Birleştirilmiş E-Öğrenme Tasarımı Modeli ve Hızlı Öğretim Tasarımı Stratejileri

Transkript

1 Özt Birlştirilmiş E-Öğrnm Tasarımı Modli v Hızlı Öğrtim Tasarımı Stratjilri Doç.Dr. İsmail İpk & Yrd. Doç. Dr. Ömr Faruk Sözcü Fatih Ünivrsitsi Bilgisayar v Öğrtim Tknolojilri Eğitimi Bölümü Büyükçkmc-İstanbul Bilgisayar tknolojilrindki glişmlrin ğitim uygulanması v ilk bilgisayarla öğrtimin okullarda grçklşmsi üzrindn nrdys kırk yılı gçti. Bu sürç içind bilgisayarla öğrtim programlarının tasarımı v gliştirilmsind tknolojik dğişikliklr mydana glmy dvam diyor. Bu yaklaşıma dayalı olarak günümüzdki glişmlr, uzaktan öğrtim işlvsl olarak yansıyan yni matryallrin tasarımını, Wb v intrnt dayalı yni tkniklrin oluşmasını sağladı. Günümüzd -öğrnm olarak karşımıza çıkan v tkili -öğrnm araçlarının kullanıldığı öğrtim sistmlri tasarımının önmi v kalitsini sorgulayan öğrnm yöntim sistmlri (ÖYS) gliştirilmsi v uygulanması daha çok önm kazandı. Bu çalışma içind - öğrnmnin tarihsl glişimi v yni kazanılan tknolojik v öğrtimsl kavramlar öğrtim tasarımı v tknolojisi modllri çrçvsind irdlnmktdir. Gliştiriln öğrnm kuramları v bazı -öğrnm biçimlri burada tartışılmaktadır. Farklı -öğrnm araçlarını aynı anda kullanan v yni -öğrnm biçimlrinin çoklu öğrnm ortamında yansımaları v gliştirilm sürçlri bazı -öğrnm tasarımı gliştirm modli olarak bu çalışmada açıklanmaktadır. Birlştirilmiş - öğrnm olarak önriln modl trafında ynilikçi sayılabilck, düşünclr v tasarım modllrindn bazıları tml işlvlri yönündn l alınmıştır. Kısaca, bu çalışmanın amacı, bilişim v öğrtim tknolojilri kapsamında, uzaktan öğrtim tkniği olarak birlştirilmiş - öğrnm modlinin tasarımı v gliştirilmsi için hızlı v tkili öğrtim tasarımı adımlarının nasıl grçklşbilcği v kullanılabilcğini tartışmaktır. Bu amaçla, öğrtim tasarımı v tknolojisi alanı içindki öğrtim tasarımı modllri v yaklaşımları, birlştirilmiş -öğrnm modli il öğrtim sürcind kullanılması önriln adımlar öğrncilr, okullar, öğrtmnlr v yazılım tasarımcıları için vrilmiş v çalışmada önmli bazı ynilikçi yaklaşımlar, önrilr v düşünclr hızlı öğrtim tasarımı stratjilri v mobil öğrnm olarak sunulmuştur. Anahtar Klimlr: Birlştirilmiş -öğrnm, hızlı öğrtim tasarımı, öğrtimsl dğişknlr Giriş Eğitim v öğrtim sürcind öğrtim tknolojisi araçlarının kullanımının kaçınılmaz olduğu, son yıllardaki tknolojik glişmlr çrçvsind ortaya çıkmaktadır. Bilgisayarlı öğrtim v sonrasında yaşanan öğrnm grksinimlri, birylri v ndüstri kuruluşlarını yni öğrnm modllri arayışına itmktdir. Bu ynilikçi öğrtim modl v tknolojilri artık, -öğrnm, birlştirilmiş -öğrnm, mobil öğrnm v hatta M-U öğrnm modllri olarak tanımlanmaktadır. Bu yaklaşımlar hızlı v doğru öğrtim drslrini gliştirm v başarılı - öğrnm tasarımı yanında -öğrnm çrçvsini oluşturan öğrnm ortamlarının tasarım adımlarını kapsamaktadır. Gnl olarak bu adımlar farklı -öğrnm sürci içind pdagojik, tknolojik, öğrnci- kullanışlılığı tasarımı (intrfac dsign), dğrlndirm, yöntim, kaynaklar, tnik v kurumsal-kültürl konuları hızlı v tkili v anlamlı -öğrnm tasarımı için içrmktdir (Alln, 2011; Khan, 2007; Piskurich, 2009). Bilgisayar tknolojilrindki glişmlrin ğitim uygulanması v ilk bilgisayarla öğrtimin okullarda grçklşmsi üzrindn nrdys kırk yılı gçti. Bu sürç içind bilgisayarla öğrtim programlarının tasarımı v gliştirilmsind tknolojik dğişikliklr dvam diyor. Bilgisayarla öğrtim günümüzd, glnksl yaklaşımdan çoklu öğrnm ortamları v çvrimiçi öğrnm yaklaşımları adı altında hızlı biçimd uzaktan öğrtim şmsiysi altında tanımlandı. Uzaktan öğrtim yaklaşımının grksinimi olan yni öğrtim tknolojilri v

