İstanbul tacını yeniden taktı İstanbul is crowned once again. Sorumlu Yaz şleri Müdürü/Managing Editor Feyyaz YALÇIN

Transkript

1 İ n a n ç t u r i z m i z i r v e s i F a i t h t o u r i s m s u m m i t İ s t a n b u l t a c ı n ı y e n i d e n t a k t ı İ s t a n b u l c r o w n e d o n c e a g a i n U z a k d o ğ u n u n e g z o t i k ü l k e s i T a y l a n d E x o t i c c o u n t r y o f f a r e a s t T h a i l a n d

2

3 çindekiler Contents Sayı: 306 / Aralık 2010 Issue: 306 / 2010 December 22 Uzakdoğu nun egzotik ülkesi Tayland Exotic country of far east Thailand 08 Pınara nın hüzünlü gözleri Pınara s sad eyes 14 Bağdemağacı Höyüğü nde (Antalya) yapılan tarihöncesi kazıları sona erdi - I Prehistoric excavations at Bağdemağacı Höyük (Antalya) have been completed - I 04 İnanç turizmi zirvesi Faith tourism summit 38 İstanbul tacını yeniden taktı İstanbul is crowned once again 30 Dünya gençleri bir arada World youth are together 34 Tatlı yiyelim tatlı okuyalım! Let s eat sweet read sweet! 44 Haydi maceraya! Let s have an adventure! 48 Avantgarde bir mekân An Avantgarde venue 52 Zamana direnen bir zanaat: Bastonculuk A craft resisting the time: Cane making 56 Tarih: Date: Taksim deki yeni eviniz Your new home in Taksim 60 Zamansız Meyhane Zamansız Meyhane (Timeless Tavern) TÜRSAB TÜRK YE SEYAHAT ACENTALARI B RL taraf ndan ayl k olarak yay nlan r Published monthly by ASSOCIATION OF TURKISH TRAVEL AGENCIES ISSN Yerel Süreli Yay n/local Periodical TÜRSAB ad na Sahibi Owner on behalf of TÜRSAB Başaran ULUSOY Sorumlu Yaz şleri Müdürü/Managing Editor Feyyaz YALÇIN Yay n Yönetmeni/Editor Ayşim ALPMAN TÜRSAB ad na Yay n Koordinatörü Publication Coordinator on behalf of TÜRSAB Arzu ÇENG L Görsel Yönetmen/Art Director Özgür AÇIKBAŞ Çeviri/Translation Kemal PARLAR Bask /Printing: Müka Matbaa Tel: (0.212) Bask Tarihi/Print Date: Aralık/December 2010 TÜRSAB Tel: (0.212) Faks: (0.212) Dikilitaş Mah. Aş k Kerem Sk.No: Beşiktaş- stanbul/türkiye Editoryal ve Görsel Haz rl k Editorial and Visual Preparation BRONZ YAYIN Tel: (0.212) Faks: (0.212) Pürtelaş mah. Güneşli sk. No:22 D: Cihangir- stanbul/türkiye bronzyayin@gmail.com TÜRSAB DERG, Bas n Konseyi üyesi olup, Bas n Meslek lkeleri ne uymaya söz vermiştir. TÜRSAB DERG de yay nlanan yaz ve fotoğraflardan kaynak gösterilmeden al nt yap lamaz. TÜRSAB MAGAZINE is a member of the Turkish Press Council and has resolved to abide by the Press Code of Ethics. None of the articles and photographs published in the TÜRSAB MAGAZINE maybe quoted without mentioning of resource.

4 BAŞYAZI editorial GÜZEL BİR YILDAN DAHA YOĞUN BİR YILA! FROM A GREAT YEAR TO A BUSIER YEAR! Yaklaşık 1 yıl önce buluştuğumuz kongremizde, 2010 yılı için öngördüklerimizi anlattım. TÜRSAB olarak çıtamızı çok daha yükselttiğimizi tekrar tekrar vurguladım yılını noktalarken o hedefin bile aşıldığını söyleyebilmenin mutluluğunu yaşıyorum. Evet, öngördüklerimizin de ilerisine geçtik. Kongrede, İstanbul Arkeoloji Müzeleri için yapılanları ve yapılacakları anlatmışken, 2010 yılında Türkiye çapında arkeoloji müzeleri için dev bir projeye imza attık. İmzanın atıldığı sözleşmenin rakamları, projenin boyutlarını gösteriyor: Türkiye nin dört bir köşesindeki 48 müze ve örenyerinde 50 noktanın işletmesi üstlenildi. Karşılığında Kültür ve Turizm Bakanlığı na altı yıl boyunca yaklaşık 1 trilyon 400 milyon lira ödenmesi taahhüt edildi. Bu, hiç şüphe yok ki, sadece TÜRSAB için değil Türkiye turizmi için de büyük bir adım. Elde edilmesi beklenen, öngörülen rakam da zaten bunu gösteriyor yılına işte bunun heyecanıyla giriyoruz. Çok önemli, çok yoğun bir takvim bizi bekliyor. Yine kongremizde söylediğim gibi, bu ve benzeri projeleri üstlenirken tek güvencemiz sizlersiniz; yani TÜRSAB ailesi. Yıllar boyunca omuz omuza verdik. Ailemizi büyüttük ve artık Türk turizminin ana damarlarından biri haline geldik yılı, bu yolda daha da güçleneceğimiz bir kilometre taşı olacak. Hepinize ve bütün Türkiye ye mutlu ve sağlıklı bir yıl diliyorum. BAŞARAN ULUSOY TÜRSAB Başkan The President of TÜRSAB When we met in our congress almost a year ago I expressed my predictions for year I repeatedly emphasised how, as TÜRSAB, we raised the bar further. As we close year 2010, I feel happy when I say that we exceeded even those targets. Yes, we went further than what we predicted. While we talked about what we ve accomplished and will continue to do for İstanbul Archaeology Museums, we signed a huge project for archaeology museums across Turkey. Figures in the contract signed gives an indication of the size of the project: Management of 50 points in 48 museums and ruin places in every corner of Turkey has been taken over. In return, a payment of 1 trillion 400 million Turkish lira is promised to Ministry of Culture and Tourism over six years. This, without a doubt, is a massive step, not just for TÜRSAB but also for Turkish tourism. The expected and suggested figure is already an indication of that. That s the excitement with which we enter year A very important and busy calendar awaits us. As I already mentioned at the congress, when we commit to this and other similar projects you are our only assurance; i.e. the TÜRSAB family. We ve been shoulder to shoulder for years. We grew our family and became one of the main arteries of Turkish tourism will be a milestone to make us stronger in this path. I wish you and Turkey as a whole, a happy and healthy year.

