Konu 2. Sinir sistemi yapısı ve işlevi. Yrd.Doç.Dr. Aslı Sade Memişoğlu kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Konu 2. Sinir sistemi yapısı ve işlevi. Yrd.Doç.Dr. Aslı Sade Memişoğlu kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu"

Transkript

1 1 Konu 2 Sinir sistemi yapısı ve işlevi Yrd.Doç.Dr. Aslı Sade Memişoğlu kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu asli.memisoglu@deu.edu.tr Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display.

2 2 Konular A. Sinir dokusu B. Zar potansiyeli C. Sinapslar D. Sinir sitemi yapısı

3 3 A)Sinir Dokusu Sinir sistemi iki temel bölümden oluşur: Merkezi sinir sistemi (MSS), beyin ve omurilikten oluşur. Çevresel (Periferal) Sinir Sistemi (ÇSS), beyin ve omuriliği kaslar, bezler ve duyu organlarına bağlayan nöronlardan oluşur. Nöron, her iki sistemin de temel hücre tipidir.

4 4 A.1 Nöron Yapısı Dendritler Hücre gövdesi Başlangıç bölümü Akson Akson sonları Fig. 6-1

5 5 A.1 Nöronlar Nöronlar sinir hücreleridir Mitoz geçirmez yani bölünmezler Metabolik hızları çok yüksektir. Nöronlar sinir sistemi hücrelerinin %10 unu oluşturur

6 6 A.1 MSS nin Glia hücreleri 4 temel MSS Glia hücresi: Astrositler: hücrelere destek sağlar, nöronların hücre dışı çevrelerini kontrol eder Mikroglia: MSS nin bağışıklık sistemi Ependimal hücreler: silli hücrelerdir, beyin omurilik sıvısı üretiminde rol alırlar Oligodendrositler: miyelinden sorumlu

7 7 Glia Hücreleri Kılcallar Nöronlar Astrosit Oligodendrosit Miyelinli akson Ependimal hücreler Miyelin Beyin omurilik sıvısı Mikroglia Fig. 6-6

8 8 A.1 ÇSS nin Glia Hücreleri Uydu hücreler ve Schwann hücreler. Uydu hücreler: ÇSS de bulunan nöron gövdelerini çevirirler Schwann hücrleri: büyük sinir liflerinin etrafını çevreler ve miyelin oluştururlar. Kendini yenileme ve sinyal iletimi için önemlidir.

9 9 Schwann Hücresi & Miyelin Hücre gövdesi Akson Schwann hücre çekirdeği Ranvier düğümü Miyelin kılıfı Akson Fig. 6-2

10 10 Axonal Transport Maintains Axon Structure & Function Fig. 6-3

11 11 A.1 İşlevlerine göre nöronlar Merkezi Sinir Sistemi Hücre gövdesi Çevresel Sinir Sistemi Hücre gövdesi Getirici nöron Dendritler Duyu almacı İnternöronlar Akson (merkezi uzantı) Akson (çevresel uzantı) Akson Akson Akson sonu Götürücü nöron Kas, salgı bezi veya nöron Fig. 6-4

12 12 Üç nörön sınıfının özellikleri Getirici nöronlar A. Çevre uçlardaki almaçlarından gelen bilgileri MSS ne iletirler B. Hücre gövdesi ve aksonun uzun çevresel uzantısı ÇSS de bulunur. Sadece aksonun merkezi uzantısı MSS ne girer. Götürücü nöronlar A. MSS den gelen bilgiyi efektör hücrelere iletirler: Kaslar, salgı bezleri, nöronlar B. Hücre gövdesi, dendritler ve aksonun küçük bir bölümü MSS de, aksonun çoğu bölümü ÇSS de bulunur İnternöronlar A. Sinyal birleştirici ve değiştirici olarak görev yaparlar. B. Getirici ve götürücü nöron gruplarından refleks devreleri oluştururlar C. Tamamen MSS içindedirler D. Tüm nöronların %99 unu oluştururlar

13 13 A.2 Sinir sisteminin gelişimi Sinir sisteminin embriyo içinde gelişimi nöron ve glia hücrelerine dönüşebilen kök hücrelerle başlar. Son hücre bölünmesinden sonra her nöron hücresi farklılaşır, bulunacağı bölgeye göç eder ve akson ile dendritlerini oluşturacak uzantıları oluşur. Akson büyüdükçe genellikle glia hücrelerinin yüzeyleri tarafından yönlendirilirler. Akson büyürken ucunda oluşan şişkin yapı = büyüme konisi

14 14 A.2 Sinir sisteminin gelişimi Aksonun hangi yöne doğru uzayacağı, çevresindeki hücredışı sıvıda bulunan veya hedef hücre tarafından sentezlenen büyüme faktörleri tarafından belirlenir Akson hedef hücreye ulaşınca sinapslar oluşur. Bu olaylar hamilelik ve bebeklik döneminde hızlıdır. Bu sebeple alkol, ilaçlar, radyasyon, besinsizlik, virüsler bu dönemde sinir sistemi oluşumunu olumsuz etkiler

15 15

16 16 A.2 Sinir sisteminin gelişimi Gelişimin ilk evrelerinde beynin, uyarılma veya yaralanmaya karşı yeniden şekillenme kapasitesi erişkin beynine göre daha fazladır = plastisite. Gelişimini tamamlamış bir MSS nde temel nöron ağlarının yapısı ve yerleşimi değişmez. Sinaps bağlantılarının oluşum ve yok edilmesi büyüme, öğrenme ve yaşlanmanın bir parçası olarak hayat boyu devam eder.

17 17 A.3 Sinir sistemi hasarları Eğer hasar MSS dışındaysa ve nöronun gövdesini etkilememişse aksonlar kendilerini tamir edebilir. Böyle bir hasardan sonra hücre gövdesinden ayrılan akson ölür. Aksonun gövdeye bağlı kalan bölümü büyüme konisi oluşturur ve hedef hücreye uzanır. İşlev her zaman geri kazanılmayabilir. Çevresel sinir hasarından sonra işlevin geri kazanımı uzun sürer çünkü bir akson bir günde 1mm büyür.

18 18 A.3 Sinir sistemi hasarları Omurilik hasarları aksonları koparmak yerine dokuyu ezer Bu durumda problem oligodendrositlerin ölümü sebebiyle miyelin kılıfın kaybı ve iletimin iyi yapılamaması olur. MSS içindeki hasarlı aksonlar yeni küçük uzantılar geliştiriebilir fakat tamamen yenilenemez ve işlev geri kazanılmaz.

19 19 A.3 Sinir sistemi hasarlarında yeni tedaviler Araştırmacılar MSS de akson büyümesini destekleyecek bir ortam oluşturmaya çalışmaktadır. Hasarlı aksonların büyümesini sağlayacak, oligodendrosit ölümünü engelleyecek tüpler hazırlamaktadır Ayrıca hasarlı veya hastalıklı beyin dokusunun tamirini sağlayacak kök hücreler ve beyin dokularını beyne yerleştirme çalışmaları yapılmaktadır

20 B. Sinapslar 20 Presinaptik Postsinaptik Sinapslar bilgiyi aktarmak için hem elektriksel hem de kimyasal uyarıları kullanabilirler Sinyale bağlı olarak sinapslar uyarıcı veya engelleyici olabilirler Akson Presinaptik Postsinaptik Presinaptik Presinaptik Postsinaptik Fig. 6-5

21 B.1 Elektriğin temel ilkeleri 21 Elektrik kuvveti Kuvvet yük miktarıyla artar Kuvvet, yükler arasındaki mesafe azaldıkça artar Fig. 6-7

22 The Resting Membrane Potential 22 Fig. 6-8

23 23 Tipik bir Sinir hücresi zarının iç ve dışında iyon dağılımı Konsantrasyon (mmol/l) İyon Hücre dışı Hücre içi

24 24 B.2 Zar potansiyelleri Farklı hücrelerin dinlenme durumundaki zar potansiyelleri farklıdır Nöron: 40 to 90 mv. Potansiyeldeki değişimler iyonların zardan geçişi sebebiyle olur Zar potansiyelini oluşturan iyonların katkıları belirli denklemlerle hesaplanabilir

25 25 B.2 Zar potansiyelinin sağlanması a) Öncelikle Na + /K + -ATPaz pompası Na + ve K + konsantrasyon farkı oluşturur b) Sonra hücre dışına gönderilen K +, hücre içine alınan Na + dan daha fazla olur. Bunun sebebi Na + kanalı sayısına göre daha fazla K + kanalının açık olmasıdır. Dolayısıyla pozitif iyonların net yönü dışarı doğru olur ve negatif bir zar potansiyeli oluşur c) İyon hareketi dinamik bir denge durumuna gelir Hücre içine az ve sürekli bir Na + kaçağı ve dışına K + kaçağı vardır Bu kaçaklar Na + /K + -ATPaz pompaları ile dengelenir

26 26 B.2 Dinlenmede zar potansiyeli Hücre içi Hücre dışı Hücre içi Hücre içi Hücre dışı Hücre dışı Fig. 6-13

27 B.2 Terimler 27 Dinlenme potansiyelini değiştiren durumlar bir elektrik akımı oluşturur. Bu iki tipte görülür Aksiyon potansiyeli ve Aşamalı potansiyel depolarizasyon, repolarizasyon, hiperpolarizasyon terimleri ortaktır. Bu terimler dinlenme durumundaki zar potansiyeline (RMP) göre düşünülmelidir Depolarizasyon potansiyelin dinlenme durumundan daha az negatif değerlere gidişidir. Repolarizasyon potansiyelin tekrar dinlenme değerine dönmesidir. Hiperpolarizasyon potansiyelin dinlenme durumundan daha negatif değerlere gidişidir.

