Tokumalan Jaaf ar. (Urvan, 1935)

Transkript

1 Tokumalan Jaaf ar (Urvan, 1935) 29 May s 1935'da Kabartay-Balkar Cumhuriyeti' nin Urvan ilçesinin Ta(l Tala köyünde dodu. Büyük sürgün günü yurdundan ayr lmay reddeden büyükbabas hapse at ld, i(kence ve açl ktan öldü. Babas ise K z lordu saflar nda sava(maktayd. Sürgün y llar Kazakistan'da Tald Kurgan ilinde geçti. Ana yurduna döndükten sonra, Kabartay-Balkar Devlet Üniversitesi, Tarih-Filoloji Fakültesi'ne girdi; mezun olduktan sonra Kommunizmge Jol gazetesinde ve radyoda çal (t. Ali 7ogentsukov Devlet Dram Tiyatrosu'nda Edebiyat Bölümü müdürlüünü yürüttü. Daha sonra çocuk dergisi Nür'ün (I( k) yaz i(lerinde redaktörlük görevine getirildi. Tokumayev yazarl k hayat na 50'li y llarda K rg zistan'da ba(lad. Öykü, roman ve piyesleri ile ba(ar l bir yazar olarak tan nd. Rusya Federasyonu Yazarlar Birlii ve Gazeteciler Birlii üyeliklerine al nd y llar aras nda Balkar edebiyat nda üç romandan olu(an ilk trilogiya'y (üçleme) yazd. Üç kitap bir arada 1991'de yeniden bas ld. Avanala (Gölgeler), Jalan Daraja (Sahte Unvan), Örten (Yangn), Emina (Veba), Men Bileme Ol Savdu (Ben Biliyorum O Sa), Padçahn Sokur Kz (Padi+ahn Kör Kz) isimli piyesleri Balkar tiyatrosunun ba(ar l örnekleri olarak kar( land. Kur'an- Kerim'in Balkarca'ya çevrilmesine kat ld ; Vera Panova ile Yuri Vahtin'in yazd klar Hz. Muhammed hakk ndaki piyesi de Gurtulan Eldar ile birlikte Balkarcaya çevirdi (1993). Balkar edebiyat n n geli(mesindeki hizmetlerinden dolay 1985'de Kabartay-Balkar Cumhuriyeti Yüksek Meclis Ba(kanl n n 7eref Diplomas ile taltif edildi. Yaynlanm Eserleri: Oçerkle (Denemeler), Nalçik, 1960; Agronom (Ziraat Mühendisi), Nalçik, 1961; Öksüznü Kadar (Öksüzün Kaderi), Nalçik, 1966; Nartlan Tuvduklan (Nartlarm Torunlar), Nalçik, 1969; Ifçk (Da Boaz), Nalçik, 1972; Dertli Kama - Trilogiyan Birinci Kitab (Dertli Kama - Üçlemenin Birinci Kitab), Nalçik, 1976; Kurç Bügülmeydi - Trilogiyan Ekinci Kitab (Çelik Bükülmez - Üçlemenin >kinci Kitab), Nalçik, 1979; Jukusuz Tavla - Trilogiyan Üçüncü Kitab (Uykusuz dalar - Üçlemenin Üçüncü Kitab), Nalçik, 1983; Saylamak (Seçmek), Nalçik, 1985; Dertli Kama (Dertli Kama), Nalçik, 1991; Kurnayatç Aldarbekni Haparlar (Kurnayat'UAldarbek'in Hikayeleri), Nalçik, 1994 Hikâye JAIRIN TÜYÜMÇEK - SLEDOVATELN# HAPARI GZL DÜÜM-DEDEKTFN HKAYES Samolötdan tü(genden sora, ar -beri burulmay, tüzünley i(legen jerime - MVD-a keldim. Ugolovn y roz sk bölümnü tamatas meni bu jol etgen i(ime art rak da bek raz bolan n bildirdi. Bankn tonaan uruçu, ne bek buara küre(se da, bizden kurulup ketalmaand. - Ah(, Bolatov, k y n i(ni t nd ransa, al (layma,- dey, ol jerinden turup, kolumu tutdu. - Ar an bolursa... Üç künnge erkin eteme. Solu. Ç ntd ar an m üyge kelgenden sora bildim. E(ikden kire baranlay, sol