri
DetaylıNormal Faylar. Genişlemeli tektonik rejimlerde (extensional tectonic regime) oluşan önemli yapılar olup bu rejimlerin genel bir göstergesi sayılırlar.
Normal Faylar Genişlemeli tektonik rejimlerde (extensional tectonic regime) oluşan önemli yapılar olup bu rejimlerin genel bir göstergesi sayılırlar. 1 2 Bir tabakanın normal faylanma ile esnemesi (stretching).
DetaylıBAŞLICA TOPRAK TİPLERİ
BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ Topraklar zonal, intrazonal ve azonal topraklar olmak üzere üçe ayrılır. 1. Zonal (Yerli) Topraklar iklim ve bitki örtüsüne bağlı olarak oluşan ve bütün katmanların(horizonların)
DetaylıTÜRKİYE NİN YER ALTI SULARI ve KAYNAKLARI
TÜRKİYE NİN YER ALTI SULARI ve KAYNAKLARI Yer altı Suları; Türkiye, kumlu, çakıllı ve alüvyal sahalar ile başta karstik alanlar olmak üzere, geçirimli kayaçlara bağlı olarak yer altı suları bakımından
DetaylıTOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR. Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar
TOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar 1. Magmatik Kayaçlar Magmanın arz kabuğunun çeşitli derinliklerinde
DetaylıDOĞRULTU-ATIMLI FAYLAR
DOĞRULTU-ATIMLI FAYLAR Hareket vektörü fayın doğrultusuna paralel, eğim yönüne dik olan faylardır. Sapma Açısı: 00 o 1 http://www2.nature.nps.gov/geology/usgsnps/jotr/pic00015sm.jpg 2 3 http://www.geo.umn.edu/courses/1001/summer_session/crops_offset.jpg
DetaylıABANT GÖLÜ CİVARININ TEKTONİK VE YAPISAL JEOLOJİSİNİN HAVA FOTOĞRAFLARI İLE KIYMETLENDİRİLMESİ GİRİŞ
ABANT GÖLÜ CİVARININ TEKTONİK VE YAPISAL JEOLOJİSİNİN HAVA FOTOĞRAFLARI İLE KIYMETLENDİRİLMESİ Sunay AKDERE Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara GİRİŞ Hava fotoğraflarından yararlanarak fotojeolojik
DetaylıINS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ
1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Dr.Öğr.Üyesi Orhan ARKOÇ e-posta: orhan.arkoc@kirklareli.edu.tr Web : http://personel.kirklareli.edu.tr/orhan.arkoc 2 BÖLÜM 12 Baraj Jeolojisi 3 12.1.Baraj nedir? Barajlar
DetaylıSEYİTÖMER LİNYİT ÇIKARIM SAHASI
Yoncalı Ovası Kütahya ovası kuzeydeki "Yoncalı Depresyonu"ndan bir eşik alanıyla ayrılmaktadır. Zengin linyit yataklarının içinde yer aldığı neojen bir düzlük olan Yoncalı Depresyonu, Kütahya Ovası'ndan
DetaylıSimetrik kıvrım: Kanat açılarının birbirine eşit olduğu kıvrımlardır Asimetrik kıvrım: Kanat açılarının birbirinden farklı olduğu kıvrmlardır
KIVRIMLI YAPI: Kıvrımlı yapının oluşumu: Deniz veya okyanus diplerinde (jeosenklinallerde) çökelmiş tortullar genelde yatay tabakalar halinde görülür. Tortulanmanın olduğu bu sahalarda eğer yan basınçlar
DetaylıDENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı
DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı JEOLOJİK OSEONOGRAFİ Genelde çok karmaşık bir yapıya sahip olan okyanus ve deniz
DetaylıINS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ
1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta: orhan.arkoc@kirklareli.edu.tr Web : http://personel.kirklareli.edu.tr/orhan-arkoc 2 BÖLÜM 12 Baraj Jeolojisi 3 Barajlar ve Baraj inşaatlarında
