4. SINIF İLKÖĞRETİM DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ DERS KİTABI YAZARLAR. Ahmet KARA Eyüp KOÇ Ekrem ÖZBAY Musa ŞİMŞEKÇAKAN

Transkript

1 İLKÖĞRETİM DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ DERS KİTABI 4. SINIF YAZARLAR Dr. Mehmet AKGÜL Ahmet EKŞİ Abdullah ALBAYRAK Turgut ÇİFTÇİ Abdullah ÇATAL Ahmet YAPICI Ahmet KARA Eyüp KOÇ Ekrem ÖZBAY Musa ŞİMŞEKÇAKAN Ali Sacit TÜRKER DEVLET K TAPLARI B R NC BASKI

2 M LLÎ E T M BAKANLI I YAYINLARI : 6026 DERS K TAPLARI D Z S.....: Y Her hakk sakl d r ve Millî E itim Bakanl na aittir. Kitab n metin, soru ve ekilleri k smen de olsa hiçbir surette al n p yay mlanamaz. Editör : Dr. Ahmet YEMENİCİ Dil Uzmanı : Erdal ALTUN Görsel Tasarım : Dilek ANDER Program Geliştirme Uzmanı Rehberlik Uzmanı Ölçme Değerlendirme Uzmanı : Hasan TOPAL : Davut YURTTAŞ : Mehmet Akif KARAKUŞ ISBN: Millî E itim Bakanl, Talim ve Terbiye Kurulunun gün ve 106 say l karar ile ders kitabı olarak kabul edilmi, Destek Hizmetleri Genel Müdürlü ünün gün ve sayılı yaz s ile birinci defa adet bas lm t r.

3 Korkma, sönmez bu afaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin y ld z d r, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olay m, çehreni ey nazl hilâl! Kahraman rk ma bir gül! Ne bu iddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlar m z sonra helâl. Hakk d r Hakk a tapan milletimin istiklâl. Ben ezelden beridir hür ya ad m, hür ya ar m. Hangi ç lg n bana zincir vuracakm? a ar m! Kükremi sel gibiyim, bendimi çi ner, a ar m. Y rtar m da lar, enginlere s mam, ta ar m. Garb n âfâk n sarm sa çelik z rhl duvar, Benim iman dolu gö süm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nas l böyle bir iman bo ar, Medeniyyet dedi in tek di i kalm canavar? Arkada, yurduma alçaklar u ratma sak n; Siper et gövdeni, dursun bu hayâs zca ak n. Do acakt r sana va detti i günler Hakk n; Kim bilir, belki yar n, belki yar ndan da yak n Bast n yerleri toprak diyerek geçme, tan : Dü ün alt ndaki binlerce kefensiz yatan. Sen ehit o lusun, incitme, yaz kt r, atan : Verme, dünyalar alsan da bu cennet vatan. Kim bu cennet vatan n u runa olmaz ki feda? üheda f k racak topra s ksan, üheda! Cân, cânân, bütün var m als n da Huda, Etmesin tek vatan mdan beni dünyada cüda. Ruhumun senden lâhî, udur ancak emeli: De mesin mabedimin gö süne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki ehadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- ta m, Her cerîhamdan lâhî, bo an p kanl ya m, F k r r ruh- mücerret gibi yerden na m; O zaman yükselerek ar a de er belki ba m. Dalgalan sen de afaklar gibi ey anl hilâl! Olsun art k dökülen kanlar m n hepsi helâl. Ebediyyen sana yok, rk ma yok izmihlâl; Hakk d r hür ya am bayra m n hürriyyet; Hakk d r Hakk a tapan milletimin istiklâl! Mehmet Âkif Ersoy

4 GENÇL E H TABE Ey Türk gençli i! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en k ymetli hazinendir. stikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahlar n olacakt r. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine dü ersen, vazifeye at lmak için, içinde bulunaca n vaziyetin imkân ve eraitini dü ünmeyeceksin! Bu imkân ve erait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. stiklâl ve cumhuriyetine kastedecek dü manlar, bütün dünyada emsali görülmemi bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatan n bütün kaleleri zapt edilmi, bütün tersanelerine girilmi, bütün ordular da t lm ve memleketin her kö esi bilfiil i gal edilmi olabilir. Bütün bu eraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ h yanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri ahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap dü mü olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâd! te, bu ahval ve erait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmakt r. Muhtaç oldu un kudret, damarlar ndaki asil kanda mevcuttur. Mustafa Kemal Atatürk

5

6

7 İÇİNDEKİLER ORGANİZASYON ŞEMASI... 9 KULLANILAN ETKİNLİK TÜRLERİ ÖĞRENME ALANI: İNANÇ 1. ÜNİTE: DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? 1. Günlük Konuşmalarımızda Dine İlişkin İfadeler Bismillâhirrahmânirrahîm Allah a Şükür Sevap ve Günah Kavramları Dilek ve Dualarımızda Dinî İfadeler Selamlaşıyoruz Kelime-i Tevhit ve Kelime-i Şehadet i Öğreniyoruz Dini Öğrenmenin Önemi Din Güzel Ahlaktır Güzel Söz Söyleyelim Güzel Davranışlarda Bulunalım Sübhâneke Duası ve Anlamı ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM...33 ÖĞRENME ALANI: İBADET 2. ÜNİTE: TEMİZ OLALIM 1. Dinim Temiz Olmamı İstiyor Bedenimi ve Elbiselerimi Temiz Tutarım Çevremi Temiz Tutar ve Korurum Temizlik Sağlığım İçin Önemlidir Sözünde Durmak, Dürüst ve Güvenilir Olmak Fâtiha Suresi ve Anlamı ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM...48 ÖĞRENME ALANI: HZ. MUHAMMED (S.A.V.) 3. ÜNİTE: HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM 1. Hz. Muhammed in Doğduğu Çevreyi Tanıyalım Hz. Muhammed in Aile Büyüklerini Tanıyalım Hz. Muhammed in Doğumu, Çocukluk ve Gençlik Yılları Hz. Muhammed in Çocukluk ve Gençlik Yıllarındaki Erdemli Davranışları Kevser Suresi ve Anlamı ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM...67

8 ÖĞRENME ALANI: KUR AN VE YORUMU 4. ÜNİTE: KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM 1. Son İlahî Kitap Kur an-ı Kerim Kur an-ı Kerim in Hz. Muhammed e İndirilişi Kur an-ı Kerim in Kitap Hâline Getirilmesi ve Çoğaltılması Kur an-ı Kerim in İç Düzeni Ayet Sure Cüz Bilge İnsan: Hz. Lokman ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM...90 ÖĞRENME ALANI: AHLAK 5. ÜNİTE: SEVGİ, DOSTLUK VE KARDEŞLİK 1. Sevmek ve Sevilmek Bir İhtiyaçtır Sevgi Allah ın Bize Verdiği Bir Nimettir Allah Yarattıklarını Sever Dostluk ve Kardeşliğin Temeli Sevgidir İslam Dini Dostça ve Kardeşçe Yaşamayı Öğütler ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM ÖĞRENME ALANI: DİN VE KÜLTÜR 6. ÜNİTE: AİLE VE DİN 1. Aile Toplumun Temelidir Anne ve Babam Benim İyiliğimi İster Kardeşlerimle İyi Geçinirim Ailemizde Birbirimize Saygı Gösterir, Yardım Ederiz Ailemizde Birbirimizi Anlamalıyız ve Sorunlarımızı Birlikte Çözmeliyiz Aile İçi İlişkilere Yönelik İslam ın Öğütleri ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM SÖZLÜK KAYNAKÇA

9 ORGANİZASYON ŞEMASI 1. ÜNİTE ÖĞRENME ALANI: İNANÇ DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Allah a niçin şükretmeliyiz? Büyüklerinizle konuşunuz. 2. Sevap ve günah kavramlarının anlamlarını bularak defterinize yazınız. 3. Sübhâneke duasının anlamını öğreniniz. Ünite ile ilgili araştırmaya, düşünmeye ve gözlem yapmaya yönlendirici hazırlık sorularının yer aldığı bölüm ÜNİTE Konu başlığı altında öğrencileri derse hazırlayan ve onların ön bilgilerini harekete geçirmeyi amaçlayan bölüm. 1. Günlük Konuşmalarımızda Dine İlişkin İfadeler Günlük konuşmalarınızda hangi dinî ifadeleri kullanırsınız? Günlük konuşmalarımızda kullandığımız birçok kelime ve ifade dinimizle ilgilidir. Maşallah, inşallah, Allah korusun. Allah tan umut kesilmez. sözleri ilk akla gelen örneklerdir. Bu durum, dinin yaşamımızda önemli bir yere sahip olduğunu gösterir. Günlük konuşmalarımızda dinimizle ilgili olarak kullanılan bazı kelimeler şunlardır: besmele, şükür, günah, sevap. Konuyu daha iyi anlamaya yönelik şiir, hikâye, ayet ve hadis meali, örnek olay vb. etkinlikleri içeren bölüm. ÖRNEK BULALIM Allah a emanet ol. Birini uğurlarken Allah bilir. Allah razı olsun. Allah bereket versin. Allah sabır versin. Yukarıdaki ifadelerin anlamlarını düşününüz. Bunları hangi durumlarda kullandığımıza dair birer örnek bulunuz. 12 9

10 KULLANILAN ETKİNLİK TÜRLERİ Öğretmen rehberliğinde ders kazanımlarından bir veya birkaçını gerçekleştirmeye yönelik olarak yapılacak etkinliklerin yer aldığı bölümler. KONUŞALIM Dinimizi öğrenmek bize neler kazandırır? Arkadaşlarınızla konuşunuz. SÖYLEYELİM PAYLAŞALIM DEĞERLENDİRELİM RÖPORTAJ YAPALIM YORUMLAYALIM TARTIŞALIM KİMDİR BU? KISSADAN ANLADIKLARIMIZ ARAŞTIRALIM ÇİZELİM KRONOLOJİ OLUŞTURALIM PANO HAZIRLAYALIM RESİM ÇİZELİM BEYİN FIRTINASI YAPALIM TAMAMLAYALIM YAZALIM LİSTELEYELİM ŞİİR YAZALIM İLKELER ÇIKARALIM BELİRTELİM KARŞILAŞTIRALIM HİKÂYE HARİTASI ÇIKARALIM EŞLEŞTİRELİM ANLATALIM ÖRNEK BULALIM BULALIM GÜNLÜK YAZALIM 5N1K DRAMA YAPALIM SLOGAN BULALIM Konuyla ilgili ayet, hadis, atasözü, anekdot gibi özlü bilgilerin yer aldığı bölüm. Ders kazanımlarından bir veya birkaçını gerçekleştirmeyi amaçlayan özlü bilgilerin yer aldığı bölüm. NOT EDELİM Kur an-ı Kerim, Peygamberimiz Dönemi nde yazılmış r. O dönemde Kur an-ı Kerim i yazan kişilere vahiy kâ- bi denir. BİLGİ KUTUSU Kur an ı baştan sona ezberlemiş kimselere ha z denir. Bugün dünyada milyonlarca ha z vardır. 10

11 1. ÜNİTE ÖĞRENME ALANI: İNANÇ DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Allah a niçin şükretmeliyiz? Büyüklerinizle konuşunuz. 2. Sevap ve günah kavramlarının anlamlarını bularak defterinize yazınız. 3. Sübhâneke duasının anlamını öğreniniz. 11

12 1. ÜNİTE 1. Günlük Konuşmalarımızda Dine İlişkin İfadeler Günlük konuşmalarınızda hangi dinî ifadeleri kullanırsınız? Günlük konuşmalarımızda kullandığımız birçok kelime ve ifade dinimizle ilgilidir. Maşallah, inşallah, Allah korusun. Allah tan umut kesilmez. sözleri ilk akla gelen örneklerdir. Bu durum, dinin yaşamımızda önemli bir yere sahip olduğunu gösterir. Günlük konuşmalarımızda dinimizle ilgili olarak kullanılan bazı kelimeler şunlardır: besmele, şükür, günah, sevap. ÖRNEK BULALIM Allah a emanet ol. Birini uğurlarken Allah bilir. Allah razı olsun. Allah bereket versin. Allah sabır versin. Yukarıdaki ifadelerin anlamlarını düşününüz. Bunları hangi durumlarda kullandığımıza dair birer örnek bulunuz. 12

13 DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? 1.1. Bismillâhirrahmânirrahîm Hangi durumlarda besmele çekildiğini düşündünüz mü? Bismillâhirrahmânirrahîm günlük konuşmalarımızda çok kullandığımız bir ifadedir. Buna besmele veya bismillah da denir. Besmele, Rahmân ve Rahîm olan Allah ın adıy la anlamına gelir. Allah a (c.c.) 1 inanan ve onu seven kişi, sevgisini söz ve davranışlarıyla ortaya koyar. Onun emir ve isteklerini yerine ge rmeye çalışır. Söz ve davranışlarında Allah ın (c.c.) hoşnutluğunu kazanmayı amaçlar. Kişi, Allah ı (c.c.) sevdiğini ve ona saygı duyduğunu, onun ismini çokça anarak gösterir. Allah ı (c.c.) anmanın en kolay yolu her işten önce besmele çekmek r. Bizler besmele çekmekle; Allah a (c.c.) olan inancımızı ifade ederiz. Başlayacağımız işte Allah tan (c.c.) yardım isteriz. Onun her an bizimle olduğunu dile ge ririz. Bu duygu ve düşünceler, bizi işlerimizi iyi ve güzel yapmaya yönlendirir. ARAŞTIRALIM Allah ın (c.c.) güzel isimlerinden olan Rahmân ve Rahîm in anlamlarını sözlükten araş rınız. 1 Celle Celâluhu: Şanı yüce olan Allah anlamına gelen yüceltme ifadesi. 13

14 1. ÜNİTE NOT EDELİM Besmele ile Allah ı (c.c.) ha rlar ve onu her zaman aklımızda tutarız. Bu nedenle Kur an okurken, yemeğe ya da bir işe başlarken besmele çekeriz Allah a Şükür Çok şükür ifadesi hangi durumlarda söylenir? İnsanlar, kendilerine yapılan iyiliklerden dolayı mutlu olurlar. Kendilerine iyilik yapanlara teşekkür ederler. Onları daima iyi duygularla anarlar. Çünkü iyilik yapanları ha rlayıp anmak, güzel bir davranış r. Eşyalarını bizimle paylaşan arkadaşımıza teşekkür ederiz. Onlara memnuniye mizi belir riz. Yine bizleri büyüten anne ve babamıza her rsa a teşekkür eder, onları üzecek davranışlardan uzak dururuz. Bizlere sayamayacağımız kadar nimet ve güzellikler veren Allah a (c.c.) da teşekkür etmeliyiz. Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v) 2, İnsanlara teşekkür etmeyi bilmeyen, Allah a da şükredemez. 3 buyurarak hem insanlara hem de Allah a (c.c.) teşekkür etmemizi istemiş r. Sahip olduğumuz her şeyi bize Yüce Rabb imiz vermiş r. Bunların karşılığında bizlere düşen görev, Allah a (c.c.) şükretmek r. KONUŞALIM İnsanlara teşekkür etmek, Allah a (c.c.) şükretme alışkanlığı kazanmamızda nasıl etkili olur? Arkadaşlarınızla konuşunuz. 2 Okunuşu: Sallallahu aleyhi ve sellem. Anlamı: Allah ın selamı onun üzerine olsun. 3 Ebu Davut, Edeb,

15 DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? YORUMLAYALIM Şükürler Olsun Bir dostum, günün birinde, yaşlı bir ahbabıyla büyük binanın dış merdivenlerini çıkıyormuş. Yaşlı zat her basamağı çıkışında bir kere durur, dudakları arasında birşeyler mırıldanırmış. Dostum da durur, onun yeni bir basamağı aşmaya girişmesini sabırsızlıkla beklermiş. Yaşlı zat yeni bir basamağı da aşıp dudaklarındaki anlaşılmaz mırıl yı bi rdikten sonra dostuma dönerek, Benim bu halim sana biraz tuhaf görünüyor değil mi? Hakkın var. Ben her basmağı aş ğımda Allah ıma bir kere şükrediyorum. Sen şimdi bunun manasını anlamazsın. Ama bir gün gelecek, sen de merdiven basamağını aşmanın bile bir kere değil, bin kere şükretmeye değer güç başarılır bir olay olduğunu anlayacaksın. demiş. Şevket RADO, Eşref Saa, s.182 Her durumda şükretmenin önemini yukarıdaki olay çerçevesinde yorumlayınız. Günlük konuşmalarımızda Allah a şükür, çok şükür, hamd olsun, Allah a şükürler olsun. gibi ifadeleri sık sık kullanırız. Nasılsınız, iyi misiniz? diye durumumuzu soranlara, Hamdolsun. diye cevap veririz. Böylece verdiği nimetlerden dolayı Allah a (c.c.) şükretmiş oluruz. Allah a (c.c.) olan şükrümüzü güzel söz ve davranışlarımızla ifade ederiz. Bir yakınımıza kavuştuğumuzda, yolculuktan döndüğümüzde veya bir başarı kazandığımızda Allah a (c.c.) şükrederiz. Allah ın (c.c.) verdiklerine şükretmek, nimetleri daha dikkatli kullanmamızı sağlar. Böylece elimizdeki imkânları doğru yerde, doğru zamanda ve uygun bir şekilde kullanmayı öğreniriz. Yakınlarımızın ve dostlarımızın kıyme ni biliriz. Allah a (c.c.) şükrümüzün bir göstergesi olarak elimizdeki imkânları onun hoşlanacağı şekilde değerlendiririz. Sahip olduğumuz birçok şeyi diğer insanlarla paylaşırız. 15

16 1. ÜNİTE O, size istediğiniz her şeyden verdi. Allah ın nimetlerini saymaya kalksanız sayamazsınız... İbrahim suresi, 34. ayet. Çeşit çeşit yiyecekleri, dağları, denizleri, havayı, suyu bizler için yaratan Allah r (c.c.). Ailemizi ve arkadaşlarımızı da bizim için var eden ve birbirimizi sevmemizi isteyen de odur. Allah (c.c.), ayrıca bize akıl, düşünme ve konuşma yeteneği vermiş r. Yüce Allah a (c.c.), bizlere verdiği sayısız nimetlerden dolayı şükretmeliyiz. Allah (c.c.) bu konuda bizlere şöyle müjde vermektedir: Eğer şükrederseniz elbe e size daha fazla veririm 4 PAYLAŞALIM Yap ğınız bir iyiliğe karşı teşekkür edildiği zaman neler hissedersiniz? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. 4 İbrahim suresi, 7. ayet. 16

17 DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? ÖRNEK VERELİM Annem için, Allah ım! Babam için, Allah ım! Senin bana verdiğin Her şey için, Allah ım! Allah a Şükür Şu güzel çiçek için, Uçan kelebek için, Yediğim ekmek için, Sana şükür, Allah ım! Bembeyaz karlar için, Kırmızı narlar için, Yeşil baharlar için, Sana şükür, Allah ım! Şiirde adı geçen nimetlerin al nı çiziniz. Siz de bunlara benzer iki örnek veriniz. Anne M. Yaşar KANDEMİR, Allah a İnanıyorum, s Sevap ve Günah Kavramları Sevap ve günah kavramları size neleri ha rlatmaktadır? İnsanların güzel söz ve davranışlarına Allah ın (c.c.) verdiği ödül ve mükâfata sevap denir. Allah ın (c.c.) sevgisini kazanmak için söylenen her söz, yapılan her güzel iş ve davranış sevap r. Dolayısıyla güzel söz söylemek, dürüst olmak, yoksula yardım etmek ve ders çalışmak sevap kazandıran başlıca davranışlardır. Günah, dinimizin yapılmasını yasakladığı iş ve davranışlardır. Örneğin arkadaşlarımızın eşyalarına zarar vermek, i ira atmak, insanları aldatmak, yalan söylemek, komşuları rahatsız etmek, hırsızlık yapmak, içki içmek ve başkasının malına zarar vermek gibi davranışlar günah r. LİSTELEYELİM Dinimizce sevap sayılan davranışlardan bazılarını listeleyiniz. Başkalarına yardım etmek

18 1. ÜNİTE Allah (c.c.), huzurlu ve mutlu olmamız için günahlardan kaçınmamızı ve faydalı işler yapmamızı istemiş r. Zararımıza olacak davranışları da yasaklamış r. Günaha sebep olan davranışları yapanlar; kendilerine, ailelerine ve çevrelerine zarar verirler. Allah ın (c.c.) hoşlanmadığı bu tür davranışlardan kaçınmamız gerekir. Bizler, dinimizin emre ği güzel davranışları yapmalıyız. İnsanlara yardım etmeliyiz. Çok çalışmalı ve doğruluktan ayrılmamalıyız. Yalan, hile ve haksızlıktan uzak durmalıyız. Günah, sevap kavramları, dinimizdeki temel kavramlardandır. Bu kavramları dikkatli ve yerli yerinde kullanmalıyız. İyilik yaparak sevap kazanmaya çalışmalı ve kötü davranışlardan ve günahlardan uzaklaşmalıyız. LİSTELEYELİM Günah sayılan davranışlardan bazılarını listeleyiniz. Hırsızlık yapmak TAMAMLAYALIM Aşağıda eksik bırakılan yerleri karşılarında yer alan tanımları okuyarak doldurunuz. Ş K Ü S V A N M E G N A Yüce Allah ın (c.c.) verdiği nimetler karşısında yapmamız gereken teşekkür. Allah ın (c.c.) dünya ve ahirette ödüllendireceği, doğru, iyi, güzel söz ve davranışların karşılığıdır. Allah ın (c.c.) insanların yararına verdiği her şey, iyilik ve lütuflardır. İslam dininin yasakladığı iş ve davranışları yapmak. 18

19 DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? 1.4. Dilek ve Dualarımızda Dinî İfadeler Dilek ve dualarımızda hangi dinî ifadelere yer veririz? Her birimizin birçok dileği vardır. Dileklerimizin gerçekleşmesini isteriz. Bunların gerçekleşmesi için Allah a (c.c.) yalvarmak, bir duadır. Dualarımız bazen bir teşekkür, bazen bir coşku, bazen de içten bir memnuniye ifade eder. Dualarımızla Allah ın (c.c.) bize ve sevdiklerimize yardımcı olmasını isteriz. Örneğin arkadaşımız yeni bir eşya aldığında ona Hayırlı olsun, güle güle kullan. deriz. Bu anlamda Kur an-ı Kerim de de pek çok dua örneği vardır. Bu dualardan biri şöyledir: (Onlar) Ey Rabb imiz! Bize dünyada da ahire e de iyilik ver. Bizi cehennem azabından koru! diye dua ederler. İşte onlar için kazandıklarından büyük bir nasip vardır. (Şüphesiz) Allah ın hesabı çok süratlidir. 5 5 Bakara suresi, 201, 202. ayetler. 19