jan nda kab raa ta l p turan tögerek küzgüge karad m. Sakal m da ösüp, kesim kesimi tan mazca bolanma. Varmaa kirip juvundum da, ba( m da jan javluk bla çörgep, divannga tavand m. Alay nlay kalk p kald m... Uyanngan mda üynü içi karang bolup tura edj. Terk okuna kiyinip, t s na ç kd m. Jaz ba( ingirni salk n havas etime, san ma h ç vun tiydi. Men Larisa'n körmegenli ay çakl bolad. Kete turup anga: "Bir y kdan köp kalmam", deen edim. Sözüme ötürükçü bolanma. Alay men ters tüyülme. J( bla t y lanma... Uçaktan indikten sonra, oraya buraya taklmadan, dorudan i+ yerime MVD'ye geldim. Cinayet soru+turmas bölümünün amiri, benim bu sefer yaptm i+i çok beendiini söyledi. Bankay soyan hrsz, ne kadar gizlenmeye ura+sa da, bizden kurtulup kaçamad. "Güzel, Bolatov, zor bir i+i tamamladn, tebrik ediyorum" diyerek o oturduu yerden kalkarak elimi skt. "Yorulmu+sundur. Üç gün izin veriyorum. Dinlen." Gerçekten yorulduumu eve geldikten sonra anladm. Kapdan girerken, sol tarafta duvara asl duran aynaya baktm. Sakalm uzam+, kendimi tanmayacak +ekle girmi+im. Banyoya girip ykandm, ba+m havluyla sarp, divana uzandm. Orada öylece uyuya kaldm. Uyandmda odann içi karanlkt. Hemen giyinip d+ar çktm. Bahar ak+amnn serin havas vücuduma rahatlk verdi. Ben, Larisa'y görmeyeli bir ay kadar oluyor. Giderken ona: "Bir haftadan fazla kalmam" demi+tim. Sözümde duramadm. Fakat benim kabahatim yok. î+ nedeniyle gidemedim.

2 Avtobusha minip, (aharn eni(ge k y r na deri bard m. Larisa ol tiyrelede ja(ayd. Ekibiz tan (hanl üç aydan köp bolmayd. Ol ke(i da kiyim tikgen atelyede i(leydi. Kabak e(ikni manga Larisa'n atas Semyon Gavriloviç açd. - A-a... Kapitan! - dep, ol manga jar k boldu. - Kel, üyge kir. Kabak e(ikden içine kire, men Larisa'n sordum. -Ötmek al ra ç kand. Busaat kelir... Semyon Gavriloviç meni birgesine üyge kiyirdi. Larisa'n anas a( otovda (apal k ete aylana edi. Meni körgende ol da jar d, nek ese da, bir kesek apç an okuna etdi. - Bu jol, kayda ese da, köp aylan p kaytdmg,- dedi Semyon Gavriloviç manga. - Bir birde alay da tü(edi,- dedim men, kesimi (intikge tap jaya(t r p oltura. Semyon Gavriloviç arab zda tögerek stola bavurlan p, boynun manga sozdu. - Ja( zaman mda men da umut etgenem sledovatel bolura. Alay uru(nu hatas ndan umuruma jetalmad m da kald m,- dep jars d. Men anga juvap kaytarmad m. Sözüne söz nöger bolup barsang ol tohtay bilmevçüdü. Esingde bolmaan zatlan sorup, ba( ng avrutuvçudu. An sebepli men kesimi sözden t yarak etdim. Alay men t y lanl ka Semyon Gavriloviç t y lmad. - Ol bank n tonaann va tutald zm? - dep sordu ol. -Hov. -Kim edi?.. Üyge Larisa kirdi. Meni körüp seyirsindi. Bir zatha arsarl bolança, bosaa kat nda çanç l p kald. An erin k y r ndan bir süydümlü (ar uvluk ba(land da, ak r n jay la bar p, bitev betin tolturdu. Men