ÖFKE YÖNETİMİ VE STRESLE BAŞA ÇIKMA YOLLARI. Sunucu: Gürol DEMİR

Transkript

1 ÖFKE YÖNETİMİ VE STRESLE BAŞA ÇIKMA YOLLARI Sunucu: Gürol DEMİR

2 ÖFKE ÖFKE ANORMAL MİDİR?

3 ÖFKE DUYGUSU; SALDIRGANLIK, ŞİDDET VE DÜŞMANLIK DUYGULARINDAN FARKLIDIR. DÜŞMANLIK, ÖFKE DUYGULARINI İÇERSE DE ÖFKEYE GÖRE DAHA UZUN SÜRELİ OLUMSUZ BİR DUYGUDUR. SALDIRGANLIK İSE, ÖFKE VE ŞİDDETİN DIŞA YÖNELİK OLARAK İFADE EDİLME ŞEKİLLERİNDEN BİRİDİR.

4 ÖFKE SALDIRGANLIK İLİŞKİSİ SALDIRGANLIK ÖFKEYLE İLİŞKİLİ OLMAKLA BİRLİKTE ANCAK İKİSİ AYNI ŞEY DEĞİLDİR. SALDIRGANLIK BİR DAVRANIŞ İKEN, ÖFKE BİR DUYGU İFADESİDİR. SALDIRGAN DAVRANIŞ: BAĞIRMAK, KIZMAK, EŞYALARI TAHRİP ETMEK, DUVARLARA VURMAK GİBİ... BASTIRILMIŞ DAVRANIŞ: SÜREKLİ ÖFKEYİ BASTIRMAK, SÜREKLİ KIZMIYORMUŞ GİBİ GÖRÜNMEK, SAKİN KALMAK, BELLİ ETMEMEKTİR. (ZAMANINDA İFADE EDİLMEDİĞİ İÇİN BİRİKİP BİR YANARDAĞ GİBİ ORTAYA ÇIKABİLİR )

5 ÖFKE İLE İLGİLİ YANLIŞ DÜŞÜNCELER o o o o o KADINLAR, ERKEKLERDEN DAHA AZ ÖFKELENİR. ÖFKELENDİĞİNDE ŞİDDETLİ TEPKİ VEREN KİŞİLERİN GÜÇLÜ KİŞİLER OLDUKLARI. BAĞIRARAK, BİR YERLERİ YUMRUKLAYARAK ÖFKEYLE BAŞA ÇIKILMIŞ OLUR. BAZI İNSANLAR HİÇ ÖFKELENMEZ. TV DE İZLEDİĞİMİZ ŞİDDET, SPOR YA DA BAŞKA REKABET UNSURU İÇEREN DURUMLAR ARACILIĞIYLA ÖFKE BOŞALTILIR. o SALDIRGANLIK İNSANIN İÇGÜDÜSEL DAVRANIŞIDIR. o ÖFKE HER ZAMAN YIKICI, İSTENMEYEN BİR DUYGUDUR. o ÖFKENİN SÖZEL İFADE EDİLMESİ HER ZAMAN ARZU EDİLİR BİR ŞEYDİR.

6 ÖFKE NEDİR? A. NORMAL, B. HERKES TARAFINDAN HİSSEDİLEN, C. VAZGEÇİLEMEYEN, D. GÜÇLÜ FAKAT KONTROL EDİLMESİ ÖĞRENİLEBİLEN, E. SALDIRGANLIKLA AYNI ŞEY OLMAYAN (SALDIRGANLIK; ÖFKENİN KONTROL EDİLEMEDİĞİ DURUMDA ORTAYA ÇIKAN BİR DAVRANIŞTIR), F. YUKARIDAKİLERİN HEPSİ.

7 ÖFKE NEDİR? EĞER CEVABINIZ F İSE, ÖFKENİN HERKES TARAFINDAN HİSSEDİLEN NORMAL BİR DUYGU OLDUĞUNU KABUL EDİYORSUNUZ DEMEKTİR. ÖFKE YAŞAMIN BİR PARÇASIDIR VE TOPLUMUN BİZE ÖFKEMİZLE NASIL BAŞ EDECEĞİMİZİ ÖĞRETMEDE PEK BAŞARILI OLDUĞU SÖYLENEMEZ. GENELLİKLE KIZLARIN ÖFKELİ GÖRÜNMESİ HOŞ KARŞILANMAZKEN, ERKEKLERİN ÖFKELERİNİ OLUMSUZ DAVRANIŞLARLA DIŞA VURMALARI TEŞVİK EDİLİR VE ÖDÜLLENDİRİLİR.

8 ÖFKE NEDİR? ÖFKE; BİREYİN HERHANGİ BİR ENGELLENME, ADALETSİZLİK YA DA KENDİ BENLİĞİNE YÖNELİK BİR TEHDİT HİSSETTİĞİNDE YAŞANAN DUYGUDUR. BİREY, MUTLU OLMA VE SEVİNÇ DÜNYASINI ENGELLEYEN HERHANGİ BİR DURUM, OLAY YA DA KİŞİYLE KARŞILAŞTIĞINDA BİREYDE ÖFKE DUYGUSU OLUŞUR.

9 HER BİREYİN ÖFKELENDİĞİ DURUMLAR FARKLIDIR. BİRİNİN ÖFKELENDİĞİNE BİR DİĞERİ GÜLÜP GEÇEBİLİR. AYRICA BİR BİREY AYNI KONUYA BAZEN ÖFKELENİRKEN BAZEN ÖFKELENMEYEBİLİR. ÖFKE BAZEN DE REDDEDİLİR. ÖFKE

10 ÖFKE ÖFKE PEK ÇOK KİŞİYE KORKUTUCU GELEBİLİR; ANCAK DİĞER DUYGULARDAN PEK FARKI YOKTUR. BU DUYGUNUN BİREYİN KENDİSİNE VE ÇEVREYE YANSIMALARI OLDUKÇA OLUMSUZ OLDUĞU İÇİN KABUL EDİLMESİ DE PEK KOLAY OLMAMAKTADIR. ÖFKELENEN KİŞİLERE ÖFKELİ OLDUKLARINI HATIRLATTIĞIMIZDA GENELLİKLE ŞU SÖZLERİ SÖYLERLER: HAYIR SİNİRLİ DEĞİLİM! (O ANDA SESİ VE ELLERİ TİTRER ) NE DEMEK KIZGINSIN (İFADE YÜKSES SESLE VE SERTTİR)

11 ÖFKE ÖFKE GENELLİKLE REDDEDİLİR ÖFKENİN REDDEDİLMESİ SONUCU İNSANLAR; ÖFKELİ KİŞİYİ VE ÖFKESİNİN NEDENİNİ BİR TÜRLÜ ANLAYAMIYORLAR. OLUMLU YA DA OLUMSUZ HER DUYGU GİBİ ÖFKENİN DE BİR ÖMRÜ VAR; BU ÖMÜR TAMAMLANDIĞINDA DA ÖFKEMİZ KAYBOLUR. ÖFKE, HER DUYGU GİBİ GEREKLİ BİR DUYGUDUR. ÖNEMLİ OLAN ÖFKE DUYGUSUNU KONTROLLÜ YAŞAMAKTIR.