20 1. ÜNİTE EŞLEŞTİRELİM T Yukarıdaki etkinlikte sol sütunda verilen seçenekleri, sağ sütunda yer alan uygun cümlelerle eşleş riniz. Yakını vefat etmiş birine, Allah rahmet eylesin, Allah sabırlar versin, başınız sağ olsun. deriz. Yola çıkan birine Hayırlı yolculuklar, Allah kazadan korusun. diye dua ederiz. Arkadaşımızdan veya evimizden ayrılırken Allah a ısmarladık, Allah a emanet olun. diyerek iyi dileklerimizi bildiririz. Büyüklerimiz bizi okula uğurlarken Allah zihin açıklığı versin, iyi dersler. diyerek dua ederler. Sınava giren kimseye, Allah yardımcın olsun. demek de dilek ve dualarımızdaki dinî ifadelerdendir. Dilek ve dualarımızda Allah ın (c.c.) adını anarız. Ondan yardım dileriz. Dua etmek bizi Allah a (c.c.) yaklaş rır. İnsanlar hakkında iyi dilekte bulunursak toplumda sevgi ve kaynaşma ortaya çıkar. Aramızda dayanışma oluşur. Birlik ve beraberliğimiz artar, mutluluğumuz çoğalır. Üzüntülerimiz ise birbirimize destek olduğumuzda azalır. Birbirine güzel dileklerde bulunan kişiler arasında sevgi ve saygı gelişir. 20

21 DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? BAŞLIK BULALIM. Allah ım, Ne güzel yaratmışsın, Yüzümü, ellerimi, Kaşlarımı, gözlerimi. Huylarım da güzel olsun, Senin istediğin gibi. Allah ım, Dünyada ve ahire e, İyilikler ver bizlere. İyi olsun annem babam. İyi olsun kardeşlerim. Mutlu olsun tüm insanlar, Gülsün bütün çocuklar. Diyanet Çocuk Dergisi, Haziran, 2006, s. 54. Yukarıdaki şiiri okuyunuz. Bu şiiri siz yazmış olsaydınız nasıl bir başlık tercih ederdiniz? 1.5. Selamlaşıyoruz Selamlaşırken hangi ifadeleri kullanırız? Günlük yaşamda birçok insanla karşılaşırız. Onlara selam veririz. İnsanlara karşı hisse ğimiz güzel duygularımızı selamla bildiririz. Onlar da bize karşılık verirler. Böylece aramızdaki dostluk ve sevgi bağları güçlenir. Bununla ilgili olarak Peygamberimiz, bir hadisinde şöyle buyurur: İman etmedikçe cennete giremezsiniz. Birbirinizi sevmedikçe de gerçekten iman etmiş olamazsınız. Size birbirinizi sevdirecek bir şey söyleyeyim mi? Aranızda selamı yaygınlaş rınız. 6 KONUŞALIM Selam, kelamdan önce gelir. hadisinden ne anladığınızı arkadaşlarınızla konuşunuz. (Tirmizi, İs zan:11) 6 Buharî, İman, 20; Müslim, İman,

22 1. ÜNİTE BELİRTELİM Selam Ver Yola çıkınca her sabah, Bulutlara selam ver. Taşlara, kuşlara, Atlara, otlara, İnsanlara selam ver. Sonra çıkarıp cebinden aynanı Bir selam da kendine ver. Ha rın kalmasın el gün yanında Bu dünyada sen de varsın! Üleş r dostluğunu varlığa, Bir kısmı seni de sarsın. Doğan CÜCELOĞLU, Yeniden İnsan İnsana, s. 11. Yukarıdaki şiirde belir lmek istenen nedir? Selamün aleyküm, selam, esenlik, barış üzerinize olsun. demek r. Selam vermek, bir iyi niyet ve dostluk ifadesidir. Selam, Ben senin sağlıklı ve güven içinde olmanı is yorum ve diliyorum. demek r. Selama, Esenlik ve barış senin de üzerine olsun. anlamında kullanılan Aleyküm selam. diyerek karşılık veririz. İyi dilek ve temennilerimizi iyi günler, günaydın, merhaba, iyi akşamlar, hoşça kal, hayırlı işler gibi selamlaşma ifadeleriyle de anla rız. Selamlaşan kimseler, birbirlerine değer verdiklerini ifade etmiş olurlar. Başkalarına değer veren kimseye, saygı gösterilir. Selamlaşmak, aynı zamanda insanlar arası ile şimin ve medeni olmanın gereğidir. Çünkü selamlaşmak insanlar arasındaki ile şimin ilk adımıdır. Bu konuda Hz. Ömer şöyle demiş r: Üç şey kardeşlik bağlarını güçlendirir. Bunlar; selam vermek, muhatabını ismiyle çağırmak ve sahip olduklarını kardeşleriyle paylaşmak r. 7 7 Bilal Eren, Güzel Sözler Antolojisi, C 2, s

23 DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? Dinimiz, insanlarla selamlaşmaya önem vermemizi istemiş r. Nitekim Kur an-ı Kerim de, Biri size selam verdiği zaman siz de onu daha güzeli ile selamlayın yahut ona aynı şekilde karşılık verin... 8 buyrularak verilen selama karşılık vermemiz istenmiş r. KONUŞALIM Selamlaşma insanlar arasındaki ile şime nasıl katkıda bulunur? Arkadaşlarınızla konuşunuz Kelime-i Tevhit ve Kelime-i Şehade Öğreniyoruz Kelime-i şehadet sözünden ne anlıyorsunuz? Tevhit, kelime olarak birlemek anlamına gelir. Bir olan Allah a (c.c.) ve onun bütün yüce nitelikleri kendisinde topladığına inanmak r. Bu inanç en özlü biçimde kelime-i tevhit te ifade edilmiş r. Kelime-i tevhit, Lâ ilâhe illallah Muhammedün Rasûlullah. cümlesidir. Anlamı, Allah tan (c.c.) başka ilah yoktur. Hz. Muhammed (s.a.v), Allah ın (c.c.) peygamberidir. demek r. Kelime-i tevhit, İslam dininin özüdür. Tevhit, hiçbir şeyi Allah a (c.c.) denk görmemek, onun eşi ve benzeri olmadığını kabul etmek r. Bütün yüce ve üstün nitelikler yalnızca Allah a (c.c.) ai r. O, eşsiz ve benzersizdir. Her şeyi bilen, her şeyi gören, her şeyi duyan ve her şeye güç ye ren yalnızca odur. Bütün bunları kabul edip Allah a (c.c.) sığındığımızda kendimizi daha güçlü ve güvende hissederiz. 8 Nisâ suresi, 86. ayet. 23

24 1. ÜNİTE Peygamberler, insanları tevhide yani Allah ın (c.c.) birliğine çağırmışlardır. Dolayısıyla tevhit inancı, bütün peygamberlerin insanlara verdiği mesajların temelini oluşturur. Yüce Allah (c.c.) Kur an-ı Kerim de tevhit inancı ile ilgili olarak şöyle buyurmaktadır: De ki: O, Allah birdir. Her şey ona muhtaç r. O, hiçbir şeye muhtaç değildir. O, doğurmamış ve doğmamış r. Onun hiçbir dengi de yoktur. 9 Kelime-i şehade e Yüce Allah ın (c.c.) tek ve Hz. Muhammed in (s.a.v) onun peygamberi olduğu ifade edilmektedir. İnsanlar, kelime-i şehadet söyleyerek Müslüman olduklarını herkese ilan ederler. Kelime-i şehadet, Eşhedü enlâ ilâhe illallâh ve eşhedü enne Muhammeden abduhû ve Rasûluh. cümlesidir. Bu ifade Allah tan (c.c.) başka ilah olmadığına ve Hz. Muhammed in (s.a.v.) onun kulu ve elçisi olduğuna inanırım. anlamına gelir. Kelime-i şehade söyleyen kişi Allah ın (c.c.) emirlerini kabul eder ve Hz. Muhammed in (s.a.v) Allah ın (c.c.) kulu ve elçisi olduğuna da inanır. BULALIM Kelime-i tevhit ile kelime-i şehadet arasındaki fark ve benzerlikleri bulunuz. Allah ın benzeri başlangıcı sonu yoktur. 9 İhlâs suresi, 1-4. ayetler. 24

25 DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? 2. Dini Öğrenmenin Önemi Dini öğrenmek bir ih yaç r. sözünden ne anlıyorsunuz? İnsan, doğuştan belirli duygulara sahip r. Örneğin korktuğunda güvenli bir yer, yalnızlık çek ğinde bir arkadaş arar. Aynı şekilde kişinin yüce bir varlığa inanmak istemesi de doğuştan gelen bir duygudur. Din, diğer insanlarla olan ilişkilerimizde bize yol gösterir. Bir arada yaşadığımız insanlara ve doğaya karşı sorumluluğumuzu bize ha rla r. Canlılara sevgi ile bakmamızı öğütler. Bu öğütlerden haberdar olabilmek için dini öğrenmemiz gerekir. Din, insanların mutluluğu için Allah (c.c.) tara ndan gönderilmiş r. Dinin içerisinde inanç, ibadet ve ahlak kurallarına yer verilmesinin sebebi budur. Dinin gayesi, insanları dünyada ve ahire e mutlu etmek r. Dindeki emir ve yasaklar, bu mutluluğu sağlamak içindir. Dini doğru öğrenmek, bizi ba l inanç ve hurafelere inanmaktan, kötü davranışlardan uzak tutar. Davranışlarımızda bilinçli olmamızı sağlar. Öğrendiğimiz doğru bilgiler sayesinde yaşamımız daha kolay ve anlamlı hâle gelir. Bütün bunlar, dinimizi doğru öğrenmenin ne kadar önemli bir ih yaç olduğunu gösterir. Din, Allah a (c.c.) inanmamızı ve yalnız ona ibadet etmemizi emreder. İnsanları sevmemizi, komşu ve akrabalarımızla iyi ilişkiler kurmamızı öğütler. İnsanlarla ilişkilerimizde adalete önem vermemizi ister. Doğayı ve çevreyi korumamız gerek ğini belir r. Dinimiz bize okumayı, kendimize, ailemize, vatanımıza ve mille mize faydalı insan olmayı emreder. Bunun için de dinimizin temel kaynağı olan Kur an-ı Kerim i okuyup anlamalıyız. 25

26 1. ÜNİTE 3. Din Güzel Ahlak r Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) şöyle buyuruyor: Sizin en hayırlınız, ahlakı en güzel olanınızdır. Güzel ahlak, insanın yara lışından gelen iyi ve güzel davranışlardır. Dinin amacı insanları güzel ahlak sahibi yapmak r. Hz. Muhammed (s.a.v), bir hadisinde, Ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim. 10 diyerek güzel ahlakın önemini vurgulamış r. Hz. Peygamber bir başka sözünde de Müminlerin iman yönünden en mükemmeli, ahlakı en iyi olandır. 11 buyurarak güzel ahlaklı olmayı teşvik etmiş r. İslam dinine göre güzel ahlak sahibi olmak için gayret etmek ibade r. Bu nedenle dinimiz insanları güzel ve yararlı davranışlarda bulunmaya teşvik eder. Doğruluk, dürüstlük, sevgi, kardeşlik ve şe at duygularına önem vermemizi ister. Yalancılık, hırsızlık, gıybet (dedikodu) ve mille n malına zarar verme gibi kötü davranışlardan da uzak durmamızı öğütler. Bütün bunlar ahlakın da gereklerindendir. Bu nedenle din, güzel ahlak olarak nitelendirilmiş r. Allah (c.c.) bizden güzel ahlaklı kimseler olmamızı ister. Dinimiz de bize güzel davranışlarda bulunmayı öğütler. İbadetler ahlakımızı güzelleş rir. İnsanlar tara ndan beğenilen güzel davranışlar olduğu gibi beğenilmeyen ve hoş karşılanmayan bazı davranışlar da vardır. Dinimiz bu tür davranışlardan sakınmamızı ister. Yüce Allah (c.c.), Kur an-ı Kerim de şöyle buyurur: Gerçekten Allah ; adale, iyiliği ve akrabaya yardım etmeyi emreder. Çirkin işleri, kötü davranışları ve taşkınlığı da yasaklar. O, düşünmeniz ve tutmanız için size öğüt verir. 12 Bütün varlıklara sevgi ve şe at göstermeliyiz. Doğru sözlü ve güvenilir olmalıyız. Kimsenin kusurunu araş rmamalıyız. İnsanlara hoşgörü ile yaklaşmalıyız. Yoksullara ve ih yaç sahiplerine yardım etmeliyiz. İnsanlarla alay etmemeli ve şakalaşırken de ölçüyü kaçırmamalıyız. Hiç kimseye hoşuna gitmeyecek isimler takmamalıyız. Kendimize yapılmasını istemediğimiz davranışları başkalarına asla yapmamalıyız. 10 İmam Malik, Muvatta, Hüsnü l-hulk, Ebu Davut, Sünnet, Nahl suresi, 90. ayet. ŞİİR YAZALIM Buharî, Edeb, 38, 39. Akros ş tekniğine uygun olarak güzel ahlak konulu bir şiir yazınız. G... Ü. Z. E. L. A H L A K 26

27 DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? BİLGİ KUTUSU Güzellik, bizi süsleyen elbiseler değildir, Gerçek güzellik, ilim ve edep güzelliğidir. Hz. Ali Abdulaziz KEREM, Divanu l-imam Ali, s Güzel Söz Söyleyelim Tatlı dil, yılanı deliğinden çıkarır. atasözünden ne anlıyorsunuz? İnsanlar, güzel sözlerden hoşlanırlar. İnsanlarla iyi ilişkiler kurabilmek için onlara güzel sözler söylemeliyiz. Atalarımız Tatlı dil, yılanı deliğinden çıkarır. demişlerdir. Bu atasözü, güzel sözler söylemenin önemini anlatmaktadır. Örneğin Anneciğim! demek, annelerimizin daha çok hoşuna gider. Zira annemiz de bize Benim güzel yavrum! dediğinde çok mutlu oluruz. Sözlerimiz başkalarıyla olan ilişkilerimizi etkiler. Büyüklerimizle konuşurken sen yerine siz demek bir saygı ifadesidir. Birinden bir şey isterken Lü en, verir misiniz, yapar mısınız? gibi saygı ifade eden sözler kullanmalıyız. İnsanlarla konuşurken yersiz tar şmalara girmemeliyiz. Konuştuğumuz zaman güzel söz söylemeli; kaba, kırıcı ve kötü sözlerden kaçınmalıyız. Sözlerinde kaba ve kırıcı olanları nazikçe uyarmalıyız. Konuşurken sesimizi gereğinden fazla yükseltmemeli, çirkin sözler kullanmaktan da kaçınmalıyız. DEĞERLENDİRELİM Müslüman, elinde ve dilinden Müslümanların zarar görmediği kimsedir. Tirmizî, İman, 12. Peygamberimizin bu sözünü güzel ahlak açısından değerlendiriniz. 27

28 1. ÜNİTE BİLGİ KUTUSU Peygamberimiz güzel söz söylemek hakkında şöyle buyurmuştur: Güzel ve tatlı konuşmak sadakadır. Buharî, Edeb, 34. Özür dilemek zorunda kalacağın bir sözü söyleme. İbn Mace, Zühd, 15. Allah a ve ahiret gününe iman eden kimse ya hayır konuşsun ya da sussun. Müslim, İman, 74. Güzel söz, insanların kalplerini yumuşa r. Böylece insanlarla olan ilişkilerimizin daha güzel olmasını, sevgi ve saygının artmasını sağlar. İnsanlar güzel sözlerle mutlu olurlar. O hâlde, konuşmalarımızda insanların gönüllerini okşayan sevgi dolu sözler söylemeliyiz. Zira Yüce Allah (c.c.) Kur an-ı Kerim de şöyle buyurur: Kullarıma söyle, sözün en güzelini söylesinler 13 Huzur ve mutluluğumuzu ar racak olan güzel sözleri birbirimizden esirgememeliyiz. Böylece hem dinimizin emrini yerine ge rmiş hem de yaşadığımız toplumda birlik ve beraberliğimizi korumuş oluruz. NOT EDELİM Konuşmalarımızda güzel söz söylemek, kaba ve kırıcı ifadelerden kaçınmak hem dinî hem de ahlâki bir gereklilik r. Tatlı dil, güler yüz ve güzel söz, her kapıyı açan sihirli birer anahtardır. 13 İsrâ suresi, 53. ayet. 28

29 DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? TARTIŞALIM Ağızdan çıkan söz, yaydan rlayan ok gibidir. Gi ği yerden geri dönmez. Mevlânâ Bilal EREN, Güzel Sözler Antolojisi, C 2, s Yukarıdaki sözü sınıfça tar şınız Güzel Davranışlarda Bulunalım Bugün okula gelirken gördüğünüz bir güzel davranışı arkadaşlarınızla paylaşınız. Güzel söz söylemek gibi güzel davranışlarda bulunmak da sahip olmamız gereken özelliklerdendir. Güzel davranış, insanların ve diğer tüm varlıkların yararına olan, Allah ın (c.c.) hoşuna giden davranışlardır. Allah (c.c.), güzel davranışta bulunanları şöyle müjdelemiştir: İman edip güzel işler yapanlara gelince, imanları sebebiyle Rableri onları nimet dolu cennetlerde, alt tarafından ırmaklar akan saraylara erdirir. 14 Toplumda iyi bir birey olabilmemiz, güzel davranışlarda bulunmamıza bağlıdır. Annemize, babamıza, kardeşlerimize, arkadaşlarımıza, komşularımıza, öğretmenlerimize ve bütün insanlara iyi davranmalıyız. Her zaman doğruyu söylemeli ve doğru olanı yapmalıyız. NOT EDELİM Peygamberimiz şöyle buyurmuştur: Kıyamet gününde bana en yakın olan ve benim en sevdiğim kimse ahlakı güzel olan kimsedir. Buharî, Menakıb, Yûnus suresi, 9. ayet. 29

30 1. ÜNİTE İLKELER ÇIKARALIM Kimsenin ayıbını arama! Kendi ayıbını gör ol! Affet ki seni de affetsinler. Hacı Bektaş Veli, Kitabü l-fevaid, s. 56. Yukarıdaki sözden ahlaki ilkeler çıkarınız. Affedici olmak Güzel davranışlarda bulunmak hepimizin görevidir. Bunun için başta okul, hastane ve toplu ulaşım araçları olmak üzere bütün kamuya ait malları koruyup kollamalıyız. Her zaman ev, sınıf, okul, sokak, mahalle, çarşı gibi yerlerde çöplerimizi çöp kutusuna atmalıyız. Doğayı ve çevreyi kirletecek davranışlardan uzak durmalıyız. Yerlere tükürmemeli, böyle davrananları kibar bir şekilde uyarmalıyız. Muhtaç olanlara yardım etmeli; yoksulları, kimsesizleri gözetmeli; yaşlıları, hastaları ziyaret etmeli ve onların gönüllerini almalıyız. Allah (c.c.), insanlara hayat vermiş ve onlardan güzel davranışlar sergilemelerini istemiş r. Bu hususta Yüce Allah (c.c.), Kur an-ı Kerim de şöyle buyurmuştur: O ki hanginizin daha güzel davranacağını sınamak için ölümü ve haya yaratmış r. O, mutlak galip r, çok bağışlayıcıdır Mülk suresi, 2. ayet. 30

31 DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? Başkalarına yardım etmek, selam vermek, saygı göstermek, sabırlı davranmak, sevinç ve üzüntüleri paylaşmak güzel davranışlardır. Bu gibi güzel davranışları insanlardan karşılık beklemeden yapmalıyız. Yap ğımız her güzel işin karşılığını, yalnızca Allah tan (c.c.) beklemeliyiz. PAYLAŞALIM Bu dünyada güzel davrananlara güzel mükâfat vardır. Ahiret yurdu ise daha hayırlıdır Nahl suresi, 30. ayet....bu, öğüt almak isteyenlere bir ha rlatmadır. (Ey Muhammed) Sabırlı ol. Çünkü Allah, güzel iş yapanların mükâfa nı verir. Hûd suresi, 114,115. ayetler. İman edip sâlih ameller işleyenlere gelince, halkın en hayırlısı da onlardır. Onların Rableri ka ndaki mükâfatları, zemininden ırmaklar akan, içinde devamlı olarak kalacakları Adn cennetleridir. Allah kendilerinden hoşnut olmuş, onlar da Allah tan hoşnut olmuşlardır... Beyyine suresi, 7, 8, ayetler. İyi davranışları Allah ın ödüllendireceğini bilmek davranışlarımızı nasıl etkiler? Yukarıdaki ayetleri de dikkate alarak düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. 31

32 1. ÜNİTE 4. Sübhâneke Duası ve Anlamı İlk öğrendiğiniz dua hangisidir? Okunuşu Sübhânekellâhümme ve bihamdik. Ve tebârakesmük. Ve teâlâ ceddük. (Ve celle senâük)*. Ve lâ ilâhe ğayrük. Anlamı Allah ım! Sen eksik ve noksan sıfatlardan uzaksın. Sana hamdederiz. Senin ismini yüceltiriz. Senin şanın her şeyden üstündür. (Senin övgün yücedir.) Senden başka ilah yoktur. Dua, isteklerimizi Allah a (c.c.) iletmemizdir. Sevincimizi, üzüntümüzü yara- cımız ile paylaşmamızdır. Allah (c.c.) ile ile şim kurmamız ve ona sığınmamızdır. Sübhâneke, ilk öğrendiğimiz dualardandır. Sübhâneke, Peygamberimiz Hz. Muhammed in (s.a.v) bize öğre ği bir duadır. Namaz kılarken birinci rekâ a Fâ ha suresinden önce okunur. Sübhâneke duasında Yüce Allah ın (c.c.) birliğini ve büyüklüğünü ha rlayıp ona şükrederiz. * (Bu ifade sadece cenaze namazında okunur.) 32

