ANMED. ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS. (Ayrıbasım/Offprint)

Transkript

1 ANMED ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS (Ayrıbasım/Offprint) Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations

2 İÇİNDEKİLER KAZI RAPORLARI Alara Kazısı 2009 Osman Eravşar 1 Antiokheia ad Kragum Arkeolojik Araştırma Projesi: Michael Hoff Rhys F. Townsend 9 Kuzeydoğu Tapınağı 2009 Sezonu Ece Erdoğmuş Arykanda Kazısı 2009 Cevdet Bayburtluoğlu 14 Bademağacı 2009 Yılı Kazıları Refik Duru Gülsün Umurtak 19 Karain Mağarası 2009 Yılı Kazıları Harun Taşkıran 26 Kelenderis 2009 Yılı Kazıları Levent Zoroğlu 31 Kibyra 2009 Yılı Çalışmaları Şükrü Özüdoğru F. Eray Dökü 37 Ksanthos 2009 Jacques des Courtils 46 Limyra 2009 Martin Seyer Ulrike Schuh 50 Myra ve Andriake Kazıları nda İlk Yıl: 2009 Nevzat Çevik 55 Myra-Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı ve S. Yıldız Ötüken Nilay Çorağan Karakaya 61 Duvar Resimlerini Belgeleme, Koruma-Onarım Ebru Fatma Fındık Çalışmaları 2009 Olympos Kazısı 2009 B. Yelda Olcay Uçkan 66 Perge 2009 Haluk Abbasoğlu 73 Pisidia Antiokheiası 2009 Kazı Çalışmaları Mehmet Özhanlı 81 Rhodiapolis Kazıları ve Çevresi Araştırmaları 2009 İsa Kızgut Emrah Akalın Süleyman Bulut 86 Side Tiyatrosu ve Çevresi 2009 Yılı Çalışmaları Hüseyin Sabri Alanyalı 94 Soli/Pompeiopolis 2009 Kazıları Remzi Yağcı 104 Yumuktepe Höyüğü 2009 Yılı Ortaçağ Kazıları Gülgün Köroğlu 111 YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI Beydağları Yüzey Araştırmaları 2009: Mnara İsa Kızgut Emrah Akalın 115 Çaltılar Yüzey Araştırması Çalışmaları Nicoletta Momigliano Alan Greaves 119 Tamar Hodos Belgin Aksoy Isparta Bölgesi Arkeolojik Yüzey Araştırması 2009: Bilge Hürmüzlü 124 Konane Antik Kenti ve Çevresi Isparta ve Burdur 2009 Yılı Yüzey Araştırmaları Mehmet Özsait 127 Kahramanmaraş Yüzey Araştırması 2009 Erkan Konyar 136 Kibyratis Araştırmaları 2009 Thomas Corsten Oliver Hülden 143 Jörg Gebauer Dağlık Kilikia 2009: Hamdi Şahin 148 Yerleşim Tarihi ve Epigrafya Araştırmaları

3 CONTENTS EXCAVATION REPORTS Excavations at Alara in 2009 Osman Eravşar 1 The Antiocheia ad Cragum Archaeological Research Michael Hoff Rhys F. Townsend 9 Project: Northeast Temple 2009 Season Ece Erdoğmuş Excavations at Arykanda in 2009 Cevdet Bayburtluoğlu 14 Excavations at Bademağacı in 2009 Refik Duru Gülsün Umurtak 19 Excavations at Karain Cave in 2009 Harun Taşkıran 26 Excavations at Kelenderis in 2009 Levent Zoroğlu 31 Work at Kibyra in 2009 Şükrü Özüdoğru F. Eray Dökü 37 Xanthos 2009 Jacques des Courtils 46 Limyra 2009 Martin Seyer Ulrike Schuh 50 First Season of Excavations at Myra and Nevzat Çevik 55 Andriake: 2009 Excavations at the Church of St. Nicholas in S. Yıldız Ötüken Nilay Çorağan Karakaya 61 Myra-Demre and the Conservation-Restoration and Ebru Fatma Fındık Documentation of the Wall Paintings in 2009 Excavations at Olympos in 2009 B. Yelda Olcay Uçkan 66 Perge 2009 Haluk Abbasoğlu 73 Excavations at Pisidian Antioch in 2009 Mehmet Özhanlı 81 Excavations at Rhodiapolis and Surveys in Its Environs 2009 İsa Kızgut Emrah Akalın Süleyman Bulut 86 Work at and around Side Theatre in 2009 Hüseyin Sabri Alanyalı 94 Excavations at Soli/Pompeiopolis in 2009 Remzi Yağcı 104 Excavations in the Medieval Strata of Yumuktepe Gülgün Köroğlu 111 Höyüğü in 2009 SURVEY REPORTS Surveys in Beydağları in 2009: Mnara İsa Kızgut Emrah Akalın 115 Report on the Çaltılar Survey Project Nicoletta Momigliano Alan Greaves 119 Tamar Hodos Belgin Aksoy Archaeological Surveys in Isparta Region in 2009: Bilge Hürmüzlü 124 Konane Ancient City and Environs Surveys in Isparta and Burdur in 2009 Mehmet Özsait 127 Surveys in Kahramanmaraş in 2009 Erkan Konyar 136 Research in the Kibyratis in 2009 Thomas Corsten Oliver Hülden 143 Jörg Gebauer