28 Zar potansiyeli Depolarizasyon Repolarizasyon Hiperpolarizasyon Yük değişimi 28 Dinlenme potansiyeli Zaman Fig. 6-14

29 29 B.2.1 Aşamalı potansiyel Zar potansiyelindeki küçük bölgesel değişimlerdir Aşamalı denmesinin sebebi potansiyelin değişim miktarının farklılık göstermesidir. Aşamalı potansiyeller oluştuğu bölgeye ve işlevine göre isimlendirilir Ör: almaç potansiyeli, sinaptik potansiyel.

30 Aşamalı potansiyel Zar potansiyeli 30 Hücre dışı Açılan katyon kanalı Kimyasal uyarı Depolarizasyon bölgesi Hücre içi Güçlü uyarı Zayıf uyarı Fig İlk depolarizasyon bölgesi Zar boyunca mesafe Dinlenme zar potansiyeli

31 Aşamalı Potansiyeller Zar potansiyeli 31 Depolarizasyon Hiperpolarizasyon Uyarı Uyarı Zayıf uyarı Güçlü uyarı Uyarı bölgesinde ölçüm Uyarı bölgesinden 1mm uzakta ölçüm Uyarı Zaman Uyarı Fig. 6-16

32 32 Yük Hücre dışı Akım yönü

33 33 B.2.2 Aksiyon potansiyeli Çok hızlıdır (1-4 mili saniye) ve 1 saniyede birkaç yüz defa tekrar edebilirler (frekans) Aksiyon potansiyeli oluşturabilme = uyarılabilirlik: Nöronlar, kas hücreleri ve bazı diğer hücre tipleri uyarılabilir hücrelerdir. Aksiyon potansiyeli, zar potansiyelindeki büyük bir değişimdir ve ya hep gerçekleşir ya da hiç gerçekleşmez = «ya hep ya hiç»

34 B.2.2 Aksiyon Potansiyeli - depolarizasyon 34 Aksiyon potansiyeli oluşturmak için bir hücrenin birkaç çeşit iyon kanalına ihtiyacı vardır Ligand-kapılı kanallar ve mekanik kapılı kanallar ilk uyarıyı oluşturur Voltaj-kapılı kanallar hızlı depolarizasyorepolarizasyonu sağlar. Hangi iyonu ilettiğine (Na +, K +, Ca 2+ veya Cl - ) ve voltaja nasıl cevap verdiğine göre düzinelerce voltaj-kapılı iyon kanalı bulunur.

35 B.2.2 Voltaj-kapılı Na + & K + Kanalları 35 İyon kanalı Kanal durumu Hız Durdurma kapısı Sodyum Çok hızlı açılır ve inaktif olur Kapalı Açık Aktif değil Potasyum Yavaş açılır ve kapanır Kapalı Açık Depolarizasyon Repolarizasyon Fig. 6-18

36 B.2.2 Aksiyon potansiyeli mekanizma 36 Aksiyon potansiyeli oluşabilmesi için pozitif iyonların net hareketi, hücre içine doğru olmalıdır = eşik değer Uyarı Na kanallarını açar ama dışarı K kaçağı olur. Na içeri hareketi daha fazla Na kanalı açar Eğer içeri Na hareketi dışarı K hareketini geçerse eşik değer geçilmiş olur Zarların eşik değeri kendi dinlenme potansiyelinden ortalama 15 mv daha yüksektir

37 Zar geçirgenliği Zar potansiyeli Mekanizma 37 1) Dinlenme potansiyeli 2) Zarın uyarıyı alan bölgesinde eşik değere ulaşılır 3) Açılan Na kanalları zarı hızlıca depolarize eder ve daha fazla Na kanalı açılmasına sebep olur Dinlenme zar potansiyeli Eşik potansiyel 4) Na kanalları hızlıca inaktif olur. K kanallarının gecikmeli açılması depolarizasyonu durdurur 5) Açılan K kanallarında dışarıya K çıkışı negatif değerlere doğru zarı repolarize eder 6) Yavaş kapanan K kanallarında sürekli K çıkışı zarı hiperpolarize eder. Na kanalları tamamen kapanır 7) K kanalları kapanır ve zar dinlenme potansiyeline geri döner Voltaj-kapılı Na kanalı Voltaj-kapılı K kanalı Fig Zaman

38 38 B.2.2 Aksiyon potansiyeli kontrol Depolarize edici uyarı Depolariz asyon Voltaj-kapılı Na kanallarının açılması Pozitif geri bildirim Na geçirgenliği artar Na kanalları inaktivasyonu Hücre içine Na akışı Na girişi ile depolarizas yon repolarizas yon Voltaj-kapılı K kanallarının açılması Negatif geri bildirim K geçirgenliği artar Fig K hücre dışına çıkışı artar

39 39 B.2.2 Aksiyon potansiyeli engellenmesinin klinik etkileri Aksiyon potansiyeli oluşumu lokal anestezi maddeleriyle engellenir çünkü bu ilaçlar voltajkapılı Na + kanallarını kapatır. Yaralanma gibi uyarılar sonucu çevresel sistemde aksiyon potansiyeli veya aşamalı sinyal üretilmezse, beyne sinyal gitmez ve acı gibi hisler oluşmaz Bazı hayvanlar da aynı şekilde etki gösteren zehir üretir: Ör: balon balığı - tetrodotoksin

40 B.2.2 Tepkisiz evre 40 Bir aksiyon potansiyelinde hücreler 2 tip tepkisiz evre yaşarlar: Mutlak ve Göreli. Mutlak tepkisiz evre: aksiyon potansiyeli sırasında görülür; ne kadar güçlü olursa olsun ikinci bir uyarı, ikinci bir aksiyon potansiyeli oluşturmaz. Bunu sebebi voltaj-kapılı Na + kanallarının ya zaten açık olması ya da inaktif duruma geçmiş olmasıdır. Bu evreyi takiben ikinci bir aksiyon potansiyelinin oluşabileceği bir evre vardır; ancak normalden daha güçlü bir uyarı gerekir = Göreli tepkisiz evre

41 B.2.2 Tepkisiz evre 41 Tepkisiz evreler bir hücre zarının belirli bir zaman diliminde oluşturabileceği aksiyon potansiyeli sayısını sınırlar. Çoğu nöron saniyede 100 aksiyon potansiyeli oluşturabilir. Bu evreler aksiyon potansiyellerinin ayrılmasını, böylelikle elektrik sinyallerinin akson boyunca ayrı ayrı ilerlemesini sağlar. Ayrıca aksiyon potansiyeli yayılma yönünü belirlemede kilit unsurlardır.

42 Uyarı şiddeti Zar potansiyeli Tepkisiz evre 42 Mutlak tepkisiz evre Göreli tepkisiz evre Fig Normal dinlenme zar potansiyelinde eşik uyarı ve aksiyon potansiyeli Göreli tepkisiz evre sırasında gereken eşik uyarı ve aksiyon potansiyeli Mutlak tepkisiz evre boyunca uyarılar ikinci aksiyon potansiyeli oluşturamaz

43 43 B.2.2 Aksiyon potansiyeli yayılması Aksiyon potansiyelleri tek yönlüdür: sadece aksondan aşağı doğru ilerleyebilir çünkü arkasında kalan bölge hep tepkisiz evrede olacaktır Aksiyon potansiyelinin yayılma hızı akson lifinin çapına ve miyelinli olup olmamasına bağlıdır. Büyük çaplı liflerde aksiyon potansiyeli daha hızlı ilerler çünkü direnç daha az olur daha fazla iyon geçişine izin verir.