12 ÖFKE ÖFKEYE NEDEN OLAN PROBLEMLERİN BİREYDE DEVAM ETMESİ, ÖFKENİN UYGUN OLMAYAN YÖNTEMLERLE İFADE EDİLMESİ SONUCUNDA BİR SÜRE SONRA BU DUYGU KİŞİNİN ; FİZİKSEL VE BEDENSEL SAĞLIĞINI TEHDİT EDER. KONTROL ALTINDA TUTULAN ÖFKENİN İNSAN SAĞLIĞI İÇİN YARARLI OLDUĞU SONUCUNA ULAŞILMIŞTIR.

13 DEMEK Kİ; ÖFKE ÖFKE DE HER DUYGU GİBİ GEREKLİ BİR DUYGUDUR. ÖFKE DUYGUSUNU KONTROLLÜ YAŞAMAK ÖNEMLİDİR. ÖFKE DUYGUSUNUN YAŞANMA BİÇİMİ ONU İYİ YA DA KÖTÜ KILAR. ÖFKE İNSANI DAVRANIŞA İTER, MOTİVE EDER (GÜDÜLER). SİZE BİRİSİ HAKARET ETTİĞİNDE ÖFKELENMEZSENİZ KENDİNİZİ SAVUNAMAZSINIZ. ÖFKE DOĞAL BİR DUYGUDUR.

14 ÖFKE NEDENLERİ BUZ DAĞININ SUYUN ÜSTÜNDE KALAN KISMI ÖFKEDİR. ÖFKENİN ORTAYA ÇIKMASINA NEDEN OLAN PEK ÇOK DUYGU SUYUN ALTINDA GİZLİDİR.

15 ÖFKENİN GERÇEK TEMEL DUYGULAR NEDENLERİ ÇOĞU İNSAN BU DUYGUYU BUZDAĞININ TEPESİNDE YAŞAR VE ÇÖZÜMLENEMEMİŞ BU DUYGULARA SIKI SIKI TUTUNUR. ÖFKENİN KAYNAĞINI ORTADAN KALDIRMAK İÇİN BUZDAĞININ ALTINDAKİ TEMEL DUYGULARIN ANLAŞILMASI ÖNEMLİDİR. SÖZÜ GEÇEN TEMEL DUYGULAR KISKANÇLIK, ÜZÜNTÜ, MERAK, YALNIZLIK, İTİLMİŞLİK, KAYGI, HAYÂL KIRIKLIĞI, HAKSIZLIK, ANLAŞILAMAMAK, AŞAĞILANMAK, SIKINTI

16 ÖFKE NEDENLERİ TEMEL DUYGULAR, BİRİKİP, SERTLEŞİP, KATILAŞINCA, BUZDAĞININ TEPESİNDEKİ ÖFKEYİ OLUŞTURUR

17 ÖFKE BİR BAKIMA YANARDAĞ GİBİ ÖNCE KENDİNİ YAKAR.

18 ÖFKE NEDENLERİ İÇ UYARANLAR KISKANÇLIK ÜZÜNTÜ KAYGI DIŞ UYARANLAR ÖFKE KISKANÇLIK ÜZÜNTÜ KAYGI ENGELLENMELER ALAN DARLIĞI DUYGUSAL ZEDELENME ACELEYE GETİRME HAKARET

19 Öfke ile Birlikte. KAYGI KIZGINLIK HİDDET NEFRET KİN ÖFKE İNTİKAM BAĞIRMA DÜŞMANLIK Duyguları yaşarız

20 ÖFKENİN NEDENLERİ İSTEDİĞİNİ ALAMAMA, HAKSIZ DAVRANIŞLARA MARUZ KALDIĞINI DÜŞÜNME ARKADAŞ KAYBI, KAÇIRILMIŞ FIRSATLAR, KAVGALAR, ENGELLENME, ANLAŞILMAMA, SAYGISIZLIK GİBİ DURUMLAR BİREYİN ÖFKELENDİĞİ DURUMLAR ARASINDA SAYILABİLİR.

21 HANGİ DURUMLARDA ÖFKELENERİZ? UTANÇ HİSSETTİĞİMİZDE, HAYAL KIRIKLIĞINA UĞRADIĞIMIZDA, KENDİMİZİ ENGELLENMİŞ HİSSETTİĞİMİZDE, HAKSIZLIĞA UĞRADIĞIMIZDA, KISKANÇLIK HİSSETTİĞİMİZDE, YALNIZLIK, İTİLMİŞLİK, KAYGI HİSSETTİĞİMİZDE, SIKILDIĞIMIZDA, ANLAŞILAMADIĞIMIZI HİSSETTİĞİMİZDE

22 ÖFKENİN İFADE EDİLİŞİ ÖFKENIN İÇE YÖNELMESİ BAZI KİŞİLER ÖFKELERİNİ İFADE ETMEKTE ZORLANIRLAR. KENDİLERİNE AİT KURALLARI VE ÖLÇÜLERİ OLMASI NEDENİYLE, BÖYLE KİŞİLER ÖFKELERİNİ İFADE ETMEYE ENGEL KOYARLAR. BU KİŞİLERİN ÖFKE TEPKİLERİ GENELLİKLE SOMURTMA, KÜSME, SURAT ASMA GİBİ EDİLGEN TEPKİLERDİR. ÖFKENIN DIŞA YÖNELMESİ ÖFKENİN DIŞA YÖNELMESİ, ÖFKE DUYGUSUNUN SÖZEL OLARAK İFADE EDİLMESİDİR. ANCAK BU İFADE BİR VOLKANIN PATLAMASINA BENZER VE KONTROLSÜZDÜR. ÖFKELERİNİ BU BİÇİMDE İFADE EDEN KİŞİLER İÇİN İLİŞKİLERİNDE SORUN YAŞAMALARI, HERHANGİ BİR TOPLULUKTAN YA DA TOPLUMDAN DIŞLANMALARI KAÇINILMAZDIR.

23 ÖFKELENDİĞİMİZDE ANLATABİLİRİZ DİNDİREBİLİRİZ UNUTABİLİRİZ GİZLEYEBİLİRİZ HEDEF DEĞİŞTİREBİLİRİZ KONTROL EDEBİLİRİZ PASİF OLARAK AĞLAYABİLİRİZ DOĞRUDAN YÜZLEŞEBİLİRİZ AŞIRI TEPKİ VEREBİLİRİZ

24 ÖFKENİN KONTROL EDİLMESİ ÖFKENİN KONTROLLÜ BİÇİMDE İFADE EDİLMESİDİR. ÖFKEMİ AMACIMA ULAŞMAYI ENGELLEMEYECEK BİR TARZDA NASIL İFADE EDEBİLİRİM? SORUSUNUN YANITI ÜZERİNDE DÜŞÜNMEK, KİŞİNİN ÖFKE DUYGUSUNU KONTROL ETMESİNE YARDIMCI OLUR. ÖFKENİN İFADE EDİLME ŞEKLİ VE KONTROLÜ KÜLTÜREL ÖZELLİKLERE VE BEKLENTİLERE, ÖĞRENİLMİŞ DAVRANIŞLARA, AİLENİN DAVRANIŞ ŞEKİLLERİNE, EĞİTİM DURUMUNA, YAŞA VE CİNSİYETE GÖRE DEĞİŞMEKTEDİR.

