ALTIN ORAN VE TEMEL GİYSİ KALIBI ÇİZİMİ

Transkript

1 ISSN: e-journal of New World Sciences Academy 2009, Volume: 4, Number: 2, Article Number: 2C0006 VOCATIONAL EDUCATION Received: September 2008 Accepted: March 2009 Series : 2C ISSN : Pınar Göklüberk Özlü University of Gazi pinarg@gazi.edu.tr Ankara-Turkiye ALTIN ORAN VE TEMEL GİYSİ KALIBI ÇİZİMİ ÖZET Bu çalışmada; giysi kalıbı çiziminde önem taşıyan vücut oranları doğrultusunda, tarihsel süreçte çeşitli bilim adamları ve sanatçıların insan vücudunda bulunan altın oran değerlerine ilişkin yaptıkları çalışmalar ile bulunan altın oran değerleri resimlerle açıklanmıştır. İnsan vücudu ile uyumlu kalıp çizimi için son derece önemli olan vücudun anatomik yapısında, altın oranın var olduğu vücut bölümlerini tanıtmak ve bunun temel kalıp çizimine nasıl yansıtıldığını göstermek amaçlanmıştır. Ayrıca kalıp çiziminde gerekli vücut bölümlerine ait noktaların vücudun altın oran bölümlemesine göre nasıl bulunduğu ile altın oran kurallarına göre temel ölçülerden yardımcı ölçülerin nasıl hesaplandığına ilişkin uygulama örnekleri verilmiştir. Anahtar kelimeler: Altın Oran, Altın Cetvel, Fibonacci Sayıları, İnsan Vücudu, Kalıp Çizimi GOLDEN SECTION AND BASIC CLOTHING PATTERN DRAWING ABSTRACT This study reveals the researches made by various scientists and artist during the course of history with regards to the golden section values in human body in line with body ratios that are important in drawing clothing patterns. The study also gives examples of how the golden section values are used to calculate secondary measurements taken over the body in drawing clothing patterns. Keywords: Golden Section, Golden Ruler, Fibonacci Numbers, Human Body, Pattern Drawing

2 1. GİRİŞ (INTRODUCTION) Tasarım olgusunun insan ve çevresinde var olmaya başlamasından bu yana biçimsel armoniler oluşturmada değişik yöntemlere başvurulmuş bu konuda ilkeler kurallar geliştirilmeye çalışılmıştır. Düşünürler, matematikçiler, sanatçılar, boyutlar ve orantılar arasındaki ilişkiyi bir sisteme ve kurala oturtmak için yüzyıllar buyunca çeşitli araştırmalar yapmışlar ve uyumun kuralı olarak nitelendirebileceğimiz Altın Oran ı (golden section) bulmuşlardır [1]. Altın oran, günlük yaşantımızda, matematiğin estetik güzelliğe etki ettiği her alanda karşımıza çıkan bir kavramdır [2]. Eski Mısır ve Yunandan beri farkında olunan bu özellik Euclid in ortaya attığı İçinden bir kare çıkarıldığı zaman kalan dikdörtgende kısa kenarının uzun kenarına oranı değişmeyen bir dikdörtgen var mıdır? sorusu üzerine matematikte incelenmeye başlanmıştır. Matematikçilerin gösterdiği yoldan ilerleyen sanatçılar, bilginler ve düşünürler Mona Lisa ile bir koçun boynuzları veya Atina daki Parthenon ile insan parmağının boğumları ya da Mısırdaki Piramitler ile çam kozalağı hatta DNA molekülü ile Beethoven in 5 inci Senfonisi arasında bir ölçü benzerliği veya bir davranış paralelliği bulunduğunu görmüşlerdir [3]. Matematiksel bir buluş olan altın orana doğada ve evrende de rastlanması insanları çeşitli yorumlara, sonuçlara bilimsel veya duygusal inançlara sevk etmiştir. Örneğin