Bulut Bilişim. Rehberi. KOBİ ler için

Transkript

1 ÖZEL DOSYALAR Sayı: 1 Mayıs KOBİ ler için Bulut Bilişim Rehberi Bulut bilişimin avantajları ve dezavantajları... Neden bulut bilişimden faydalanmalısınız? Buluta dair aklınıza takılan tüm soruların yanıtı bu rehberde. Bulut bilişimin ABC si Bulut bilişimle ilgili akla gelen ilk sorular [s.04] Bulutun gizli masrafları ve bunlardan kaçınma yolları [s.10] Telekomların bulutu Bulut hizmeti sunmaya başlayan telekom operatörleri bu alanda hizmetin çevikleşmesi ve farklılaşmasına önemli bir katkıda bulunuyor. [s.14] Bulut bilişime dair 12 acı gerçek Performans, güvenlik, maliyet Şirketler buluttan neler bekliyor? Bunun karşılığında gerçekte neler buluyor? [s.16]

2

3

4

5 ÖZEL DOSYALAR İmtiyaz Sahibi DİDEM DEMİRKENT Bilişim Yayınları Direktörü MURAT YILDIZ Yayın Yönetmeni ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü ERCAN ARSLAN Yönetici Editör SEVGİ DEMİRKALE Katkıda Bulunanlar BİRKAN KONAR CEM ÖZDEMİR FURKAN MÜDERRİSOĞLU Görsel Yönetmen NURİ KAYMAKÇI Sayfa Tasarım ASLIHAN ARI Fotoğraflar MEHMET BARS Reklam Müdürü ÖZGÜR TUZCU Reklam Sorumlusu ÇİĞDEM YILDIZ Müşteri Temsilcisi BETÜL MERAL Abone ve Dağıtım Müdürü MECİT YILMAZ Tanıtım ve Halkla İlişkiler Müdürü NİLAY ŞAHİNOĞLU DOYURAN Yayın Türü: YAYGIN SÜRELİ 15 günde bir yayınlanır. Sayı :1 Mayıs Bulut bilişimin ABC si Bulut bilişim nedir? Çeşitleri nelerdir? Bulut bilişimin avantajları ve dezavantajları neler olabilir? Neden bulut bilişimden faydalanmalısınız? İşte hepsinin yanıtı. Bulutun 6 gizli masrafı ve bunlardan kaçınma yolları Firmaların yüzde 94 lük bir bölümü buluta geçişi düşünürken, bulutun gizli masraflarıyla da karşılaşıyor. Bu masraflar, az da olsa planlama yapılarak yok edilebilir. Telekomların bulutu Firmaların yüzde 94 lük bir bölümü buluta geçişi düşünürken, bulutun gizli masraflarıyla da karşılaşıyor. Bu masraflar, az da olsa planlama yapılarak yok edilebilir. Bulut bilişime dair 12 acı gerçek Performans, güvenlik, maliyet Şirketler buluttan neler bekliyor? Bunun karşılığında gerçekte neler buluyor? Bulut bilişimde yapılmaması gereken 7 hata Siz de mi bulut kullanımını artırdınız? Çok güzel. Siz de mi bu güvenlik hatalarını yapıyorsunuz? Hiç güzel değil. Bulut fiyatları daha ne kadar düşebilirler Rekabet sebebiyle, geçtiğimiz on dört ayda en büyük dört bulut sağlayıcısı yirmi dokuz kez indirime gitti. DÜNYA YAYINCILIK A.Ş. GLOBUS DÜNYA BASINEVİ 100. Yıl Mahallesi Bağcılar - İstanbul Tel: Fax: Santral Tel: itpro@itpro.com.tr Ücretsiz Danışma Hattı: Baskı: DÜNYA YAYINCILIK A.Ş. Dağıtım: DÜNYA SÜPER DAĞITIM A.Ş. IT PRO, International Data Group, Inc. (IDG) nin Computerworld dergisinin lisansı ile yayınlanır. Merkezi Boston da bulunan IDG, bilgi teknolojisi konusunda dünyada en geniş kitleye ulaşan kuruluştur. BT sahasında dünyanın en önde gelen yayıncılık, araştırma, konferans ve fuarcılık şirketi olan IDG, 80 ülkede 300 bilgisayar gazete ve derginin yayıncısıdır Bulutunuzu yönetmek için 7 pratik adım Bütçenizi, gelecek tahminlerinizi ve IT plan çemberinizi otomatikleştirip çevikliğinizi yönetebilirsiniz. Bunun için 7 adım. En iyi 10 bulut aracı Yeni araçlar sayesinde, IT yöneticileri masrafları azaltıyor, kaynakları en iyi şekilde kullanıyor ve bulut olaylarını kontrol ediyorlar.

6 BULUT Bulut bilişimin ABC si Bulut bilişim nedir? Çeşitleri nelerdir? Bulut bilişimin avantajları ve dezavantajları neler olabilir? Neden bulut bilişimden faydalanmalısınız? İşte hepsinin yanıtı. Kevin Fogarty