2 araçları olarak göstriln -öğrnm tanımı ş zamanlı v farklı zamanlarda öğrnm ortamı sunan araçlar v tknolojilrl birlikt çşitli -öğrnm ortamının tanımlanmasına ndn oldu. Yni bilgi, öğrtim v iltişim tknolojilrinin gliştirilmsi bu tknolojilrin tkili, anlamlı biçimd öğrtim tasarımı modllri sürcind yr bulması okullarımızda v iş yrlrimizd yni çalışmaların başlamasının n önmli ndnidir. Bu çalışmalar çoklu öğrtim (multimdia larning), çvrimiçi (onlin) öğrnm ortamları kavramına ilav olarak -öğrnm tasarımı sürci olarak tanımlanmaya başladı. Bu ortamın grçklştirilmsi d -öğrnm tknolojilrinin, gliştiriln öğrtim tasarımı modli il öğrnm sürcind tkin kullanılması v öğrnm kuram v yaklaşımlarını doğru tanımakla v uygulamakla olasıdır. Bu yaklaşıma dayalı olarak günümüzd uzaktan öğrtim işlvsl olarak yansıyan yni matryallrin tasarımını v Wb v intrnt dayalı başka yni tkniklrin oluşmasını sağladı. Günümüzd -öğrnm olarak karşımıza çıkan v tkili -öğrnm araçlarının kullanıldığı öğrtim sistmlri tasarımının önmi v kalitsini sorgulayan öğrnm yöntim sistmlri (ÖYS) gliştirilmsi v uygulanması bu ndnl daha çok önm kazandı (Piskurich, 2009). Hr yni öğrnm v öğrtim problminin okullarda v ndüstrid çözümü için uygulanabilir öğrnm yöntim sistmlri (ÖYS) yazılımları farklı projlr için gliştirilm zorunluluğunu taşımaya başladı. Bu ndnl, Uzaktan öğrtim yaklaşımına dayalı olarak oluşturulan öğrnm ortamları tasarımı v uygun tknolojilrin tanımlanması -öğrnmnin glcği için grkli oldu. Bilişim v öğrtim tknolojilri gliştirm sürcind, -öğrnmnin tanımlanması v - öğrnm sürcindki yni glişmlri öğrnm kuram v yaklaşımlarına bağlı olarak tkin, gçrli, anlamlı v vrimli kılma tkinliklri -öğrnm tasarımını gliştirilmsind uygulama çok yaşamsal yr almaktadır. Bunun için -öğrnm v farklı -öğrnm tknolojilrinin öğrtim tasarımı sürcind birlştirilmiş kullanımını (Jochms, Van Mrrinbor, v Kopr (2005) yani tkniklrin ntgrasyonunu öğrtim tasarımı için birlştirilmiş -öğrnm olarak blirtmk grkmktdir (İpk, İzcilr v Baturay, 2008a). E-öğrnm yaklaşımı E-öğrnm bilgisayarlar yardımı il CD-ROM, intrnt vya intrant gibi tknolojilr v öğrtim tasarımı araçları il sağlanan bir öğrnm biçimidir. Son zamanlardaki bilgisayarlar v sayısal-dijital tknolojidki intrntt olduğu gibi hızlı glişmlr öğrtim amaçlı olarak ndüstri v işltmlrd 1970 li yıllardan bri kullanılmaktadır sonları v 1980 li yılların başında bilgisayarla öğrtim önmli bir öğrtim tkniği olarak karşımmıza çıkmıştır. Bu yöntmlrdki ğitimsl sorular öğrnci kontrolu, soru sorma tkniklri v kran tasarımı gibi konularda bnzrlik göstrmktdir. Örnğin 2003 yılında drslrin planlanması v sunulması snasında %24 oranında tknoloji kullanılmıştır. Böylc öğrtmnlrin drslri kontrolu v sunumundaki tkililiği 1999 yılındaki % 80 lrdn 2003 d % 68 grilmiştir (Sugru v Kim, 2004). E-öğrnm ya da lktronik öğrnm kısa zaman dilimi içind çok gniş alanda kullanılır olmuştur. E-öğrnm Kaplan-Lirson (2002 tarafından aşağıdaki gibi tanımlanmıştır. E-öğrnm;...örnğin Wb dayalı öğrnm, sanal sınıfları v sayısal işbirliğini içrn gniş uygulamaların düzni v sürçlridir. E-öğrnm intrnt- intrant, işitsl mdia, vidotyp, uydu yayınları, tkilşimli TV, CD-ROM v diğr araçlar il konuların öğrtilmsini içrir (sf.7).