44 44 B.2.2 Aksiyon potansiyeli yayılması Miyelin hücre içi ve dışı sıvılar arasında iyon geçişini engelleyen bir yalıtkandır. Aksiyon potansiyeli sadece miyelinin olmadığı ve Na + kanallarının fazla olduğu Ranvier düğümlerinde oluşur. Dolayısıyla bir düğümden diğerine miyelinler arasında sıçrar

45 45 B.2.2 Aksiyon potansiyeli yayılması Bu tip bir yayılım miyelinsiz aksonlara göre daha hızlıdır. Miyelin hızı artırır, metabolik harcamaları azaltır ve sinir sistemi için yeri artırır çünkü miyelinli aksonlar daha ince olabilir

46 46 Aksiyon potansiyeli yayılımı AP Depolarize Dinlenme Tepkisiz AP Depolarize Dinlenme Tepkisiz AP Fig. 6-23

47 47 Sıçramalı iletim Aktif Ranvier düğümü AP AP yayıldığı düğüm Dinlenme evresi Fig. 6-24

48 48

49 49 B.3 Sinapslar İki nöron arası birleşme noktaları Kimyasal veya elektriksel Elektrik sinaps: Presinaptik nöronun elektrik aktivitesi postsinaptik nöronu etkiler. Kimyasal sinapslar: nörotransmitter kullanır.

50 Kimyasal sinapsın anatomisi 50 Aksiyon potansiyeli yönü Presinaptik akson sonu Sinaps keseciği Kesecik bağlanma bölgesi Sinaps yarığı Sinaps yoğunluğu Postsinaptik hücre Fig. 6-26A

51 Nörotransmitter salınımı mekanizması 51 Voltaj-kapılı Ca kanalları Voltaj-kapılı Ca kanalları açılır AP bitiş noktasına varır Akson sonu Sinaps kesecikleri Nörotransmit ter yarığa salınır Kalsiyum girişi Nörotransmitter postsinaptik almaçlara bağlanır Nörotransmi tter yarıktan temizlenir Fig. 6-27

52 52 B.3.2 Nörotransmitter temizliği Kimyasal bir sinapsta sinyalin durdurulması için nörotransmitterlerin yarıktan temizlenmesi gerekir: 1. Yarıktan difüzyon 2. Enzimlerle parçalanma 3. Presinaptik hücreler tarafından tekrar kullanılmak üzere geri alım

53 53 B.3.3 Postsinaptik hücrenin uyarılması Uyarıcı sinapslar, uyarıcı AP oluşturur Zar potansiyelini eşik değere getirerek AP oluşur Engelleyici kimyasal sinapslar zar potansiyelini daha negatif yaparak AP oluşumunu zorlaştırır

54 54 Uyarıcı Eşik Zaman Fig. 6-28

55 55 Engelleyici Fig. 6-29

56 56 Sinapsların etkileşimi Engelleyi ci Uyarıcı Fig. 6-31

57 57

58 58 B.3.4vSinapsları etkileyen hastalık ve ilaçlar İlaçlar nörotransmitter sentezi, depolanması, salınımı ve almaç uyarımı gibi pekçok aşamada etkili olabilir. Hastalıklar: Examples: Clostridium tetani (tetanoz toksini) keseciklerin hücre zarıyla birleşmesini engeller kas kasılmaları. Clostridium botulinum (botulism), kaslardaki sinapsları engeller - felç. Düşük dozlarda Botox

59 59 Nörotransmitter olarak görev yapan kimyasallar Asetilkolin (ACh) Aminler Dopamin Norepinefrin Epinefrin Serotonin Histamin Amino asitler Uyarıcı: Glutamat Engelleyici: GABA, Glisin Nöropeptitler Opioidler, oksitosin Gazlar Nitrik oksit, karbon monoksit, hidrojen sülfit Pürinler Adenozin, ATP

60 60 Sinapsları etkileyen maddeler Sarin gazı: sinir gazı Asetikolini (Ach) parçalayan enzimi engeller sinapsta Ach birikir Kontrolsüz kas kasılmaları ve felç. Nikotinik reseptörler (almaçlar) bilişsel işlevler ve davranışlarda önemlidir Özellikle ödül mekanizmalarındaki sinapslarda bulunurlar bu yüzden tütün ürünleri bağımlılık yapar

61 61 Alzheimer Hastalığı ACh sistemiyle ilişkili nöronlar bozunuma uğrar. Beynin bazı bölgelerinde düşük ACh miktarı. Konuşmada bozukluklar, algıda azalma, karışıklık, hafıza kaybı.

62 62 Parkinson Hastalığı Beyinde dopamin salgılayan nöronların kaybı. Titremeler, elde yuvarlama hareketi, öne eğik yürüyüş, hareketlerde yavaşlama. Sebebi tam olarak bilinmemektedir Semptom giderici ilaçlar bulunmaktadır Tedavi için yeni denemeler devam etmektedir

63 63 Alkol GABA sinapslarını uyarır, glutamat sinapslarını engeller beynin genel elektrik aktivitesinin azalması Algı ve duyularda zayıflık, motor işlevlerde azalma, yargıda bozulma, hafıza kaybı, bilinç kaybı. Çok yüksek dozlar ölümcül olabilir çünkü beynin kalp ve solunum merkezlerinin de çökmesine sebep olur

64 64 C. Sinir sisteminin yapısı Merkezi sinir sistemi Çevresel sinir sistemi Beyin Getirici bölüm Dış Duyu İç duyu Özel duyu Omurilik Götürücü bölüm Bedensel motor Otonom motor Fig. 6-37

65 Ön beyin 65 C.1 MSS - Beyin Ön lob Beyin sapı Omurilik Fig. 6-38

66 66 Ön beyin Serebrum sağ ve sol yarım kürelerden ve altındaki diğer yapılardan oluşur. Merkezde diensefalon bulunur. Serebral yarım küreler serebral korteksten oluşur: dış kabuğu gri madde, iç katman beyaz madde Gri madde hücre gövdeleri Beyaz madde miyelinli aksonları içerir

67 67 Ön beyin: Serebral korteks Sinir sisteminin etkileşim merkezidir. Gelen bilgiler toplanır, anlamlı bilgilere dönüştürülür, iskelet kaslarını yöneten sistemlerin kontrolü sağlanır Yarım kürelerin derinlerinde bulunan altkorteks çekirdekleri hareket, duruş ve davranışları kontrol eder

68 68 Ön beyin: Diensefalon Talamus: Geniş çekirdekler bulunur: aktarım merkezleri, Dikkat toplamada önemli Hipotalamus: Sinir ve hormon sistemlerinin yöneticisi Yaşam ve üreme için davranışları yönetir Hipofiz bezine doğrudan bağlantılıdır hormonal sistem Epitalamus Epifiz bezi bulunur-biyolojik ritm

69 69 Serebellum - Beyincik İstemli hareketlerin ve duruş ile denge kontrolü Bunun için hareket ve denge ile ilgili tüm duyulardan bilgi alır Öğrenmede etkisi olduğu düşünülmektedir

70 70 Beyin Sapı Önbeyin, serebellum ve omurilik arasında bilgi taşıyan tüm sinirler buradan geçer Hayat için gerekli ağsı oluşum buradadır MSS tüm bölgelerinden bilgi alır ve bunları işler. Motor işlevler, kalp-damar ve solunum kontrolü, uyku-uyanıklık ve dikkat mekanizmalarının kontrolü

71 Some 71 reticular formation neurons are clustered together, forming brainstem nuclei and integrating centers. These include the cardiovascular, respiratory, swallowing, and vomiting centers, all of which we will discuss in later chapters. The reticular formation also has nuclei important in eye-movement control and the reflex orientation of the body in space. The brainstem contains nuclei involved in processing information for 10 of the 12 pairs of cranial nerves. These are the peripheral nerves that connect directly with the brain and innervate the muscles, glands, and sensory receptors of the head, as well as many organs in the thoracic and abdominal cavities.

72 72 Omurilik Omurgalar arasında uzanan küçük parmak kalınlığında bir yumuşak dokudur Merkezde kelebek şeklindeki gri maddede: internöronlar,, götürücü nöronların hücre gövdeleri ve dendritleri, getirici nöronların aksonları ve glia hücreleri bulunur Gri madde beyaz maddeyle çevrilidir: miyelinli akson grupları bulunur Bu aksonlar getirici ve götürücü nöronlara aittir bazıları beyne kadar ulaşır, bazıları omurilik bölümleri arasında bilgi taşır

73 73 Fig. 6-41

74 74 Çevresel sinir sistemi Nöronlar MSS ile tüm vücuttaki almaç ve efektörler arasında bilgi taşır 43 çift sinir: 12 kafa çifti ve 31 çift omurilikle birleşen sinir Kafa çiftleri beyinden veya beyin sapından çıkar 31 çift hangi omurgadan çıktığına göre adlandırılır Servikal 8 Torakik 12 Lumbar 5 Sakral 5 Koksigeal 1

75 75 Omurilik sinirleri Fig. 6-42

76 76 Çevresel sinir sistemi C1-C8: boyun, omuzlar, kollar ve ellerden bilgi alır, kas ve salgı bezleri. T1-T12: Göğüs ve üst karın L1-L5: Alt karın, kalça ve bacaklar. S1-S5: Genital bölge, alt sindirim sistemi C01 kuyruk sokumundaki bu sinir tüm 31 çifti biraraya getirir

