RESMİ İSTATİSTİK PROGRAMI ( , 2013 Rev.1) NIN UYGULANMASINA DAİR BAKANLAR KURULU KARARI

Transkript

1

2 RESMİ İSTATİSTİK PROGRAMI ( , 2013 Rev.1) NIN UYGULANMASINA DAİR BAKANLAR KURULU KARARI Karar Sayısı : 2013/5386 Ekli Resmi İstatistik Programı ( ) nda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar ın yürürlüğe konulması; Kalkınma Bakanlığının 15/8/2013 tarihli ve 234 sayılı yazısı üzerine, 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanununun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulu nca 16/9/2013 tarihinde kararlaştırılmıştır. Abdullah GÜL CUMHURBAŞKANI Recep Tayyip ERDOĞAN Başbakan B. ARINÇ A. BABACAN B. ATALAY B. BOZDAĞ Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı S. ERGİN F. ŞAHİN E. BAĞIŞ N. ERGÜN Adalet Bakanı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Avrupa Birliği Bakanı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı F. ÇELİK E. BAYRAKTAR A. BABACAN E. BAĞIŞ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Çevre ve Şehircilik Bakanı Dışişleri Bakanı Ekonomi Bakanı V. T. YILDIZ S. KILIÇ M. M. EKER H. YAZICI Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Gençlik ve Spor Bakanı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Gümrük ve Ticaret Bakanı M. GÜLER C. YILMAZ Ö. ÇELİK M. ŞİMŞEK İçişleri Bakanı Kalkınma Bakanı Kültür ve Turizm Bakanı Maliye Bakanı N. AVCI İ. YILMAZ V. EROĞLU Milli Eğitim Bakanı Milli Savunma Bakanı Orman ve Su İşleri Bakanı M. MÜEZZİNOĞLU B. YILDIRIM Sağlık Bakanı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı 1 Kasım 2013 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır.

3

4 İÇİNDEKİLER Sayfa Resmi İstatistik Programı ( Rev.1) nın Uygulanmasına Dair Bakanlar Kurulu Kararı Tablolar Listesi Kısaltmalar Listesi ııı vıı ıx Birinci Bölüm Resmi İstatistik Programı Genel Bilgiler 1 1. Giriş 3 2. Resmi İstatistik Programının Kapsamı ve Uygulama Birimleri 4 3. Resmi İstatistik İlkeleri 5 4. Resmi İstatistiklerde Veri Kalite Kontrolü 7 5. Veri Yayın ve Dağıtımı 7 6. İstatistiki Konuların Devir İlkeleri 8 7. Resmi İstatistik Programı Revizyon İlkeleri 9 8. Resmi İstatistik Programı nın İzlenmesi ve Değerlendirilmesi 9 İkinci Bölüm İstatistik Çalışmaları 11 Ana Konu 1. İstatistiksel Altyapı Adres Kayıt Sistemi Ulusal Adres Veri Tabanı İş Kayıtları Sistemi Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi Sınıflamalar İdari Sınırların Güncellenmesi ve Sayısallaştırılması 23 Ana Konu 2. Sosyal ve Demografik İstatistikler Nüfus ve Demografi İstatistikleri İşgücü Piyasası İstatistikleri Eğitim İstatistikleri Kültür ve Spor İstatistikleri Sağlık İstatistikleri Tüketim Harcamaları ve Gelir Dağılımı İstatistikleri Sosyal Koruma İstatistikleri Toplumsal Cinsiyet İstatistikleri Yaşam Memnuniyeti Araştırması Suç ve Adalet ve Seçim İstatistikleri Gençlik İstatistikleri Turizm İstatistikleri Uluslararası Göç İstatistikleri Yoksulluk İstatistikleri 55 Ana Konu 3. Makroekonomik İstatistikler Ulusal Hesaplar Fiyat İstatistikleri ve Endeksler Dış Ticaret İstatistikleri ve Endeksleri Satınalma Gücü Paritesi 74

5 3.5. Kalkınma Yardımları İstatistikleri Kamu Alımları İstatistikleri Devlet Mali İstatistikleri Mali Sektör İstatistikleri Kentlerin Yaşanabilirliği Endeksi 83 Ana Konu 4. İş İstatistikleri Yıllık İş İstatistikleri Kısa Dönemli İş İstatistikleri Enerji İstatistikleri Ulaştırma İstatistikleri Bilim, Teknoloji Ve Bilgi Toplumu İstatistikleri Haberleşme İstatistikleri Sanayi Ürün İstatistikleri 110 Ana Konu 5. Tarım İstatistikleri Bitkisel Üretim İstatistikleri Tarımsal Yapı İstatistikleri Hayvansal Üretim İstatistikleri Su Ürünleri İstatistikleri Tarımsal Ekonomik Hesaplar Gıda Güvenliği İstatistikleri Ormancılık İstatistikleri CBS ve Uzaktan Algılama 131 Ana Konu 6. Çevre İstatistikleri Su ve Toprak Yönetimi İstatistikleri Atık İstatistikleri Hava, Gürültü ve İklim İstatistikleri Çevresel İstihdam, Gelir ve Harcama İstatistikleri Doğa Koruma Ve Çölleşme İle Mücadele İstatistikleri Çed, İzin/Lisans ve Denetim İstatistikleri 146 Ek 1. Konulara Göre Çalışma Grupları 150 Ek 2. Katılımcı Kurum/Kuruluşlar 152

6 Tablolar Listesi Sayfa 1. İstatistiksel Altyapı İş Kayıtları Sistemi Sınıflamalar Listesi Sosyal ve Demografik İstatistikler Nüfus ve Demografi İstatistikleri İşgücü Piyasası İstatistikleri Eğitim İstatistikleri Kültür ve Spor İstatistikleri Sağlık İstatistikleri Tüketim Harcamaları ve Gelir Dağılımı İstatistikleri Sosyal Koruma İstatistikleri Toplumsal Cinsiyet İstatistikleri Yaşam Memnuniyeti Araştırması Suç ve Adalet ve Seçim İstatistikleri Gençlik İstatistikleri Turizm İstatistikleri Uluslararası Göç İstatistikleri Yoksulluk İstatistikleri Makroekonomik İstatistikler Ulusal Hesaplar Fiyat İstatistikleri ve Endeksler Dış Ticaret İstatistikleri ve Endeksleri Satınalma Gücü Paritesi Kalkınma Yardımları İstatistikleri Kamu Alımları İstatistikleri Devlet Mali İstatistikleri Mali Sektör İstatistikleri Kentlerin Yaşanabilirliği Endeksi İş İstatistikleri Yıllık İş İstatistikleri Kısa Dönemli İş İstatistikleri Enerji İstatistikleri Ulaştırma İstatistikleri Bilim, Teknoloji Ve Bilgi Toplumu İstatistikleri Haberleşme İstatistikleri Sanayi Ürün İstatistikleri Tarım İstatistikleri Bitkisel Üretim İstatistikleri Tarımsal Yapı İstatistikleri Hayvansal Üretim İstatistikleri Su Ürünleri İstatistikleri Tarımsal Ekonomik Hesaplar Gıda Güvenliği İstatistikleri 135

7 5.7. Ormancılık İstatistikleri CBS ve Uzaktan Algılama Çevre İstatistikleri Su ve Toprak Yönetimi İstatistikleri Atık İstatistikleri Hava, Gürültü ve İklim İstatistikleri Çevresel İstihdam, Gelir ve Harcama İstatistikleri Doğa Koruma Ve Çölleşme İle Mücadele İstatistikleri Çed, İzin/Lisans ve Denetim İstatistikleri 149