5 GÜNCEL actuel İNANÇ TURİZMİ ZİRVESİ TÜRSAB, Diyanet İşleri Başkanlığı ve İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı işbirliğiyle düzenlenen İstanbul 2010 İnanç Turizmi Zirvesi, Kasım 2010 tarihlerinde İstanbul Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı nda gerçekleşti Nihal Boztekin Özgür Açıkbaş FAITH TOURISM SUMMIT Organised together by TÜRSAB, the Presidency of Religious Affairs and İstanbul 2010 European Culture Capital Agency, İstanbul 2010 Faith Tourism Summit took place between 23 rd - 24 th November 2010 at İstanbul Lütfi Kırdar International Congress and Exhibition Centre 4 TÜRSAB DERGİ ARALIK 2010

6 2002 yılında Kuşadası nda başlayan, 2004 yılında İzmir de ve 2006 da İstanbul da gerçekleştirilen İnanç Turizmi Günleri ni bu kez, İstanbul 2010 İnanç Turizmi Zirvesi olarak İstanbul ağırladı. İstanbul Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı nda Kasım 2010 tarihlerinde gerçekleştirilen organizasyon, dinadamları ve bilim adamları ile turizm sektörünün temsilcilerini bir araya getirdi. Etkinlik, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı nın işbirliğiyle uluslararası bir boyuta taşınmış oldu. İstanbul 2010 İnanç Turizmi Zirvesi nin amacı inanç turizmi alanında vazgeçilmez bir destinasyon olan İstanbul un bu özelliğini geleceğe taşımasının zeminini hazırlamaktı. Söz konusu amaca uygun olarak, tarih, arkeoloji ve sanat tarihi, dinlerarası ilişkiler, birlikte yaşama ve kültürler, teoloji, inanç turizmi gibi konularda genelde Türkiye nin, özelde ise İstanbul un tarihte ve bugün üstlendiği rolün önemine değinilen oturumlar düzenlendi. Etkinliğe, konusunda uzman yerli ve yabancı akademisyenler, teologlar, din adamları, turizmciler, gazeteci ve yazarlar konuşmacı olarak katıldı. Açılış töreni 23 Kasım 2010 günü Anadolu Oditoryumu nda gerçekleşen açılış törenine İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu, Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez, TÜRSAB Başkanı Başaran Ulusoy ve İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Başkanı Şekib Avdagiç in yanı sıra milletvekilleri, diğer illerden valiler, belediye başkanları, İstanbul ilçe kaymakamları ve belediye başkanları, dini liderler, yerli ve yabancı bilim adamları, konsoloslar, turizmciler ve basın mensuplarından oluşan çok sayıda davetli katıldı. Açılış töreninin ardından, dört ayrı salonda eşzamanlı oturumların yapıldığı bir program sürdürüldü. Dinadamları ve akademisyenler Başkanlığını Diyanet İşleri Başkanı Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez (üstte), İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Başkanı Şekib Avdagiç (üstte sağda), ve İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu da (sağda) açılış oturumunda birer konuşma yaptılar President of Religious Affairs Prof. Dr. Mehmet Görmez (above), President of İstanbul 2010 European Culture Agency Şekib Avdagiç (above to right), Governor of İstanbul Hüseyin Avni Mutlu (right) made speeches at the opening session Prof. Dr. Mehmet Görmez in yaptığı Geçmişte ve Günümüzde İstanbul un Kültürel Önemi konulu birinci oturumda İstanbul Rum Patriği I. Bartholomeos, Türkiye Hahambaşısı İsak Haleva, İstanbul ve Ankara Süryani Kadim Cemaati Ruhani Reisi ve Patrik Vekili Metropolit Yusuf Çetin, Türkiye Süryani Katolik Patrik Vekili Korepiskopos Yusuf Sağ ve Türkiye Keldani Katolik Cemaati Ruhani Reisi ve Patrik Vekili İstanbul 2010 İnanç Turizmi Zirvesi nin açılış konuşmasını TÜRSAB Başkanı Başaran Ulusoy yaptı TÜRSAB Chairman Başaran Ulusoy made the opening speech of İstanbul 2010 Faith Tourism Summit İstanbul was this year the host once again to Faith Tourism Days which was held in Kuşadası in 2002, in İzmir in 2004 and in İstanbul in Taking place between 23 rd and 24 th November at İstanbul Lütfi Kırdar International Congress and Exhibition Centre, the organization brought together ecclesiastic and scientists with representatives from tourism sector. With the cooperation of İstanbul 2010 European Culture Capital Agency the event was given an international status. The purpose of İstanbul 2010 Faith Tourism Summit was to prepare a ground from which İstanbul could carry its character of being an indispensible destination in the field of faith tourism to the future. In line with the aim just mentioned, meetings were organized about subjects such as history, archaeology and art history, interreligious relationships, living in harmony and cultures, theology, faith tourism to touch on the importance of the role that Turkey, and İstanbul in particular took. The speakers at the event were national and international academics, expert in their fields, theologians, ecclesiastic, tourism professionals, journalists and authors. Opening ceremony The opening ceremony which took place on 23 rd November 2010 at Anatolia Auditorium was attended by Governor of İstanbul, Hüseyin Avni Mutlu, President of Religious Affairs Prof. Dr. Mehmet Görmez, TÜRSAB Chairman Başaran Ulusoy and President of İstanbul 2010 European Culture Capital Agency along with members of parliament, governors of various cities, mayors, İstanbul district governors, religious leaders, national and international scientists, consulate generals, tourism professionals and embers of the press. Following the opening ceremony, a program which included 4 simultaneous sittings was resumed. Ecclesiastics and academics Speakers of the first session Cultural Importance of İstanbul, Past and Present moderated by the President of Religious Affairs Prof. Dr. Mehmet Görmez, were Greek Orthodox Patriarch I. Bartholomeos, Chief Rabbi of Turkey İsak Haleva, the Metropolitan, Spiritual Head of İstanbul and Ankara Syriac Orthodox Communities and Deputy Patriarch Metropolit Yusuf Çetin, ARALIK 2010 TÜRSAB DERGİ 5

