KARAYOLUYLA ULUSLARARASI EŞYA TAŞIMACILIĞI SEKTÖRÜ ANALİZİ

Transkript

1 ULUSLARARASI NAKLİYECİLER DERNEĞİ KARAYOLUYLA ULUSLARARASI EŞYA TAŞIMACILIĞI SEKTÖRÜ ANALİZİ GENEL RAPOR İstanbul, 24Mayıs

2 ÖNSÖZ Daha Fazla Üretim, İhracat, İstihdam ve Refahın Anahtarı: Güçlü Bir Ulaştırma ve Lojistik Sektörü Türkiye nin üretimin ve dış ticaretini hedef pazarlara, rakiplerinden daha hızlı ve etkin şekilde ulaştıran 2000 i aşkın uluslararası taşımacılık ve lojistik firmasını ve ekonominin en kilit sektörlerinden birini temsil eden Uluslararası Nakliyeciler Derneği, 1974 yılında kurulduğu tarihten bugüne dek hem etkin bir meslek örgütü, hem de diğer sektörlere örnek olabilecek bir sivil toplum kuruluşu olma nitelikleriyle, Türkiye ulaştırma ve lojistik sektörünü geliştirmeyi ve sorunlarına çözümler üretmeyi amaçlamaktadır. İhracat performansımızın arttırılmasında, ülkemizde faaliyet gösteren uluslararası eşya taşımacılığı ve lojistik firmalarının payı büyüktür. Söz konusu firmalar aynı zamanda bölgenin üretim faaliyetlerinde de gerek hammadde tedariği, gerek üretimin diğer süreçlerindeki rolleri ile üretim alanında da verimlilik ve etkinliği arttırma potansiyeline sahiptir. Öte yandan, ülkemizde özellikle 2000 lerin başından bu yana hızla gelişen uluslararası eşya taşımacılığı ve lojistik sektörü ile ilgili gelecek planlamalarının günümüze ait sağlıklı ve güvenilir verilere dayandırılarak yapılması gerekmektedir. UND, bu bakış açısıyla 2011 yılında başladığı Kurumsal Sosyal Sorumluluk girişimi çerçevesinde, yaklaşık 1 yıl süren titiz bir araştırma sonucunda Karayoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığı Sektörünün Analizi ni tamamlamıştır. Türkiye çapında uluslararası eşya taşımacılığı firmalarının kayıtlı olduğu 40 ilde, söz konusu illerde bulunan toplam 20 üniversitede lojistik bölümlerinde öğrenim görmekte olan 100 ü aşkın öğrenci tarafından, Ulaştırma Bakanlığı ndan aldıkları yetki belgeleri kapsamında faaliyet gösteren toplam 1357 sektör firmasının yetkilisiyle yüz yüze gerçekleştirilen anketler yoluyla profilinin çıkarılmış olması, aynı zamanda örnek bir üniversite-sanayi işbirliğini de ortaya koymuştur. 1

3 Eğitim-öğretim dünyası, sektör firmaları ve kalkınma ajanslarımızı aynı amaç etrafında biraraya getiren Türkiye Karayoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığı Sektörü Projesi nin UND, Beykoz Lojistik Meslek Yüksekokulu ve Quattro Danışmanlık (Quattro Business Consulting) işbirliğiyle hayata geçirilmesinin, sektörümüzü geliştirecek yeni projelerin önünü açacağına ve nihayetinde Türkiye ihracatı ve ekonomisinin rekabet gücüne olumlu katkı sağlayacağına inanmaktayız. Alınan sonuçlar ayrıca, araştırmamıza katılan firmaların mevcut kapasite ve yapılarının, iyileştirme odaklı olarak incelenerek gelecek için tedbirler alınmasının önünü açacaktır. Önümüzdeki aylarda araştırma sonuçlarını detaylandırarak Küresel Lojistik Performans Endeksi temelinde lojistik açıdan rekabet ettiğimiz ülkeler ile yapacağımız kıyaslamaların yanı sıra sektörümüze dair yeni bulgularla destekleyeceğimiz stratejik önerilerimizle de sektörümüzün geleceğine yön vermeye gayret edeceğiz. Tüm bu gayelerin gerçekleşmesini diler; projemize yerel ölçekte katkı sağlayan Kalkınma Bakanlığımız nezdinde Doğu Marmara ve İpek Yolu Kalkınma Ajansları na,ulusal sponsorlarımızdanbp ve BRISA Bridgestone a, ayrıca analiz aşamasındaki destekçimiz Beykoz Lojistik Meslek Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Sn. Serkan Gürsoy ile Quattro Business Consulting yetkilileri Sn. Hande Ocak Başev ve Dr. Yener Girişken e içten teşekkürlerimizi sunarız. Ruhi EnginÖzmen Uluslararası Nakliyeciler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı 2

