1. Mevcut Gelir Vergisi Tarifesinin Ücret Gelirleri Açısından 2010 Yılı Başından Geçerli Olmak Üzere Değiştirilmesi Öngörülmektedir:

Transkript

1 Sayı: YMM Konu: Vergi Kanunlarında Bazı Değişiklikler Yapılmasını Öngören Kanun Tasarısı İZMİR Muhasebe Müdürlüğüne, Halen TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu nda bulunan Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ile bazı vergi kanunlarında değişiklikler yapılması öngörülmektedir. Kanun tasarısı yazı ekinde yer almaktadır. Şu anda komisyonda bulunan tasarının gerek komisyonda ve gerekse genel kurulda değişmesi ihtimal dahilindedir. Tasarıda yapılması öngörülen kanun değişikliklerinden önemli gördüklerimiz kısaca şu şekilde özetlenebilir: 1. Mevcut Gelir Vergisi Tarifesinin Ücret Gelirleri Açısından 2010 Yılı Başından Geçerli Olmak Üzere Değiştirilmesi Öngörülmektedir: Anayasa Mahkemesi nin iptal kararı dikkate alınarak gelir vergisi tarifesi sadece ücret gelirleri açısından geçerli olmak üzere yeniden düzenlenmektedir. Halen Uygulanan Tarife Ücret Gelirleri İçin ÖngörülenTarife TL na kadar % TL na kadar % TL TL arası % TL TL arası % TL TL arası % TL TL arası % TL nın üstündeki kısım için % TL nın üstündeki kısım için % 35 Dikkat edilirse, ücret gelirleri açısından % 27 vergi oranının uygulanacağı dilim TL ndan TL na çıkarılması düşünülmektedir. 1

2 Yeni düzenlemenin 2010 yılı başından geçerli olmak üzere yürürlüğe girmesi öngörülmektedir. Bu durumda, kanun yayımlanıncaya kadar geçen sürede ücretlerden kesilen fazla vergi tevkifatı terkin edilecek, ödenmişse ücretlinin sonraki dönemlerde ödeyeceği vergiden mahsup edilecek, mahsup imkanı yoksa iade olunacaktır. Ücret gelirleri dışında kalan gelirler için ise, vergi tarifesinde bir değişiklik sözkonusu değildir. 2. Devreden Yatırım İndiriminin Kullanımını Kısıtlayıcı Düzenleme Yapılması Öngörülmektedir: Bilindiği üzere, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı ile, kazanç yetersizliği nedeniyle kullanılamayıp önceki yıllardan devreden yatırım indirimi istisnası bulunanların bu yatırım indirimi istisnalarını kullanma hakları doğmuştur. Sözkonusu istisnayı kullananlarda, istisnadan arta kalan kurumlar vergisine tabi bir kazanç bulunması halinde ise bu kazanca cari kurumlar vergisi oranı % 20 değil, (yatırım indirimi ile ilgili mevzuatın yürürlükte olduğu dönemde geçerli olan) % 30 kurumlar vergisi oranı uygulanmaktadır. Bu defa tasarı ile; 2010 yılı başından geçerli olmak üzere bu yatırım indirimi tutarının kullanımı ilgili yıl kurum kazancının % 25 i ile sınırlandırılmaktadır. Yani; yatırım indirimi tutarınız ne kadar fazla olursa olsun, örneğin 2010 yılı kazancınızın sadece % 25 ine yatırım indirimi uygulayabileceksiniz. Yatırım indiriminden arta kalan tutar ise sonraki yıla devredecektir. Bu arada bir değişiklik daha yapılmakta, yatırım indiriminden arta kalan kazanca % 30 değil cari kurumlar vergisi oranının yani % 20 oranının uygulanacağı yönünde düzenleme getirilmesi öngörülmektedir. Yatırım indirimi konusuyla ilgili şunu söyleyebiliriz ki ; önceden kazanılmış yatırım indirimini hakkının tamamının mutlak olarak kullanılması engelleniyordu, tabir caiz ise hak gasbı var idi ; ki bu hak Yüksek Mahkeme tarafından mükellefe iade edildi ; Ancak bu kez tasarıyla hakkın kullanımı yıllar itibariyle sınırlandırma kuralı getirildi; denildi ki tamam kullan yatırım indirimini kullan ama sadece o yılki kurum kazancının %25 ile sınırlı olarak kullan %75 i üzerinden vergi ver. Örneğin; 1000 TL yatırım indirimi hakkınız var ve kurum kazancınız 100 TL ise; 25 TL yatırım indirimi istisnasından yararlan ( =) 975 TL gelecek yıllar yatırım indirimi devretsin, bu yıl (100-25=) 75 TL üzerinden vergi öde. Kural bu. Mükellefin kazanılmış yatırım indiriminin kullanımını kısıtlayıcı bu düzenlemenin Anayasa Mahkemesi nin iptal kararındaki gerekçeler ile bağdaşmadığını, kanunlaşması halinde mükellefle vergi idaresi arasında yeni ihtilaflar oluşturacağını düşünüyoruz. 3. Menkul Kıymet Alım Satım Kazançları Üzerinden Yapılan Tevkifat Oranında Öngörülen Değişiklik: 2