DetaylıKanada Kalkanı Kanada Kalkanı. Kıyı Dağları. Kanada Kalkanı. Kıyı Ovaları. Örtülü Platform. Büyük Ovalar İç Düzlükler. Dağ ve Havzalar Kuşağı
Örtülü Platform Örtülü Platform Kanada Kalkanı Kanada Kalkanı Kıyı Dağları Örtülü Platform Kanada Kalkanı Dağ ve Havzalar Kuşağı Büyük Ovalar İç Düzlükler QUACHITA WICHITA Kıyı Ovaları BÜYÜK OVALAR= GREAT
DetaylıFENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ EĞİTİM KURUMLARI ANADOLU LİSESİ 10. SINIFLAR COĞRAFYA İZLEME SINAVI
1. 2. Kalker gibi tortul kayaçların metamorfik kayaçlarına dönüşmesinde etkili olan faktörler aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir (5 puan)? A. Soğuma - Buzullaşma B. Ayrışma - Erime C. Sıcaklık - Basınç
DetaylıProf.Dr.Kadir Dirik Ders Notları, ppt sunum 15. AKARSULAR
Prof.Dr.Kadir Dirik Ders Notları, ppt sunum 15. AKARSULAR 1 Akarsular: Okyanuslara Taşıma (Rıvers: Transport To Oceans) Yeryüzünün şekillenmesinde akarsuların önemi büyüktür. Akarsular hem kayaçları aşındırırlar,
DetaylıT.C. BALIKESĠR ÜNĠVERSĠTESĠ FEN-EDEBĠYAT FAKÜLTESĠ COĞRAFYA BÖLÜMÜ HAVZA YÖNETĠMĠ DERSĠ. Dr. ġevki DANACIOĞLU
T.C. BALIKESĠR ÜNĠVERSĠTESĠ FEN-EDEBĠYAT FAKÜLTESĠ COĞRAFYA BÖLÜMÜ HAVZA YÖNETĠMĠ DERSĠ Dr. ġevki DANACIOĞLU Dersin içeriği Havza ve havza yönetimi tanımı, tarihsel gelişimi ve coğrafya bilimiyle ilişkisi
DetaylıAKARSULAR
AKARSULAR Dünya yüzeyinin şekillenmesi açısından en önemli pay hiç şüphesiz akarsulara aittir. Yüzeydeki sularının bir yatak içinde toplanıp akmasıyla oluşurlar. Akarsuyun doğduğu yere akarsu kaynağı,
DetaylıBURDUR-YASSIGÜME KÖYÜNÜN, FİZİKİ COĞRAFYA AÇISINDAN, ÇEVRE SORUNLARI
BURDUR-YASSIGÜME KÖYÜNÜN, FİZİKİ COĞRAFYA AÇISINDAN, ÇEVRE SORUNLARI Arş. Gör. Hakan YİĞİTBAŞIOĞLU Göller Yöresinde yeralan Burdur Havzası'nın oluşumunda tektonik hareketlerin büyük etkisi olmuştur. Havza
DetaylıYapısal Jeoloji: Tektonik
KÜLTELERDE YAPI YAPISAL JEOLOJİ VE TEKTONİK Yapısal Jeoloji: Yerkabuğunu oluşturan kayaçlarda meydana gelen her büyüklükteki YAPI, HAREKET ve DEFORMASYONLARI inceleyen, bunları meydana getiren KUVVET ve
DetaylıTÜRKİYENİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ. Türkiye'nin jeomorfolojik Gelişimi (Yer şekillerinin Ana Hatları)
TÜRKİYENİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ Türkiye'nin jeomorfolojik Gelişimi (Yer şekillerinin Ana Hatları) Genetik Şekil Toplulukları 1- Tektonik Topografya 2- Akarsu Topografyası (Flüvial Topografya) 3- Volkan
DetaylıJEOMORFOLOJİ DIŞ KUVVETLER AKARSULAR
JEOMORFOLOJİ DIŞ KUVVETLER AKARSULAR A. AKARSU AŞINIM ŞEKİLLERİ 1. VADİ: Akarsuların aşındırarak içinde aktığı, sürekli inişi olan yatağına denir. Vadi Tipleri: a. Çentik ( v biçimli) vadi: Akarsu yatak
DetaylıCOĞRAFİ FAKTÖRLERDEN YERŞEKİLLERİNİN HARPUT UN KURULUŞU, GELİŞMESİ VE ŞEHRİN YER DEĞİŞTİRMESİ ÜZERİNE OLAN ETKİLERİ
Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi Geçmişten Geleceğe Harput Sempozyumu, Elazığ 23-25 Mayıs 2013 81 COĞRAFİ FAKTÖRLERDEN YERŞEKİLLERİNİN HARPUT UN KURULUŞU, GELİŞMESİ VE ŞEHRİN YER
DetaylıTABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü
TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü TABAKA DÜZLEMİNİN TEKTONİK KONUMU Tabaka düzleminin konumunu belirlemek için tabakanın aşağıdaki özelliklerinin
DetaylıKAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR
KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR Kayaçların belirli bir yapısı vardır. Bu yapı kayaç oluşurken ve kayaç oluştuktan sonra kazanılmış olabilir. Kayaçların oluşum sırasında ve oluşum koşullarına bağlı olarak kazandıkları
DetaylıCOĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701
COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701 Türkiye de Arazi Kullanımı Türkiye yüzey şekilleri bakımından çok farklı özelliklere sahiptir. Ülkemizde oluşum özellikleri birbirinden farklı
DetaylıÇATLAKLAR VE FAYLAR sistematik çatlaklar (a) sistematik olmayan çatlaklar (b)
ÇATLAKLAR VE FAYLAR Kayaçların taneleri arasındaki bağın kopmasıyla oluşan süreksizliklere kırık denir. Kırılma yüzeyleri boyunca kayaçlar birbirinden ayrılırlar. Çatlak (Diaklaz), yarık, Fay İki kırılma
DetaylıYapısal jeoloji. 3. Bölüm: Normal faylar ve genişlemeli tektonik. Güz 2005
MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 12.113 Yapısal jeoloji 3. Bölüm: Normal faylar ve genişlemeli tektonik Güz 2005 Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak
Detaylıkoşullar nelerdir? sağlamaktadır? 2. Harita ile kroki arasındaki fark nedir?
1. Bir çizimin harita özelliği taşıması için gerekli koşullar nelerdir? 2. Harita ile kroki arasındaki fark nedir? 3. Haritalar günlük hayatımızda ne gibi kolaylıklar sağlamaktadır? 4. Haritalar hangi
DetaylıJEOLOJİ İÇ KUVVETLER
JEOLOJİ İÇ KUVVETLER Enerjisini yerin içindeki mağmadan alan güçlere iç kuvvetler denir. İç kuvvetlerin etkisiyle orojenez, epirojenez, volkanizma ve depremler meydana gelir. İç kuvvetlerin oluşturduğu
DetaylıDOĞU KARADENĠZ BÖLGESĠNDE HEYELAN
DOĞU KARADENĠZ BÖLGESĠNDE HEYELAN Heyelan ya da toprak kayması, zemini kaya veya yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yerçekimi, eğim, su ve benzeri diğer kuvvetlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru
DetaylıToprak oluşumu ve toprak türleri
On5yirmi5.com Toprak oluşumu ve toprak türleri Toprak oluşumu ve toprak türleri nelerdir? Yayın Tarihi : 13 Kasım 2012 Salı (oluşturma : 3/1/2017) -Toprağın oluşması için önce kayaların çözünmesi gerekir.
DetaylıKONU: HARİTA BİLGİSİ
KONU: HARİTA BİLGİSİ Yeryüzünün tamamının ya da bir bölümünün, kuşbakışı görünüşünün, belli bir ölçek dahilinde küçültülerek, bir düzlem üzerine aktarılmasıyla elde edilen çizime harita denir. Bir çizimin
DetaylıİNM 106 İnşaat Mühendisleri için Jeoloji
Hafta_9 İNM 106 İnşaat Mühendisleri için Jeoloji Yeraltı Suları ve jeolojisi Yrd.Doç.Dr. İnan KESKİN inankeskin@karabuk.edu.tr, inankeskin@gmail.com Dersin Amacı Yer bilimlerinin temel kavramlarını inşaat
DetaylıBARAJLARIN SINIFLANDIRILMASI
BARAJ JEOLOJİSİ BARAJLAR Barajlar (dams); enerji üretimi, içme suyu sağlanması, sulama ve taşkın önlemeye yönelik su kaynakları oluşturmak amacıyla akarsu vâdileri üzerinde yapay göller oluşturmak için
DetaylıBeşparmak, Karakümes ve Marçal Dağları'ndan oluşan dağlara "Batı Menteşe Dağları" denir.