jerimden turup, anga salam berdim... Ol ingirde okuna Larisa bla men kinoa da bard k, kinodan sora parkn da k d rd k. - Kel, üyünge a( ray m. M ndan keç kalsang atang uru(ur,- dedim men Larisa'a. - Ol manga bir zamanda da uru(maand. -Jgi adam körünedi... - Ol meni öge atamd. Ke(i atam uru(da ölgendi,- dedi Larisa mudah bolup. Anga jüregimden jaz ks nd m. Meni atam da uru(dan kaytmay kaland. Sabiyge atas z ösgen k y nd. An men ke(i ba( mdan s naanma. - Sora ekibiz da birçab z... atadan öksüzle,- dedim men sa (l bolup. Otobüse binip, +ehrin a+a tarafna, kenarna doru gittim. Larisa o mahallelerde ya+yor. >kimiz tan+al üç aydan fazla olmuyor. Kendisi konfeksiyon atölyesinde çal+yor. Avlu kapsn bana Larisa 'nn babas Semyon Gavriloviç açt. "Aa... Nef!" diyerek o beni samimi bir +ekilde kar+lad. "Gel, eve gir." Avlu kapsndan içeriye girerken, ben Larisa'yi sordum. "Ekmek almaya çkt. Nimdi gelir." Semyon Gavriloviç, beni eve buyur etti. Larisa 'nn annesi mutfakta hazrlk yapyordu. Beni gördüünde o da gülümsedi, fakat nedense, biraz +a+rd. "Bu sefer, nerede kaldnsa da, fazla dola+p döndün " dedi Semyon Gavriloviç bana. "Bazen böyle oluyor" dedim ben, sandalyeye rahatça oturarak. Semyon Gavriloviç aramzdaki masaya gösüyle abanarak boynunu bana doru uzatt. "Gençliimde ben de dedektif olmak istemi+tim. Fakat sava+ yüzünden bu isteim gerçekle+medi" diye üzüldü. Ben ona bir cevap vermedim. Sohbetine katlrsan durmasn bilmiyor. Aklnda olmayan +eyleri sorup, ba+ artyor. Bu yüzden ben kendimi sohbetten uzak tutmaya çal+tm. Fakat ben ne kadar uzak kalmaya çal+sam da Semyon Gavriloviç uzak kalmad. "Nu bankay soyan yakalayabildiniz mi?" diye sordu o. "Evet." "Kimdi?" Larisa eve girdi. Beni görünce +a+rd. Bir +eyden dolay tereddüt etmi+ gibi kap kenarnda yere çakl kald. Onun dudann kenarndan sevimli bir gülümseme ba+lad, yava+ yava+ yaylarak bütün yüzünü kaplad. Ben yerimden kalkarak ona selam verdim. O ak+am, Larisa ile ben sinemaya da gittik, sinemadan sonra parkta dola+tk. "Gel, evine götüreyim. Daha fazla geç vakte kalrsan baban kzar" dedim ben Larisa'ya. "O bana hiçbir zaman kzmam+tr." ">yi adama benziyor." "O benim üvey babamdr. Öz babam sava+ta öldü " dedi Larisa hüzünlü bir +ekilde. Ona yürekten üzüldüm. Benim babam da sava+tan dönemedi. Çocuk için babasz büyümek çok zordur. Bunu bizzat ben kendim ya+adm. "O zaman biz ikimiz aynyz. Yetimleriz " dedim ben dü+ünceli bir +ekilde. Har j l say n 9-çu Mayn biz, ugolovna roz skada i(legenle, birge j y l p ötdürüvçübüz. Bizni arab zda Ullu Ata jurt uru(ha kat (hanla az tüyüldük. Ala Her yl, Mays'in dokuzuncu gününü biz, cinayet soru+turmas bölümünde çal+anlar, toplanarak geçiririz. Bizim içimizde de Büyük Ata Yurt sava+na katlanlar az

