BİLGİSAYAR VE ELEKTRONİK SEKTÖRÜ

Transkript

1 BİLGİSAYAR VE ELEKTRONİK SEKTÖRÜ T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI RİSK YÖNETİMİ VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EKONOMİK ANALİZ VE DEĞERLENDİRME DAİRESİ ANKARA 1

2 İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 3 BİLGİSAYAR VE ELEKTRONİK SEKTÖRÜ KÜRESEL TİCARETİ BİLGİSAYAR VE ELEKTRONİK SEKTÖRÜ TÜRKİYE TİCARETİ

3 GİRİŞ Bu bölümde kullanılan dış ticaret verileri ISIC Rev 4, üretim ve istihdam verileri NACE Rev 2 sınıflandırmasına dahildir. İkili NACE Rev 2 kodları, ikili ISIC Rev 4 doları ile birebir uyumlu iken, dörtlü NACE Rev 2 kodları toplanmak suretiyle dörtlü ISIC Rev 4 kodlarına ulaşılmaktadır. Bilgisayar ve Elektronik sektörü ISIC Rev 4 sınıflandırmasına göre 26 no lu koddan oluşmaktadır. ISIC Rev 4 sınıflandırmasına göre Bilgisayar ve Elektronik sektörü aşağıdaki gibidir: 26 BİLGİSAYARLARIN, ELEKTRONİK VE OPTİK ÜRÜNLERİN İMALATI Bu bölüm, bilgisayarların, bilgisayar çevre birimlerinin, iletişim teçhizatının ve benzer elektronik ürünler ile bu tür ürünlerin parçalarının imalatını kapsamaktadır. Bu bölümdeki üretim süreci, entegre devrelerin tasarımı, kullanımı ve ileri derecede özel küçültme teknolojileriyle tanımlanmaktadır. Bu bölüm ayrıca, tüketici elektroniklerinin, ölçme, test etme, idare ve kontrol teçhizatının, ışın, elektromedikal ve elektroterapötik cihazların, optik aletlerin ve teçhizatların imalatı ile manyetik ve optik medyanın imalatını kapsamaktadır Elektronik bileşenlerin ve devre kartlarının imalatı Bu sınıf, elektronik uygulamalar için yarı iletkenlerin ve diğer bileşenlerin imalatını kapsamaktadır.bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; -elektronik kondansatörlerin imalatı, - elektronik dirençlerin imalatı, - mikro işlemcilerin imalatı, - elektron tüpleri imalatı, - elektronik konnektörlerin imalatı, - çıplak baskılı devre kartları imalatı, - entegre devre imalatı (analog, dijital veya hibrit), - diyotlar, transistörler ve ilgili devre cihazlarının imalatı, -elektronik bileşen tipli indüktörlerin imalatı (Örneğin; jikleler, bobinler, transformatörler), - elektronik kristallerin ve kristal takımların imalatı, - elektronik uygulamalar için solenoidlerin, anahtarların ve güç dönüştürücülerin imalatı, 3

4 - yarı iletken, tamamlanmış veya yarı tamamlanmış küplerin veya yonga plakaların imalatı, - ara yüz kartları imalatı (Örneğin; ses, görüntü (video), denetleyiciler, ağ (network), modem kartı) - elektronik gösterge bileşenlerinin imalatı (plazma, polimer, LCD), - ışık yayan diyotların (LED) imalatı, Ayrıca bu sınıf aşağıdakileri de kapsamaktadır; - yazıcı kabloları, monitör kabloları, USB kabloları, bağlayıcılar vb. imalatı. Kapsam dışı olanlar; - akıllı kartların basımı, bkz. 1811, - bilgisayar ve televizyon ekranlarının imalatı, bkz. 2620, 2640, - harici modem imalatı, bkz. 2630, - X-ray tüpleri ve benzer ışın cihazlarının imalatı, bkz. 2660, - optik teçhizat ve aletlerinin imalatı, bkz. 2670, - elektrikli uygulamalar için benzer cihazların imalatı, bkz. bölüm 27, - floresan balastları imalatı, bkz. 2710, - elektrikli röle imalatı, bkz. 2710, - elektrik kablolama gereçleri imalatı, bkz. 2733, - tamamlanmış teçhizat imalatı, başka bir yerde sınıflandırılmaktadır Bilgisayar ve bilgisayar çevre birimleri imalatı Bu sınıf, elektronik bilgisayarların, örneğin ana bilgisayarların, masa üstü bilgisayarlarının, dizüstü bilgisayarların, bilgisayar sunucularının ve bellek cihazları, girdi/çıktı cihazları (yazıcılar, monitörler, klavyeler) gibi bilgisayar çevre donanımlarının imalatını ve/veya montajını kapsamaktadır. Bilgisayarlar, analog, dijital, ya da hibrit olabilir. Dijital bilgisayarlar, en yaygın tipi, aşağıdakilerin tamamını gerçekleştiren cihazlardır: (1) çalışan program ya da programları ve programın uygulanması için gerekli olan verileri barındıran; (2) kullanıcıların ihtiyaçlarına, gereksinimlerine uygun olarak serbestçe programlanabilen; (3) kullanıcılar tarafından belirlenen aritmetik hesaplamaları yapan ve (4) insan müdahalesi olmaksızın, işlem devam ederken mantıksal bir karar ile uygulamayı modifiye etmek için bu bilgisayarı gerekli kılan bir süreç programını çalıştıran aletlerdir. Analog bilgisayarlar, matematiksel modelleri uygulama kapasitesine sahiptirler ve en azından analog kontrol ve programlama elemanlarından oluşurlar. 4