4 İÇİNDEKİLER Dağlık Kilikia da Kentleşme ve Tarımsal Ümit Aydınoğlu 152 Organizasyon Araştırması 2009 Doğu Likya Batı Pamfilya Epigrafik-Tarihi Coğrafi Bülent İplikçioğlu 157 Araştırmalar 2009 Osmaniye Arkeolojik Yüzey Araştırması 2009 Füsun Tülek 159 Sillyon Antik Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırması 2009 Elif Özer Murat Taşkıran 165 DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI Alanya Kızılkule Tophane Eksen Projesi Seher Türkmen Belgin Savaş 170 Kazı Çalışmaları Doğu Garajı-Halk Pazarı Mevkii (Attaleia Nekropolü) Aynur Tosun 174 Kurtarma Kazısı 2009 Kekova Bölgesi Liman Araştırmaları 2009: Erdoğan Aslan 181 Aperlai Limanı Oinoanda Arazi Çalışmaları 2009 Martin Bachmann 189 Soli/Pompeiopolis in Roma Dönemi Limanı: Christopher Brandon Robert L. Hohlfelder 195 ROMACONS 2009 Arazi Çalışmaları John Peter Oleson Nicholas K. Rauh Remzi Yağcı Selinus Şekerhane Köşkü nde Jeoarkeolojik Seher Türkmen Claudia Winterstein 199 Çalışmalar 2009 Gülcan Demir Soli/Pompeiopolis te LRA 1 Amphora Fırını Alanı Caroline Autret Remzi Yağcı 203 Nicholas K. Rauh

5 CONTENTS Rough Cilicia 2009: Settlement History and Hamdi Şahin 148 Epigraphy Surveys Surveys of Urbanization and Agricultural Ümit Aydınoğlu 152 Organization in Rough Cilicia in 2009 Epigraphic-Historical Geography Surveys in Bülent İplikçioğlu 157 East Lycia West Pamphylia in 2009 Archaeological Surveys in Osmaniye in 2009 Füsun Tülek 159 Surveys in and around the Ancient City of Elif Özer Murat Taşkıran 165 Sillyon in 2009 OTHER REPORTS Excavations at the Kızılkule Tophane Axis of Alanya Seher Türkmen Belgin Savaş 170 Salvage Excavations at the Necropolis of Attaleia at Aynur Tosun 174 Doğu Garajı Halk Pazarı Mevkii in 2009 Harbour Surveys in Kekova Region in 2009: Erdoğan Aslan 181 Harbour of Aperlai Fieldwork at Oinoanda in 2009 Martin Bachmann 189 The Roman Harbour of Pompeiopolis: Christopher Brandon Robert L. Hohlfelder 195 The 2009 ROMACONS Field Campaign John Peter Oleson Nicholas K. Rauh Remzi Yağcı Geoarchaeological Survey at Şekerhane Köşkü, Seher Türkmen Claudia Winterstein 199 Selinus in 2009 Gülcan Demir An LRA 1 Amphora Kiln Site at Soli/Pompeiopolis Caroline Autret Remzi Yağcı 203 Nicholas K. Rauh