33 DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM A. Aşağıdaki açık uçlu soruları cevaplayınız. 1. Kelime-i şehade ve anlamını yazınız. 2. Allah a (c.c.) teşekkürümüzü hangi ifadelerle dile ge rdiğimizi belir niz. 3. Konuşmalarımızda kullandığımız güzel sözlerden birkaç tanesini açıklayınız. 4. İşlerimize niçin besmele ile başlarız? Yazınız. 5. Sübhâneke duasını yazınız. B. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi günah r? A) Ağaçlara zarar vermek B) Güler yüzlü olmak C) Okul araç-gereçlerini korumak D) Komşulara iyi davranmak 2. Aşağıdaki sözlerden hangisi Allah a (c.c.) şükretmek anlamına gelir? A) İnşallah. B) Hamdolsun. C) Allah korusun. D) Canın sağ olsun. 3. Aşağıdaki davranışlardan hangisi bize sevap kazandırmaz? A) Yaşlılara saygı göstermek B) Çevreyi kirletmek C) İbadet etmek D) Yoksula yardım etmek 4. Aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlış r? A) Din, Allah (c.c.) tara ndan gönderilmiş r. B) Din, insanların mutlu olmaları için gelmiş r. C) Din, selamlaşmayı önemsemez. D) Din, peygamberler aracılığı ile gönderilmiş r. C. Aşağıdaki bilgilerden doğru olanların yanına D, yanlış olanların yanına Y işare koyunuz. ( ) İnsanlara teşekkür etmeyen Allah a (c.c.) da şükretmez. ( ) Selamlaşmak, insanların birbirlerine değer vermediklerini gösterir. ( ) Zor durumda kalanlara yardım etmek sevap r. ( ) Güzel sözler insanların kalplerini ka laş rır. 33

34 1. ÜNİTE ÖZ DEĞERLENDİRME Din ve Ahlak Hakkında Neler Biliyorum? ünitesinin sonunda neleri, ne kadar öğrendiğinizi anlamak için kendinizi değerlendirebilirsiniz. Bunu yapabilmek için size uygun seçeneklerden birini X ile işaretleyiniz. ÖZ DEĞERLENDİRME Bunu çok iyi yapabiliyorum. Bunu kısmen yapabiliyorum. Bunu yapamıyorum. Günlük konuşmalarımızda din ile ilgili birçok söz kullandığımı fark e m. Besmelenin Kur an-ı Kerim in bir aye olduğunu biliyorum. Teşekkür etmenin çok önemli olduğunu anladım. Sevap, günah kavramlarına örnekler verebiliyorum. Dilek ve dualarımızda Allah ın (c.c.) adını andığımızı biliyorum. Selamlaşmanın çok önemli olduğunu fark e m. Kelime-i tevhit ve kelime-i şehade n ne anlama geldiğini öğrendim. Dinin ahlaklı olmamı istediğini anladım. Din hakkında doğru bilgi sahibi olmanın önemini fark e m. Güzel söz söylemenin ve güzel davranışta bulunmanın önemini anladım. 34

35 2. ÜNİTE ÖĞRENME ALANI: İBADET TEMİZ OLALIM ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Beden ve çevre temizliği ile ilgili neler yaptığınızı yazınız. 2. Ev, okul ve sokakta uyulması gereken temizlik kurallarının neler olduğunu gruplandırarak yazınız. 3. Temizlikle ilgili ayet mealleri, hadis ve atasözleri bulunuz. 35

36 2. ÜNİTE 1. Dinim Temiz Olmamı İs yor Temizlik imandandır. Buharî, İman, 45. Yukarıdaki hadisten ne anlıyorsunuz? Bedenimizi, giysilerimizi, çevremizi, yiyecek ve içeceklerimizi, kirlerden uzak tutmaya temizlik denir. Dinimiz, temizliğe büyük önem vermiş r. Çünkü temizlik hem sağlık hem de ibadet açısından çok önemlidir. Kur an-ı Kerim de temizlikle ilgili birçok ayet vardır. Bu ayetlerden birinde, Elbiseni temiz tut. 1 buyrulmaktadır. Peygamberimiz de Allah temizdir ve temiz olanları sever. 2 buyurarak temizliğe dikkat edenlerin Allah ın (c.c.) sevgisini kazanacağına işaret etmiş r. Peygamberimiz elbiselerinin temizliğine önem verirdi. Yemeklerden önce ve sonra ellerini yıkar, dişlerini temizlerdi. Ayrıca o, ha ada en az bir kez yıkanmayı öğütlemiş r. 3 Bursa Ulu Cami nin içinden bir görünüm İslam dininde bazı ibadetleri yerine ge rmek için temiz olmak gerekir. Bu ibadetlerin başında namaz gelir. Namaz kılmak isteyen kişi, öncelikle abdest alıp temizlenmelidir. Ayrıca namaz kılınacak yer ve elbiseler de temiz olmalıdır. 1 Müddessir suresi, 4. ayet. 2 Tirmizî, Edeb, Buhari, Cum a,12. 36

37 TEMİZ OLALIM DEĞERLENDİRELİM Şüphesiz ki Allah çokça tövbe edenleri ve iyice temizlenenleri sever. Bakara suresi, 222. ayet. Yukarıdaki aye temizlik açısından değerlendiriniz Bedenimi ve Elbiselerimi Temiz Tutarım Bedenimizin ve elbisemizin temiz olması bize neler kazandırır? Temizlik denilince aklımıza önce beden temizliği gelir. Bedenimizi temiz tutmak için onu her türlü kirden arındırmalıyız. Bu nedenle sabahları kalk ğımızda öncelikle ellerimizi ve yüzümüzü yıkamalıyız. Saçlarımızın temiz ve bakımlı olmasına özen göstermeliyiz. Her yemekten önce ve sonra, tuvale en çık ktan sonra ellerimizi su ve sabun ile yıkayıp kurulamalıyız. Tırnaklarımızı uzayınca kesmeli ve sık sık banyo yapmalıyız. YORUMLAYALIM Yandaki fotoğra, temizliğin önemi açısından yorumlayınız. 37

38 2. ÜNİTE KONUŞALIM Elbiselerimizi temiz ve düzenli tutmazsak ne gibi sorunlarla karşılaşırız? Arkadaşlarınızla konuşunuz. Bedenimiz bize Allah (c.c.) tara ndan verilmiş bir emane r. Bu nedenle onu temiz tutarak korumalıyız. Beden temizliği, kişilere güven ve mutluluk verir, insanı rahatla r. Temizliğe önem veren bir insan, çevresinde sevgi ve saygı görür. Beden temizliğinin yanında elbise temizliğine de dikkat etmeliyiz. Önemli olan, elbiselerimizin yeni olması değil, temiz ve düzenli olmasıdır. Bunun için öncelikle elbiselerimizi dikkatli ve temiz kullanmalıyız. Kirli yerlere oturmamalı, okuldan eve gelince okul formalarını çıkarıp onları düzenli bir şekilde yerleş rmeliyiz. 38

39 TEMİZ OLALIM Elbiselerin temiz olması her şeyden önce insanın kendisine olan saygısının bir gereğidir. Ayrıca temiz giyinirsek başkaları üzerinde olumlu düşünceler bırakırız. Bu nedenle elbiselerimizin temiz ve ütülü olmasına özen göstermeliyiz. Çamaşırlarımızı sık sık değiş rmeliyiz. Bedenimizi ve elbiselerimizi temiz tutarak sağlığımızı korumalıyız Çevremi Temiz Tutar ve Korurum Çevremizi korumak için neler yapabiliriz? Evimiz, okulumuz, parklarımız, mahallemiz, ormanlarımız ve denizlerimiz çevrenin birer parçasıdır. Günümüzün büyük bölümünü geçirdiğimiz evimizi ve okulumuzu temiz tutmalı bu konuda büyüklerimize yardımcı olmalıyız. Evimizin özellikle banyo, tuvalet, mutfak gibi bölümlerinin temiz olmasına dikkat etmeliyiz. Kapımızın önünü temizlemeli, çöplerimizi torbalara koyarak çöp bidonlarına atmalıyız. Okulumuzun temiz kalması için yerlere çöp ve kâğıt atmamalı, teneffüslerde sını mızı havalandırmalıyız. Okul ve sını mızın duvarlarını temiz tutmalıyız. Evimiz ve okulumuzun temizliğine dikkat e ğimiz gibi onlar dışında yaşadığımız diğer çevrenin temizliğine de dikkat etmeliyiz. Park ve bahçelerde ağaç ve bitkilere zarar vermemeliyiz. BEYİN FIRTINASI Bulunduğunuz bölgede belediye başkanı olsaydınız yaşadığınız yerin daha da temiz ve güzel olabilmesi için neler yapardınız? Arkadaşlarınızla beyin r nası yapınız. 39

40 2. ÜNİTE Akarsu, göl ve denizlerimizi kirletmemeliyiz. Çünkü bu durum çevre kirliliğine sebep olur. Ve çevre kirliliği zamanla insan sağlığını tehdit eder bir duruma gelebilir. Bu duruma Kur an-ı Kerim de şöyle işaret edilmektedir: İnsanların bizzat kendi işledikleri (kötülükler) yüzünden karada ve denizde düzen bozuldu... 4 Çevremizi temiz tutmakla hem kendimizin hem de yaşadığımız toplumun sağlığını korumuş oluruz. Bu nedenle dinimizin temizlikle ilgili öğütlerine uymalı ve çevremizin temizliğine özen göstermeliyiz. SLOGAN BULALIM Çevreyi hor gören, geleceği zor görür. Çevreyi kirletme, canlıları incitme. İhsan KOÇ, Tercümansız Sözler, s. 72, 73. Yukarıdaki sloganlardan hareketle sizler de birer slogan bulunuz. 4 Rûm suresi, 41. ayet. 40

41 TEMİZ OLALIM 1.3. Temizlik Sağlığım İçin Önemlidir Temizlik, hastalıklara karşı sağlığımızı koruyan bir kalkandır. sözünden ne anlıyorsunuz? Sağlığımızı korumanın en önemli yolu temiz olmak r. Vücudumuzda hastalığa neden olan mikroplar, kirli ortamlarda kolayca çoğalabilir. Yıkanmayan eller, yemek yedikten sonra düzenli rçalanmayan dişler, hastalanmamıza neden olabilir. El, yüz, diş, boyun, kulak ve ayak gibi organlar dış etkilere her zaman açık r. Özellikle bunların temizliğine dikkat etmeliyiz. Sağlığımızı korumak için yiyecek ve içeceklerimizin temiz olmasına da dikkat etmemiz gerekir. Temizliğe dikkat edilmeden hazırlanmış yiyecek ve içecekler, hastalanmamıza sebep olur. Bundan dolayı dinimiz, yiyecek ve içeceklerimizin temiz olmasını öğütler. Allah (c.c.) bu konuda şöyle buyurur: Ey iman edenler! Eğer siz Allah a kulluk ediyorsanız, size verdiğimiz rızıkların iyi ve temizlerinden yiyin ve Allah a şükredin. 5 Sağlıklı ve mutlu yaşamak için çevremizin temizliğine önem vermeliyiz. Zira insanlar kirli ortamlarda sağlıksız ve huzursuz olurlar. Bu nedenle bedenimizi, elbiselerimizi ve çevremizi temiz tutmalıyız. KONUŞALIM Gün içerisinde kişisel temizliğinizle ilgili olarak neler yapıyorsunuz? Arkadaşlarınızla konuşunuz. 5 Bakara suresi, 172. ayet. 41

42 2. ÜNİTE BELİRTELİM Aşağıdaki şiirde temizliğin önemine vurgu yapan cümlelerin al nı çizerek belir niz. Temiz Olalım Temiz olun çocuklar, Bu bir yaşam gereği. İyi bilin çocuklar: Sağlığın bu direği... Sakın ha yıkamadan Meyve sebze yemeyin; Çok çirkindir durmadan Yerlere tükürmeyin Tehlikeli mikroplar, Pis yerlerde ürerler. Karasinek, sivrisinek Hastalığa olur sebep Mehmet Zekâi ERYALAZ Din, Ahlak ve Görgü Kuralları, s

43 TEMİZ OLALIM 2. Sözünde Durmak, Dürüst ve Güvenilir Olmak Yalancının evi yanmış, kimse inanmamış. sözüyle anla lmak istenen nedir? Temizlik sadece bedenimizi, elbiselerimizi ve çevremizi temiz tutmakla sınırlı değildir. Bunların yanı sıra insanın kötü duygu ve düşüncelerden de temizlenmesi gerekir. Buna, dinimizde manevi temizlik denir. Yüce Allah (c.c.), bizlerden sadece dış temizliğe değil, iç temizliğe de önem vermemizi istemektedir. Kur an-ı Kerim de hem maddi temizliğe dikkat etmemiz hem de kötülüklerden uzak durmamız öğütlenir. Örneğin Bakara suresinin 222. aye nde,...allah, tevbe edenleri ve temizlenenleri sever. buyrulmaktadır. Dinimize göre sözünde durmak, dürüst ve güvenilir olmak manevi temizliğin gereğidir. Kur an da, Onlar (müminler), emanetleri korur ve verdikleri sözü yerine ge rirler. 6 buyrulur. Hz. Muhammed (s.a.v) de Söz vermek borçlanmak gibidir. 7 diyerek söz verildiği zaman o sözün yerine ge rilmesi gerek ğini ifade eder. 6 Mü minûn suresi, 8. ayet. 7 Buharî, Hibe,

44 2. ÜNİTE TEMBELLİK HIRSIZLIK DOĞRULUK DÜRÜSTLÜK CÖMERTLİK YARDIMLAŞMA ÇALIŞKANLIK MERHAMETLİ OLMAK Kalbimizden kötü duyguları temizlemeliyiz. DEĞERLENDİRELİM Bir şişenin içine pis bir şey konulup ağzı kapa lsa dışı ne kadar temizlenirse temizlensin içi kirli kalmış olur. Hacı Bektaş Veli, Makâlât, s. 51. Yukarıdaki sözü, maddi ve manevi temizlik açısından değerlendiriniz. Dürüstlük, her yerde ve daima haklının yanında olmak r. Her türlü yalandan uzak durmak r. Bizler de dürüst ve güvenilir olmaya önem vermeliyiz. Herkes için iyilik düşünmeliyiz. İnsanları huzursuz edecek söz ve davranışlardan kaçınmalıyız. Söz ve düşüncelerimizin davranışlarımızla uyum içinde olmasına özen göstermeliyiz. Kalbimizi kıskançlık, i ira, kin ve düşmanlık gibi kötü duygu ve düşüncelerden arındırmalıyız. Kendimiz için istediğimiz güzellikleri başkaları için de istemeliyiz. İnsanlara ve diğer canlılara sevgiyle yaklaşmalıyız. İç ve dış temizliğe önem vererek Allah ın (c.c.) sevgisini kazanmaya çalışmalıyız. Dürüst ve güvenilir kişilerden oluşan toplumlarda huzur ve barışın egemen olacağını unutmamalıyız. 44

45 TEMİZ OLALIM YAZALIM Dürüst Tüccar Büyük bir ilim adamı olan Ebu Hanife, aynı zamanda kumaş care yle uğraşan bir esna ı. Bir akşamüzeri dükkânına iki müşteri geldi. Kumaş toplarından birini beğendiler fakat kumaşları ancak sabah alabileceklerini, parasını da sabah ödeyeceklerini söyleyerek dükkandan ayrıldılar. Sabah olunca dükkâna erkenden gelen başka bir müşteri tezgâhın üzerindeki kumaşı beğendi ve almak istedi. Ebu Hanife, Bu kumaş sa ldı. Siz başka bir kumaşa bakın. diyerek adamın isteğini geri çevirdi. Ancak adam, o kumaşı iki ka para vererek almak istedi. Ebu Hanife, tekrar Bu kumaş sa ldı. diyerek teklifi redde. Müşteri ısrarlıydı ve bu defa kumaşın değerinin üç ka para teklif e. Bunun üzerine Ebu Hanife, İsterseniz değerinin yüz ka nı verin, yine de bu kumaşı size veremem. Çünkü ben bu kumaşı başka müşteriye sa m, sözümden dönemem. diyerek adamın isteğini geri çevirdi. Naim ERDOĞAN, Dinî Hikâyeler, s.18. (Düzenlenmiş r.) Yukarıdaki hikâyenin ana fikrini söyleyiniz. Siz de dürüst ve güvenilir olmak ile ilgili kısa bir hikâye yazınız. 45

46 2. ÜNİTE 5N 1K Temizlik ile ilgili, 5N 1K şeklindeki soruların cevaplarını aşağıdaki boşluklara yazınız. KİM? Çevremizin temizliğinden öncelikle kimler sorumludur? -... NE? Temizlik nedir? Temizlikle ilgili bizlere düşen sorumluluklar nelerdir? NE ZAMAN? Temizliği ne zaman yapmalıyız? -... NEREDE? Sağlıklı olabilmek için temizliğe en çok nerede dikkat etmeliyiz? -... NİÇİN? Sizce dinimiz temizliğe niçin çok önem vermiş r? -... NASIL? Beden temizliği nasıl yapılmalıdır?

47 TEMİZ OLALIM 3. Fâ ha Suresi ve Anlamı Namazlarda en çok tekrarlanan surenin Fâ ha olmasının sebebi ne olabilir? Fâ ha suresi Mekke de indirilmiş r. Yedi aye en oluşmaktadır. İlk indirilen surelerdendir. Bu sure, Kur an-ı Kerim deki ilk sure olması nedeniyle Fâ ha ismini almış r. Fâ ha, bir konuyu, bir kitabı veya başka bir şeyi açan demek r. Fâ ha suresi, Kur an-ı Kerim in ön sözü niteliğindedir. Kur an ın içerdiği esaslar, öz olarak Fâ ha suresinde yer alır. Bu surede âlemlerin rabbi olan Allah ın (c.c.) yüceliği, bağışlayıcılığı ve esirgeyiciliği özlü bir şekilde ifade edilmiş r. Övgü ve yücel lmeye layık tek varlığın Allah (c.c.) olduğu, kulluğun ancak ona yapılacağı sadece ondan yardım isteneceği ğ belir lmiş r. ş Okunuşu (1) Bismillâhirrahmânirrahîm. (2) Elhamdü lillâhi Rabbi l âlemîn. (3) Errahmânir-rahîm. (4) Mâliki yevmiddîn. (5) İyyâke na büdü ve iyyâke nestaîn. (6) İhdinas-sırâtal müstakîm. (7) Sırâtallezîne en amte aleyhim, ğayril mağdûbi aleyhim veleddâllîn. Âmin. Anlamı (1) Rahmân ve Rahîm olan Allah ın adıyla. (2) Hamt (övme ve övülme) âlemlerin Rabb i olan Allah adır. (3) O, Rahmân ve Rahîmdir. (4) Hesap gününün sahibidir. (5) Yalnızca sana kulluk eder ve yalnızca senden yardım dileriz. (6) Bizleri doğru yola ilet. (7) Kendilerine nimet verdiklerinin yoluna. Gazaba uğramışların ve sapmışların yoluna değil. KONUŞALIM Fâ ha suresinin anlamı üzerinde arkadaşlarınızla konuşunuz. 47

48 2. ÜNİTE ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM A. Aşağıdaki açık uçlu soruları cevaplayınız. 1. Dinimizin temizliğe verdiği önem hakkında bilgi veriniz. 2. Bedenimizin temiz olması için neler yapmamız gerekir? Açıklayınız. 3. Elbiselerimizin temiz olması için nelere dikkat etmeliyiz? Belir niz. 4. Beden ve elbise temizliğinin toplumsal ilişkiler açısından önemi nedir? Açıklayınız. B. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi temizlik türü açısından diğerlerinden farklıdır? A) Elleri yıkamak B) Çevreyi temiz tutmak C) Günahlardan uzak durmak D) Elbiseleri temiz tutmak 2. Dürüstlük ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış r? A) Dürüst kişilerden oluşan toplumlar, huzurlu ve mutlu olurlar. B) Dürüstlük, iç temizliğin bir göstergesidir. C) Dürüst insanlar hem Allah (c.c.) hem de insanlar tara ndan sevilir. D) Dürüst insanlar başarısız olurlar. C. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri verilen kelimelerden uygun olanları ile doldurunuz. (Fâ ha, maddi, temizlenenleri, manevi, İhlâs) 1. Temizlik, maddi temizlik ve... temizlik olmak üzere ikiye ayrılır. 2. Dişlerimizi rçalamak,... temizliğe örnek r. 3. Allah (c.c.) tövbe edenleri ve... sever suresi Kur an-ı Kerim in ilk suresidir. D. Aşağıdaki bilgilerden doğru olanların yanına D, yanlış olanların yanına Y işare koyunuz. (...) Sağlığımız için evimizi temiz tutmalıyız. (...) Okulumuzu hizmetliler temizlediği için bizim temiz tutmamız gereksizdir. (...) Temizlik imandandır. (...) Mutlu olmak için temiz olmak yeterlidir. 48

49 TEMİZ OLALIM ÖZ DEĞERLENDİRME Temiz Olalım ünitesinin sonunda neleri ne kadar öğrendiğinizi anlamak için kendinizi değerlendirebilirsiniz. Bunu yapabilmek için size uygun seçeneklerden birini X ile işaretleyiniz. ÖZ DEĞERLENDİRME Bunu çok iyi yapabiliyorum. Bunu kısmen yapabiliyorum. Bunu yapamıyorum. Sağlıklı olmam için temiz olmam gerek ğini biliyorum. İslam dininin temizliğe verdiği önemi açıklayabilirim. Bedenimi ve giysilerimi temiz tutmanın, sağlığım üzerinde çok önemli etkilerinin olduğunu biliyorum. Çevremizi temiz tutmanın ve güzelleş rmenin bana sevap kazandıracağını biliyorum. Sağlıklı bir çevrede yaşamak için her birimize düşen görevler konusunda bilinçliyim. Temiz olduğumda Allah ın (c.c.) sevgisini kazanacağımı biliyorum. Manevi temizliğin de beden temizliği kadar önemli olduğunun farkındayım. Allah ın (c.c.); bedenini, elbisesini ve çevresini temiz tutan insanları sevdiğini biliyorum. Fâ ha suresinin anlamını kavradım. 49