25 ÖFKENİN KONTROL EDİLMESİ ÖNERİLER KONU SİZİN İÇİN ÖNEMLİYSE MUTLAKA KONUŞUN OLAYI DÜŞÜNMEK İÇİN ZAMAN AYIRIN ISRARCI OLMAYIN DERİN NEFES ALIN (EN AZ BEŞ DEFA) ÇATIŞMA ORTAMINDAN UZAKLAŞIN TARTIŞMAYI ERTELEYİN SPOR YAPIN MİZAH DUYGULARINIZI GELİŞTİRİN

26 (S-A-Y ) SAKİNLEŞME ÖFKE ANINDA DURUP, YAVAŞ VE DERİN NEFESLER ALIP, KENDİ KENDİNİZE SAKİNLEŞMELİYİM TELKİNİNDE BULUNUN. ALTERNATİF DÜŞÜNME SAKİNLEŞTİKTEN SONRA SİZİ ÖFKELENDİRMEYECEK ALTERNATİF BİR AÇIKLAMAYA YÖNELİN. YÖNLENDİRME DUYGUSAL ENERJİNİZİ YÖNLENDİREBİLECEĞİNİNZ BİR AKTİVİTE BULUN, SPOR, RESİM VS.

27 KAPLUMBAĞA TEKNİĞİ

28 Öfke Gelir Göz Kararır Öfke Gider Yüz Kızarır Herhangi bir kimse öfkelenebilir. Bu kolaydır Ne var ki; Doğru insana Doğru derecede Doğru zamanda Doğru maksatla Doğru biçimde öfkelenmek İşte bu kolay değildir.

29 STRES DÜZEYİ TESTİ EVET İSE,1 PUAN; HAYIR İSE, 0 PUAN VERİNİZ. 1-UYKUYA DALMAKTA ZORLUK ÇEKİYORUM. 2-GECE SIK SIK UYKUM KAÇAR. 3-HAZIMSIZLIK,YÜKSEK TANSİYONA BAĞLI BAŞ AĞRILARI, BAŞ DÖNMELERİ, SİNİRSEL ÇÖKÜNTÜ, ÇARPINTI, KAS TUTULMALARI VE AĞRILARI GİBİ SIKINTILARIM VAR. (EĞER BELİRTİLERDEN BİRDEN FAZLASI VARSA HER BELİRTİ İÇİN 1 PUAN VERİNİZ) 4-DİĞER İNSANLAR BENİ RAHATSIZ EDİYOR. 5-KAFAMI DİNLEMEK,SAKİNLEŞMEK YA DA BİR KİTAP OKUMAK BENİM İÇİN ÇOK ZORDUR. 6-YAVAŞ ÇALIŞAN VE YAVAŞ KONUŞAN İNSANLAR BENİ RAHATSIZ EDER. 7-SAKİNLEŞEBİLMEK İÇİN SİGARA, ALKOL YA DA UYKU İLAÇLARI KULLANIRIM. 8-ACELECİYİMDİR. 9-BİR YERE GEÇ KALINCA YA DA ORAYA ZAMANINDA GİTMEM ENGELLENİNCE KIZARIM. 10-ÇALIŞMA GÜNÜNÜN SONUNDA KENDİMİ GEREĞİNDEN FAZLA YORGUN HİSSEDİYORUM. 11-YAPACAK BİR İŞİM OLMADIĞINDA HUZURSUZ OLURUM. 12-AİLEM, DOKTORUM, ARKADAŞLARIM VE ÇEVREMDEKİLER BENİM ÇOK SİNİRLİ VE GERGİN OLDUĞUMU DÜŞÜNÜRLER. 13- KONSANTRE OLAMAYACAK VEYA RAHAT DÜŞÜNEMEYECEK KADAR YIPRANMIŞ OLDUĞUM ZAMANLAR OLUYOR.

30 SONUÇLAR 2 PUAN VE DAHA AZ: STRES ÖLÇÜNÜZÜ AŞMAMIŞSINIZ. 3-6 PUAN ARASI: RAHAT EDEBİLECEĞİNİZDEN BİRAZ DAHA FAZLA STRES ALTINDASINIZ PUAN ARASI: FAZLA STRES ALTINDASINIZ VE BİRAZ RAHATLAMANIZ GEREKİYOR. 11 VE ÜSTÜ: STRES DÜZEYİNİZ ÇOK YÜKSEK. BU BASKIYI AZALTMAZSANIZ STRESLE İLGİLİ HASTALIKLARA YAKALANABİLİRSİNİZ. STRES, SANAYİ TOPLUMUYLA BERABER ANLAM KAZANMIŞ VE ÇAĞIMIZIN HASTALIĞI OLARAK LİTERATÜRDEKİ YERİNİ ALMIŞTIR. ÖZELLİKLE YOĞUN KENT HAYATI VE İŞ HAYATI KARŞISINDA İNSANLAR GEREK FİZYOLOJİK GEREKSE PSİKOLOJİK OLARAK ETKİLENMEKTE, BİR ÇOK SORUNLAR YAŞAMAKTADIRLAR. BUGÜN DÜNYADA DOKTORA BAŞVURAN HASTALARIN %50 SİNİN ARDINDA YATAN SEBEP STRES FAKTÖRÜ İLE İLGİLİDİR.

31 STRES NEDİR? ORGANİZMANIN FİZİKSEL VE RUHSAL SINIRLARININ TEHDİT EDİLMESİ VE ZORLANMASI İLE ORTAYA ÇIKAN PSİKOLOJİK BİR DURUMDUR. STRES, KİŞİLERİN İSTEK VE GEREKSİNİMLERİNİN ENGELLENMESİNDE, HERHANGİ BİR KAYIP YA DA TEHDİT SÖZ KONUSU OLDUĞUNDA ORTAYA ÇIKAR.

32 STRES NEDİR? BİZİ ZORLAYAN, KISITLAYAN, ENGELLEYEN OLAYLAR VE DURUMLAR KARŞISINDA VERDİĞİMİZ TEPKİLERİN TÜMÜDÜR. STRES TEMEL OLARAK BEDENİN TEHLİKELERE VERDİĞİ BİR TEPKİDİR.CANLI, HAYATTA KALMAK İÇİN STRES TEPKİSİNİ VERİR. STRESLİ BİR DURUMLA KARŞILAŞTIĞIMIZDA ADRENALİN VE KORTİZOL HORMONLARINI SALGILARIZ.

33 STRES NEDİR? STRES İNSANIN RUHSAL VE BEDENSEL OLARAK SINIRLARININ ZORLANMASIDIR. STRES, BİREYLER ÜZERİNDE ETKİ YAPAN VE ONLARIN DAVRANIŞLARINI, İŞ VERİMİNİ, DİĞER BİREYLERLE İLİŞKİLERİNİ ETKİLEYEN BİR DURUMDUR. STRES, AŞIRI VE GENELLİKLE İSTENMEYEN UYARILARA VE ÇEVREDEKİ TEHDİT EDİCİ OLAYLARA KARŞI BİREYDE GELİŞEN FİZYOLOJİK VE PSİKOLOJİK TEPKİLERİ İÇERİR.