77 77 Çevresel sinir sistemi Götürücü sinirler somatik ve otonom olmak üzere ikiye ayrılır: Somatik: MSS nden kas hücrelerine giden bir adet nöron Sadece kas uyarımına sebep olur Ototnom: MSS nden hedef organa iki adet nöron (sinapsla bağlı) Düz kaslar ve kalp kası, salgı bezleri ve sindirim sinirlerine yayılır Uyarıcı veya engelleyici olabilir

78 78 Otonom sinir sistemi Sempatik ve parasempatik: yapı ve kullandığı nörotransmitterler açısından farklılık gösterirler Sempatik sinirler toraks ve lumbar bölgelerden MSS ni terk eder. Savaş ya da kaç sistemi Parasempatik sinirler beyin sapı ve sakral bölgelerden MSS ni terk eder Dinlen ve sindir sistemi

79 79 Otonom sinir sistemi Fig. 6-44

80 80 Beyin omurilik sıvısı BOS: araknoid ile pia arasında Sabit bir çevre sağlamak için önemli Fig. 6-47

81 81 Meninks: Beyin zarları Araknoid altı bşlukta BOS ve damarlar bulunur. Pia mater: beyne girintiler yapar ve kan damarları bulunur Menenjit: meninks iltihabı Tehlikeli çünkü beyne yayılabilir Eğer beynin kendisi iltihaplanırsa: ensefalit

82 82 Hidrosefali BOS un beyinde birikmesi Yeni doğanlarda kafanın büyümesine yol açar Yetişkinlerde beyne baskı oluşur ve hasar verir İğne ile su çekilerek tedavi edilir Genelde tümör sebebiyle olur

83 83 Kan-beyin bariyeri Koruyucu mekanizma Beyin kılcallarındaki maddeler hücre dışı sıvıdan ayrılmıştır. Bu kılcallar vücuttaki en az geçirgen damarlardır. Seçici geçirgendir. Yağda yüksek oranda çözünen maddeler geçebilir

84 84 Felç Azalmış kan veya kanama sebebiyle oluşur. İskemik felç: Genelde bir pıhtı tarafından beyin arterlerinin tıkanması sonucu oluşur Erken teşhis edilirse pıhtı çözücü ilaçlarla tedavi edilir Hemorajik felç: Damar patlaması sonucu oluşur Ulaşılabiliyorsa damar yakılarak kapatılır ve beyne baskı yapan kan temizlenir.

Konu 2 Sinir sistemi yapısı ve işlevi

Konu 2 Sinir sistemi yapısı ve işlevi 1 Konu 2 Sinir sistemi yapısı ve işlevi Aslı Sade Memişoğlu kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu asli.memisoglu@deu.edu.tr 2 Konular A. Sinir sistemi bölümleri B. Sinir dokusu C. Nöron çeşitleri D. Sinir sistemi

Detaylı

DİNLENİM MEMBRAN POTANSİYELİ. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.

DİNLENİM MEMBRAN POTANSİYELİ. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. DİNLENİM MEMBRAN POTANSİYELİ Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Hücre içi kompartıman ve hücre dışı kompartımanın büyük bölümü elektriksel açıdan nötrdür. Hücre içinde

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ Sinir sistemi vücutta, kas kontraksiyonlarını, hızlı değişen viseral olayları ve bazı endokrin bezlerin sekresyon hızlarını kontrol eder

SİNİR SİSTEMİ Sinir sistemi vücutta, kas kontraksiyonlarını, hızlı değişen viseral olayları ve bazı endokrin bezlerin sekresyon hızlarını kontrol eder SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ Sinir sistemi vücutta, kas kontraksiyonlarını, hızlı değişen viseral olayları ve bazı endokrin bezlerin sekresyon hızlarını kontrol eder. Çeşitli duyu organlarından milyonlarca

Detaylı

Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 6 a

Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 6 a Fizyoloji PSİ 123 Hafta 6 Sinir Sisteminin Hücreleri Astrosit Oligodendrosit (MSS) Sinir Sistemi Hücreleri Glia Nöron Schwan (PSS) Mikroglia Ependimal Glia Tutkal Bölünebilir Nöronlara fiziksel ve metabolik

Detaylı

Fizyoloji ve Davranış

Fizyoloji ve Davranış Fizyoloji ve Davranış sorular sorular - sorular Farketmeden sıcak sobaya dokunduğunuzda hemen elinizi çekersiniz. Bu kısa sürede vücudunuzda neler olur? Kafein, esrar, alkol v.b.nin vücudunuzda ne tür

Detaylı

Sinir Sistemi. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.

Sinir Sistemi. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Sinir Sistemi Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. İnsan Vücudu Üro-genital sistem Sindirim sistemi Solunum sistemi Kardiyovasküler sistemi Endokrin sistem Sinir sistemi

Detaylı

SİNİR HÜCRELERİ. taşınması çevresel sinir sistemi tarafından meydana getirilen sinir hücreleri tarafından gerçekleştirilir.

SİNİR HÜCRELERİ. taşınması çevresel sinir sistemi tarafından meydana getirilen sinir hücreleri tarafından gerçekleştirilir. SİNİR HÜCRELERİ Sinir hücreleri nöron adını alır.hayvanlarda değişik görevler üstlenen nöronlar örneğin deniz anemonunda bir sinirsel ağ oluşturmuştur.tentaküllerin hareketi bu sinir ağı tarafından kontrol

Detaylı

Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 8 a

Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 8 a Fizyoloji PSİ 123 Hafta 8 Sinir Sisteminin Organizasyonu Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi Beyin Omurilik Periferik Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi (MSS) Oluşturan Hücreler Ara nöronlar ve motor

Detaylı

Nöron uyarı gönderdiğinde nörotransmitterleri barındıran keseciklerin sinaptik terminale göçü başlar.

Nöron uyarı gönderdiğinde nörotransmitterleri barındıran keseciklerin sinaptik terminale göçü başlar. SİNAPS Bir nöronu diğerinden ayıran bir boşluk olduğu, Nöronların fiziksel olarak birleşmediği gözlenmiştir. Sinir uçlarında bulunan bu boşluklarda haberleşme vardır. Nöronlar arası bu iletişim noktasına

Detaylı

Elektrokimyasal İleti II

Elektrokimyasal İleti II Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektrokimyasal İleti II Prof. Dr. Cem Şeref Bediz DEUTF Fizyoloji Anabilim Dalı Bu saate neler öğreneceğiz? İmpuls, uyartı, sinyal nedir Hücre zarının elektrokimyasal

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ. Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER

SİNİR SİSTEMİ. Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER SİNİR SİSTEMİ Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER 1. Sinir Sistemi Organizasyonu Omurgalılarda sinir sistemi iki kısımda incelenir; bunlar merkezi sinir sistemi [central nervous system, (CNS)] bu bilgiyi

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ DERS NOTU TÜM DERS NOTLARI: UNIVERSITEHAZIRLIK. ORG DA

SİNİR SİSTEMİ DERS NOTU TÜM DERS NOTLARI: UNIVERSITEHAZIRLIK. ORG DA SİNİR SİSTEMİ DERS NOTU TÜM DERS NOTLARI: UNIVERSITEHAZIRLIK. ORG DA ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 25 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-9 ÇEVRESEL (PERİFERİK) SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 25 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-9 ÇEVRESEL (PERİFERİK) SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI 11. SINIF KONU ANLATIMI 25 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-9 ÇEVRESEL (PERİFERİK) SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI B) ÇEVRESEL (PERİFERAL) SİNİR SİSTEMİ Çevresel Sinir Sistemi (ÇSS), Merkezi Sinir

Detaylı

Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 9 a

Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 9 a Fizyoloji PSİ 123 Hafta 9 Serebrum Bazal Çekirdekler Orta Beyin (Mezensefalon) Beyin sapının üzerinde, beyincik ve ara beyin arasında kalan bölüm Farklı duyu bilgilerini alarak bütünleştirir ve kortekse

Detaylı

HAYVANLARDA SİNİR SİSTEMLERİ ASLI SADE MEMİŞOĞLU

HAYVANLARDA SİNİR SİSTEMLERİ ASLI SADE MEMİŞOĞLU HAYVANLARDA SİNİR SİSTEMLERİ ASLI SADE MEMİŞOĞLU HOMEOSTAZİ Canlılar iç ve dış çevrelerinde oluşan bir çok değişikliğe karşı tepki gösterirler. Bu tepkiler ve cevaplar özelleşmiş bir takım hücre ve organların