50 3. ÜNİTE ÖĞRENME ALANI: HZ. MUHAMMED (S.A.V.) HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Arap Yarımadası nı gösteren bir haritadan Mekke yi bulunuz. 2. Hz. Muhammed in (s.a.v.) aile büyüklerinden bildiklerinizin isimlerini yazınız. 3. Aile büyüklerinize karşı saygı ve sevgi içeren davranışlarınızdan üç tanesini defterinize yazınız. 4. Haksızlığa uğradığınızda neler hissedersiniz? Haksızlığa karşı çıkmak neden önemlidir? Duygu ve düşüncelerinizi defterinize yazınız. 50

51 HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM 1. Kâbe - Mekke Hz. Muhammed in Doğduğu Çevreyi Tanıyalım Sizce Peygamberimiz nasıl bir çevrede doğmuştur? Hz. Muhammed (s.a.v), Arabistan ın Mekke şehrinde doğdu. Arabistan, Asya Kıtası nın güneyba sında yer alan bir yarımadadır. Arabistan ın büyük bir bölümü çöllerle kaplıdır. Kurak ve sıcak bir iklime sahip r. Bu sebeple tarıma elverişli topraklar çok azdır. Hz. Muhammed in (s.a.v) doğduğu Mekke şehri dağlık bir bölgede yer aldığı için toprakları tarıma elverişli değildi. Bu nedenle Mekke de daha çok caret gelişmiş. Arabistan da toplumun bir kısmı göçebe, diğer bir kısmı ise yerleşik hayat sürüyordu. Göçebe olanlar geçimlerini hayvancılıkla sağlıyordu. Yerleşik hayata geçenler ise caret yapıyorlardı. Arabistan da kabile bağları çok kuvvetliydi. Kabile fertlerinden birine yapılan bir haksızlık, kabilenin tümüne yapılmış sayılırdı. Bu yüzden kabileler arasında sık sık anlaşmazlıklar çıkar, savaşlar olurdu. 51

52 3. ÜNİTE O zamanlarda dünyanın birçok yerinde olduğu gibi Arap Yarımadası nda da haksızlıklar yaygınlaşmıştı. İçki ve kumar gibi kötü alışkanlıklar çoğalmıştı. Çoğu zaman güçlü olanlar zayıfları ve kimsesizleri eziyordu. Bazı kabilelerde kadın ve kızlara değer verilmiyordu. Erkekler, kız çocuğu babası olmaktan utanıyorlardı. 1 Arabistan da yaşayan insanların büyük çoğunluğunda Allah ın (c.c.) bir olduğu inancı yok olmuştu. İnsanların çoğu putlara tapmaya başlamış. Puta tapmak o kadar yaygınlaşmış ki nerdeyse her aile ve kabilenin kendine özgü bir putu vardı. Çoğu insan taş ve ağaç gibi maddelerden put yapıp ona tapıyordu. Puta tapanlar, Allah ın (c.c.) varlığına inanmakla birlikte putların kendilerini Allah a (c.c.) yaklaş racağını iddia ediyorlardı. Bu konuda Kur an-ı Kerim bize şu bilgiyi veriyor: Din yalnız Allah ındır. Allah ı bırakıp kendilerine (ondan başka) koruyucu ve dostlar edinenler, Biz bunlara sadece bizi Allah a daha çok yaklaş rsınlar diye kulluk ediyoruz. derler... 2 Bu insanlar, hem Allah a (c.c.) inanıyor hem de putlardan yardım bekliyorlardı. Bu şekilde inananlara İslam da müşrik denir. Müşrikler; kendilerini, gökleri ve yeri yaratanın Allah (c.c.) olduğunu kabul ediyorlardı. Allah ın (c.c.) yara cı olduğuna inandıkları hâlde başka şeylere de kulluk ediyorlardı. Arap Yarımadası başka dinlere inananlar da vardı. Örneğin Hris yan ve Yahudiler bulunuyordu. Az sayıda yıldızlara ve ateşe tapan kimseler de bulunmaktaydı. Diğer bir 1 İbrahim Sarıçam, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, s Zümer suresi, 3. ayet. PAYLAŞALIM Hz. Muhammed in (s.a.v) doğduğu çevre hakkında bildiklerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. 52

53 HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM grup insan da Hz. İbrahim in ge rdiği Hanif dinine bağlıydılar. Bu dine inananlar; yalnızca Allah a (c.c.) inanıyor, putlara tapmıyor ve kötü alışkanlıklardan uzak duruyorlardı. Hz. Muhammed (s.a.v), kendisine elçilik görevi verilene kadar Hanif inancına göre yaşamış. 2. Hz. Muhammed in Aile Büyüklerini Tanıyalım Hz. Muhammed in (s.a.v) aile büyüklerinden kimleri biliyorsunuz? Hz. Muhammed i (s.a.v) tanımak için onun aile büyüklerini de öğrenmemiz gerekir. Annesinin adı Âmine, babasının adı ise Abdullah r. Âmine, Kureyş kabilesinden Vehb in kızıdır. Abdullah ise aynı kabileden Abdülmu alip in oğludur. Hz. Muhammed in (s.a.v) dedesi Abdülmu alip, Mekke nin yöne cisiydi. 3 Abdülmu alip in on bir oğlundan biri olan Abdullah, güzel ahlaklı ve dürüst biriydi. Bu yüzden çevresindekiler tara ndan sevilir ve sayılırdı. Abdullah caretle uğraşırdı. Evlendikten kısa bir süre sonra yine caret için Şam a gitmiş. Geri dönerken yolda hastalanıp Medine de yaşayan dayısının yanında kaldı. Arkadaşları Mekke ye döndüklerinde Abdullah ın durumunu babasına haber verdiler. Abdülmu alip hemen büyük oğlu Haris i Medine ye gönderdi. Ancak Haris, Medine ye gidinceye kadar Abdullah vefat etmiş. Mekke de eşinin yolunu bekleyen Âmine, bu vefat haberi üzerine derinden sarsıldı. Ayrıca birkaç ay sonra dünyaya gelecek olan çocuğunun, babasını göremeyecek olması üzüntüsünü ar rdı. YAZALIM Abdullah Âmine (Babası) (...) Halime Abdülmu alip Ebu Talip Zübeyir (...) (...) (...) (Amcası) Yukarıda verilen isimlerin Peygamberimize olan yakınlık derecelerini boş bırakılan yerlere yazınız. 3 M. Âsım Köksal, İslam Tarihi, C 1, s

54 3. ÜNİTE Abdülmu alip, Âmine yi ve oğlu Muhammed i (s.a.v) himayesine alarak onların sorumluluklarını üstlendi. Ayrıca Hz. Muhammed in (s.a.v) amcalarından Zübeyir, Ebu Talip, Abbas ve Hamza, bu zor günlerinde Âmine ye destek oldular. Bunların içinde Hz. Muhammed in (s.a.v) ye şmesinde en çok emeği geçen ise Ebu Talip. Ebu Talip aynı zamanda Hz. Ali nin de babasıydı. O, çok hoşgörülü, merhametli, dürüst ve saygın bir insandı. Mekkelilerin çoğu gibi o da caretle uğraşıyordu. Hz. Muhammed (s.a.v), yirmi beş yaşına kadar amcası Ebu Talip in yanında kaldı. 3. Hz. Muhammed in Doğumu, Çocukluk ve Gençlik Yılları Hz. Muhammed in (s.a.v) çocukluk yılları hakkında neler biliyorsunuz? Hz. Muhammed (s.a.v) insan olarak bizden farklı bir kişi değildi. Onun da bir ailesi, akrabaları, arkadaşları vardı. O da herkes gibi yer, içer, gezer ve dolaşırdı. Bununla ilgili olarak Kur an-ı Kerim de, De ki: Ben de ancak sizin gibi bir insanım 4 buyrulur. Hz. Muhammed (s.a.v), çocukluk ve gençlik yıllarını annesi, sütannesi, dedesi ve amcasının yanında geçirmiş r. PAYLAŞALIM Peygamberimizin doğumu hangi ad al nda ve nasıl kutlanır? Düşüncelerinizi paylaşınız. arkadaşlarınızla 4 Kehf Suresi, 110. ayet. 54

55 HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM Hz. Muhammed (s.a.v), 20 Nisan 571 Pazartesi günü Mekke de gözlerini dünyaya aç. Amine doğumdan sonra hemen kayınbabası Abdülmu alib e haber göndererek torununun dünyaya geldiğini bildirdi. Abdülmu alib geldiğinde Amine, hamile iken gördüğü bir rüyada çocuğa Ahmed veya Muhammed adının verilmesinin söylendiğini ha rla.abdülmu alib çocuğu kucağına alarak Kabe ye götürdü, Allah a (c.c.) şükre ve ona Muhammed adını verdi.doğumunun yedinci gününde Mekkelilere ziyafet verdi. 5 Hz. Muhammed in (s.a.v) doğduğu dönemde Mekke de bir gelenek vardı. Yeni doğan çocuklar sütannelere veriliyordu. Mekke nin havası çok sıcaktı. Bu nedenle küçük çocukların gelişimini olumsuz etkiliyordu. Mekkeliler çocuklarını onlara bakmaları için Mekke dışından gelen sütannelere para karşılığında verirlerdi. Böylece çocuklar, havası temiz ve serin yerlerde sağlıklı olarak büyürdü. 6 Hz. Muhammed (s.a.v) de bu geleneğe uyularak Halime adında bir sütanneye verildi. Onun yanında dört yıl kaldıktan sonra tekrar öz annesine teslim edildi. KONUŞALIM Hz. Muhammed Annesi Âmine Hatun, Abdülmu alip e torun, İsmail den gelir soyun. Muhammed aleyhisselam! Yirmi Nisan Pazartesi, Beş yüz yetmiş bir gecesi, Doğdu cihan bir tanesi. Muhammed aleyhisselam! Muzaffer ÇAĞLAR Diyanet Dergisi, s. 47. Yukarıdaki şiirde Hz. Muhammed le ilgili hangi bilgiler veriliyor? Arkadaşlarınızla konuşunuz. 5 İbrahim SARIÇAM, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, s Salih Suruç, Peygamberimizin Hayatı, s

56 3. ÜNİTE BİLGİ KUTUSU Hz. Muhammed (s.a.v.) Sütanneye Veriliyor Mekke yakınlarında bulunan Sadoğulları kabilesinden bir grup kadın, çocuk almak için Mekke ye geldiler. İçlerinde Halime de vardı. Halime, yol arkadaşlarından geride kalmış. O, henüz Mekke ye gelmeden yol arkadaşları varlıklı aile çocuklarını alıp dönmüşlerdi. Muhammed i ye m diye kimse almamış. Halime Mekke yi dolaş, Muhammed den başka çocuk bulamadı. Ye m olduğu için onu almaya istekli değildi. Fakat eli boş dönmek istemiyordu. Kimsenin ye m diye almadığı Muhammed i (s.a.v) sonunda almaya karar verdi. Muhammed i (s.a.v) aldı ve köyüne döndü. Muhammed i (s.a.v) sütannesi ve onun ailesi çok sevdiler. Çünkü o geldikten sonra evlerine huzur, bereket ve mutluluk gelmiş-. Muhammed (s.a.v) sütannesinin yanında dört yıl kaldı. Sonra Halime, Muhammed i (s.a.v) Mekkeye ge rdi ve annesi Âmine ye teslim e. M. Âsım KÖKSAL, İslam Tarihi, C 2, s Sevgili Peygamberimiz ar k annesinin yanındaydı. Al yaşına gelince annesiyle Medine ye gi. Medine de akrabaları vardı. Yardımcıları Ümmü Eymen de yanlarındaydı. Hem akrabalarını hem de babasının kabrini ziyaret edeceklerdi. Medine de bir ay kadar kaldılar. Akrabalarını ve babasının mezarını ziyaret e ler. Mekke ye dönerken yolda annesi hastalandı. 56

57 HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM Âmine, vefa ndan önce Muhammed e (s.a.v) şunları söyledi: Muhammed im! Allah (c.c.) seni aziz kılsın. Adın sonsuza kadar yaşasın. Yeni olan her şey eskiyecek, her şey mutlaka son bulacak r. Ben de öleceğim. Fakat üzülmüyorum. Çünkü arkamda senin gibi temiz, hayırlı bir evlat bırakıyorum. 7 Annesi, Ebva denen köye geldiklerinde vefat e. Oraya defne ler. Muhammed (s.a.v) hem babasız hem de annesiz kalmış. Ümmü Eymen öksüz ve ye m kalan çocuğu Mekke ye ge rerek dedesi Abdülmu alip e teslim e. Dedesinin Muhammed e (s.a.v) büyük bir sevgisi vardı. Nereye gitse beraberinde götürürdü. Torunu gelmeden sofraya oturmazdı. Abdülmu alip yaşlanmış. Bir gün oğullarını yanına çağırdı. Onlarla yap ğı görüşme sonunda torununun Ebu Talip in yanında kalmasına karar verdi. Hz. Muhammed (s.a.v) sekiz yaşına geldiğinde dedesi de vefat e. YAZALIM Ahmet, bak ğı bir kitaptan Hz. Muhammed in doğduğu şehir olan Mekke nin resmini annesine gösterdi: Anneciğim, bana Peygamberimizi anla r mısın? dedi. Annesi, Ahmetciğim diye söze başladı. Annesi, Ahmet e neler anlatmış olabilir? Düşüncelerinizi de erinize yazınız. 7 A. Himmet Berki-Osman Keskioğlu, Hatemü l Enbiya Hz. Muhammed ve Hayatı, s

58 3. ÜNİTE Dedesinin vefa ndan sonra Peygamberimiz, amcası Ebu Talip in yanında kaldı. Ebu Talip ve eşi Fa ma Hanım onu çok sevdiler. Öyle ki onu öz çocuklarından ayırmadılar. Hz. Muhammed (s.a.v) de onları çok sever ve onlara saygıda kusur etmezdi. Fa ma Hanım ı bir anne gibi severdi. Nitekim o, vefat e ğinde, Bugün sanki annem vefat e. 8 demiş r. Hz. Muhammed in (s.a.v) gençlik yıllarının çoğu amcası Ebu Talip in yanında geç. Amcası caretle uğraşıyordu. Hz. Muhammed (s.a.v) gençliğinin ilk dönemlerinde amcasıyla birlikte Şam a gi. Bu, onun Arabistan dışına yap ğı ilk yolculuktu. Amcasının yanında caret yapmayı öğrendi ve gençlik dönemini çalışarak geçirdi. O, bir defasında da amcası Zübeyir le Yemen e gitmiş. 9 Mekkeliler, değerli eşyalarını kendisine güvendikleri için Hz. Muhammed e (s.a.v) teslim ederlerdi. O, güzel ahlakı ve dürüstlüğü ile herkesin güvenini kazanmış. Bu nedenle Mekkeliler ona dürüst ve güvenilir anlamına gelen el-emin lakabını vermişlerdi. Hz. Ha ce, Mekke nin en zenginlerinden biriydi. O, Hz. Muhammed in (s.a.v) güvenilir ve dürüst olduğunu duymuştu. Bunun üzerine Hz. Muhammed e (s.a.v) caret ortaklığı teklif e. Yirmi beş yaşlarında olan Hz. Muhammed (s.a.v), bu teklifi olumlu karşıladı. Böylece Hz. Ha ce nin kervanının başında Şam a gi. Bu ortaklık ne cesinde yapılan care en Hz. Ha ce çok kâr sağladı. Hz. Ha ce ile Hz. Muhammed (s.a.v) arasındaki bu ortaklık birbirlerini yakından tanımalarını sağladı. Hz. Ha ce; ahlaklı, çalışkan ve dürüst bir hanımdı. Hz. Muhammed in (s.a.v) dürüstlüğü Ha ce yi son derece etkilemiş. Ardından akrabaların da aracılığı ile Hz. Muhammed (s.a.v) ve Hz. Ha ce evlendiler. Hz. Ha ce ve Hz. Muhammed (s.a.v) çok mutlu ve uyumlu bir evlilik yaşadılar. Hz. Ha ce, Hz. Muhammed e (s.a.v) her konuda destek olurdu. Zor zamanlarda hep onun yanındaydı. Ona güvenir ve inanırdı. Hz. Muhammed (s.a.v) de onu çok severdi. Ona her konuda yardımcı olurdu. Bu mutlu evlilikten dördü kız, ikisi erkek, al çocukları olmuştur. Erkek çocukları; Kasım ve Abdullah r. Kız çocukları ise Zeynep, Rukiye, Ümmü Gülsüm ve Fa ma dır. 8 Salih Suruç, Peygamberimizin Hayatı, s M. Âsım Köksal, İslam Tarihi, C 2, s

59 HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM TAMAMLAYALIM Mekke nin ileri gelenleri Kâbe nin tamira için toplanmışlardı. Sıra Hacerü l- Esvet in yerine konulmasına gelince çalışanlar anlaşmazlığa düştüler. Herkes çok önemli olduğuna inanılan bu taşın Kâbe deki yerine koyma işinin kendi kabilesine ait olmasını is yordu. Tar şma büyüdü, neredeyse kavga çıkacak-. İçlerinden biri Kâbe nin kapısından ilk giren kişinin hakem olmasını önerdi. Bu öneriyi herkes kabul e. Bir süre sonra Kâbe nin kapısında......göründü. Bu duruma herkes sevindi. Çünkü... Yukarıda boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız. 59

60 3. ÜNİTE KİMDİR BU? Hz. Muhammed le (s.a.v.) ilgili öğrendiğiniz bilgilerden yararlanarak boşlukları doldurunuz. Mekke nin saygın kişilerinden olan Vehb in kızı Âmine ile evlendi.... Dedesi vefat edince Hz. Muhammed (s.a.v.) onun yanında kaldı.... Hz. Muhammed (s.a.v.) ile mutlu ve uyumlu bir evlilik yap.... Torununa Muhammed adını koydu Hz. Muhammed in Çocukluk ve Gençlik Yıllarındaki Erdemli Davranışları Sizce hangi davranışlar erdemli kabul edilir? Erdem; ahlakın övdüğü, iyi olma, alçakgönüllülük, yiğitlik, doğruluk vb. gibi özelliklerin genel adıdır. Hz. Muhammed in (s.a.v) sahip olduğu en önemli özelliklerden de birisidir. O, peygamberliği döneminde olduğu gibi çocukluk ve gençlik dönemlerinde de güzel davranışlar sergilemiş r. Bu anlamda ondan örnek alacağımız birçok davranış biçimi vardır. KONUŞALIM Hz. Muhammed, elinde ağır yükü olan yaşlı bir amca görse sizce ne yapardı? Arkadaşlarınızla konuşunuz. Hz. Muhammed (s.a.v); annesi, sütannesi, dedesi, amcası ve diğer akrabalarına her zaman saygı gösterir ve onları severdi. Bu sevgi ve saygısını davranışlarıyla gösterirdi. 60

61 HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM Hz. Muhammed (s.a.v), yaşamı boyunca iyi ve güzel davranışlarda bulunmuştur. Aile büyüklerine karşı saygı göstermiş r. O, annesini çok severdi. Zaman zaman annesinin kabrini ziyarete giderdi. Annesinin kabrini ziyaret e ği bir gün elleriyle kabrin üzerini düzeltmiş ve gözyaşlarına hâkim olamamış. Niçin ağladığını soranlara, Annemin benim hakkımdaki şe at ve merhame- ni düşündüm de onun için ağladım. 10 demiş r. Hz. Muhammed (s.a.v), kendisi doğmadan önce vefat eden babasının mezarını da zaman zaman ziyaret ederdi. Hz. Muhammed (s.a.v), sütannesinin yap ğı iyilikleri unutmaz, ona karşı saygı ve sevgisini her zaman gösterirdi. Hz. Muhammed (s.a.v), sütannesi geldiği zaman Anneciğim! diyerek yerinden kalkar ve ona oturması için yer gösterirdi. Sütannesine ikramda bulunur, ih yacı olup olmadığını sorar ve imkânları ölçüsünde yardım etmeye çalışırdı. 5N 1K Hz. Muhammed (s.a.v.) kimdir? Hz. Muhammed (s.a.v.) nerede doğdu? Hz. Muhammed (s.a.v.) ne zaman doğdu? Hz. Muhammed (s.a.v.) neden dedesinin yanında kaldı? Hz. Muhammed e (s.a.v.) niçin el-emin denildi? Hz. Muhammed (s.a.v.) caret için nerelere seyahat e? Salih Suruç, Peygamberimizin Hayatı, s

62 3. ÜNİTE Sevgili Peygamberimiz, dedesinin yanında kaldığı süre içinde onunla dadısı Ümmü Eymen ilgilenmiş. Hz. Muhammed (s.a.v) haya boyunca Ümmü Eymen in yap ğı iyilikleri de unutmamış r. Ona olan sevgisini her rsa a ifade etmiş r. Hz. Muhammed (s.a.v), dedesine karşı da son derece saygılı davranmış r. O, dedesinin vefa na çok üzülmüş ve gözyaşlarını tutamamış r. 11 Peygamberimiz, amcası Ebu Talip i ve onun ailesini de çok severdi. Amcasının Hz. Muhammed e (s.a.v) çok iyiliği dokunmuştur. Ebu Talip yoksul olmasına rağmen Hz. Muhammed i (s.a.v) yanına almış ve ona öz çocuğu gibi bakmış-. Hz. Muhammed (s.a.v), amcasının hanımına son derece saygılı davranırdı. Medine ye hicret e ğinde onu sık sık ziyaret ederdi. Her zaman vefalı olan Hz. Muhammed (s.a.v), caretle uğraşarak varlıklı hâle geldikten hemen sonra amcasının oğlu küçük Ali yi yanına aldı. Onun bakımını üstlendi. Bu şekilde Ali, Hz. Muhammed in (s.a.v) yanında büyüdü. 12 KARŞILAŞTIRALIM Hz. Muhammed in (s.a.v.) Çocukluk ve Gençlik Yıllarındaki Erdemli Davranışları Her zaman Bazen Hiçbir zaman Aile büyüklerini sever ve sayardı. Dürüst ve güvenilirdi. Çalışma ve yardımlaşmayı severdi. Kötü davranışlardan kaçınırdı. Haksızlıklara güzel bir tavırla karşı koyardı. Haksızlıklar konusunda sessiz kalmazdı. Arkadaşlarıyla iyi geçinirdi. Yukarıdaki tabloda verilen tutum ve davranışları kendi davranışlarınızla karşılaş rınız. 11 Salih Suruç, Peygamberimizin Hayatı, s İbrahim Sarıçam, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, s