7 04-05 Bulut bilişimin tam olarak tanımı çevrelerce tartışıladursun, danışmanlık firması Accenture, kullanışlı ve kısa bir tanım ile sistemi anlatıyor: Bir ağ üzerinden, üçüncü parti hizmetlerle, IT olanaklarının dinamik şekilde provizyonu. Bulut bilişim, bir teknoloji değil; bir tür işlem modeli olarak görülmelidir. Bu işlem modelinde, tüm sunucular, ağlar, uygulamalar ve veri merkeziyle ilgili diğer tüm elemanlar IT ve son kullanıcıya internet üzerinden ulaştırılır ve IT de yalnızca ihtiyacı olduğu kadar bulut hizmeti satın alır. Bulut modeli, müşterilerin IT kaynaklarını yönetmek için teslim ettiği geleneksel dış kaynak kullanımından ayrılıyor. Firmalar bulutu altyapı hizmeti, platform hizmeti veya yazılım hizmeti (SaaS uygulamaları gibi) olarak alabilir. Yani şirket içerisindeki bir veri merkezine veya bilgisayara nasıl davranıyorsa, buluta da öyle davranır. Bulut bilişim nedir? Sektör liderlerinin olumsuz eleştirilerine ve sanallaştırma ile bulut bilişimi kitlelere açıklamak için kullanılan yanlış metaforlara rağmen, bilişim dünyasının, büyük bilgisayarlı bilişim modeline dönmeyeceği kesin durumda. Günümüz donanım, yazılım ve ağları çok daha ucuz, daha esnek ve veri merkez yöneticisinin veya kullanıcıların yapmak istediği şeylere karşı daha kullanışlı. Örneğin kullanıcılar, değişim veya rapor için günlerce ya da haftalarca bekletmek yerine, veri merkezleri promosyon olması için kolaylıkla fazladan depolama alanı veya bilişim gücü ekleyebiliyorlar. Diğer taraftan ise, kemer sıkan bütçeler, kötü ekonomi ve iş uygulamalarının taleplerinden geride kalan bilişim donanımları, CIO ların üzerinde büyük bir yük hissetmesine sebep oluyor. Artık yalnızca IT bütçesini verimli bir şekilde kullandıklarını göstermeleri yetmiyor, gerçekten de öyle kullanmak zorundalar. Çoğu zaman bulut bilişim modelinin içerisinde yer alan sanallaştırma da, CIO lara, bir iş biriminin aldığı bilgisayar gücünü arttırarak, haftalık talepleri gerçekleştirme imkanı sunarak daha ihtiyaca yönelik çalışıyor. Yani bir katman sanallaştırma yazılımı ile sunucuların mevcut iş yükünü paylaşmasını sağlanıyor ve CIO ların da, gereken kapasitenin 10 katı kadar edecek yeni sunucular almak yerine, iş birimine yüzde 10 daha fazla depolama kapasitesi veya bilgisayar gücü eklemesine olanak sağlıyor. Mucizevi bir sanallaştırma modeli olarak görülen ana bilgisayar, kullanıcının talep ettiği tüm güç ve özellikleri sağlarken, son kullanıcıdan sistemdeki karmaşıklıkları saklama imkanı da sunuyor. IT de en büyük sanallaştırılmış alan olan World Wide Web (www) ise, binlerce özelleştirilmiş sunucu ve arama motorları ve hotlink lerin arkasına gizlenmiş verileri içeren global bir ağ olarak bütün bu karmaşıklığı gizliyor. IT de sanallaştırma, çoğu zaman sunucu sanallaştırması anlamına geliyor. Sunucu sanallaştırmasında, bir fiziksel sunucu, her biri hipervizör olarak adlandırılan, yazılım katmanları üzerinde çalışan ve görevi depolama, bellek ve diğer bilgisayar kaynaklarını eşit kısımlara ayırıp dağıtırken, her bir sanal sunucuyu bağımsız bir bilgisayarda kendi başına çalışıyormuş gibi göstermek olan farklı sanal sunuculara ana makine görevi görür. Bulut bilişim ise bu ayrımı bir adım öteye taşıyor. Bir sunucuyu çok sayıda göstermek yerine, tüm veri merkezi değerindeki sunucuları, ağ aygıtlarını, sistem yönetimlerini, güvenliği, depolamayı ve diğer altyapıları tek bir bilgisayarda, hatta tek bir ekranda gösteriyor. Ana fikir, şirketlerin veri merkezindeki uzmanlardan, tam olarak kendilerine gerektiği kadar depolama alanı, bilgisayar gücü, güvenlik ve diğer IT özelliklerini satın alması. Bir telefon operatöründen, gerektiği kadar telefon kurmasını istemekle aynı. Bulut bilişim türleri neler? Google ve Yahoo nun web tabanlı e-posta hizmetleri, Carbonite veya MozyHome un yedekleme hizmetleri, Salesforce.com un müşteri kaynaklı yönetim uygulamaları, AOL, Google, Skype ve Vonage ın anlık mesajlaşma ve sesli iletişim programları tamamen bulut bilişim hizmetleri adı altında geçiyor. Tüm bu uygulamalar, sofistike bilişimin kendilerine sunduğunu isteyen ama nasıl işlediğini bilmek istemeyen son kullanıcı için basit birer ayırma katmanı oluyor. Üç çeşit temel bulut bilişim söz konusu: Hizmet olarak altyapı(iaas): Bu sistem, şebekeler, diziler veya sanallaştırılmış sunucular, ağlar, depolama alanı ve sistemler sağlayarak, tüm bir veri merkezinin işlevlerini artırmak veya değiştirmek için kullanılıyor. En üst seviye örneği, Amazon un Elastic Compute Cloud u [EC2] ve Simple Storage Service olacaktır. Ancak IBM ve diğer IT tedarikçileriyle birlikte operatör Verizon da bu tarz hizmetler sunuyor. Hizmet olarak platform(paas): Bu sistemde, kullanıcılara işletim sistemlerini, donanımlarını, yük dengesini veya kapasiteyi düşündürmek sizin mevcut uygulamaları çalıştırabilecekleri veya yeni uygulama geliştirebilecekleri sanal sunucular sağlıyor. Microsoft Azure ve Salesforce örnek olarak verilebilir. Hizmet olarak yazılım(saas): Bulut bilişimin en bilinen ve en çok kullanılan formudur. SaaS, sofistike bir uygulamanın tüm gerekliliklerini bir Web tarayıcı üzerinden gerçekleştiriyor. Uygulama sunucuları, depolama, uygulama geliştirme ve benzeri IT endişelerini ortadan kaldırıyor. En bilinen örnekleri Salesforce.com, Google Gmail ve Google Apps, AOL, Yahoo ve Google ın anlık mesajlaşma uygulamaları ve Vonage ve Skype ın sesli iletişim programları olarak gösterilebilir. Neden bulut bilişim kullanmalıyım? Eleştirmenlere göre, bulut bilişim kullanmama sebepleri, kullanma sebepleriyle aynı sayıda. Bulut bilişim için tartışılan konular basit: Talebe göre aldığınız veri merkezi hizmetlerini, ihtiyaç ölçüsünde kullanıyor ve size uygun şekilde ödeme yapıyorsunuz. Tedarikçi ile yaptığınız anlaşmaya göre de özellik ekleyip çıkartabiliyorsunuz. Ancak, sizin güvendiğiniz bilgisayar altyapısının sahibi başkası olduğu zaman, verilerinizin ve uygulamalarınızın ihtiyacı olan

8 BULUT 06 KOBİ ler destek ve yeni özellikler bekliyor Bulut bilişimde ek maliyet unsurları neler olabilir? Şirketler için beklenmeyen giderler olabiliyor mu? Eğer bir şirket, mevcut yapısı içinde IT altyapısına sahip ise bu durumda bu yapının buluta taşınması gibi bir maliyet söz konusu olabilir. Bu durum mevcut yapının ne kadar karmaşık olduğu ile alakalı. Bulutta faydalanmanın genellikle ek bir maliyeti olmaz. Sermaye giderlerinin yerini işletme giderleri alır. Geleneksel bir IT müşterisi sunucu, bilgisayar, lisans almak zorunda olduğu kadar bu altyapısını da saldırılara spam gönderilere karşı korumak zorunda. Ayrıca yerelde kurulu olan programları da güncellemesi gerek. Bulut kullanması halinde ise tek yapması gereken verilerini veri merkezine taşımak (bu yeni sunucu veya bilgisayar aldığınızda yaptığınız bilgi yüklemelerine benziyor). KOBİ ler böylece sadece kullandıklarının karşılığını ödüyor. Büyük şirketler ile KOBİ düzeyindeki şirketlerin bulut bilişimden beklentilerini karşılaştırabilir misiniz? Bu açıdan bulut çözümleri nasıl farklılaşabiliyor? Hem KOBİ ler hem de büyük ölçekli şirketlerin beklentisi daha az para karşılığında daha çok hizmet alabilmek. Buna ek olarak KOBİ lerin, sunulan hizmette yeni özellikler ve destek yönünde bir beklentisi oluyor. Diğer yandan büyük şirketler ise daha iyi bir maliyet kontrolü, daha yüksek güvenlik ve iş devamlılığı istiyor. IT yapısı olmayan KOBİ ler için en önemli avantajları hiç yatırım yapmadan profesyonel ve güvenilir bir hizmete kavuşmaları. Ula Kepežinskaite Duric Nil Türkiye Satış Direktörü Özellikle KOBİ düzeyindeki şirketlerin bulut bilişimden faydalanırken en çok yaptıkları hataların neler olduğunu gözlemliyorsunuz? Bu şirketlere bu konuda tavsiyeleriniz neler olabilir? KOBİ lerde en çok gözlemlediğimiz yanılsama, IT masraflarının sadece donanım satın almasından geldiğini düşünmeleri. Bir PC nin maliyeti ile donanım, yazılım, ses, internet, yüksek erişilebilirlik, destek ve düşük ön yatırımlı tam bir IT bulut yapısını karşılaştırıyor olmaları bir yanılgı. Bizim hem son kullanıcılara hem de bulut servis sağlayıcılarına tavsiyemiz derece derece bir geçiş gerçekleştirmeleri. Mesela bir KOBİ, öncelikle 2-3 kullanıcısını tamamen buluta taşıyarak farkı görebiliriz. Bir servis sağlayıcı da müşterilerin daha sorunsuz bir geçiş yapması için modüler bir bulut hizmeti sunmalı. performansın kontrolü sizde olmuyor. Kullanıcılarınızın uyması gereken politikaları ve süreçlerin denetimi ve bunların değiştirilmesi de sizin elinizde olmuyor. Çok sayıda yazılım tedarikçisi de, bu boşluğu yönetim araçlarıyla doldurmak için piyasaya adım atıyor ancak bu ürünler de oldukça acemi kalıyor. HIPAA, Sarbox ve diğer federal kurallara uymak ve daha da önemlisi denetçilere uyduğunuzu göstermek, The Burton Grup sanallaştırma ve altyapı analisti Chris Wolf a göre, bulut konusunda en zorlayıcı şey durumunda. Sanallaştırmadan bahsediyorsanız, platformda bir ortaklık olmak zorunda. Kullandığınız hipervizörde veya onda değilse, arkasındaki donanımda var. Bulut kesinlikle herkese uyan bir çözüm değil. SaaS ın çok çeşitli dalları var, Amazon un EC2 si var. Diğer birçok altyapı servisi ile birlikte, bunların hepsi de depolanmış hâldeki veri ile hareket hâlindeki veriye farklı şekillerde yaklaşıyorlar. Bu da çok büyük bir sorun. Wolf devam ediyor: Bulut müşterileri veri kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilirler. Tedarikçiler verileri kilit altına alabilir. Veriler ağda gezinirken, kimin görebileceğini kontrol eden araçlar yetersiz olduğu için verinin kontrolünü kaybedebilirler. Ya da verilerin gizliliğinin ne zaman ve nasıl ihlal edildiğini bilmedikleri için, güvenlerini yitirebilirler. Bulut bilişimde eksin noktalar neler? Bulut, yasal sorunlar dışında birçok olumsuz yöne daha sahip. Enterprise Strategy Grubu nda analist olan Bob Laliberte, teknik sorunlara dikkat çekiyor. Sanallaştırma konusunda, uygulamalarınızın saklambaç oynadığı ve donanımınızın da size yalan söylediği bir ortamda yönetimin zor olduğunu söylüyoruz. Bulut için daha da fazlası var. Size yalan söyleyen başkasının donanımı ile ilgilenmek zorundasınız. Bulut bilişimde tek bir bulut yok. Tüm SaaS ve altyapı hizmet sağlayıcıları, farklı teknolojilere ve farklı standartlara sahip. Yani tedarikçi ilişkileri de farklı oluyor. Bulut için bir uygulama veya iş sürecini yüklenip gidemiyorsunuz. Ayrıca bulutta uygulamaları taşıyıp, çalışmalarını beklemek