3 seyirlik haparla ayt uvçudula. Men a alan haparlar na t ngüara bek süyüvçüme. Bugün da Horlavnu bayram künün birge j yü p a( r ra onovla(hanb z. Har zamanda (aharn oar jan nda terekle içine bar uvçubuz. Bir kavum uvak-tüyek i(le ç p, üyde m ç p kald m. Uçrejdeniyab za çab p jetgenimde, nögerlerim ketip tura edile. Dejurnaa "sav kal" ayt p, orama ç kd m. Taksi tuta turan mlay, dejurn y kat ma çab p keldi. - Jolda( kapitan, busaatç kda Totur rayondan söle(dile. "Uzun kölnü" jaas nda ölük tab land... Eki militsiyonerni da, sudmedekspertde i(legen vraçn da nöger etip, jola ç kd m. Taps z boldu... Bu jol Horlavnu künün bayramlara tü(medi. Ne eterikse, sledovatelni i(i alayd. Anga i( bilmey turanlayç ad. Biz "Uzun kölnü" katma jetgende, anda militsiyonerleden sora, bir kavum sabiyle da bar edile. Militsiyan ray on bölümünü naçâlnigi manga: - Jolda( kapitan, ölüknü ma bu sabiyle taphand la. An suvdan da ala ç arand la,- dep k sha raport berdi. Ölük kölnü jaas nda edi. Men ölüknü hurjunlar n karmap, bir türlü dokument tabalmad m. Menden sora ölükge vraç karad. - Jüregi tohtaanl on-on bir saatdan köp ozmaand,- dedi ol, ölüknü ba( n kötüre. - Kim ese da avur zat bla urgand. Jelkesi karal pd. Militsiyoner nögerlerimden biri ölüknü surat n ald. Entda da bir ja( r n murdarl k. Ölgen j l bolan adama u(ayd. Kimdi ol? An ölümü kimge kerek bolan bolur?.. Soruvla köpdüle. Men a, entda da bir ja( rm tüyümçekni te(erge kerekme. - Ölüknü kalayl k bla taphan ediiz? - dep sordum sabiylege. -Çabak tutara kelgen edik,- dedi aladan biri. - Kelsek, ma bu ç b kn k y n jaaa çanç l p tura edi ra bla. Biz an suvdan ç ar p kördük. Sora jang dan jerine sald k... -Irakdan sora juk taphanm s z? -Ma, ol artmak da b layda edi,- dep ja( manga köksüldüm eski rûkzakn körgüztdü. An içinde bir tuvram ötmek bla k yma bar edile. - Tutulan çabak barm edi? - dep sordum ja(ç ka. -Uay,jokedi. - Ayt, andan ar ayt, igi ja(. Irakn jerine sald z, sora va? - Sora keteyik dep turan b zlay, Alyö(ka: "Karaç z!" dep k ç rd. Suv ba( nda jumduruk çakl, bir kareldi zat kördük. Alyö(ka da, men da kiyimleribizni te(ip suva kirdik. Juvuk bar p karasak - çuruk... burnu örge aylan p. Tutup körgenbizde - ol a adamn aya. Alyö(ka da, men da korkup, iskiltin deildir. Onlar ba+larndan geçenleri anlatrlar. Ben ise onlarn hikayelerini dinlemeyi çok severim. Bugünü, zafer bayramn, toplanarak geçirmeyi kararla+trdk. Her zaman +ehrin yukar tarafndaki ormanla gideriz. Baz ufak tefek i+lerden dolay evde kalp geciktim. >+ yerine gittiim zaman, arkada+larm gitmi+lerdi. Nöbetçiye "ho+ça kal" deyip, sokaa çktm. Taksi tutarken, nöbetçi yanma ko+arak geldi. "Yolda+, +ef, daha biraz önce Totur ilçesinden aradlar. "Uzun gölün " kenarnda bir ceset bulunmu+. >ki jandarma ve adli doktoru yanma alp yola çktm. Kötü oldu. Bu sefer, zafer günü bayramn kutlamak nasip olmad. Ne