8 Kısaltmalar Listesi AB Avrupa Birliği ADNKS Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi AWOS Automatic Weather Observation System (Otomatik Hava Gözlem Sistemi) BDDK Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu BİST Borsa İstanbul BIS Bank for International Settlements (Uluslararası Ödemeler Bankası) BM Birleşmiş Milletler BOTAŞ Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi BÜGEM Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü BÜMKO Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü CGS Consolidated Government Sector (Konsolide Kamu Sektörü Dengesi) CHP Combined Heat and Power (Birleşik Isı ve Güç) ÇED Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim genel Müdürlüğü ÇKS Çiftçi Kayıt Sistemi ÇSGB Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ÇYGM Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü DHMİ Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü DSİ Devlet Su İşleri ECE United Nations Economic Commission For Europe (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu) EDP Excessive Deficit Procedure (AB Mali Bildirim Tabloları) EGM Emniyet Genel Müdürlüğü EİGM Enerji İşleri Genel Müdürlüğü EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ESSPROS The European System of Integrated Social Protection Statistics (Avrupa Sistemine Göre Bütünleştirilmiş Sosyal Koruma İstatistikleri) EUROSTAT Statistical Office of the European Commission (Avrupa Birliği İstatistik Ofisi) EÜAŞ Elektrik Üretim Anonim Şirketi FADN Farm Accountancy Data Network (Çiftlik Muhasebe Veri Ağı) FAO Food and Agriculture Organization (Gıda ve Tarım Örgütü) GFS Government Finance Statistics (Genel Yönetim Mali İstatistikleri) GİB Gelir İdaresi Başkanlığı GSYH Gayri Safi Yurtiçi Hasıla HÜNEE H.Ü. Nüfus Etütleri Enstitüsü IATA International Air Transport Association (Uluslar arası Hava Ulaştırma Birliği) ILO International Labour Organization (Uluslar arası Çalışma Örgütü) IMF International Monetary Fund (Uluslar arası Para Fonu) IPCC The Intergovernmental Panel on Climate (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) ISBN International Standard Book Number (Uluslar arası Standart Kitap Numarası) ISSN International Standard Serial Number (Uluslar arası Standart Süreli Yayın Numarası) İLBANK İller Bankası İLSİS İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Yönetim Bilgi Sistemi İŞKUR Türkiye İş Kurumu JnGK Jandarma Genel Komutanlığı KGM Karayolları Genel Müdürlüğü KİK Kamu İhale Kurumu KİT Kamu İktisadi Teşebbüsleri KOSGEB Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı KPS Kimlik Paylaşım Sistemi KSGM Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü MGM Muhasebat Genel Müdürlüğü MİGM Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü MERNİS Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi NVİGM Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü

9 OECD Organization For Economic CoOperation and Development (İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı) OECDDAC OECDDevelopment Assistance Committee (Kalkınma Yardımları Komitesi) OGM Orman Genel Müdürlüğü PİGM Petrol İşleri Genel Müdürlüğü PTT Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü RİP Resmi İstatistik Programı RİSS Resmi İstatistik Sınıflama Sunucusu SGK Sosyal Güvenlik Kurumu SGP Satınalma Gücü Paritesi SHS Sağlık Hesapları Sistemi SHGM Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü SPK Sermaye Piyasası Kurulu SYGM Su Yönetimi Genel Müdürlüğü TAPDK Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu TARİŞ İncir, Üzüm, Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi TAGEM Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü TBB Türkiye Bankalar Birliği TCDD Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları TCMB Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası TEDAŞ Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi TETAŞ Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi TEPGE Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü TİKA Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı TİKAS Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi TKİ Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu TMO Toprak Mahsulleri Ofisi TMSF Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu TNSA Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TPAO Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı TPE Türk Patent Enstitüsü TSB Türkiye Sigorta Birliği TTK Türkiye Taşkömürü Kurumu TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu TÜFE Tüketici Fiyatları Endeksi TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu UAKS Ulusal Adres Kayıt Sistemi UAVT Ulusal Adres Veritabanı UNEP United Nations Environment Programme (Birleşmiş Milletler Çevre Programı) UNESCO United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) UNET Kara Ulaştırması Otomasyon Sistemi UNSD United Nations Statistics Division (Birleşmiş Milletler İstatistik Bölümü) UNWTO United Nations World Tourism Organization (Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü) URVGE Uluslararası Resmi Veri Gönderimi Envanteri USH Ulusal Sağlık Hesapları UVYT Ulusal Veri Yayımlama Takvimi ÜFE Üretici Fiyatları Endeksi WHO World Health Organization (Dünya Sağlık Örgütü) YÖK Yüksek Öğretim Kurulu YURTKUR Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu YSK Yüksek Seçim Kurulu

10 BİRİNCİ BÖLÜM RESMİ İSTATİSTİK PROGRAMI GENEL BİLGİLER

11

12 1. Giriş Resmi İstatistik Programı (RİP), resmi istatistiklerin üretimine ve yayımına ilişkin temel ilkeler ile standartları belirlemek, ulusal ve uluslararası düzeyde ihtiyaç duyulan alanlarda güncel, güvenilir, zamanlı, şeffaf ve tarafsız veri üretilmesini sağlamak amacıyla 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu na dayanılarak beşer yıllık dönemler için hazırlanmaktadır. Resmi İstatistik Programı ile Türkiye İstatistik Sistemi nde programlı döneme geçilmiştir. İkinci Resmi İstatistik Programı yıllarını kapsamaktadır. Programla, resmi istatistiklerin üretiminde ve yayımında karşılaşılan mükerrerlikler önlenmekte, cevaplayıcı yükü azaltılmakta, kamuda insan gücü ve kaynak tasarrufu sağlanarak resmi istatistiklere olan güven daha da arttrılmaktadır. Ayrıca, resmi istatistiklerde standardizasyon sağlanmakta, sorumlu ve ilgili kurumlar tanımlanarak, hangi verinin hangi kurum tarafından, hangi yöntemle derleneceği ve hangi dönemler için ve ne zaman yayımlanacağı konularına açıklık getirilmektedir. İkinci program dönemi ile birlikte resmi istatistikler meta veri ve değişken listeleriyle birlikte kullanıcıların hizmetine sunulmaktadır. Programın yürürlüğe girmesiyle birlikte, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) in yayınladığı verilerin yanı sıra, RİP te diğer kurum ve kuruluşlar tarafından üretilmesi öngörülen veriler resmi istatistik olarak kabul edilmiştir. Böylece ihtiyaç duyulan her alanda güvenilir tek bir resmi istatistik üretilmesi sağlanmaktadır. Program dönemi için öngörülmemiş, ancak dönem içinde kurum/kuruluşlarca üretilmesine ihtiyaç duyulan istatistiklerin yıllık güncelleme tarihine kadar TÜİK ile işbirliği yapılmak suretiyle resmi istatistik niteliği kazanması sağlanabilir. Resmi İstatistik Programı hazırlık çalışmaları kapsamında, 40 çalışma grubu oluşturulmuş, bu gruplar tarafından toplam 91 toplantı gerçekleştirilmiş ve bu toplantılara 155 kurum ve kuruluştan 438 temsilci katılmıştır. Toplantılarda, paydaş kurumlarca üretilen istatistiki bilgilerin mevcut durumu, veri kaynakları, veri derleme yöntemleri, kullanılan sınıflamalar, resmi istatistiklerin hangi kurum tarafından ve ne zaman yayınlanacağının belirlenmesine yönelik değerlendirmeler yapılmıştır. Toplantılar sonucunda alınan kararlar çerçevesinde ilgili çalışma grubu üyeleri tarafından hazırlanan raporlar, ilgili kurum ve kuruluşlara gönderilerek görüş ve önerileri yazılı olarak alınmıştır. Kurum ve kuruluşlardan gelen raporlar doğrultusunda oluşturulan taslak Program, İstatistik Konseyi nin 26/10/2011 tarihinde yapılan toplantısında görüşülmüştür. TÜİK ve Programda yer alan kurumlarla işbirliği içerisinde hazırlanan, ikinci beş yıllık uygulama dönemini kapsayan Resmi İstatistik Programı nın kabul edilmesi; Kalkınma Bakanlığı nın 21/12/2011 tarih ve 151 sayılı yazısı üzerine Türkiye İstatistik Kanunu nun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulu tarafından 23/12/2011 tarihinde kararlaştırılmış, 05/01/2013 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Resmi İstatistik Programı kapsamında yer alan kurumlardan gelen görüş ve öneriler doğrultusunda Program 2013 yılında Bakanlar Kurulu nun 2013/5386 karar sayısıyla revize edilmiştir.