34 STRES TÜRLERİ STRES HAYATIMIZIN BİR GERÇEĞİDİR. SON YILLARDA KAVRAM OLARAK YARARLI VE ZARARLI STRES OLARAK İKİYE AYRILIMIŞTIR. YARARLI STRES, YAŞANDIKÇA NEŞE, CANLILIK VE KAZANÇ SAĞLAYAN STRES, (POZİTİF) ZARARLI STRES İSE AŞIRI VE SÜREKLİ OLAN VE BİREYİN GÜÇLERİNİ TÜKETEN BİR STRES TÜRÜDÜR. (NEGATİF)

35 STRES TÜRLERİ STRES KAVRAMI VE TANIMI SONUCU İTİBARIYLA HER STRES BİREYE ZARARLI DEĞİLDİR. STRESİN AZI ORGANİZMAYI UYARDIĞI İÇİN BAZI DURUMLARDA FAYDALIDIR. POZİTİF STRES ÖĞRENCİYİ DERSE HAZIRLAR, ATLETİ YARIŞA HAZIRLAR, SPORCUYA MÜSABAKAYI KAZANDIRIR, MEMURA İŞİNİ DİKKATLİ YAPTIRIR. STRES ANLATILIRKEN GENELDE NEGATİF STRESTEN (DİSTRESS) BAHSEDİLMEKTEDİR.

36 Stres durumunda bedende oluşan tepkiler *Kan akımı beyine ve kaslara yönelir, düşünce ve hafıza keskinleşir *Tükürük artar *Ter bezi faaliyetleri artar,soğuk ter boşalır *Solunum sayısı artar *Depolanmış yağ ve şeker kana karışır *Göz bebekleri büyür *Kalbin atım sayısı artar, kan basıncı yükselir *Kan pıhtılaşma mekanizması harekete geçer *Sindirim yavaşlar, mide asidi artar

37 STRES VE TÜKENME İŞ VE ÖZEL YAŞAMDA YAŞANAN STRES ; KALBE ZARAR VERMEKTE BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİ ZAYIFLATMAKTA HAFIZAYI OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEMEKTE MİDE HASTALIKLARINA ŞİŞMANLIĞA NEDEN OLMAKTADIR. TÜKENME : STRESLE ETKİLİ BİR ŞEKİLDE BAŞEDEMEDİĞİMİZDE YA DA ÜSTESİNDEN GELEMEDİĞİMİZ STRES KAYNAKLARI ÇOĞALDIĞINDA TÜKENME RİSKİ İLE KARŞI KARŞIYA KALABİLİRİZ. HAYATI ÇEKİLMEZ OLARAK GÖRME DUYGUSU EN TEMEL TÜKENME BELİRTİSİDİR. BURN OUT SENDROMU: TAMAMEN YANMIŞ. FİZİKSEL VE RUHSAL OLARAK YANIP KÜL OLMUŞ ANLAMINA GELİR/SÜREKLİ OLARAK STRES ALTINDA OLAN KİŞİLERDE GÖRÜLÜR.

38 ALARM, DİRENME VE TÜKENME ORGANİZMA STRESE ÜÇ AŞAMALI OLARAK TEPKİ GÖSTERİR. BUNLAR; ALARM, DİRENME VE TÜKENME AŞAMALARIDIR. ALARM AŞAMASI: BU DÖNEM İNSANIN DIŞ UYARANI STRES OLARAK ALGILADIĞI DURUMDUR. BUNA GÖRE, İNSAN BEYNİ DIŞARIDAN BİR TAKIM STRES YARATICI ALGILARI ALDIKTAN SONRA BİR TAKIM GELİŞMELER OLUR. DİRENİŞ AŞAMASI: BEYİNDEKİ BU ALARM DURUMU KARŞISINDA ORGANİZMA YA DİRENİR YA DA ELVERİŞLİ DURUM OLUŞTURUR. TÜKENİŞ AŞAMASI: ELVERİŞLİ DURUMDAN SONRA STRES, EĞER UZUN SÜRELİ OLARAK VÜCUTTA KALIRSA TÜKENİŞ BAŞLAR

39 STRES BELİRTİLERİ VE ETKİLERİ FİZİKSEL, DAVRANIŞSAL VE PSİKOLOJİK FİZİKSEL BELİRTİLER VE ETKİLERİ TANSİYON YÜKSELMESİ SİNDİRİM BOZUKLUĞU TERLEME, SOĞUK YA DA SICAK BASMASI NEFES DARLIĞI BAŞ AĞRISI YORGUNLUK, BİTKİNLİK ALERJİ MİDE BULANTISI ÇARPINTI ELLERDE TİTREME UYKU BOZUKLUKLARI İŞTAHTA BOZULMALAR( ÇOK AZ YEME,AŞIRI YEME) GÜRÜLTÜ-SESE KARŞI AŞIRI DUYARLILIK BOYUNDA, ENSEDE, BELDE, SIRTTA AĞRI VE KASILMALAR

40 STRES BELİRTİLERİ VE DUYGUSAL BELİRTİLER VE ETKİLERİ HUZURSUZLUK, SIKINTI, GERGİNLİK DEĞERSİZLİK,GÜVENSİZLİK HİSSETMEK DUYGUSAL İLİŞKİLERDE (EVLİLİKTE) BOZULMA KAYGILI OLMAK NEŞESİZLEŞME, DURGUNLAŞMA, ÇÖKKÜNLÜK HALİ SİNİRLİLİK, SALDIRGANLIK YA DA KAYITSIZLIK DUYGUSAL OLMAK, AŞIRI HASSASLAŞMA ETKİLERİ

41 STRES BELİRTİLERİ VE ZİHİNSEL BELİRTİLER VE ETKİLERİ ETKİLERİ UNUTKANLIK KONSANTRASYONDA AZALMA KARARSIZLIK ORGANİZE OLAMAMAK ZİHİN KARIŞIKLIĞI İLGİ AZALMASI MATEMATİK HATALARIN ARTMASI ZİHİNSEL DURGUNLUK

42 STRES BELİRTİLERİ VE DAVRANIŞSAL BELİRTİLER VE ETKİLERİ UYKUSUZLUK UYUMA İSTEĞİ İŞTAHSIZLIK YEMEK ALIŞKANLIĞINDA ARTIŞ SİGARA KULLANMA ALKOL KULLANMA ETKİLERİ

43 STRES BELİRTİLERİ VE PSİKOLOJİK BELİRTİLER VE ETKİLERİ ETKİLERİ GERGİNLİK GEÇİMSİZLİK İŞBİRLİĞİNDEN KAÇINMA SÜREKLİ VE YERSİZ ENDİŞE YETERSİZLİK DUYGUSU YERSİZ TELAŞ