5 Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - masaüstü bilgisayarları imalatı, - dizüstü bilgisayarları imalatı, - ana bilgisayarların imalatı, - cep veya avuç içi bilgisayarları imalatı (Örneğin; PDA), - manyetik disk sürücüler, harici sürücüler ve diğer bellek depolama cihazları imalatı, - optik disk sürücülerin (Örneğin; CD-RW, CD-ROM, DVD-ROM, DVD-RW) imalatı, - yazıcı imalatı, - monitör imalatı, - klavye imalatı, - her çeşitte fare (mouse), joystik ve iztopu aksesuarları imalatı, - tesis edilmiş bilgisayar terminalleri (depoları) imalatı, - bilgisayar sunucuları imalatı, - barkotlu tarayıcılar dahil tarayıcı imalatı, - akıllı kart okuyucuları imalatı, - sanal gerçeklik sağlayan kasklar imalatı, - bilgisayar projektörleri imalatı (video projektörleri). Ayrıca bu sınıf aşağıdakileri de kapsamaktadır; - mekanik olarak çalışmayan otomatik vezne makineleri (ATM`lerin), satış noktası terminalleri (POS) gibi bilgisayar terminallerinin imalatı, - çıktı alma, tarama, kopyalama, faks çekme gibi iki veya daha fazla işlevi olan çok fonksiyonlu büro makinelerinin imalatı. Kapsam dışı olanlar; - kayıtlı medyanın çoğaltılması (bilgisayar medyası, ses, görüntü, vb.), bkz. 1820, - bilgisayarlarda ve bilgisayar çevre birimlerinde kullanılan elektronik bileşenlerin ve elektronik parçaların imalatı, bkz. 2610, - dahili/harici bilgisayar modem kartlarının imalatı, bkz. 2610, - arayüz kartlarının, modüllerin ve parçalarının imalatı, bkz. 2610, 5

6 - harici modem imalatı, bkz. 2630, - dijital iletişim anahtarlarının, veri iletim teçhizatının (Örneğin; köprüler, yönelticiler, ağ geçitleri) imalatı, bkz. 2630, - CD çalarlar ve DVD çalarlar gibi tüketici elektronik cihazlarının imalatı, bkz. 2640, - televizyon monitörlerinin ve ekranlarının imalatı, bkz. 2640, - video oyun konsollarının imalatı, bkz. 2640, - bilgisayarlar veya diğer cihazlarla kullanmak için boş optik ve manyetik medyanın (boş kaset, CD, DVD vb.) imalatı, bkz İletişim ekipmanlarının imalatı Bu sınıf, elektronik olarak kablolar üzerinden veya radyo ve televizyon yayını ve kablosuz iletişim donanımı gibi hava aracılığı ile sinyal taşımada kullanılan telefon ve veri iletişim donanımlarının imalatını içermektedir. Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - Merkezi iletişim santral donanımları imalatı, - kablosuz telefon imalatı, - özel sayısal veya analog telefon santrallerinin imalatı, - telesekreter imalatı da dahil telefon ve faks teçhizatlarının imalatı, - ağ geçitleri, köprüleri ve yönlendiricileri gibi veri iletim donanımlarının imalatı, - yayın alıcı ve verici anten imalatı, - kablolu televizyon donanımlarının imalatı, - çağrı cihazları imalatı, - cep telefonları imalatı, - mobil iletişim donanımları imalatı, - radyo ve televizyon stüdyoları ve yayın teçhizatları imalatı (ticari televizyon kameraları dahil), - harici modemler, taşıyıcı ekipmanların imalatı, - kontrol istasyonlarına sinyal gönderen hırsız ve yangın alarm sistemleri imalatı, - radyo ve televizyon vericilerinin imalatı, 6

7 - kızıl ötesi (enfraruj) sinyal kullanan iletişim cihazlarının imalatı (Örneğin; uzaktan kumanda cihazları). Kapsam dışı olanlar; -iletişim donanımlarında kullanılan elektronik parçalar ve montaj parçalarının imalatı (dahili ve harici bilgisayar modem kartları dahil), bkz. 2610, - dahili/harici bilgisayar modem kartlarının imalatı, bkz bilgisayarların ve bilgisayar çevre donanımlarının imalatı, bkz. 2620, - tüketiciler için ses ve görüntü donanımı imalatı, bkz. 2640, - elektronik sayı levhaları (skorbord) imalatı, bkz. 2790, - trafik ışıklarının imalatı, bkz Tüketici elektroniği ürünlerinin imalatı Bu sınıf, ev eğlence sistemleri, motorlu taşıtlar, havaalanı, alışveriş merkezi vb. yerlerdeki hoparlör sistemleri ve müzik aletleri ses yükselticileri için elektronik müzik ve görüntü donanımlarının imalatını içermektedir. Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - video kaset kayıt cihazları ve çoğaltma donanımları imalatı, - televizyon imalatı, - televizyon ekranları ve görüntü panelleri imalatı, - ses kaydetme ve çoğaltma sistemleri imalatı, - stereo teçhizatları imalatı, - radyo imalatı, - hoparlör sistemleri imalatı, - ev tipi video kamera imalatı, - parayla çalışan otomatik plakçalar imalatı, - müzik enstrümanları ve havaalanı, alışveriş merkezi vb. yerlerdeki hoparlör sistemleri için ses yükselticisi imalatı, - mikrofon imalatı, - CD ve DVD çalar imalatı, - karaoke makineleri imalatı, - kulaklıklar (Örneğin; radyo, stereo, bilgisayar) imalatı, 7