9 06-07

10 BULUT de en iyi sanallaştırma teknolojisinde bile pek mümkün görünmüyor diyor Forrester Araştırma için veri merkezi analisti James Staten. Wolf: Önemli bir şirket işlemini buluta taşımak, IT için aynı iş yükünü, mevcut sunuculardan yeni sanal veya fiziksel sunuculara taşımak için gereken kadar çalışma gerektirecektir. Ağ ve depolama kaynaklarının yeniden yapılandırması da sürece dahil. Laliberte: İş yükü taşındıktan sonra olanların takibine devam etmek, genellikle şirketin mevcut yönetim uygulamalarına uymayan, uyarsa bile hatalı şekilde uyan yeni yönetim uygulamaları kullanmayı gerektiriyor. IBM, HP, BMC ve diğer veri merkezi sistem yönetimi tedariği sağlayan firmalar, daha önce bulut ile hiç çalışmamış müşterileri çekmek için sistemlerine bulut yönetim özellikleri ekliyorlar. Laliberte devam ediyor: Birçok CIO, şirket içi bulut istiyor ancak performans sorunları ve güvenlik endişeleri, adım atmalarını engelliyor. Sanallaştırma lideri VMware de buluta doğru kayıyor. Şirketin teknoloji stratejisi, firmalara tüm IT varlıklarını şirket içi bulutta sanallaştırma imkanı verme ve VMware in sanallaştırma yazılımındaki dış bulut ile bunun kusursuz bir şekilde çalışması fikrine dayanıyor. Staten: En iyi bulut kullanım şekli, belirli iş yüklerini talep dahilinde şirketteki sunucudan, bulut sağlayıcısına taşımak, sağlayıcının ek kapasitesinden faydalanmak, telaş sonlandığı zaman geri taşımak ve yalnızca kullanılan kadar kaynağın parasını ödemektir. Ama bunu yapmak için önümüzde daha çok yol var. Buluta geçişin öncü CIO ları, harici bir bulut kullanmanın mantıklı olacağını ama özellikle bulut bilişim ilişkilerine özgü çok az sayıda kontrol mekanizması olduğu için, harici buluttaki düzenlemeler ve kontrol sürecinin normal IT ortamına göre çok daha önemli bir hal aldığını söylüyorlar. Bulut bilişimin niyeti basit olsa da, etkisi ve iletim mekanizmaları çoğu zaman karmaşık oluyor. Staten: İnsanların kabul ettiğinden çok daha fazla yapılacak iş var. Bulut sağlayıcılarında ne aramalı? Ne aradığınıza göre değişmekle birlikte, çok çeşitli bulut sağlayıcıları var. En basit uygulama veya altyapı hizmeti veriyor olsalar da, fiyatları ve özel teklifleri değişiyor. Bulut bilişim fiyatlarının nasıl hesaplanacağına dair tartışmalar ad bitmek bilmiyor. Amazon: Elastic Compute Cloud (EC2), en yaygın altyapı hizmeti. Fiyatları, aylık terabayt başına hesaplanıyor. Hacim arttıkça, birim fiyatı az da olsa düşüyor. Müşteriler kendi hizmetlerini seçiyorlar. İşletim sistemi, güvenlik seviyeleri, erişim kontrolleri ve API hizmetleri veriliyor ve kullanım hacmine göre ödeme yapılıyor. Google: App Engine: Gmail kişisel kullanım için ücretsiz ve özel domain isimleriyle şirket kullanımı için de mailbox başına 50 dolar alınıyor. Google ın App Engine i, müşterilere Google sunucuları üzerinde sanal Java veya Python Web uygulamaları kurma imkanı sağlıyor. 500 MB lık ücretsiz veri ve aylık 5 milyon sayfa görüntülenme sınırı aşıldığı zaman, GB başına ödeme alınıyor. Skytap Virtual Lab: Pek adı duyulmamış bu platformda, müşteriler sanal altyapıyı kendileri kurmadan, sanal makine veya uygulamalar çalıştırabiliyorlar. Abonelikler aylık 500 dolar gibi bir fiyattan başlıyor ve depolama ile veri transferi arttıkça artıyor. VMware vsphere4: Sanallaştırma teknolojisinin lideri VMware, vsphere4 ile bulut teknolojilerine de hızlı bir giriş yaptı. Google gibi bazı tedarikçiler, VMware in özel bulut baskısına karşı çıksa da, VMware, müşterilere özel ve public bulut teknolojile-

11 08-09 rini birleştirme imkanı sağlayan fikri için yanına güçlü ortaklar bulmuş durumda. Microsoft Azure: Windows Server 2008 üzerine inşa edilen hipervizör, direkt olarak WMvare in sanallaştırma yazılımıyla yarışıyor ancak Azure, Microsoft un buluta giriş kapısı konumunda bulunuyor. Hâlâ beta olarak hizmet veren Azure, altyapı için saati 0.12, depolama için GB başına 0.15, ve depolama için işlem başına 0.10 dolardan başlayan fiyatlarıyla veritabanı ve platform hizmetleri sağlıyor. Bulut veritabanı SQL Azure için ise Microsoft, 1 GB ilişkisel veritabanı barındıran Web Edition dan 9.99 dolar, 10 gb barındıran Business Edition dan dolar alıyor. Web tabanlı bulut uygulaması geliştirmek için kullanılan araçlar barındıran.net Services için ise Microsoft mesaj işlemi için 0.15 dolar talep ediyor. Avantajlar, dezavantajlar ve riskler Bulutun avantajları Hızlı işlemler: Kapasite veya uygulamaları anında ekleme imkanı. Ölçülü harcama: Depolama, işleme ve uygulamalar için kullandığınız kadar ödeme imkanı, yani IT kaynaklarının daha etkili kullanımı. Ya hiç, ya da çok az sermaye yatırımı: Masraflar yıllarca defterlerde kalmıyor. Ya hiç, ya da çok az bakım masrafı: Bakım tamamen bilgisayar sisteminden veya konfigürasyon ekranından yapılıyor. Sunucuya gidip dokunmanız gerekmiyor. Düşük masraflar: Birçok müşteri aynı altyapıyı kullanıyor, bu sayede tedarikçi de masrafları daha fazla müşteriye dağıtabiliyor. Bu da her bir müşterinin birim başı ödediği parayı azaltıyor. Bulutun dezavantajları Ya hiç, ya da çok az sermaye yatırımı: Hizmetler, yatırım giderleri gibi yıllar geçtikçe amorti olmuyor, bu yüzden zaman ilerledikçe vergi sıkıntıları yaşanabilir. Gözlem ve bakım araçları yeterince olgun değil: BMC, CA, Novell ve diğer firmaların, veri merkezi yönetim uygulamalarını, Amazon un EC2 si ve diğer bulut servislerinde daha iyi kontrol için geliştirdiğini açıklamasına rağmen, buluttaki görünürlük kısıtlı. Oturmamış standartlar: Dağıtılmış Yönetim Çalışma Kolu, Bulut Güvenlik Birliği ve Açık Bulut Konsorsiyum u gibi gruplar; birlikte çalışılabilir yönetim, veri aktarımı, güvenlik ve diğer konularda standart oluşturmaya çalışıyorlar. Ancak birçok analistin de belirttiği gibi, gerçek standartlara ulaşılması için daha birkaç yıl gerekiyor. Bulutun riskleri Veri taşıma: Birçok SaaS ve bulut tedarikçisi, müşterilerine verileri indirip depolama imkanı sunuyor ancak başka bir tedarikçinin yazılımı üzerinde kullanmak mümkün olmuyor. Kıvanç Uslu IBM Türk Teknoloji Lideri Türkiye de bulut bilişim, maliyet ve esneklik özellikleri nedeniyle KOBİ ler seviyesinde ilgi görüyor fakat bu ilgi henüz yeterli seviyede değil. Nedeni ise bulut bilişimle ilgili akıllarda soru işaretlerinin olması. En çok sorulan sorular güvenlik, iletişim hızı, değer katması, maliyeti, entegrasyonu ve performansla ilgili. Bu soru işaretlerine rağmen son yıllarda ülkemizde genel (public) bulut alanında bir talep olduğunu gözlemliyoruz. Bilişimdeki pazar araştırma şirketlerine göre 2014 yılında bulut bilişime harcanacak para miktarı 100 milyar doları geçecektir, bu bile bulut bilişimde yeni istihdam alanları yaratacağını göstermektedir. Gizlilik: Çoğu bulut sözleşmesinde, müşterinin verilerinin güvende ve gizli olduğu vaat edilir. Ancak bulut gözleme ve yönetim yazılımları hâlen başlangıç evresinde. Müşterilerin, özellikle de kendi kurumları içerisinde hangi veriye kimin baktığını kesin olarak görme imkanı kısıtlı. Hizmet seviyesi: Bulut bilişim, tam olarak herkese uyacak bir yaklaşım değil. Her müşterinin uygulamaları ve hizmetleri kişiselleştirme seçeneği bulunuyor. Ancak hizmet seviyesi gerekliliklerini, IT nin tüm amacının şirketin hedeflerini gerçekleştirmek olduğu, şirketin spesifik ihtiyaçlarına yönelik veri merkezlerine uydurmak henüz mümkün değil. Birlikte çalışabilirlik: Birçok firmanın en çok güvendiği, oldukça kişiselleştirilmiş şirket içi uygulamalar, çoğu zaman bulutta bulunan IT altyapılarıyla uyumlu olmuyor. Kendi güvenlik duvarı dışındaki uygulamaları kullanmayı tercih edecek şirketler için sorun olmayabilir.