arasında yaşamış olan Luca Pacioli Divina proportione (İlahi Oran) adlı eserinde altın oranı ilahi bir oran olarak tanımlamaktadır. Günümüzde dahi bu oran Tanrının hikmeti ve varlığının kanıtları olarak görülmekte, dini metinlerde bu konuya ışık tutabilecek ifadeler bulunduğu açıklanmaktadır. Orta Çağdan hemen sonra altın oran yeni bir önem kazanmış, Antik Çağdan başlayarak sanat eserlerinde ve özelikle resim ve mimaride altın oran örnekleri aranmaya başlanmıştır. Leonardo da Vinci gibi bazı sanatçılar da bu oranı eserlerinde bilinçli olarak uygulamışlardır [4]. Matematiğin yanı sıra, estetik biliminin ve mantığın da en basit, fakat en önemli kavramları olduğu halde çoğunlukla birbirine karıştırılan oran ve orantıdır. Oran kavramını, aynı türden iki şeyin nicelik açısından karşılaştırılması olarak tanımlayabiliriz. Orantı kavramını ise, Euclid in tanımıyla, iki oranın birbirine eşitliği şeklinde tanımlayabiliriz [5]. Parçalar arası boyut ilişkisini veren orantı, hem ritim hem de denge konularını ilgilendirir bazı ritim ve denge düzenlemelerinin diğerlerinden daha doyurucu olmasının nedenini, kısmen de olsa, orantı sorununda aramak doğru olacaktır [6]. Grafik, mimari-iç mimari, fotoğraf, tekstil, seramik, endüstri tasarımı vb konularda uğraş veren, yeni biçimler oluşturan tasarımcılar için en önemli unsurlardan biri tasarımlarında uyguladıkları orantılar arasındaki armonik bütünlüktür. Bazı tasarımcılar bu armonik bütünlüğü belirli prensip ve kurallardan bağımsız olarak meydana getirirken bazıları ise biçimlerdeki uyumu matematiksel sistem ve ilkelerde araştırır [1]. 2. ÇALIŞMANIN ÖNEMİ (RESEARCH SIGNIFICANCE) Araştırmacılar ve bilim adamları, insan yapısına ilişkin ölçü ve oranları birtakım kurallarla ifade etmeye çalışmışlar ve bazı sabit oranlar aramışlardır. Elde ettikleri bu sabiteler doğrultusunda insan yapısında bazı kuralların var olduğunu ortaya koymuşlardır. Sanatçılar ve tasarımcılar, araştırmalarını yaparken ya da ürünlerini ortaya koyarlarken orantıları altın orana göre belirlenmiş insan bedenini ölçü olarak alırlar. Giysi kalıbı çiziminin insana özgü olması nedeniyle kişinin dış görünüşünü düzgünleştirerek estetik olarak iyi bir görüntü yaratması açısından sanat olarak değerlendirilir. Vücut hareketlerini kısıtlamayacak ve giysi üretiminden kişilerin beklentilerine cevap verecek düzeyde 56

3 yapılabilmesi için dayandığı teknik temeller açısından ise bilim olarak değerlendirilir. Bu noktadan hareketle giysi kalıbı hazırlama, sanat ve bilim unsurlarının bileşimidir. Tarih boyunca çeşitli bilim ve sanat dalları içerisinde altın orandan yararlanılmıştır. Günümüzde Altın Oran diğer alanların yanı sıra beden kalıbı çizimlerinde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Kalıp çiziminde kullanılan tüm ölçüleri vücut üzerinden almak zor ve zahmetli bir işlem olmanın yanında, hazır giyim sanayinde ölçü standardizasyonu oluşturma açısından da sakıncalar yaratmaktadır. Bu nedenle giysi kalıbı hazırlamak için gerekli yardımcı ölçüler vücut bölümleri arasındaki altın oran doğrultusunda formüle edilerek hesaplanmıştır. Bu çalışmada; insan vücudu ile uyumlu kalıp çizimi için son derece önemli olan vücudun anatomik yapısında, altın oranın var olduğu vücut bölümlerini tanıtmak ve bunun temel kalıp çizimine nasıl yansıtıldığını göstermek amaçlanmıştır. Ayrıca temel ölçülerden yardımcı ölçülerin hesaplanmasında kullanılan formüllerin temelinin altın orana dayandığını ortaya koymak açısından çalışma önem taşımaktadır. 