8 - video oyun konsolları imalatı. Kapsam dışı olanlar; - kayıtlı medyanın çoğaltılması (bilgisayar medyası, ses, video, vb), bkz. 1820, - bilgisayar çevre donanımları ve bilgisayar monitörleri imalatı, bkz. 2620, - telesekreter imalatı, bkz. 2630, - çağrı cihazı imalatı, bkz. 2630, - uzaktan kumanda aletleri (radyo ve kızılötesi (enfraruj) imalatı, bkz. 2630, - çoğaltma teçhizatları, yayın alıcı ve verici antenler, ticari video kameraları gibi stüdyo yayın teçhizatları imalatı, bkz. 2630, - sabit (değiştirilemez) yazılımlı elektronik oyun imalatı, bkz Ölçme, test ve seyrüsefer amaçlı alet ve cihazların imalatı Bu sınıf, araştırma, tespit, seyrüsefer, kılavuzluk, havacılık ve denizcilik ile ilgili sistem ve aletlerin imalatını içermektedir. Bunlar, ısıtma, iklimlendirme, soğutma gibi uygulamalar ve cihazlar için otomatik kontrol ediciler ile düzenleyiciler; ısı derecesi, nem, basınç, vakum, yanma, debi, seviye, kıvam, yoğunluk, asitlik, yoğunlaşma ve deviri ölçmek, göstermek, işaret etmek, kaydetmek, iletmek ve kontrol etmek için kullanılan aletler ve cihazlar; sayaçlar(örneğin; kayıt etme) ve hesaplama cihazları; elektriğin ve elektrik sinyallerinin özelliklerini ölçmek ve test etmek için kullanılan aletler; katı, sıvı, gaz, ya da bileşik materyallerin numunelerinin kimyasal ya da fiziksel bileşimi ya da konsantrasyonlarının laboratuvar analizinde kullanılan aletler ve sistemler; diğer ölçme ve test aletleri ile bunların parçalarından oluşmaktadır. Elektrikli olmayan ölçme, test ve seyrüsefer cihazları da (basit mekanik aletler hariç) burada kapsanmaktadır. Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - hava taşıtı motoru ile ilgili aletlerin imalatı, - otomotiv emisyonu test cihazlarının imalatı, - meteoroloji aletlerinin imalatı, - fiziksel özellikleri test etme ve inceleme cihazlarının imalatı, - yalan makinesi imalatı, - radyasyon belirleme ve izleme cihazlarının imalatı, - arazi ölçme (kadastro çalışmaları ile ilgili aletler) aletlerinin imalatı, - cam sıvı termometreleri ve çift metal tipli olanlarının imalatı (tıbbi olanlar hariç) - nem ayarlayıcı cihazların imalatı, 8

9 - hidronik limit kontrol aletlerinin imalatı, - alev ve ateş kontrol cihazlarının imalatı, - spektrometrelerin imalatı, - hava basıncı ile çalışan göstergelerin imalatı, - tüketim sayaçlarının imalatı (Örneğin; su, gaz, elektrik), - debi metreler (akış metreler) ve sayma aletleri imalatı, - sayma makinelerinin imalatı, - mayın dedektörlerinin, sinyal üreticilerin; metal detektörlerinin imalatı, - denize atılan ve yapı itibariyle suda yüzen şamandıralara benzeyen deniz altından aldıkları sesleri antenleri aracılığıyla radyo sinyalleri olarak suyun üzerindeki araçlara ileten cihazlar (sonik şamandıralar) da dahil araştırma, belirleme, seyrüsefer, havacılık ve denizcilikle ilgili aletlerin imalatı, - radar cihazlarının imaları, - Global Konumlandırma Sistemleri (GPS) cihazlarının imalatı, - araç gereçler için çevresel ve otomatik kontrol aletlerinin imalatı, - ölçüm ve kayıt cihazlarının imalatı (Örneğin; uçuş kayıt cihazı), - hareket dedektörlerinin imalatı, - radar imalatı, - laboratuvar analiz cihazlarının imalatı (Örneğin; kan analiz cihazı), - ölçme, test vb. için laboratuvar tipi tartıların, terazilerin, mikroorganizma geliştirmede kullanılan aygıtların ve diğer çeşitli laboratuvar cihazlarının imalatı. Kapsam dışı olanlar; - telesekreter makinelerinin imalatı, bkz. 2630, - ışınlama cihazlarının imalatı, bkz. 2660, - optik ölçme ve kontrol etme cihazlarının ve aletlerinin (Örneğin; yangın kontrol teçhizatı, fotoğrafik fotometre (ışık ölçüm cihazı), telemetreler) imalatı, bkz.2670, - optik konumlandırma aletlerinin imalatı, bkz. 2670, - dikte (steno vb.) makinelerinin imalatı, bkz. 2817, 9

