Barsak parazitozları. Dr. Recep ÖZTÜRK İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı

Transkript

1 Barsak parazitozları Dr. Recep ÖZTÜRK İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı

2 Barsak parazitozları Değişik helmint ve protozoonlar, ince veya kalın barsaklara yerleşerek parazitozlara neden olurlar Ülkemizde özellikle kırsal alanda parazitozların sıklığı yüksek orandadır Enterobius vermicularis, Ascaris lumbricoides, Trichuris trichiura, Taenia saginata, Giardia lamblia, Entamobea histolytica ülkemizde sık rastlanır. Çengelli solucanlar(ancylostoma duodenale,, Necator americanus), Hymenolepis nana, Strongyloides stercoralis, Cyptosporidium vb sporadik olarak rastlanmaktadır.

3 Parazitlerin barsakta yerleşim yeri İnce barsak yerleşimi gösterenler Ancylostoma duodenale ve Necator americanus (yapışmış halde), Ascaris lumbricoides, Strongyloides stercoralis (duvar içinde), Diphyllobothrium latum, Hymenolepis nana, Taenia saginata ve T. solium, Schistosoma japonicum(ince barsak venleri), Giardia lamblia(üst ince barsak), Cryptosporidium, Isospora, Cyclospora Kalın barsak yerleşimi gösterenler Enterobius vermicularis(+appendiks), Trichuris trichiura(+çekum,+ileum), Schistosoma mansoni (kalın barsak venleri), Entamoeba histolytica(lumen+duvar, +karaciğer)

4 Parazitlerin bulaşması Larva: Ancylostoma duodenale ve Necator americanus (topraktan bulaşarak deriden giriş; A. duodanele larvası ağız yoluyla bulaşabilir), Strongyloides stercoralis (topraktan bulaşarak deriden giriş,+otoinfeksiyon-sindirim sistemi veya perianal bölgede gelişen larvalar), Taenia saginata(sığır etindeki larva içeren kistler), Taenia solium (domuz etindeki larva içeren kistler)

5 Parazitlerin bulaşması Yumurta(toprak ve sebzeler): Ascaris lumbricoides ve Trichuris trichiura (yumurta içinde embriyon dış ortamda gelişir) Enterobius vermicularis (çevre, otoinokülasyon), Hymenolepis nana(embriyonlu yumurtanın yutulması veya sistiserkoid içeren pire vd böceklerin yutulması) Protozoon kistleri: E. histolytica ve Giardia lamblia (gıda, su ve dışkıdaki kistler; klorlama kistleri tahrip etmez),isospora(olgun ookist),cryptosporidium(ookist)

6 Patogenez Parazitlerin sindirim sisteminde fiziki varlığı: -Besin kaybı ve/veya kan kaybı(çengelli solucan, Ascaris, Stongyloides, trematodlar, protozoonlar) Parazit yapı maddelerine (bazı proteinler) karşı konağın inflamatuvar cevabı-schistosoma, Trichinella Parazitlerin göçü-iç organlar larva migransı, Strongyloides: hiperinfeksiyon, Ascaris:Löffler pnömonisi Barsakta obstruksiyon-ascaris

7 Klinik Belirtiler(1) Karın ağrısı/karında gerginlik hissi: Ascaris lumbricoides, S. stercoralis, Trichuris trichiura, Taenia, Hymenolepis nana, Giardia lamblia, Cryptosporidium, Isospora İshal Strongyloides stercoralis, Hymenolepis nana, Giarda lamblia, Dientamoeba fragilis, Cryptosporidum, Isospora, Cyclospora, Microsporidium, Dizanteri-E. Histolytica, Schistosoma, Balantidium coli, Trichuris infeksiyonu(ağır seyirli ise)

8 Klinik Belirtiler(2) Bulantı/kusma:Giardia Anal kaşıntı-enterobius vermicularis Kanlı dışkı- E. histolytica, Trichuris trichiura Anemi-Çengeli solucanlar(demir eksikliği anemisi), Trichuris trichiura, Diphylobothrium latum(b12 eksikliği) Kilo kaybı- Trichuris trichiura, Giardia(%50), Büyüme geriliği-çengeli solucanlar Rektal prolapsus- Trichuris trichiura Eozinofili-Toxocara canis, Trichinella spiralis, Filariyaz, Çengelli solucanlar, Trichuris trichiura, Schistosoma