Detaylı

MEMBRAN POTANSİYELLERİ HÜCRELERİN ELEKTRİKSEL AKTİVİTESİ

MEMBRAN POTANSİYELLERİ HÜCRELERİN ELEKTRİKSEL AKTİVİTESİ MEMBRAN POTANSİYELLERİ HÜCRELERİN ELEKTRİKSEL AKTİVİTESİ MEMBRAN POTANSİYELİ Vücuttaki tüm hücrelerin membranları, üzerlerinde elektrik yükü depolayacak özelliktedir Hücrelerin normal işlevlerini yerine

Detaylı

İSTİRAHAT MEMBRAN POTANSİYELİ & AKSİYON POTANSİYELİ. Prof.Dr. Mitat KOZ

İSTİRAHAT MEMBRAN POTANSİYELİ & AKSİYON POTANSİYELİ. Prof.Dr. Mitat KOZ İSTİRAHAT MEMBRAN POTANSİYELİ & AKSİYON POTANSİYELİ Prof.Dr. Mitat KOZ İstirahat Membran Potansiyeli Bütün hücreler istirahat halindeyken hücre zarıyla ayrılmış bir potansiyel farkına sahiptirler. Hücre

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ VE EGZERSİZ

SİNİR SİSTEMİ VE EGZERSİZ SİNİR SİSTEMİ VE EGZERSİZ 1 TEMEL FONKSIYONLAR Vücut içi koşulların kontrol edilmesi İstemli hareketlerin kontrolü Omurilik reflekslerinin programlanması Hafıza ve öğrenme için gerekli olan deneyimlerin

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ. Duyusal olarak elde edilen bilgiler beyne (yada tam tersi) nasıl gider?

SİNİR SİSTEMİ. Duyusal olarak elde edilen bilgiler beyne (yada tam tersi) nasıl gider? SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ Descartes- İnsan vücudu bilimsel olarak (doğal yasalarla) açıklanabilecek bir hayvan makinesidir Bu makineyi araştıran, beyin ve davranış arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim

Detaylı

ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ SELİN HOCA

ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ SELİN HOCA ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ SELİN HOCA Çevresel Sinir Sistemi (ÇSS), Merkezi Sinir Sistemine (MSS) bilgi ileten ve bilgi alan sinir sistemi bölümüdür. Merkezi Sinir Sistemi nden çıkarak tüm vücuda dağılan sinirleri

Detaylı

KAS SİNİR KAVŞAĞI. Oğuz Gözen

KAS SİNİR KAVŞAĞI. Oğuz Gözen KAS SİNİR KAVŞAĞI Oğuz Gözen Kas sinir kavşağı İskelet kası hücresinde aksiyon potansiyeli oluşumunun fizyolojik tek mekanizması, kası innerve eden sinir hücresinde aksiyon potansiyeli oluşmasıdır. İskelet

Detaylı

17 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-1 Nöron- Glia- Nöron Çeşitleri

17 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-1 Nöron- Glia- Nöron Çeşitleri 17 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-1 Nöron- Glia- Nöron Çeşitleri SİNİR SİSTEMİ Sinir sistemini SİNİR DOKU oluşturur. Bu dokuda NÖRON (SİNİR HÜCRESİ) ve GLİA (NÖROGLİA) hücreleri bulunur. Sinir doku, uyarıların

Detaylı

FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Sinapslar. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem

FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Sinapslar. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi Sinapslar yrd.doç.dr. emin ulaş erdem TANIM Sinaps, nöronların (sinir hücrelerinin) diğer nöronlara ya da kas veya salgı bezleri gibi nöron olmayan hücrelere mesaj iletmesine

Detaylı

SİNİR R S İSTEMİ EGZE Z RS R İZ

SİNİR R S İSTEMİ EGZE Z RS R İZ SİNİR SİSTEMİ VE EGZERSİZ Sinir sistemi; hareket etme, konuşma ve vücudumuzdaki milyonlarca hücrenin koordineli bir şekilde çalışmasını sağlayan iç haberleşme yoludur. Bu nedenle, sinir sistemi hemostasizin

Detaylı

KAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

KAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN KAS FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Uyarılabilen dokular herhangi bir uyarıya karşı hücre zarlarının elektriksel özelliğini değiştirerek aksiyon potansiyeli oluşturup, iletebilme özelliği göstermektedir.

Detaylı

4- Aksiyon Potansiyeli

4- Aksiyon Potansiyeli 4- Aksiyon Potansiyeli Madde 1. Giriş Nöronlar sinir impulsu veya aksiyon potansiyeli adı verilen bir elektriksel sinyal yaratarak ve naklederek uzak mesafeler boyunca haberleşirler. Madde 2. Amaçlar Nöronal

Detaylı

Beynin Anatomik Açıdan İncelenmesi ve Beyin Sisteminin İşleyişi

Beynin Anatomik Açıdan İncelenmesi ve Beyin Sisteminin İşleyişi Beynin Anatomik Açıdan İncelenmesi ve Beyin Sisteminin İşleyişi - Ana Hatlarıyla Merkezi Sinir Sistemi - Sinir Hücrelerinin (Nöronlar) Temel İşleyişi - Hücre Gövdesi, Dendrit, Aksonlar, Sinaptik Ağlar

Detaylı

FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Sinir Lifleri ve Periferik Sinirler yrd.doç.dr.emin ulaş erdem

FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Sinir Lifleri ve Periferik Sinirler yrd.doç.dr.emin ulaş erdem FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi Sinir Lifleri ve Periferik Sinirler yrd.doç.dr.emin ulaş erdem GİRİŞ Sinir lifi, bir sinir hücresinin aksonuna ya da dendritine verilen isimdir. MSS içindeki sinir liflerinin

Detaylı

İnsan beyni, birbiri ile karmaşık ilişkiler içinde bulunan nöron hücreleri kitlesidir. Tüm aktivitelerimizi kontrol eder, yaradılışın en görkemli ve

İnsan beyni, birbiri ile karmaşık ilişkiler içinde bulunan nöron hücreleri kitlesidir. Tüm aktivitelerimizi kontrol eder, yaradılışın en görkemli ve YAPAY SİNİRAĞLARI İnsan beyni, birbiri ile karmaşık ilişkiler içinde bulunan nöron hücreleri kitlesidir. Tüm aktivitelerimizi kontrol eder, yaradılışın en görkemli ve gizemli harikalarından biridir. İnsan

Detaylı

HÜCRE VE SİNİRSEL İLETİ. Prof Dr. Muzaffer ÇOLAKOĞLU

HÜCRE VE SİNİRSEL İLETİ. Prof Dr. Muzaffer ÇOLAKOĞLU HÜCRE VE SİNİRSEL İLETİ Prof Dr. Muzaffer ÇOLAKOĞLU Hücre ve Organelleri Hücre ve Organelleri Hücrede ekzositoz ve endositoz Hücre Organelleri Çekirdek ve Endoplazmik Retikulum MİTOKONDRİ Dış Membran İç

Detaylı

Psikofarmakolojiye giriş

Psikofarmakolojiye giriş Psikofarmakolojiye giriş Genel bilgiler Beyin 100 milyar nöron (sinir hücresi) içerir. Beyin hücresinin i diğer beyin hücreleri ile 1,000 ile 50,000 bağlantısı. Beynin sağ tarafı solu, sol tarafı sağı

Detaylı

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Hücre iletişimi Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler Bakteriler glukoz ve amino asit gibi besinlerin

Detaylı

HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI. Dr. Vedat Evren

HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI. Dr. Vedat Evren HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI Dr. Vedat Evren Vücuttaki Sıvı Kompartmanları Vücut sıvıları değişik kompartmanlarda dağılmış Vücuttaki Sıvı Kompartmanları Bu kompartmanlarda iyonlar ve diğer çözünmüş

Detaylı

BİYOSİNYAL İLETİMİ 1

BİYOSİNYAL İLETİMİ 1 BİYOSİNYAL İLETİMİ 1 Uyarılabilen Doku???? Uyarılabilen dokular, bir uyarıyı karşı hücre zarının elektriksel özelliğini değiştirip, aksiyon potansiyeli oluşturarak iletebilme özelliği gösteren dokulardır.