63 HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM Hz. Muhammed in (s.a.v) en belirgin özelliği dürüst ve güvenilir olmasıdır. Onun yaşadığı toplumda birçok olumsuz davranış vardı. O, haya boyunca kötü davranışlardan uzak dururdu. Hz. Muhammed (s.a.v), insanlara karşı davranışlarına çok dikkat ederdi. Onlara zarar verecek her türlü kötü davranıştan kaçınırdı. Bundan dolayı çevresindeki insanlar tara ndan sevilir ve sayılırdı. O, herkesle iyi geçinirdi. İnsanları sever ve onlara karşı hoşgörülü davranırdı. Paylaşma ve yardımlaşmaya önem verirdi. Hz. Muhammed (s.a.v); yalan sözden, yalan yere yemin etmekten ve yalancı şahitlikten hoşlanmazdı. Her zaman ve her yerde doğruluktan yana olurdu. Verdiği sözü mutlaka yerine ge rir, yerine ge remeyeceği sözü asla vermezdi. İnsanlar arasında söz taşımaz ve taşınmasını da istemezdi. Hz. Muhammed (s.a.v) iyilik yapmayı severdi. Yap ğı iyilikleri kimsenin yüzüne vurmazdı. Kimseyi incitmez, kimseye i ira atmaz ve insanlarla alay etmezdi. Başkalarına kötü lakap takmazdı. Çocukluk ve gençlik yıllarında erdemli davranışlar sergilediğinden dolayı herkes onu sevmiş, ona güvenmiş. O da kendisine güvenenlerin sevgi ve güvenini hiçbir zaman kötüye kullanmamış. 13 Hz. Muhammed in (s.a.v) erdemli davranışlarından biri de haksızlıklara karşı çıkmasıdır. O, insanların haklarına çok önem verir, her zaman haklının yanında olurdu. Herkesin hakkına saygı gösterir, insanların birbirine saygılı olmasını isterdi. YAZALIM Ahmet, okul kan nine gi ğinde bir miktar para buldu. Bu parayı ne yapacağını düşündü. Sizce aşağıdakilerden hangisini yapmalı? Düşüncelerinizi yazınız. Parayı kan n çalışanına vermelidir. Çünkü... İh yacı varsa kendi harcamalıdır. Çünkü... Paranın kime ait olduğunu sormalıdır. Çünkü... İh yacı olan birine vermelidir. Çünkü Afzalur Rahman, Allah ın Kulu ve Resulü Hz. Muhammed, s

64 3. ÜNİTE Hz. Muhammed in (s.a.v) gençlik yıllarında Mekke dışından gelenler için can ve mal güvenliği neredeyse kalmamış. Haksızlığa uğrayanlar hakkını arama ve karşı koyma cesare- ni gösteremiyorlardı. Bir gün Mekke ye dışardan bir tüccar gelmiş. Mekke nin ileri gelenlerinden biri, bu tüccarın malını gasp e. Tüccar Mekkelilerden yardım istedi. Fakat kimse ona yardım etmedi. Sonra bu tüccar yüksek bir yere çıkarak Mekkelilere şöyle seslendi: Ey Mekkeliler! İçinizde adale, hakkı savunan, haksızlığa uğrayanlara yardım eden hiç kimse yok mu? Bu çağrıya Mekke nin ileri gelen kabilelerinden bazı kimseler Abdullah bin Cüdan ın öncülüğünde bir evde toplanarak cevap verdiler. Zübeyir, yeğeni Hz. Muhammed i (s.a.v) de bu toplan ya davet e ğinde o bu dave hemen kabul e. Gül, İslam kültüründe Peygamberimizi temsil eder. DEĞERLENDİRELİM Ebu Cehl, Araş kabilesine mensup bir Arap tan bazı şeyler sa n almış fakat kararlaş rılan ücre- ödememiş r. Araşlı tacir ümitsizlik içinde Kabe nin önüne gitmiş ve şikaye e bulunmaya başlamış. Kötü şakayı seven biri Araşlı bu yabancıya orada bulunan Muhammed e (s.a.v) hemen durumu anlatmasını ve Ebu Cehl ile olan bu işi ancak onun halledebileceğini söylemiş. Oysa bu sadece bir şakadan ibaret olabilirdi. Çünkü Muhammed (s.a.v) ile Ebu Cehl in arasının pekte iyi olmadığı herkes tara ndan bilinmekteydi. Bundan habersiz Araşlı yabancı, Peygamber efendimize gi. Ve kendisine yardım etmesi için yalvarıp yakardı. Muhammed (s.a.v) hiç vakit geçirmeksizin ayağa kalk ve Araşlıyı da yanına alarak Ebu Cehl in evine vardı. Ziyaretlerinin sebebini öğrenmesi üzerine Ebu Cehl derhal borcunu ödedi. Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi, C 1, s. 54. Peygamberimizin bu davranışını arkadaşlarınızla değerlendiriniz. 64

65 HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM Bu toplantıda; -İster Mekke içinden ister Mekke dışından olsun, haksızlığa uğramış kimse bırakılmayacağına, -Haksızlığa asla fırsat verilmeyeceğine, -Hakkını alana kadar, haksızlığa uğrayanla birlikte hareket edeceklerine yemin ettiler. İşte yemin eden bu topluluğa Hilfu l-fudul (Erdemliler Topluluğu) adı verildi. Sonra bu topluluk, hep birlikte gidip tüccarın gasp edilen malını alarak kendisine iade etti. Daha sonra Hz. Muhammed (s.a.v), o topluluğa üye olmanın çok onurlu bir iş olduğunu belirtmiş ve Şimdi olsa yine katılırdım. demiştir. Haksızlıklar karşısında susmamamız gerekir. Ancak hakkımızı ararken veya savunurken güzel bir tavır içinde olmalıyız. Kendi hakkımızı arayalım derken başkasının hakkını çiğnememeliyiz. KRONOLOJİ OLUŞTURALIM Hz. Muhammed in hayat kronolojisini çıkarınız. 1. Hz. Muhammed tarihinde doğmuştur. 2. Dört yaşına kadar sütannesi nin yanında kalmış r. 3. Al yaşına kadar annesi nin yanında kalmış r. 4. Sekiz yaşına kadar dedesi in yanında kalmış r. 5. Evlenene kadar amcası in yanında kalmış r. 6. Yirmi yaşında topluluğuna üye olmuştur. 7. Hz. Muhammed yaşında evlenmiş r lü Yıllar Kâbe nin Tasviri 65

66 3. ÜNİTE 5. Kevser Suresi ve Anlamı Kur an ın en kısa suresi hangisidir? Kevser, bolluk ve bereket anlamlarına gelir. Allah (c.c.), Hz. Peygambere pek çok nimet vermiş r. Bunlar; Kur an, ehl-i beyt, peygamberlik, hikmet, namaz ve çok hayır gibi nimetlerdir. Bu nimetlere Kevser adı verilmiş r. Sure, namaz kılıp Allah (c.c.) için sabretmeye devam etmesi hâlinde Hz. Peygamber e bu nimetlerin verilmeye devam edileceğini bildirir. Nitekim bu nimetleri vermek Allah ın (c.c.) elindedir ve o, bunları her zaman iyi kullarına verir. Okunuşu Bismillâhirrahmânirrahîm. (1) İnnâ a taynâke l-kevser. (2) Fesalli lirabbike ve nhar. (3) İnne şânieke hüve l-ebter. Anlamı Rahmân ve Rahîm olan Allah ın adıyla. (1) Ey Muhammed, şüphesiz sana bol nimet verdik. (2) O hâlde Rabb in için namaz kıl ve kurban kes. (3) Asıl soyu kesik olan, şüphesiz sana düşmanlık besleyendir. LİSTELEYELİM Kevser suresinde nelerden bahsedilmektedir? Listeleyiniz

67 HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM A. Aşağıdaki açık uçlu soruları cevaplayınız. 1. Hz. Muhammed in (s.a.v) doğduğu çevrenin özelliklerini açıklayınız. 2. Hz. Muhammed in (s.a.v) aile büyüklerinin isimlerini yazınız. 3. Hz. Muhammed in (s.a.v) Hilfu l-fudul a (Erdemliler Topluluğu) niçin ka ldığını açıklayınız. B. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Muhammed in (s.a.v) örnek davranışlarından biri olamaz? A) Hz. Muhammed (s.a.v), aile büyüklerini sever ve sayardı. B) Hz. Muhammed (s.a.v), kötü davranışlardan kaçınırdı. C) Hz. Muhammed (s.a.v), haksızlıklara güzel bir tavırla karşı koyardı. D) Hz. Muhammed (s.a.v), çocuklara vakit ayırmazdı. 2. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Muhammed in (s.a.v) aile büyüklerinden biridir? A) Zeyd bin Harise B) Abdülmu alip C) Ebu Cehil D) İbrahim 3. Hz. Muhammed (s.a.v), annesinin vefa ndan sonra aşağıdakilerden hangisinin yanında kalmaya başlamış r? A) Ebu Talip B) Halime C) Abdülmu alip D) Zübeyir 4. Hz. Muhammed (s.a.v), çocukluk döneminde aşağıdakilerden hangisinin yanında kalmamış r? A) Dedesi B) Halası C) Annesi D) Amcası 5. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Muhammed in (s.a.v) doğum tarihidir? A) 20 Nisan 571 B) 12 Nisan 571 C) 20 Nisan 632 D) 8 Haziran

68 3. ÜNİTE C. Aşağıdaki bilgilerden doğru olanların yanına D, yanlış olanların yanına Y işare koyunuz. (...) Abdullah, Abdülmu alip in ilk çocuğudur. (...) Peygamberimizin annesi ve babası Mekke de vefat etmişlerdir. (...) Zübeyir, Peygamberimizin amcalarından biridir. (...) Peygamberimiz, amcası Ebu Talip i sever ve sayardı. Ç. Hz. Muhammed in (s.a.v) haya nda önemli olan kişi ve yer isimlerini aşağıdaki Kelime Avı tablosunda bulunuz. KELİME AVI ÂMİNE MEDİNE MEKKE FATIMA EBU TALİP AKABE HATİCE HAMZA HALİME EBVA ABDULLAH 68

69 HZ. MUHAMMED İ TANIYALIM ÖZ DEĞERLENDİRME Hz. Muhammed i Tanıyalım ünitesinin sonunda neleri ne kadar öğrendiğinizi anlamak için kendinizi değerlendirebilirsiniz. Bunu yapabilmek için size uygun seçeneklerden birini X ile işaretleyiniz. ÖZ DEĞERLENDİRME Bunu çok iyi yapabiliyorum. Bunu kısmen yapabiliyorum. Bunu yapamıyorum. Hz. Muhammed in (s.a.v) doğduğu çevrenin özelliklerini açıklayabiliyorum. Hz. Muhammed in (s.a.v) aile büyüklerini tanıyorum. Hz. Muhammed in (s.a.v) çocukluk ve gençlik yılları ile ilgili belli başlı olayları kronolojik sıraya koyabiliyorum. Hz. Muhammed in (s.a.v) erdemli davranışları ile yaşamım arasında ilişki kurabiliyorum. Kevser suresinin anlamını biliyorum. Hz. Muhammed in (s.a.v) güvenilir ve erdemli bir insan olduğunu örneklerle açıklayabiliyorum. 69

70 4. ÜNİTE ÖĞRENME ALANI: KUR AN VE YORUMU KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Yüce Allah, Kur an ı niçin göndermiştir? Araştırınız. 2. Vahiy, ayet, sure, cüz kelimelerinin anlamlarını sözlükten araştırıp öğreniniz. 3. Kur an-ı Kerim mealinden Fâtiha suresinin anlamını bularak defterinize yazınız. 70

71 KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM 1. Son İlahî Kitap Kur an-ı Kerim İnsanlar tek bir topluluk idi. (Aralarında anlaşmazlık başlayınca) Allah müjdeleyici ve uyarıcı olarak peygamberleri gönderdi. Ve insanların anlaşmazlığa düştükleri konularda karar vermeleri için peygamberlerle birlikte içinde gerçekleri taşıyan kitabı da indirdi. Bakara suresi, 213. ayet. Ayete göre kutsal kitapların gönderiliş sebebi nedir? Yüce Allah (c.c.), insanları diğer varlıklardan farklı ve üstün özelliklerde yaratmıştır. Akıllı olmamız ve düşünebilmemiz bu özelliklerimizden bazılarıdır. Bizler aklımızla yaratıcımızın varlığını anlayabiliriz. Ancak ibadetler ve ahiret gibi konular başta olmak üzere birçok konuda ilahî mesajlara ihtiyaç duyarız. Yüce Allah (c.c.), bu mesajları peygamberler ve kitapları aracılığıyla bizlere ulaştırır. İlk peygamber Hz. Âdem ile başlayan ilahî mesajlar, son peygamber Hz. Muhammed (s.a.v) ile sona ermiştir. Başlangıçta suhuf adı verilen ve az sayıda sayfadan oluşan ilahî metinler gönderilmiştir. Bu sayfalardan günümüze kadar ulaşan olmamıştır. Bunun dışında gönderilmiş olan dört büyük kitap vardır. Bunlar; Tevrat, Zebur, İncil ve Kur an-ı Kerim dir. Bunlara ilahî kitaplar denir. 71

72 4. ÜNİTE TAMAMLAYALIM HECELERİN YOLU Aşağıdaki cümlenin hecelerini doğru yolda ilerleyerek tamamlayınız. KUR AN (Kur an son ilahî kitaptır.) Kur an-ı Kerim, ilahî kitapların sonuncusudur. Bu nedenle Kur an, sadece indiği topluma değil, tüm insanlığa yol gösterici olarak gelmiş r. Kur an da Ey insanlar, ey âdemoğulları, ey kullarım! gibi hitaplara sıkça rastlanmasının sebebi budur. Allah (c.c.), Kur an ı tüm insanlığa göndermiş r. Allah (c.c.), insanın yara- cısıdır ve onun için neyin iyi, neyin kötü olacağını çok iyi bilir. Bu nedenle Allah ın (c.c.) Kur an da bildirdiği mesajlar, her çağda ve toplumda geçerlidir. Örneğin; dürüstlük, her zaman doğru, yalancılık ise her zaman yanlış bir tutumdur. Bu nedenle Kur an da dürüstlük emredilmiş, yalancılık yasaklanmış- r. YORUMLAYALIM Elimde Kur an Dilimde Kur an Benimle her an Yüce Kitabım Yüce Kitabım Müjdeler verir Çok sevindirir Hakk ı gösterir Yüce Kitabım Rabb imin sözü Her şeyin özü Uyarır bizi Yüce Kitabım M. Yaşar KANDEMİR Peygamberlere ve Kitaplara İnanıyorum, s. 63. Yukarıdaki şiiri arkadaşlarınızla yorumlayınız. 72

73 KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM Kur an-ı Kerim, varlığını değişmeden korumuştur. Yüce Allah (c.c.) bu konuda şöyle buyurmaktadır: Şüphesiz o Kur an ı biz indirdik. Onun koruyucusu da şüphesiz biziz. 1 LİSTELEYELİM Aşağıda Kur an-ı Kerim de uyulması istenilen bazı davranışlar sıralanmıştır. Benzer davranışlar neler olabilir? Listeleyiniz. * Dürüst olmak * Adaletli olmak * Başkasının hakkına saygılı olmak * Cömert ve yardımsever olmak * Sözünde durmak *... *... *... YORUMLAYALIM Ey insanlar! İşte size Rabb inizden bir öğüt, kalplere bir şifâ ve inananlar için yol gösterici bir rehber ve rahmet (olan Kur an) geldi. Yûnus suresi, 57. ayet. Yukarıdaki aye e verilmek istenen mesaj nedir? Arkadaşlarınızla yorumlayınız. 1 Hicr suresi, 9. ayet. 73

74 4. ÜNİTE Nur Dağı zirvesi (Güneyden) 2. Kur an-ı Kerim in Hz. Muhammed e İndirilişi (Ey Muhammed) de ki:... Bu Kur an sizi ve ulaş ğı herkesi uyarayım diye bana vahyolunmuştur En âm suresi, 19. ayet. Ayete göre Kur an-ı Kerim in Hz. Muhammed e (s.a.v) indiriliş amacı ne olabilir? Yüce Allah ın (c.c.) mesajlarını peygamberlerine bildirmesine vahiy denir. Vahyin amacı, insanları uyarmak ve onlara doğru yolu göstermek r. Son ilahî kitap Kur an-ı Kerim de bu amaç için gönderilmiş r. Kur an ın indirilmeye başlandığı dönemde sosyal ve ahlaki açıdan büyük sorunlar yaşanmaktaydı. İnsanların çoğu putlara tapıyordu. Güçlüler zayıfları eziyordu. Kadınlara ve kız çocuklarına değer verilmiyordu. Hz. Muhammed (s.a.v) bu duruma çok üzülüyordu. Sık sık Mekke yakınlarında bulunan Nur Dağı ndaki Hira Mağarası na çekiliyor, bu sorunların çözülmesinin yollarını düşünüyordu. İşte böyle bir ortamda, miladi 610 yılı, ramazan ayının Kadir Gecesi nde Cebrail aracılığıyla Kur an indirilmeye başlandı. Cebrail, Peygamberimize ilk olarak Alak suresinin ilk beş aye ni ge rdi. 74

75 KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM BİLGİ KUTUSU Hz. Muhammed e (s.a.v) gelen ilk ayetler şunlardır: 1. Oku! Yaratan Rabb inin adıyla. 2. O, insanı alaktan (embriyo) yara. 3. Oku! Senin Rabb in sonsuz cömertlik sahibidir. 4. O Rab ki kalemle yazmayı öğre. 5. O, insana bilmediklerini öğre. Alak suresi, 1-5 ayetler. Cebrail den ilk vahyi alan Hz. Muhammed (s.a.v), heyecanlanarak evine koştu. Eşi Hz. Hatice nin yanına vardığında yaşadıklarını onunla paylaştı. Hz. Hatice, Endişe etme! Allah seni hiç utandırmaz, zira sen yakınlarını gözetir, darda kalan lara yardımcı olursun. Muhtacı giydirirsin, misafiri seversin ve ona ikram edersin. Kötü gün dostu olarak düşkünlere yardım edersin. diyerek Hz. Muhammed i (s.a.v) teselli etti. 2 2 Buharî, Vahyin Başlangıcı, 7. 75

76 4. ÜNİTE İlk ayetlerin inişinden bir süre sonra Hz. Muhammed (s.a.v), vahiy meleği Cebrail i tekrar gördü. Cebrail, Ey Muhammed! Sen Allah ın (c.c.) peygamberisin! Ben de Cebrail im. diyordu. Hz. Muhammed (s.a.v) ilk vahyin gelişinde olduğu gibi kalbi ürperti içerisinde evine döndü. Evine vardığında titriyordu. Beni örtün, beni örtün. dedi. Eşi onun üzerini örttü. O sırada Cebrail gelerek Müddessir suresinin ilk beş ayetini vahyetti. Yüce Allah (c.c.) şöyle buyuruyordu: Ey örtüsüne bürünen (Peygamber)! Kalk ve insanları uyar. Rabb inin büyüklüğünü an. Elbiseni tertemiz tut ve kötü şeylerden uzak dur. 3 O günden sonra vahyin gelişi aralıklarla devam etti. 4 Kur an ın indirilişi, Hz. Muhammed in (s.a.v) vefatının öncesine kadar yaklaşık yirmi üç yıl boyunca devam etti. Kur an genellikle ayetler hâlinde parça parça indiriliyordu. Böylece Kur an ın insanlar tarafından kolayca öğrenilmesi ve daha iyi anlaşılıp uygulanması mümkün olabiliyordu. Hz. Muhammed (s.a.v), insanları Allah ın (c.c.) yoluna davet ediyor, putlara tapmaktan ve her tür kötülükten vazgeçirmeye çalışıyordu. Buna karşılık inanmayanlar şiddete başvuruyor ve inananlara eziyet ediyorlardı. Bu durum bir insan olarak Hz. Muhammed i (s.a.v) çok üzüyordu. İşte böyle zor zamanlarda ara ara gelen ayetler, hem Peygamberimize moral kaynağı oluyor ve hem de ona hangi durumda neler yapması gerektiğini öğretiyordu. Kur an ayetlerinin iniş sürecine baktığımızda başlangıçta inanç konuları ile ilgili ayetlerin geldiğini görürüz. Allah ın (c.c.) varlığı ve birliği (tevhit) inancı, Yüce Allah ın (c.c.) nitelikleri ve ahiret hayatı bu konulardan bazılarıdır. Bunların dışında peygamberlerin kıssaları ve bazı ahlaki konulara da yer verilmiştir. Bu tür ayetler daha çok Mekke Dönemi nde gelmiştir. 3 Müddessir suresi, 1-5. ayetler. 4 M. Âsım Köksal, İslam Tarihi, s

77 KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM Hz. Peygamber, Medine ye hicret edip bir İslam topluluğu oluşturduktan sonra, daha çok günlük hayatı düzenleyen kurallarla ilgili ayetler gelmiştir. İbadetler, haramlar ve helaller, insanlar arası ilişkilerle ilgili kurallar bunlardan bazılarıdır. Ayetlerin böyle bir sıralama ile inişinin nedeni, öncelikle insanların sağlam bir inanca sahip olmalarını sağlamaktı. Zira Allah a (c.c.) gönülden inanmış kimseler, inancı uğruna mücadele edebilirdi. Ayrıca Kur an bir defada indirilseydi henüz yeni Müslüman olmuş kimselerin dinin emir ve yasaklarını uygulaması zor olabilirdi. 610 yılında başlayan vahiy süreci, 632 yılında Hz. Peygamberin vefatı öncesinde tamamlandı. YORUMLAYALIM İnkâr edenler: Kur an, ona bir defada indirilmeli değil miydi? dediler. Biz onunla senin kalbini sağlamlaş rmak için onu böyle (parça parça indirdik) ve onu ağır ağır okuduk. Furkân suresi, 32. ayet. Ayete göre Kur an ın Hz. Muhammed e (s.a.v) parça parça indirilişinin sebebi nedir? Yorumlayınız. 77

78 4. ÜNİTE 3. Kur an-ı Kerim in Kitap Hâline Ge rilmesi ve Çoğal lması Kur an ayetlerinin kitap hâline getirilmesinden ne anlıyorsunuz? Peygamberimiz hayatta iken Kur an-ı Kerim in indirilişi tamamlanmış ve inen ayetler vahiy kâtipleri tarafından eksiksiz olarak yazılmıştır. Kur an ayetlerinin kitap hâline getirilmesi ise Hz. Muhammed in (s.a.v) vefatından sonra gerçekleştirilmiştir. Zira ayetlerin parça parça gelişi ve tamamlanması Peygamberimizin hayatının son dönemine kadar sürmüştür. Sevgili Peygamberimiz, gelen ayetleri hemen ezberliyor ve vahiy kâtiplerine yazdırıyordu. Daha sonra yazdırdığı ayetleri okutup doğru yazılıp yazılmadığını kontrol ediyordu. İsteyenler bu ayetleri Peygamberimizden alarak kendileri için çoğaltabiliyorlardı. Böylece Peygamberimiz hayattayken Kur an ayetleri birçok sahabe tarafından hem ezberlenmiş hem de yazılmıştır. Kur an ın ezberlenmesi ve yazılması hususu, onun aslını koruyarak günümüze kadar gelmesini sağlayan önemli bir etkendir. Ayet ve surelerin Kur an daki sıralaması, Yüce Allah ın (c.c.) bildirmesi ile olmuştur. Her yıl ramazan ayında o ana kadar gelmiş ayetlerin tümü Cebrail ile Peygamberimiz arasında karşılıklı okunarak kontrol ediliyordu. 78 NOT EDELİM Kur an-ı Kerim, Peygamberimiz hayattayken yazıya geçirilmiş r. O dönemde Kur an-ı Kerim i yazıya geçiren kişilere ise vahiy kâ bi denilmiş r.