13 2. Resmi İstatistik Programı nın Kapsamı ve Uygulama Birimleri Program, verilerin, hangi tanım, yöntem, kapsam ve sınıflama kullanılarak hangi kurum tarafından, hangi sıklıkta derleneceği ve yayınlanacağı ile ilgili bilgileri kapsamaktadır. Resmi istatistikler, TÜİK ve Programda belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından üretilir ve yayımlanır. Kurum ve kuruluşların, görev alanları ile ilgili resmi istatistiklere ilişkin veri derleme, değerlendirme ve yayımlama görevi Programda yer almaktadır. Resmi istatistiklerin üretim ve yayımının koordinasyonundan sorumlu olan TÜİK, Programda görev verilen kurum ve kuruluşlar tarafından derlenen resmi istatistikleri de yayımlayabilir ve dağıtabilir. Bu kurum ve kuruluşlar, talep edilmesi durumunda, derlenen verileri istenilen zamanda TÜİK e vermekle yükümlüdürler. Diğer yasal düzenlemelerdeki gizlilik hükümleri belirtilerek TÜİK e iletilen veri ve bilgilerin korunmasında ve saklanmasında söz konusu gizlilik hükümleri aynen uygulanır. Resmi istatistik üretiminde aşağıda belirtilen kurum ve kuruluşlar görev alır: Başbakanlık ve bakanlıklar ile bunların bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşları, Mahalli idareler ve bunların bağlı ve ilgili kuruluşları ile birlik ve şirketleri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ve üniversiteler de dahil olmak üzere, tüzel kişiliğe haiz enstitü, teşebbüs, teşekkül, birlik, döner sermaye, fon ve sair adlarla kurulmuş olan kurum ve kuruluşlar, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları. 3. Resmi İstatistik İlkeleri Avrupa Komisyonu İstatistiki Program Komitesi (Statistical Programme Committee) Şubat 2005 te Avrupa İstatistikleri Uygulama İlkeleri ni (Code of Practice) kabul ederek, bu ilkelere bağlı kalacağını beyan etmiştir. Uygulama ilkeleri mevcut uluslararası standartlar temel alınarak oluşturulmuştur. Bu çerçevede 15 ilke ve bunlara ait 82 gösterge oluşturulmuştur sayılı Türkiye İstatistik Kanunu ile bu ilkelere uygun gerekli yasal düzenlemeler yapılmıştır. 5 yıllık dönemler için uygulanan Program da bu ilkeler gözetilerek resmi istatistik üretim ve dağıtımını esas almaktadır. Resmi istatistiklerin üretiminde amaçlanan hususlar üretim sürecinin temel taşlarını oluşturan üreticiler, sağlayıcılar ve kullanıcılar için benzerlik taşır. Bu nedenle istatistik derleme, doğrulama, analiz ve dağıtımında dikkate alınacak ilkeler mevcut olmak zorundadır. Bu ilkelerin temel amacı politika oluşumuna hizmet etmek ve uygulanan politikaları izlemek maksadıyla üretilen istatistikler için kamuoyunda güveni sağlamak ve artırmaktır. Bu güven veri ve istatistiksel yöntemlerin şeffaflığı ve kalitesi üzerine kurulur. Ancak uygulamalardaki kalite için verilen taahhütler de kamuoyunun gözlemine açık olmalıdır. Resmi istatistiklerin üretimine ve organizasyonuna ilişkin kullanıcıdaki güveni ve resmi istatistik araştırmalarındaki kabul edilebilir standartları artırabilmek amacıyla, resmi istatistik üretimi ve dağıtımında dikkate alınacak temel ilkeler:

14 1. Mesleki Bağımsızlık: Resmi istatistiklerin güvenilirliği, Programda yer alan kurum/kuruluşların diğer siyasi, düzenleyici ya da idari kurum ve kuruluşların yanı sıra özel sektör işletmelerinden bağımsızlığı ile sağlanır. 2. Veri Derleme Yetkisi: Resmi istatistik üretiminden sorumlu kurum/kuruluşlar, Türkiye İstatistik Sistemi amaçları bağlamında, bilgi toplamak için açık yasal bir yetkiye sahip olmalıdır. 3. Kaynakların Yeterliliği: Resmi istatistik üretimi ve dağıtımı için ayrılan kaynaklar, Türkiye İstatistik Sistemi gereksinimlerini karşılamak için yeterli olmalıdır. 4. Kalite Taahhüdü: İstatistiki verinin kalitesi, istatistik teknikler kullanılarak düzenli olarak kontrol edilmeli ve raporlanmalıdır. 5. İstatistiki Gizlilik: Resmi istatistik üreten kurum ve kuruluşlar, gizli verilerin hukuka aykırı erişimine, açıklanmasına veya kullanımına karşı her türlü önlemi almak zorundadır. Resmi istatistiklerin üretilmesi için toplanan, işlenen ve saklanan verilerden gizli olanlar, idari, adli ve askeri hiçbir organ, makam, merci veya kişiye verilemez, istatistik amacı dışında kullanılamaz ve ispat aracı olamaz. Veri gizliliği ve güvenliğine ilişkin usûl ve esaslar, 20/06/2006 tarih ve sayılı Resmi Gazete de Yayınlanan Resmi İstatistiklerde Veri Gizliliği ve Gizli Veri Güvenliğine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile düzenlenmiştir. 6. Tarafsızlık ve Şeffaflık: Resmi istatistik üreten kurum/kuruluşlar, verilerini, bilimsel bağımsızlık ilkesi çerçevesinde ve tüm kullanıcılara eşit mesafede, tarafsız, profesyonel ve şeffaf bir biçimde üretmeli ve dağıtmalıdır. Veri sağlayıcılar, hangi verinin toplanacağını, gerekçelerini, kullanılacak verinin amacını, istatistik üretiminde kullanılacak olan metotları ve yayınlanacak olan verinin esasını bildirmelidir. 7. Güvenilir Metodoloji: Resmi istatistiklerin toplanması, işlenmesi ve dağıtılması süreçlerinde, Avrupa standartları ve diğer uluslararası standartlar tam olarak gözetilmelidir.