Detaylı

OTONOM SİNİR SİSTEMİ (Fonksiyonel Anatomi)

OTONOM SİNİR SİSTEMİ (Fonksiyonel Anatomi) OTONOM SİNİR SİSTEMİ (Fonksiyonel Anatomi) Otonom sinir sitemi iki alt kısma ayrılır: 1. Sempatik sinir sistemi 2. Parasempatik sinir sistemi Sempatik ve parasempatik sistemin terminal nöronları gangliyonlarda

Detaylı

Sinir Sisteminin Gelişimi ve Nöro-gelişimsel Bozukluklar

Sinir Sisteminin Gelişimi ve Nöro-gelişimsel Bozukluklar Sinir Sisteminin Gelişimi ve Nöro-gelişimsel Bozukluklar Beyin oluşumu döllenmeden hemen sonra başlar, Bu uzun ve karmaşık bir süreçtir; 1- Hücre bölünmesi ve çoğalması: henüz uzmanlaşmamış nöroblast

Detaylı

BMM307-H02. Yrd.Doç.Dr. Ziynet PAMUK

BMM307-H02. Yrd.Doç.Dr. Ziynet PAMUK BMM307-H02 Yrd.Doç.Dr. Ziynet PAMUK ziynetpamuk@gmail.com 1 BİYOELEKTRİK NEDİR? Biyoelektrik, canlıların üretmiş olduğu elektriktir. Ancak bu derste anlatılacak olan insan vücudundan elektrotlar vasıtasıyla

Detaylı

Arka Beyin Medulla Omuriliğin beyne bağlandığı bölge kalp atışı, nefes, kan basıncı Serebellum (beyincik) Kan faaliyetleri, denge Pons (köprü)

Arka Beyin Medulla Omuriliğin beyne bağlandığı bölge kalp atışı, nefes, kan basıncı Serebellum (beyincik) Kan faaliyetleri, denge Pons (köprü) SİNİR SİSTEMİ BEYİN Belirli alanlar belirli davranış ve özelliklerden sorumlu. 3 kısım Arka beyin (oksipital lob) Orta beyin (parietal ve temporal lob) Ön beyin (frontal lob) Arka Beyin Medulla Omuriliğin

Detaylı

Makroglialar SİNİR SİSTEMİNİN YAP, GÖREV VE İŞLEYİŞİ 11. SNF ÜNİTE, KONU, KAZANM VE AÇKLAMALAR 11.1. İnsan Fizyolojisi 11.1.1. Denetleyici ve Düzenleyici Sistem, Organları 11.1.1.1. Sinir sisteminin yapı,

Detaylı

7. Yarıyıl Farmasötik Kimya Prof. Dr. İlkay YILDIZ

7. Yarıyıl Farmasötik Kimya Prof. Dr. İlkay YILDIZ 7. Yarıyıl Farmasötik Kimya Prof. Dr. İlkay YILDIZ 2017-2018 Güz Dönemi PERİFER SİNİR SİSTEMİNE ETKİLİ İLAÇLAR Periferdeki organlara yönelik sinirsel iletişimin sağlandığı sisteme, PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ,

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ. Santral Sinir Sistemi. Periferik Sinir Sistemi

SİNİR SİSTEMİ. Santral Sinir Sistemi. Periferik Sinir Sistemi SİNİR SİSTEMİ Santral Sinir Sistemi Periferik Sinir Sistemi Santral sinir sistemi beyin Spinal kord Periferik sinir sistemi Kranyal sinirler Sipinal sinirler Duysal lifler Motor lifler Somatik sistem (iskelet

Detaylı

DUYUSAL ve MOTOR MEKANİZMALAR

DUYUSAL ve MOTOR MEKANİZMALAR DUYUSAL ve MOTOR MEKANİZMALAR Duyu Algılama, Tepki Verme ve Beyin Algılama beyinsel analiz tepki Sıcaklık, ışık, ses, koku duyu reseptörleri: elektriksel uyarılara dönüşür Uyarı beyin korteksindeki talamus

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ

SİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ SİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ Nöron İnsan vücudu trilyonlarca hücreden meydana gelmiştir. Bu hücrelerden bir kısmı da nöron denilen sinir hücreleridir. Nöronlar elektro kimyasal bir işlemle

Detaylı

BÖLÜM 2: BEYİN ve ÖĞRENME -1

BÖLÜM 2: BEYİN ve ÖĞRENME -1 BÖLÜM 2: BEYİN ve ÖĞRENME -1 BEYNİMİZ SİNİR HÜCRELERİ ve NÖROGLIA NÖRON (NEURON) (1) astrocytes (2) oligodendrocytes, (3) microglia, (4) ependymal cells Beyindeki myelin kaplı hürelerin uzunluğu= 150,000-180,000

Detaylı

Ağrı. Ağrı hissinin oluşması Ağrı hissinin iletilmesi Ağrı hissinin yorumlanması

Ağrı. Ağrı hissinin oluşması Ağrı hissinin iletilmesi Ağrı hissinin yorumlanması Ağrı Ağrı hissinin oluşması Ağrı hissinin iletilmesi Ağrı hissinin yorumlanması Periferik Sinirde İletim Nöron yapısı Sinir lifi tipleri Sinir membranı nın yapısı Sinirde elektriksel iletim Saltatorik

Detaylı

İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas

İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Kas Fizyolojisi İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Vücudun yaklaşık,%40 ı çizgili kas, %10 u düz kas kastan oluşmaktadır. Kas hücreleri kasılma (kontraksiyon) yeteneğine

Detaylı

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ. Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ. Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül SANTRAL SİNİR SİSTEMİ Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül Hasan Kalyoncu Üniversitesi Psikoloji Bölümü Lisans 1. sınıf (Dr. Muhammed Ayaz ın katkılarıyla) SİNİR SİSTEMİNİN GÖREVİ Çevreden duyusal bilginin alınması

Detaylı

Dolaşım Sistemi Fizyolojisi - 2. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.

Dolaşım Sistemi Fizyolojisi - 2. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Dolaşım Sistemi Fizyolojisi - 2 Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Kalbin Çalışması ve İşlevleri Kalbin Anatomisi Kalbin Anatomisi Kalp Kapakları (Sağ) (Sol) Kalbin

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ. Dicle Aras. Sinir, sinir sistemi, yapısı ve fizyolojik sınıflaması

SİNİR SİSTEMİ. Dicle Aras. Sinir, sinir sistemi, yapısı ve fizyolojik sınıflaması SİNİR SİSTEMİ Dicle Aras Sinir, sinir sistemi, yapısı ve fizyolojik sınıflaması Sinir Sinir sistemi fonksiyonları Sinir sistemi vücudun tüm aktivitelerini koordine eder. Organizmanın içinde bulunduğu duruma

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ TOKSİSİTESİ

SİNİR SİSTEMİ TOKSİSİTESİ SİNİR SİSTEMİ TOKSİSİTESİ SİNİR SİSTEMİ Çok hücreli, gelişmiş yapılı canlıların (insanlar, omurgalı ve bazı omurgasız hayvanlar) vücudu özel görevler yapan organ ve sistemlerden oluşur. Vücudu oluşturan

Detaylı

Sinir sistemi organizmayı çevresinden haberdar eder ve uygun tepkileri vermesini sağlar.

Sinir sistemi organizmayı çevresinden haberdar eder ve uygun tepkileri vermesini sağlar. SİNİR SİSTEMİ VE BEYİN ANATOMİSİ SİNİR SİSTEMİ Sinir sistemi organizmayı çevresinden haberdar eder ve uygun tepkileri vermesini sağlar. Çevresel ve Merkezi olmak üzere, sinir sistemi ikiye ayrılr, ÇEVRESEL

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ 3(İNSANDA SİNİR SİSTEMİ) SELİN HOCAYLA BİYOLOJİ DERSLERİ

SİNİR SİSTEMİ 3(İNSANDA SİNİR SİSTEMİ) SELİN HOCAYLA BİYOLOJİ DERSLERİ SİNİR SİSTEMİ 3(İNSANDA SİNİR SİSTEMİ) SELİN HOCAYLA BİYOLOJİ DERSLERİ İNSANDA SİNİR SİSTEMİ İnsanda sinir sistemi merkezi sinir sitemi (MSS) ve çevresel sinir sistemi (ÇSS) olmak üzere ikiye ayrılır.

Detaylı

DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER

DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER Vücudumuzda, bir dakika içerisinde, sayamayacağımız kadar çok olay gerçekleşir. Duyuları algılamak, düşünmek, yürümek, konuşmak gibi birçok olay aynı anda gerçekleşir.