6

7 Selinus Şekerhane Köşkü nde Jeoarkeolojik Çalışmalar 2009 Geoarchaeological Survey at Şekerhane Köşkü, Selinus in 2009 Seher TÜRKMEN Claudia WINTERSTEIN Gülcan DEMİR Dağlık Kilikya nın batı kesimindeki Selinus sahil yerleşmesinde Şekerhane Köşkü olarak bilinen yapıda, Alanya Müzesi ve Alman Arkeoloji Enstitüsü tarafından ortaklaşa gerçekleştirilen jeoarkeolojik araştırma projesi 2009 yılında tamamlanmıştır* (Res. 1). Şekerhane Köşkü adıyla bilinen yapı Selçuklular tarafından 13. yy. başlarında değiştirilen aslında Roma İmparatorluk Dönemi nden bir yapıdır. Muhtemelen Roma İmparatoru Traianus un ölümü üzerine inşa edilmiştir. Parth seferinde ciddi şekilde hastalanan imparator, güney Anadolu kıyısı boyunca ilerlerken 117 yılında Selinus daki kısa bir konaklama sırasında vefat etmiştir. İmparatorluk anıtı, merkezi yüksek podyum üzerinde tetrastylos prostylos yapı ve onu dört yandan çevreleyen portikolu büyük bir temenosdan ibarettir. Araştırmamız 2005 ten 2007 yılına kadarki dönemde yapının mimari belgelemesi, kalıntıların incelenmesi ve bu amaçlı birkaç sondaj üzerine yoğunlaşılmıştır yılında daha fazla ayrıntı elde etmek ve yerleşimin kent dokusu hakkında fikir edinmek amacıyla jeofizik araştırma gerçekleştirildi. Bu yılki çalışmaların amacı ise antik yerleşim ve Selinus tepesi civarının, özellikle Şekerhane Köşkü civarının paleocoğrafya analizi için jeoarkeolojik In 2009, a geoarchaeological survey completed the cooperative project between Alanya Museum and the German Archaeological Institute which has dealt with the investigation of the remains of the so-called Şekerhane Köşkü in the coastal town Selinus in western Rough Cilicia* (Fig. 1). So-called Şekerhane Köşkü was remodelled by the Seljuks in the early 13 th century A.D., but it originally dates from Roman Imperial times. Most likely, the imperial monument was erected in consequence of the death of Roman emperor Trajan. On his way along the shore of southern Asia Minor, the emperor, who had seriously fallen ill during his Parthian campaign, passed away after an intermediate landing in Selinus in A.D The Imperial monument consisted of a central tetrastyle prostyle building on a high podium and a large temenos surrounded on all four sides by porticos. From 2005 until 2007, our research focused on the architectural documentation and investigation of the remains of Şekerhane Köşkü and on some sondages in this context. A geophysical prospection was carried out in 2008 in order to clarify further details and to prospect the town s urban structure. The aim of this year s * Jeofizik incelemeler Marburg Üniversitesi Jeoloji Bölümünden Prof. Dr. H. Brückner ile birlikte gerçekleştirilmiştir. Araştırmamız sırasında aldığımız örneklerin laboratuar analizinin yapılmasını sağlayan F. Thyssen Vakfı na müteşekkiriz. Çalışmamız sırasında bize cömert destekte bulunan Gazipaşa Belediye Başkanı Cem Özgenç ve Gazipaşa Belediyesine teşekkür ederiz. Selinus taki 2009 yılı çalışmaları Eylül tarihleri arasında Alanya Müzesi Müdürlüğü başkanlığında (S. Türkmen ve G. Demir), C. Winterstein (DAI Berlin), H. Brückner, A. Anklamm, M. Seeliger, F. Stock and R. Urz (hepsi de Marburg Üniversitesinden) tarafından gerçekleştirilmiştir. * The survey was conducted in cooperation with Prof. Dr. H. Brückner (Department of Geography, University of Marburg). We are indebted to the F. Thyssen Stiftung for funding the laboratory analysis of the geoarchaeological samples taken during the survey. We would also like to thank Cem Özgenç, mayor of Gazipaşa, and the Gazipaşa Belediyesi for their generous assistance with our work. The 2009 campaign lasted from the 14 th to the 28 th of September. It was conducted under the chairmanship of Alanya Museum (S. Türkmen and G. Demir), by C. Winterstein (DAI Berlin), H. Brückner, A. Anklamm, M. Seeliger, F. Stock and R. Urz (all University of Marburg). 199