3 E-öğrnm hr alanı v öğrnm durumunu kapsayacak biçimd görünmktdir. Bunlar yüz yüz öğrtim v diğr öğrtim tkniklri gibi algılanır. E-öğrnm gnllikl bilgisayarla öğrtim v özllikl intrnt il öğrtim yardımıyla birlştirilmiştir. Bu gün -öğrnm şirktlrd, kamu kuruluşlarında çok gniş kullanım alanı bulmuştur. Bununla birlikl günümüzd anaokullarından lis öğrtimi yıllarına (K-12) kadar tkili olarak v yüksk öğrtim olarak ünivrsitlr düzyind kullanılmaktadır. (Irvin, 2002; Simonson, Smaldino, Albright v Zvack, 2006). E-öğrnm öğrnmnin v öğrtimin glişmsi için grkn güc sahiptir. E-öğrnm ortamında öğrnci mrkzli bir öğrnm amaçlanır. Öğrnm hr yrd v hr zaman konu il öğrnci tkilşimini grçklştirck biçimd olasıdır. Bu sürç işbirliğini, iltişimi v öğrnmnin yöntimini kolaylaştırır. E-öğrnm öğrtimin masrafını v gidrlrini azaltır v dünyanın hr yrindki glişmnin boyutlarını drslr için klr (Watrhous, 2005). E-Öğrnm, bir öğrnm tkniğidir. E-öğrnm (E-Ö) kısaca, Wb dayalı öğrnmyi, sanal sınıfları, v sayısal (digital) işbirliğini kapsayan uygulamaları v sürçlri olan gniş bir düznlmdir. E-öğrnm; Intrnt, intrant (LAN/WAN), işitsl, vido, uydu yayınları, tkilşimli TV, CD-ROM, v diğr -öğrnm araçları il konuların öğrnilmsini içrn bir öğrnm yoludur. E-öğrnm öğrtimsl v zihinsl bir araç olarak uzaktan ğitimin bir önmli parçası olarak işart dilbilir. Çünkü uzaktan öğrnm -öğrnm tknolojilrini v bilgisayar araçlarını tkin v anlamlı biçimd öğrtimin vrilmsi v öğrtim tasarımı modllri il -öğrtim pakti (courswar) gliştirilmsi için kullanır. Bu sürç içind, birçok tknoloji birlikt kullanılarak -drslrin gliştirilmsin birlştirilmiş -öğrnm (BÖ) yaklaşımı olarak grçklştirir. Birlştirilmiş E-öğrnm v Öğrnmnin işlvi E-öğrnm yni bir kavram olmakla birlikt, birlştirilmiş -öğrnm d çok yni bir kavramdır. Bu sürç içind öğrtim tasarımı v tknolojisi alanı öğrtim tasarımcıları v tknologlar tarafından grkli bulunan bcrilr üzrin ğilir. Bu uzmanlar alandaki bcrilri grçklştirmk yanında alanın doğasını, tarihsl glişimini v şimdiki durumunu açıkça tanımlayabilmlidirlr. Bu konular v ğilimlr glcktki öğrnm durumlarını oldukça tkilr (Risr v Dmpsy, 2007). Birlştirilmiş -öğrnm sistmlri için bilgi iltişim tknolojilrinin birysl sorunlarının çözümü v tanımının organizasyonu için yni yaklaşımlara grk vardır. E-öğrnm konuları karmaşık bilişsl bcrilri, dğişbiln öğrnm kavramlarını v grçkçi öğrnm görvlrini içrir. Bu kavramlar birlştirilmiş - öğrnm il ilişki halinddir. Bu ilişkilr iş yrlrind dğişikliklrin mydana glmsi için çok önmlidir. Karmaşık öğrnm kavramı yni bir görüşü ifad dr. Bu bir bcri çşidi olabilcği gibi bazn bir karmaşık bcriyi göndrm yapar (Van Mrriénbor, Clark v D Crook, 2002). Karmaşık bcrilr içindki ana kavramlar bcrilrin birbirlri il uyumuna, birlştirilmsin, öğrnm (bilgi) v profsyonl kısımların tutumlarına v farklı öğrnm unsurlarına dayalıdır. Birlştirilmiş -öğrnmnin içind hdflr v önmli kısımlar bulunur. Ayrıca yni öğrtim yaklaşımları v matryallri karmaşık öğrnm sürçlrini dstklmk için gliştirilir. Bunlar problm dayalı öğrnm, olaya dayalı öğrnm v projy dayalı öğrnm gibi tkniklrdir. Bu unsurlar öğrnm için grçkçi, anlamlı v zngin öğrnm

4 görvlri sunan tkniklrdir (Mrrill, 2002). Mrill gör öğrnm 3 modli içind açıklandığı üzr tkili, anlamlı v işart dici olmalıdır (Mrrill, 2012). Dğişbiln öğrnm hr öğrnm ortamı için hmn uygulanabilir. Karmaşık v dğişbiln öğrnm görvlri grçkçi öğrnm alanında (dual larning) buluşur. E-öğrnm gnllikl tknoloji kullanılarak yapılan wb, intrnt dayalı öğrnm, intrant, CD, DVD, v diğrlrini kapsayan bir öğrnm yöntmidir. E-öğrnm tasarımı kavramları pdagoji, tknoloji v organizasyon olarak tanımlanır (Jochms v ark. 2005). Tarihsl olarak sanat v profsyonl öğrtim, ytişkinlrin öğrnmsi v -öğrnm ortamındaki pdagojik stratjilr olarak tanımlanır (Watrhous, 2005). Birlştirilmiş -öğrnm pdagojik, örgütsl v tknik düzylri glnksl öğrtim yöntmlriyl birlştirrk işart dr (Jochms v ark. 2005). Bu sürç