Detaylı

*Periferik sinirlerde kayıt yöntemleri ve ileti hızı ölçümleri. *periferik sinir-kas patolojileri

*Periferik sinirlerde kayıt yöntemleri ve ileti hızı ölçümleri. *periferik sinir-kas patolojileri PERİFERİK SİNİRLER *Periferik sinirlerde kayıt yöntemleri ve ileti hızı ölçümleri. *Kronaksi, reobaz *periferik sinir-kas patolojileri KAFA SİNİRLERİ I. N.olfactarius II. N.opticus III. N.oculomotorius

Detaylı

İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar. Prof.Dr.Mitat KOZ

İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar. Prof.Dr.Mitat KOZ İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar Prof.Dr.Mitat KOZ 1 İskelet Kasının Egzersize Yanıtı Kas kan akımındaki değişim Kas kuvveti ve dayanıklılığındaki

Detaylı

Davranış ve Nörogenetik

Davranış ve Nörogenetik Davranış ve Nörogenetik Chapter Lecture Presentation by Dr. Cindy Malone, California State University Northridge Başlıklar 1 Merkezi sinir sistemi uyarıları alır ve davranışsal cevaplar üretir 2 Sinir

Detaylı

YÜKSEK İHTİSAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI. Dönem II. TIP 2010 KAS, SİNİR ve DUYU SİSTEMLERİ DERS KURULU

YÜKSEK İHTİSAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI. Dönem II. TIP 2010 KAS, SİNİR ve DUYU SİSTEMLERİ DERS KURULU YÜKSEK İHTİSAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2016-2017 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI Dönem II TIP 2010 KAS, SİNİR DUYU SİSTEMLERİ DERS KURULU 19 EYLÜL 2016-11 KASIM 2016 DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM 72 10X2 82 HİSTOLOJİ

Detaylı

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı REFLEKSLER. Dr. Sinan CANAN

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı REFLEKSLER. Dr. Sinan CANAN Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı REFLEKSLER Dr. Sinan CANAN scanan@baskent.edu.tr Bu Bölümde: Sinirsel refleksler: Tipleri ve yolları Otonom refleks yolları ve işlevleri İskelet

Detaylı

PARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak

PARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak PARKİNSON HASTALIĞI Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND

Detaylı

FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Otonom Sinir Sistemi. emin ulaş erdem

FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Otonom Sinir Sistemi. emin ulaş erdem FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi Otonom Sinir Sistemi emin ulaş erdem Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi -Beyin -Omurilik Periferik Sinir Sistemi Somatik somatik duyu, özel duyular iskelet kaslarının istemli

Detaylı

FİZYOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

FİZYOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN FİZYOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Fizyolojide Temel Kavramlar FİZYOLOJİ Fizyolojinin amacı; Yaşamın başlangıcı- gelişimi ve ilerlemesini sağlayan fiziksel ve kimyasal etkenleri açıklamaktır (tanımlamak)

Detaylı

Beyin Kan Akımı B.O.S. ve Beyin Metabolizması. Dr Şebnem Gülen sebnem@baskent.edu.tr

Beyin Kan Akımı B.O.S. ve Beyin Metabolizması. Dr Şebnem Gülen sebnem@baskent.edu.tr Beyin Kan Akımı B.O.S. ve Beyin Metabolizması Dr Şebnem Gülen sebnem@baskent.edu.tr Beyin kan akımı Kalp debisinin %15 i 750-900 ml/dk Akımı regüle eden ve etkileyen üç temel faktör; Hipoksi Hiperkapni

Detaylı

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU Fizyolojiye Giriş Temel Kavramlar Fizyolojiye Giriş Canlıda meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişikliklerin tümüne birden yaşam denir. İşte canlı organizmadaki

Detaylı

SİNİRLERİN UYARILMASI VE İMPULS İLETİMİ

SİNİRLERİN UYARILMASI VE İMPULS İLETİMİ SİNİRLERİN UYARILMASI VE İMPULS İLETİMİ Bütün hücrelerde membran boyunca potansiyel farkı (iç tarafta negatif,dışta pozitif) bulunmaktadır. Sinir ve kas gibi uyarılabilen dokuların istirahatten, uyarılmış

Detaylı

DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER

DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler Vücudumuzda aynı anda birçok karmaşık olayın birbirleriyle uyumlu bir şekilde gerçekleşmesi denetleyici ve düzenleyici sistemler tarafından sağlanır. Denetleyici ve

Detaylı

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı KAS FİZYOLOJİSİ. Düz Kas. Dr. Sinan CANAN sinancanan@gmail.com www.sinancanan.

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı KAS FİZYOLOJİSİ. Düz Kas. Dr. Sinan CANAN sinancanan@gmail.com www.sinancanan. Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı KAS FİZYOLOJİSİ İ İ İ Düz Kas Dr. Sinan CANAN sinancanan@gmail.com www.sinancanan.net net Düz Kas Kalp kası İskelet kl kası Düz kas Düz Kas Düz

Detaylı

Konu 3. Duyu sistemleri. Yrd. Doç. Dr. Aslı Sade Memişoğlu. Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display.

Konu 3. Duyu sistemleri. Yrd. Doç. Dr. Aslı Sade Memişoğlu. Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display. Konu 3 Duyu sistemleri Yrd. Doç. Dr. Aslı Sade Memişoğlu Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display. 1 1 Duysal Almaçlar (Reseptörler) Duysal almaçlar bir

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU 11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU DUYU ORGANLARI Canlının kendi iç bünyesinde meydana gelen değişiklikleri ve yaşadığı ortamda mevcut fiziksel, kimyasal ve mekanik uyarıları alan

Detaylı

Fizyoloji. Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri. Dr. Deniz Balcı.

Fizyoloji. Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri. Dr. Deniz Balcı. Fizyoloji Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri Dr. Deniz Balcı deniz.balci@neu.edu.tr Ders İçeriği 1 Vücut Sıvı Bölmeleri ve Hacimleri 2 Vücut Sıvı Bileşenleri 3 Sıvıların Bölmeler Arasındaki HarekeF Okuma

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

Negatif Geri Beslemeli Kontrol

Negatif Geri Beslemeli Kontrol Negatif Geri Beslemeli Kontrol Beyin Anatomisi ve EEG nin Biyofizik Temelleri Dr. Bülent Yılmaz 1 Giriş İnsan sinir sistemi (nervous system) Merkezi sinir sistemi (Central Nervous System (CNS)) Çevresel

Detaylı

KAS VE HAREKET FİZYOLOJİSİ

KAS VE HAREKET FİZYOLOJİSİ KAS VE HAREKET FİZYOLOJİSİ KAS DOKUSU TİPLERİ İSKELET KASI İskelet Kasının Yapısı Kas Proteinleri Kas Kontraksiyonu KASILMA TİPLERİ KASIN ENERJİ METABOLİZMASI İskelet Kası Çizgili kastır. İstemli çalışır.

Detaylı

BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ...

BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... 1 Bilinmesi Gereken Kavramlar... 1 Giriş... 2 Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri... 2 Hücrenin Kimyasal Yapısı... 2 Hücrenin Fiziksel Yapısı... 4 Hücrenin Bileşenleri... 4

Detaylı

Santral Sinir Sistemi Farmakolojisinin Temelleri. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

Santral Sinir Sistemi Farmakolojisinin Temelleri. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Santral Sinir Sistemi Farmakolojisinin Temelleri Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Her nöron, dentritleri aracılığı ile diğer nöronlardan gelen uyarıları alır ve nöron gövdesine iletir. Bu uyarılar ya inhibitör

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

SİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN SİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Sinir sistemi ve endokrin sistem (hormonal sistem), organların karşılıklı işbirliği içinde ve gereksinim duyulan değişkenlikte çalışmasını sağlayan ve

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 48 DOLAŞIM SİSTEMİ 1 KALP KALBİN ÇALIŞMASI

11. SINIF KONU ANLATIMI 48 DOLAŞIM SİSTEMİ 1 KALP KALBİN ÇALIŞMASI 11. SINIF KONU ANLATIMI 48 DOLAŞIM SİSTEMİ 1 KALP KALBİN ÇALIŞMASI DOLAŞIM SİSTEMİ İki kulakçık ve iki karıncık olmak üzere kalpler dört odacıktır. Temiz kan ve kirli kan birbirine karışmaz. Vücuda temiz

Detaylı

CANLILIK NEDİR? Fizyolojide Temel Kavramlar

CANLILIK NEDİR? Fizyolojide Temel Kavramlar Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı CANLILIK NEDİR? Fizyolojide Temel Kavramlar Doç. Dr. Turgut GÜLMEZ CALILIK (hayat) NEDİR? FİZYOLOJİ Yaşamın başlangıcı- gelişimi ve ilerlemesini

Detaylı

skelet sistemi tek ba ına vücudu hareket ettiremez. Herhangi bir hareket için gerekli kuvvet kaslar tarafından sa lanır. Kas dokusu vücutta oldukça

skelet sistemi tek ba ına vücudu hareket ettiremez. Herhangi bir hareket için gerekli kuvvet kaslar tarafından sa lanır. Kas dokusu vücutta oldukça skelet sistemi tek ba ına vücudu hareket ettiremez. Herhangi bir hareket için gerekli kuvvet kaslar tarafından sa lanır. Kas dokusu vücutta oldukça fazla bulunur. Sadece iskelet kasları toplam a ırlı ın

Detaylı

Kalp Fonksiyonları KALP FİZYOLOJİSİ. Kalp Fonksiyonları. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Dolaşım Sistemleri

Kalp Fonksiyonları KALP FİZYOLOJİSİ. Kalp Fonksiyonları. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Dolaşım Sistemleri KALP FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Seçgin SÖYÜNCÜ Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD 2009 Kalp Fonksiyonları Kan damarları yoluyla oksijeni ve barsaklarda emilen besin maddelerini dokulara iletir