3 Bilindiği üzere, 01/01/2006 tarihinden itibaren yürürlüğe giren vergileme rejimiyle, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasında ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler üzerinden tevkifat yapılmasını öngören ve finansal araçların aynı şekilde vergilendirilmesini sağlayan bir sistem uygulamaya konulmuş olup; bu düzenleme, Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67 nci maddesinde yer almaktadır. Anılan maddenin (1) numaralı fıkrasında yer alan ve dar mükellefler için geçerli olan tevkifat oranı, 5527 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle 07/07/2006 tarihinden itibaren % 0 olarak uygulanmaktadır. Anılan maddeye istinaden çıkarılan Bakanlar Kurulu Kararları ile tam mükelleflerin sözkonusu gelirlerinde halen % 10 tevkifat oranı uygulanmaktadır. Ancak, tam mükelleflerin; hisse senedinden (menkul kıymet yatırım ortaklığı hisse senetleri hariç) elde ettikleri gelirlerde ve hisse senetlerine yada hisse senetleri endeksine dayalı olarak yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde.(menkul kıymet yatırım ortaklığı hisse senetlerinde elde ettikleri gelirlerde tevkifat oranı halen % 0 dır. Anayasa Mahkemesi dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar için % 0 tevkifat oranı uygulanmasına ilişkin düzenlemeyi Anayasaya aykırı bularak iptal etmiştir. İptal kararı dikkate alınarak yasa maddesindeki söz konusu 0 oranlı tevkifat oranı uygulamasının kapsamının tasarı ile şu şekilde değiştirilmesi söz konusudur: Türk Ticaret Kanunu na göre kurulmuş anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile aynı mahiyetteki yabancı şirketler, SPK denetimine tabi fonlar ( münhasıran menkul kıymet diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artış kazancı elde etmek ve bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette bulunan dar mükelleflerden 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu na göre kurulan yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarıyla benzer nitelikte olduğu Maliye Bakanlığı nca belirlenenler dahil) için tevkifat oranının % 0 olması öngörülmektedir. Şimdi bu tasarıdaki ince noktayı yakından bakalım: tasarıdaki hükmü önce 2 başlığa ayıralım, a.) Türk Ticaret Kanunu na göre kurulmuş anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile aynı mahiyetteki yabancı şirketler, b) SPK denetimine tabi fonlar ( münhasıran menkul kıymet diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artış kazancı elde etmek ve bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette bulunan dar mükelleflerden 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu na göre kurulan yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarıyla benzer nitelikte olduğu Maliye Bakanlığı nca belirlenenler dahil) için tevkifat oranının % 0 olması öngörülmektedir. (a) olarak işaretlediğimiz bölümde iki tür mükellefiyet var; bunlardan birincisi tam mükellefiyetler ki bunlar anonim, limited ve paylı komandit şirketlerdir. İkincisi bu mahiyetteki yabancı şirketler yani dar mükelleflerdir. 3

4 (b) işaretli bölümdeki mükelleflerde grup olarak yukarıdakilere benzer yani birinci grup SPK denetimine tabi yatırım fonları ve ortaklıklardır, İkincisi bu mahiyetteki yabancı yatırım fonları ve ortaklıklardır ; diğer bir deyişle dar mükelleflerdir. Neden bu şekilde kategorize ettik? Neyi anlatmayı hedefledik.? Anayasa mahkemesi yabancı/yerli kanuni terimlerle tam mükellef/ Dar mükellef farklılaştırması yaparak yerlilerin aleyhine yabancıların lehine vergileme yapamazsın diyor. Tasarı bunu sağlayabilmiş mi peki. Buna evet demek zor. Çünkü yukarıdaki (a) işaretli bölümdeki tam mükellef anonim, limited ve paylı komandit şirketlerde bu kazançlarda sıfır stopaj öngörülse de bunlar zaten bu kazançlarını diğer kazançlarıyla birlikte yıllık kurumlar vergisi beyannamesiyle beyan ederler ve vergisini verirler. Yine (b) işaretli bölümdeki tam mükellefiyetler olan SPK denetimine tabi fonlar olan grup GVK geçici 67. maddesinin (8) fıkrası ve 2006/10731 sayılı kararname ile dan beri sıfır oranda stopaja tabidirler. O zaman yeni gelen hüküm ne? Şudur yeni gelen hüküm dar mükellef anonim, limited ve paylı komandit şirketler ile, dar mükellef yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları sıfır oranda stopaja tabi olacaktır. Eee. Yüksek Mahkemenin iptalinden önceki dar mükellefler için sıfır oranında tevkifata muhatap zümreden ne kaldı geriye. Bir şey kaldı: Dar mükellef yani yabancı gerçek kişiler; işte bu kişilerin gelirleri üzerinden stopaj yapılacak artık. Uluslar arası sermayenin dünya ülkelerindeki yatırımının acaba yüzde kaçı fonlar ve şirketler aracılığı ile olmaksızın gerçek kişiler üzerinden yatırıma dönüşüyor ve bu bağlamda Türkiye ye gelen yabancı sermayenin acaba yüzde kaçı gerçek kişiler aracılığı ile geliyor. Bu soruya verilecek cevap düzenlemenin etkisi altındaki kitlenin ne olduğunu gösterecektir. 4. Öngörülen Diğer Değişikliklerden Bazıları: 4.1. Özelge talebi paralı hale gelmektedir. Örneğin; özelge talep eden bir anonim şirket TL harç ödeyecektir Mevcut düzenlemelerde özelge alınmış olması inceleme elemanı bağlayıcı olmamakta, özelgedeki görüş aksine doğrudan matrah farkı ihdas edilerek vergi tarh edilmekte ve gecikme faizi talep edilmekte olup sadece ceza kesilmemektedir. Bu defa; gecikme faizinin de alınmaması öngörülmektedir. Öte yandan; özelgenin yanlış olduğunu düşünen inceleme elemanı tarhiyat önerisinde bulunursa bu durum merkezde oluşturulan bir komisyon tarafından değerlendirilerek karara bağlanacaktır. Yani, tasarının bu maddesine göre özelgedeki görüşün aksi yöndeki düşünceyle tarhiyat yapılmasından önce merkezdeki komisyonun bunu kabul eden kararı aranacaktır İnceleme elemanlarının, Gelir İdaresi Başkanlığı nca yayımlanan sirkülerlere uymak zorunda oldukları, diğer bir ifadeyle bu sirkülerlerin vergi inceleme elemanları açısından da bağlayıcı olduğu yönünde düzenleme yapılmaktadır Vergi idaresinin genel tebliğ veya sirkülerlerde değişiklik yaparak görüş değiştirmesi halinde, yeni görüşe ait genel tebliğ veya sirkülerin geriye dönük uygulanamayacağı hükmünün yasalaşması öngörülmektedir. 4