içind bunları yüz yüz öğrtim, uzaktan öğrnm, wb dayalı öğrnm v intrnt il öğrnm olarak birlştirmy çalışır. Kısaca mdyanın karıştırılmasıdır. Burada sistmatik tasarım sürci v öğrtim tasarımı modllri yaklaşımı sürkliliği, güvnliği, kullanıcı ara yüzlrin kalitsini v disiplinlr arasındaki boşluklar için bir köprü görvini birlştirilmiş - öğrnm için yapar. Birlştirilmiş E-Öğrnm: E-Drs Tasarımı Yaklaşımı Birlştirilmiş -öğrnm (BÖ) bir dn fazla tknolojinin birlştirilmsi ya da kullanılması il grçklşir. Öğrtim tasarımı alanı aynı zamanda bir mühndislik alanı gibi tartışılır v görülür (Sl v Dijkstra 2004). Eğitim sistmlrinin ynilnmsi vya öğrtim sistmlrinin ynidn tasarımı öğrtim sürcin yni bir öğrnm dğrini klmk için grklidir (Jochms, v ark. 2005). Bu ndnl -öğrnm tknolojilrinin ğitimsl tkilrinin anlamlılığı, sürkliliği öğrtim sistmlri v BÖ ilişkilri olarak şkil 1 d göstrilmiştir. Pdagoji Karmaşık Öğrnm Dğişbiln Öğrnm Birlştirilmiş -Öğrnm Tknoloji Grçk Öğrnm Örgüt Şkil 1 Birlştirilmiş E-Öğrnm için Öğrtim Sistmlri Yaklaşımı E-Öğrnm pakti yrin gör birdn fazla drsin konularını içrir. E-öğrnm sürcind Öğrtim Tasarımı v Tknolojisi (ÖTT) alanının yaklaşımı bu drslrin tkili öğrnilmsi v konu il öğrnn arasındaki tkilşimi artırmak için önmli stratjilr v olanaklar sağlar (Risr v Dmpsy, 2007). Bu ndnl tasarımcılar v -drs gliştiricilri birlştirilmiş - öğrnm araçlarını kullanmanın drslrin v yni öğrnm matryallrinin gliştirilmsindki önminin yrinin farkında olmaları grkir (Ipk, v ark. 2008a). Bu çrçv içind birlştirilmiş -öğrnm karmaşık bcrilrin öğrnilmsi yani bcrilri oluşturan öğlrin

5 koordinasyonu, bcrilrin birlştirilmsi, mslki bilgi v tutumları öğrncilr için dğişbiln yani snk öğrnmyi zaman v yr sınırlamaksızın sağlamaya dayanır. Karmaşık v snk öğrnm yaklaşımı diğr bir öğrnm sistmi olan grçk öğrnm alanı il buluşur. Öğrnm koşullarının önmini grçk ortama taşır. Birlştirilmiş -öğrnm pdagojik, tknolojik v örgütsl tkilri ynilikçi glişmlr bakımından ifad dr. Bu sürç içind yüz yüz öğrtimi, uzaktan ğitimi v iş ortamında hizmt içi ğitimi birlştirmy çalışır. Bunun için intrnt v wb ortamında -öğrnm ğitimlri sağlayan okullar v şirktlr ilişkin çok sayıda -öğrnm sitlri bulunmaktadır. Bunların hızlı öğrtim tasarımını var olan tknolojilrl uygulamaya koyması kolay olmakla birlikt, birçok wb sitsinin pdagojik nitliklri v öğrnm kuramlarını bu -öğrnm gliştirm çalışmalarına bilimsl anlamda yansıttığı söylnmz. Öğrtim Tasarımı v Tknolojisi (ÖTT) yaklaşımı v -öğrnmnin glcği Öğrtim tasarımı v tknolojisi (ÖTT) alanının içrdiği prformans yöntim sistmi v öğrnm araçlarının bilgi-öğrnm yöntim sistmlri öğrnm sürcind yni tknolojilrin birlikt kullanımını tkili duruma gtirmiştir. Örnğin, uzaktan öğrnm için çoklu (multimdia larning) öğrnm v çvrimiçi (onlin) öğrnm sistminin gliştirilmsind yni -öğrnm modli olarak uygulamada yni öğrtim tasarımı modllrini kapsamaktadır. Bunlardan biri çoklu öğrnm içind çoklu öğrnm projlri için tasarım modlidir. Bu modl DDD-E modli olup karar vrm (Dcid), tasarım (Dsign), gliştirm (Dvlop), v dğrlndirm (Evaluat) olarak şkil 2 dki bölümlrindn oluşur (Ivrs v Barron, 2010). Bu modl proj planlama aktivitlrini öğrncilr v öğrtmnlr için açıklar (D-dcid). Bu kısım öğrtimsl amaçları, standartları, byin fırtınası tkinliklrini v birlikt öğrnm gruplarının oluşturulmasını kapsar. Tasarım (D-dsign) bölümü projnin yapısı v uygulaması içind, projnin tasarım rhbrini v ksikliklri ortaya koymaya yönlik izlm dğrlndirmsini içrir. Bu sürçt öğrncilr konuları blirlr, akış şmalarını, kran tasarımı v düzni il yazılım için hikay tahtalarını oluştururlar. Gliştirm (D-dvlop) drsi kolaylaştırmak için mdya lmntlrinin oluşturulmasını v toplanmasını içrir. Bu kısımda öğrtmn mdya ürtimini v çoklu öğrtim tkinliklrini yöntir. Ayrıca ksikliklr tamamlanır. Öğrncilr grafiklri, animasyonları, işitsl v görsl vido il ytkin programı gliştirir. Dğrlndirm (E-valuat) aşaması yukarıda konu diln tüm aşamalar