15 8. Uygun İstatistiksel Süreçler: Verilerin derlenmesinden doğrulanmasına kadar uygulanan tüm istatistiksel süreçler, kaliteli istatistik üretiminin temelini oluşturmalıdır. 9. Cevaplayıcı Yükünün Azaltılması: İstatistik üretiminde ve dağıtımında kaynaklar etkin kullanılmalıdır. Hanehalkları, işyerleri veya kişilerden derlenen veriler kapsamında cevaplayıcının yükü de gözlemlenmeli ve buna göre hedefler belirlenmelidir. Basım ve yayımda kullanıcının ihtiyaçları ve beklentileri izlenerek, farklı kullanıcı grupları için uygun sunum biçimleri geliştirilmelidir. 10. Maliyet Etkinliği: Kaynaklar etkin bir şekilde kullanılmalıdır. 11. Uygunluk: Resmi istatistikler ait oldukları konuyu ulusal düzeyde açıklayacak şekilde ve kullanıcı ihtiyaçlarına cevap verecek kapsamda olmalı, tanım ve sınıflamaları ile birlikte yayımlanmalıdır. 12. Doğruluk ve Güvenilirlik: Resmi istatistikler konularına ve araştırma kapsamına göre, mevcut durumu ve değişimleri doğru ve güvenilir biçimde yansıtmalıdır. 13. Zamanlılık: Resmi istatistikler mevcut veri altyapısı kapsamında güncel olarak üretilmelidir. Üretilen istatistiklerin yayımlama zamanı önceden belirlenmeli ve Ulusal Veri Yayımlama Takvimi ne uygun olarak dağıtılmalıdır. 14. Tutarlılık ve Karşılaştırılabilirlik: Resmi istatistikler kendi içinde ve zaman içinde tutarlı, bölgeler ve ülkeler arasında karşılaştırılabilir ve farklı kaynaklardan birbiri ile ilgili veriler birleştirilebilir ve ortak kullanılabilir olmalıdır. 15. Açıklık ve Erişilebilirlik: Resmi istatistikler açık ve anlaşılabilir bir şekilde sunulmalı, uygun ve elverişli bir biçimde yayımlanmalı, destekleyici metaveri ve kılavuzla birlikte mevcut ve erişilebilir olmalıdır. Dağıtımda, her kullanıcının kolayca erişebileceği araçlar (basılı ortam, medya araçları, internet kullanılmalıdır. Verilerin, ilgili metaveri bilgileri ile birlikte web üzerinden ücretsiz olarak dağıtılması temel hedef olmalıdır. Resmi istatistiklerin gerçekleri yansıtmasının sağlanması, istatistiklerin kullanıcı ihtiyaçlarına cevap vermesi, kullanıcılara tarafsız ve eş zamanlı olarak sunulması, gizlilik ilkesine riayet edilmesi, kamuoyunun bilgi edinme hakkının gözetilmesi temel esaslardır. Resmi istatistiklerin kalitesinin ve ilkelere uygunluğunun değerlendirilebilmesi için gerekli tüm bilgiler ve resmi istatistik üretiminde kullanılan yöntemler Türkiye İstatistik Kurumu tarafından belirlenen standartlar doğrultusunda, uygun araçlarla kamuoyuna duyurulur. Program kapsamında resmi istatistik üreten tüm kurum ve kuruluşlar görevlerini bu ilkeler çerçevesinde yürütmekle yükümlüdürler. Program, bu ilkelerin hayata geçirilmesini sağlamayı amaçlar ve bu doğrultuda hazırlanarak uygulamaya konulur.

16 4. Resmi İstatistiklerde Veri Kalite Kontrolü Resmi istatistik üretiminde görev alan kurum ve kuruluşlar, Programda belirtilen sınıflama ve kalite standartlarına uygun veri üretimi için her türlü tedbiri almak ve veri toplamadan yayın aşamasına kadar her düzeyde gerekli kalite denetimini yapmakla yükümlüdürler. Resmi istatistik üretiminde bu standartlara uyulup uyulmadığının kontrolü, Veri Kalite Kontrol Kurulu tarafından yapılır. Kurum ve kuruluşlar, bu kapsamda Kurul veya Kurul tarafından ilgili yönetmelik çerçevesinde oluşturulan çalışma gruplarının her türlü talebini belirlenen zamanda karşılamakla yükümlüdürler. II. Program Döneminde Veri Kalite Kontrol Kurulu etkinleştirilerek; sunulan verilerin kalitesini ölçmeyi hedefleyen temel ilkeler belirlenecek, yürütülecek iş ve işlemler için Kalite Kontrol Çalışma Planı ve Takvimi hazırlanacak, çalışmalar ilgili tarafların katılımı ile gerçekleştirilip rapor haline getirilecektir. 5. Veri Yayın ve Dağıtımı Program kapsamında üretilen istatistiklerin yayın ve dağıtımına ilişkin ilke, standart ve usullerin belirlenmesi ve uygunluğunun izlenmesi Yayın ve Dağıtım Kurulu tarafından yapılır. Programda yer alan kurum ve kuruluşlar yayım ve dağıtımlarında Resmi İstatistik İlkeleri ne uymakla yükümlüdürler. Resmi istatistikler, kurum ve kuruluşların web sayfalarından (html sayfaları, veritabanları veya pdf dosyaları), basılı yayınlarla veya CD yoluyla yayımlanabilir. İstatistiklerin öncelikli yayımlama aracı web sayfalarıdır. Kurum ve kuruluşlar, internet ana sayfalarında resmi istatistikler başlığı açarak yayımlayacakları resmi istatistikleri bu başlık altında yayımlarlar. Resmi İstatistikler, web sayfalarında açıklayıcı bilgiler ile birlikte yayımlanır. Ulusal Veri Yayımlama Takvimi (UVYT): Resmi istatistiklerin dağıtımı, kullanıcılara hangi veriye ne zaman ulaşabileceklerini belirten bir takvimle yapılır. Verilerin hangi kurum tarafından, ne zaman ve ne şekilde yayımlanacağını gösteren UVYT, TÜİK tarafından her yılın başında kamuoyuna açıklanır. Programda görev alan kurum ve kuruluşlar her yıl 1 Aralık tarihine kadar, bir sonraki yılın veri yayın tarihlerini belirleyerek UVYT de yer almak üzere TÜİK e iletirler. Verilerin yayım tarihinde meydana gelebilecek değişiklikler, UVYT de öngörülen tarihten en geç iki gün önce gerekçesiyle birlikte kamuoyuna açıklanmak üzere, TÜİK e bildirilir. Kurum ve kuruluşlar, TÜİK tarafından sağlanan Ulusal Veri Yayımlama Takvimi ne ait web adresine kendi sayfalarında link vermek ve yayımlayacakları verilerin yer alacağı web adreslerini TÜİK e bildirmekle yükümlüdürler. Verilecek linkler sabit olmalı, değişiklik durumunda TÜİK e bildirilmelidir. Web sayfalarında yayımlanan istatistiğin adı, metaverisi, yayımlama takviminde kullanıcıların bulabileceği şekilde yer almalıdır.