7 Soldan, Korepiskopos Yusuf Sağ Türkiye Süryani Katolik Patrik Vekili, Rav İsak Haleva Türkiye Hahambaşısı, Prof. Dr. Mehmet Görmez Diyanet İşleri Başkanı, I. Bartholomeos İstanbul Rum Patriği, Metropolit Yusuf Çetin İstanbul ve Ankara Süryani Kadim Cemaati Ruhani Reisi ve Patrik Vekili, François Yakan Türkiye Keldani Katolik Cemaati Ruhani Reisi ve Patrik Vekili Deputy Patriarch of Turkish Syriac Catholic Church Chorbishop Yusuf Sağ, Chief Rabbi of Turkey İsak Haleva, President of Religious Affairs Prof. Dr. Mehmet Görmez, Greek Orthodox Patriarch I. Bartholomeos, Spiritual Head of İstanbul and Ankara Syriac Orthodox Communities and Deputy Patriarch Metropolit Yusuf Çetin, Deputy Patriarch of Turkish Chaldean Catholic Communities Chorbishop François Yakan Deputy Patriarch of Turkish Syriac Catholic Church Chorbishop Yusuf Sağ and Spiritual Head and Deputy Patriarch of Turkish Chaldean Catholic Communities Chorbishop François Yakan. The common theme of the speeches were contribution of religions to the world peace and communication between people, its role in resolving problems of society and the important role İstanbul, the multicultural metropolitan city played at this juncture from history to today. Afternoon sessions were Faiths, Sanctuaries, Religious Leaders in İstanbul, moderated by Prof. Dr. Ali Dere; Neighbours, Neighbourhoods, Districts moderated by Prof. Dr. Mahmut Aydın; Travel s Place in Religions (Faith Tourism Throughout History) moderated by Faruk Pekin; Culture of Living Together moderated by Prof. Dr. Vecdi Akyüz; Religions and Cultures in İstanbul Throughout History moderated by Dr. Hayri Fehmi Yılmaz; Faith Tourism moderated by Metehan Peköz. Second sessions of Neighbours, Neighbourhoods, Districts and Culture of Living François Yakan birer konuşma gerçekleştirdi. Konuşmaların ortak vurguları dinlerin dünya barışına, insanlar arasındaki iletişime katkısı, toplumsal sorunları çözmedeki rolü ve bu noktada çokdinli, çokkültürlü bir şehir olan İstanbul un geçmişten bugüne oynadığı önemli roldü. Öğleden sonra ise Prof. Dr. Ali Dere başkanlığında İstanbul da İnançlar, Mekânlar, Dini Önderler ; Prof. Dr. Mahmut Aydın başkanlığında Komşular, Mahalleler, Semtler ; Faruk Pekin başkanlığında Dinlerde Seyahatin Yeri (Tarih Boyunca İnanç Turizmi); Prof. Dr. Vecdi Akyüz başkanlığında Birlikte Yaşam Kültürü ; Dr. Hayri Fehmi Yılmaz başkanlığında Tarih Boyunca İstanbul da Dinler ve Kültürler ; Metehan Peköz başkanlığında İnanç Turizmi başlıklı oturumlar gerçekleştirildi. Komşular, Mahalleler, Semtler ve Birlikte Yaşam Kültürü başlıklı oturumların Hakan Aysev in solist olarak katıldığı Senfoni-İlahiler başlıklı gala konserinden bir görüntü A scene from the gala concert titled Symphony Hymns That Hakan Aysev attended as a soloist 6 TÜRSAB DERGİ ARALIK 2010

8 Kapanış oturumunda, Prof. Dr. Mahmut Aydın, Faruk Pekin ve Kevin J. Wright da birer konuşma yaparak zirve ile ilgili değerlendirmeler yaptılar Prof. Dr. Mehmet Aydın, Faruk Pekin, and Kevin J. Wright made speeches at the closing ceremony, with regards to assessments of the summit İstanbul 2010 İnanç Turizmi Zirvesi sırasında gerçekleştirilen oturumlardan görüntüler Scenes from sessions taking place during İstanbul 2010 Faith Tourism Summit ikinci bölümlerinin başkanlığını ise sırasıyla Prof. Dr. Ali Erbaş ve Prof. Dr. Murat Belge yaptı. Birinci günün sonunda katılımcılar Anadolu Oditoryumu nda Hakan Aysev in solist olarak katıldığı Senfoni-İlahiler başlıklı gala konserini izledi; ardından protokol ve konuşmacıların katıldığı gala yemeği gerçekleştirildi. Birlikte yaşam kenti İstanbul Etkinliğin ikinci günü olan 24 Kasım 2010 daki oturumlar, başkanlığını Rıza Epikmen in yaptığı İstanbul ve İnanç Turizmi başlıklı oturum dışında, ilk gün yapılan oturumların devamı niteliğindeydi. Bu kez İstanbul da İnançlar, Mekânlar, Dini Önderler in başkanlığını Prof. Dr. Mehmet Aydın; Birlikte Yaşam Kültürü nün başkanlığını Akkan Suver; Tarih Boyunca İstanbul da Dinler ve Kültürler in başkanlığını Doç. Dr. Serhan Ada gerçekleştirdi. Faruk Pekin başkanlığındaki kapanış oturumunda Prof. Dr. Mehmet Aydın ve Kevin J. Wrigt (Dünya Dini Seyahat Birliği Başkanı) Zirve de işlenen konuların genel bir değerlendirmesini yaparak izlenimlerini paylaştılar. Konuşmaların ardından ise Başaran Ulusoy un yaptığı kapanış konuşmasıyla etkinlik son buldu. Together were moderated by Prof. Dr. Ali Erbaş and Prof. Dr. Murat Belge respectively. At the end of the first day, delegates watched a gala concert titled Symphony Hymns by soloist Hakan Aysev; that was followed by a gala dinner attended by the protocol and the speakers. İstanbul, the city of living together Second day of the event on 24 th November 2010 went on as a continuation of previous day s sessions with the exception of the session titled İstanbul and Faith Tourism moderated by Rıza Epikmen. This time, the Faiths, Sanctuaries, Religious Leaders in İstanbul session was moderated by Prof. Dr. Mahmut Aydın, Culture of living Together session was moderated by Akkan Suver; Religions and Cultures in İstanbul Throughout History session was moderated by Dr. Serhan Ada. In the closing session, moderated by Faruk Pekin, Prof. Dr. Mahmut Aydın and Kevin J. Wright (President of World Religious Travel Agents Association) made an assessment of the subjects discussed at the summit and shared their assessments with delegates. The event ended with a closing speech given by Başaran Ulusoy.

9 ALL ROADS WILL LEAD TO İSTANBUL The words on the heading belong to Culture and Tourism Minister Günay who reminded that İstanbul was known as East Rome at the beginning. We wandered together around İstanbul. He reminded the past and talked about the future. He shared his excitement and his vision 8 TÜRSAB DERGİ ARALIK 2010

10 GEZİ travel PINARA NIN HÜZÜNLÜ GÖZLERİ Fethiye çevresine serpilmiş antik kentlerden belki de en ilginci olan Pınara, dik yamaçlarında sakladığı göz göz mezarları ile hafızalardan kolay silinmeyecek görüntüler sunuyor. Binlerce yıldır değişmeyen kural, Pınara nın mezarları için de geçerli: Kent halkına ait bu boş oyuklar ne kadar sade ve basitse, zenginlerin, soyluların ve kralların mezarları bir o kadar görkemli... Hümeyra Özalp Konyar Rasim Konyar PINARA S SAD EYES Pınara, maybe the most interesting of antique cities dotted around Fethiye, presents an image not easily erased from memory with rock tombs hidden on its steep slopes. The rule which has been unchanged for thousands of years is also valid for Pınara s tombs: While these empty hollows belonging to people of city are plain and simple, tombs of rich, nobles and kings are so much more glorious... Ayşim Alpman ARALIK 2010 TÜRSAB DERGİ 9