Beşparmak, Karakümes ve Marçal Dağları'ndan oluşan dağlara "Batı Menteşe Dağları" denir. yukarıda adı geçen dağlardan oluşan "Doğu Menteşe Dağları" arasında arasında Çine Çayı Vadisi uzanır. Aydın iline
Detaylı3. TEKTONİK JEOMORFOLOJİ VE FAYLAR
3. TEKTONİK JEOMORFOLOJİ VE FAYLAR Hangi tektonik rejimde olursa olsun, tektonik hareketler yeryüzünde karakteristik bir şekil oluştururlar. 3.1. NORMAL FAYLARDA GELİŞEN YÜZEY ŞEKİLLERİ Genişlemeli tektonik
DetaylıJAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ)
JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) Hazırlayan: Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 YEREL RÜZGARLAR MELTEMLER Bu rüzgarlar güneşli bir günde veya açık bir gecede, Isınma farklılıklarından kaynaklanan
DetaylıOrojenez (Dağ Oluşumu) Jeosenklinallerde biriken tortul tabakaların kıvrılma ve kırılma olayına dağ oluşumu ya da orojenez denir.
İç Kuvvetler Enerjisini yerin içinden (magma) alan güçlerdir. İç güçlerin oluşturduğu yer şekilleri dış güçler tarafından aşındırılır. İç güçlerin oluşturduğu hareketlerin bütününe tektonik hareket denir.
DetaylıAkdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel)
Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel) The Cave With Multiple-Periods And Origins Characterizing The
Detaylı3. TABAKA KAVRAMI ve V-KURALI
1 3. T VRMI ve V-URLI Tabaka nedir? lt ve üst sınırlarıyla bir diğerinden ayrılan, kendine has özellikleri olan, sabit hidrodinamik koşullar altında çökelmiş, 1 cm den daha kalın, en küçük litostratigrafi
DetaylıKARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA GEZİMİZ
KARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA GEZİMİZ Okulumuz Gezi İnceleme ve Tanıtma Kulübümüz 17-18 Ocak 2015 tarihinde bir gece konaklamalı KARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA gezisi gerçekleştirdi.. 17 Ocak 2015 Cumartesi sabahı
DetaylıHavza. Yağış. Havza. sınırı. Havza. alanı. Akarsu ağı. Akış Havzanın çıkış noktası (havzanın mansabı) Çıkış akımı
Yağış Havza Havza sınırı Havza alanı Akarsu ağı Akış Havzanın çıkış noktası (havzanın mansabı) Çıkış akımı Havza ve alt havza Türkiye nin 25 (27?) Havzası - Meriç Havzası (01) - Müteferrik Marmara Suları
DetaylıDIŞ KUVVETLER. Hazırlayan : Taylan Batman Coğrafya Öğretmeni
DIŞ KUVVETLER Rüzgar aşınım ve birikim şekilleri Akarsu aşınım şekilleri Akarsu birikim şekilleri Yer altı suları ve kaynaklar Karstik aşınım ve birikim şekilleri Buzul aşınım ve birikim şekilleri* Dalga
DetaylıTOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR
Magmatik (Püskürük) Kayaçlar Ýç püskürük Yer kabuðunu oluþturan kayaçlarýn tümünün kökeni magmatikdir. Magma kökenli kayaçlar dýþ kuvvetlerinin etkisiyle parçalara ayrýlýp, yeryüzünün çukur yerlerinde
DetaylıJEOLOJİK HARİTALAR Jeolojik Haritalar Ör:
JEOLOJİK HARİTALAR Üzerinde jeolojik bilgilerin (jeolojik birimler, formasyonlar, taş türleri, tabakalaşma durumları, yapısal özellikler vbg.) işaretlendiği haritalara Jeolojik Haritalar denir. Bu haritalar
DetaylıTOPOĞRAFYA, YÜKSELTİ VE RÖLİYEF
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ Tepeleri karlı dağlardan düz ve geniş ovalara kadar, dünyamızın yüzü çeşitli yeryüzü şekilleri ile biçimlenmiştir. Jeologların bir ödevi de değişik yerlerde değişik yeryüzü şekillerinin
DetaylıYeraltısuları. nedenleri ile tercih edilmektedir.