10 - baskül (laboratuvar tartı aletleri hariç), su terazisi, şerit metre vb. aletlerin imalatı, bkz. 2819, - tıbbi termometrelerin imalatı, bkz. 3250, - sanayi işlem kontrol cihazlarının kurulumu, bkz. 3320, 2652 Kol saatlerinin, masa ve duvar saatlerinin ve benzerlerinin imalatı Bu sınıf kol saatleri, masa saatleri ve duvar saatleri ile zaman mekanizmaları ile bunların parçalarının imalatını kapsamaktadır.bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - göstergeli panel saatleri de dahil her çeşit kol saati, masa saati ve duvar saatlerinin imalatı, - değerli metal kasalar da dahil olmak üzere kol saati ve masa saati kasaları imalatı, - zaman kaydetme donanımlarının ve zaman aralıklarını ölçmek, kaydetmek ve başka şekillerde göstermek için kullanılan saat makineli veya senkron motorlu donanımların imalatı, örneğin; parkmetreler, işçilerin geliş ve gidişlerini kaydeden saatler, zaman/tarih damgaları, süreç kronometreleri, - saat makineli veya senkron motorlu zaman devre anahtarlarının ve diğer ayırıcıların imalatı; zaman kilitleri, - masa, duvar ve kol saatleri için parçaların imalatı; her çeşit masa, duvar ve kol saatleri için makineler, zemberekler, kıymetli taşlar, saat kadranları, akrep ve yelkovanlar, taban levhaları, kordon köprüsü ve diğer parçalar, her tür materyalden masa ve kol saatleri için kasalar ve muhafazalar. Kapsam dışı olanlar; - metal olmayan saat kayışlarının imalatı (tekstil, deri, plastik), bkz. 1512, - değerli metallerden saat kayışlarının imalatı, bkz. 3211, - değerli olmayan metallerden saat kayışı imalatı, bkz. 3212, 2660 Işınlama, elektro medikal ve elektro terapi ile ilgili cihazların imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; 10

11 - ışınlama cihazlarının ve tüplerinin imalatı (Örneğin; endüstriyel, tıbbi tanı, tıbbi tedavi, araştırma, bilimsel); - beta, gama, X-ışını veya diğer ışınlama cihazları, - Bilgisayarlı tomografi (CT) tarayıcıları imalatı, - PET tarayıcıları imalatı, - manyetik rezonans görüntüleme (MRI) cihazlarının imalatı, - tıbbi ultrason cihazlarının imalatı, - elektrokardiyografi cihazlarının imalatı, - elektro tıbbi endoskopik cihazların imalatı, - tıbbi lazer cihazlarının imalatı, - kalp atışını ayarlayan cihazların imalatı, - işitme cihazlarının imalatı. Ayrıca bu sınıf aşağıdakileri de kapsamaktadır; - gıda ve sütün kalite ve güvenliği için kullanılan ışınlama cihazlarının imalatı, Kapsam dışı olanlar; - laboratuvar analiz cihazlarının imalatı (Örneğin; kan analiz cihazı), bkz bronzlaşmada kullanılan cihazların imalatı, bkz Optik aletlerin ve fotografik ekipmanların imalatı Bu sınıf, dürbünler, mikroskoplar (elektron ve proton hariç), teleskoplar, prizmalar ve lensler/mercekler (göz tedavisi ile ilgili olanlar hariç) gibi optik aletlerin ve lenslerin imalatını; lenslerin/merceklerin (göz tedavisi ile ilgili olanlar hariç) kaplanmasını ve parlatılmasını; lenslerin/merceklerin (göz tedavisi ile ilgili olanlar hariç) montajını ve fotoğraf makineleri ve fotometreler (ışık ölçüm cihazı) gibi fotografik aletlerin imalatını kapsamaktadır.bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - optik aynaların imalatı, - tüfeklerin optik görüş ekipmanların (optik tüfek dürbünleri dahil) imalatı, - optik konumlandırma teçhizatının imalatı, - optik büyütme aletleri imalatı, - optik mekanistlerin hassas aletlerinin imalatı - optik karşılaştıcıların imalatı, - fotoğraf makinelerinin (filmli veya dijital) imalatı, 11

12 - sinema filmi ve slayt projektörlerinin imalatı (bilgisayar projektörleri hariç), - tepegöz projektörlerin imalatı, - optik ölçme ve kontrol etme cihazlarının ve aletlerinin (Örneğin; yangın kontrol teçhizatı, fotoğrafik fotometre (ışık ölçüm cihazı), telemetreler) imalatı - lens/merceklerin, optik mikroskopların, dürbünlerin ve teleskopların imalatı - lazer tertibatlarının ve parçalarının imalatı Kapsam dışı olanlar; - bilgisayar projektörlerinin imalatı, bkz. 2620, - ticari televizyon ve video kameralarının imalatı, bkz. 2630, - ev tipi video kameraların imalatı, bkz. 2640, - elektron ve proton mikroskoplarının imalatı, bkz.2651, - lazer parçaları kullanan nihai teçhizatların imalatı, makinenin tipine göre imalat sınıfına bakınız (Örneğin; medikal lazer teçhizatı için, bkz. 2660), - fotokopi makinelerinin imalatı, bkz. 2817, - göz tedavisi ile ilgili ürünlerin imalatı, bkz Manyetik ve optik kaset, bant, CD, vb. ortamların imalatı Bu sınıf, manyetik ve optik kayıt gereçlerinin imalatını kapsamaktadır. Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - boş manyetik ses ve görüntü bantlarının imalatı, - boş manyetik ses ve görüntü kasetlerinin imalatı, - boş disketlerin imalatı, - boş optik disklerin (CD, DVD vb.) imalatı, - taşınabilir belleklerin (flash disk, i-pod vb.) imalatı. Kapsam dışı olanlar, - kayıtlı medyanın (kayıtlı kaset, CD, DVD vb.) çoğaltılması (bilgisayar ortamı, ses, görüntü, vb.), bkz