3. ALTIN ORAN (GOLDEN SECTION) Tarih boyunca, doyurucu orantıların esasını oluşturduğu öne sürülen çeşitli oranlara ilişkin kuramlar ortaya atılmıştır. Bu kurallardan bazıları zaman içinde geçerliliklerini yitirmesine rağmen geçerliliğini koruyan armonik kuralların en önemlisi matematiksel değeri rasyonel bir sayı olarak ifade edilemeyen ancak geometrik yöntemle kolayca belirlenebilen altın orandır [6]. Altın oran, örneğin bir dikdörtgenin göze en estetik gözükmesi için uzun kenarı ile kısa kenarı arasındaki orandır. Buna benzer olarak, bir doğru parçasının ikiye ayrıldığında göze en hoş gelen ikiye ayrılma oranıdır [5]. Altın oranın çok çeşitli tanımları verilebilir ama altın oran, neticede matematiksel bir kavramdır ve değeri de 1, olarak devam eden ondalık bir sayıdır [2]. Birçok matematikçi ve bilim insanının yıllar boyu ilgisini çeken ve araştırmalara konu olan bu rakama Leonardo Fibonacci tarafından tanımlanan ve bu nedenle Fibonacci dizisi olarak anılan sayı dizinde rastlamak mümkündür. Fibonacci dizisi; her bir terimi kendinden önce gelen ilk iki terimin toplamı olarak belirlenen 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, sayı dizisidir. Bu dizinin ilginç bir yanı, 5. terimden sonraki ardışık terimlerin oranlarının altın oran a çok yakın olmaları, 12. terim olan 144 ten sonraki bütün ardışık terim oranlarının ise sürekli olarak 1,61803 olarak çıkmasıdır. Birçok bitkide yaprakların sap üzerinde dizilmesinde altın oran, çiçeklerin yaprak sayısında ise Fibonacci dizisi görülür. Dolayısıyla Fibonacci dizisi ile altın oran özdeşleşmiştir [7 ve 8]. Altın orana göre yapılan ve yaratılan resimlerin, mimari eserlerin, bir dikdörtgenin veya doğada bulunan bir çiçeğin yapraklarının insanın algılayabildiği en güzel göz nizamı olması nedeniyle bu orana kutsal oran, mükemmel oran gibi isimler de verilmiştir [9]. İnsan gözünün Altın Oran a bu kadar yatkın olması, estetik açıdan sürekli olarak altın orana uygun şekil ve yapıları tercih etmesi aslında bir tesadüf değildir. Bunun nedeni, yaşadığı çevre olan doğada bitki yapraklarında, tohumlarında, çiçek yapraklarında, çam kozalaklarında, deniz kabuklarında, hemen her yerde altın oranla karşı karşıya olmasının yanı sıra, kendi vücudunun hemen her noktasında altın orana sahip olmasıdır [5] İnsan Vücudunda Altın Oran (Golden Section in Human Body) İnsan vücudunun yapısı, bilim alanlarında değişik açılardan incelenerek gerek bilim ve gerekse sanat alanlarından günümüze kadar 57