DERS 2 Yeraltısuları Türkiye'de yeraltısularından yararlanma 1950den sonra hızla artmış, geniş ovaların sulanmasında, yerleşim merkezlerinin su gereksinimlerinin karşılanmasında kullanılmıştır. Yeraltısuları,
DetaylıÇEŞİTLİ M O RFO JEN ETİK BÖLGELERDEN H AVA F O T O Ğ RAFLARININ JEO M O R FO LO JİK YORUM LAM ASI
ÇEŞİTLİ M O RFO JEN ETİK BÖLGELERDEN H AVA F O T O Ğ RAFLARININ JEO M O R FO LO JİK YORUM LAM ASI Ass. A L İ F U A T D O Ğ U Yerbilimcileri tarafından hava fotoğraflarının kullanılmasının amaçlarından
DetaylıTers ve Bindirme Fayları
Ters ve Bindirme Fayları Ters ve bindirme fayları sıkışmalı tektonik rejimlerin (compressional / contractional tectonic regimes) denetimi ve etkisi altında gelişirler. Basınç kuvvetleri, kayaçların dayanımlılıklarını
DetaylıULUABAT MANYAS GÖLLERİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİK GELİŞİM MODELLEMESİ
Kuvaterner Çalıştayı IV 2003 İTÜ Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü ULUABAT MANYAS GÖLLERİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİK GELİŞİM MODELLEMESİ Barış Mater 1, Hüseyin Turoğlu 1, Musa Uludağ 2, İsa Cürebal
DetaylıB A S I N Ç ve RÜZGARLAR
B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR Havadaki su buharı ve gazların, cisimler üzerine uyguladığı ağırlığa basınç denir. Basıncı ölçen alet barometredir. Normal hava basıncı 1013 milibardır.
DetaylıTabakalı kayaçların dalga şeklindeki deformasyonlarına kıvrım denir. Kıvrımların boyları mm mertebesinden km mertebesine kadar değişir.
KIVRIM VE KIVRIM TİPLERİ Tabakalı kayaçların dalga şeklindeki deformasyonlarına kıvrım denir. Kıvrımların boyları mm mertebesinden km mertebesine kadar değişir. Deniz veya okyanus diplerinde (jeosenklinallerde)
DetaylıOkyanus kıtaları birbirinden ayıran engin, açık denizlerdir 1. Yeryüzünün yaklaşık üçte ikisini (%70) kaplarlar ve bu alanın yaklaşık yarısında su
Okyanus kıtaları birbirinden ayıran engin, açık denizlerdir 1. Yeryüzünün yaklaşık üçte ikisini (%70) kaplarlar ve bu alanın yaklaşık yarısında su seviyesi 3000 metrenin üzerindedir. Okyanus kelimesi Yunanca
DetaylıKIVRIMLAR (SÜNÜMLÜ / SÜNEK DEFORMASYON) Kıvrımlanma
KIVRIMLAR (SÜNÜMLÜ / SÜNEK DEFORMASYON) 1 Kıvrımlanma 2 1 Tabakalı kayaçların tektonik kuvvetlerin etkisiyle kazandıkları dalga şeklindeki deformasyon yapılarına kıvrım, meydana gelen olaya da kıvrımlanma
Detaylı3. TABAKA KAVRAMI ve V-KURALI
1 3. T VRMI ve V-URLI Tabaka nedir? lt ve üst sınırlarıyla bir diğerinden ayrılan, kendine has özellikleri olan, sabit hidrodinamik koşullar altında çökelmiş, 1 cm den daha kalın, en küçük litostratigrafi
DetaylıINS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ
4/3/2017 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 4/3/2017 2 BÖLÜM 4 TABAKALI KAYAÇLARIN ÖZELLİKLER, STRATİGRAFİ,
DetaylıPROF. DR. FATMAGÜL KILIÇ GÜL HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ PROF. DR. ERKAN GÖKAŞAN DOĞA BİLİMLERİ MERKEZİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 2018, İSTANBUL
HRT5207Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Yeryüzü Şekillerinin Değerlendirilmesi PROF. DR. FATMAGÜL KILIÇ GÜL HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ PROF. DR. ERKAN GÖKAŞAN DOĞA BİLİMLERİ MERKEZİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
DetaylıKIRIKLAR VE FAYLAR NORMAL FAYLAR. Yaşar ar EREN-2003