79 KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM Øɬ i Ú d ɬ Å ÖÖÖ Ö Øk{ØneÖ«Ú d ɬ Å Ö Ö ú ł ú Ø Ø Ø ƺ å Ö»Öà eö Ú d Ɛ Ù Ö ûĉ Ǡ ȖÚ {Ö Ú Öd Ø à ńʒ ƤØ ÅÚ Ö Ì ±Ø Ø eºö å zą d ½Ø»ß zú Ą Öd Ø Ø Ņ½ èĩ Ùà è Ø Ì d à Öoş Ú Ö Ö eąìɫäö i Ú Ö ¾ Ö eąìd Ø Ø Ø Ň å ¹Í ņ Ö ɫö d Ö à Öo Ú» Ú d Ù eö¾ ÂÚ d ØĖÖ å ¹Ú ØÃÍÚ Ö Ö mö»ú Ö ¾Ú Öd ½Ì Ö ɫö Ø Ö Ąà d Ú Ø Ú Ö» Ú d ň ÖĨÙ à eü Ą d ĂÖ ÄÖ ¹Ú ØÃÍÚ Ö Ö få Ø ªà ç æ gɯ ĂÖ feöo³ø Úɭd ±Ö Ø ß ÆÓ Âç æȟȣ ł æ ƅü d Ö ÚÖ Ü Ø Ø Ø à à à Ø Ń Ĩ o ¼Å»Í ɯ g Í e h ¼Å º ] Ì ½Ì Ą d Ä å Ú Ö Ą Ö Ö ÚÖ Ö Ú Ö Ö» Ú Ø Ø ń å ¼Å ½ÌÖ Ąà ɫäö Ö «Ú Ì ¹Ú Âe Ö Ú Ö Ö e»ą ºÄÖ Ö ɬÅß d Ą ؽº Ö Ø ¾ d LJÜȔÄ ±Ö ÍÖ Ød ƣ Ø Ø Ö º]Ú Ì Ú Ú Ö Ö Ú Ö Ø Ú¾ d eüö»h ¼Å Ø Ø Ø æ Ö Ø iö Ņè ¼Å Ňß Ö ±Ö Ø cüß ñä d Ö Å Ì ¹Ú  ɬÖ ~ßĂeÚ Ø häö ± Ú Ø Ø Ü Ø Ø Ø ñ ņ ¼Å Ö { «Ú»Ú d ¹  ±Ö cß Ä ɫäö ¹Ú ɳÙ Ö ½Ú º ÆÓ Â Ń Ø ¾¼ eöɴe Ö Ìßd ÔkĄÍ¾ Ö ºÖ ½ eöɴe Ö Ìßd ÔkĄÍÙ ³Ø ºÖ Kur an-ı Kerim in ilk iki sayfası Peygamberimizle Cebrail in karşılıklı Kur an okumasına daha sonra mukabele ismi verilmiş r. İslam dünyasında hâlen sürdürülen mukabele geleneği bunun devamıdır. Mukabele, bir kişinin okuyup diğerlerinin takip etmesi veya dinlemesi şeklinde yapılır. Böylece Kur an baştan sona okunmuş olur ki buna ha m denir. BİLGİ KUTUSU Hz. Peygamber, vefat etmeden önceki son ramazan ayında kızı Hz. Fa ma ya şöyle demişr: Cebrail ile her sene Kur an ı bir kez karşılıklı okurduk. Bu sene bunu iki kez yapmamızı istedi. Bundan, ar k ömrümün sonuna geldiğimi anladım. Bu habere Hz. Fa ma nın üzüldüğünü gören Hz. Peygamber, ona, bütün cennetlik kadınların efendisi olduğunu söyleyerek onu teselli etmiş r. Buharî, Kur an ın Faziletleri,

80 4. ÜNİTE Peygamberimizin vefa ndan sonra çıkan savaşlarda, ha z sahabelerden birçoğu şehit oldu. Bu durumdan kaygılanan Hz. Ömer, Devlet Başkanı Hz. Ebu Bekir den vahiy kâ plerinde yazılı olarak bulunan Kur an ayetlerinin bir araya ge rilerek tek bir nüsha oluşturulmasını istedi. Bunun üzerine Zeyd BİLGİ KUTUSU Kur an ı baştan sona ezberlemiş kimselere ha z denir. Bugün dünyada çok sayıda ha z vardır. bin Sabit in başkanlığında bir komisyon oluşturuldu. Böylece başta Kur an ı en iyi bilenlerden biri olan Hz. Ali olmak üzere sahabelerin de katkılarıyla Kur an-ı Kerim kitap hâline ge rildi. Mushaf adı verilen bu nüsha Hz. Ebu Bekir den sonra Hz. Ömer e geç. O da vefa öncesinde kızı Hz. Hafsa ya emanet e. 5 Hz. Ebu Bekir tara ndan bir kitap hâlinde toplanan Kur an, Hz. Osman Dönemi nde çoğal larak dağı ldı. Çünkü Hz. Osman zamanında Müslümanlık birçok bölgeye yayılmış. İslam ın yayıldığı bölgelerde insanlar Kur an ı öğrenmek is yorlardı. Bunun üzerine Hz. Osman, ilk nüshayı ölçü alarak Kur an ın çoğal lmasına karar verdi. Zeyd bin Sabit başkanlığında bir komisyon kuruldu. Çoğal lan bu Kur an nüshaları, Müslümanların yoğun olarak yaşadığı bölgelere gönderildi. Böylece Kur an ın yazılışı ve okunuşu konusunda birlik sağlanmış oldu. 5 Suat Yıldırım, Kur an-ı Kerim ve Kur an İlimlerine Giriş, s

81 KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM Kur an-ı Kerim in ilk nüshalarından biri Topkapı Sarayı - İstanbul BİLGİ KUTUSU İlk Kur an Nüshası Nası Oluştu? Peygamberimiz vefat e kten sonra halifeliğe Hz. Ebu Bekir seçildi. Hz. Ömer Yemame de birçok ha zın şehit olması nedeniyle telaşa düşmüş ve böylesi birçok savaşta aynı üzücü sonuçların olabileceğini ve bunun Kur an a zarar verebileceğini düşünmüş, bu endişesini de Hz. Ebu Bekir e iletmiş r. Böylece Kur an ın toplanması işinde Hz. Ebu Bekir Zeyd b. Sabit i görevlendirmiş r. Zeyd b. Sabit gayet ih yatlı davranarak Kur an-ı araş rmaya koyulmuştur. Hurma dallarında, taş parçalarında, kürek kemiklerinde, derilerin üzerind ve ha z sahabilerin ezberlerinde velhasıl nerede bulduysa hepsini bir araya ge rdi. Yalnız ha zalarda bulunanlarla ye nmeyip, bizzat peygamberin huzurunda yazılmış olduğuna dair en az iki şahit bulunmasını da şart koştu. Böylelikle Zeyd b. Sabit in konulan prensiplere zlikle riayet e ği anlaşılmaktadır. Kur an-ı Kerim in toplanması işi yaklaşık bir sene içerisinde tamamlandı. Toplanan bu nüshaya Mushaf ismi verilmiş r. Abdurrahman ÇETİN, Kur an İlimleri ve K. Kerim Tarihi, s (Kısal larak ve sadeleş rilerek alınmışı r.) 81

82 4. ÜNİTE 4. Kur an-ı Kerim in İç Düzeni Kur an-ı Kerim in sayfa düzeninde neler bulunur? Kur an-ı Kerim in ayet, sure ve cüzlerden oluşan bir iç düzeni vardır. Kur an ın iç düzeni hakkında bilgi sahibi olabilmek için bu kavramların bilinmesi gerekir Ayet Kur an-ı Kerim in surelerini meydana getiren her bir cümlesine ayet denir. Birkaç harften veya bir kelimeden oluşan ayetler olduğu gibi bir sayfa uzunluğunda ayet de vardır. Örneğin Yâsîn, Tâ-Hâ ve Hâ-Mîm birkaç harften meydana gelen ayetlerdir. Kur an-ı Kerim de 6666 ayet-i kerime vardır. Kur an ın en uzun ayeti ise Bakara suresinin 282. ayetidir. Ayetler durak adı verilen işaretlerle birbirinden ayrılır. BULALIM Bir Ayet Örneği İnnâ nahnu nezzelne z-zikra ve innâ lehû le hâfizûn Şüphesiz o Kur an ı biz indirdik. Onun koruyucusu da şüphesiz biziz. Yukarıdaki aye Kur an-ı Kerim den bulunuz. Hicr suresi, 9. ayet. 82

83 KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM 4.2. Sure Kur an-ı Kerim in ayetlerden oluşan her bir bölümüne sure denir. Kur an-ı Kerim de Tevbe suresi hariç her surenin başında besmele bulunmaktadır. BİLGİ KUTUSU Sureler besmele ile birbirinden ayrılır. Bismillâhirrahmânirrahîm. Rahmân ve Rahîm olan Allah ın adıyla. Kur an da toplam 114 sure vardır. Bu sureler birbirinden farklı uzunluktadır. En kısa sure 3 ayet ile Kevser suresi; en uzun sure ise 286 ayet ile Bakara suresidir. Kur an-ı Kerim in ilk suresi Fâ ha, son suresi ise Nâs r. Kur an daki her surenin bir adı vardır. Sureler adlarını surenin içinde geçen bir olaydan, bir konudan veya bir isimden alır. ÖRNEK BULALIM Sureler isimlerini nelerden alırlar? Birer örnek de siz bulunuz. 1. Sureler ismini bazen içindeki bir peygamber isminden alır. örnek 1: Muhammed suresi örnek 2 :. 2. Sureler ismini bazen surede geçen bir topluluğun adından alır. örnek 1: Nâs (insanlar) suresi örnek 2:. 3. Sureler ismini bazen surede geçen bir kelimeden alır. örnek 1: Fil suresi örnek 2:. 4. Sureler ismini bazen içinde geçen bir konudan alır. örnek 1: Kıyâmet suresi örnek 2:.. 83

84 4. ÜNİTE Kur an-ı Kerim den bir sure örneği: Kadr suresi ve anlamı Okunuşu Bismillâhirrahmânirrahîm. (1) İnnâ enzelnâhü leyle l-kadr. (2) Ve mâ edrâke mâ leyletü l-kadr. (3) Leyletü l-kadri hayrün min elfi şehr. (4) Tenezzelü l-melâiketü ve r-rûhu hâ biizni rabbihim min külli emr. (5) Selâmün hiye ha â matlai l-fecr. Anlamı Rahmân ve Rahîm olan Allah ın adıyla. (1) Biz onu (Kur an ı) Kadir Gecesi nde indirdik. (2) Kadir Gecesi nin ne olduğunu sen bilir misin? (3) Kadir Gecesi, bin aydan daha hayırlıdır. (4) O gecede, Rablerinin izniyle melekler ve Ruh (Cebrail), her iş için iner dururlar. (5) O gece esenlik, gün ağarıncaya kadar sürer. 84

85 KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM KONUŞALIM Örümcek: Adına İnen Sureyi Anla yor Allah ı bırakıp başka (varlıkları ve güçleri) ilah ve sığınak edinenlerin durumu, kendine ev edinen örümcek örneğine benzer. Gerçek şu ki evlerin en dayanıksız olanı örümcek evidir keşke bu gerçeği bilselerdi! Ankebût suresi, 41. ayet. Ben bir küçük örümceğim. Hemen öyle yüzünüzü buruşturmayın. Biliyorum, pek çoğunuz görüntümden hoşlanmaz, ha a korkar. Ancak şunu unutmayınız ki Rabb imiz hiçbir şeyi boşuna ve başıboş yaratmamış r. O, Kur an-ı Kerim de benden söz etmiş ve Hz. Muhammed de onun emriyle Kur an-ı Kerim in 29. suresine benim adımı (Ankebût) vermiş r. Size kısaca bu sureyi tanıtayım. Ankebût suresi 69 aye r. Bu surede Allah a iman, anne ve babaya saygının önemi, kötülük yapanların sonu, inanıp iyi şeyler yapanların en güzel şekilde ödüllendirileceği ve herkesin sadece kendi günahından sorumlu tutulacağı anla lıyor. Ayrıca namaz kılmanın kötülüklerden alıkoyacağı, Allah ı anmanın büyük bir ibadet olduğu, yara lan her canlının mutlaka bir gün öleceği bildiriliyor. Yine bu surede peygamberlerden Nuh, İbrahim, Lut, Şuayp ve Hud peygamberlerin kıssaları yer alıyor. Şimdi gelelim surenin bizimle olan ilişkisine: Sure, adını 41. aye eki örümcek ağı benzetmesinden almış r. Ağımız bize göre sağlam ise de örümcek yuvasının dayanıksızlığı herkes tara ndan bilinen bir gerçek r. Örümcek ağı, ne gölge yapar ne korur. Bir rüzgârda veya ufak bir dokunuşta ne yazık ki bozulur. Konu buraya gelmişken beni çok mutlu eden bir olayı da sizinle paylaşayım. Ben aynı zamanda Hz. Muhammed in (s.a.v) Mekke den Medine ye yap ğı kutlu hicret yolculuğunda, önemli bir görev üstlenen örümceğim. Yüce Allah, Hz. Muhammed (s.a.v.) ve yol arkadaşı Hz. Ebu Bekir i korumak için mağaranın kapısına ağ örme görevini bana verdi. Benim için daha büyük bir mutluluk ise Hz. Muhammed in (s.a.v) nurlu yüzünü görmüş olmamdır. Onunla ve yol arkadaşıyla geçirdiğim üç gün haya mın en güzel günleridir. Bu benim için ne güzel bir mutluluktur! Osman ÖZBAHÇE, Kitabımı Öğreniyorum, s Yukarıdaki okuma metninin ana fikri üzerinde arkadaşlarınızla konuşunuz. 85

86 4. ÜNİTE 4.3. Cüz Kur an-ı Kerim, ayet ve surelerin dışında cüzler şeklinde de bölümlere ayrılmıştır. Kur an-ı Kerim in yirmi sayfadan oluşan her bir bölümüne cüz denir. Kur an-ı Kerim otuz cüzden oluşur. Kur an-ı Kerim in cüzlere ayrılması, belli bir düzen içerisinde okunması ve anlaşılmasını kolaylaş rır. Örneğin ha- zlar Kur an ı cüz sistemine göre ezberlerler. BİLGİ KUTUSU Kur an-ı Kerim in bir başka dile, kısa açıklamalarla yapılan çevirisine meal denir. Kur an-ı Kerim in, dünyadaki hemen hemen bütün dillere çevirisi yapılmıştır. Meallerin bazılarında Kur an ın hem aslı hem de anlamı yer alırken bir kısmında sadece anlamı vardır. Ülkemizde basılmış olan Kur an nüshalarının sonunda ha m duası bulunur. Ayrıca Kur an ı yazan ha a n ve basan yayınevinin adı yer alır. En sonda ise surelerin fihris verilir. Bu fihris e sure numarası, sure adı ve surenin başladığı sayfanın numarası yer alır. BULALIM Aşağıdaki harfleri anlamlı olacak şekilde dizdiğinizde Kur an-ı Kerim le ilgili bazı sözcüklere ulaşacaksınız. Yapmanız gereken, harfleri doğru sıralamak r. Deneyin bakalım, bulabilecek misiniz? HAVİY RESU ÜCZ TEYA FUHSAM Allah ın, peygamberleri aracılığıyla insanlara mesaj göndermesi Kur an-ı Kerim deki 114 bölümden her biri Kur an-ı Kerim deki her yirmi sayfaya verilen ad Kur an surelerini oluşturan ifadelerden her biri Hz. Osman ın çoğal p İslam merkezlerine gönderdiği Kur an ın asıl nüshası VAHİY 86

87 KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM BİLGİ KUTUSU 87

88 4. ÜNİTE 5. Bilge İnsan: Hz. Lokman Kimler için bilge insan ifadesi kullanılır? Hz. Lokman, Davut Peygamber Dönemi nde yaşamış ve Allah (c.c.) tara ndan övülmüş bilge bir insandır. Kur an da kendisinden şöyle bahsedilmektedir: Andolsun biz Lokman a, Allah (c.c.)a (c.c.) şükret! diyerek hikmet verdik. Şükreden ancak kendisi için şükretmiş olur. Nankörlük eden de bilsin ki Allah (c.c.) hiçbir şeye muhtaç değildir, her türlü övgüye layık r. 6 Hz. Lokman, bilge kişiliğiyle insanlara doğru yolu göstermiş r. Yap ğı iyilikler ve güzel konuşmalarıyla insanlara örnek olmuştur. Kur an-ı Kerim de Hz. Lokman ın oğluna verdiği öğütler geniş yer tutmaktadır. İLKELER ÇIKARALIM Hz. Lokman ın Oğluna Öğütleri Lokman, oğluna öğüt vererek Yavrucuğum! Allah a ortak koşma! Doğrusu şirk, büyük bir zulümdür. demiş. Biz insana, ana-babasına iyi davranmasını tavsiye etmişizdir. Çünkü anası onu nice sıkın lara katlanarak taşımış r. Sü en ayrılması da iki yıl içinde olur. (İşte bunun için) önce bana, sonra da ana-babana şükret, diye tavsiyede bulunmuşuzdur. Dönüş ancak banadır. Eğer onlar seni, hakkında bilgin olmayan bir şeyi (körü körüne) bana ortak koşman için zorlarlarsa onlara itaat etme. Onlarla dünyada iyi geçin. Bana yönelenlerin yoluna uy. Sonunda dönüşünüz ancak banadır. O zaman size, yapmış olduklarınızı haber veririm. (Lokman, öğütlerine devamla şöyle demiş :) Yavrucuğum! Yap ğın iş (iyilik veya kötülük), bir hardal tanesi ağırlığında bile olsa ve bu, bir kayanın içinde veya göklerde yahut yerin derinliklerinde bulunsa yine de Allah, onu (senin karşına) ge rir. Doğrusu Allah, en ince işleri görüp bilmektedir ve her şeyden haberdardır. Yavrucuğum! Namazı kıl, iyiliği emret, kötülükten vazgeçirmeye çalış, başına gelenlere sabret. Doğrusu bunlar, yapılması gereken işlerdendir. 6 Lokman suresi, 12. ayet. 88

89 KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM Küçümseyerek insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme. Zira Allah, kendini beğenmiş övünüp duran kimseleri asla sevmez. Yürüyüşünde tabii ol, sesini alçalt. Unutma ki seslerin en çirkini eşeklerin sesidir. Lokman suresi, ayetler. Lokman suresinin ayetlerinden ilkeler çıkarınız. Yürüyüşlerimizde gösterişten uzak olmalıyız ANLATALIM Bir gün Davut Peygamber, Hz. Lokman dan bir koyun kesmesini ve koyunun en iyi iki parçasını ge rmesini istemiş r. Hz. Lokman da kes ği hayvanın dilini ve kalbini ge rmiş r. Birkaç gün sonra Hz. Davut, bu defa kes ği hayvanın en kötü iki parçasını ge rmesini isteyince o yine hayvanın dilini ve kalbini ge rmiş r. Davut Peygamber, Hz. Lokman a bunun sebebini sormuş, o da İyi oldukları zaman dilden ve kalpten iyisi yoktur. Kötü oldukları zaman da onlardan kötüsü yoktur! şeklinde cevap vermiş r. M. Âsım KÖKSAL, Peygamberler Tarihi, C 2, s Yukarıdaki me nden günlük yaşan nızla ilgili mesajlar çıkararak arkadaşlarınıza anla nız. 89

90 4. ÜNİTE ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM A. Aşağıdaki bulmacayı daha önce öğrendiğiniz bilgilere göre çözünüz. 1. Vahyi gönderen. 2. Kur an ın her cüm lesi. 3. Son ilahî kitabın gönderildiği peygam ber. 4. Vahyi peygambere ge- ren elçi. 5. Kur an ı baştan sona okuyup bi rmek. 6. Son ilahî kitabın adı. 7. Kur an-ı Kerim deki en uzun surenin adı. 8. Kur an ayetlerini toplayıp bir kitap hâline ge rilmesini sağlayan sahabe. 9. Hz. Muhammed (s.a.v) e ilk gelen ayetlerin bulunduğu surenin adı. 10. Kur an-ı Kerim deki ilk surenin adı. 11. Dört büyük kitaptan ilk indirilmiş olanı. 12. Kur an-ı Kerim i çoğaltarak büyük İslam merkezlerine gönderen halife. 13. Kur an-ı Kerim i baştan sona ezberlemiş kimse. 14. İlk vahiy alan, ilk peygamber. 15. Kur an ın her asra ve her topluma hitap etme özelliği. 16. Kur an-ı Kerim den bir önceki ilahî kitap. 17. Kur an-ı Kerim i kitap hâline ge rmek için oluşturulan komisyonun başkanı. 18. Kur an ayetlerinin bir araya gelerek oluşturduğu bölümlerin her biri. 19. İlahî mesajların peygamberlere indirilmesi. 20. Kendisine İncil gönderilen peygamber. 21. Kur an ın her yirmi sayfalık bölümü. 22. Kur an-ı Kerim in son suresi. 23. Yüce Allah ın (c.c.) ilahî kitaplar aracılığıyla insanlar için gönderdiği kuralların tümü. 24. Kur an ı indiren melek. 25. Kur an da surelerin başında yer alan ve sureleri birbirinden ayıran ayet. 90