5 4.5. Birinci sınıf tüccarların gruplandırılarak belli aralıklarla mutlaka vergi incelemesine tabi tutulmaları öngörülmektedir. Öte yandan; vergi incelemelerinin belli süreler içinde bitirilmesi şartı getirilmektedir Mükelleflere ve vergi sorumlularına yapılacak tebligatın elektronik ortamda da yapılmasına imkan sağlayan düzenleme yapılması öngörülmektedir Matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulmasının zamanaşımını durduracağı yönündeki yasa hükmü Anayasa Mahkemesi nce iptal edilmişti. Bu defa tasarı ile; takdir komisyonuna başvurulmasının zamanaşımını durduracağı ama işlemeyen sürenin bir yılı geçemeyeceği yönünde bir değişiklik öngörülmektedir. Tasarıdaki bir geçici madde ile; 2005 öncesi dönemlere ilişkin olup, takdir komisyonuna sevk edilmiş durumda olanlar için özel düzenleme yapılmaktadır Halen tüketici finansman şirketlerinin kullandırdıkları tüketici kredileri için uygulanan damga vergisi istisnası, tüketici kredisi tanımına bağlı kalmaksızın finansman şirketlerince kullandırılacak tüm kredilerin temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kağıtları kapsayacak şekilde genişletilmektedir. Öte yandan, 5488 sayılı Tarım Kanunu çerçevesinde tarım ürünlerine ilişkin olarak üretici ile alıcı arasında düzenlenen tarımsal üretim sözleşmelerinin damga vergisinden istisna edilmesi öngörülmektedir Anayasa Mahkemesi nin Harçlar Kanunu nda yeralan Karar ve İlam Harcı ödenmedikçe ilgiliye ilam verilmez. hükmünü iptal etmesi dikkate alınarak, Harçlar Kanunu nda iptal kararının gerekçesine uygun yönde düzenleme yapılması öngörülmektedir Türkiye de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında gerçekleştirilen vadeli işlem ve opisyon sözleşmelerine ilişkin muameleler nedeniyle lehe kalan paralar Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinden istisna edilmektedir. Öte yandan; yine aynı yasada yapılması öngörülen bir diğer değişiklikle; ödünç para verme işlemini esas iştigal konusu olarak yapmayanlar bu vergi kapsamı dışına çıkarılmaktadır. Böylelikle, bu konuda uygulamada ortaya çıkan sorunların giderilmesi amaçlanmaktadır Ödünç para verme işlemini esas iştigal konusu olarak yapmayanların, ticari icaplar gereği yaptıkları borç para verme işlemleri banka ve sigorta muameleleri vergisi kapsamı dışında çıkarılmakta, bu işlemlerin finansman hizmeti kapsamında değerlendirilerek katma değer vergisine tabi tutulması sağlanmaktadır. Yukarıdaki düzenlemelerin kanunlaşmadığını, henüz tasarı aşamasında olduğunu, gerek komisyonda ve gerekse genel kurulda değişme ihtimalinin bulunduğu hususunu tekrar hatırlatırız. Saygılarımızla 5

6 Oktay ALTINTAŞ Sun Bağımsız Dış Denetim Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş. 6