44 STRESİN BİREYSEL VE ÖRGÜTSEL SONUÇLARI BİREYSEL SONUÇLAR STRES VE FİZİKSEL HASTALIKLAR: STRESİN KİŞİNİN KALITIMSAL VE BEDENSEL ÖZELLİKLERİNE DE BAĞLI OLARAK, BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİ BOZDUĞU, KİŞİDE BİREYSEL DAYANMA GÜCÜNÜ AZALTTIĞI VE HASTALIĞA YOL AÇAN ETKENİN BÜNYEYE YERLEŞMESİNİ KOLAYLAŞTIRDIĞI GÖRÜLMÜŞTÜR. BUNLARIN ARASINDA BAŞ AĞRILARI, HİPERTANSİYON, İŞİTME RAHATSIZLIĞI, ASTIM, AŞIRI SIKINTI, ENDİŞE, SİNDİRİM SİSTEMİ RAHATSIZLIKLARI, ŞEKER HASTALIĞI PSİKOLOJİK RAHATSIZLIKLAR: DEPRESYON, ŞİZOFRENİ, KORKU VE ENDİŞE KAYNAKLI HASTALIKLAR DAVRANIŞSAL SONUÇLAR: ALKOL ALMA EĞİLİMİ, SİGARA, UYUŞTURUCU KULLANIMI, AŞIRI YEME ALIŞKANLIKLARI.

45 ÖRGÜTSEL SONUÇLAR PERFORMANS DÜŞÜKLÜĞÜ: BU KONUDA İLK KEZ 1908 DE YERKES VE DODSON ARAŞTIRMA YAPMIŞLAR, STRES İLE PERFORMANS VE ETKİNLİK ARASINDA BELLİ BİR NOKTAYA KADAR DOĞRUSAL İLİŞKİ BULMUŞLARDIR. BU ARAŞTIRMANIN SONUCUNA GÖRE, BELLİ BİR NOKTADAN SONRA (KIRILMA NOKTASI) STRES ARTARSA PERFORMANS VE ETKİNLİK AZALMAKTADIR. AŞIRI STRES, ÖZELLİKLE ZİHİNSEL YETENEK, YARGI VE KARAR VERME GİBİ ZİHİNSEL BECERİ GEREKTİREN İŞLERDE, DİKKAT AZALMASI SONUCU İŞLETME İÇİN ZARAR VERİCİ SONUÇLAR ORTAYA ÇIKARMAKTADIR.

46

47 YERKES-DODSON KANUNU İŞ GÖREN DEVİR HIZI: BİR ÖRGÜTTE SÜREKLİ OLARAK STRES ALTINDA ÇALIŞMAK KİŞİLERİN ÖRGÜTLE BÜTÜNLEŞMESİNİ VE İŞ TATMİNİNİ ENGELLER. İŞE DEVAMLILIK : DEVAMSIZLIK; TEMBELLİK, SORUMSUZLUK, İSTEKSİZLİK ETKİSİYLE OLABİLECEĞİ GİBİ KALP KRİZİ, HİPERTANSİYON, ÜLSER GİBİ HASTALIKLARDAN DOLAYI DA OLABİLİR. BUNLARA EK OLARAK, MESLEKLERDEKİ STRES KAYNAKLARINI ŞU ŞEKİLDE ÖZETLEYEBİLİRİZ: İŞİN SIKICI OLMASI; ÜCRET YETERSİZLİĞİ; KARARA KATILAMAMA; ARAÇ-GEREÇ YETERSİZLİĞİ; YÜKSELME İMKANI OLMAMASI; İŞ YERİNDE DEDİKODU; İŞ GEREKLERİ İLE KİŞİLİK UYUMSUZLUĞU; ÇATIŞMA VE ÖRGÜT İKLİMİ.

48 STRES YARATAN ETMENLER STRESE NEDEN OLAN FAKTÖRLERE STRESÖR ADI VERİLMEKTEDİR. STRESÖRLER; FİZİKSEL ÇEVRE, ÖRGÜTSEL ÇEVRE BİREYSEL FAKTÖRLER OLMAK ÜZERE ÜÇ GRUPTA İNCELENİR.

49 FİZİKSEL ÇEVRE ŞARTLARI FİZİKSEL STRES NEDENLERİ BİREYİN BEDENİNİ ETKİLEYEN DIŞSAL FAKTÖRLERDİR. GÜRÜLTÜ: GÜRÜLTÜNÜN İNSANLARDA YARATTIĞI RAHATSIZLIKTA BAŞLICA NEDEN GÜRÜLTÜ ŞİDDETİDİR. İNSANLAR İÇİN EN İDEAL SES DÜZEYİ 50 DESİBELDİR. İNSANLARIN GÜRÜLTÜYE ZAMANLA ALIŞTIĞI İDDİA EDİLİR. OYSAKİ İNSAN GÜRÜLTÜYE DEĞİL, YAN ETKİLERİNE ALIŞMAKTADIR. ÖNCEDEN BİLİNEN VE BEKLENEN GÜRÜLTÜ PEK ÖNEMLİ ÖLÇÜDE STRES YARATMAZ. ÖRNEĞİN DİSKOYA GİDENBİRİ 100 DESİBELLİK GÜRÜLTÜYE KATLANIR. FAKAT AYNI İNSAN KAT KOMŞUSUNUN ÇIKARDIĞI GÜRÜLTÜDEN RAHATSIZ OLABİLİR. KİŞİLER GENELLİKLE KENDİ ÇIKARTTIKLARI GÜRÜLTÜDEN RAHATSIZ OLMAZKEN, BUNUN DIŞINDAKİ GÜRÜLTÜDEN RAHATSIZ OLURLAR. GÜRÜLTÜ, SAĞIRLIK, KULAK ÇINLAMASI, MİGREN, ÜLSER, KALIN BAĞIRSAK İLTİHABI, TANSİYON, KALP VE DOLAŞIM BOZUKLUKLARI GİBİ RAHATSIZLIKLAR YARATABİLİR.

50 ÖRGÜTTEKİ STRES KAYNAKLARI ÖRGÜTSEL ÇEVRE HERHANGİ BİR İŞYERİNDE GÖREVİN NİTELİĞİNDEN, İŞ ÇEVRESİNDEN YA DA İŞLE İLGİLİ OLARAK ÜST, AST, İŞ ARKADAŞLARI YA DA MÜŞTERİLERLE BULUNULAN TOPLUMSAL ETKİLEŞİMDEN DOLAYI STRES ORTAYA ÇIKABİLİR. ÖRGÜTTEKİ STRES KAYNAKLARI 4 GRUPTA TOPLANMAKTADIR: ÖRGÜTSEL POLİTİKALAR, ÖRGÜTÜN YAPISAL ÖZELLİKLERİ, ÖRGÜTTEKİ FİZİKSEL ŞARTLAR, ÖRGÜTSEL SÜREÇLER. ÖRGÜTSEL POLİTİKALAR ADALETSİZ BAŞARI DEĞERLENDİRMESİ, ÜCRET EŞİTSİZLİKLERİ, ÖRGÜTSEL KURALLARIN KATILIĞI, İŞ GRUPLARINI DEĞİŞTİRME, ÇELİŞKİLİ YÖNTEMLER, SIK SIK YER DEĞİŞTİRMELER, GERÇEKÇİ OLMAYAN İŞ TANIMLARI ÖRGÜTÜN YAPISAL ÖZELLİKLERİ MERKEZİYETÇİLİK VE KARARLARDAN DIŞLANMA, YÜKSELME İMKANLARININ AZLIĞI, AŞIRI FORMALİTELER, YÜKSEK DERECEDE UZMANLAŞMA, ÖRGÜTSEL BÖLÜMLERİN KARŞILIKLI BAĞIMLILIĞI, YÜRÜTME VE DANIŞMA BİRİMLERİ ARASINDAKİ ÇATIŞMA