için vardır. Öğrtmn öğrnci dğrlndirmlrini sağlar v tkinliklri glck için gözdn gçirir. Öğrncilr is modlin bu aşamasında hataları gidrir, küçük grup çalışmalarını dğrlndirir v birysl dğrlndirmyi grçklştirir. Dğrlndirm DDD-E modlinin hr basamağını kapsar v yapılır. Bu modlin işlvlri çoklu öğrtim matryallri v projsi gliştirm için şkil 2 d olduğu gibi -öğrnm tasarımı gliştirm boyutuyla örnk göstrilbilir (Ivrs v Barron, 2010). Hızlı -öğrnm tasarımı E-öğrnm sürcindki glişmlr, 1990 lar sonrası glnksl v bilgisayarla öğrtim sürcindn sonra 200 lrd -öğrnm dönmi için girdi lr glindiği zaman karma v planlı olmayan öğrnm birlştirilmiş programlarla kndini göstrir. Günümüz glindiğind çağdaş yaklaşımlarla öğrnm yani birlikt v grupla, bcrilri ön çıkaran yöntimin tasarlandığı tkilşimlrin mydana gldiği -öğrnm ortaya çıkmıştır. Hızlı - öğrnm böylc uygulanır oldu. Bu uygulamalar is simülasyonlar, iş simülasyonları, kişilik simülasyonları, işitsl v görsl vido v farklı öğrtimsl tkilşimlrdir. Bu çrçvd - öğrnm kavramlarının dğiştiğini görürüz. E-öğrnm matryallri öğrtmnlr tarafından çvrimiçi öğrnm için sistm konuldu. Bu programlar çvrimiçi filimlr, vido oyunları v sanal dnyimlr olarak tanındı. İşltmlrd yapılan öğrtim hizmtlrinin %70 i çvrimiçi

6 öğrnm il yapılır olmuştur. Böylc E-öğrnm artık biz öğrnmy dönüştü (From - larning to w-larning, 2012). D ğ r l n d i r m Karar vrm (D-dcid) Hdflri tanımlama Byin fırtınası konuları Araştırma yapma Tasarım (D-dsign) Akış şmaları hazırlama Ekran tasarımı Hikay tahtaları yazma Gliştirm (D-dvlop) Animasyon Grafik Görsl-Vido İşitsl-Audio D ğ r l n d i r m Ytkili program Dğrlndirm (E-valuat) Şkil 2 Multimdia için DDD-E modli (Ivrs v Barron dan, 2010, uyarlanmıştır.) Doğru v hızlı -öğrnm tkniklri takım çalışmaları içind oyunlar v hızlı öğrtim tasarımları yaklaşımlarıyla kullanıcı kolaylığı tasarımı, görsllr, tstlr il programların bir parçasının tamamlanmasıdır. Bunlara farklı zamanlarda kullanılan wb dayalı tkili dağıtım yolu göstrilbilir (Piskurich, 2009). Son zamanlarda konu diln bir başka öğrnmnin sağlanması v dağıtımı tkniği olarak m-öğrnm hızlı öğrtim tasarımı için kullanılabilir. Bu durum tknik kapasit v kran gnişliği gibi sıkıntılar ndniyl tlfonlar, ipods v Blackbrry il hnüz öğrnm sürcin tam girmmiştir. Fakat hızlı glişmlr vardır (Piskurich, 2009). Simülasyonlar v tkrar kullanılan konu objlri v öğrnm yöntim sistmi hızlı gliştirm tkniği olarak kullanılabilir. Hızlı tasarım tkniği olarak öğrtimin vrilmsind sınıflar, iş öğrtimi, farklı zamanlı -öğrnm, ş zamanlı -öğrnm, çvrimiçi öğrnm, karma öğrnm, yapısal rhbrlik, birysl-yöntiln öğrnm, prformans yardımları v mobil öğrnm öğrnmyi dağıtan v vrn sistmlr olarak tanımlanır. M-öğrnmnin avantajı bazı kişilrin tlfon, MP3 oyuncusu, v diğr mobil araçlara sahip olmasıdır. M-öğrnm EPSS için mükmml bir dağıtım sistmi olarak ya da basit lkronik iş yardımı sağlamak v sunuları kayıt tmk için harikadır. Böylc hdflrin klnmsi, yazıların yazılması v pod-

7 castlar için kullanımı uygundur. M-öğrnm önmli bir öğrnm dağıtım sistmi halin Wikis, tartışma grupları, çvrimiçi iltişim v blog lar için glmktdir (Piskurich, 2009). Öğrtim stratjilri v çvrimiçi özl öğrtici programları oluşturmak kolay dğildir. Tknolojilr yanında, öğrtim tasarımı bilgisi v -öğrnm pdagojisini anlama çok önmlidir. Wb kaynakları tkili çvrimiçi özl öğrtici programlar (tutorials) gliştirmk için grkli olan öğrtim tasarımı ilklrini sağlar (Brown, 2006). Bir başka konu is şimdiki - öğrnm sistmlrinin adaptasyonudur. Bu sistm öğrnm stillri v kullanılan matryallr bağlıdır. Ayrıca sistmin kullandığı öğrnm stillri hr biryin bilişsl sürçlri (düşünm, alma v anımsama) için konuların yapısının adaptasyonuna rhbrlik dr (Ruiz, Diaz, Solr, v Prz, 2008). Birlştirilmiş -öğrnm modli adımları Öğrtim tasarımı (ÖT) sistmatik sürç olarak öğrtimin v hizmt içi öğrtimlrin gliştirilrk vrilmsind önmlidir. Bu sürç karmaşık bir durum göstrmkl