17 Basılı yayınlar aynı zamanda web sayfalarında html sayfası, veritabanları veya pdf formatında yayımlanır. Basılı yayınlarda resmi istatistiğin metaveri bilgilerine detaylı olarak yer verilir. Resmi İstatistik Logosu: Ulusal kalite standartları (Karşılaştırılabilir olduğu, metaveri bilgileri ile birlikte erişilebilir olduğu, uluslararası tanım, yöntem ve sınıflamalara uygun üretildiği, zamanlılık esasına göre yayımlandığı, tutarlılığının sağlandığı, tarafsız ve eşit olarak kullanıcılara sunulduğu, işbirliği çerçevesinde üretildiği) dikkate alınarak yapılacak değerlendirme sonucunda Program kapsamında üretilecek ve yayımlanacak tüm istatistiklerde Resmi İstatistik Logosu kullanılacaktır. Bireysel veri (Mikro veri) kullanımı: Resmi İstatistiklerde Veri Gizliliği ve Gizli Veri Güvenliğine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik te belirlenmiştir. Uluslararası Resmi Veri Gönderimi Envanteri (URVGE): Resmi İstatistik Programı nda kurum ve kuruluşların yurt dışı kurumlar ve uluslararası kuruluşların yayınlarında yer almak üzere istatistiki veri gönderiminin Uluslararası Resmi Veri Gönderimi Envanteri (URVGE) vasıtasıyla yapılacağı belirtilmiştir. URVGE, uluslararası platformda yer alan ülkemiz verilerinin disipline edilmesini amaçlayan bir araçtır. Söz konusu envanter ile kurum ve kuruluşlar tarafından uluslararası kuruluşlara gönderilen veri/bilgilerin Programa konulması, mükerrer veri gönderiminin önlenmesi, eksik Türkiye verilerinin tespit edilmesi ve tüm bu çalışmaların koordine edilmesi amaçlanmaktadır. Bu çerçevede kurum/kuruluşlarla işbirliği ile hazırlanan URVGE taslağı 30 Mart 2011 tarihinde gerçekleştirilen 6. İstatistik Konseyi Toplantısı nda konsey üyelerine sunulmuştur. Konsey in istişari görüşleri neticesinde, URVGE çalışması tamamlanarak adresinde kamuoyunun hizmetine sunulmuştur. Kurumların uluslararası kuruluşlara, Program da belirlenen sorumluluklar dahilinde veri gönderimi yapması ve veri gönderimini gerçekleştirdiklerine dair bilgilendirme mesajlarını adresine iletmeleri gerekmektedir. Kurumlar arası ve uluslararası eşgüdümün sağlanması ve veri gönderimlerinin sistematik olarak yürütülmesi amacıyla web tabanlı URVGE yazılımı geliştirme faaliyetleri yürütülmektedir. 6. İstatistiki Konuların Devir İlkeleri Resmi İstatistik Programı nda birden fazla kurumu ilgilendiren konularda ilgili resmi istatistiğin üretilmesi, yayımlanması ve dağıtılması sorumluluğu bu konuda en çok ilgili olan kurumdadır. Bu kapsamda Resmi İstatistik Programı nda belirtilen konularda sorumluluğunun devri konusunda uygulanacak esas ve ilkeler aşağıda belirtilmiştir. İstatistiği kendi idari kayıtlarından üreten kuruluşun o istatistiğin yayımından da sorumlu olması esastır.

18 TÜİK in başka kurumların idari kayıtlarından alarak üzerinde analiz ve işlem yapıldıktan sonra ürettiği istatistiklerin TÜİK tarafından yayımlanması esastır. TÜİK in birden fazla kurumun idari kayıtlarını kullanarak ürettiği istatistiklerin TÜİK tarafından yayımlanması esastır. İstatistiklerin kurumlar arası sorumluluk devrinde uluslararası uygulamalar da dikkate alınır. İstatistiklerin kurumlar arası sorumluluk devrinde sürdürülebilirliğin ve veri kalitesinin sağlanması esastır. Sürdürülebilirlik ve veri kalitesi konusunda TÜİK in uygun görüşü aranır. Sorumluluğun devri, Programın revizyonu ile birlikte Bakanlar Kurulu Kararıyla sonuçlandırılır. 7. Resmi İstatistik Programı Revizyon İlkeleri Resmi İstatistik Programında Program dönemi içerisinde istatistik çalışmalarına ilişkin yapılacak değişiklikler 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu nun 17 inci maddesinde belirtilen Bilimsel ve Teknik Özerklik hükümleri çerçevesinde aşağıdaki şekilde yürütülür: Program a yeni konu eklenmesi ve mevcut olan bir konunun Program dan çıkarılması ile sorumlu/ilgili kurum değişikliklerine ilişkin talepler Bakanlar Kurulu onayı ile yapılır. Bunların dışındaki yer değişiklikleri, süre değişiklikleri, veri derleme yöntemi ve mevcudiyet durumu değişiklikleri, sınıflama sistemi ve tahmin düzeyi değişiklikleri, yayınlanma biçimi değişiklikleri ile Programın genel bilgiler kısmı ile İstatistik Çalışmalar başlığında yer alan Kapsam, Mevcut Durum ve Yapılacak Yeni Çalışmalarla ilgili olarak karar almaya ve düzenleme yapmaya, sorumlu kurum/kuruluşun gerekçesiyle birlikte TÜİK e başvurusu üzerine, TÜİK yetkilidir. Yasal ve idari yapıda meydana gelen değişiklikler ile mevzuattan kaynaklanan değişiklikler TÜİK Başkanlığı tarafından karara bağlanır. Kurum/kuruluşların program revizyon talepleri, ilgili yılın 15 Ekim tarihine kadar TÜİK e gönderilir. 8. Resmi İstatistik Programının İzlenmesi ve Değerlendirilmesi 5429 sayılı kanunun 3 üncü maddesine göre Resmi İstatistik Programında kurum/kuruluşlar tarafından üretilmesi ve yayımlanması taahhüt edilmiş istatistikler program uygulamalarının değerlendirilmesi amacıyla TÜİK tarafından her yıl Resmi İstatistik Programı Yıllık İzleme Raporu hazırlanarak düzenli olarak izlenir ve sonuçları İstatistik Konseyine ve kamuoyuna duyurulur. Yıllık İzleme Raporu nda, sorumlu ve ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından Program çerçevesinde yürütülen faaliyetlerin ne ölçüde gerçekleştirildiği tespit edilmekte ve varsa aksaklıkların giderilmesi için alınması gereken tedbirler belirtilmektedir. İzleme raporlarında gerçekleşmeler ve programda üretilmesi taahhüt edilen konuların üretiminde meydana gelen aksaklıklar İstatistik Konseyinde görüşülerek değerlendirilmektedir.

19 Programda yer alan kurum ve kuruluşlar, kendi çalışmaları ile ilgili değerlendirmeleri içeren raporlarını her yıl düzenli olarak TÜİK e iletmekle sorumludurlar. TÜİK tarafından ülkemizde üretilen resmi istatistiklerin veritabanını oluşturmak ve bu bilgilerin güncellenmesini sağlamak amacıyla Resmi İstatistik Programı Bilgi Sistemi geliştirilmiştir. RİP çerçevesinde gerçekleştirilen faaliyetler bu sistem üzerinden izlenebilmektedir.