51 ÖRGÜTTEKİ STRES KAYNAKLARI FİZİKSEL ŞARTLAR KALABALIK ÇALIŞMA ŞARTLARI VE ÖZEL HAYATI ÖNEMSEMEME, AŞIRI GÜRÜLTÜ, SICAK YADA SOĞUK ÇALIŞMA ORTAMI, ZEHİRLİ MADDELER VE RADYASYON, HAVA KİRLİLİĞİ, İŞ KAZALARI, YETERSİZ AYDINLATMA. ÖRGÜTSEL SÜREÇLER YETERSİZ İLETİŞİM, BAŞARI DÜZEYİ İLE İLGİLİ YETERSİZ GERİ BİLDİRİM, BELİRSİZ VE ÇELİŞKİLİ AMAÇLAR, BAŞARI DEĞERLENDİRMESİNİN YANLIŞ VE ÇELİŞKİLİ OLMASI, ADALETSİZ DENETİM DÜZENİ, YETERSİZ BİLGİ, REKABET, DEDİKODU.

52 BİREYSEL FAKTÖRLER KİŞİLİK AMERİKALI İKİ KALP DOKTORU, MEYER FRİEDMAN VE RAY ROSENMAN ÇOK SAYIDA ERKEĞİ İNCELEYEREK ONLARI A VE B TİPİ OLARAK İKİ KÜMEYE AYIRMIŞLARDIR. BURADA AMAÇ KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİ BELİRLEYEREK HANGİSİNİN KALP HASTALIKLARINA DAHA YATKIN OLDUKLARINI BULMAKTI.

53 A TİPİ DAVRANIŞ ÖZELLİKLERİ HIRSLI REKABETÇİ ACELECİ VE TELAŞLI HUZURSUZ BAŞKALARINI DİNLEMEZ GENELDE KARŞIDAKİNİN SÖZÜNÜ KESER HAREKETLERİ VE KONUŞMASI HIZLIDIR SABIRSIZ AYNI ANDA BİRDEN FAZLA İŞ YAPAR ÇABUK ÖFKELENİR DİNLENMEYİ SEVMEZ YANINDA ÇALIŞANLARIN AZ İŞ YAPTIKLARINDAN YAKINIR YAPILAN ARAŞTIRMALARA GÖRE; A TİPİ KİŞİLİKTE OLAN KİŞİLERİN KANLARINDAKİ KOLESTEROL MİKTARI VE KALP KRİZİ GEÇİRME OLASILIKLARI ÇOK YÜKSEKTİR İKİ ŞEYİ AYNI ANDA DÜŞÜNMEK YADA YAPMAK. GİDEREK DAHA ÇOK FAALİYETİ DAHA AZ ZAMANA SIKIŞTIRMAK. ÇEVREYİ YADA GÜZEL ŞEYLERİ FARK EDEMEME VEYA İLGİ GÖSTEREMEME. BAŞKALARINDAN HIZLI KONUŞMALARINI İSTEME. SIRADA BEKLEMEYE ZORLANDIĞINDA YADA ÇOK YAVAŞ HAREKET ETTİĞİNİ DÜŞÜNDÜĞÜ BİR ARABANIN ARKASINDA GİDERKEN GEREKSİZ DERECEDE ÖFKE GÖSTERME. BİR ŞEYİN İYİ OLMASINI İSTİYORSAN KENDİN YAP SÖZÜNE İNANMA. SIK SIK DİZ OYNATMA YADA PARMAK TIKIRDATMA. HİÇBİR ZAMAN GEÇ KALMAMAYA AŞIRI ÖNEM VERME. OTURUP HİÇBİR ŞEY YAPMAMAKTA GÜÇLÜK ÇEKME. KONUŞURKEN NEFES ALMA, DUDAK ISIRMA, KAFA SALLAMA, YUMRUK SIKMA, MASAYA VURMA. DAHA İYİ YADA DAHA HIZLI YAPABİLECEĞİNİ DÜŞÜNDÜĞÜ ŞEYLERİ BAŞKALARI YAPARKEN SEYREDİNCE SABIRSIZLANMA. HIZLI GÖZ KIRPMA YADA TİKE BENZER KAŞ KALDIRMA.

54 B TİPİ DAVRANIŞ ÖZELLİKLERİ İŞ KONUSUNDA RAHAT VE SAKİNDİR İŞLERİNİ GEÇİCİ OLARAK YARIM BIRAKABİLİR İŞTE KALİTEYE ÖNEM VERİR İYİ BİR DİNLEYİCİDİR REKABETÇİ DEĞİLDİR UYSAL,UYUMLUDUR TEK İŞE ODAKLANIR KATI VE KESKİN DEĞİLDİR KONUŞURKEN YAVAŞ VE DİKKATLİDİR İLGİLENDİĞİ PEK ÇOK KONU VARDIR ÇEVREYE AÇIKTIR VE SOSYAL İLİŞKİLERİ ÖNEMSER İVEDİLİK VE SABIRSIZLIK DÜŞÜNCELERİ YOKTUR. GÖSTERİ MERAKLISI DEĞİLDİRLER VE SORULMADIKÇA BAŞARILARINI VE YAPTIKLARINI TARTIŞMA İHTİYACI DUYMAZLAR. OYUNU YARIŞMAK İÇİN DEĞİL, HOŞÇA ZAMAN GEÇİRMEK İÇİN SEVERLER. SUÇLULUK DUYMADAN DİNLENİRLER. SOSYAL DEĞERLER İÇİN FAZLA KAYGILANMAZLAR. ZAMAN ESİRİ OLMAZLAR. EKİPLE KOLAYCA ÇALIŞIRLAR. KARAR VERMEDE ACELECİ DEĞİLDİRLER. ÖZEL HAYATLARI İLE İŞ HAYATLARI ARASINDA KOLAYCA SINIR KOYABİLİRLER. EVE DÖNDÜKLERİNDE GÜNLÜK HAYATTAN TAMAMEN UZAKLAŞABİLİRLER.

55 DİĞER FAKTÖRLER KİŞİLİK FAKTÖRLERİNİN YANI SIRA; ALGILAMA FARKLILIKLARI, AİLE DÜZENİ, EKONOMİK SORUNLAR, DENEYİMLER KİŞİLİK AÇISINDAN STRES KAYNAKLARI SAYILABİLİR.