4 İçindekiler A.GİRİŞ... 4 A. 1.1 Araştırmanın Amacı... 4 A.1.2 Araştırmanın Kapsamı... 5 A.1.3 Araştırmanın Metodolojisi... 6 B. GENEL SEKTÖREL BULGULAR... 7 B.1.1. Firma Tanıtım Bilgileri... 7 B.1.2 Sektörde İstihdam B.1.3. Sektörde Eğitim Düzeyi B.1.4 Sektörel Varlık Tabanı B.1.5 Sektörde Teknoloji Kullanımı B.1.6 Sektörde Yeni Pazar Arayışları B.1.7 Sektörde Uzmanlaşma C. DEĞERLENDİRMELER VE ÖNERİLER

5 A. GİRİŞ 1.1. Araştırmanın Amacı Türkiye nin üretimin ve dış ticaretini hedef pazarlara, rakiplerinden daha hızlı ve etkin şekilde ulaştıran 2000 i aşkın uluslararası taşımacılık ve lojistik firmasını ve ekonominin en kilit sektörlerinden birini temsil eden Uluslararası Nakliyeciler Derneği, 1974 yılında kurulduğu tarihten bugüne dek hem etkin bir meslek örgütü, hem de diğer sektörlere örnek olabilecek bir sivil toplum kuruluşu nitelikleriyle, Türkiye ulaştırma ve lojistik sektörünü geliştirmeyi ve sorunlarına çözümler üretmeyi amaçlamaktadır. Günümüzde 20 trilyon dolara yaklaşan dünya ticaretinin gelişimi itibarıyla Doğu nun yeni gelişen ekonomilerini Batı ya bağlayacak yeni küresel ticaret haritasının ülkemiz üzerinden şekillenmesi için, Türkiye olarak bu ticareti gerçekleştiren aktörlere Etkin, Rekabetçi, Güvenilir, Kesintisiz ve Hızlı bir Çok Modlu Ulaşım Lojistik Koridoru vaat etmemiz gerektiğinin bilinciyle çalışmalarımızı hızlandırmış bulunmaktayız. Aynı paralelde, Ekonomi Bakanlığımız tarafından açıklanan Yeni İhracat Stratejimiz kapsamında 2015'te toplam dünya mal ticaretinden yüzde 1 pay alınarak ihracatımızın 170 milyar dolara, 2023 yılında da yüzde 1,6 pay alınarak 500 milyar dolara ulaştırılması UND nin ve temsil ettiği sektörün de güçlü şekilde desteklediği bir hedeftir. Ülkemizin gelişen dış ticaretinin hedef pazarlarına rakiplerinden daha hızlı, daha etkin ve daha uygun maliyetlerle ulaştırılması, dolayısıyla güçlü bir ulaştırma ve lojistik sektörüne sahip olması gerekmektedir. Üretim maliyetlerinde % 20 lere varan payı olan lojistik maliyetler dikkate alındığında lojistik sektörünün Türkiye ekonomisinin genel gelişimi ve üretim gücü için de taşıdığı önem anlaşılacaktır. İhracat performansımızın arttırılmasında, ülkemizde faaliyet gösteren uluslararası eşya taşımacılığı ve lojistik firmalarının payı büyüktür. Söz konusu firmalar aynı zamanda bölgenin üretim faaliyetlerinde de gerek hammadde tedariği, gerek üretimin diğer süreçlerindeki rolleri ile üretim alanında da verimlilik ve etkinliği arttırma potansiyeline sahiptir. Öte yandan, ülkemizde özellikle 2000 lerin başından bu yana hızla gelişen uluslararası eşya taşımacılığı ve lojistik sektörü ile ilgili gelecek planlamalarının günümüze ait sağlıklı ve güvenilir verilere dayandırılarak yapılması gerekmektedir. UND, bu bakış açısıyla 2011 yılında önemli bir Kurumsal Sosyal Sorumluluk girişimine imza atmış ve yaklaşık 1 yıl süren bir temel araştırma projesi olan Türkiye Karayoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığı Sektörünün Analizi Projesi ni hayata geçirmiştir. 4