yapacaksn, dedektifin i+i böyledir. Onun i+i aniden çkverir. Biz "Uzun gölün" kenarna gelince, orada jandarmalardan ba+ka birkaç çocuk daha vard. >lçenin jandarma komutan bana: "Yolda+, +ef, cesedi i+te bu çocuklar bulmu+" diye ksaca bir rapor verdi. Ceset, gölün kenarndayd. Ben, cesedin ceplerini kar+trp, hiçbir +ey bulamadm. Benden sonra cesede doktor bakt. "Kalbi dural on-on bir saati geçmemi+" dedi o, cesedin ba+n kaldrp. "Kim yapm+sa, ar bir +eyle vurmu+. Ensesi morarm+." jandarma arkada+larmdan biri cesedin fotorafn çekti. Yine bir gizli cinayet. Ölen, ya+larnda bir adama benziyor. Kimdi o? Onun ölümü kimin i+ine yarayabilir? Sorular çok. Ben ise yine bir gizli düümü çözmem gerek. "Cesedi nasl buldunuz? " diye sordum çocuklara. "Balk tutmak için gelmi+tik" onlardan biri. "Geldiimizde, i+te bu çubuun ucu kenara saplanm+t çengeliyle birlikte. Biz onu sudan çkarp gördük. Sonra tekrar yerine koyduk." "Çengelden ba+ka bir +ey buldunuz mu?" diye sordum çocua. ">+te, o çuval da buradayd" diye çocuk bana mavimsi iki çkn gösterdi. Onun içinde bir dilim ekmek ile kyma vard. "Tutulan balk var myd?" diye sordum çocua. "Hayr, yoktu." "Anlat, sonrasn anlat, iyi çocuk. Çengeli yerine koydunuz, sonra? "Sonra gidelim diye dururken, Alyu+ka: Bakn diye bard. Suyun ba+nda yumruk kadar bir karalt gördük. Alyu+ka da, ben de elbiselerimizi çkarp suya girdik. Yakna gidip baktmzda; ayakkab. Ucu yukar doru dönmü+. Tutup baktmzda, o adamn aya. Alyu+ka da, ben de korkup panik olduk. Kaçp kyya çktk. Biraz

4 bolduk. Kaç p jaaa ç kd k. Bir kesek es j yandan sora men nögerlerime: kim biledi, suva köp bolmay ketgen ese sav bolur, keligiz, ç aray k dedim. Bar b z da birden tart p ç ard k. Alay ol ölüp tura edi. Sora bar p militsiyaa aythan edik. -Bu tiyrede ba(ha adam körgenmi ediiz? -Uay. Ölüknü ma( na bla (ahara iydik. Men tögerekge karay bar p, ölüknü rûkzag turan jerden on-on be( atlam arlakda pasport tapd m. H, kimni pasportudu bu va? Jçin aç p surat na karad m. Uay, ölgenniki tüyüldü. Surat anga u(amayd. Tukumun okudum - Nazirov. Entda bir "jang l k". Kim Nazirov'du bu? Kayda ja(aan adamd? Propiskas bard. Ih, alay ese, an taphan k y n tüyüldü. Men z ma a( kd m. 7ahara kaythan mda a(ham bolan edi. Tüzünley kabinetime bard m. Birgeme aylanngan eki militsiyonerni, pasportnu iyesin al p kelirge iydim. J(ni bolu(unu üsünden sa ( ete turan mlay, dejurn y söle(di. -Seni bir ti(ir uv izleydi,- dedi ol. - Kirmege koy,- dep trubkan jerine sald m. Bayam, Larisa bolur dep keldi esime. E(ik aç ld. Ak (inli, ja( ti(ir uvnu ba( köründü. An közlerinde korkuvlu hal bar edi. -Kirigiz, kirigiz...