56 STRESİN AŞAMALARI DR. ROBERT J.VAN AMBERG TARAFINDAN GELİŞTİRİLMİŞ VE TIP DÜNYASINDA KABUL GÖRMÜŞ, STRES AŞAMALARINDAKİ BELİRTİLER ŞU ŞEKİLDE SIRALANMIŞTIR: I. AŞAMA BÜYÜK HAZ DUYGUSU. ALIŞILMAMIŞ DUYARLIKTA ALGILAMA. ALIŞAGELMİŞİN ÜZERİNDE İŞ YAPABİLME YETENEĞİ VE AŞIRI SİNİRSEL ENERJİ. II. AŞAMA UYANDIĞINDA YORGUNLUK HİSSİ. YEMEKTEN SONRA ERKENDEN GEVŞEME HİSSİ (ÖĞLE VE AKŞAM) MİDE VE BARSAK FONKSİYONLARININ ZAMAN ZAMAN BOZULMASI (DİYARE VEYA KABIZLIK), KALP ÇARPINTILARI. SIRTTA VE KAFATASI CİVARINDAKİ KASLARDA BÜZÜLME (YAYGIN AĞRILAR). DİNLENEMEME DUYGUSU. III. AŞAMA BARSAK FONKSİYONLARINDA DAHA CİDDİ SORUNLAR. MİDE SORUNLARI. KAS BÜZÜLMELERİ, AĞRILAR. ARTAN GERGİNLİK DUYGULARI. UYKU BOZUKLUKLARI. BAYGINLIK HİSSİ (BAYILMAKSIZIN ).

57 STRESİN AŞAMALARI IV. AŞAMA GÜNÜ GEÇİRMEDE BÜYÜK ZORLUK. ZEVKLE YAPIĞI FAALİYETLERİN ARTIK FAZLA ZEVK VERMEMESİ. SOSYAL OLAYLARA TEPKİ GÖSTERME YETENEĞİNİN KAYBOLMASI. UYKU BOZUKLUKLARI, SABAH 3 VE 5 ARASINDAKİ KABUS ŞEKLİNDEKİ RÜYALARLA UYANMA. OLUMSUZLUK DUYGUSU. KONSANTRE OLAMAMA. BELİRSİZ KORKULAR. V. AŞAMA AŞIRI YORGUNLUK ÇOK BASİT İŞLERİ YÖNETMEDE ZORLUK. BARSAK VE MİDE FONKSİYONLARINDA AŞIRI BOZUKLUKLAR. YAYGIN KORKU DUYGUSU. VI. AŞAMA KALP ÇARPINTILARI VE PANİK HALİ. NEFES KESİLMESİ. TİTREME, TERLEME. EL VE AYAK UYUŞMALARI. EL VE AYAKLARDA SIZLAMALAR. TÜKENME. EN BASİT İŞLERİ BİLE YAPMAK İÇİN ENERJİ BULMADA GÜÇLÜK

58 BELİRSİZLİK VE ALGILAR EĞER KİŞİ FIRSAT VEYA TEHDİTLERİ KOLAYLIKLA HALLEDEBİLECEĞİNE İNANIRSA STRES DÜZEYİ DÜŞÜK OLACAKTIR. KONUSUNDA UZMAN OLAN BİR DOKTORLA, İLK DEFA BİR AMELİYATI TEK BAŞINA YAPACAK DOKTORUN YAŞAYACAKLARI STRES DÜZEYİ FARKLI OLACAKTIR. RUTİN İŞLERİN YAPILIŞINDA STRES, RUTİN OLMAYAN İŞLERE NAZARAN DAHA AZ MİKTARDADIR. STRES DÜZEYİ, FIRSAT VE TEHDİTLERİ KİŞİLERİN NASIL ALGILADIĞINA BAĞLI OLARAK DEĞİŞECEKTİR. KİŞİNİN YENİ İŞE BAŞLAMASI, TERFİ ETMESİ GİBİ. YETENEK VE STRES KİŞİ, KADRONUN GEREKTİRDİĞİ YETENEKLERE SAHİP DEĞİLSE YAŞAYACAĞI STRES SEVİYESİ BÜYÜK OLACAKTIR. AYNI ŞEKİLDE KONU VE İŞ HAKKINDA DENEYİMİ YETERLİ OLAN KİŞİLERİN DE STRES DÜZEYLERİ AZ OLACAKTIR

59 STRESLE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ DİNLENME VE MOTİVASYON DÜZENLİ TATİL VE SAĞLIK KONTROLÜ DÜZENLİ EGZERSİZ DENGELİ BESLENME HOBİLER BULMA KENDİNİ EĞİTME VE GELİŞTİRME KENDİNİ TANIMA VE ANLAMA KENDİNİ STRESE SOKACAK OLAYDAN, ORTAMDAN UZAK TUT İŞİNİ İYİ YAP KÖTÜ SÖYLEME/İŞİTME BORCA GİRME

60 STRESLE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ BİREYSEL YÖNTEMLER BEDENSEL HAREKET (EGZERSİZ) YAPMA SPOR HAREKET ETME-YER DEĞİŞTİRME GEVŞEME YUMRUK SIKMA KAŞLARI GERME GÖZLERİ SIKMA OMUZ GERME NEFES ALMA KARIN KASLARINI GERME BACAK VE KARIN KASLARINI GERME BALDIR KASLARINI GERME (TOPUĞU KALDIRMADAN) BÜTÜN BEDENİ GEVŞETME OLUMLU HAYAL KURMA KAYNAĞI BULMA NEŞELİ OLMA (GÜLÜMSEME, KAHKAHA, MİZAH) BESLENME (MEYAN KÖKÜ, ) MEDİTASYON TOPLUMSAL DESTEK ZAMAN YÖNETİMİ DUA VE İBADET DÜZENLİ UYKU MÜZİK HAYIR DEME NEGATİF İNSANLARDAN UZAK DURMA DUŞ ALMA

61 DKBY (Değiştir-Kabul Et-Boşver- Yaşam Tarzını Yönet)Modeli BRAHAM IN GELİŞTİRDİĞİ DKBY, BİREYLERİN YAŞADIKLARI STRESİ KONTROL ALTINA ALMALARI, STRESLERİNİ YÖNETMELERİ İÇİN GELİŞTİRİLEN DÖRT AŞAMALI BİR MODELDİR.

62 DKBY İLK ADIM OLAN D DEĞİŞTİR, İMKNANINIZ VARSA İÇİNDE BULUNDUĞUNUZ OLUMSUZ DURUMU DEĞİŞTİRMEKTİR. İKİNCİ ADIM, K KABUL ET DİR. KONTROL EDEMYECEĞİNİZ DURUMLARLA KARŞILAŞABİLİRSİNİZ. ÜÇÜNCÜ ADIM OLAN, B BOŞ VER İ TEMSİL ETMEKTEDİR. BOŞVERMEK DUYGUSAL, ZHİNSEL VE RUHSAL AÇIDANİŞE YARAYAN GÜÇLÜ BİR YÖNTEMDİR. DÖRDÜNCÜ ADIM İSE, Y YAŞAM TARZINI YÖNET TİR.