13 BİLGİSAYAR VE ELEKTRONİK SEKTÖRÜ KÜRESEL TİCARETİ Grafik 1: Döneminde Dünya Bilgisayar ve Elektronik Ticareti (Milyar Dolar) Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı Grafik 1, döneminde Bilgisayar ve Elektronik sektörüne ilişkin tüm dünyada gerçekleştirilen ihracat ve ithalat verilerini göstermektedir. Grafiğe göre, Bilgisayar ve Elektronik sektörünün ihracat ve ithalatının, küresel ticaretin krizden en fazla etkilendiği yıl olan 2009 yılı dışında arttığı görülmektedir. Veriler, küresel Bilgisayar ve Elektronik ticaretinin 2008 yılında bir önceki yıla göre arttığını ancak küresel krizin etkilerinin hissedilmeye başlanmasıyla 2009 yılında 2007 yılındaki değerlerine kadar düştüğünü göstermektedir.2010 yılına gelindiğinde ise sektör küresel ölçekte hızlı bir toparlanma göstererek kriz öncesi değerlerini aşmış, 2011 yılında ise bir önceki yıla göre ihracatı %7, ithalatı ise %8 artarak sırasıyla ve milyar dolara ulaşmıştır. Bu rakamlar dünya mal ticaretinin yaklaşık %12 sine tekabül etmektedir. 13

14 Tablo 1: Bilgisayar ve Elektronik Sektöründe Döneminde Ortalama İhracatı En Yüksek İlk 10 Ülkenin İhracat Değerleri (Milyon Dolar) Ülke Çin A.B.D Güney Kore Singapur Japonya Hong Kong Tayvan Almanya Hollanda Malezya Türkiye Diğer TOPLAM Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı (Not: Türkiye verisi GTB den elde edilmiştir. Ortalama ihracat değerleri ilgili ülkenin verisinin bulunduğu yıl sayısı dikkate alınarak hesaplanmaktadır.) Tablo 1, küresel Bilgisayar ve Elektronik sektöründe döneminde ortalama ihracatı en yüksek ilk 10 ülkenin yıllara göre ihracat değerlerini göstermektedir. Tabloya göre, ele alınan yılların tümünde Çin, Bilgisayar ve Elektronik sektöründe açık ara en fazla ihracat yapan ülke olmuştur. Söz konusu ülke 2011 yılında 559 milyar dolarlık ihracatıyla küresel Bilgisayar ve Elektronik ihracatının yaklaşık %26 sını gerçekleştirmiştir. Dolayısıyla Çin küresel Bilgisayar ve Elektronik sektöründe tedarik bakımından en büyük oyuncudur. Bu anlamda Çin in Bilgisayar ve Elektronik sektörünü yönlendirme gücü olduğu söylenebilir yılında Çin i sırasıyla ABD (166 milyar dolar), Hong Kong(160 milyar dolar), Güney Kore (133 milyar dolar), Singapur (130 milyar dolar), Tayvan(127 milyar dolar) ve Japonya (119 milyar dolar) izlemiştir. Türkiye 2,5 milyar dolarlık ihracatla toplam Bilgisayar ve Elektronik ihracatından %0,1 pay alarak sıralamada 38. olmuştur. Tabloda yer alan 10 ülke, 2011 yılında küresel Bilgisayar ve Elektronik ihracatının %78 ini gerçekleştirilmiştir. 14

15 Grafik 2: Döneminde Dünya Bilgisayar ve Elektronik Sektöründe İhracatta İlk 5 Ülke ve Türkiye (Milyon Dolar) Kaynak: Dünya Banka WITS Veri Tabanı (Not: Türkiye verisi GTB den elde edilmiştir.) Grafik 2, döneminde küresel Bilgisayar ve Elektronik sektöründe toplam ihracatı en yüksek ilk beş ülke ve Türkiye nin ihracat değerlerini göstermektedir. Grafikte yer alan ülkelerin Bilgisayar ve Elektronik sektörü ihracatının 2009 yılında krizden olumsuz yönde etkilendiği görülmektedir. Türkiye nin Bilgisayar ve Elektronik sektörü ihracatının ise yıllar itibariyle kayda değer ölçüde değişkenlik göstermediği anlaşılmaktadır. 15

16 Tablo 2: Bilgisayar ve Elektronik Sektöründe Döneminde Ortalama İthalatı En Yüksek İlk 10 Ülkenin İthalat Değerleri (Milyon Dolar) Ülke Çin A.B.D Hong Kong Almanya Japonya Singapur Hollanda İngiltere Meksika Güney Kore Türkiye Diğer TOPLAM Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı (Not: Türkiye verisi GTB den elde edilmiştir. Ortalama ithalat değerleri ilgili ülkenin verisinin bulunduğu yıl sayısı dikkate alınarak hesaplanmaktadır.) Tablo 2, küresel Bilgisayar ve Elektronik sektöründe döneminde ortalama ithalatı en yüksek ilk 10 ülkenin yıllara göre ithalat değerlerini göstermektedir. İncelenen dönem içerisinde Çin ve ABD nin önemli bir farkla en fazla ithalat yapan ülkeler olduğu görülmektedir yılında Bilgisayar ve Elektronik sektöründe Çin toplam 398 milyar dolar tutarında ithalat ile sektörün ithalatının yaklaşık %17 sini gerçekleştirmiştir. Çin i sırasıyla ABD(336 milyar dolar), Hong Kong (228 milyar dolar), Almanya (128 milyar dolar) ve Japonya (104 milyar dolar) izlemiştir. Tabloda yer alan ilk 10 ülke, 2011 yılında küresel Bilgisayar ve Elektronik ithalatının %66 sını gerçekleştirmiştir. Türkiye ise küresel Bilgisayar ve Elektronik sektöründe 2011 yılında 12,2 milyar dolarlık ithalatla, toplam Bilgisayar ve Elektronik ithalatından %1 pay almış ve sıralamada 30. olmuştur. 16