- dey, jerimden kopdum. - Ne jumu(uuz bard? -"Uzun kölde" ölgen kimdi? - dep sordu ol, erinleri kalt ray. -Al ka bilmeybiz. -Meni atam ertdenlikde ertde, çabak tutama dep ar ketgen edi. Ol al ka da kaytmaand. -Atang at kalayd? -Harenko... Nikolay Nikolayeviç, Harenko. -Kesingiat nga? -Svetlana. -Meni bla kel, Svetlana,- dep e(ikge tebiredim. -Kayr? - dep ti(ir uv t ng s z boldu. -Morgga. Jolda bara, k z bu (ahara bir j l m ndan alda köçüp kelgenlerin aytd. Ol ölüknü körgenley: - Pa-pa-a! - dep aç k ç rd. Ol tentirep ba(laanda, men an koltuundan tutdum. Bilgenimi ayt p, japsar ra küre(dim. K zn vraçla bla morgda, atas n ölüünü kat nda koyup, i(legen jerime kaytd m. Militsiyonerle "Uzun kölnü" jaas nda tab lan pasportnu iyesin da keltirdile. An jülünngen ba( na jang dan çaç ç a ba(laand. Ala(a boylu, bökem sanl adamd. J y rma üç-j y rma be( j ldan köp bolma- and. Urlaan üçün tutulup, türmeden köp bolmay ç kand. - At ng, tukum at ng, atang at? - dep sordum men anga. toparlandktan sonra ben arkada+larma; kim bilir, suya dilseli fazla bir zaman olmam+tr, belki sadr, gelin çkaralm dedim. Hepimiz birden çekip çkardk. Fakat ölmü+tü. Sonra gidip jandarmaya haber verdik. "Bu civarlarda ba+ka bir adam görmü+ müydünüz?" "Hayr." Cesedi arabayla +ehre gönderdik. Ben etrafa bakarken, cesedin çknnn olduu yerden on-on be+ adm ötede kimlik buldum. Kimin kimlii bu? Açp resmine baktm. Hayr, ölen ki+inin deil. Resmi ona benzemiyor. Soy adm okudum: Nazirov. Yine bir "yenilik". Kimdir bu Nazirov? Nerede ya+ar? Kayd var. Peki öyleyse, onu bulmak zor deil. Ben geri dönmek için acele ettim. Nehre döndüümde ak+am olmu+tu. Dorudan i+yerimdeki odama gittim. Yanmda dola+an iki jandarmay, kimliin sahibini alp getirmeleri için gönderdim. >+in gidi+at hakknda dü+ünürken, nöbetçi konu+tu: "Senibir kadn aryor" dedi o. "Girsin, brak" diye ahizeyi yerine koydum. Mutlaka Larisa'dr diye geldi aklma. Kap açld. Beyaz tenli, genç kadnn ba+ göründü. Onun gözlerinde korkulu bir ifade vard. "Giriniz, giriniz " diyerek yerimden kalktm. "Skntnz nedir?" "Uzun gölde ölen kimdir?" diye sordu o, dudaklar titreyerek. "Henüz bilmiyoruz." "Benim babam, sabah erkenden, balk tutmak için oraya gitmi+ti. O henüz dönmedi." "Babann ismi nedir?" "Harenko... Nikolay Nikolayeviç Harenko. "Senin adn?" "Svetlana." "Benimle gel, Svetlana" diye kapya doru hareket ettim. "Nereye? " diye kadn huzursuz oldu. "Morga." Yolda giderken, kz bu +ehre bir yl önce ta+ndklarn söyledi. O, cesedi görünce: "Ba-ba-a!" diye ac bir çlk att. O titremeye ba+laynca, ben olun kolundan tuttum. Bir +eyler söyleyerek sakinle+tirmeye çal+tm. Kz, doktorlarla morgda babasnn cesediyle brakp, çal+tm yere döndüm. Jandarmalar "Uzun gölün" kenarnda bulunan kimliin sahibini de getirdiler. Onun tra+ edilmi+ ba+na saçlar yeni çkmaya ba+lam+t. Ksa boylu, tknaz yapl bir adam. Yirmi üç-yirmi be+ ya+ndan fazla deil. Hrszlk suçundan dolay hapse girmi+, hapisten yeni çkm+. "Adn, soy adn, babann ad?" diye sordum ben ona.