12 BULUT

13 Bulutun 6 gizli masrafı ve bunlardan kaçınma yolları Firmaların yüzde 94 lük bir bölümü buluta geçişi düşünürken, bulutun gizli masraflarıyla da karşılaşıyor. Bu masraflar, az da olsa planlama yapılarak yok edilebilir. Thor Olavsrud

14 BULUT Sermaye maliyetinin (CAPEX) azaltılması, işletim maliyetlerinin (OPEX) daha tahmin edilebilir olması, ölçeklenebilirliğin arttırılması, yönetimin kolaylaşması ve felaketlere karşı hazırlıkların geliştirilmesi gibi umutlar ile her ölçekten şirketin buluta geçişi düşünmesi artık gün gibi ortada ün ilk haftasında, Symantec in yaptığı bir araştırmaya göre şirketlerin yüzde 94 lük bir kısmı en azından buluta geçişi düşünüyor. Bir yıl önce bu oran yüzde 75 dolaylarındaydı. Ancak Symantec raporunda, buluta alelacele geçen firmaların, gizli masraflar sebebiyle sorunlar yaşadığı da vurgulanıyor. Symantec in Bulutun Gizli Masraflarından Kaçınmak anketini gerçekleştiren ReRez, 2012 senesinin Eylül ile Ekim ayları arasında, 29 ülkeden 3236 şirket ile görüştü. Bu şirketlerin 1358 i küçük ve orta boyutlu iken, 1878 i ise büyük firmalardan oluştu. Symantec in Küresel Bulut Pazarı yöneticisi Dave Elliott: Çok geniş ve sağlam bir anket oldu. Dokuz aydır planlanıyordu ve yapılması da iki ay sürdü. Sonucunda ise şirketlerin bulutu sahiplendiğini öğrendik. Neredeyse tüm şirketler, Evet, bulut gerçekten var ve biz de oradayız. dediler. Ancak ReRez ve Symantec in araştırması, yolun birçok engel ile dolu olduğunu da gösteriyor. Elliott: Buluta geçiş sırasında şirketlerin karşılaştığı çok sayıda gizli masraf ve ikinci dereceden sorun da gözlendi. Alelacele geçiş sebebiyle, bulutun tüm sonuçları düşünülmemiş olabilir. Bahsettiğim ikinci dereceden sorunlar ise çok önemli ve ciddi sorunlar ancak basit bir planlama ile halledilemeyecek şeyler de değiller. Araştırmaya göre, en yaygın gizli masraflar; hileli bulut kullanımı, kompleks yedekleme ve kurtarma, yetersiz depolama, uyum ve ediscovery sorunları ile nakledilen verilerden ortaya çıkıyor. Hileli bulut uygulamaları Araştırmaya göre, geçtiğimiz yıl şirketlerin yüzde 77 lik bir bölümü hileli bulut sistemleriyle karşılaştı. IT tarafından yönetilmeyen veya şirketin IT sistemlerine entegre olmayan bazı gruplar tarafından herkese açık bulut uygulamaları yüklenmiş. Büyük firmalar arasında bu durum daha da yaygın, geçtiğimiz yıl yüzde 83 lük bir bölümü hileli bulut uygulamalarıyla karşılaşmış. KOBİ lerde ise oran yüzde 70 civarında. Elliott: Hiç de iyiye gitmiyor. Hatta kötüleşmeye bile başlamış olabilir. Yüzde 79 luk bir kesim, mevcut kötü durumun devam edeceğini veya daha da kötüleşeceğini düşünüyor. Bu hileli uygulamalar, çoğu zaman önemli sorunlara da yol açabiliyor. Araştırmaya göre, hileli bulut ile karşılaşan firmaların yüzde 40 ı, sonucunda gizli bilgilerinin ele geçirildiğini bildiriyor. Yüzde 25 i, hesap çalma, Web varlıklarının tahrifi ve mal veya hizmet hırsızlığı bildirmiş. Symantec te ürün ve hizmetler başkanlığı yapan Francis desouza: Bulut uygulamalarının kontrolünü ele geçirerek, şirketler bulut ile gelen esneklik ve tasarruf imkanlarından faydalanabilirler. Aynı zamanda hileli bulut kullanımından kaynaklanan veri kontrolü ve güvenlik risklerini de minimum seviyeye çekerler. Bulut yedekleme ve kurtarma sorunları Araştırma sonucunda, bulutun yedekleme ve kurtarmayı da karmaşık bir hâle soktuğu ortaya çıktı. Elliott: Firmalar acele bir şekilde buluta geçme çabasındalar ancak yedekleme ve kurtarmanın ne kadar önemli olduğunu pek düşünmüyorlar. Katılımcıların yüzde 61 i, fiziksel, sanal ve bulut verisini yedeklemek için 3 veya daha fazla çözüm kullanıyor. Gerçekten yetersiz. Bu durum da risk ve eğitim masraflarının artmasına sebep oluyor. Buna ek olarak, firmaların yüzde 43 ü (büyük firmaların yüzde 47 si, KOBİ lerin yüzde 36 sı), bulut verisini kaybettiklerini ve yedekleme üzerinden kurtardıklarını belirtiyorlar. Elliott, kaybetmek ile verilerin gerçekten kaybedilmiş olabileceğinin kastedildiğini söylüyor, ancak bulut sağlayıcısı tarafından silinme, kaybetme veya zarar verme ihtimalinin de unutulmaması gerektiğini vurguluyor. Daha da kötüsü, şirketlerin yüzde 68 i, buluttaki verileri kurtarmaya çalışırken sorunlarla karşılaştıklarını belirtiyorlar. Yüzde 22 si de, buluttaki verileri kurtarmanın üç veya daha fazla gün aldığını söylüyor. Yetersiz bulut alanı Bulutta depolama alanı sağlamak, başka bir gizli masrafın ortaya çıkmasına sebep oluyor. Firmaların bulutu bu denli sevmesinin sebeplerinden biri de, teoride de olsa, kullandıkları alan kadar para ödüyor olmaları. Ancak bu durum, yalnızca yeterli bir alana sahipseniz gerçek oluyor. Birçok şirket, alan kullanımını yüzde 50 nin üzerinde tutmaya çalışsa da, bulut alanı kullanım oranı çok daha düşük, ortalama olarak yüzde 17 seviyesinde. Büyük şirketler, burada yüzde 26 ile az da olsa daha iyi bir kullanım oranı yakalamış durumdalar. Ancak KOBİ ler, çok düşük