birlikt yaratıcı, aktiv v uyarıcıdır (Gustafson & Branch, 2007). Birçok öğrtim tasarımı modli günün tknolojik grksinimlrin bağlı olarak gliştirilmktdir. Örnğin yapısal/yapısalcı yaklaşımlar için dört kısımlı (4C/ID) öğrtim tasarımı modli karmaşık tknik bcrilrin öğrtilmsind tkin -öğrnm gliştirm modli olabilir. Bu çrçvd gliştiriln VPODDDA -öğrnm modli içrdiği basamaklar il -öğrnmnin planlanmasına katkı yapabilir. Bu basamaklar bir -drs tasarımı için visyon, profil, hdf, tasarım, gliştirm, öğrtimin vrilmsi biçimi, başarı v dğrlndirm sürçlrindn oluşur (Watrhous, 2005). Bu basamaklar amaca uygun olarak farklı ÖT modllri içind dğişikliğ uğrayabilir (Ipk, Izcilr v Baturay, 2008b). Bu adımlar birlştirilmiş -öğrnmyi grçklştirmk için şkil 3 d açıklanmakta v vrilmktdir. Birlştirilmiş E-Öğrnm Yaklaşımında Tml İşlvlr E-öğrnm tknolojilrind; karmaşık öğrnm (kavramlar, bilgilr v bcrilr), snk öğrnm (yni duruma uyum, dil, sür), v grçk öğrnm durumları (tutum, bilgi, şgüdüm v sosyal bcrilri) olarak tanımlanır. E-öğrnm drsi Öğrtim v öğrnmyi gliştirm sürsi, ldki vrilr gör, bir öğrtim tasarımcısının WEB sitsi tasarımı v gliştirmk için, ½ saat wb drsinin tasarımı v gliştirilmsi için 25 saatlık bir çalışma, Bir saat sürli çvrimiçi wb-tasarımı için bazn 300 saat çalışmak grkbilir. (Ronald Cohn rportd, Amrican Socity for Training and Dvlopmnt (Cohn, 2002). Bir başka boyutuyla l alındığında -öğrnm yaklaşımı olarak, birlikt v grup içind düşünc alış vrişi v paylaşımı olan (collaborativ) -öğrnmdn bahsdbiliriz. Bu çalışma biçimi hm grup çalışmasını örgütsl hm d düşünc ürtm v aktif katılım yönündn l alır. Ayrıca karma öğrnm ortamında, yüz yüz öğrnmyi dstklm fonksiyonuna sahiptir. Birylr sağlanan dönütlr, çalışmanın kalitsi v konuların daha iyi anlaşılırlığı bakımından ayrıca önmlidir (Kahiigi, Vsisnaho, Hansson, Danilson v Tusubira, 2012). Bu işlvlrin grçklşmsi -öğrnm tasarımı modlinin gücün bağlıdır. Karma öğrnm ortamında birlştirilmiş -öğrnm bir sürklilik göstrir. Bu sürç öğrnm için bilginin alınması, dirktiflrin vrilmsi, bilginin yapısını oluşturma v grçk dünya iş v kaynaklarının öğrnm stratjisi olarak bnimsnmsidir. Bu -öğrnm aktivitlri v yöntmlri yüz yüz sınıf ğitimi, canlı çvrimiçi, koçluk, birlikt düşünc gliştirm, çoklu ortam öğrtimi, wb dayalı öğrnm v prformans dstklm biçimind, ş zamanlı (canlı) olmaktan (synchronous) farklı zamanda öğrtim (asynchronous) arasında öğrtim stratjilri olarak sürklidir (Blndd larning, Cognitiv dsign solutions, 2012).

8 Başlama a Dönüt v Gözdn gçirm Vizyon-Problmin Analizi assssmnt Profil- iş v öğrtimin analizi Hdflr Planlama v ÖTT modli yaklaşımı Cycl Dönüt, Gözdn gçirm v yayılma Tasarım Gliştirm Uygulama v Öğrtimin vrilmsi Dğrlndirm hayır Tamam vt Çıkış Şkil 3 Birlştirilmiş -Öğrnm için Öğrtim Tasarımı Modli Bir başka ynilikçi yaklaşım olarak başarılı -öğrnm için kullanıcı-öğrnci kullanışlılığı tasarımı (-larning intrfac dsign) modli anlamlı, anımsanabilir v güdülyici olarak (3M hdfi) olarak tanımlanmıştır (Alln, 2011). Bu modl tkilşimli öğrnm olayları sağlamak için içindkilri, konulan amaçları, aktivitlri v dönüt durumunu içrir. Tüm bu tkinliklr bağlantıların (dikkat v ilginin) kurulması, anlamlı tkinliklrin tasarımı yani görsl açıklığın, giriş v çıkışların kontrolu için özgürlüğü sağlayıcı ortamın vrilmsi v bir orkstra gibi koşulların sıralamalarının yapılması, fırsatların sunulması ortamının açık öğrnm biçimind vrilmsidir (Alln, 2011). Bu tasarım yaklaşımının m-öğrnm için yapılabilir olması var olar -öğrnm kavramlarının v öğrnmnin grçklşmsin katkı yapabilir (Rosn, 2010). Ayrıca m-öğrnm drslri vrmktn daha çok, prformans dstği vrm v öğrnmyi birlştirm olanağı sağlar (Clark, 2011). M-öğrnm sürcind ayrıca msaj tasarım ilklrinin dil, görüntülr, işartlr v smbollr biçimind küçük fakat anlamlı özl lmntlr olarak birlikt kullanılması rsimlrin kullanılmasını sağlayacaktır. Msaj tasarımının amacı bu lmntlri koordin tmdir. Bunlar böylc birlikt çalışarak insan bynind kolay girişi, kullanışlılığı v öğrnmyi