63 ÖRGÜTSEL YÖNTEMLER MONOTON İŞ ORTAMININ DEĞİŞTİRİLMESİ STRESLİ PERSONELE YARDIM SAĞLAMA YÖNETİCİLERE DÜŞEN GÖREVLER: ÇALIŞMA İÇİN ÇEKİCİ BİR ORTAM YARATARAK İŞ TATMİNİNİ YÜKSELTMEK, ROL BELİRSİZLİĞİNİ EN AZA İNDİRMEK, AŞIRI İŞ YÜKÜNÜ ORTADAN KALDIRMAK, ÖRGÜTTE DEĞİŞME VE SÜREKLİLİK ARASINDA İYİ BİR DENGE KURMAK, ÇALIŞANLARI DEVAMLI MOTİVE ETMEK VE ÖDÜLLENDİRME YAPMAK, ÇALIŞANLARIN KARARLARA KATILIMINI SAĞLAMAK, ÖRGÜT İÇİNDE STRESİ AZALTMAK İÇİN GEREKLİ HİZMETLERİ OLUŞTURMAK, STRES KONUSUNDA ÇALIŞANLARI BİLGİLENDİRMEK.

64 STRESLE BAŞA ÇIKMA ETKİSİZ (İŞLEVSEL OLMAYAN) YÖNTEMLER SALDIRGANLIK /ÖFKE PATLAMALARI SAVUNMA MEKANİZMALARININ AŞIRI KULLANIMI (BASTIRMA, KARŞIT TEPKİ GELİŞTİRME,YÖN DEĞİŞTİRME ) SİGARA,ALKOL,İLAÇ,MADDE KULLANIMI ALIŞVERİŞ GERİ ÇEKİLME,PASİFLEŞİP İÇE KAPANMA (BU KİŞİLER, YAŞADIKLARI SORUNLARI PAYLAŞMAYARAK İÇLERİNDE BİRİKTİRİRLER)

65 STRESLE ETKİLİ BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ DÜZENLİ EGZERSİZ VE SPOR YAPMAK (SPOR YAPTIĞIMIZDA NORADRENALİN HORMONU SALGILANIR. BU HORMON STRES TEPKİSİNDE ROL OYNAYAN BAŞKA KİMYASAL MADDELERİN ETKİLERİNİ DÜZENLER.SPOR BEYNİN STRESLE DAHA VERİMLİ ŞEKİLDE BAŞ ETMESİNİ SAĞLAMAKTA VE KASLARDAKİ GERGİNLİĞİ AZALTMAKTADIR) GEVŞEME EGZERSİZLERİNİ ÖĞRENMEK,UYGULAMAK İYİ BESLENMEK( NEDEN YEMEK YİYORSUNUZ? AÇLIĞINIZI DOYURMAK İÇİN Mİ? KAYGI,YALNIZLIK VE STRESİN ETKİSİNİ AZALTMAK İÇİN Mİ?DAHA AZ KAFEİN,DAHA FAZLA MEYVE-SEBZE TÜKETİLEBİLİR)

66 STRESLE ETKİLİ BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ AYNI ANDA BİRDEN FAZLA İŞ YAPMAYIN SOSYAL DESTEK ALMAK (GÜVENDİĞİMİZ DOSTLARIMIZLA PAYLAŞMAK,SOHBET,BAŞKALARIN A YARDIM ETMEK ) OYUN MİZAH DUYGUSU KENDİMİZE, HAYATA, ŞAKALARA GÜLEBİLMEK GÜLERKEN GÖBEĞİ HOPLAMAYAN ADAMDAN KORKARIM (BİR ÇİN ATASÖZÜ) HOBİLER EDİNMEK; ZAMANI İYİ YÖNETMEK VE KENDİMİZE ZAMAN AYIRMAK HOŞGÖRÜLÜ VE ESNEK OLMAK (KİN TUTMAK VE HASET TÜKENMENİZE NEDEN OLUR/ESNEKLİK DEĞİŞİKLİKLERE AÇIK OLMAMIZI SAĞLAR)

67 STRESLE KURUMSAL OLARAK BAŞA ÇIKMA YOLLARI PROBLEM ÇÖZME ODAKLI İŞLERİN YENİDEN TASARIMI İŞ ROTASYONU BELİRSİZLİĞİN AZALTILMASI İŞ GÜVENLİĞİ ÇOCUKLARIN BAKIMI İÇİN FIRSAT YARATMA ESNEK ÇALIŞMA SAATLERİ VE İŞ PAYLAŞIMI DUYGU RAHATLATMA ODAKLI KURUM İÇİ SPOR TESİSLERİ ORGANİZASYONEL DESTEK ÇALIŞANA DESTEK PROGRAMLARI KİŞİSEL GÜNLER/ UZUN SÜRELİ İZİNLER

68 Profesör öğrencilerine stres yönetimi konusunda ders veriyordu. Su dolu bir bardağı kaldırıp öğrencilerine sordu: - Sizce bu su dolu bardağın ağırlığı ne kadardır? -Cevaplar 200 gr ile 400 gr arasında değişti. -Bunun üzerine profesör şöyle dedi: - Gerçek ağırlık fark etmez. Fakat durum bardağı elinizde ne kadar süreyle tuttuğunuza göre değişir. Eğer bir dakikalığına tutarsam, problem yok. Eğer bir saatliğine tutarsam, sağ kolumda bir ağrı oluşacak. Eğer bir gün boyunca tutarsam, ambulans çağırmak zorunda kalırsınız. Aslında ağırlık aynıdır ama ne kadar uzun tutarsanız size o kadar ağır gelir. Eğer sıkıntılarımızı her zaman taşırsak, er yada geç taşıyamaz duruma geliriz. Yükler gittikçe artarak daha ağır gelmeye başlar. Yapmanız gereken bardağı yere bırakıp, bir süre dinlenmek ve daha sonra tutup tekrar kaldırmaktır. Yükümüzü bırakmalı,dinlenip tazelendikten sonra tekrar yolumuza devam etmeliyiz. İşten eve döndüğünüzde yükünüzü dışarıda bırakın,nasıl olsa yarın tekrar alıp yükleneceksiniz.

69 Önerilen Okumalar karamanram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/70/ personelegitim.istanbul.edu.tr/.../öfke Kontrolü ve Stresle Başa Çık... psikiyatriksosyalhizmet.com/stres-ve-basa-cikma-yontemi /dosyalar/2013_02/ _fkekontrol.ppt 28/dosyalar/2013_11/ _ofke_yonetimi.ppt dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/21/114/800.pdf sks.yasar.edu.tr/wp-content/uploads/2011/06/ofke.pdf kisi.deu.edu.tr//oguz.serin/stres_okul_mudurleri_2012.ppt VE CATISMA YONETIMI.ppt

70 Önerilen Okumalar Stres, Kendine Güven ve Mücadele Ruhu, Cengiz Erşahin Üzüntüyü Bırak Yaşamaya Bak, Dale Carneige Öfke Kontrolü Sevgisiz Olmaz, Hamdi Kalyoncu Öfke, Mehmet Şakiroğlu Öfke, M. K. Gupta Stres Kontrolü, Paul Mckenna İş Yaşamında Stres, İnayet Pehlivan Aydın Stres ve Başa Çıkma Yolları, Acar Baltaş, Zuhal Baltaş Stres ve Endişeyle Başa Çıkmanın Yolları, Dale Carnegie Stres Yönetimi, Ersin Altıntaş

71 STRESTEN UZAK NİCE GÜNLERE TEŞEKKÜR EDERİM