8 DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI OTHER REPORTS Res. 2 Şekerhane Köşkü nün kuzeydoğusundaki oldukça yatmış masif duvar Fig. 2 Heavily tilted massive wall northeast of Şekerhane Köşkü Res. 1 Selinus Şekerhane Köşkü nde jeoarkeolojik çekirdek sondajı çalışması Fig. 1 Geoarchaeological core drilling at Şekerhane Köşkü in Selinus incelemeler gerçekleştirmekti. Çalışmamız sırasında antik kıyı şeridinin belirlenmesi üzerine odaklanılmıştır. İmparatorluk dönemine ait anıtın, kentin topografyasına entegrasyonunun incelenmesi muhtemelen işlev ve kullanımının yorumlanması, çevresinin rekonstrüksiyonu ve öneminin tahmini hususunda çok önemlidir. Anıtın Selinus tepesinin zirvesine doğru yönelimi oldukça açıktır, ancak anıtın su ile olan ilintisinin incelenmesi gerekmektedir. Şekerhane Köşkü nün kuzeydoğusunda, muhtemelen yine Roma Dönemi nden kalma, moloz taş örgülü çok kalın ve alçak bir duvarın kalıntıları vardır (Res. 2). Bugün oldukça yan yatmış durumdaki duvar aslında her iki yüzünde ve üstünde sıvalı idi. Konstrüksiyonu, boyutları ve tahribatından anlaşıldığı üzere bu duvar, belki antik çağda Selinus adını taşıyan nehre karşı belki de liman veya hatta körfeze karşı sahil hattı stabilizasyonu için inşa edilmişti. Ayrıca, Şekerhane Köşkü nün Selinus kenti içindeki konumu da dikkat çekicidir. Köşk ve duvar, günümüz sahil şeridinden oldukça içeridedir. Merkezdeki yapı yüksek bir podyum üzerinde olmasına karşın, bugünkü sahilden bakıldığından muhtemelen kuzeybatısındaki büyük kamu yapıları arkasında saklı kalıyordu. Antik Dağlık Kilikya nın batı kesiminde deniz trafiği oldukça yoğun olduğundan bu önemli anıtın denize daha açık bir başka konumda inşa edilmemiş olması çok dikkat çekicidir. Ancak denizin ve yakındaki Toroslar dan inen akarsuların Selinus ve Gazipaşa alüvyonlu ovasını oluşturarak sahil şeridini eskiçağdan günümüze kadar geçen sürede büyük oranda değiştirmiş olması muhtemeldir. Jeoarkeolojik incelemelerimiz sırasında Selinus un kentsel alanında ve çevresinde 18 ayrı noktada çekirdek geoarchaeological survey was the palaeogeographic analysis of the area around the ancient town and Selinus hill, especially in the vicinity of Şekerhane Köşkü. Main emphasis was placed on the reconstruction of the ancient shoreline. Researching the integration of the imperial era monument into the landscape probably is of high importance for the interpretation of its function and use, for the reconstruction of its environment, and for the estimation of its significance. Whereas the orientation of the building complex towards the summit of Selinus hill is very obvious, its relation to the expanses of water needs to be investigated. Northeast of Şekerhane Köşkü, there are remains of a very thick, low wall made of rubble masonry (Fig. 2) which most likely derives from the Roman period. The nowadays heavily tilted wall was originally plastered on both sides and on top. Its construction, dimension and damage indicate that it served as shoreline stabilisation, maybe against the river, that also bore the name Selinus in antiquity, maybe against the harbour or even a bay. Furthermore, the position of the building complex of Şekerhane Köşkü within ancient Selinus is striking. Regarded from today s shoreline, it is located comparatively far inland. Even though the central building was rising high, from today s coast it was probably greatly hidden behind the large public buildings to its northwest. As maritime traffic was most frequent in the rough coastal landscape of ancient western Cilicia, it is all the more remarkable that this major monument had not been erected at a site that is more clearly exposed to the sea. It is very probable, however, that the sea and the rivers from the close-by Taurus Mountains, that deposited 200