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK TEST SORULARI. 11. Sınıf

YAZILIYA HAZIRLIK TEST SORULARI. 11. Sınıf YAZILIYA HAZIRLIK TEST SORULARI 11. Sınıf 1) Oksijenli solunumda, oksijen molekülleri, I. Oksidatif fosforilasyon II. Glikoliz II. Krebs Evrelerinden hangilerinde kullanılır? A) Yalnız I B) Yalnız II C)

Detaylı

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ Kan, kalp, dolaşım ve solunum sistemine ait normal yapı ve fonksiyonların öğrenilmesi 1. Kanın bileşenlerini, fiziksel ve fonksiyonel özelliklerini sayar, plazmanın

Detaylı

Hipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri. Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009

Hipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri. Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009 F i z 2 0 8 S i s t e m l e r i n Ko n t r o l M e k a n i z m a l a r ı Hipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri Adnan Kur t Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009 Motivasyon:

Detaylı

Santral (merkezi) sinir sistemi

Santral (merkezi) sinir sistemi Santral (merkezi) sinir sistemi 1 2 Beyin birçok dokunun kontrollerini üstlenmiştir. Çalışması hakkında hala yeterli veri edinemediğimiz beyin, hafıza ve karar verme organı olarak kabul edilir. Sadece

Detaylı

EMG nin Kullanım Alanları ve Uyarılmış Potansiyeller. Uzm Dr Pınar Gelener

EMG nin Kullanım Alanları ve Uyarılmış Potansiyeller. Uzm Dr Pınar Gelener EMG nin Kullanım Alanları ve Uyarılmış Potansiyeller Uzm Dr Pınar Gelener Genel Bilgiler Sinir ve kas hücreleri elektrik üretebilen, dışarıdan elektrik ile uyarılabilen ve elektriği iletebilen dokulardır

Detaylı

2 tip düz kas vardır: 1. Viseral düz kaslar. (mide, barsak, üreter, damarlar) 2. Çok üniteli düz kaslar (iris kasları, piloerektör kaslar)

2 tip düz kas vardır: 1. Viseral düz kaslar. (mide, barsak, üreter, damarlar) 2. Çok üniteli düz kaslar (iris kasları, piloerektör kaslar) Düz kaslar 2 tip düz kas vardır: 1. Viseral düz kaslar. (mide, barsak, üreter, damarlar) 2. Çok üniteli düz kaslar (iris kasları, piloerektör kaslar) UYARILMALARI: Düz kaslar tiplerine göre farklı uyarılır

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER)

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) 11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZ) Her bir böbreğin üst kısmında bulunan endokrin bezdir. Böbrekler ile doğrudan bir bağlantısı

Detaylı

BÖCEKLERDE SİNİR YAPILARI

BÖCEKLERDE SİNİR YAPILARI BÖCEKLERDE SİNİR YAPILARI Merkezi sinir sistemi (Central Nervous System): Başın dorsalinde beyin, ventralinde ise subesophageal ganglionlardan, toraks ve abdomende ise ventralde vücut boyunca uzanan her

Detaylı

SİNİR DOKUSU ve SİNİR SİSTEMİ. Prof Dr. Faruk ALKAN

SİNİR DOKUSU ve SİNİR SİSTEMİ. Prof Dr. Faruk ALKAN SİNİR DOKUSU ve SİNİR SİSTEMİ Prof Dr. Faruk ALKAN SİNİR DOKUSU SİNİR DOKUSU Fonksiyonu Özellikleri irritabilite konduktivite korelasyon reaksiyon S.S. SINIFLANDIRMA Somatik (Sistema Nervosum Cerebrospinale)

Detaylı

PSİKOFARMAKOLOJİ 1. Nöroanatomi ve Nörotransmitterler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar.

PSİKOFARMAKOLOJİ 1. Nöroanatomi ve Nörotransmitterler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar. PSİKOFARMAKOLOJİ 1 Nöroanatomi ve Nörotransmitterler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar www.gunescocuk.com Her davranış birçok sinir hücresinin etkinliğini gerektirir. Sinir sistemi

Detaylı

Hücre reseptörleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR

Hücre reseptörleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre reseptörleri Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler. Bakteriler, glukoz ve amino asit gibi besinlerin varlığını algılarlar. Yüksek yapılı

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ (GİRİŞ) Prof.Dr.E.Savaş HATİPOĞLU

SİNİR SİSTEMİ (GİRİŞ) Prof.Dr.E.Savaş HATİPOĞLU SİNİR SİSTEMİ (GİRİŞ) Prof.Dr.E.Savaş HATİPOĞLU UYARILAR (Kimyasal,Fiziksel, görsel veya işitsel) ALMA (Reseptörler) İLETME DEĞERLENDİRME YANIT VERME (Effektör organlar) SİNİR SİSTEMİ ETKİLEDİĞİ ORGAN

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ DERS PROGRAMI

SİNİR SİSTEMİ DERS PROGRAMI T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2017 2018 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II SİNİR SİSTEMİ V. DERS KURULU (19 MART 2017-25 MAYIS 2018) DERS PROGRAMI DEKAN BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM II KOORDİNATÖRÜ

Detaylı

Merkezi Sinir Sistemi İlaçları

Merkezi Sinir Sistemi İlaçları Merkezi Sinir Sistemi İlaçları Prof.Dr. Ender YARSAN A.Ü.Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Kemoterapötiklerden sonra en fazla kullanılan ilaçlar Ağrı kesici, ateş

Detaylı

YÜKSEK İHTİSAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI. Dönem II. TIP 2010 SİNİR ve DUYU SİSTEMLERİ DERS KURULU

YÜKSEK İHTİSAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI. Dönem II. TIP 2010 SİNİR ve DUYU SİSTEMLERİ DERS KURULU YÜKSEK İHTİSAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2018-2019 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI Dönem II TIP 2010 SİNİR DUYU SİSTEMLERİ DERS KURULU 17 EYLÜL 2018-02 KASIM 2018 DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM 46 9x2 55 16 3x2 19

Detaylı

SİNİR SİSTEMİ DERS PROGRAMI

SİNİR SİSTEMİ DERS PROGRAMI T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2016 2017 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II SİNİR SİSTEMİ V. DERS KURULU (20 MART 2017-26 MAYIS 2017) DERS PROGRAMI DEKAN BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM II KOORDİNATÖRÜ

Detaylı

Biyoloji. İnsan Fizyolojisi FASİKÜL 11

Biyoloji. İnsan Fizyolojisi FASİKÜL 11 Biyoloji 1. FASİKÜL 11 İnsan Fizyolojisi - 1 836 soru Kavram Yanılgıları Müfredat Dışı Konu Uyarıları Bilgi Teknolojileri Uyarlamaları PISA Tarzı Sorular ÖSYM Çıkmış Sınav Soruları Yazılı Soruları Video

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS. 73. Adım ÜREME BÜYÜME GELİŞME EMBRİYONİK ZARLAR İNSAN EMBRİYOSUNUN GELİŞİMİ-1

ADIM ADIM YGS LYS. 73. Adım ÜREME BÜYÜME GELİŞME EMBRİYONİK ZARLAR İNSAN EMBRİYOSUNUN GELİŞİMİ-1 ADIM ADIM YGS LYS 73. Adım ÜREME BÜYÜME GELİŞME EMBRİYONİK ZARLAR İNSAN EMBRİYOSUNUN GELİŞİMİ-1 EMBRİYONUN DIŞINDA YER ALAN ZARLAR Zigotun gelişmesi ardından oluşan embriyo; sürüngen, kuş ve memelilerde

Detaylı

Doku kan akışının düzenlenmesi Mikrodolaşım ve lenfatik sistem. Prof.Dr.Mitat KOZ

Doku kan akışının düzenlenmesi Mikrodolaşım ve lenfatik sistem. Prof.Dr.Mitat KOZ Doku kan akışının düzenlenmesi Mikrodolaşım ve lenfatik sistem Prof.Dr.Mitat KOZ Mikrodolaşım? Besin maddelerinin dokulara taşınması ve hücresel atıkların uzaklaştırılması. Küçük arteriyoller her bir doku

Detaylı

SĐNAPTĐK POTANSĐYELLER

SĐNAPTĐK POTANSĐYELLER 498 ĐÇĐNDEKĐLER I. Sinaptik Potansiyeller 1.1. Eksitatör Postsinaptik Potansiyel (EPSP) 1.2. Đnhibitör Postsinaptik Potansiyel (IPSP): II. Sinaptik Đletim ve Postsinaptik Potansiyellerin Entegrasyonu SĐNAPTĐK

Detaylı

Hücrelerde Sinyal İletimi ve İletişim

Hücrelerde Sinyal İletimi ve İletişim 7 Hücrelerde Sinyal İletimi ve İletişim 7 7.1 Sinyal nedir ve hücreler buna nasıl cevap verir? 7.2 Sinyal almaçları hücre cevabını nasıl başlatır? 7.3 Sinyale cevap hücre içinde nasıl aktarılır? 7.4 Sinyallere

Detaylı