NORMAL FAYLAR Yaşar ar EREN-2003 NORMAL FAYLAR KIRIKLAR VE FAYLAR 50 O den fazla eğimli ve eğim atım bileşenin doğrultu bileşenine göre oldukça büyük olduğu faylardır. Normal faylarda tavan bloku taban
DetaylıMARMARA COĞRAFYA DERGİSİ, SAYI: 10, TEMMUZ-2004, İSTANBUL
MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ, SAYI: 10, TEMMUZ-2004, İSTANBUL RAMAN-GERCÜŞ ANTİKLİNALLERİ YÖRESİNDE DİCLE NEHRİNİN HİDROGRAFİK ÖZELLİKLERİ VE KAPMA OLAYLARI (The Hidrography Properties and Capture Events of
DetaylıFAYLAR FAY ÇEŞİTLERİ:
FAYLAR Fay (Fault); kayaçlarda gözle görülecek kadar kayma hareketi gösteren kırıklara verilen genel bir isimdir. FAY, Yerkabuğundaki deformasyon enerjisinin artması sonucunda, kayaç kütlelerinin bir kırılma
DetaylıPERKOLASYON İNFİLTRASYON YÜZEYSEL VE YÜZETALTI AKIŞ GEÇİRGENLİK
PERKOLASYON İNFİLTRASYON YÜZEYSEL VE YÜZETALTI AKIŞ GEÇİRGENLİK Toprak yüzüne gelmiş olan suyun, toprak içine girme olayına ve hareketine denir. Ölçü birimi mm-yağış tır. Doygunluk tabakası. Toprağın yüzündeki
DetaylıYapılma Yöntemleri: » Arazi ölçmeleri (Takeometri)» Hava fotoğrafları (Fotoğrametri) TOPOĞRAFİK KONTURLAR
TOPOĞRAFİK HARİTALAR EŞ YÜKSELTİ EĞRİLERİ TOPOĞRAFİK HARİTALAR Yapılma Yöntemleri:» Arazi ölçmeleri (Takeometri)» Hava fotoğrafları (Fotoğrametri) HARİTALAR ve ENİNE KESİT HARİTALAR Yeryüzü şekillerini
DetaylıTÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler :
TÜRKİYE NİN İKLİMİ İklim nedir? Geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca görülen atmosfer olaylarının ortalaması olarak ifade edilir. Bir yerde meydana gelen meteorolojik olayların toplamının ortalamasıdır.
Detaylı3. Hafta (12 16 Ekim) Hoş Geldiniz
2 3. Hafta (12 16 Ekim) Hoş Geldiniz SU KAYNAKLARI A. Okyanuslar ve Denizler: Atmosferdeki su miktarında artış ya da azalış olmaz sadece yer değiştirme olur. Okyanuslar büyüklüğüne göre Pasifik, Atlas
DetaylıTUFA ve TRAVERTEN-III
TUFA ve TRAVERTEN-III Dr.Esref ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi TRAVERTEN LİTOFASİYESLERİ Sıcak su travertenlerindeki çökeller farklı fasiyes tiplerinde olabilmektedir. Her traverten çökelinde tüm fasiyesler
DetaylıUYUMSUZLUKLAR VE GÖRECELİ YAŞ KAVRAMI
UYUMSUZLUKLAR VE GÖRECELİ YAŞ KAVRAMI Diskordans nedir? Kayaçların stratigrafik dizilimleri her zaman kesiksiz bir seri (konkordan seri) oluşturmaz. Bazen, kayaçların çökelimleri sırasında duraklamalar,
DetaylıİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ AUZEF
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ AUZEF Tüm yayın ve kullanım hakları İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesine aittir. Hiçbir şekilde kopyalanamaz, çoğaltılamaz ya
DetaylıAKARSU MORFOLOJİSİ TANIMLAR
KRSU MORFOLOJİSİ TNIMLR karsu Havzası : karsuyun sularını toplayan alana akarsu havzası (drenaj alanı, su toplama havzası, yağış alanı) denir. İki komşu havzayı ayıran çizgi havza sınırı veya su ayırım
DetaylıMAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI
TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI ENVANTERİ ENV. NO. 58.01.0.02 ÇİMENYENİCE KÖYÜ, KÖROĞLU TEPELERİ, I39-a4 MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI İL SİVAS İLÇE HAFİK MAH.-KÖY VE MEVKİİ Çimenyenice Köyü GENEL
DetaylıYazı Menu. - Ülkemizdeki Göller. - Türkiyedeki Göl Çeşitleri. - Doğal Göller. 1 - Tektonik Göller. 2 - Karstik Göller.