11 Muğla nın Fethiye ilçesinden başlayan Likya uygarlığı Antalya yakınlarına kadar paha biçilmez izler bırakıyor. Fethiye-Kalkan arasında kalan ve Xanthos Vadisi olarak anılan bölge ise antik kentlerin neredeyse uc uca dizildiği bir arkeoloji hazinesi. Eşen Çayı kenarında uzanan ve Xanthos, Patara, Pınara, Tlos, Letoon ve Sidyma adlarını taşıyan bu kentlerin, Likya Birliği nin üyesi olduğu biliniyor. Aralarında en az bilgi sahibi olduğumuz Pınara ise gizemini hâlâ koruyor. Dönemin tarihçilerine göre bölgenin ünlü kenti Xanthos un artan nüfusu, halkın bir bölümünü göçe zorlamış ve Xanthos tan ayrılan bir grup Likyalı Babadağ ın eteklerine gelerek, kırmızı renkli, yuvarlak, bu dev yamacın altına yerleşmişti. Böylece kent, Likya dilinde yuvarlak anlamına gelen Pınara ismini almıştı. Küçük yerleşim yıllar içinde büyüdü ve Likya Birliği nin önemli kentlerinden biri odu. Pınara nın kalıntıları bugün hâlâ öylesine büyük bir araziye dağılmış durumda ki kentin tümünü görebilmek için 3-4 saatlik bir gezi gerekiyor. Gizemli mezarlar Günümüzde Anadolu da yer alan antik kentler; kimi tiyatrosu, kimi Pınara antik kentinde yer alan muhteşem kral mezarlarından biri, mezarın alınlığı ve iç duvarından bir detay (solda) One of the magnificent king tombs in Pınara antique city, a detail from the tomb s facade and inner wall (left) 10 TÜRSAB DERGİ ARALIK 2010

12 Lycian civilization starting in Fethiye town in Muğla province leaves priceless traces reaching almost to Antalya. The region known as Xanthos Valley situated between Fethiye-Kalkan is an archaeological treasure with antique cities almost forming a chain. Situated along Eşen Stream and named Xanthos, Patara, Pınara, Tlos, Letoon and Sidyma, these cities are known to be members of Lycian Union. Pınara, the least known them all, still keeps its shroud of mystery. According to historians of the time, increasing population of the region s famous city Xanthos forced a section of its residents to emigrate and the group separated from Xanthos arrived in outskirts of Baba Mountain and settled at the bottom of this red, circular giant of a slope. Thus, the city was named Pınara which meant circular in Lycian language. The tiny settlement grew with passing years and became one of the important cities of Lycian Union. Remains of Pınara are scattered over such a large area that to see the whole city a trek of 3 to 4 hours is required. Mysterious tombs While antique cities in Anatolia today are referred to with theatres, columns or temples, Pınara is etched in memory with its necropolis. Dozens of cavities lined along the circular shaped slope gives the impression of a rock riddled with holes from a distance and the same question remains in everyone s mind who visits them: How were these rectangular caves Likya uygarlığında zengin ve soylular için lahit tipi bu mezarlar hazırlanır ve ölenler değerli eşyaları ve takılarıyla gömülürdü Tombs such as these would be prepared for the wealthy and nobility in Lycian civilization and the dead would be buried with their precious belongings and jewellery ARALIK 2010 TÜRSAB DERGİ 11

13 12 TÜRSAB DERGİ ARALIK 2010

14 sütunları, kimi de tapınakları ile anılırken, Pınara, nekropolü ile hafızalara kazınıyor. Yuvarlak biçimli devasa yamacın üzerinde dizili onlarca oyuk, uzaktan bakıldığında delik deşik bir kaya görüntüsü veriyor ve gezen hemen herkesin aklına hep aynı soru takılıyor: 2400 yıl öncenin şartlarında, böylesine dik bir yamaçta bu dikdörtgen oyuklar nasıl yapıldı?.. Arkeologlara göre Pınaralılar bellerine doladıkları iplerle kendilerini aşağı sarkıtmışlar ve günlerce kayaları oyarak ak bu mezarları yaratmışlardı... başka yapı görkemli tiyatrosu. Hemen tüm antik kentlerde olduğu gibi burada da tiyatro, kente ve vadiye hakim bir noktada yer alıyor. Örenyerinde gezilebilecek diğer yapılar hamam, akropol, odeon, agora kalıntılarından oluşuyor. Kalıntılar arasında göze çarpan bir örnek taşlar ise Pınara nın bir başka turistik cazibesi olmuş durumda. Kalp biçimindeki bu taşlar, bazı yazarların kenti sevda köyü olarak isimlendirmesine yol açıyorsa da birbiri üstüne konulduğunda şeklini kaybediyor ve tapınağı ayakta tutan sütunları oluşturuyordu. made on such steep slopes in conditions of 2400 years ago?.. Archaeologists think that people of Pınara abseiled down and carved for days to create these tombs Splendour of upper class The tombs which have concentrated on city s other slope and immediately drawing the attention with reliefs on facades and columnar head pieces belong to kings and the nobility. Figures on the tombs give important clues about city life of 2400 years ago. Another building that stands out among the remains of Pınara city is its splendid theatre. As with almost all other antique cities, the theatre here is also situated in a point dominating the city and the valley. Other buildings to be visited in the ruin place are the remains of a hammam, acropolis, odeon, agora. Spotted among the ruins are sample stones which have become another touristic attraction of Pınara. These stones, shaped as hearts, led some writers to name the city as a love village but when piled upon each other these stones lose their shape and constitute the columns that keeps the temple upright. Üst sınıfın görkemi Kentin diğer yamacında yoğunlaşan ve cephelerindeki kabartmaları ve sütunlu alınlıklarıyla hemen dikkat çeken mezarlar ise krallara ve soylulara ait. Mezarlar üzerinde yer alan figürler, 2400 yıl öncesinin kent yaşamı için önemli ipuçları taşıyor. Pınara antik kenti kalıntıları arı arasında hemen dikkat çeken bir Pınara antik kentinin tiyatrosu (sol sayfa), ev tipi mezarlardan bir örnek (üstte) ve kalp biçimindeki sütun taşları (solda) The theatre at Pınara antique city (left page), an example of house type tomb (above) and heart shaped column Stones (left) ARALIK 2010 TÜRSAB DERGİ 13

15 ARKEOLOJİ archaeology BADEMAĞACI HÖYÜĞÜ NDE (ANTALYA) YAPILAN TARİHÖNCESİ KAZILARI SONA ERDİ - I (Prof. Dr. Refik Duru & Prof. Dr. Gülsün Umurtak) PREHISTORIC EXCAVATIONS AT BADEMAĞACI HÖYÜK (ANTALYA) HAVE BEEN COMPLETED - I Resim-1: Höyüğün kuzeyden alınmış hava fotoğrafı (2009) Figure-1: An aerial photo of the mound taken from the North (2009) 14 TÜRSAB DERGİ ARALIK 2010