15 12-13 bir seviye olan yüzde 7 civarında seyrediyorlar. Buradaki esas sorun, şirketlerin yarısının da kabul ettiği üzere, bulut verisinin yeniden kopyalanıyor olması. Uyum ve ediscovery endişeleri Elliott: Firmalar, konu buluttaki veri olduğu zaman uyum zorunluluklarını karşılayıp karşılamadıkları konusunda endişeye kapılıyorlar. Yüzde 23 lük bir kısmı, bulutta gizlilik ihlalinden ötürü ceza aldıklarını bildirdiler. Bu da, ortada daha büyük bir sorun olduğunu gösteriyor. Dünya genelinde daha fazla veri buluta geçtikçe, bu verilerin nasıl yönetilmesi gerektiğine dair de daha fazla düzenleme getiriliyor. Buluta geçerken, şirket genelinde uyumu da düşünmeniz gerekiyor. Ankete göre, şirketlerin yüzde 49 u, uyum gerekliliklerini yerine getirememe konusunda endişeli, yüzde 53 ü ise, bulut uyum gerekliliklerini yerine getirdiklerini ispat etme konusunda endişeye sahip. Firmalar, bulut konusunda ediscovery ile de cebelleşiyorlar. Ankete göre şirketlerin üçte birinden fazlası, bulut verisi için ediscovery talebi Gizli masraflardan kaçınmanın 4 yolu Teknoloji veya platformlara değil, bilgi ve insan politikalarına odaklanın. Politikaları öğretin, izleyin ve uygulayın. Platform fark etmeyen araçlar kullanın. Buluttaki veri kopyalarını kaldırın. Bulutta dikkat çekici bir örnek Adobe un ilginç bir bulut hizmeti bulunuyor. Bulut üzerinden sunduğunuz bu hizmetinizde faturalandırma ne şekilde, hangi kriterler üzerinden gerçekleştiriliyor? Adobe olarak, günümüzün en önemli teknoloji trendi olan bulut bilişimde önemli bir adım attık. Türkiye pazarına sunulan Creative Cloud ile Adobe, çözümlerini her yerden kolayca ve uygun maliyetlerle erişilecek şekilde kullanıcılarına ulaştırırken kullanıcılar; Adobe nin yeni ürün, servis ve güncellemelerinden de herkesten önce en hızlı şekilde yararlanabiliyor. Adobe Creative Cloud ile müşterilerimizin ve tüm yaratıcı profesyonellerin fikirlerini, özgürce ortaya koyarak her türlü masaüstü bilgisayar, tablet ve el aygıtlarında sunmalarını sağlamayı hedefliyoruz. Kullanıcılar, Adobe Creative Cloud da Adobe nin geçtiğimiz yıl pazara sunulan ve büyük ilgiyle karşılanan Adobe Creative Suite 6 yı ve çok daha fazlasını bulabilecekler. Creative Cloud un Türk kullanıcılar için sunacağı en önemli yeniliklerden biri Türkiye de başka bir kanaldan alınamayacak olan Muse ve Edge uygulamaları ile ve Digital Publishing Suite Single Edition Türk kullanıcılarına ulaşacak olması. Üstelik Türkçe veya istedikleri bir dilde kullanabilirler. almış ancak bu grubun üçte ikisi son teslim tarihini aştığı için cezalarla karşılaşmış. Elliott: yüzde 41 i verileri bulmayı bile beceremedi. Bunu da düşününce, ne kadar büyük bir sorumluluk olduğunu anlamak hiç de zor olmamalı. Nakil hâlindeki veri sorunları Hâli hazırda, sayısı her geçen gün artan SSL sertifikalarını yönetmek bir sorunken, bulut ile bu sorun katlanmış durumda. Bulutta bulunan varlıklar, nakil halindeki verinin (kişisel bilgiler, mali bilgiler, işletme işlemleri ve diğer online etkileşimler) korunması için SSL sertifikası gerektiriyor. Elliot ın son olarak yorumu şöyle: Bulut işlemlerinin en temelinde SSL şifreleme yatıyor. SSL sertifikalarınızı etkili bir biçimde yönetebilmelisiniz. Firmaların yalnızca yüzde 27 si, buluta bağlı SSL sertifikalarının kolaylıkla yönetilebildiğini belirtiyor. Birçoğu, konunun oldukça karmaşık olduğunu söylüyor. Şirketlerin yüzde 40 ı da, bulut ortaklarının sertifikalarının, şirket standartlarıyla uyuşup uyuşmadığı konusunda emin olmadığını söylüyor. Doğa Som Adobe Dijital Medya Çözüm Danışmanı Şirketlerin bulut üzerinden program satın almaksızın hizmet almasında özellikle hangi noktalara dikkat etmeleri gerektiğini düşünüyorsunuz? İş uygulamalarını buluta taşıyacak firmaların dikkat etmesi gereken kritik noktaların başında öncelikle kendi ihtiyaçlarını çok iyi tanımaları geliyor. Kurumlar, önceliklerini ve ihtiyaçlarını çok iyi belirledikten sonra, bu ihtiyaçları adresleyecek şekilde hangi iş uygulamalarını buluta taşıyıp hangilerini taşımayacaklarını en doğru şekilde analiz etmeliler. Şirketlerin genel eğilime ve modaya uymak adına değil, gerçekten fayda sağlayacaklarına inandıkları için iş uygulamalarını buluta taşımaları gerekiyor. Diğer yandan, şirketlerin hem kullandıkları çözümler hem de aldıkları satış öncesi ve sonrası hizmetlerde konusunun uzmanı, deneyimli ve yetkin firmalarla çalışmaya dikkat etmeleri de çok önemli. Artık iş modeliniz, verimliliğiniz, fikirleriniz, iş ortağınız; yapılacak büyük yatırımlardan, harcanacak yüksek meblağlardaki rakamlardan çok daha önemli hale gelebiliyor.