9 sağlar. İnsanların daha drin bilgilri v nasıl kolay öğrnbildiğini v biliş grçk durumların tasarımında nasıl çalışır gibi sorunların açıklanmasına ilişkin bilgilri konular v öğrnm boyutunda ntgr drk insan ihtiyacına yanıt vrir (Wang, Xiao, Callaghan, Novak, 2010). Msaj tasarımı bunlara ilav olarak m-öğrnm msaj tasarımı ilklri olarak, algılama, öğrnm, iltişim v sistmlrin uygulamasında v dğrlndirilmsind göstrilbilir. Mayr s çoklu öğrnm msaj tasarım modli grçk öğrnm ortamı v kuramı içind kısa dönmli bllk, bilişsl kuram, v sçm, organiz tm, v birlştirm sürçlrind kullanılabilir (Mayr and Marno, 2005). Bu modl kısaca, uyumluluk, işart vrm (bilgiy nasıl ulaşılır), soyut bütünlük alanı, bazı yazı v klimlrdn kaçınma, birlikt animasyon v kısaltmalar gibi ayrıntılar vrir. Öğrtim tasarımının karmaşık çvrimiçi öğrnm programlarında v bilgisayara dayalı öğrnmlrd bunlar kullanılabilir. Fakat bunların m-öğrnm için ynidn tst dilmy grksinimi vardır. Öğrtim tasarımı doğrudan -öğrnm tasarımı olmayabilir. Fakat -öğrnm öğrtim tasarımı kuram v yaklaşımlarından yararlanmak zorundadır. Bu ndnl hızlı -öğrnm gliştirm hızlı tasarım sürcind aynı algılanmayabilir. Fakat içrdiği bcrilr öğrtimsl hdflr, mobil gliştirm, grafik tasarımı v hızlı gliştirm adı altında -öğrnm bcrilri sayılabilir. Bunlara k olarak proj yöntimi, yazma, hikay tahtaları, hızlı prototyp, grafik tasarımı v hızlı gliştirm tml -öğrnm bcrilri olarak düşünülbilir. Bu konuları haln öğrtim tasarımını sadc öğrtimin tasarımı olarak algılanma bakımından v tk bir bcri olmadığı yönündn tartışmak anlamlıdır. E-öğrnm sadc ndüstri için grçklşiyor gibi olmakla birlikt orada insan v çalışanların grksinimlri vardır diy düşünmk grkir. Bu yönü is bu sürci -öğrnm v öğrtm sürci içind d görmk grktiğini öğrtim tasarımı v tknolojisi (ÖTT) alanı bakımından ayrıca açıklar. Sonuç v Önrilr Tknolojilr yardımı il öğrnm v tasarımının dayandığı saslar iltişim modllrinin uygulanması il grçklik kazanır. Bilgisayar araçları v -öğrnm araçları buna dstk sağlar. İltişim kanalları v alıcı-vrici arasındaki bilgi akışının doğruluğu kullanılan öğrtim tasarımı modllrin, hızlı öğrtim tasarımının stratjilrin v tknolojilrin doğru kullanılmasına bağlıdır. Bu hususları kısaca sıralayabiliriz. İntrnt v Wb sistmlri üzrind tkili -öğrnm tasarımı v kullanımı konusunda bilgisayar programları v öğrtim kuram v modllri bulunmaktadır. Birlştirilmiş -öğrnm tknolojilri il drs konularının öğrtilmsi vya öğrnilmsi sürcind tkili olabilck öğrtim tasarımı modlinin sçilmsin v uygulanmasına grksinim vardır. Bilgisayar tknolojilri v öğrtim matryallri tasarımında görsl-işitsl tknlr, kısaca bilgisayar v görsl okuryazarlık alanlarının gücü birlştirilmiş -öğrnm drsi tasarımı içind kullanıcı kolaylığı bakımından -öğrnm sürcind msaj tasarımı çok önmlidir. Grksinimlri iyi blirlnmiş -öğrnm projlrinin multimdya öğrnm konularının işlrliği öğrtim tasarımı v tknolojisi alanının tkilrin v uygulamalarına v - öğrnm stratjilrin dayalıdır. Bilgi tknolojilri v öğrtim tknolojilri, bilgisayarla öğrtim, wb il öğrtim ortamında tkilşimi artırma v sürdürm işlvin v ynilikçi tknolojilr sahiptir. Bilgisayar tknolojilri il öğrtim çrçvsinin kuramsal bir modl olarak tasarımı, gliştirilmsi v uygulanması sınıf ortamındaki öğrtim, intrnt v çoklu öğrtim bir - öğrnmdir. Bu tknolojilrin birlikt -öğrnm tasarımı v uygulaması için kullanılması