20 İKİNCİ BÖLÜM İSTATİSTİK ÇALIŞMALARI

21

22 ANA KONU 1. İSTATİSTİKSEL ALTYAPI 1.1. ADRES KAYIT SİSTEMİ 1.2. ULUSAL ADRES VERİ TABANI 1.3. İŞ KAYITLARI SİSTEMİ 1.4. TARIMSAL İŞLETME KAYIT SİSTEMİ 1.5. SINIFLAMALAR 1.6. İDARİ SINIRLARIN GÜNCELLENMESİ VE SAYISALLAŞTIRILMASI

23

24 1.1. ADRES KAYIT SİSTEMİ 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununa dayanılarak oluşturulan Adres Kayıt Sistemi ile Türk Vatandaşları ve Türkiye de yaşayan en az altı ay ikamet tezkeresine sahip yabancıların yerleşim yeri ve diğer adres bilgilerinin elektronik ortamda merkezi bir yapı içerisinde güncel olarak tutulması ve adres konusundaki dağınıklığa son verilmesi öngörülmüştür. Bu kapsamda, belediyeler ve il özel idareleri tarafından ülke genelinde numaralama ve levhalama çalışmaları tamamlanarak ulusal adres veri tabanı oluşturulmuştur. TÜİK tarafından kişilerin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarının yerleşim yeri adres bilgileriyle eşleştirilmesi suretiyle alan uygulaması yapılmıştır. Bu bilgiler, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne devredilmiştir. Türk Medeni Kanununun 19 uncu maddesi gereğince yerleşim yerinin tekliği ilkesi doğrultusunda Adres Kayıt Sistemi nde de kişinin Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası ile eşleştirilen tek bir yerleşim yeri adresi mevcuttur. Adrese ilişkin bilgiler, Kimlik Paylaşımı Sistemi (KPS) üzerinden kamu kurum ve kuruluşları ile 5411 sayılı kanun kapsamındaki Bankaların paylaşımına sunulmuştur. Bu kapsamda, 2008/8 Başbakanlık Genelgesi uyarınca, kamu kurum ve kuruluşları yaptıkları işlemlerde MERNİS veri tabanında yer alan ve T.C. kimlik numarası ile ilişkilendirilmiş bulunan "Kimlik Paylaşımı Sistemi"nden (KPS) temin edecekleri yerleşim yeri ve diğer adres bilgilerini esas alacakları ve kamu kurum ve kuruluşlarınca yürütülen iş ve işlemlerde, nüfus müdürlüklerinden veya vatandaşlarımızdan yerleşim yeri ve diğer adres belgesi (ikametgâh ilmühaberi) ile nüfus kayıt örneği istenmeyeceği, bu belgelerin, ilgili kuruluş tarafından doğrudan KPS'den elde edilmesi öngörülmüştür. Adres bilgilerinin kurumlarla paylaşılması, güvenlik, ekonomi, sağlık ve eğitim başta olmak üzere değişik alanlarda hizmet veren kurumların çalışmalarına temel teşkil edecek ve kişilerin hayatını kolaylaştıracaktır. Anılan Kanunun 68 inci maddesi gereğince, adres değişikliğinin süresi içinde bildirilmemesi veya gerçeğe aykırı beyanda bulunulması halinde idari para cezası uygulanması öngörülmüştür.

25 1.2. ULUSAL ADRES VERİ TABANI Ülkemizde adreslerin bir standarda kavuşturulmasını, adres niteliklerinin güncel olarak takibini ve adrese dayalı kamu hizmetlerinin daha etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak üzere Ulusal Adres Veri Tabanı (UAVT) kurulmuştur. Öncelikli olarak bir standardı olmayan adres bilgisi için Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye İstatistik Kurumu ve Türk Standartları Enstitüsü işbirliği ile ulusal adres standardı oluşturulmuştur. Tüm yerleşim yerlerinde numaralama çalışmaları bu standarda göre yapılmakta ve adres bilgileri UAVT nin kamu kurum ve kuruluşları arasında paylaşımına imkan sağlamak üzere UAVT ye yetkili idareler tarafından web ortamında işlenmektedir. UAVT de mahalle ayrıntısında cadde, sokak, bulvar, meydan, küme evler ve binaların iç kapı numaraları dahil olmak üzere, ülkemizdeki tüm adresler UAVT ye kaydedilmektedir. Adres bilgisi kullanılan tüm çalışmalarda, UAVT temel altyapıyı oluşturmaktadır. Böylece birçok kamu kurumunun farklı yapılarda tuttuğu adres bilgileri bir standarda kavuşmuş ve adres karmaşasına son verilmiştir. Sisteme veri akışı, belediyelik olan yerlerde belediyeler, köylerde ise il özel idareleri tarafından yapılmaktadır. İnşa edilen her yeni bina, adı değişen ve yeni kurulan her mahalle ve CSBM web üzerinden sisteme anında işlenmekte ve UAVT sürekli güncel tutulmaktadır. Yetkili idareler kendi yetki alanlarındaki adres bilgisi değişikliklerini UAVT ye işleyerek sistemin güncelliğini sağlamaktadırlar. Ayrıca yapı ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi ve yanan yıkılan yapılar formu bu veri tabanı üzerinden düzenlenmektedir. Adrese dayalı kamu hizmeti veren özel ve tüzel kişi kaydı tutan tüm kurum ve kuruluşlar adres bilgilerini bu sisteme dayalı olarak oluşturmakta olup, idari işlemlerini bu sistem üzerinden gerçekleştirmektedirler. Sistemde olmayan bir adrese kamu hizmeti verilememektedir. UAVT nin kurulumu 2007 yılı içerisinde TÜİK tarafından tamamlanarak, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne devredilmiştir. Sistemin yönetimi, güncellenmesi ve sistemde yer alan bilgilerin ilgili kurum ve kuruluşlarla paylaşımı İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü nce sağlanmaktadır.

26 1.3. İŞ KAYITLARI SİSTEMİ 1. Kapsam İş Kayıtları, ülkemizde faaliyet gösteren ve gayri safi yurtiçi hasılaya katkıda bulunan girişimlere ait adres, kimlik, faaliyet, tabakalama (ciro, çalışan sayısı) ve bağlantı değişkenlerini içinde bulunduran bir sistemdir. İş Kayıtları Sistemi, TÜİK tarafından idari kayıtlara dayalı olarak kurulmuştur. Sistem ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait kayıtlardan yararlanılarak istatistiki amaçlı güncel ve güvenilir bilgiler istatistik birim tanımlamalarına uygun olarak derlenmiştir. İş Kayıtları nda, iş istatistikleri kapsamında yapılacak olan araştırmalar için her yıl yeni bir çerçeve oluşturulmaktadır. İş Kayıtları Sistemi, sadece kamu kurum ve kuruluşlarının resmi kayıtlarında yer alan birimleri kapsar. İdari kayıtlardan alınan veriler, yasal birim (YB) olarak değerlendirilerek istatistiki çalışmalar için girişim (G), yerel birim (YeB), yerel faaliyet türü birimi (YFTB) v.b. istatistik birimler haline getirilmektedir. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından şirket türlerine, faaliyet kollarına, sermaye aralığına, ortak sayısına, açılan ve kapanan şube sayısına, yabancı sermaye durumuna ve yabancı sermayenin ülkelere göre dağılımı bazında kurulan ve kapanan şirket sayıları, ilgili ay ve yıllık birikimli olmak üzere TOBB internet sitesinde ( yayımlanmaktadır. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından vergi kimlik numarası ve mükellef sayıları istatistikleri Başkanlığın internet sitesinde ( yayımlanmaktadır. 2. Yapılacak Yeni Çalışmalar İş Kayıtları nın ana veri kaynağı, Gelir İdaresi Başkanlığı nın sicil kayıtlarıdır. Sistemin geliştirilmesi için uyumlu olması halinde diğer kurum ve kuruluşlara (Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, TOBB, ait kayıtlar da güncelleme amacı ile kullanılacaktır. Bu nedenle, ortak anahtarın kullanılması için diğer kurumlarla görüşmeler sürdürülecektir. İş Kayıtları nda faaliyet sınıflaması olarak NACE, bölge sınıflaması olarak da İBBS kullanılmaktadır. Adres bilgisi ise ulusal adres standardına uygun olarak tutulmaktadır. İş Kayıtları nın oluşturulması ve güncellenmesi çalışmalarında standardın sağlanabilmesi için, başta Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve TOBB olmak üzere tüm kamu kurum ve kuruluşları Ulusal Adres Kayıt Sistemi nde yer alan adresleri kullanacaklardır. Sistemin sağlıklı işleyebilmesi için, kamu kurum ve kuruluşları idari kayıtlarında vergi kimlik numarası ve Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını da kapsayacak düzenlemeleri yapacaklardır. Bu kayıtlarda TÜİK tarafından belirlenen birim, kavram ve ulusal sınıflamalar kullanılacaktır.