4 aktarılmıştır [10]. İnsan vücudunda var olan altın orana ilişkin ilk çalışmalar oldukça eskiye dayanır. Firavunlar devrindeki Mısır da matematikçiler, düşünür ve sanatçılar insan anatomisindeki orantı kavramını araştırmışlar ve her şeyin ölçüsü olarak tanımışlardır. Memphis piramitlerinin yapımında, insandaki orantı sistemi göz önüne alınmış ve kural olarak uygulanmıştır. M.Ö. 5. yüzyılda büyük heykeltıraş Polyklet, insan vücudunun orantısal yapısını inceleyip bir kitap haline getirmiştir. Daha sonra eski Romalılar bir orantı kuramı geliştirmişler ve Altın Oran terimi ilk olarak Orta Çağ da kullanılmıştır. Rönesans döneminde ise Leonardo da Vinci, Michelangelo ve özellikle Albrecht Dürer, uyum (ahenk) anlayışlarını kural haline getirmişlerdir. Leonardo da Vinci nin günlüklerinin birinde bulunan, (1492) Vitrivius Adamı çalışması insan ve doğayı birbiriyle ilgilendirme-bütünleştirmede bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Bu çalışma, insan vücudundaki oranları ifade etmesi açısından günümüzde de yaygın olarak kullanılmaktadır [11].. Resim 1. Leonardo da Vinci nin Vitrivius adamı çalışması [11] (Illustration 1. Leonardo da Vinci s work Vitrivius Man [11]) Leonardo da Vinci nin Vitrivius Adamı çalışmasına göre, ayakta dik duran bir insan ayaklarını hafif yanlara açar ve kollarını hafifçe yukarıya kaldırırsa bu insanı bir daire ile sınırlamak mümkündür. Bu dairenin merkezi göbeğe isabet eder; ayaklar arası ile yukarı kaldırılmış kollar arası uzaklık onun yarıçapı kadar olmalıdır. Ayakta dik duran bir insan kare içine alınabilir. Bu karenin iki yan kenarı (yere paralel olarak) yanlara uzatılmış her iki elin parmak uçlarından geçer. Üst kenarı baş üzerinde alt kenarı da bitişik duran ayak tabanından geçer [10]. Ünlü mimar ve şehir plancısı Le Corbusier de 1945 yılında yazdığı modulor adlı kitabında insan ölçülerinde, mimaride ve teknikte yaralanabilecek yeni bir armoni yasası oluşturmayı denemiş ve bunda klasik Altın Oran nı kullanmıştır [1]. Günümüz mimarlarının en önemli başvuru kitaplarından biri olan Neufert te de altın orana göre belirlenmiş insan vücudu temel alınmaktadır [12]. İdeal ölçülere sahip bir insan vücudunda sayısız altın oran örneği bulunmaktadır [5]. Bedenin çeşitli kısımları arasında var olduğu öne sürülen ve yaklaşık altın oran değerlerine uyan "ideal" orantı ilişkilerini aşağıdaki resimde yer alan M/m oranı ile anlatmak mümkündür. M/m=1,618 58

5 Resim 2. İnsan vücudunda ideal orantı bölümlenmesi [12 ve 13] (Illustration 2: Ideal section proportioning in human body [12 ve 13]) 3.2. İnsan Vücudunun Altın Orana Göre Bölümlendirilmesi (Proportioning Of Human Body Based On Golden Section) Vücudun altın orana göre bölümlenmesinde, vücudun büyük parçalarının küçük parçalarına oranını altın cetvel adı verilen ve altın orana göre bölümlenmiş cetvelle ifade etmek mümkündür [14]. Resim 4. Altın cetvel [15] (Illustration 4. Golden ruler[15]) Resim 3. Altın cetvele göre bölümlenmiş insan vücudu [15] (Illustration 3. Human body proportioned according to the golden rule [15]) (A) Beyaz Çizgi (Tam Boy): İnsanın tepe noktasından ayak tabanına olan boy ölçüsü, (B) Mavi Çizgi (beyaz çizginin altın bölümü): İnsanın başından el parmak uçlarına kadar olan uzunluk (C) Sarı Çizgi (mavi çizginin altın bölümü): İnsanın başından dirseklerine olan uzunluğunu (D) Yeşil Çizgi (sarı çizginin altın bölümü): İnsanın başından koltuk altına kadar olan mesafeyi ve el parmak uçları ile dirsek arası uzunluğunu (E) Pembe Çizgi (yeşil çizginin altın bölümü): İnsanın başından çene altına kadar olan mesafeyi ve karın genişliğini ifade etmektedir [16]. 59