16 BULUT Telekomların bulutu Bulut hizmeti sunmaya başlayan telekom operatörleri bu alanda hizmetin çevikleşmesi ve farklılaşmasına önemli bir katkıda bulunuyor. Ben Rossi İnsanlar artık şirketler için bulut tabanlı çözümlerin faydalarını ve zararlarını dinlemekten bıkmış durumda. Şirket CIO ları da artık IT nin buluta yöneldiğinin farkında. Henüz herkese açık bulut olmasa da, özel bulutlar ve yönetilen hizmetler her gün daha da fazla momentum kazanıyor. Gartner ve IDC nin yaptığı tahminlere göre, bulut piyasası, Orta Doğu ve Kuzey Afrika daki herkese açık bulut bilişim hizmetlerinin 378 milyon 500 bin dolarlık katkısıyla, bu sene 72 milyar 800 milyon dolarlık bir değere ulaşacak. Tüm bu tartışmaları devam ettiren soru ise, firmaların güvenilir bir bulut hizmeti seçerken kime dönmesi gerektiği. Evet, hizmetlerini her yere götüren EMC, Oracle ve SAP gibi çok uluslu şirketler bulunuyor. Ama bir de dünya genelinde sunduğu bulut hizmetleriyle adını duyuran, küçük yeni şirketler var. Peki, ya telekom operatörleri? Şaşırtıcı olmayan bir şekilde onlar da, yeni bir gelir kapısı olarak gördükleri bulut sağlayıcılığı için teknoloji firmalarıyla ortaklaşma hâlindeler. Bir ihtimalle, bulut hizmetleri için diğer herkesten iyi bir platform olabilirler. Yeni bir istikamet Örnek olarak Birleşik Arap Emirlikleri nin iki lider operatörünü ele alalım. Etisalat ve du, birçok firma hâli hazırda kullanıp güvendikleri ve gerçekten ağın sahibi olan bir tedarikçi ararken, son dönemde bulut hizmetlerine ciddi oranda yatırım yaptı. Etisalat bulut bilişim yöneticisi Krishna Bhandari: Mevcut bir pazarımız zaten vardı. Öyle ya da böyle, bu pazarın yüzde 100 ü bir şekilde bizim müşterimiz. Veri merkezleri de bize ait. Şu an da inşa hâlinde sekiz veri merkezimiz daha bulunuyor. Yani bulut hizmetleri için gereken temel altyapıya sahibiz. Bulut hizmetlerinin de oyuna dâhil olmasıyla, müşterilerimize hizmet seviyesi anlaşması sunmamız daha da kolaylaşacak. Birleşik Arap Emirlikleri nin yüzde 99 u bizim bağlantılarımızla kaplı durumda. Buna ek olarak, bulutun ve yönetimli hizmetlerin de büyümesiyle değeri artan LTE desteğimiz de var. Yani proje için belli başlı etmenlere sahip olduğumuz için, bu piyasaya girecek diğer bulut sağlayıcılarından daha fazla imkan sunacağız. du firmasının CCO su Farid Faraidooni de aynı fikirde: Büyük müşteri profilleri, dev veri merkezleri, altyapılar ve bağlantı oluşturma imkanları ile telekom firmaları bulut çözümleri için çok başarılı bir tercih olabilir. EMC nin Avrupa-Orta Doğu-Afrika Bölgesi ve Türkiye deki hizmetlerinin başında olan Wael El Nadi de, pazara telekom firmalarının girmesinin faydalı olacağını söylüyor. Bulut sayesinde telekom firmaları, müşterilerine yeni hizmetler sunacak ve onların gözünde daha müşteriyle ilgili bir konumda olacaklar. Eski hizmetleri yenileyerek, karşılıklı platformlara büyük ölçekli veri merkezleri ve atanmış depolama çözümleri ile, son kullanıcının deneyimini de geliştirerek çok daha büyük kâr elde edebilirler. Daha gelişmiş hizmet anlaşmaları ve performans artışı ile işlevsellik de müşterilerin takdir edeceği unsurlar. Ericsson un yayınladığı rapora göre, bir operatörün kendine bulut sağlayıcısı sıfatı takması için gereken üç şey var; bulut aktivitesini yönetmek, bulut tabanlı imkanlar sağlamak ve bulut getirilerini öne çıkarmak için ağ varlıklarını kullanmak. Hızla sağlanıp kapatılabilen veya ihtiyaç olmadığında bırakılabilen bulut tabanlı kaynaklar, hatırı sayılır sermaye faydalarıyla birlikte büyük avantajlar sunuyor. Her boyutta mevcut olabilirler ve maliyetleri de düşük olur. Faraidooni: Bulut sağlayıcısı rolü üstlenen telekom firmaları, bağlanırlığı yönetebilir, buluta özel imkanlar sunabilir ve bulutu öne çıkarmak için ağ varlıklarını kullanabilirler. Telekom operatörlerinin çekirdek yetkileri düşünüldüğünde, bulut bağanırlığını yönetebilmek, doğal olarak büyük değer katacaktır. Aynı zamanda talebe göre uygulamalar ve ortaklıklar veya kendi altyapıları aracılığıyla bilgisayar hizmetleri de sunabilirler. Ericsson RMEA Stratejik Pazarlama Müdürü Andreas Krenn, Orta Doğu daki telekom operatörlerinin iki farklı şekilde değer kazandırabileceğini söylüyor. İlk olarak, tüketicilerin talebi, kültürü ve dilini düşünerek, bölgeye özel bir hizmet sunabilirler. Bu konularda global bulut sağlayıcıları sorun yaşayabilir. İkinci olarak da, operatörlerin müşterileriyle hâli hazırda bulunan ilişkisi, insanlarda bir güven oluşmasını sağlar. Siz, belgelerinizi zaten kullandığınız bir operatör üzerinden mi, yoksa internetteki bir şirket üzerinden mi depolamak isterdiniz? Beklentilere ulaşmak Ancak müşterilerin operatörlere olan güveni fazla, bu da beklentileri yükseltiyor. Yani operatörler, günümüzün bağımsız bulut sağlayıcılarında olup da, kendilerinde olmayan herhangi bir özelliği kaldıramazlar. Krenn: Kullanıma açıldığı zaman, müşteriler operatörlerinin bulut hizmetini seve seve deneyeceklerdir. Ancak kullanıcı deneyimi, beklentilerle örtüşmediği anda kullanıcı hizmeti bırakacak ve uzun süre dönmeyecektir. Müşteri memnuniyeti bütün olarak tehlikeye girebilir. El Nadi ekliyor: Bulut ile birlikte, telekom firmaları farklılaştırılmış hizmetlerini devamlı olarak değerlendirmek, ticari

17 14-15 modelleri gözden geçirmek ve çekirdek yetenekleri ve varlıklarıyla birlikte karşılıklı bulut altyapılarını yeni gelir kapısı olarak öne çıkarmak durumundadır. Cognizant ın Orta Doğu müdürü ve ikinci başkan yardımcısı Stephen Fernandes: Telekom firmalarının sahip olmaları gereken bir diğer özellik de, daha işbirlikçi bir yaklaşım ile birlikte, bant genişliği ve müşteri yakınlığı gibi ellerindeki geniş fırsatları değerlendirerek, övgü alacak hizmetleri müşterilerine sunmaktır. Ayrıca, dünya genelinde başarıya ulaşan yeni çıkmış bulut sağlayıcıları daha zayıf bir örgütsel düzeni benimsemiş durumdalar. Bu sayede hızlı karar alıyor, kısa geliştirme çemberleri kuruyor ve hizmetlerini pazara hızlıca sürüyorlar. Krenn: Hepimiz yeni çıkış yapan firmaların hizmet genişliğini ve ne kadar hızlı bir şekilde sektöre girip çıktıklarını gördük. Telekom operatörleri ise daha ağır süreçlerden geçtikleri için, pazara çıkma süreleri çok uzayabiliyor. Ancak Faraidooni, bu durumun telekom şirketleri için bir tehdit olmadığında ısrarcı. Hatta bunu, operatörlerin tüm ürün zincirine değer katacak bir fırsat olarak görüyor. Telekom şirketleri hâli hazırda kurumsal müşterilerine Yüzde 95 tasarruf sağlıyoruz Bulut bilişim alanında sunduğunuz hizmetler neler? Bulut bilişim çözümlerini; e-posta ve web yönetimi, bilgi güvenliği ve iş yönetimi çözümleri olmak üzere üç ana başlık altında topluyoruz. E-posta ve web yönetimi çözümleri, firmaların internet ortamına taşınarak bilinirliklerini artırmalarını ve daha profesyonel bir kurumsal kimlik kazanmalarını sağlarken; iş yönetimi çözümleri, firmalara bilgilerini efektif şekilde yöneterek verimliliklerini artırma ve işlerini büyütme avantajı sunuyor. Bilgi güvenliği çözümleri ise akıllı mobil cihaz kullanımının artmasına paralel olarak güvenliğin en kritik gündem maddelerinden biri haline geliyor. e-posta, yönetimli barındırma ve depolama çözümleri gibi hizmetler sağlıyor. Bulut bilişime geçiş de, onlar için doğal bir ilerleme olarak görülebilir. Sonuçta bulut bilişim; yazılım, uygulama platformları ve IT altyapı hizmetlerinin, internet üzerinden, paylaşılan bir ağ ile bir yazılıma veya uygulamaya uzaktan erişim sağlamasına yarayan, talebe yönelik kaynakların teslimatını gösteriyor. Telekom operatörlerinin çoğu zaman sahip olduğu geleneksel fiziksel bağlantı ve kökleşmiş kültür ve sistemleri, bulut için gereken çevikliğin gereklilikleri tarafından zorlanıyor. İleriye bakacak olursak, telekom firmalarının bulut servis sağlayıcısı olarak arenaya çıktıkları zaman bahislerin çekişmeli geçeceğini söyleyebiliriz. El Nadi, bulut firmalarının bağlantı konusunda yeni müşteri talepleri oluşturarak operatörlere fayda sağlayacağını belirterek konuşmasını sonlandırıyor. Bölgesel telekom firmaları, bulut ile büyük verinin yarattığı karışıklıkta akıllara bile gelmeyen yeni kullanım senaryolarını, güvenilir bir şekilde bulut hizmetleri ve uygulamaları ile müşterilerine ulaştırmak için çok ideal bir konumdalar. Mobil operatörlerin sunduğu bulut bilişim hizmetlerinin diğer sağlayıcıların sunduğu bulut hizmetlerinden maliyet veya servisler açısından herhangi bir farkı bulunuyor mu? Biz, günümüz teknolojilerinin gelişimini ve ne gibi dönüşümleri gerekli kıldığını temel alarak hareket ediyoruz. Bu şekilde iş ortaklarımıza daha akıllı ve verimli iş yapma biçimlerinin kapılarını açmaya, iş süreçlerini daha pratik hale getirmeye odaklanıyoruz. Kırmızı Bulut çatısı altında sunduğumuz çözümler sayesinde şirketin web altyapısı için gerekli girdilerden; sunucu, tasarım, e-posta, güvenlik, personel ve hosting için aylık yaklaşık olarak 2000 TL lik masraflarını, 100 TL gibi bir rakama indirerek şirketlere yaklaşık yüzde 95 lere varan tasarruf imkanı sağlıyoruz. Engin Aksoy Vodafone Türkiye Kurumsal İş Birimi nden Sorumlu İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Tüm şirketlerin mutlaka bulut bilişim hizmetinden yararlanması gerektiğini düşünüyor musunuz? Bulut hizmetini yeni alacak şirketlere tavsiyeleriniz neler olabilir? Günümüzde kullanıcıların tablet, akıllı telefon, PC gibi birden çok cihazı, gündelik ihtiyaçlarına göre farklı yer ve zamanlarda kullanma eğilimlerine paralel olarak içerik üretim, tüketim ve veri depolama ihtiyaçları da arttı. IDC nin yayınladığı Dijital Evren Raporu na göre, 2020 yılında global ölçekte dijital data hacmi 35 Zettabyte a ulaşacak. Bireyler ve kurumlar 25 kentilyon büyüklüğünde veri depolama alanına ihtiyaç duyacak yılı itibarıyla global ölçekte dijital verilerin yüzde 34 ünden fazlası bulut teknolojisi üzerinde güvenli bir şekilde depolanabilecek. Bulut bilişim, dijital evren in en temel unsurlarından biri haline gelecek.