16 Güneybatı Anadolu da, Burdur Gölü nden güneye, Antalya sahil düzlüğünü Anadolu Yaylası ndan ayıran Toros Dağları na inen, yaklaşık 100 km. uzunluğunda, km. genişliğindeki bölgede (Antik dönemlerde Pisidia Bölgesi), geçtiğimiz yüzyılın ilk on yıllarından günümüze pek çok yüzey araştırması ve geniş ölçekli kazı yapılmıştır. Bu çalışmaların sonucu olarak yöre, Anadolu Yaylası nın tarihöncesi (prehistorik) çağlar arkeolojisi açısından en iyi bilinen yerlerinden biri haline gelmiştir. Yüz ölçümü itibariyle küçük sayılabilecek bu alandaki ilk araştırmalar, 1957 yılında İngiliz Arkeolog James Mellaart tarafından, Burdur un 20 km batısındaki Hacılar Köyü bitişiğinde yayvan bir höyük olan Hacılar da başlatılmıştı. Bu kazıyı sırasıyla Kuruçay, Höyücek ve Bademağacı Höyüklerinde tarafımızdan yapılan kazılar izlemiş ve 2010 yılı Sonbahar aylarında, Bademağacı kazısının bitirilmesiyle bölgede aralıklarla 55 yıl devam eden kazı süreci, şimdilik sona ermiştir (Res. 1). Hacılar dan Bademağacı na kadar, arkeolojik açıdan kuzeyden güneye taranan bölgede saptanan en eski yerleşmeler, yaklaşık olarak MÖ 7 binli yılların ilk yarısına aittir. Arkeoloji yazınında Neolitik olarak bilinen bu dönemi, yine özgün tanımlarıyla Erken Kalkolitik, Geç Kalkolitik ve İlk Tunç Çağları izlemekte ve süreç, Orta Tunç Çağı nın ortalarına doğru, MÖ 1900/1800 dolaylarında sonlanmaktadır. Biz burada ve gelecek sayıdaki yazılarımızda, Bademağacı Höyüğü kazıları hakkında genel bilgiler verecek ve mimarlık kalıntıları ile kazılarda ele geçmiş olan arkeolojik eserlerden bazılarının, resim ağırlıklı olarak tanıtımını yapacağız. Bademağacı nda 18 yıl sürmüş olan geniş ölçekli kazıların ayrıntılı sonuçları ve bu önemli merkezin Anadolu Tarihöncesi Arkeolojisi ndeki yeri gibi bilimsel konular, yakında yayınlamayı planladığımız kapsamlı Sonuç Rapor larında sunulacaktır (Bölgedeki diğer kazılar ve yüzey araştırmalarının sonuçları, daha önce yayınlanıp, ayrıntılı şekilde yayınlanmıştı). Bademağacı Höyüğü kazıları, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü nün izni ile İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi adına, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı ndan, bu satırların yazarlarının yönetiminde, yılları arasında yürütülmüştür. Kazının harcamaları İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri Yürütücü Sekreterliği, Resim-3: Bademağacı Höyüğü nün, 600 m. kadar doğudan geçen Antalya Burdur karayolundan görünümü (1993) Figure-3: A view of Bademağacı Höyük from the Antalya-Burdur highway which passes 600m to the east of the mound (1993) From the early decades of the previous century up to the present day, several surveys and large scale excavations have been carried out in the region located in Southwest Anatolia (known as the Pisidian Region in Classical Times), an area almost 100km long and 20-30km wide extending from south of the Burdur Lake down to the Taurus Mountains, the range that separates the Antalya coast from the Anatolian Plateau. As a result of these excavations, this region has become well known for its prehistoric archaeology. The first excavations in the area, considered very limited in scope due to the small size of the area covered were begun by English Archaeologist James Mellaart in 1957 on a wide mound located at Hacılar, a village 20km west of Burdur. Following this excavation, further excavations at Kuruçay, Höyücek and Bademağacı were carried out by our team and in autumn 2010, with the completion of the Bademağacı excavations, the work that had continued intermittently for 55 years came to an end, at least for the time being (Fig. 1) The oldest settlements identified in the area from Hacılar to Bademağacı surveyed from North to South for archaeological purposes, belong to the first half of the 7 th Millennium BC. This period, known as the Neolithic period in archaeology is followed by the Early Chalcolithic, Late Chalcolithic and Early Bronze Age and the settlement process ends towards the middle of the Middle Bronze Age around 1900/1800 BC. Both in this article and in future ones, we will be giving general information about the Bademağacı Höyük excavations and include several illustrations of the architectural remains and some of the archaeological artefacts unearthed during excavations. Scientific subjects, such as detailed results of the wide scale 18 year long excavations at Bademağacı and the importance of this crucial centre and its place in the archaeological framework of Prehistoric Anatolia, will be presented in the soon-to-be published Final Report (Results Resim-2: Bademağacı Höyüğü ve çevresindeki diğer tarihöncesi yerleşmeler Figure-2: Other prehistoric settlements in and around Bademağacı Mound of other excavations in the area and surveys were described in detail in previous publications). Excavations at Bademağacı Höyük were carried out between under the direction of the authors of this article on behalf of Istanbul University Faculty of Letter, Department of Protohistory and Near Eastern Archaeology with the permission of the Ministry of Culture and Tourism, the General Directorate of Cultural Assets and Museums. The funding of the excavation was met by the Executive Secretariat of Istanbul University Rectorship Research Projects, the General Directorate of Cultural Assets and Museums and Floating Capital Enterprises Central Management (DÖSİMM), while some expenses were subsidized by the directors of the Turkish Historical Foundation, the Mediterranean Civilizations Research Institute (AKMED) and the Turkish Travel Agents Association (TÜRSAB) Studies of non-archaeological discoveries such as human and animal bones and remains of plants were carried out by local and international specialists, all of whom are experts in their individual fields. We are grateful to all those who contributed to our excavations. ARALIK 2010 TÜRSAB DERGİ 15