6 Resim 5. İnsan vücudunun phi (Φ) ye göre bölümlenmesi [12 ve 17] (Illustration 5. Proportioning of human body according to phi (Φ)) [12 ve 17] Altın oran, matematiksel bir kavramdır ve değeri de 1, olarak devam eden ondalık bir sayıdır. İnsan vücudunda altın orana verilebilecek ilk örnek; göbek ile ayak arasındaki mesafe 1 birim olarak kabul edildiğinde, insan boyunun 1,618 e (phi sayısı) denk gelmesidir. Bunun dışında vücudumuzda yer alan ve Phi ye uyan diğer bazı altın oranlar şöyledir: Parmak ucu-dirsek arası/el bileği-dirsek arası, Göbek-başucu arası mesafe/omuz hizasından başucuna olan mesafe, Omuz hizasından başucuna olan mesafe/kafa boyu, Göbek-diz arası/diz-ayakucu arası [12] Kalıp Çiziminde Vücut Ölçüleri Ve Altın Oran (Body Dimensions And Golden Section In Pattern Drawing) İnsan anatomisine ilişkin her ölçünün fonksiyonel bir anlamı vardır. İnsan yapısına ilişkin ortalama ölçüler, [10] toplumdan topluma hatta insanların bireysel vücut tiplerine ve vücut duruşlarına (öne eğimli duruş, omuz düşüklüğü) göre değişse de normal figür duruşundaki insanların vücut bölümleri arasında altın oran kurallarını görmek mümkündür. Dolayısıyla, insan vücudunun belli noktalarından alınan ölçülerin vücudun diğer bölümlerine oranlanması ile giysi kalıbı hazırlamada kullanılan ölçülerin elde edilmesi mümkündür. Vücut üzerinden alınan temel ölçüler bütün boy, beden, bel, kalça ölçüleridir. Temel ölçülerden hesaplama yoluyla yardımcı ölçülerin elde edilmesinde ise M.Ö. 500 yıllarında yaşamış Yunanlı ressam Polyklet Tarafından geliştirilen Altın Kesit orantısından yararlanılır. Altın kesit ile dağılım geometrik olarak yapılır. Altın kesit kuralının vücuda uygulanması ile vücudun anatomik ayrım noktalarını tespit etmek mümkün olabilmektedir. Vücut oranlarını belirlemede tam boy ölçüsüne göre hazırlanmış bir üçgenden yararlanılır. Buna göre; bütün boy üstten ayrıldığında AB= bütün boy, BE= bel ekseni, Bütün boy alttan ayrıldığında el parmak uçları hizası, belden yukarı olan üst kısım üstten ayrıldığında yaka ekseni bulunabilmektedir. Bu örneklerin resim 2 de yer alan M/m oranları dikkate alınarak vücudun çeşitli bölümlerinin ölçüsüne göre çizilecek üçgenlerle çoğaltılması mümkündür. Bu üçgen üzerinde bel eksenini, el parmak uçlarının geldiği noktayı, yaka eksenini bulmak için aşağıdaki örnekte yer alan orantıların kurulması mümkündür; 60

7 Bel ekseninin bulunması için; tam boyu gösteren A noktasından B noktasına bütün boy ölçüsü alınır. B noktasına dik olacak şekilde AB/2 kadar çizilerek C noktası bulunur. C ve A noktaları birleştirilerek ABC üçgeni elde edilir. C merkezli yarıçapı BC olan bir yay çizilerek AC doğrusu üzerindeki D noktası bulunur. Daha sonra, A noktası merkezli yarıçapı AD olan yeni bir yay çizilerek AB doğrusu üzerinde E noktası elde edilir. AB doğru parçasını altın kesit (oran) kuralına göre