6 1.2. Araştırmanın Kapsamı Türkiye çapında uluslararası eşya taşımacılığı firmalarının kayıtlı olduğu 40 ilde, bu illerde bulunan toplam 20 üniversitede lojistik bölümlerinde öğrenim görmekte olan 100 ü aşkın öğrenci tarafından, Ulaştırma Bakanlığı ndan aldıkları C1,C2,C3,R2,H2,G2,M3 yetki belgeleri kapsamında faaliyet gösteren toplam 1357 sektör firmasının yetkilisiyle yüz yüze gerçekleştirilen anketler yoluyla profilinin çıkarılmış olması, aynı zamanda örnek bir üniversite-sanayi işbirliğini de ortaya koymuştur. ARAŞTIRMAYA KATILAN ÜNİVERSİTELER Arel Üniversitesi Aydın Üniversitesi Bahçeşehir Üniversitesi Beykent Üniversitesi Beykoz Lojistik Meslek Yüksekokulu Düzce Üniversitesi (KaynaşlıMYO) Erciyes Üniversitesi (Develi MYO) Gaziantep Üniversitesi Gediz Üniversitesi İstanbul Ticaret Üniversitesi Kocaeli Üniversitesi Kültür Üniversitesi Gelişim Meslek Yüksek Okulu Kavram Meslek Yüksek Okulu Mersin Üniversitesi Mustafa Kemal Üniversitesi (Reyhanlı MYO) Okan Üniversitesi Sakarya Üniversitesi Yaşar Üniversitesi Yeni Yüzyıl Üniversitesi ARAŞTIRMANIN GERÇEKLEŞTİRİLDİĞİ İLLER Adana Ağrı Aksaray Ankara Antalya Artvin Aydın Batman Bursa Bolu Çorum Denizli Düzce Edirne Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Hatay Iğdır İstanbul İzmir Karabük Kayseri Kilis Kocaeli Konya Manisa Mardin Mersin Nevşehir Ordu Osmaniye Rize Sakarya Şırnak Samsun Sivas Trabzon Zonguldak 5

7 1.3. Araştırmanın Metodolojisi Araştırmanın Varsayımları: Araştırma konusu ile ilgili veri toplamak amacıyla kullanılan anketin veri toplamak içinuygun bir araç olduğu varsayılmaktadır. Katılımcıların araştırmada kullanılan anket formunu doğru algılayıp cevap verdiklerikabul edilmiştir. Araştırma kapsamında, 1357 adet görüşme yapılmış, saha çalışmalarını izleyen analiz çalışmasındaise rastsal örnekleme yoluyla yapılan elemede 1247anlamlı örnek elde edilmiştir. Yapılan görüşmelerde uygulanan açık uçlu sorular yanıt sıklığına ve çeşitliliğine bağlı olarak gruplanarak sayısal hale getirilmiştir. Bu süreçte yaklaşık adet verinin frekanslarına göre gruplanması gerçekleştirilmiştir. Sayısallaştırılan verilerin dağılımları reel ve oran olarak gösterilmiş ve seçilen değişkenler arasındaki dağılım çapraz tablolarla belirtilmiştir.tablolaştırılan verilerin neredeyse tamamı için grafik çizimi gerçekleştirilmiş ve dağılım tablosunu takip eder şekilde sunulmuştur. Verilerin analizinde boş cevaplar değerlendirme dışı bırakılmış, örneklem veri setine göre küçültülmüştür. Bu çalışma öncelikle seçilen örneklemi tanımlayıcı bir nitelik taşımaktadır ve örneklem, ana kütlenin (araştırmaya konu olan toplam yetki belgeli 2885 firmanın)% 43 ünü oluşturmaktadır. Araştırmanın Sınırlılıkları: Araştırmada kullanılan veriler anket yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. Araştırma ankette yer alan değişkenlerle sınırlıdır. Araştırma, anket uygulamak üzere araştırmaya katılmayı kabul eden ya da iletişim bilgilerine ulaşılabilen veya UND nin temsilciliği bulunan illerde temsilci vasıtasıyla doğrudan ziyaret gerçekleştirilebilen ve ankete değerlendirilebilir yanıtlar veren 1247 firma ile sınırlıdır. Üretim işletmelerinin bünyelerinde faaliyet gösteren lojistik birimler ile sektörün depo işleticisi, gümrük komisyoncuları, terminal işleticileri vb. diğer paydaşları kapsama alınmamıştır. 6