91 KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM B. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz. 1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi Kur an hakkında doğru değildir? A) Kur an her çağda geçerlidir. B) Kur an aslını koruyarak günümüze kadar gelmiş r. C) Kur an tüm insanlığa gönderilmiş r. D) Kur an sadece inanç ve ibade en bahseder. 2. Kur an-ı Kerim in en kısa ve en uzun sureleri aşağıdakilerden hangisidir? A) Fâ ha - Kevser B) Bakara - Nâs C) Kevser - Bakara D) Fâ ha - Nâs 3. Kur an-ı Kerim in ilk ve son suresi hangi seçenekte doğru olarak verilmiş- r? A) Fâ ha Bakara B) Fâ ha Nâs C) Bakara Nâs D) Bakara - Kevser 4. Kur an-ı Kerim in indirilişi konusunda aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlış r? A) Kur an ın tamamı bir defada indirilmiş r. B) Kur an Kadir Gecesi indirilmeye başlanmış r. C) Kur an Cebrail aracılığıyla indirilmiş r. D) Kur an ın indiriliş süreci yaklaşık yirmi üç sene sürmüştür. 5. Kur an ı baştan sona ezberlemiş kimselere ne ad verilir? A) Vahiy kâ bi B) Sahabe C) Ha z D) Ha m 91

92 4. ÜNİTE C. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri verilen kelimelerden uygun olanları ile doldurunuz. (Hz. Ebu Bekir, Cebrail (a.s.), evrensel, 23 yıl, Hz. Ali, kutsal kitaplar, Hz. Osman, Mushaf ) 1. Kur an-ı Kerim,... bir kitap r. 2. Kur an-ı Kerim Yüce Allah tan (c.c.) melek... aracılığıyla Peygamberimize ile lmiş r. 3. Kur an-ı Kerim in indiriliş süreci...sürdü. 4. Kur an ın ayetlerinin biraraya ge rilmesine... denir. 5. Kur an, Halife... Dönemi nde bir kitap hâline ge rildi. 6. Kur an, Halife... Dönemi nde çoğal ldı. 92

93 KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM ÖZ DEĞERLENDİRME Kur an-ı Kerim i Tanıyalım ünitesinin sonunda neleri ne kadar öğrendiğinizi anlamak için kendinizi değerlendirebilirsiniz. Bunu yapabilmek için size uygun seçeneklerden birini X ile işaretleyiniz. ÖZ DEĞERLENDİRME Bunu çok iyi yapabiliyorum. Bunu kısmen yapabiliyorum. Bunu yapamıyorum. Yüce Allah ın (c.c.) Kur an ı gönderme amacını biliyorum. Kur an ın nasıl bir topluma indirildiğini öğrendim. Kur an ın indiği toplumda yol aç ğı güzelliklerin farkındayım. Kur an ın evrensel bir kitap olmasının ne anlama geldiğini açıklayabilirim. Kur an ın Hz. Muhammed e (s.a.v) yaklaşık yirmi üç senede parça parça indirilişinin sebeplerini biliyorum. Kur an ın bir kitap hâlinde toplanma ve çoğal lma sürecini öğrendim. Kur an ın ayet, sure ve cüzlerden oluşan sayfa düzeni hakkında bilgi verebilirim. Ayet, sure ve cüz kavramlarının anlamlarını biliyorum. Kur an surelerinin isimlerini içinde geçen bir kelimeden aldığına dair örnekler verebilirim. Mukabele, ha z ve ha m kavramlarının anlamlarını biliyorum. Hz. Lokman ın öğütlerinden çıkarımlarda bulunabilirim. 93

94 5. ÜNİTE ÖĞRENME ALANI: AHLAK SEVGİ, DOSTLUK VE KARDEŞLİK ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Sevdiklerinize sevginizi nasıl gösterirsiniz? 2. Sevgi, dostluk, erdem ve ahlak kelimelerinin anlamlarını sözlükten araştırınız. 3. Günlük konuşmalarınızda kullandığınız sevgi, dostluk ve kardeşlikle ilgili ifadelerden birkaç tanesini defterinize yazınız. 94

95 SEVGİ, DOSTLUK VE KARDEŞLİK 1. Sevmek ve Sevilmek Bir İh yaç r İnsanın yemek, içmek ve nefes almak gibi maddi ih yaçları vardır. Aynı zamanda inanmak, güvenmek, sevmek ve sevilmek gibi manevi ih yaçları da vardır. Sevmek ve sevilmek bu ih yaçların en önemlilerindendir. İnsanın huzurlu ve mutlu olabilmesi için havaya, suya ve ekmeğe ih yacı olduğu gibi sevgiye de ih yacı vardır. Sevgi, kişiyi bir şeye veya bir kimseye karşı yakın ilgi ve bağlılık göstermeye yönelten duygudur. Sevginin yaşamımızda önemli bir yeri vardır. Hepimiz sevmek, sevilmek ve ilgi görmekten hoşlanırız. Sadece biz insanlar değil, çiçekler ve hayvanlar da sevgiyle büyür ve gelişir. Sevmek ve sevilmek, insanların yaşama daha iyimser bakmalarını ve mutlu olmalarını sağlar. Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v), cennete giden yolun sevgiden geç- ğini belirterek şöyle buyurmuştur: İman etmedikçe cennete giremezsiniz, birbirinizi sevmedikçe de tam iman etmiş olamazsınız Müslim, İman, 93. BULALIM Güneş Delisi Akan suyu severim ben Işıldayan karı severim Bir yeşil yaprak Bir telli böcek Yeşeren tohum Güneşte görsem Sevinç doldurur içime Bir günü Güzel bir günü Güneşli bir günü Hiçbir şeye değişmem. Neca CUMALI 20. yy. Türk Şiiri Antolojisi, s Yukarıdaki şiirde anla lmak istenen duyguyu bulunuz. 95

96 5. ÜNİTE Sevgimizi değişik şekillerde ifade ederiz. Örneğin kardeşimize yardım eder, onu öperiz. Anne-babamıza saygı gösterir, onlara sarılırız, arkadaşlarımızla eğlenir ve oynarız. Sevdiklerimize zaman zaman hediye veririz. Onları ziyaret eder ve onların gönüllerini alırız. Onları sevdiğimizi kendilerine söyleriz. Sevgimizi annemiz, babamız, kardeşlerimiz ve arkadaşlarımızla paylaşmaktan mutlu oluruz. Sevme duygusu Allah ın (c.c.) bizlere bahşe ği çok önemli bir duygudur. Sevme duygusu körelmiş insanlar, yaşamlarında mutlu olamaz. Yunus Emre, Yara lanı severiz Yaradan dan ötürü. 2 diyerek Allah ın (c.c.) yara ğı her şeyin sevilmesi gerek ğini vurgulamış r. Yara lan herşeye sevgiyle yaklaşmak bizi mutlu eder. İnsanın sevmeye ve sevilmeye ih yacı vardır. Sevgisizlik insanı mutsuzluğa iter. Bu nedenle tüm varlıkları sevmeli ve tüm varlıklara sevgimizi gösterecek davranışlarda bulunmalıyız. Sevgiyi, dostluk ve kardeşliğin temeli olarak gören Atatürk bu konuda şöyle demektedir: İnsanları mutlu edecek tek vasıta onları birbirlerine yaklaş rarak, onları birbirini sevdirerek, karşılıklı maddi ve manevi ih yaçlarını karşılamaya yarayan hareket ve enerjidir. 3 Atatürk insan sevgisine önem vermiş r. Onun barışa verdiği önemin temelinde insan sevgisi yer alır. Bu nedenle o Yur a barış, dünyada barış için çalışıyoruz. 4 demiş r. KONUŞALIM Bir gün Hz. Peygamber in yanında oturmakta olan bir kişi, önlerinden geçen bir adam için Ey Allah ın Resulü, ben şu adamı çok seviyorum. dedi. Peygamberimiz, Peki ona bunu söyledin mi? diye sordu. Adam Hayır. diye cevap verdi. Hz. Peygamber, Hemen bunu ona söyle. buyurdu. Buharî, Edeb, 18. Yukarıdaki hadiste ifade edilen ana fikir üzerinde arkadaşlarınızla konuşunuz. 2 Selçuk Eraydın, Tasavvuf ve Tarikatlar, s Atatürkçülük, C 1, s Atatürkçülük, C 1, s

97 SEVGİ, DOSTLUK VE KARDEŞLİK 2. Sevgi Allah ın Bize Verdiği Bir Nime r Bir gün Peygamberimizin yanına bazı insanlar gelmiş. Bunların arasında bir kadın da vardı. Kadın çocuğunu kaybetmiş. Çocuğunu bulur bulmaz alıp onu bağrına bas. Bu sevgi ve şe a gören Peygamberimiz, Şu kadın, çocuğunun bir zarar görmesini ister mi? diye sordu. Oradakiler Hayır, kesinlikle istemez. dediler. Bunun üzerine Peygamberimiz, İşte Allah, kullarına bu kadının yavrusuna olan sevgi ve şe a nden daha merhametli ve şe atlidir. buyurdu. Buharî, Edeb,18. Yukarıdaki hadiste verilmek istenen mesaj nedir? Allah ın (c.c.) insanlara yararlanmaları için verdiği şeylere nimet denir. Allah ın (c.c.) verdiği nimetler, sayılamayacak kadar çoktur. Sağlığımız, yiyecek ve içeceklerimiz ve aklımıza gelebilecek daha pek çok şey bu nimetlerden bazılarıdır. Yüce Allah (c.c.) Kur an-ı Kerim de, Allah, yeryüzünde ne varsa hepsini sizin için yara... 5 buyurur. Buna göre dünyada yararlandığımız nimetleri bize veren Allah r (c.c.). Sevgi de Allah ın (c.c.) bizlere verdiği bir nime r. Allah (c.c.), varlıkları sadece yaratmakla kalmamış, yaşamlarını sağlıklı bir biçimde sürdürebilmeleri için her türlü imkânı da var etmiş r. Örneğin insanların ve diğer canlıların beslenebilmeleri için çeşit çeşit ürünler yaratmış r. Yaşayabilmemiz için havayı ve suyu yaratan da odur. Bütün bunlar, Allah ın (c.c.), yara ğı varlıkları sevdiğini gösterir. Yüce Allah (c.c.), anne-babamıza sevgi duygusu vermeseydi onlar bizi sevemezdi. Bu durumda sağlıklı bir şekilde büyüyüp gelişemezdik. Sevgi olmadan kardeşlerimizle ve arkadaşlarımızla iyi ilişkiler ve dostluklar kuramazdık. 5 Bakara suresi, 29. ayet. 97

98 5. ÜNİTE Allah ın (c.c.) verdiği sevgi nime sayesinde kendimizi, anne-babamızı, diğer insanları, çevreyi, doğayı ve vatanımızı severiz. Sevgi sayesinde ailemizle, arkadaşlarımızla birlikte olmaktan huzur ve mutluluk duyarız. Böylece kendimiz, çevremiz ve yaşamla daha barışık duruma geliriz. Doğayı ve canlıları sever, koruruz. Bu konuda bir aye e şöyle buyrulmaktadır:... Aranızda sevgi ve şe a var etmiş olması, onun (varlığının ve kudre nin) delillerindendir... 6 Buna göre sevgi duygusunu yara p bizlere verdiği için Allah a (c.c.) teşekkür etmeliyiz. 3. Yüce Allah ın Sevgisi ve Merhame TARTIŞALIM Sevginin olmadığı bir dünyada insanlar arasındaki ilişkiler nasıl olurdu? Yukarıdaki soruyu cevaplayarak elde ettiğiniz sonuçları arkadaşlarınızla tartışınız. Allah ın bizi sevmesi ile yeryüzündeki varlıkları yaratması arasında nasıl bir ilişki kurulabilir? Allah (c.c.), içinde yaşadığımız dünyayı en güzel şekilde yaratmış r. Dünya üzerinde başta insanlar olmak üzere canlıların yaşayabilmeleri için ih yaç duydukları her şeyi var etmiş r. Bizler, Allah ın (c.c.) yara ğı nimetlerle yaşarız. Bitkilerden, hayvanlardan ve diğer varlıklardan faydalanırız. Dünyada bitki ve hayvanların da yaşaması için gerekli olan her şey vardır. Onlar da havadan, sudan ve güneşten yararlanır. Bütün bunlar, Allah ın (c.c.), yara ğı varlıkları sevdiğini gösterir. Allah ın (c.c.), yara klarını sevdiğini bildiren güzel isimleri vardır. Bunların içinde en çok bilinenleri Rahmân ve Rahîm isimleridir. Bu iki isim; seven, koruyan, esirgeyen, bağışlayan ve acıyan anlamlarına gelir. Bu isimlerin dışında Allah ın (c.c.) sevgi ve rahme ni ifade eden daha birçok ismi vardır. Sevmek, Allah ın (c.c.) özelliklerindendir. Yara klarına sevme duygusunu vermesi onun sevgiye verdiği önemi gösterir. 6 Rûm suresi, 21. ayet....rabb im çok merhametlidir, çok sevendir. Hûd suresi, 90. ayet. 98

99 SEVGİ, DOSTLUK VE KARDEŞLİK KONUŞALIM Peygamberimizin arkadaşlarından n biri, kucağında küçük çocuğu ile birlikte, Hz. Peygamberin yanına gelmiş. Çocuğunu öpüyor, kokluyor, sarılıyor, ona olan sevgisini gösteriyordu. Peygamberimiz ona sordu: Sen onu çok seviyorsun değil mi? Adam, Evet ey Allah ın Resulü, dedi. Peygamber Efendimiz, Allah ın, yara klarına olan sevgisi, senin bu sevginden daha fazladır. buyurdu. Buharî, Edeb, 28. Yukarıdaki hadiste verilmek istenen mesaj hakkında arkadaşlarınızla konuşunuz. Allah ın (c.c.) varlıkları yaratmış olması onları sevdiğini gösterir. Çünkü yaratmak sevgiden kaynaklanır. Allah (c.c.) da sevdiği için varlıkları yara r ve korur. İnsanların ve diğer canlıların birbirini sevmesi de Allah ın (c.c.) yara klarını sevdiğini gösterir. Çünkü sevgi duygusunu yara klarına veren yüce Allah r (c.c.). Örneğin bizleri ye ş rirken anne-babalarımızın pek çok zorluğa katlanıp göğüs germesi, bize olan sevgilerinin bir göstergesidir. Allah ın (c.c.) sevgisini kazanabilmek için iyi bir insan olmamız gerekir. Çünkü Allah (c.c.) kendisine inananları, iyi ve yararlı işler yapanları çok sever. Bu konuda Kur an-ı Kerim de,...allah, iyilik edenleri sever. 7 buyrulmuştur. Allah ın (c.c.) insanlara iyi ve doğru olanı açıklamak için gönderdiği peygamberler de ahlaklı ve erdemli davranışlarda bulunarak bizlere örnek olmuş ve sevmenin önemini bizzat yaşayarak göstermişlerdir. Peygamberimiz de canlılara zarar verecek davranışlarda bulunmamış, bulunanlara da karşı çıkmış r. 7 Mâide suresi, 13. ayet. 99

100 5. ÜNİTE 4. Dostluk ve Kardeşliğin Temeli Sevgidir Küçüklerimize sevgi ve şe at, büyüklerimize saygı göstermeyen bizden değildir. Tirmizî, Birr, 15. Yukarıdaki hadiste verilmek istenen mesaj nedir? İnsan, sıkın lı zamanlarında veya kötü bir durumla karşılaş ğında kendisini teselli edecek, sıkın sına ortak olacak birisini arar. Mutlu ve sevinçli anlarında da kendisiyle birlikte olacak, bu güzelliği kendisiyle paylaşacak bir dosta ih yaç duyar. İnsanlarla dost olmak, sırlarımızı paylaşmak, iyi ve kötü günlerimizde birlikte olmak isteriz. Sıkın- larımızı, üzüntülerimizi ve dertlerimizi dostlarımıza açarız. Ayrıca mutluluklarımızı ve iyi anılarımızı da dostlarımızla paylaşırız. Sevgi, insanlar arasında yakınlaşmayı sağlayan temel bir duygudur. Annemiz ve babamız, bizi sevgiyle büyütür. Kardeşlerimiz ve arkadaşlarımız bize sevgiyle yaklaşırlar. Biz de onların bu ilgilerine sevgiyle karşılık veririz. Çevremizdekilere saygı duyup sevgi ile yaklaş ğımızda aynı şekilde karşılık görürüz. BULALIM Ben gelmedim davi için Benim işim sevi için Dostun evi gönüllerdir Gönüller yapmaya geldim Yunus Emre Dîvan-ı Yunus Emre, (hzl.: Mustafa TATCI), s Yukarıdaki dörtlüğün ana temasını bulunuz. Allah ın (c.c.) sevgiyle yara ğı varlıkları koruyarak ve onlara faydalı olmaya çalışarak sevgimizi gösteririz. Sevdiklerimizin varlıklarını mutlu bir şekilde sürdürmelerini isteriz. Saygı ve sevgi, insanların birbirleriyle kaynaşmalarına, dost ve arkadaş olmalarına katkıda bulunur. Saygı ve sevgi temeline dayalı olarak kurulan dostluklar, aynı zamanda toplumu birbirine kenetleyen bir bağ görevi görür

101 SEVGİ, DOSTLUK VE KARDEŞLİK KONUŞALIM Müminler birbirlerine merhamet etmekte, birbirlerini sevmekte ve birbirlerini korumakta bir vücudun organları gibidir. Vücudun herhangi bir organı hastalandığında bütün vücut bundan rahatsız olur. Aynı şekilde bir mümin de sıkın içinde bulunduğunda, diğer müminler onun sıkın sını, derdini ve üzüntüsünü paylaşırlar. Buhari, Edeb, 27; Müslim, Birr, 66. Yukarıdaki hadiste verilmek istenen mesaj hakkında arkadaşlarınızla konuşunuz. Ayrıca sevdiğimiz çiçekleri, kuşları ve tüm doğayı koruruz. Bahçemizdeki ağacı ya da saksıdaki bir çiçeği sulayıp bakımlarını yapmaya özen gösteririz. Mesela her birimizin evinde kedi ve kuş gibi canlılar bulunabilir. Bu canlıların yemlerini ve sularını zamanında düzenli olarak verir, onları besleriz. Çünkü onları severiz. Nitekim Hz. Ali (Allah ın yara klarına) merhamet et ki (Allah tara ndan da) sana merhamet edilsin. 8 diyerek canlılara iyi davranmamızı öğütlemiş r. Cafer-i Sadık da bir kediyi susuz bırakarak onun ölümüne neden olan bir kadının Allah ın (c.c.) azabına uğrayacağını söylemiş r. 9 Hasta bir insanı iyileş rmeye çalışmak, onun tedavisine yardımcı olmak, muhtaçlara yardım etmek, büyüklere saygı ve küçüklere şe at göstermek onlara olan sevgimizin bir sonucudur. Bütün bunlar ancak sevgi sayesinde gerçekleşir. Temeli sevgiye dayalı olan arkadaşlık ve dostluklar daha uzun ömürlü, daha içtendir. Dostluğumuzun ve arkadaşlığımızın kalıcı ve devamlı olabilmesi için güler yüzlü, hoşgörülü ve affedici olmalıyız. 8 Hüseyin bin Verram Eşteri, Tenbihü l-havatır, C 2, s Ebu Ali Eminüddin Fazl Tabersi, Mekârimü l-ahlak, C 1, s

102 5. ÜNİTE 5. İslam Dini Dostça ve Kardeşçe Yaşamayı Öğütler Kendinize yapılmasını istemediğiniz bir şeyi başka birine yapar mısınız? Neden? İslam dini, insanların toplumda dostça ve kardeşçe yaşamalarını öğütlemektedir. Nitekim Kur an-ı Kerim de bir aye e şöyle buyrulmaktadır: Onlar bollukta ve darlıkta Allah yolunda harcarlar, ö elerini yenerler, insanları affederler. Allah iyilik edenleri sever. 10 Peygamberimiz de Ey Allah ın kulları kardeş olunuz 11 buyurarak bu konuya dikkat çekmiş r. Sevginin bir göstergesi de kişilerin kendileri için istediklerini, başkaları için de istemeleri, kendileri için uygun görmedikleri bir davranışı da başkalarına yapmamalarıdır. İslam dini arkadaşlarımıza karşı iyi davranmamızı, güler yüzlü, anlayışlı ve hoşgörülü olmamızı ister. Bize karşı yapılan herhangi bir olumsuz davranış karşısında hemen ö elenip arkadaşlarımıza küsmemizi, darılmamızı ve dostluğumuzu bi- rmemizi hoş görmez. Bunun yerine sabırlı ve hoşgörülü davranmamızı öğütler. YAZALIM Kardeşlik Haya güldürür olursa sevgi, Değeri yücel r insanda saygı, Kardeş arkadaşlık denilen duygu, Mutluluk ge rir size çocuklar!.. Varsa kardeşlik orda dirlik düzenlik, Hayata bakışta da olur güzellik, Dostluklar sıklanır olur bir çelik, Tüm kötülükler gelir dize çocuklar!.. Mehmet Zekâi ERYALAZ Din, Ahlak ve Görgü Kuralları, s. 53. Şiirin ana temasını yazınız. 10 Âl-i İmrân suresi, 134. ayet. 11 Buharî, Edeb,

103 SEVGİ, DOSTLUK VE KARDEŞLİK İslam dini, verdiğimiz sözleri yerine ge rmemizi ve güvenilir olmamızı ister. Bir ih yaçları olduğu zaman dostlarımıza yardımcı olmamızı, sıkın lı zamanlarında da onlara destek olmamızı öğütler. Ayrıca dinimiz; yoksullara, kimsesizlere, yolda kalmışlara, evi barkı olmayanlara yardım etmeyi de bir insanlık görevi sayar. İslam dini, insanların birbirlerinin haklarına saygı göstermelerini ister. Birbirlerine karşı kötü davranışlarda bulunmalarını, yalan söylemelerini ve birbirlerini aldatmalarını da günah sayar. Ayrıca kendisini herkesten üstün görmeyi, başkalarını küçümsemeyi, kötü ve aşağılayıcı sözler söylemeyi de yasaklar. LİSTELEYELİM Dostlarınızın ortak özelliklerinden aklınıza gelenleri aşağıya listeleyiniz. Zor zamanlarımızda yanımızda olurlar