18 BULUT Bulut bilişime dair 12acı gerçek Performans, güvenlik, maliyet Şirketler buluttan neler bekliyor? Bunun karşılığında gerçekte neler buluyor? Peter Wayner Birkaç aydır, ticari bulutlar üzerinde bir araştırma yapıyor, yeni makineler alıyor, yazılımlar deniyor ve kalite testleri uyguluyorduk. Tam olarak makine satın almasak da, birkaç saatline kiralayıp, peşinen az miktarda ödeme yapıyorduk. Bu süreçte, beklediğimizin karşılanmadığını gördük. Makineler göründüğü gibi birbiriyle değiştirilebilir veya ucuz değillerdi. Buluta geçmek, tasarlandığı gibi basit veya sorunsuz olmuyordu. Başka bir deyişle, makineler gösterildiği gibi çıkmamıştı. Bulut kelimesinin, kusursuzluk veya sıkıntıdan yoksun tabirleriyle eş anlamlı olduğunu düşünen insanlar hayal kırıklığına uğrayacaktı. Şu an, bulut firmalarının bildirdiği özelliklerin olmadığını söylemiyoruz, sadece direkt olarak göze çarpmayan, çok sayıda detay barındırdığını belirtiyoruz. Çekirdek kısmında, makineler mucize yaratamıyor, yalnızca yıllardır kullandığımız cihazların yeni nesli durumunda. İyileştirmeler kazanca yönelik yapılıyor, büyük yenilikler yok. Umutlarımızı bir kenara bırakır ve makinelere ılımlı beklentilerle yaklaşırsak, hiç de fena değiller. Beklentilerimizi kontrol altında tutmak için, buluttan ne bekleyebileceğimizin listesini yaptık.

19 16-17 Gerçek 1: Makine performansı stabil değil Bulutun amacı, normalde bir sunucu arayışına çıktığımızda karşılaşabileceğimiz çok sayıdaki seçeneği azaltmak. Bir tuşa basıp işletim sistemi seçtikten sonra, yönetici parolasına sahip olmalısınız. Bunun dışındaki her şeyi bulut halletmeli. Perde arkasında bir büyücü, tüm bilgisayar işlemlerini yapıyor olmalı. Kalite testlerinin bize gösterdiği en önemli şey, makinelerin çok farklı şekillerde davrandığı oldu. Aynı işletim sisteminde, aynı miktarda belleğe sahip makineler alsanız dâhi, şaşırtıcı bir şekilde bambaşka performanslarla karşılaşabiliyorsunuz. Her şeyin altında çalışan farklı çipler ve farklı hipervizörler bulunuyor. Sonrasında da şirketler, kutularını farklı sayılarda sanal makinelerle dolduruyor. Gerçek 2: Çok fazla seçenek Elbette makinelerin birçoğu birer eşya gibi davranıyor, ama birisi için yüksek CPU lu makine olmak gerçekte ne anlama geliyor? Bir de CUDA mimarisi var. İşte burada bulut sisteminin en iyi vaadi işe yarar hâle geliyor, bir saatliğine bir makineyi kiralayıp, neler yapabildiğine bakabiliyorsunuz. Patronunuz CUDA mimarisinin paralel işleme gücünü test etmek için Nvidia kartları almanıza izin vermeyebilir. Sipariş listesinde görünen bir dizi ekran kartı, vakit kaybı oyunlar için alınmış olarak görülebilir, ancak Nvidia bulut kutusunda birkaç saatin ardından, yöneticileri satın almaya ikna edebilirsiniz. Büyük veriye hayranlık arttıkça, daha kompleks donanımlar beklenebilir. Makineleri saatlik olarak kiralamak, insanların cihazlara ilgisini arttırmak için ideal bir yöntem. Ancak artan seçenekler, zorlukları ve aslında ihtiyaç duyulan şeye karşı belirsizliği de arttırıyor. Gerçek 3: Saatler oluyor günler Birkaç hafta önce, bir şey denemek için bir makine kurmuştuk. Makinenin saati yalnızca birkaç sent ediyordu ve yeniden başlayalım, zaten çok ucuz diyerek kuruluma başladık. Tüm yazılımların kurulumu ve yapılandırması bittikten sonra ise kapatmak istemedik. Çok kaliteli bir makinemiz olmuştu. Sil tuşuna basmaya içimiz el vermedi. Makine arka tarafta bir şeyler yapmamızı beklerken, sayaç da para saymaya devam ediyordu. Her bir dakikanın hesabını tutanlar için en büyük tehlike, hepsi arkada çalışırken, farklı bulut örnekleri için upuzun listeler çıkarmak olacaktır. Makinelerin bir ay arkada çalışması için harcanacak para, listelerini çıkarmaya harcanacak zamandan daha az olacaktır. Tahminlerimize göre, bulut firmaları hiçbir şey yapmadan duran makinelerden yüksek miktarda para kazanıyorlar. Gerçek 4: Yazılım hizmetlerine paha biçmek çok zor Bulutu çekici kılan bir diğer faktör de hizmet olarak yazılım. Hiçbir şey almanıza, yetki vermenize veya kurmanıza gerek yok. Yalnızca verilerinizi bir API ye gönderiyorsunuz, o kalan her şeyi hallediyor. Fiyat sistemi basit. N kadar şey depolayacaksanız, birim fiyat çarpı N kadar para ödeyeceksiniz. K kadar müşteriniz varsa ve her biri M kadar şey üretiyorsa, K çarpı M kadar depolama parası vereceksiniz. K veya M nin ne kadar büyük olduğu önemli değil. Birim fiyatlar bir peninin onda biri bile değil. Ama gerçekten K sayı mı müşteriniz olacak? Ortalama olarak bile M kadar şey mi depolayacaklar? Peki ya yeni projeniz dünya genelinde başarılı olur da, 3000, hatta kişi gelirse. Bu durumda veri bütçeniz 3 veya 10 katı daha artacak. Esas sorun, her bir doların hesabını yapanların, esnek bir bütçe sağlamaması. Size X dolar verecekler ve bununla idare etmenizi söyleyecekler. Müşteri sayısını 3 e veya 10 a katlamanız onları mutlu edecek ama veri depolama bütçesinin de aynı oranda arttığını söylediğinizde memnun olmayacaklar. Böyle bir durumda, sabit bir altyapı satın almak, harcamaları kısıtlamak için basit bir yöntem. Çok büyük bir başarı gösterirseniz de, sunucu yüksek ihtimalle yalnızca yavaş çalışarak yoğunluğu kaldıracaktır. Bu yavaşlık müşterilerinizi memnun etmeyebilir, ama hesabınızdan fazla para çektiğiniz için banka ile sorun yaşamaktan iyidir. Gerçek 5: Tamamen entegre çözümler korkutuyor Google, App Engine ini ilk duyurduğu zaman, bulut bilişimi ciddi ölçüde kolaylaştıracak bir araç olarak göstermişti. Biraz Python yükledikten sonra, kalanını Google halledecekti. Ama ne yazık ki, elde taşınabilen şeyler kelepçe görevi de görmeye başladı. En kaliteli özellikler mal sahibine aitti. Yani kendi yazılımınızı yeniden yazana kadar onların çözümüne kalmıştınız. İyi de buna kimin vakti var? En zeki bulutlar, esneklik ve açıklık vaat edenler. OpenStack standartları şu sıralar çok ilgi çekiyor çünkü herkes sağlayıcı ne kadar iyi olursa olsun, kendini kilitlemekten kaçınıyor. Gerçek 6: Güvenlik hâlâ bir gizem İlk bakışta, sanki makinenin tüm kontrolü sizdeymiş gibi görünüyor. Yalnızca siz yönetici parolasını ayarlıyorsunuz. İşletim sistemi güvende ve yamalar da yüklendiğine göre, artık hazırsınız, değil mi? Ancak bulutların birçoğu, hipervizörlerin bulunduğu aşağı kısımlarda neler olduğuna dair pek açık konuşmuyorlar. Bir bulut teknisyeninden aldığımız bilgiye göre, şirketin Linux makinelerinde, kullanıcıların şirket tarafından yüklenen fazladan erişim imkanlarını görmemesi için takip edecek sistemler yükleniyormuş. Bilgiyi veren kişi, bunun daha çok kullanıcının iyiliği için olduğunu söylüyor ve büyük ihtimalle de haklı. Bulut firmaları, ağları parçalara ayırıp, erişimi kısıtlayarak makinelerini güvende tutmaya çalışıyorlar. Ancak yine de evinizdeki sunucu odasında, kilitli bir kasa kadar güven vermek için gitmeleri gereken daha çok yol var. Gerçek 7: Maliyeti hesaplamak hiç de kolay değil Aslında basit görünüyor. Sonuçta sağlayıcı size saati birkaç peni eden bir mal satıyor. Birkaç peniyi de ödersiniz, değil mi? Peki saati 7 sent olan bir tane hızlı makine mi almalısınız, yoksa saati 2.5 sentten satılan üç adet yavaş makine mi? Her bir dükkan bant genişliği, depolama alanı ve diğer özelliklere göre farklı fiyatlar sunuyor.