5 -Tukum at m bilmey, siz meni beri keltirgen bolmazs z, jolda( kapitan,- dep ol kujur juvap berdi. - Pasportung kaydad? -Üyde. J(ge kiyiüvçü kostümümü hurjununda. -Kayda i(leyse? -Metali zavodda. -Bu adamn tan ym sa? - dep, men anga Nikolay Nikolayeviç'ni surat n körgüztdüm. -Tan yma,- dedi ol, kolun sildep. -Kimdi bu, sora? -Kim bolluk edi? Podlets! - dedi aç uvu ç p. -Nek ay tasa alay, ne hata etgendi ol sanga? -Bir zat da etmegendi. -Sora nek jan ysa sen an? -Meni üsümden sizge til etgeni üçün. - Seni üsüngden bizge ki(i da til etmegendi,- dedim men. -Sora meni ne zatha dep çak rans z? -Bu adam "Uzun kölnü" jaasrnda tab land, ölüp turanlay. - Ölüpmü?! - dep, ja( eki közü ullu jan p, jerindenkopdu. - Hav, ölüp turanlay. Tuzun aythanda, ol ke(i all na ölmegendi. Seni pasportungu va ölüknü kat nda taphanb z.ma, kör. - Meni pasportum üydedi! - dedi ol, men uzathan pasportha seyirsinip karay. Ol ara koluna al p, aç p karad. Sora, juk da aytmay, bir avuka deri singirbolanlay turdu. - Ne t ng laysa, Nazirov? - dep ak r n sordum. Ol, teren jukudan elgenip uyangança, ba( n kötürüp, manga karad. - Sen pasportungu üyde sunup tura bolur eding, alaym d? -Jolda( kapitan,- dedi ol m kg l bolup,- ne süysegiz da etigiz... men aythannga siz alays z da iynan rl k tüyülsüz. -Nek iynanmayb z. Tüzün aytsang, iynanmay koyara erkin tüyülbüz. -Meni kibiklege siz iynanmavçusuz. A(aan da - börü, a(amaan da - börü. Tutuuz meni, manga süd etigiz. -Nazirov, sen bizni bir zat ang lamaan sunma. Bu i(de tersliging jok ese, sanga bir türlü söz t yan rl k tüyüldü. Al ka biz murdarl k i(ni kim etgenin bilmeybiz: sen eseng da, ba(ha birev ese da. Ol tab l ra kerekdi. -Tab z,- dedi Nazirov, önü kalt ray,- men bir ki(ini da öltürmegenme. Jynanam s z, öltürmegenme... -Ölgenni ne zamandan beri tan ysa? "Soy adm bilmeyip, siz beni buraya getirmediniz herhalde, yolda+ +ef" diye o acayip bir cevap verdi. "Kimliin nerede?" "Evde. î+elbisemin cebinde." "Neredeçalyorsun?. "Demir fabrikasnda." "Bu adam tanyor musun? Diye, ben ona Nikolay Nikolay eviç'in resmini gösterdim. "Tanyorum" dedi o, kolunu sallayp. "Kimdir bu, peki?" "Kim olacak? Alçak!" dediöfkelibir+ekilde. "Neden öyle söylüyorsun, ne zarar verdi o sana?" "Hiçbir +ey yapmad." "Peki neden öfkeleniyorsun sen ona?" "Beni size ihbar ettii için." "Seni bize kimse ihbar etmedi" dedim ben. "Pekibeni neden çardnz?" "Bu adam Uzun gölün kenarnda bulundu, ölü bir halde." "Ölü bir halde mi?!" diye delikanl iki gözünü açp, yerinden kalkt. "Evet, ölü bir halde. Dorusunu söylersek, o kendi kendine ölmemi+. Senin kimliini ise cesedin yannda bulduk. >+te, bak." "Benim kimliim evde!" dedi o, benim uzattm kimlie +a+rp bakt. Sonra hiçbir +ey söylemeyip, bir zamankadar sessiz durdu. "Ne bekliyorsun Nazirov? " diye yava+ça sordum. O derin bir uykudan irkilerek uyanm+ gibi, ba+n kaldrp bana bakt. "Sen kimliini evde sanyordun, öyle mi?" "Yolda+, +ef" dedi o gev+eyip, "Ne isterseniz yapn... Nasl olsa benim söylediime inanmayacaksnz." "Neden inanmayacaz. Dorusunu söylersen, inanmamak için bir sebep yok." "Benim gibilere inanmazsnz. Yiyen de kurt, yemeyen de kurt. Yakalayn beni, beni mahkemeye sevk edin." "Nazirov, sen bizim hiçbir +eyden anlamadmz sanma. Bu i+te bir suçun yoksa, sana hiçbir +ey olmaz. Henüz bu cinayeti kimin i+lediini bilmiyoruz; sen isen de, ba+ka birisi ise de. Onun bulunmas gerek." "Bulun" dedi Nazirov, sesi titreyerek, "Ben hiç kimseyi öldürmedim. >nanyor musunuz, öldürmedim." "Ölen adam ne kadar zamandan beri tanyorsun?"