9 DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI OTHER REPORTS the alluvial plain of Selinus and present-day Gazipaşa, have changed the shoreline significantly since antiquity. Within our geoarchaeological survey we conducted core drilling at 18 different sites (Fig. 3) in the urban area and in the vicinity of Selinus (for a detailed description of the geoarchaeological methodology see: H. Brückner, Delta evolution and culture. Aspects of geoarchaeological research in Miletos and Priene, in: G. A. Wagner E. Pernicka H. P. Uerpmann (eds.), Troia and the Troad. Scientific approaches, 2003). The drilling was carried out with a Atlas Copco Cobra mk1 breaker (Fig. 4). The probes had diameters from 3.6 to 6 cm. The majority of the 18 core drillings are located along two different transects: one runs approximately parallel to today s shoreline, the other is orthogonal and runs inland. The drilling cores are up to 15.5 m. long (Fig. 5). A first examination of the cores was carried out on site (Fig. 6). Moreover, numerous samples of sediments and fragments of plants and molluscs were taken out of each core. They were brought to the University of Marburg for extensive laboratory analysis which is currently in progress. Res. 3 Selinus civarının hava görüntüsü üzerinde çekirdek sondajlarının konumları Fig. 3 Aerial view of the area around Selinus with the location of geoarchaeological core drillings Our first examination on site led to the conclusion that the flat northern part of ancient Selinus was built on a former river terrace. Various cores taken from the plain north of the town contain marine sediments in their lower segments (Fig. 7). The further sequence points at the former existence of a lagoon or even a freshwater lake before the deposition of a large amount of fluvial and alluvial sediment at these sites. Two drilling cores Res. 4 Çekirdek sondajı Fig. 4 Core drilling Res. 5 Bir metrelik çekirdeğin sondajdan çıkartılması Fig. 5 Extraction of drilling probe (1 m.) with core Res. 6 Sondaj çekirdeklerinin alanda incelenmesi Fig. 6 On site examination of drilling cores 201

10 DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI sondaj yapıldı (Res. 3; jeoarkeolojik metodoloji hakkında daha ayrıntılı bilgi için bk.: H. Brückner, Delta evolution and culture. Aspects of geoarchaeological research in Miletos and Priene, bk.: G. A. Wagner v.d. (ed.), Troia and the Troad. Scientific approaches, 2003). Sondajlar Atlas Copco Cobra mk1 kırıcı ile gerçekleştirilmiştir (Res. 4). Sondajların çapı 3.6 ila 6 cm. arasında değişmiştir. Toplam 18 çekirdek sondajın çoğunluğu iki farklı hat boyunca konumlandırıldı: Bunlardan biri bugünkü sahil şeridine hemen hemen paralel uzanmakta iken diğeri dikey olup içeri doğru uzanmaktadır. Sondajların uzunluğu 15.5 m. kadar varabilmektedir (Res. 5). İlk inceleme alanda yapıldı (Res. 6). Ayrıca her bir sondajda çok sayıda çökelti, bitki ve yumuşakça parçaları çıkartıldı. Alınan örnekler, laboratuar ortamında yoğun şekilde incelenmek üzere Marburg Üniversitesi ne getirildi ve incelemeler halen devam etmektedir. Alanda yaptığımız ilk incelemeler, antik Selinus un düz kuzey kısmının eski bir nehir terası üzerine inşa edildiğini göstermektedir. Kentin kuzeyindeki ovadan alınan çeşitli çekirdeklerin aşağı segmentlerinde denizel sedimanlar görüldü (Res. 7). Bunu izleyen katlar burada daha önce bir lagünün veya hatta tatlı su gölünün bulunduğunu ve zamanla nehir ve alüvyon sedimanlarıyla dolduğunu gösteriyor. Selinus tepesinin doğusundan alınan iki sondaj çekirdeğinde tepenin güneyinde bir dönem denizel bir körfez bulunduğu izlenimi veriyor. Kuzey ve güney körfezlerin birbirleriyle bağlantılı olmadığı düşünülmektedir. Örneklerin laboratuar analizleri bu bölgenin topografik evrimi hakkında ayrıntılı bilgi sağlayacaktır. Organik kalıntıların radyokarbon tarihlemeleri ise, topografik değişimin tarihlerini verecek, antik kenti kontekstine oturtacaktır. Söz konusu analizler sonuçlanmadan kesin bir sonuca ulaşmak ve Selinus ve Şekerhane Köşkü çevresinin çok-zamanlı topografik senaryolarını oluşturmak mümkün değildir. OTHER REPORTS Res. 7 Sondaj çekirdeği SEL 12: Üst ve alttaki karasal sedimanların arasındaki denizel dolgunun kalınlığı denizin azami kabarmasını gösterir. Fig. 7 Drilling core SEL 12: The thickness of the marine deposit between terrestrial sediments below and above indicates the maximum transgression of the sea. taken east of Selinus hill suggest that at some point in time there was a marine bay south of the hill as well. It seems that the north and the south bay were not connected with each other. The laboratory analysis of the samples will provide more detailed evidence for the landscape evolution in this area. Radiocarbon dating of the organic remains will date the changings of the landscape and thus set them in temporal relation to the ancient town. Until work has been completed on these analyses, it is not possible to come to a definite conclusion and to develop multitemporal landscape scenarios for the surroundings of Selinus and Şekerhane Köşkü. 202