bölen E noktası bel ekseni noktası ile çakışan noktadır. C B D E A Şekil 1. Altın kesitin bulunuşu ve vücuda uygulanışı (bel çizgisinin bulunması) [18] (Figure 1. Locating and applying the golden section on the body (finding the waistband) [18]. AB= Bölümlenecek doğru parçası (bütün boy ölçüsü) BC= B den çıkılan dik (BC= AB/2) BD= C merkezli yay DE= A merkezli yay BE / AE=AE /AB AB= 160 cm BE/AE=AE/AB BC=80cm 60/100=100/160 AE=100cm BE=60cm Temel kalıp çiziminde arka uzunluk ölçüsüyle belirlenen bel hattının şekil 1 deki altın kesit oranıyla bulunan bel çizgisiyle aynı hatta olması kalıp çiziminde altın oranın kullanıldığını göstermektedir. Oransal olarak ele alındığında Bütün Boy 1/4 1cm olarak formüle edilmiş olan arka uzunluğuna baş ölçüsü (1/8) ilave edildiğinde altın oranın korunduğu görülmektedir. El parmak uçları hizasının bulunması için; tam boyu gösteren AB doğrusu üzerinde yarıçapı AD olan yay B merkezli olarak çizildiğinde, yayın AB doğrusunu kestiği E noktası el parmak ucu hizasını gösterir. 61

8 C B E Şekil 2. Altın kesite göre el parmak ucu ekseninin bulunması [19] (Figure 2. Finding the fingertip axis according to golden section [19]) AB= Bölümlenecek doğru parçası (bütün boy ölçüsü) BC= B den çıkılan dik (BC= AB/2) BF= B merkezli yay AB= 160 cm AF/BF=BF/AB BC=80cm 60/100=100/160 AF=60cm BF=100cm Temel kol çiziminde temel ölçüler arasında yer alan ve kişi üzerinden ölçülerek elde edilen kol boyu ölçüsünü altın oran kurallarına göre de tespit etmek mümkündür. Şekil 2 de görülen yöntemle el parmak uçlarının geldiği mesafe tespit edildikten sonra M/m oranıyla bel hattına denk gelen mesafe çıkarıldığında bulunan noktanın el bileği hizası olması (Resim 2 İnsan vücudunda ideal orantı bölümlemesi)insan vücudunda var olan altın oranların kullanımıyla kalıp çizimini mümkün hale getirmektedir. Bu duruma benzer olarak pantolon çiziminde diz yüksekliğini, belden aşağıya pantolon boyunu veya kalça düşüklüğünü M/m=1.618 oranı ile hesaplayarak kalıp çizimini tamamlamak mümkündür. Rönesansın büyük ustalarından Leonardo da Vinci ( ), Mikelanj ( ) ve Albrecht Düver ( ) de orantı biliminin vücuda uygulanması için çalışmışlar ve günümüzde de kullanılan (8 li bölme) olarak isimlendirilen dağılımı bulmuşlardır [18]. Sekizli bölmede kullanılan birim uzunluk baş uzunluğudur. Baş uzunluğunun birim uzunluk olarak kabul edilmesi özenli doğa, insanın küçük dünyasının en değerli yeri baş olarak şekillendirildiğine ve onu vücudun en yüksek yerine yerleştirdiğine göre vücudun bütün bölümleri ölçülerini ondan almalıdır felsefi düşüncesiyle ortaya çıkmıştır. Sekizli bölmeye göre tüm vücut uzunluğu 8 baş uzunluğuna eşit olduğu kabul edildiğinden sekizli bölme adını almıştır [10]. Günümüzde sekizli bölme en çok kullanılan ve iyi sonuçlar veren sistem olarak görülmektedir. A 62