17 Grafik 3: Döneminde Dünya Bilgisayar ve Elektronik Sektöründe İthalatta İlk 5 Ülke ve Türkiye (Milyon Dolar) Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı, (Not: Türkiye verisi GTB den elde edilmiştir.) Grafik 3, dönemi için Bilgisayar ve Elektronik sektöründe değer bakımından en fazla ithalatı gerçekleştiren ilk beş ülke ve Türkiye nin ithalat değerlerini göstermektedir. Grafikte yer alan ülkelerin Bilgisayar ve Elektronik sektörü ithalatının 2009 yılında krizden olumsuz yönde etkilendiği görülmektedir. Grafiğe göre Türkiye hariç 5 ülke, 2011 yılında küresel Bilgisayar ve Elektronik sektörü ithalatının %51 ini gerçekleştirmiştir. Grafik 2 ve 3 birlikte değerlendirildiğinde, ticaret hacmi bakımından en yoğun Bilgisayar ve Elektronik ticaretinin Asya ülkelerinde gerçekleştiği görülmektedir. Bunun en büyük sebebi Çin in bu kıtada yer almasıdır. 17

18 Grafik 4: Döneminde Bilgisayar ve Elektronik Sektörü Ticaretinde Başta Gelen Coğrafi Ülke Grupları (Milyar Dolar) Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı. H:İhracat, T:İthalat Grafik 4, döneminde küresel Bilgisayar ve Elektronik sektörü ticaretinde en fazla ithalat ve ihracat gerçekleştiren coğrafi ülke gruplarını göstermektedir. Buna göre 2011 yılında küresel Bilgisayar ve Elektronik ticaretinde milyar dolar ile Diğer Asya bölgesi en fazla ihracat yapan bölge olmuştur. Bölge 2011 yılında sektörün toplam ihracatının %63 ünü tek başına gerçekleştirmiştir. Bu bölgeyi 467 milyar dolar ile AB-27, 181 milyar dolar ile Kuzey Amerika ve 45 milyar dolar ile Diğer Avrupa (AB hariç) izlemiştir. Bilgisayar ve Elektronik ihracatı coğrafi bölgeler olarak incelendiğinde en büyük tedarikçinin Diğer Asya bölgesi olduğu görülmektedir. Bu durumun en büyük nedeni söz konusu bölgenin Bilgisayar ve Elektronik ihracatında başta gelen ülkelerden olan Çin, Güney Kore, Singapur ve Japonya yı içermesidir. Ayrıca, Diğer Avrupa içinde sınıflandırılan Türkiye nin 2011 yılında söz konusu bölgenin ihracatının %6 sını yaptığı tespit edilmiştir. Bilgisayar ve Elektronik ithalatına bakıldığında ise 2011 yılında en fazla ithalat gerçekleştiren bölge milyar dolar ile Diğer Asya olmuştur. Bölge tek başına sektörün toplam ithalatının %47 sini gerçekleştirmiştir. Bu bölgeyi sırasıyla 573 milyar dolar ile AB-27, 381 milyar dolar ile Kuzey Amerika ve 74 milyar dolar ile Diğer Avrupa (AB hariç) izlemiştir. Bilgisayar ve Elektronik ithalatı coğrafi bölgeler olarak incelendiğinde en büyük pazarın 18

19 Diğer Asya bölgesi olduğu görülmektedir. Bu durumun en büyük nedeni söz konusu bölgenin Bilgisayar ve Elektronik ithalatında başta gelen ülkelerden olan Çin, Hong Kong ve Japonya yı içermesidir. Grafik 5: Döneminde Ekonomik Ülke Gruplarına Göre Bilgisayar ve Elektronik Dış Ticareti (Milyar Dolar) Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı. H:İhracat, T:İthalat Grafik 5, döneminde ekonomik ülke gruplarına göre Bilgisayar ve Elektronik sektörünün dış ticaret verilerini göstermektedir. Buna göre sektörün 2011 yılında ihracatının milyar dolarlık kısmı, bir başka deyişle %54 ü yüksek gelir grubunda bulunan ülkeler tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu grubu 778 milyar dolar ile düşük ve orta gelir grubu izlemiştir. Dolayısıyla, Bilgisayar ve Elektronik ticaretinin genel olarak yüksek düzeyde sermaye malı ve teknoloji içeren ürünlerden oluştuğu söylenebilir. Diğer taraftan 2011 yılında Bilgisayar ve Elektronik ithalatının milyar dolarlık kısmı yüksek gelir grubuna ait ülkeler tarafından gerçekleştirilirken, bu grubu 754 milyar dolar ile düşük ve orta gelir grubu izlemiştir. Bu durum ise Bilgisayar ve Elektronik sektöründe talebin büyük ölçüde gelişmiş ülkelerde gerçekleştiğinin bir göstergesidir. 19