27 İş Kayıtları ndan doğum, ölüm, birleşme, bölünme gibi iş demografisine yönelik olarak istatistikler üretilecektir. Bu amaçla TOBB kayıtlarından iş demografisi için yararlanılacaktır. Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi nin, İş Kayıtları Sistemi ile entegrasyon çalışmaları başlatılacak ve belirtilen program dönemi içinde tamamlanacaktır.

28 1.4. TARIMSAL İŞLETME KAYIT SİSTEMİ 1. Kapsam Tarımsal İşletme Kayıtları, tarımsal işletmelerin (hanehalkı ve kurumsal) adres, kimlik bilgileri, işletme büyüklük ve işletme tipi ile diğer ilgili özelliklerin yer aldığı bir veri tabanıdır. Bu veri tabanı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Türkiye İstatistik Kurumu nun işbirliği ile oluşturulacak, TÜİK in teknik desteği ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından her yıl güncellenecektir. Coğrafi Kapsam; Tüm Türkiye Parsel Kapsamı; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü kayıtlarında yer alan tüm parsellerdir. Tarımsal İşletme Kapsamı; Tarımsal İşletme tanımında belirtilen özelliklere sahip ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü kayıtlarındaki parselleri ilgili üretim yılı içerisinde tasarruf eden tüm işletmeler ile yine işletme tanımında belirtilen ve sadece hayvan yetiştiriciliği yapan işletmelerin tamamıdır. 2. Mevcut Durum Tarım Bilgi Sistemi kurulması önceliğinde Tarımsal İşletme Kayıt Sisteminin oluşturulması için Türkiye İstatistik Kurumu ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı arasında bir işbirliği protokolü 13 Temmuz 2010 tarihinde imzalanarak yürürlüğe girmiştir. Parsel Tabanlı Tarımsal İşletme Kayıt Sisteminin oluşturulması için gerekli hazırlık çalışmaları tamamlanarak 11/10/2010 tarihinde alan uygulaması tüm Türkiye de başlatılmıştır. Alan çalışması, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın il ve ilçe teşkilatlarından görevlendirdiği Köy Danışmanı veya teknik personel tarafından yapılmaktadır. Tarımsal işletme kayıt sistemi oluşturma ve güncelleme çalışmalarında, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünden alınarak sisteme atılan parsel bilgileri kullanılmaktadır. Alan çalışmasında görev alan personel, belirtilen üretim döneminde parseli tasarruf eden işletmeci ile yüz yüze görüşerek aldığı bilgileri web üzerinden veri girişine imkan sağlayan sisteme kayıt etmektedir. Sisteme kayıtlanan işletmenin; yasal durum, büyükbaş hayvan sayısı, küçükbaş hayvan sayısı, traktör varlığı ve arazi kullanım şekline (ürün ayrıntısında) ait bilgiler derlenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu alan çalışmasının kontrolünü yapmakta ve alan uygulaması esnasında gerekli olan desteği vermektedir. 3. Yapılacak Yeni Çalışmalar Tarımsal İşletme Kayıt Sisteminin her yıl belirli dönemlerde güncelleme çalışması yapılacaktır. Sistem, tarım ile ilgili mevcut diğer sistemlerle (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yürütülen Çiftçi Kayıt Sistemi, Veteriner Bilgi Sistemi, Organik Tarım Bilgi Sistemi, Kontrollü Örtü altı Kayıt Sistemi, Tohumluk Veri Yönetim Sistemi, Soy ve Ön Soy Kütüğü Bilgi Sistemi, İyi Tarım Uygulamaları Bilgi Sistemi, Sorunlu Tarım Alanlarının Tespiti ve İyileştirilmesi, entegre edilerek, Tarım Bilgi Sisteminin kurulması sağlanacaktır. Sistemin her yıl güncellemesini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yapacak teknik desteği TÜİK verecektir.

29 Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi nin İş Kayıtları Sistemiyle entegrasyon çalışmaları da başlatılacak ve program dönemi içerisinde tamamlanacaktır. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) projesi kapsamında tamamlanan sayısal harita ve ortofotolar karşılıklı işbirliği içerisinde bu sisteme dahil edilerek çalışmalar sürdürülecek ve sistemin sağlıklı kontrolü yapılacaktır.

30 1.5. SINIFLAMALAR 1. Kapsam Ülkelerin ekonomik ve sosyal yapı özelliklerinin incelenmesinde istatistiki bilgilere ihtiyaç vardır. Farklı dilleri konuşan, farklı amaçlara sahip kullanıcıların sağlıklı iletişimi, sınıflamalar ve kodlama sistemlerinden oluşan ortak bir dil aracılığıyla mümkündür. Sınıflamaların ana çatısı, Birleşmiş Milletler İstatistik Bölümü (United Nations Statistics DivisionUNSD), Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Statistical Office of the European CommissionEUROSTAT), Uluslararası Çalışma Örgütü (International Labour OrganizationILO), Uluslararası Para Fonu (The International Monetary FundIMF), İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (Organization for Economic CoOperation and DevelopmentOECD), Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (United Nations Educational, Scientific and Cultural OrganizationUNESCO) gibi özel konularda uzmanlık faaliyeti yürüten yetkili uluslararası kuruluşlar tarafından geliştirilmektedir. Bununla birlikte, uluslararası kabul gören sınıflamalara geçiş sağlanması koşulu ile ülkeler kendi ihtiyaçları doğrultusunda ulusal sınıflamalarını oluşturabilirler. Sınıflamalar için genellikle kısaltılmış bir isim kullanılmaktadır. Örneğin; Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması, İkinci Revizyon u yerine NACE Rev.2; Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması, 2008 yerine ise ISCO08 kullanılmaktadır. Sınıflamalar listesi ve kısaltmaları, Tablo 1 de verilmiştir. Sınıflama birimi, sınıflamada sınıflandırılacak temel birimdir. Örneğin, bir faaliyet sınıflamasında sınıflama birimi kuruluş veya girişim iken, bir meslek sınıflamasında ise iştir. Dönüşüm tabloları sınıflamalar arasında bir bağlantı aracıdır. Bir dönüşüm tablosu, bir sınıflamadaki kategorilerin başka bir sınıflamada ya da aynı sınıflamanın daha önceki sürümlerinde hangi kategori veya kategorilerde bulunabileceğini açıklar. Resmi istatistiklerin üretiminde kullanılacak olan sınıflamalar, ulusal ve uluslararası ihtiyaçlar doğrultusunda Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından belirlenir. Kurumlar, kendi ihtiyaçları için oluşturdukları sınıflamaları kullanmaları halinde, belirlenen sınıflamalara geçişi TÜİK ile işbirliği içinde sağlamakla yükümlüdürler. Kamu kurum ve kuruluşları ile diğer kullanıcılar tarafından ihtiyaç duyulan sınıflamaların uygulanmasını kolaylaştırmak, her bir alan için tek bir sınıflamanın etkin şekilde kullanılmasını sağlamak, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin kullandıkları sınıflamaları ve uluslararası sınıflamaların ulusal sınıflamalarla olan dönüşüm çalışmalarını kolaylaştırmak amacıyla Türkiye İstatistik Kurumu Sınıflama Sunucusu, TÜİK web sayfası üzerinde kullanıma açılmış olup sürekli güncellenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu Sınıflama Sunucusuna ulaşılabilecek web adresi dir. Uluslararası standartta herhangi bir sınıflama kullanmayan ilgili kurum ve kuruluşlar, TÜİK Sınıflama