Yazı Menu - Ülkemizdeki Göller - Türkiyedeki Göl Çeşitleri - Doğal Göller 1 - Tektonik Göller 2 - Karstik Göller 3 - Set Gölleri 4 - Volkanik Göller 5 - Sirk Gölleri - Baraj Gölleri Ülkemizdeki Göller
DetaylıGAGA G Ö LÜ (ORDU) * A.Ü.D.T.C.F. Coğrafya Bölümü ** A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
GAGA G Ö LÜ (ORDU) Prof. Dr. Erdoğan A K K A N * Arş. Gör. Gürcan GÜRGEN** ÖZ Gaga Gölü, Ordu İlinin, Karadeniz kıyısındaki ilçelerinden biri olan Fatsa dan güneye, Aybastı ya gidilen karayolunun 7. Km
DetaylıGÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Ülkemizin güney doğusunda yer alan bölge nüfus ve yüzölçümü en küçük bölgemizdir. Akdeniz, Doğu Anadolu Bölgeleriyle, Suriye ve Irak Devletleriyle
DetaylıYER DEĞİŞTİREN YERLEŞMELERE İKİ ÖRNEK: KIRATLI ve BAHÇELİ KÖYLERİ
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü COĞRAFYA DERGİSİ Sayı 12, Sayfa 75-84, İstanbul, 2004 Basılı Nüsha ISSN No: 1302-7212 Elektronik Nüsha ISSN No: 1305-2128 YER DEĞİŞTİREN YERLEŞMELERE
DetaylıYüzeysel Akış. Giriş 21.04.2012
Yüzeysel Akış Giriş Bir akarsu kesitinde belirli bir zaman dilimi içerisinde geçen su parçacıklarının hareket doğrultusunda birçok kesitten geçerek, yol alarak ilerlemesi ve bir noktaya ulaşması süresince
DetaylıDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:
DOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Ülkemizin doğusunda yer alan bölge kabaca üçgene benzer. Marmara ve Ege Bölgeleri hariç her bölge ile komşudur. Suriye hariç bütün doğu komşularımızla
DetaylıTarım, yeryüzündeki belli başlı üretim şekillerinden en gerekli ve yaygın olanıdır. Tarımın yapılış şekli ve yoğunluğu, ülkelerin gelişmişlik
TARIM VE EKONOMİ Tarım, yeryüzündeki belli başlı üretim şekillerinden en gerekli ve yaygın olanıdır. Tarımın yapılış şekli ve yoğunluğu, ülkelerin gelişmişlik düzeyine bağlıdır. Bazı ülkelerde tarım tekniği
DetaylıEDİRNE UZUNKÖPRÜ DOĞAL ORTAMI TEMİZ HAVASI İLE SÜPER BİR YAŞAM BURADA UZUNKÖPRÜ DE. MÜSTAKİL TAPULU İMARLI ARSA SATIŞI İSTER YATIRIM YAPIN KAZANIN
EDİRNE UZUNKÖPRÜ MÜSTAKİL TAPULU İMARLI ARSA SATIŞI Yunanistan sınırına 6 kilometre uzaklıkta yer alan Edirne nin Uzunköprü ilçesi, Osmanlı İmparatorluğu nun Trakya daki ilk yerleşimlerinden biri. Ergene
DetaylıGr_1 1) En çok kullanılan jeomorfolojik indis uygulamalarından 3 tanesinin isimlerini yazınız.