20 BULUT Süreklilik ve güvenliğe dikkat! KOBİ ler için bulut bilişimin ilk yatırım maliyetlerini ortadan kaldırması ve maliyet avantajı sağlaması dışında sunduğu faydaları nasıl özetleyebilirsiniz? Bulut bilişim, kurumlara kullanmak istedikleri yazılımların/altyapının sağladıklarını, hiçbir ilk yatırım maliyetini üstlenmeden, veri merkezleri sayesinde doğrudan alabilme olanağı sağlar. Bu teknoloji sayesinde, eskiden sadece büyük kurumların ciddi yatırımlar sonucu sağladıkları servis seviyelerini ve yedekliliği, artık güvenli ve sürekliliği olan veri merkezleri sayesinde KOBİ ler de yakalayabiliyor. Harcamaların düşürülmesi, iş sürekliliği ve iş çevikliği KOBİ lerin öncelikleri ve bulut bilişim de tüm bu önceliklere uygun bir model olarak öne çıkıyor. ABD de 2013 sonunda KOBİ lerin yüzde 36 sında en az bir bulut hizmetinin kullanılması bekleniyor. Bulut bilişim birçok alanda avantajlar sunarken, süreklilik ve güvenlik tarafında klasik teknolojilere göre zayıf kalabileceği yönler iyi analiz edilmez ve gerekli önlemler alınmaz ise zarar getirmesinin muhtemel olduğu göz ardı edilmemelidir. Yeni nesil teknolojiler hayata geçirilirken birkaç kritik sistem bir arada çalışacağı için bunların kullanacağı altyapının çok daha özenli seçilmesi, kurulması ve işletilmesi gerekir. Rana Karaküçük TurkNet Ürün Yönetimi ve Pazarlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı TurkNet bulut altyapısında ağ, veri depolama ve donanım katmanlarında izolasyon ve yedeklilik tam olarak sağlanmıştır. Ayrıca müşterilerimizin veri güvenliğini sağlamak için sunduğumuz UTM hizmetlerini Managed Firewall, Managed Private Firewall ve IPS/DoS/DDoS alt başlıklarında topluyoruz. Managed Firewall hizmetinde, müşterinin cihazlarına doğru olan trafik TurkNet in sahip olduğu yüksek kapasiteli UTM cihazları ile filtrelenir. TurkNet, müşterisinin tanımladığı ihtiyaçlar doğrultusunda firewall hizmetini yönetir. Ayrıca DoS/DDoS hizmetini alan müşterilerin profillerine tüm IPS imzaları tanımlanır ve DoS koruma profili aktive edilir. IPS hizmeti sayesinde, müşterinin TurkNet veri merkezinde barındırdığı her türlü donanım ve yazılıma yönelik bilinen ya da bilinmeyen saldırılar tespit edilir, saldırı başarılı olmadan önleme şansı sunulur ve zorla içeri girişler proaktif bir şekilde önlenmiş olur. Çeşitli boyutlardaki sunucularda, uygulamanızın kalite testini yapmak için saatler harcayacaksınız. Sonrasında elde ettiğiniz verileri yazıp, en makul uyarlamayı belirleyeceksiniz. Gerçek 8: Veri taşımak basit bir iş değil Makineleri saatlik fiyattan almak çok hoşunuza gitmiştir muhtemelen, ancak bu satın alma kısmı genellikle işin en küçük bölümünden ibaret. Verilerinizi uzaktaki buluta taşımak zorlayıcı bir iş olabilir. Eğer çok sayıda kayıt dosyanız veya büyük miktarda büyük veri setleriniz varsa, verilerinizi olması gereken yere taşımak çok uzun sürebilir. En iyi yapılandırmalar, verileri yerel olarak depolamak ve ihtiyaç hâlinde taşıma işlemi gerçekleştirmek, Amazon un kendi bulutundan daha ucuz olan ve çok çekici bir depolama hizmeti bulunuyor ama hizmet, verilerin saatler içerisinde kullanıma hazır olabileceğini söylüyor. Gerçek 9: Küçük iş, garantili iş Pazarlama teknikleri, omzunuzdaki tüm sorumlulukları bu büyülü bulutun üstleneceğini ima etmeye çalışıyor olabilir ama bu insanın içini hoş eden düşüncelere kanmamalısınız. Verileri yedekleme sorumluluğunun, buluta geçince ortadan kalkacağını sanıyorsanız, yanılıyorsunuz. Sonuç olarak sanal makineler de, masanızdaki makineler kadar hassas. Parçalarının çoğu sizinkiyle aynı. Bulut firmalarının büyülü sürücülere ve çiplere erişim imkanı yok. En iyi bulut firmaları, garantileri konusunda daha belirgin olmaya başladılar. Bazılarının ne yapıp, ne yapmadıklarını açıkladıkları hizmet kullanım şartları bulunuyor. Aynı zamanda coğrafi farklılıkları da göz önünde bulundurmaya başladılar. Bu sayede sunucu çiftliğinizi tasarlarken ne yapmanız gerektiğini daha rahat anlıyorsunuz. Verilerinizin tüm ülke genelinde yedeklenmiş hâlde bulunmasını istiyorsanız, sisteminizi bu şekilde tasarlamalı ve o veriyi üstlenebilecek bant genişliğini karşılamalısınız. Gerçek 10: Hangi yasaların işlediğini kimse bilmiyor Bulut hizmetlerinin, dünyadaki sinir bozucu yasalar ve kuralların işlemediği bir tür ütopyada yaşadığını düşünmek kolay.