10 il birlştirilmiş -öğrnm oluşur. Bu gün çok dğişik -öğrnm biçimindn söz tmk olasıdır. Bunlardan birisi d M- v U öğrnmdir. Konu v kavramları öğrnmd birlştirilmiş -öğrnm modli, -öğrnm olarak v mobil öğrnm tkniklri olarak prformans kazanımına v bilgilrin birlştirilmsin katkı sağlar. Birlştirilmiş -öğrnm tknolojilrinin -drslrinin gliştirilmsi için sçilmsi, kullanılması v dğrlndirilmsinin bir öğrtim tasarımı takımının işi olduğu unutulmamalıdır. Bu amaçla hızlı öğrtim tasarımı v -öğrnm yaklaşımları mobil öğrnmyi kapsayacak biçimd kullanılabilir v ynidn tst dilbilir. Kaynaklar Alln, (2011). Succssful -Larning Intrfac: Making Larning Tchnology Polit, Effctiv and Fun. San Francisco, CA: Pfiffr. Blndd larning, (2012). Cognitiv dsign solutions, From at www. Cognitiv dsign solutions.com/elarning/blnddlarning.htm. Brown, M. L. (2006). Instructional dsign for -larning, Journal of Hospital Librarianship, 6(4), Clark, Q. (2011). Dsigning mlarning: Tapping into th Mobil Rvolution for Organizational Prformanc. San Francisco, CA: Pfiffr. Gustafson, K. L. and Branch, R. (2007). What is instructional dsign? In R.A. Risr and J. V. Dmpsy (Eds.), Trnds and Issus in Instructional Dsign and Tchnology (2nd d.), Columbus Ohio: Parson Education, Inc. From -larning to w-larning, (2012). From at From -larning to w-larning. Ipk, I., Izcilr, M. and Baturay, M. H. (2008a). Considrations for intgratd -larning courswar dsign and instructional dsign & tchnology (IDT) approach. Procdings of 8th th Intrnational Educational Tchnology Confrnc, May 6-9, 2008, pp , Anadolu Univrsity, Eskishir, Turky. Ipk, I., Izcilr, M., and Baturay, M. H. (2008b). Nw trnds and approachs in instructional dsign and tchnology: From schools to Industry. Procdings of 8th th Intrnational Educational Tchnology Confrnc, May 6-9, 2008, pp , Anadolu Univrsity, Eskishir, Turky. Irvin, M. (2002). Th mrging -ducation landscap [Onlin]. Availabl: docs/wp/ciosriswhihpapr.pdf. Ivrs, K. S. And Barron, A. E. (2010). Multimdia Projcts in Education: Dsigning, Producing and Assssing, 4th d. Jochms, W., Van Mrrinbor, J. and Kopr, R. (2005). Intgratd -larning: implications for pdagogy, tchnology and organization, London: RoutldgFalmr. Kahiigi, E. K., Vsisnaho, M., Hansson, H., Danilson, M., v Tusubira, F. F. (2012). Modling a Pr Assignmnt rviw procss for collaborativ -larning. Journal of Intractiv Onlin Larning. 11(2), Kaplan-Lisrson, E. (2002). Glossary [onlin]. Availabl: org/glossary.html. Khan, B. (2007). Th CAPEODL Modl: Comprhnsiv approach to program valuation in opn and distributd larning. From at ( ). Mayr, R. E. & Morno, R. (2005). A cognitiv thory of multimdia larning: ımplications for dsign principls. From

11 Mrrill, D. (2002). First principls of instruction, Educational Tchnology, Rsarch and Dvlopmnt, 50 (3), pp Mrrill, D. (2012). Convrting 3-larnıng to 3-larnıng: An altrnatıv instructional dsign mthod. From Piskurich, (2009). Rapid Training Dvlopmnt: Dvloping Training Courss Fast and Right. Pfiffr, San Francisco, CA. Risr, R. A. and Dmpsy, J. V. (2007). Trnds and issus in instructional dsign and tchnology. Uppr Saddl Rivr, Nw Jrsy: Parson Education inc. Rosn, L. D. (2010). Undrstanding th Gnration and th Way Thy Larn. Nw York, NY: Palgrav Macmillan. Ruiz, D. P. P., Diaz, J. F., Solr, F. O., and Prz, J. R. P. 2008). Adaptation in currnt - larning systms. Computr Standards & Intrfac, 30 (2008), And also Sl, N. M. and Dijkstra, S. (2004). Introduction: Instructional dsign and curriculum dvlopmnt. In N. M. Sl and S. Dijkstra.(Eds), Curriculum, Plans, and Procsss in Instructional Dsign, Nw York: Lawrnc Erlbaum Associats. Simonson, M., Smaldino, S., Albright, M. And Zvack, S. (2006). Taching and Larning at a distanc: Foundations of distanc ducation, UpprSaddl Rivr, Columbus, Ohio Sugru, B. and Kim, K. H. (2004). ASTD 2004 stat of industry rport. Alxandria, VA: Amrican Socity for Training and Dvlopmnt Van Mrriénbor, J. J.G, Clark, R. E. and D Crook, M. B. M. (2002). Bluprints for complx larning: th 4C/ID-modl, Educational Tchnology, Rsarch and Dvlopmnt, 50 (2), pp Wang, M., Xiao,J., Callaghan, V., and Novak, D. (2010). Mssag dsign for mobil larning: Lraning thoris, human cognition, and dsign principls. British Journal of Educational Tchnology, Watrhous, S. (2005). Th powr of -larning: Th ssntial guid for taching in th digital ag. Nw York: Parson Education Inc.