104 5. ÜNİTE BİLGİ KUTUSU Dinimizce dostluk ve kardeşliğin gereklerinden bazıları şunlardır: - Selamlaşmak - Dargın durmamak - Misafirleri ağırlamak - Dargınları barış rmak - Dostları ziyaret etmek - Hastaları ziyaret etmek - Hata yapanları bağışlamak - İnsanların iyiliğini istemek - Başkalarına yardım etmek - Hiç kimseye zarar vermemek - Başkalarının kusurlarını araş rmamak - Büyüklere saygı, küçüklere merhamet göstermek DEĞERLENDİRELİM İman etmedikçe cennete giremezsiniz, birbirinizi sevmedikçe iman etmiş olmazsınız! Müslim, İman, 93. Dost, kara günde belli olur. Türk Atasözü Kardeşinin kayığını karşıya geçirmesine yardım et, göreceksin ki sen de karşıdasın. Hint Atasözü Yukarıdaki ifadeleri dostluk ve kardeşlik açısından değerlendiriniz. 104

105 SEVGİ, DOSTLUK VE KARDEŞLİK ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM A. Aşağıdaki açık uçlu soruları cevaplayınız. 1. Sevginin bir nimet olduğunu bir örnekle açıklayınız. 2. İnsanları ve diğer canlıları sevmenin önemiyle ilgili Peygamberimizin bir sözünü yazınız. 3. Yara lmışları sevmekle neden Allah ı (c.c.) sevmiş oluruz? 4. Sevginin toplumun barış içinde yaşaması açısından önemini açıklayınız. B. Ağaşıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz. 1. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlış r? A) Sevmek ve sevilmek bir ih yaç r. B) Sevgi Allah ın (c.c.) insanlara verdiği bir nime r. C) İnsanlarla dostça ve kardeşçe yaşamak için sevgiye ih yaç vardır. D) Sevgi her yaşta gerekmez. 2. İman etmedikçe cennete giremezsiniz, birbirinizi sevmedikçe iman etmiş olmazsınız. (Müslim, İman, 93.) Aşağıdakilerden hangisi bu hadisin verdiği mesajlardan biri değildir? A) İnananların birbirini sevmesi imanın gereğidir. B) Cennete girmek için iman etmek gerekir. C) Olgun imanın sevgiye ih yacı yoktur. D) Birbirimizi sevmedikçe cennete giremeyiz. C. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri verilen kelimelerden uygun olanları ile doldurunuz. (nimet, sevgi, Rahîm, Rezzâk) insanların yaşama daha iyimser bakmalarını ve mutlu olmalarını sağlar. 2. Allah ın (c.c.) insanlara yararlanmaları için verdiği her şeye... denir. 3. Yüce Allah ın (c.c.) seven, koruyan, bağışlayan ve merhamet eden anlamına gelen isimleri Rahmân ve...dir. 105

106 5. ÜNİTE Ç. Aşağıdaki bilgilerden doğru olanların yanına D, yanlış olanların yanına Y işare koyunuz. ( ) Sevgi Allah ın (c.c.) insanlara verdiği bir nime r. ( ) Sırlarımızı herkesle paylaşmalıyız. ( ) Allah ın (c.c.) varlıkları yaratmış olması onları sevdiğini gösterir. ( ) Kötülüğe kötülükle karşılık vermeliyiz. ÖZ DEĞERLENDİRME Sevgi, Dostluk ve Kardeşlik ünitesinin sonunda neleri ne kadar öğrendiğinizi anlamak için kendinizi değerlendirebilirsiniz. Bunu yapabilmek için size uygun seçeneklerden birini X ile işaretleyiniz. ÖZ DEĞERLENDİRME Bunu çok iyi yapabiliyorum. Bunu kısmen yapabiliyorum. Bunu yapamıyorum. Sevmenin ve sevilmenin bir ih yaç olduğunu fark e m. Sevginin, yara lmışların hayatlarını sürdürmesindeki önemini anlatabilirim. Sevginin Allah (c.c.) tara ndan insanlara verilen bir nimet olduğunu örneklerle açıklayabilirim. Sevgi ifadesi olan davranışlara örnekler verebilirim. Allah ın (c.c.), yara klarını sevdiğine dair örnekler bulabilirim. Bu dünyada dostça ve kardeşçe yaşamada İslam ın katkısını söyleyebilirim. Sevginin, dostluk ve kardeşlik bakımından önemi konusunda birkaç dakika konuşabilirim. İslam da sevgi ve barışın önemini örnekleri ile açıklayabilirim. Dostça ve kardeşçe yaşamaya özen göstermekten dolayı kendimi çok mutlu hissediyorum. Yur a barış, dünyada barış. sözü ile ilgili bir resim çizebilirim. 106

107 6. ÜNİTE ÖĞRENME ALANI: DİN VE KÜLTÜR AİLE VE DİN ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Aile ortamında yaşamanın yararları nelerdir? Listeleyiniz. 2. Anne ile ilgili deyim ve özdeyişlerden üç tane bularak defterinize yazınız. 3. Peygamberimizin Bir baba çocuğuna güzel ahlaktan daha üstün bir miras bırakamaz. hadisinin anlamı üzerinde büyüklerinizle konuşunuz. 4. Aile içindeki sorumluluklarımız neler olabilir? Görüşlerinizi yazınız. 107

108 6. ÜNİTE 1. Aile Toplumun Temelidir Bir aile kimlerden oluşur? İnsan, toplum içinde yaşamını sürdürür. Toplumun en küçük birimi de ailedir. Çocuklar ilk eği mlerini aileden alırlar. Mutlu ve huzurlu aileler, toplum için çok önemlidir. Aile toplumun ilerlemesi, gelişmesi ve yaşaması için gerekli olan temel bir kurumdur. Toplumda barış ve huzurun egemen olması, sağlıklı bireylerin ye şmesi için güçlü, duyarlı ve örnek ailelere ih yaç vardır. Kur an-ı Kerim de, Kendileri ile huzur bulasınız diye sizin için kendi türünüzden eşler yaratması ve aranızda sevgi ve merhamet var etmesi de onun (varlığının ve kudre nin) delillerindendir... 1 buyrularak ailelerden meydana gelen toplumda sevgi, saygı ve merhame n ne kadar önemli olduğuna işaret edilmektedir. 1 Rûm suresi, 21. ayet. 108

109 AİLE VE DİN YAZALIM Aile terbiyesi almak sözünden ne anladığınızı yazınız. Aile, çocukların ilk eği m aldıkları yerdir. Sevmeyi, saygı duymayı, yardımlaşmayı, sabırlı ve hoşgörülü olmayı ailede öğreniriz. Temiz olmak, paylaşmak, yardımlaşmak gibi güzel davranışlar ilk olarak ailede kazanılır. Arkadaşlık kurmak, verilen sözde durmak, hediyeleşmek, selamlaşmak gibi değerler de öncelikle ailede öğrenilir. İnancımızda ve geleneğimizde aile önemli bir yere sahip r. Aile içinde herkes birbirine saygı gösterir ve birbirinin görüşlerine önem verir. Aile bireyleri birbirlerine sevgi ve merhamet gösterirler. Bayramlarda ve diğer önemli günlerde yapılan ziyaretler ve hediyeleşmelerle mutluluklar paylaşılır. Sıkın ve acılar da aile dayanışması ile hafifler ve unutulur. Mille mizin geleceği için ailenin korunması, eği mi ve yaşa lması gereklidir. Atatürk ün ailenin önemi ve korunması ile ilgili şu sözleri konuya açıklık ge rmektedir: Medeniye n esası, ilerlemenin ve kuvve n temeli, aile haya- ndadır. Bu haya a yozlaşma, muhakkak sosyal, ekonomik ve siyasi bozulmaya neden olur. Aileyi oluşturan kadın ve erkeklerin doğal haklarına sahip olmaları, aile vazifelerini yerine ge rebilme gücünde olmaları lazımdır. 2 Yasalarımızda aile, toplumun temeli olarak nitelendirilmiş r. Aileyi koruyucu tedbirler alınmış r. 2 Atatürkçülük, C 1, s

110 6. ÜNİTE NOT EDELİM Rabb imiz! Amellerin hesabının verileceği gün, beni, ana babamı ve müminleri bağışla! İbrahim suresi, 41. ayet. Çocukların, kötü arkadaş ve zararlı alışkanlıklardan korunması için ailelere büyük görevler düşmektedir. Ailesinden ayrı, anne veya babası haya a olmayan çocukların temel ih yaçları devlet tara ndan karşılanmaktadır. Ayrıca çeşitli yardım kuruluşları da onlara sahip çıkmakta ve eği mleri için çaba göstermektedir. 2. Anne ve Babam Benim İyiliğimi İster Her anne ve baba çocuğunun iyiliğini ister. Neden? Sevmek ve sevilmek insanın en önemli ih yaçlarındandır. Anne ve babalar çocuklarına sevgi ile yaklaşır, şe at ve merhametle onları bağırlarına basarlar. Çocuklarının BELİRTELİM mutluluğu için çalışırlar. Anne ve babamız, bizim Çocukların en büyük yardımcısı ve destekçisi anne ve babalarıdır. Onların sevinç ve mut- bulunur? Belirtiniz. için hangi fedakârlıklarda lulukları anne-babalarını da mutlu eder. Annebabanın çocuklarına karşı fedakârlığı karşılıksızdır. Onlar her zaman çocuklarının iyiliğini ve başarılı olmalarını isterler. Onların her türlü sorunuy la yakından ilgilenirler. Çocuklarının beslen mesi, sağlığı, giyim kuşamı ve eği mi için özveride bulu nurlar. Topluma faydalı ve iyi birer insan olmaları için çalışırlar. Anne-babalar çocuklarından daha deneyimlidirler. Çocuklarının zarar görmelerini ve sıkın- ya düşmelerini istemezler. Bundan dolayı aile büyükleri zaman zaman çocuklarını çeşitli tehlikelere karşı uyarırlar. Kötü ahlaklı kimselerle arkadaşlık yapmalarını istemezler. Yalan söylememelerini, hırsızlık yapmamalarını, zararlı alışkanlıklardan kaçınmalarını, iyi ahlaklı ve çalışkan kimselerle arkadaş olmalarını öğütlerler. 110

111 AİLE VE DİN BULALIM Ailem İnsan yuva kurmalı, Birlikte yaşamalı. Fedakâr olmak iyi Armağan ver sevgiyi. Hoşgörü işin sırrı, Saygı çizer sınırı. Annem, babam her şeyim Kardeşimi severim. Dedemden tarih dinle, Geçmiş yaşar seninle. Kedim mır-mır uyuyor, Sanki huzur soluyor. Ailem emane r, Bir ufacık cenne r. Ali Sacit TÜRKER (Bu kitap için yazılmış r.) Şiirde ailenin hangi özellikleri öne çıkarılmış- r? Bulunuz. Anne-babanın çocuklarına ilgi, şe at ve merhamet göstermeleri; onları güzel bir şekilde ye ş rmeleri konusunda Peygamberimiz şöyle buyurmuştur: Çocuklarınıza hoşça davranın ve onları güzel terbiye edin. 3 Çocukların aile büyüklerinin uyarılarını dikkate almaları hem kendi gelecekleri hem de toplumun huzuru için çok önemlidir. Bu nedenle anne ve babamızın RESİM ÇİZELİM uyarılarını önemsemeliyiz. Onları üzecek davranışlardan kaçınmalı ve arkadaşlarımızı güzel ahlaklı kimselerden seçmeliyiz. bir ortamı resim olarak çiziniz. Aile bireyleri ile birlikte olduğunuz İyi davranışlar sergileyen örnek bir insan olmalıyız. 3 İbn Mace, Edeb,

112 6. ÜNİTE 3. Kardeşlerimle İyi Geçinirim Sevinçlerimizi öncelikle neden kardeşlerimizle paylaşırız? Ailede huzur ve mutluluk aile bireylerinin birbiriyle iyi geçinmesine bağlıdır. İnsanlar aile ortamında kardeşleriyle beraber büyür ve pek çok duyguyu birlikte yaşar. Birbirlerinin sevinç ve üzüntülerini paylaşırlar. Kardeşler arasındaki sevgi, saygı ve dayanışma ailenin huzuru ve devamlılığı için gereklidir. Aile ve toplumun güçlü ve sağlıklı olmasında kardeşlik ilişkilerinin payı büyüktür. Küçük kardeşler genellikle ağabey ve ablalarının söz ve davranışlarından etkilenirler. Bu nedenle büyükler, küçüklere sevgi ve şe atle yaklaşmalıdır. Güzel söz ve davranışlarla onlara örnek olmalıdır. Küçükler de büyüklerine saygı göstermelidir. Aralarında küskünlük ve dargınlığa yol açacak davranışlardan sakınmalıdır. Kardeşler, bencillik ve cimrilikten kaçınmalı, kıskançlığa yol açabilecek tutum ve davranışlardan uzaklaşmalıdır. Yap kları hatalardan dolayı nazikçe özür dilemeli ve iyilik yaparak gönül almaya çalışmalıdırlar. Çünkü kardeşler arasındaki uyum, ailenin huzuru için çok önemlidir. 112

113 AİLE VE DİN DRAMA YAPALIM Kardeşler arasında sevgi ve saygıyı gösteren bir drama yapınız. 4. Ailemizde Birbirimize Saygı Gösterir, Yardım Ederiz Ailede sevgi, saygı ve yardımlaşma niçin önemlidir? Saygı, aile bireyleri ve diğer insanlarla olan ilişkilerimizin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi için gereklidir. Güçlü ve huzurlu ailelerin en önemli özelliği bireylerin birbirine saygı göstermesi ve yardımlaşmasıdır. Aile büyüklerimiz bizleri büyütmek için özveride bulunur; emek harcarlar. İyi bir eği m almamız, yararlı insan olmamız için çaba gösterirler. Örneğin Hz. Ali bu hususta Çocuklarınızı kendi yaşadığınız zamana göre değil, onların yaşayacakları zamana göre ye ş rin. 4 buyurmuştur. Gençlerin eği mi konusunda da Gençlerin kalbi boş tarla gibidir, ona bilgiden ne a lırsa derhâl kabul eder. 5 demiş r. O, bu sözleri ile çocuklara güzel şeylerin öğre lmesine dikkat çekmiş- r. 4 Maverdi, Maddi ve Manevi Yüce Hedefler, s Maverdi, Maddi ve Manevi Yüce Hedefler, s

114 6. ÜNİTE Anne, baba ve diğer aile büyüklerimize saygı duyarız. Onlara ev işlerinde, alışverişte ve ih yaç duydukları her yerde yardımcı oluruz. Bize verilen iş ve görevleri eksiksiz yerine ge rmeye çalışırız. Kardeşlerimizin sevgisini karşılıksız bırakmaz, onları sever ve sayarız. Özel eşyalarını kullanmak için onlardan izin alırız. Onları incitecek ve zor durumda bırakacak davranışlardan kaçınırız. Böyle davrandığımızda ailemizde huzur ve mutluluk hâkim olur. Yardımlaşma ve dayanışma, dinimiz tara ndan güzel karşılanmış ve öğütlenmiş r. İslam dininde anne-babanın ailenin geçimi için çalışması ibadet olarak kabul edilmiş r. Hz. Muhammed (s.a.v), aile bireylerinin birbirlerine yardımcı olmalarını istemiş ve kişinin Allah ın (c.c.) hoşnutluğunu gözeterek ailesinin ih yacına harcadığı bütün emeklerin karşılığını sevap olarak bir gün mutlaka alacağını bildirmiş r. 6 Yüce dinimiz aile bireylerinin birbirine karşı saygı ve sevgi göstermesini emretmiş, her türlü şiddet, ayrımcılık ve is smarı da yasaklamış r. Aile içinde kadın ve çocuklara karşı şe atli ve merhametli davranmayı emretmiş r. Allah (c.c.) bir aye e, Kadınlara hoşça davranın 7 buyurmuştur. Dinimiz aile bireyleri arasında ayrım yapılmamasını da emretmiş r. Bu yüzden anne babalar çocukları arasında ayrım yapmamalıdır. Nitekim Peygamberimiz, Allah tan korkunuz çocuklarınız arasında adaletli ve eşit davranınız 8 buyurmuştur. Bir adam, Peygamberimizin yanında iki çocuğundan birini öpmüş, diğerini ise öpmemiş. Bunu gören Allah (c.c.) Rasûlü, Neden diğerini de öperek eşit davranmadın? buyurarak adamı uyarmış r. 9 YORUMLAYALIM Bir elin nesi var, iki elin sesi var. atasözünü ailedeki yardımlaşmanın önemi açısından yorumlayınız. 6 Müslim, Vasiyet, 5. 7 Nisâ suresi, 19. ayet. 8 Müslim, Hibat, Muhammed Bakır Meclisi, Biharu l-envar, C 74., s

115 AİLE VE DİN Ailenizde duygu ve düşüncelerinizi rahatlıkla ifade edebiliyor musunuz? 5. Ailemizde Birbirimizi Anlamalıyız ve Sorunlarımızı Birlikte Çözmeliyiz Ailedeki birlikteliğin güzel ve kalıcı olması, karşılıklı sevgi, saygı ve hoşgörüye dayanır. Aile fertlerinin birbirini dinlemesi, anlayışlı davranması, farklı görüşlere saygı göstermesi, ailedeki güven ve mutluluğun kaynağıdır. Aile bireyleri arasında bazı görüş ayrılıklarının olması doğaldır. İnsanlar, yara lış özellikleri ve ye şme koşullarına bağlı olarak farklı ilgi, yetenek ve özelliklere sahip rler. Buna göre herkes aynı şeylerden hoşlanmayabilir. Her konuda görüş birliği sağlanamayabilir. Aile büyükleri arasında olduğu gibi kardeşler arasında da görüş farklılığı olabilir. Bir ailede herkesin düşüncelerine saygı duyulması gerekir. 115

116 6. ÜNİTE Aile içinde huzur ve güveni sürdürmenin yolu, aileyi oluşturan bireylerin birbirine anlayış göstermesi ve uyumlu davranmasıdır. Peygamberimizin, Küçüklerine merhamet etmeyen, büyüklerine saygı göstermeyen bizden değildir. 10 hadisi aile içi ile şim açısından dikkate alınmalıdır. Örneğin anne-baba veya kardeşler farklı müzik türlerinden, farklı giyim tarzlarından hoşlanabilirler. Farklı görüş ve tercihler; küçümseme, dargınlık ve kavga nedeni olmamalıdır. Gerek ğinde aile bireyleri özveride bulunarak ortak bir çözümde buluşmalıdırlar. Her ailede küçük ya da büyük sorunlar yaşanabilir. Aile bireyleri baş başa vererek sabır ve anlayışla bu sorunların üstesinden gelmeye çalışmalıdırlar. Bu konuda aile bireylerinin her birine bazı görevler düşmektedir. Örneğin büyükler affedici olmalı, yapılan hataları düzeltmeli ve küçüklerin makul isteklerini anlayışla karşılamalıdırlar. Çocuklar ise büyüklerinin görüş ve uyarılarına değer vermeli ve bunların kendi iyilikleri için gerekli olduğunu unutmamalıdır. Her şeye rağmen aile içinde aşılamayan bazı sorunlar yaşanırsa diğer aile büyüklerinden ya da bir uzmandan yardım alınmalıdır. Ailenin mutluluğu, sağlık ve huzuru için aile bireyleri birbirlerini dinlemeli, anlamalı ve sorunlarını birlikte çözmelidirler. KONUŞALIM Vak yle deneyimli, bilge bir baba, ölümünün yaklaş ğını anlayınca çocuklarını çağırır ve onlardan birer çubuk ge rmelerini ister. Bilge baba, çocukların ge rdiği çubukları bir araya ge rip bir demet yap ktan sonra, büyük oğluna verir ve bunları kırmasını ister. Oğlu çok uğraşsa da çubukları kıramaz. Baba çubuk deme ni sıra ile diğer oğullarına verir, onlar da kıramazlar. Bunun üzerine deme çözer, çubukları ayırır ve oğullarına birer tane verir, onları kırmalarını ister. Onlar da kolaylıkla kırarlar. Deneyimli baba, çocuklarına döner ve şöyle der: Evlatlarım! Çubuklar bir araya gelince kırılmadığı hâlde, teker teker ayrılınca nasıl hemencecik kırıldığını gördünüz. İlköğre m Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğre m Kılavuzu, s.73. Sizce öyküdeki baba, çocuklarına ne gibi bir öğüt vermek istemiş r? Arkadaşlarınızla konuşunuz. 10 Tirmizi, Birr

117 AİLE VE DİN 6. Aile İçi İlişkilere Yönelik İslam ın Öğütleri Anne ve babanızın size nasıl davranmasını isterdiniz? İslam aileye büyük önem vermiş ve onu toplumun temeli kabul etmiş r. Bu anlamda dinimiz aile içi huzur ve mutluluk için gerekli tavsiyelerde bulunmuştur. Kur an-ı Kerim de evlilik teşvik edilmiş, Sevgili Peygamberimiz de aile haya- yla bize örnek olmuştur. Ailede bireylerin hak, görev ve sorumlulukları vardır. Herkes görev ve sorumluluklarının bilincinde olmalı ve bunları yerine ge rmelidir. Ailedeki mutluluk, öncelikle eşlerin birbirlerine iyi davranmaları ve birbirlerinin haklarını gözetmelerine bağlıdır. Yüce Allah (c.c.) bu konuda şöyle buyurmuştur:...erkeklerin kadınlar üzerinde hakları olduğu gibi kadınların da erkekler üzerinde hakları vardır Eşlerin kendi aralarında ve aile içindeki davranışları çocuklar için de önemlidir. Güven ve huzur ortamı çocukların ye şmesinde çok önemlidir. Kur an da anne-babamıza karşı iyi bir şekilde davranmamız istenmiş r: Biz insana, ana-babasına iyi davranmasını emre k Anne ve babamız bizi karşılık beklemeksizin sever, korur ve büyütürler. Bizim için her türlü sıkın ya katlanır ve özveride bulunurlar. Özellikle dinimizde anne hakkı konusunda duyarlı olmamız istenir. 11 Bakara suresi, 228. ayet. 12 Ahkâf suresi, 15. ayet. 117