20 BİLGİSAYAR VE ELEKTRONİK SEKTÖRÜ TÜRKİYE TİCARETİ Grafik 6: Bilgisayar ve Elektronik Sektörü Türkiye Üretimi, İhracatı, İthalatı, Dış Ticaret Dengesi (Milyon Dolar) Kaynak: GTB, TUİK. Raporun hazırlandığı dönemde 2012 yılına ait üretim verileri olmadığından 2012 yılı önceki yılların basit ortalamasıdır. H:İhracat, T:İthalat Bilgisayar ve Elektronik sektöründe 2007 yılında Üretim 1 milyar dolar, İhracat 3,2 milyar dolar, İthalat 10,8 milyar dolar, Dış ticaret dengesi -7,6 milyar dolar olarak gerçekleşmişken; 2009 yılında ise, Üretim 900 milyon dolara, İhracat 2,2 milyar dolara, İthalat 9 milyar dolara gerilemiş, Dış ticaret dengesi ise -6,8 milyar dolar olmuştur yılında Üretim 1 milyar dolar, İhracat 2,5 milyar dolar, İthalatı 12,2 milyar dolar, Dış ticaret dengesi ise -9,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir yılında, 20

21 Üretim (tahmini) 1 milyar dolar, İhracat 3 milyar dolar, İthalat 12,8 milyar dolar, Dış ticaret dengesi -9,8 milyar dolar olmuştur. 300 Milyo n Dolar ve Üzeri 300 Milyo n Doları n Altı Tablo 3: Döneminde Ortalama 300 Milyon Dolar ve Üzerinde İhracat/İthalat Yapılan Ülkeler (Milyon Dolar) Avrup a Birliği 27 Diğer Asya Kuzey Ameri ka İhracat_Ortala ma İthalat_Ortala ma İhracat_20 12 İthalat_20 12 Almanya Fransa İngiltere Macarist an Güney Kore Japonya Tayvan Çin A.B.D Hepsi Diğer TOPLAM Kaynak: Kaynak: GTB, TUİK. (Serbest Bölgeler ülkelere dahildir.) (Not: Ortalama değerler ilgili ülke ile ithalat ve/veya ihracatın gerçekleştiği yıl sayısı dikkate alınarak hesaplanmaktadır.) Bilgisayar ve elektronik sektöründe döneminde ortalama 300 milyon ve üzerinde ticaret yapılan 9 ülke bulunmaktadır. 9 ülkenin 4 ü Avrupa Birliği, 3 ü Diğer Asya, 1 i ise Kuzey Amerika grubu içinde yer almaktadır milyon dolar ile Çin önemli tutarda ithalat yapılan ülke olup; Çin i sırasıyla Almanya, Macaristan, Güney Kore takip etmektedir. Önemli tutarda ihracat yapılan ülkelerin başında ise İngiltere, Almanya ve Fransa gelmektedir. 21

22 Grafik 7: Döneminde Ortalama 300 Milyon Dolar ve Üzerinde İhracat/İthalat Yapılan Ülkeler (Milyon Dolar) Kaynak: Kaynak: GTB, TUİK. (Serbest Bölgeler ülkelere dahildir.) (Not: Ortalama değerler ilgili ülke ile ithalat ve/veya ihracatın gerçekleştiği yıl sayısı dikkate alınarak hesaplanmaktadır.) 22

23 Tablo 4: Döneminde En Yüksek Bilgisayar ve Elektronik İthalatı Yapan 20 Ülke ve Türkiye nin Bu Ülkelere İhracatı (Milyon Dolar) Avrupa Birliği 27 Avustralya ve Yeni Zelanda Diğer Asya Diğer Avrupa (A.B Hariç) Kuzey Amerika Orta Amerika ve Karayipler Almanya Fransa Hollanda İngiltere İspanya İtalya Avustralya Güney Kore Hindistan Hong Kong Japonya Malezya Singapur Tayland Tayvan Çin Rusya Federasyonu A.B.D. Kanada Meksika H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T H T Kaynak: Kaynak: GTB, TUİK,WITS. H: Türkiye İhracatı, T: İlgili Ülke İthalatı (Not: Ülkelerin 2012 yılına ait ithalat değerleri henüz açıklanmadığından, 2012 yılı için verisi bulunan son 5 yılın ortalama değeri esas alınmıştır.) 23

24 Grafik 8: Döneminde En Yüksek Bilgisayar ve Elektronik İthalatı Yapan 20 Ülke ve Türkiye nin Bu Ülkelere İhracatı (Milyon Dolar) Kaynak: Kaynak: GTB, TUİK, WITS. (Çubuklar, dönemindeki Ülkelerin Yıllık Ortalama İthalatını ve Türkiye'nin Bu Ülkelere Yıllık Ortalama İhracatını göstermektedir.) döneminde sektörün en önemli ithalatçıları sıra ile Çin (316 milyar dolar), ABD (301 milyar dolar), Hong Kong (185 milyar dolar) ve Almanya (115 milyar dolar) dır döneminde bilgisayar ve elektronik sektöründe en yüksek ithalatı, ortalama 316 milyar dolar ile Çin yapmakta olup; Türkiye nin söz konusu dönemde Çin e ihracatı ise sadece 7 milyon dolar düzeyindedir. Türkiye nin söz konusu dönemde en yüksek ihracatı 592 milyon dolar ile Almanya ya gerçekleştirilmiş olup; Türkiye, Almanya nın ihtiyacının %0,5 ini karşılamaktadır. 24

25 Tablo 6: Döneminde En Yüksek Bilgisayar ve Elektronik İhracatı Yapan 20 Ülke ve Türkiye nin Bu Ülkelerden İthalatı (Milyon Dolar) Almanya H T Belçika T Fransa H T Hollanda H T İngiltere H T Avrupa Birliği 27 Diğer Asya Diğer Avrupa Güney Amerika Kuzey Amerika İrlanda H İspanya T İsveç H İtalya H T Macaristan H Polonya T Çek Cumhuriyeti H H Güney Kore T Hindistan T Hong Kong H H Japonya T Malezya H Singapur H T Tayland H T Tayvan H T Çin H T İsviçre H T Ukrayna T Brezilya T H A.B.D. T Kanada T Orta Amrka ve Meksika H Karayipler Kaynak: GTB, TUİK, WITS. H: İlgili Ülke İhracatı, T: Türkiye İthalatı (Not: Ülkelerin 2012 yılına ait ithalat değerleri henüz açıklanmadığından, 2012 yılı için verisi bulunan son 5 yılın ortalama değeri esas alınmıştır.) 25