Gr_1 1) En çok kullanılan jeomorfolojik indis uygulamalarından 3 tanesinin isimlerini yazınız. 1. Akarsu Uzunluk - Gradyan İndeksi *SL=(ΔH/ΔL)L 2. Vadi Tabanı Genişliği-Vadi Yüksekliği Oran 3. Drenaj Havzası
DetaylıBaşlıca Toprak Tipleri ve Özellikleri
Başlıca Toprak Tipleri ve Özellikleri Toprak, üzerinde tüm canlıların barınıp yaşadığı, insan ve hayvan beslenmesi için gerekli ürünlerin yetiştiği yaşayan canlı bir varlıktır ve yaşamın kaynağıdır. Toprak,
DetaylıİNM 106 İnşaat Mühendisleri için Jeoloji
Hafta_10 İNM 106 İnşaat Mühendisleri için Jeoloji Baraj ve rezervuar jeolojisi Yrd.Doç.Dr. İnan KESKİN inankeskin@karabuk.edu.tr, inankeskin@gmail.com Dersin Amacı Yer bilimlerinin temel kavramlarını inşaat
DetaylıKONYA OVASI ÇEVRESİNDE SON YILLARDA ARTAN OBRUK OLUŞUMU HAKKINDA ÖDN: 2
KONYA OVASI ÇEVRESİNDE SON YILLARDA ARTAN OBRUK OLUŞUMU HAKKINDA ÖDN: 2 Doğu ATEŞ 2018 Konya Ovası Çevresinde Son Yıllarda Artan Obruk Oluşumu Hakkında Doğu ATEŞ 1 Son yıllarda özellikle yerel gazeteler
Detaylı2-Maden bakımından zengin olduğu halde endütrisi yeterince gelişmemiş olan bölgemiz hangisidir?
KPSS Coğrafya Kısa Bilgiler 1-Bitki çeşitliğinin en fazla olduğu bölgemiz hangisidir? -Marmara Bölgesi 2-Maden bakımından zengin olduğu halde endütrisi yeterince gelişmemiş olan bölgemiz hangisidir? -Doğu
DetaylıUzamaya ve kısalmaya bağlı olarak gelişen yapılar
Uzamaya ve kısalmaya bağlı olarak gelişen yapılar 1.10. Boy değişiminin jeolojik önemi Deformasyon incelemelerinde olduğu gibi, değişik yönlerdeki çizgilerde boy kısalması ve boy uzaması farklı ve karmaşık
DetaylıAtoller (mercan adaları) ve Resifler
Atoller (mercan adaları) ve Resifler Atol, hayatlarını sıcak denizlerde devam ettiren ve mercan ismi verilen deniz hayvanları iskeletlerinin artıklarının yığılması sonucu meydana gelen birikim şekilleridir.
DetaylıUzamaya ve kısalmaya bağlı olarak gelişen yapılar
Uzamaya ve kısalmaya bağlı olarak gelişen yapılar 1.10. Boy değişiminin jeolojik önemi Deformasyon incelemelerinde olduğu gibi, değişik yönlerdeki çizgilerde boy kısalması ve boy uzaması farklı ve karmaşık
DetaylıHerhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2.
Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Özel Konum 1. Türkiye nin Matematik (Mutlak) Konumu Türkiye nin Ekvatora ve başlangıç
DetaylıHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ DERS: JEOMORFOLOJİ ÖDEV KONUSU: TERASLAR (TEKTONİK VE FLÜVİYAL), TERASLARIN JEOLOJİK ÖNEMİ HAZIRLAYANLAR: * Caner İSKENDERLER No: 20824781 * Can GÜVEN No: 20924871
DetaylıAkifer Özellikleri
Akifer Özellikleri Doygun olmayan bölge Doygun bölge Bütün boşluklar su+hava ile dolu Yer altı su seviyesi Bütün boşluklar su ile dolu Doygun olmayan (doymamış bölgede) zemin daneleri arasında su ve hava
Detaylı