9 Parazitoloji incelemeleri(1) Demir, bizmut, mineral yağ vb nin 1 hafta önce, baryum, safra kesesi boyaları, antibiyotikler, iyotlu maddeler, amip ve sıtma ilaçlarının 3 hafta kadar önce alınmaları dışkının parazitolojik incelenmesini olumsuz etkiler Dışkı herhangi bir ilaç ve radyolojik inceleme amaçlı verilen purgatiflerden önce alınmalıdır

10 Parazitoloji incelemeleri(2) Klinik örnek : dışkı, rektum sürüntüsü, duodenumjejunum aspirasyonu doğrudan veya PVA, % 5-10 formalinle muamele edilerek incelenir Ardışık 3-6 örnek incelenir Makroskopik inceleme-nematodlar(ascaris, enterobius), proglottidis(tenya)-%5 asetik asit içinde şeffaflaştırılır Mikroskopik inceleme:direkt inceleme, çöktürme ve yüzdürme yöntemleriyle elde edilen örneği inceleme

11 Parazitoloji incelemeleri(3) Yaş preparat- Tuzlu su-e. histolytica trofozoitleri (sıcak dışkıda aranır), helmint yumurtaları ve larvaları, lökosit Lugol: helmint yumurtası, protozoon kist ve trofozoiti, Kalıcı boyalı preparat- modifiye EZN (Cryptosporidium, Cyclospora), modifiye trikrom (Microsporidium lar), demirli hematoksilen:d. fragilis DFA veya ELISA-Cryptosporidium, Giardia(du:%85-98, öz:%90-100)

12 Parazitoloji incelemeleri(4) EM incelemesi-cryptosporidium, Cyclospora PCR: Cyclospora, Cryptosporidium, Microsporidium lar, E. histolytica, Giardia Serolojik incelemeler: Helmint serolojisi(referans merkezlerinde): Ascaris, Strongyloides, Taenia, Trichinella spiralis-elisa Entamoeba histolytica-iha ve ELISA

13 Tedavi(1) Ascaris lumbricoides-mebendazol(100 mgx2,3gün); pyrantel pamoat(11 mg/kg, tek doz) albendazol(400 mg,tek doz) Enterobius vermicularis-mebendazol(100 mg, tek doz, 2 hafta sonra tekrar et);pyrantel pamoat (11 mg/kg, tek doz, 2 hafta sonra tekrar et);albendazol(400 mg,tek doz, 2 hafta sonra tekrar et) Trichuris trichura- Mebendazol/Albendazol (Ascaris teki gibi) Çengelli solucan- Mebendazol veya albendazol- Ascaris teki gibi S. stercoralis-ivermektin, albendazol

14 Tedavi(2) Tenya, H.nana ve D. latum- Prazikuantel 25 mg/kgx1, niklozamid(tenya için 500mgx2, yarım saat sonra tekrar; 2-6 yaş için 1g, <2 yaş 0.5g, H. nana için 7 gün) Giardia Metronidazol(erişkin:250mgx3, 5gün; çocuk:15mg(kg/g,3dozda, 5gün)/ornidazol/tinidazol(2g,tek doz); albendazol 400 mg,5gün; furazolidon (çocuklarda iyi bir alternatif, %80 etkili; er:100mgx4, çocuk- 6mg/kg/g,4 dozda, 7-10 gün); gebelerde paromomisin(%60-70 etkili) denenebilir, diğerleri verilmez E. histolytica Asemtomatik:iodoküinol/paromomisin Dizanteri-Metronidazol(750mgx3,7-10 gün; çocuk mg(kg/g, 3dozda,10gün); tinidazol 1gx2,3gün;ornidazol 500 mgx2, 5 gün;

15 Korunma Su kaynaklarının ıslahı ve klorlanması; şüpheli suların kaynatıldıktan(10 dak) sonra içilmesi veya Halozone tab. ile muamele edilmesi İnsan ve hayvan atıklarının ortadan kaldırılması Gıda hijyenine dikkat edilmesi; meyve ve sebzenin iyice yıkanması/soyulması; yemeklerin iyi pişirilmesi Kişisel hijyen kurallarına uyum: el yıkama