26 Grafik 9: Döneminde En Yüksek Bilgisayar ve Elektronik İhracatı Yapan 20 Ülke ve Türkiye nin Bu Ülkelere İthalatı (Milyon Dolar) Kaynak: Kaynak: GTB, TUİK. (Çubuklar, dönemindeki ülkelerin Yıllık Ortalama İhracatını ve Türkiye'nin Bu Ülkelerden Yıllık Ortalama İthalatını göstermektedir.) döneminde sektörün ihracatında Çin (453 milyar dolar), ABD (152 milyar dolar), Güney Kore(121 milyar dolar), Singapur(120 milyar dolar) ve Japonya (116 milyar dolar) önde gelen ülkelerdir. Türkiye nin 5,2 milyar dolar en fazla ithalat yaptığı ülke Çin olup; bu ithalat ile Çin in ihracatından %1,1 lik bir pay almaktadır. 152 milyar dolarlık ihracat yapan ABD den Türkiye nin gerçekleştirdiği ithalat 598 milyon dolardır. 121 milyar dolarlık ihracat yapan Güney Kore den Türkiye nin yaptığı ithalat 1021 milyon dolardır. 26

27 döneminde bilgisayar ve elektronik sektöründe ortalama 50 milyon doların üzerinde dış ticaret yapan firma sayısı 45 dir. Söz konusu dönemde en yüksek ihracatı yapan firma ortalama milyon dolar ile Vestel Dış Ticaret AŞ dir. Bu firmayı 323 milyon dolar ile Arçelik Anonim Şirketi, 105 milyon dolar ile Grundig Elektronik Anonim Şirketi takip etmektedir döneminde en yüksek ithalatı yapan firma ortalama 576 milyon dolar ile Nokia Komünikasyon AŞ dir. Bu firmayı 482 milyon dolar ile Hewlett-Packard Teknoloji AŞ takip etmiştir. Tablo 7: Bilgisayar ve Elektronik Sektörü Dâhilde İşleme (Milyon Dolar) Yıl DİR Toplam İhracattaki DİR Toplam İthalattaki İhracat İhracat Pay İthalat İthalat Pay % % % % % % % % % % % % Kaynak: GTB Tablo 7.A: Bilgisayar ve Elektronik Sektörü Dâhilde İşleme (ISIC Kod 4)(Milyon Dolar) Elektronik bileşenlerin ve DİR İhracat devre kartlarının imalatı DİR İthalat Bilgisayar ve bilgisayar çevre DİR İhracat birimleri imalatı DİR İthalat İletişim donanımlarının imalatı DİR İhracat DİR İthalat Tüketici elektronik ürünlerinin DİR İhracat imalatı DİR İthalat Ölçme, test etme, yönlendirme DİR İhracat ve kontrol teçhizatı imalatı DİR İthalat Kol saatleri, masa ve duvar DİR İhracat saatlerinin imalatı DİR İthalat Işınlama, elektro medikal ve DİR İhracat elektro tedavi edici cihazların imalatı DİR İthalat Optik aletlerin ve fotoğrafçılık DİR İhracat teçhizatlarının imalatı DİR İthalat Manyetik ve optik kaset, bant, DİR İhracat CD vb. medyanın imalatı DİR İthalat Kaynak: GTB 27

28 Grafik 10: Yılları Rejim Türüne Göre Bilgisayar ve Elektronik Sektörü İhracatı (Milyon Dolar) Kaynak: GTB 28

29 Grafik 11: Yılları Rejim Türüne Göre Bilgisayar ve Elektronik Sektörü İthalatı (Milyon Dolar) Kaynak: GTB döneminde dâhilde işleme kapsamında ortalama 940 milyon dolarlık ithalat, 2 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirilmiş olup, İthalatın yaklaşık %9 u, ihracatın ise %76 sı dâhilde işleme kapsamında yapılmıştır. 29

30 Grafik 12: Döneminde Bilgisayar ve Elektronik Sektörünün İstihdam Endeksi Kaynak: TÜİK dönemi bilgisayar ve elektronik sektörü istihdamında, 2007 yılından itibaren bir azalışın olduğu ancak 2010 yılından itibaren istihdamın sürekli artış gösterdiği görülmektedir. TUİK verilerine göre 2009 yılında bilgisayar ve elektronik sektöründe istihdam edilen kişi sayısı dir yılındaki çalışan sayısı bilgisayar ve elektronik sektörü istihdam endeksine göre önceki ve sonraki yıllara uyarlandığında çalışan sayısının, 2007 yılında yılında yılında yılında yılında yılında olduğu tahmin edilmektedir. 30

31 NOT: BU RAPORDA YER ALAN DEĞERLENDİRMELER UZMAN GÖRÜŞÜ OLUP SADECE BİLGİLENDİRME AMACIYLA HAZIRLANMIŞTIR. BU RAPORDA YER VERİLEN GÖRÜŞ VE DEĞERLENDİRMELER, HİÇBİR ŞEKİLDE T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI NIN KURUMSAL GÖRÜŞ VE YAKLAŞIMINI YANSITMAMAKTADIR. 31