17 Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ve Döner Sermaye İşletmeleri Merkez Müdürlüğü (DÖSİMM) tarafından karşılanmış, bazı harcamalar da Türk Tarih Kurumu, Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü (AKMED) ve Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkanlıklarının sağladığı ödeneklerden yapılmıştır. Kazıda ele geçen arkeolojik olmayan buluntulardan insan ve hayvan kemikleriyle bitki kalıntıları üzerindeki incelemeler, alanlarında uzman olan yerli ve yabancı bilim insanları meslektaşlarımız tarafından yapılmaktadır. Kazımıza katkısı olan tüm kişi ve kurumların yetkililerine müteşekkiriz. Bademağacı Höyüğü, Antalya nın Döşemealtı İlçesine bağlı Bademağacı Beldesi nin 2 km. kadar kuzeyinde yer almaktadır (Res. 2). Uzun çapı 200 m. kısa çapı 100 m. kadar olan oval tabanlı höyüğün ovadan yüksekliği 7 m. civarındadır (Res. 3) yılında başlayan ve geçtiğimiz Eylül ayında bitirilmiş olan çalışmalarda, höyüğün doğusundaki kamulaştırılmayan küçük bir parsel dışında, hemen tüm yüzeyi kazılmış, höyüğün değişik derinliklerdeki farklı dönem yerleşmelerinin mimarlık kalıntıları korunarak, tepenin zirve noktasına göre 9.30 m.deki ana toprak üzerinde kurulmuş olan en erken Resim-5, 6: Neolitik yerleşmenin yoğun olduğu kesim (Res. 5). Ön planda DA 1 ve etrafında Erken Neolitik II (ENÇ II) dönemi evleri. Resmin üst tarafında görülen taş temeller İlk Tunç II (İTÇ II) yerleşmesine aittir. ENÇ II ile İTÇ II nin yaşamları arasında yaklaşık 4000 yıl olmasına rağmen, iki dönemin temelleri arasındaki toprak birikimi, bazı yerlerde sadece 50 cm. kadardır. Bu durum, çok uzun zaman höyüğün bu kesiminde herhangi bir yerleşme olmadığını göstermektedir. Sağdaki resim (Res. 6), Ana toprağa erişilen ikinci sondajın (DA 2) en alt düzleminden alınmıştır (Ana toprak burada da 9 m. civarındadır) yerleşmeye kadar inilmiştir (Res. 5, 6). Yapılan saptamalar, höyükteki ilk yerleşimcilerin, MÖ 7100 ler civarında buraya gelip evlerini kurduklarını göstermiştir. Bir sonraki kültür evresi olan Erken Kalkolitik Çağ da höyükte yaşamış insanların yerleşmelerine ait bazı temel kalıntıları ve o dönemlere ait eserler bulunmuş olmakla birlikte, Neolitik dönemde görülen sağlam yapı kalıntılarına bu dönemlerde rastlanılmamıştır. Sözü edilen Kalkolitik dönem yerleşmeleri, çok büyük olasılıkla, höyüğün kazılmamış kısımlarında bulunmakta idi. Höyükteki geniş ölçekli son yerleşmeler, üç yapılaşma evresi halindeki İlk Tunç II Çağı na aittir. Höyüğün zirvesinde küçük bir kilise vardır; ancak kazılarda Hıristiyanlık dönemine ait herhangi bir yerleşim kalıntısı ele geçmemiştir. Neolitik Yerleşmeler (MÖ ) Basit bir köy niteliğindeki en eski yerleşmeler dönemi olan Erken Neolitik I (ENÇ I) 5 ayrı yerleşme / yapı katı halindedir. Daha sonraki Bademağacı Höyük is situated 2km to the north of Bademağacı village near the town of Döşemealtı in Antalya province (Fig. 1). The height of the oval based mound from the ground up is around 7 meters, while the long diameter is 200 m and the short diameter is 100 m (Fig. 2). During the excavations, which began in 1993 and were completed last September, almost all of the surface in the excavation area, with the exception of a small section in the east of the mound, was excavated and the architectural remains of the various settlement periods at varying depths were protected while digging down to the earliest settlement on virgin soil 9.30m below the summit of the mound (Fig. 3, 4). It has been determined that the first settlers to the mound arrived around 7100 BC to establish their homes here. Despite Figure-5,6: The section where the Neolithic settlement is concentrated (Fig. 5). DT 1 is at the front and around it are the houses of Early Neolithic II (EN II); the foundation stones seen at the top of the picture belong to Early Bronze Age II (EBA II). Although there is a gap of 4000 years between the settlement periods of EN II and EBA II, the thickness of soil gathered between foundations of the two periods is as little as 50cm in some places. This indicates that there were no settlements in this section of the mound for a long time. The Picture on the right (Fig. 6), is taken from the top level of second sounding (DT 2) (Virgin soil at this point is also around -9m) Resim-4: Höyüğün kuzey yarısındaki Erken Neolitik yerleşmesi evlerinin toplu planı (Değişik yerleşim katı evlerinin kerpiç duvarları, farklı renkte gösterilmiştir). Evlerin ortalarındaki DA 1 (Derinlik Açması 1) ile açmanın güneyindeki DA 2 de Ana Toprağa inilmiştir Figure-4: A general plan of houses from Early Neolithic settlement in the northern part of the mound (The mud brick walls of houses from different settlement levels are shown in different colours). DT 1 (Deep Trench 1) at the centre of the houses and DT 2 to the south of it were used to reach Virgin Soil finding artefacts and some remains of foundations relating to the inhabitants of the mound, no substantial building remains like those from the Neolithic period were uncovered in the Early Chalcolithic Age, the next cultural phase. Settlements of the afore mentioned Chalcolithic Period could most probably be found in the sections of the mound yet to be excavated. The most recent wide scale settlements at the mound belong to Early Bronze Age II, the accumulation of which consists of three phases. There is a small church at the summit of the mound but no settlements belonging to the Christian period were uncovered in the excavations. The Neolithic Settlements ( BC) The Early Neolithic Period I (EN I), which is in essence the oldest simple village settlement period, is divided into five settlement levels. The later four settlements belong to a more developed phase of the Neolithic Age, EN II, and the Neolithic Period continued to nearly 6100 BC. The existence of EN 1 was discovered during the opening up of soundings to determine the oldest settlements (Fig. 5, 6), but no remains of any foundation or walls belonging to the EN I settlement were discovered. It is understood that the walls of houses or huts of the earliest period were made with a screen of reeds and straw plastered with mud (wattle and daub). However, it is clear that builders who built these first dwellings already had a developed construction tradition and technique which can be seen in the foundations formed from a hard 16 TÜRSAB DERGİ ARALIK 2010