31 Sunucusu nda yer alan sınıflamalara geçmek için gerekli altyapıyı oluşturacaklardır. 2. Yapılacak Yeni Çalışmalar Sınıflamalara ilişkin değişiklikler ve düzenlemeler takip edilerek, bunların ışığında TÜİK Sınıflama Sunucusunda güncelleme çalışmalarına devam edilecektir. Revize edilen sınıflamalarla ilgili olarak ulusal kodların açılması, bu kodlarla ilgili açıklayıcı notların hazırlanması, eski sınıflamalarla yeni sınıflamalar arasındaki dönüşüm tablolarının oluşturulması, zaman serilerinin dönüşümü için kullanılacak kaynak ve yöntemlerin belirlenmesi, bu sınıflamaların yayınlanması ve sınıflama sunucusuna yüklenmesi çalışmaları yürütülecektir. Yapılan bu çalışmalar belirli aralıklarla toplanan Ulusal Sınıflama Komitesi ne aktarılarak komite bilgilendirilecek, gerekirse alt komitelerin kurulup çalışmalara son şeklinin verilmesi sağlanacaktır. Resmi İstatistik Programı (RİP) kapsamındaki kurum ve kuruluşların ilgili personeline TÜİK tarafından bir program çerçevesinde gerekli eğitimler verilecektir yılında veya sonrasında, Birleşmiş Milletler ve EUROSTAT tarafından yapılması planlanan, ekonomik ve sosyal sınıflamalar ile ilgili güncelleme çalışmaları TÜİK tarafından takip edilmektedir. Sınıflamalarla ilgili gerekli uyarlama çalışmaları yapılacaktır.

32 1. İSTATİSTİKSEL ALTYAPI Sıra no Alt Konu Sorumlu Kurum/Kuruluş İlgili Kurum/Kuruluş Veri Derleme Sıklığı Yayımlama Sıklığı Yayım Dönemi Veri Derleme Yöntemi Veri Mevcudiyet Durumu Kullanılan Sınıflamalar Tahmin Düzeyi 1.3. İş Kayıtları Sistemi Kurulan ve Kapanan Şirket İstatistikleri TOBB TÜİK Sürekli Aylık t+15 gün İdari kayıt Mevcut NACE Rev.2 Türkiye Vergi Kimlik Numarası ve Mükellef Sayıları İstatistikleri Maliye Bakanlığı (GİB) TÜİK Sürekli Aylık Aylık İdari kayıt Mevcut Yayım Şekli Haber bülteni, Açıklama

33 1.6. İDARİ SINIRLARIN GÜNCELLENMESİ VE SAYISALLAŞTIRILMASI Kapsam Türkiye, merkezi idare bakımından coğrafi durumuna, iktisadi şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre illere, iller de ilçelere bölünmüştür. İdari sınır, bu birimlerin (valilik, kaymakamlık), yetki ve sorumluluk alanlarının kanunla belirlenmiş dış çerçevesidir. Bu çerçeveyi meydana getiren hatlar, siyasi sınırlar içerisindeki idari alanları belirli bir sıra düzeninde (il, ilçe, belediye, köy) birbirinden ayıran, kanun veya idari kararlarla saptanan çizgi ya da yüzeylerdir. İdari sınırların tespiti ya da idari sınırların değiştirilmesine ilişkin uygulamalar 18 Mart 1924 tarihli ve 442 sayılı Köy Kanunu, tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu, tarihli ve sayılı Sınır Anlaşmazlığı, Mülki Ayrılma ve Birleşme İle Köy Kurulması ve Kaldırılması Hakkında Yönetmelik ve tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun ilgili maddeleri uyarınca yapılmaktadır. Bu konuda sorumluluk İçişleri Bakanlığı, İller İdaresi Genel Müdürlüğü ndedir. Mevcut Durum İdari sınırların sayısal ortamda güncel olarak yer almaması nedeni ile günümüzde kurum ve kuruluşlar ortak bir takım zorluklar paylaşmaktadır. Kurumların kendi ihtiyaçları dolayısıyla sayısal ortamda hazırladıkları idari sınır verilerinin yasal dayanağı yoktur. Ayrıca, farklı kurum ve kuruluşların hazırladığı sayısal idari sınırlar birbirleri ile hem kapsam hem de standart açısından uyuşmamaktadır. Örneğin, yukarıda vurgulanan ortak zorluklar neticesinde, güncel il ve ilçe yüzölçümleri elde edilememekte, ilçe nüfus yoğunlukları hesaplanamamaktadır. Mevcut sınırlar geometrik ve topolojik doğruluk ölçütlerini karşılayamamaktadır. Tapu ve kadastro bilgilerinin entegrasyonu il, ilçe, mahalle/köy sınırlarına göre yapılmaktadır, ancak kadastro çalışma alanı sınırları yasal idari sınırlarla örtüşmediğinden özellikle sınırlara yakın yerlerdeki kadastro verilerinin entegrasyonunda sorunlar yaşanmaktadır. Mülkiyet kayıtları yasal idari sınırlara bağlı tutulduğu halde, bu idari sınırların sayısal ortamda olmaması nedeni ile diğer kurum ve kuruluşlar ile belediyeler arasında ortak bir veri altyapısı oluşturulamamaktadır. Yapılan çalışmalar sonucunda, aslen İçişleri Bakanlığı (Valilik ve Kaymakamlıklar) yetki ve sorumluluğunda olan idari sınırların güncel haliyle belirlenmesi ve sayısal ortama aktarılması konusunda ilgili kurumlarla bir çalışma grubunun oluşturulması ve pilot çalışma için ön hazırlık gerçekleştirilmesi planlanmıştır. Yapılacak Yeni Çalışmalar İdari sınırların güncel olarak belirlenip sayısal ortama aktarılmasına yönelik tüm Türkiye ye yaygınlaştırılabilecek ana uygulamaya temel sağlaması için 2013 yılında İçişleri Bakanlığı (İller İdaresi Genel Müdürlüğü) sorumluluğunda ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü), Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (Tarım Reformu Genel Müdürlüğü), Milli Savunma Bakanlığı (Harita Genel Komutanlığı) ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı

34 (Orman Genel Müdürlüğü) nın ortak çalışacakları pilot bir çalışma yapılacaktır. Pilot çalışmanın, ana uygulamanın yapılabilirliğine örnek teşkil edeceği ve takip edilecek süreç tasarımında somut bir örnek oluşturacağı açıktır. Tüm Türkiye de uygulanacak kapsamlı çalışma öncesinde makul ölçekli bir alanda denenmesi idari süreçleri de netleştirerek kontrol edilebilirliği sağlayacaktır. Ayrıca, pilot çalışmada karşılaşılacak sorunlara getirilecek çözüm önerileri sonucunda hem idari hem de teknik konularda standart bir yaklaşımın inşa edilmesi hedeflenmektedir. Bu çalışma sonucunda, idari bölünüş düzenindeki sınırlar güncellenerek sayısal ortamda kullanılabilir hale getirilecektir.