6 -Bir aydan köp bolmayd. An k z Svetlana bla men bir tsehde i(leybiz. - Ekigizni ara z kalayd? - Ol da, men da bir biribizni süyebiz, jolda( kapitan. - Sora, k z n süyüp, atas na "podlets" degening a nege u(ayd? - Harenko meni türmeden ç kan m bilgenden sora, Svetlana'n meni bla tübe(irge erkin etmey koyand. Men anga bar p Svetlana bla men bir üydegili bolura süygenibizni aythan mda ol: "Seni kibik uruçua men k z m berlik tüyülme" - dep, hon(ular n da ü(üme karat p, itni k staança üyünden k stap iygendi. - Sen tünene i(ge baranda, pasportung birgengemi edi? - Men i(ge kuru da bir kostûmnu kiyip jürüyme. Pasportumu da har zamanda an koyun hurjununda tutuvçuma. - Tünene pasportung birgengemi edi dep sorama. -Tünenemi?.. Bilmeyme... -Ah(, Nazirov, kerek bolsa, entda da çak rt rb z. Söndü va üyünge bar. - Kalay?..- dep seyir ete, ja( jerinden kopdu. - Üyge okuna?.. - Hov, erkinse. Alay senden bir tilerigim, bu i(ni üsündenhapar jayma. Kerek tüyüldü. - Ah(, jolda( kapitan, ah(...- dep Nazirov z na da karay, kabinetden ç kd. - Nek jiberip koydung? - dep, militsiyaç nögerlerim seyir boldula. - Harenko'nu ol öltürmegendi,- dep juvaplad m men. -Jang la bolurmusa, kapitan? - dedile ala manga türslep karay,- siz an bir kesek k ssa z edi, ol tersliin boynuna all k edi. - Uay, jolda(la, terslii bolmaan adamn k s p turandan hay r jokdu. Andan ese, zamann ozdurmay murdarn tabara kerekdi. Kabinetge tamatab z kirdi. Ol hng s zd. Men anga i(ni ba( ndan ah r na deri bolusun aytd m. Ol tmg lapbo(ap: -Plan ng kalayd? - dep sordu. -Ölgenni üyüne bar ra dep turama. -Tüzdü. Bek ala ölgen ne adam bolan n igi tint,- dedi ol. Sanga bolu(ura Aleksey da kellikdi. Hayt de, Magomed. Ne kerek bolsa da, bildirip koyarsa. "Bir aydan fazla olmad. Onun kz Svetlana ile ben ayn atölyede çal+yoruz." ">kinizin aras nasl? " "O da, ben de birbirimizi seviyoruz, yolda+ +ef." "Peki, kz seviyorsun, o zaman babasna neden alçak diyorsun?" "Harenko, benim hapisten çktm örendikten sonra, Svetlana'nn benimle bulu+masna izin vermedi. Ben ona gidip Svetlana ile evlenmek istediimi söylediim zaman o: "Seni gibi hrsza ben kzm vermeyeceim" diye kom+ularnn gözü önünde, köpei kovar gibi evinden kovdu. "Sen dün i+e gittiinde, kimliin yannda myd? " "Ben i+e her zaman bir elbise giyerim. Kimliimi de her zaman onun göüs cebinde ta+rm." git." "Dün kimliin yannda myd diye soruyorum." "Dün mü? Bilmiyorum." ">yi, Nazirov, gerekirse yine çarrz. Nimdi evine "Nasl?" diye delikanl +a+rarak yerinden kalkt, "Eve hem de?" "Evet, serbestsin. Fakat senden bir ricam var, bu i+le ilgili bir +ey söyleyip gezme. Gerei yok." ">yi, yolda+, +ef, iyi" diye Nazirov arkasna da bakarak odadan çkt. "Neden braktn? " diye, jandarmalar +a+rdlar. "Harenko 'yu o öldürmedi" diye cevap verdim ben. "Yanlyor ohnayasn +ef? " dediler onlar bana bakp, "Siz onu biraz sk+hrsaydnz, o suçunu kabul edecekti." "Hayr, yolda+lar, suçu olmayan insan sk+trmakta fayda yoktur. Bunun yerine, zaman geçirmeden katili bulmak gerek." Odaya amirimiz girdi. O huzursuzdu. Ben ona olan biteni ba+ndan sonuna kadar anlattm. O dinledikten sonra: "Plann nedir? " diye sordu. "Ölenin evine gitmeyi dü+ünüyorum." "Doru. >lk önce ölen adamn kim olduunu iyi bir ara+tr" dedi o. "Sana yardmc olarak Aleksey de gelecek. Haydi göreyim, Magomet. Ne gerekiyorsa, haber verirsin."