18 4 yerleşme, Neolitiğin daha gelişmiş evresine, ENÇ II ye aittir ve Neolitik Dönem yak. ol. MÖ 6100 yıllarına kadar devam etmiştir. Höyükteki en eski yerleşmeleri saptamak amacıyla açılan derinlik sondajlarında tespit edilen (Res. 5, 6) ENÇ I yerleşmeleri mimarlığına ait hiçbir temel ve duvar kalıntısı bulunmamıştır. Bu en erken dönem evlerinin ya da kulübelerinin, çamur sıvanmış saz / kamış duvarlı olduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, ilk yerleşmeleri inşa eden yapı ustalarının güçlü bir yapım geleneği ve tekniğine sahip oldukları, ev tabanlarının kum çakıl - kireç karışımı çok sert bir harçla yapılıp, özenle açkılandıktan sonra kırmızıya boyanmış olmasından açıkça görülmektedir. Bir sonraki dönemde (ENÇ II) evler, kalın kerpiç duvarlıdır. Aralarında sokak (!) bırakacak şekilde konumlandırılmış evler (Res. 4, 5), genelde tek odalı ve dikdörtgen plandadır (Res. 7). Evlerin tahta kasalı ve duvar içine hazırlanan aralığa sürülerek açılıp kapatıldığı saptanan kapıları, evlerin uzun duvarlarının ortalarına açılmıştır (Res. 4, 9). Her evde, kapının karşısına gelen duvar dibine yapıştırılmış durumda bir fırın bulunmaktadır. Fırınlar bacasızdır ve odaların pencereleri olmadığından, fırında yanan ateşin dumanının, kapı üzerinde açılmış bir aralıktan dışarı çıkması sağlanıyor olmalıydı. ENÇ II nin bir evi iki odalıdır (Res. 8). Dışa açılan birinci odanın yaşam / oturma, ikincinin ise depo ve yatak odası olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. İkinci odayı dolduran yangın molozu altında, tabanda düzensiz şekilde, 5 çocuk ve 2 yetişkin kadın ve bir yetişkin erkeğe ait iskeletlere rastlanmıştır. ENÇ nin bu evini yıkan yangının ev halkını uykuda yakaladığı ve olayın bir faciaya sebep olduğunda kuşku yoktur. Kazılar sırasında, yangınla yıkılıp terk edilmiş pek çok evin içindeki taşınmaz eşyadan, yangından etkilenmemiş olanlar, orijinal konumlarında ele geçmiştir (Res. 9, 10). Aynı nedenle odalarda Resim-7: ENÇ II evleri dikdörtgen planlı ve genelde tek odalıdır. Resimdeki evde kapı ve karşı duvarın dibine, yerleştirilmiş, önünde ateş yalağı olan, at nalı planlı fırın görülmektedir. Tabanda çatıyı taşıyan ağaç dikmelerin yuvaları vardır (Neolitik evlerin kerpiç duvarlarının, günümüze yaklaşık 50 cm.lik alt kısımları gelebilmiştir) Figure-7: The EN II houses were of rectangular plan and usually had only one room. In the house pictured, the door and a horse shoe shaped oven with a tinder box in the front can be seen positioned at the bottom of the opposite wall. At the bottom, there are slots for the wooden posts that bore the weight of the roof (Only about 50cm of the bottom section of the mud brick walls of Neolithic homes survived to the present day) Resim-8: ENÇ II nin kazılmış olan dokuz evinden sadece biri, oturma ve yatak odası / depo olmak üzere iki odalıdır (Sağdaki küçük oda, yanarak öldükleri anlaşılan çocuk ve yetişkin iskeletlerin bulunduğu yatak odasıdır) Figure-8: Only one of ENA II house that have been excavated has two rooms, a living room and a bedroom / storage room (The small room on the right is the bedroom where adult and children skeletons of those who died in the fire were discovered) Resim-10: Res. 9 daki evin işlik yeri; el değirmeni altlıkları ve kap kacak Figure-10: Work area of the house in Fig. 9; hand grinder trestles and utensils Resim-9: Bir Neolitik evin içi. Resmin sağ kenarında dış kapı, ortada oturma / yatma sekisi (kerevet), tabanda kullanım kapları ve el değirmeni altlık taşları buluntu durumunda Figure-9: The inside of a Neolithic house. On the right of the picture is the front door, in the centre is the living / sleeping platform and at the bottom are utensils and trestle stones of a hand grinder as they were found Resim-11: Genel olarak odaların bir yanı depolama yeri olarak kullanılırken, bazen birbirine komşu evlerin sahipleri, ortak depo sistemleri kurmuşlardı. Resimde, evler arasındaki boş alana yapılmış depolama birimlerinden biri görülmektedir. Adeta prefabrik bir yöntemle, önceden fırınlanmış toprak levhalardan yapılmış kutuların içinde yiyecek maddesi kalıntısına rastlanmamıştır (Tahıl kalıntılarının olmamasından, evlerin kışın veya ilkbaharda, tahıl birikiminin tükendiği dönemde çıkan bir yangında yıkıldıkları düşünülebilir) Figure-11: Although a section of a room was usually used as a storage area, some neighbouring houses established a joint storage system. One of the storage areas built in a vacant area between the houses can be seen in the picture. No remnants of food were found in the boxes built from terracota plaques, almost similar to a prefabricated construction method. (From the lack of any grain we can assume these houses were demolished either in spring or autumn or in a fire which occurred after all the grain had been consumed.) mortar mix containing sand pebbles limestone, polished with care and painted red. In the following period (EN II), houses had thick mud-brick walls. Positioned in such a way as to make room for a street (!), houses (Fig. 4, 5) usually had only one room and were rectangular in shape (Fig. 7). The doors of the houses had a wooden frame with a part that slid into a groove built inside the wall and were positioned at the centre of the long wall of the houses (Fig. 4, 5). Every house had an oven directly opposite the front door attached to the wall on the other side. These ovens had no chimneys and because the rooms had no windows, smoke from the fire in the oven must have escaped through an opening above the door. One of the houses of EN II has two rooms (Fig. 8). It is understood that the first room facing outward was used as a living room, while the second room was used as storage room and bedroom. Skeletons belonging to 5 children, 2 adult females and an adult male were discovered under the debris from the fire that filled the second room. There is no doubt that the fire that burnt down this house from EN period caught the residents of the house unawares while they were asleep and that it was the cause of a great tragedy. Many immovable belongings were preserved undamaged by the fire in houses that were deserted and as a result of that fire were recovered in their original condition during excavations (Fig. 9, 10). For the same reason, many small household objects and personal belongings, undoubtedly precious at the time, were discovered in the rooms (Fig. 21). Despite its appearance of not conforming to specific rules, it is perceived that the necessities of communal habitation made some pre-planning of buildings in the EN II settlement unavoidable. For instance in two locations of excavation area storage units, silos were built for common use of the neighbourhood (!). One of these is a six chambered storage system which had been created by joining 5-6 cm thick clay ARALIK 2010 TÜRSAB DERGİ 17

19 çok sayıda, o zaman için değerli olduklarından kuşku duyulmayacak küçük ev eşyası ve kişisel eşya bulunmuştur (Res. 21). ENÇ II yerleşmesindeki konutların düzenlenmesinde belli kurallara uyulmamış gibi görünmekle beraber, insanların bir arada yaşamalarının getirdiği zorunluluklar nedeniyle bazı konularda ön düzenlemelerin olduğu da sezilmektedir. Örneğin kazı alanının iki yerinde, mahallelinin (!) ortak kullanımı için yapılmış gibi görünen depolama birimleri, silolar / ambarlar yapılmıştır. Bunlardan biri, kenarları fırınlanmış 5-6 cm. kalınlıktaki kil levhalardan yapılıp, sonradan bunların birbirlerine bağlanarak derin kutular haline getirilmesiyle oluşmuş altı gözlü depolama sistemidir (Res. 4, 11). Kenar uzunlukları cm., derinlikleri 90 cm. civarında olan kutuların birden çok eve hizmet verdiği anlaşılmaktadır. Bademağacı nda, 9 ayrı yerleşim katı halinde ve aralıklarla 1000 yıl kadar sürmüş olan Neolitik dönemde binlerce kişinin yaşadığı ve tabii öldükleri düşünülmelidir. Ancak bu insanların gömüldükleri bir mezarlık bulunamamıştır. Yerleşme içinde, genellikle evlerin tabanlarının altına açılmış çukurlar içine gömülmüş sadece 25 kadar iskelete rastlanmıştır (Res. 12, 13). Resim-12, 13: Kazılan alanda bulunan mezarların sayısı azdır. Ölü gömme geleneği, yetişkinlerin genelde sağa yatırılıp kolların göğüs önüne, bacakların karına çekilmesi, bazı yetişkinler ve küçük çocukların ise sırtüstü yatırılıp kol ve bacakların dizden kıvrılarak vücuda çekilmesi şeklindedir tablets to form deep boxes (Fig. 4, 11). It is thought that these boxes, cm. in length, 90 cm. in depth, served multiple houses. It must be assumed that thousands of people lived and died in the nine settlement levels of the Neolithic Age, which was inhabited intermittently over 1000 years. However, no graves in which these people could have been buried have been discovered. Only around 25 skeletons were uncovered in holes found under houses in this settlement (Fig. 12, 13). There are many examples, most complete and some in pieces, of pottery (which plays an important role in determining work and Figure-12, 13: The number of graves found in the excavation area are few. The traditional burial position for adults was laying the body on its right hand side with arms crossed over chest and legs tucked up to the waist, while some adults and children were placed on their backs with legs and arms bent at the knees and pulled up to the body research methods in prehistoric archaeology) (Fig. 14). The complete and restored pieces in the pictures are some of the finest examples of Neolithic pottery from Bademağacı and the Burdur Antalya region in general. The pottery is very well developed and there is no doubt that its predecessors go back to earlier periods. Tarihöncesi arkeolojisinin çalışma ve araştırma yöntemleri açısından önemli olan bulguların başında gelen çömlekçilik zanaatının ürünü kaplardan pek çok tüm ve parça halindeki örnek vardır (Res. 14). Resimde görülen tüm ve onarılmış Resim-14: Bademağacı Neolitik dönem çömlekçiliğinin örnekleri. (Birinci resimde, bir kazı sezonunda bulunmuş olan değişik formlarda kap kacak toplu halde verilmiştir) Figure-14: Examples of Neolithic period pottery from Bademağacı. (kitchen utensils of different forms discovered during an excavation season are shown together in the first picture) 18 TÜRSAB DERGİ ARALIK 2010

20 kaplar, Bademağacı nın ğ n ve genelde Burdur Antalya Bölgesi Neolitik çömlekçiliğinin seçkin örneklerinden bazılarıdır. Çömlekçilik k çok gelişkindir ve öncüllerinin çok daha erken dönemlere e gittiğinden kuşku yoktur. Bu dönemin küçük buluntularından / eserlerden önemli bir grup, kilden yapılıp daha sonra pişirilmiş insan figürinleridir. Tarihöncesi dönemleri toplumlarının dinî inançlarında, bir büyük tanrıçanın (Ana Tanrıça) en önemli rolü oynadığı bilinmektedir. Ana Tanrıça Kültü nün varlığını gösteren belgeler de, doğadaki her canlının doğurucusu olan bu tanrıçaya adanmış olan ve hamile kadın vücudunu tasvir eden, tam plastik kadın figürinleridir (Res. 15). Ana Tanrıça nın bazen çok stilize edildiği, bir İdol şeklini aldığı da görülür (Res. 16). Res. 17 de, çok stilize edilmiş başka bir Ana Tanrıça betimi görülmektedir. Pişmiş topraktan yapılmış olan bu eser de, büyük olasılıkla bir Adak idi. Bir başka tasvirde, bütün ayrıntıları ile bir insan başı tasvir edilmiştir (Res. 18). Bir diğer ilginç buluntu, Res. 19 daki insan n ayağı modelidir. Günümüzdeki ölçülerle lerle numara bir ayak büyüklüğündeki pişmiş topraktan bu eserin tam plastik bir heykele ait olması söz konusu u değildir Zira oda içinde böyle Resim-16, 17: Soldaki basitleştirilmiş, şematize edilmiş kadın figürü (Yük.4,5 cm), kuşkusuz uz Ana Tanrıça yı tasvir eden bir İdol dü (Res. 16). Sağdaki, pişmiş toprak levhadan yapılmış diğer eser de Ana Tanrıça betimi olabilir(yük. 6 cm) Figure-16, 17: The simplified, schematized female figurine on the left was undoubtedly an idol which depicted the Mother Goddess (Fig 16). The otherone on the right, made from a clay plaque, could also be a Mother Goddess Resim-19: Pişirilmiş kilden insan n ayağı modeli. Bilek üzerinden kırılmış olan ayağın ortasında, tabana kadar inen silindirik bir delik açılmıştır (Ayağın ön tarafındaki paralel yivlerle neyin n vurgulanmak istendiği belli değildir) Figure-19: A baked clay model of a human foot. Broken from ankle upwards, the foot has a cylindrical hole in the middle which goes all the way to the sole (It is not known what is emphasized by the parallel lel grooves on the front of the foot) Resim-18: Pişmiş topraktan bu baş ta, yüz ün tüm organları gösterilmiştir (Yük. 6 cm). Ana Tanrıça figürinlerinde kesin kural ağız ın gösterilmemesidir. Dolayısıyla bu baş ın bir ölümlü insana ait olması büyük olasılıktır (Bu tanımlama doğru ise eser, Anadolu nun en eski tam plastik insan tasvirlerinden biri olmaktadır) Figure-18: On this terracota head, all the organs of the face are shown. A strict rule of Mother Goddess figurine depiction is not to show the mouth. Therefore, it is possible that this head belongs to a mortal human being (If this description is correct, this artefact becomes one of the oldest 3-dimensional human depictions) Resim-20: Neolitik in en son yapı katları yıkıntısı içinde bulunmuş iki kil figür (Yük. 5 cm). Fırınlandıktan sonra özenle perdahlanan figürlerde ne tür bir canlının tasvir edildiği tam belli edilmemiştir Figure-20: Two clay figures found among the remains on the last Neolithic building level. The figures were meticuoulusly burnished after firing, but it is not clear what creature they depict Resim-15: Tam plastik biçimlendirilmiş kadın figürinleri, büyük olasılıkla Ana Tanrıça tasvirleri idi (Ölç. 1/3). Kadınlara özgü organları abartılı ve hamile (!) gösterilmiş olan kadınların duruş şekilleri farklıdır (Ortadaki iki resimden soldaki, kırık durumdaki orijinal eser, sağdaki de onun tamamlanmış taklididir) Figure-15: These 3-dimensional female figurines are most probably depictions of the Mother Goddess. The female organs are exaggerated and the position of the women shown as pregnant (!) is different. (Of the two pictures in the centre, the one on the left shows an original but broken artefact, the one on the right is a completed imitation of the original) An important group of small finds / artefacts from this period are clay human and animal figures, first shaped then baked. It is a known fact that a great goddess (the Mother Goddess) played an important role in the belief systems of prehistoric societies. One of the items that prove the existence of a goddess cult is a 3-dimensional female figurine depicting the body of a pregnant woman dedicated to this goddess who supposedly helps every creature in nature to give birth (Fig. 15). It is also observed that the Mother Goddess was schematically styled at times, becoming almost like an idol (Fig. 16). In Fig. 17, an image of a very stylized different type of Mother Goddess is shown. Made of baked earth, this artefact was most probably a votive offering. In another example, a human head has been depicted in full detail (Fig. 18). Another interesting find is the model of a human foot (Fig.19), equivalent to size in today s sizes. There is no question that this artefact, made from baked clay, is not part of a full 3-dimensional statue as no other piece belonging to a statue was found inside the room. It is possible that the figure of a foot could have carried a religious meaning. Two artefacts which we found difficult to identify, shown in the last picture (Fig. 20), are possibly votive offering articles or toy figures. Among the other Neolithic artefacts found in the layers representing different periods, stamp seals meticulously produced using baked clay (Fig. 22), bone instruments (Fig. ARALIK 2010 TÜRSAB DERGİ 19