9 Şekil 3. Sekizli bölme ile vücudun bölünmesi [20] (Figure 3. Dividing the body into eight equal segments [20]) Vücut ölçülerinde sekizli bölme sayesinde temel ölçülerden bütün boy ve beden ölçüsü belirli iken, yardımcı ölçüler bu bölünme oranı ile hesaplanabilmektedir. Hesaplanan ölçüler üzerine giysi rahatlık paylarının ilavesi ile kalıp çizim ölçülerinin elde edilmesi mümkün olmaktadır. Buna göre temel ölçüler olarak kabul edilen bütün boy, beden, bel, kalça, kol boyu vücut üzerinden alınır. Yardımcı ölçüler olarak ifade edilen uzunluk ve genişlik ölçülerine aşağıda yer alan formüller uygulanarak kalıp çiziminde kullanılacak diğer ölçüler elde edilmiş olur [18]. Uzunluk Ölçüleri Koltuk derinliği Göğüs çevresi 1/ ,5 cm Arka uzunluk Bütün boy 1/4 1cm Kalça düşüklüğü İlavesiz koltuk derinliği + arka uzunluk Arka yaka 1/10 göğüs çevresinin 1/2 si + 2 cm Göğüs düşüklüğü Göğüs çevresi 1/ cm Ön uzunluk Arka uzunluk + 4 cm (80-90 bedene kadar) Genişlik Ölçüleri Arka genişlik Göğüs çevresi 1/8 + 5,5 cm Koltuk genişliği Göğüs çevresi 1/8 1,5 cm Ön genişlik Göğüs çevresi1/4-4 cm [21] 4. SONUÇ VE ÖNERİLER (CONCLUSION AND SUGGESTIONS) Doğada bulunan cisim ve canlıların sahip olduğu geometrik yapı ve matematiksel özellikler ile kusursuz simetri, varlıkların göze hoş görünmesinde en büyük etkendir. Çünkü yaşadığımız her alanda bulunan bütün doğal tasarımlarda phi nin yaygın bir şekilde görülmesi güzellik harmoni ve denge duygusunu oluşturur. Doğada yer alan her canlıda olduğu gibi insanın anatomik yapısında da bulunan oranlar estetik açıdan eşsiz bir uyumun varlığını kanıtlar. Bu yapısal orantılar bize aynı zamanda insan için üretilecek olan tüm ürün tasarımlarının ölçülendirilmesinde yarar sağlar. Özellikle giysi kalıplarının hazırlanmasında insan vücudunda var olan oranlar ölçü alma ve kalıp 63

10 çizimlerinde kullanırlar. Farklı ülkelerin kendi insan standartlarına uygun kalıp sistemleri olmasına rağmen alınan temel ölçülerin formüle edilmesi ve bu ölçülerin kalıp çiziminde kullanılması hemen hemen aynıdır. Dolayısıyla kalıp çizimi ile uğraşanlar için kalıp çiziminde kullanılan oran ve orantıların temelinin ortaya konulması formüllerin anlaşılmasını ve kullanımını da kolaylaştıracaktır. Temel ve model uygulamalı kalıp çizimlerinde hazırlanan kalıbın vücuda uygun olmasında en önemli etken kalıpta var olması gereken oran ve orantıdır. Bu nedenle kalıp çizimiyle uğraşanların insan vücudundaki oranları iyi bilmesi gerekir. Ayrıca bu konu sadece kalıp çizimi ile uğraşanlar için değil giysi tasarımı yapanlar için de önemli bir konudur. İnsan gözünün alışmış olduğu estetik değerlere uygun tasarımlar yapılmasında altın oran değerlerine uygun tasarımlar büyük önem taşımaktadır. Örneğin etek tasarımında; etek boyunu belirlerken modelin kalça genişliğine uygun etek boyu çizmek veya ceket tasarımında ceketin boyunu belirlerken ceketin beden genişliğini esas alarak altın dikdörtgene uygun bir tasarım yapmak tasarımın estetik olarak göze hoş görünmesini sağlayabilecektir. KAYNAKLAR (REFERENCES) 1. Becer, E., (1991). Biçimsel Uyumun Matematiksel Kuralı Olarak Altın Oran, Bilim Ve Teknik Dergisi, Sayı: 278, s: Anonim, (2008). Altın Oran Nedir, Bilim Ve Teknik Topluluğu, (erişim tarihi ) 3. Kesmez, N., (2009). Evren Doğa Ve Sanatta Bir Ortak Özellik Altın Oran www. 3sutun.com/say2/altinoran.html, (erişim tarihi: ) 4. Vadachkoriia, N.R., Gumberidze, N.S., and Mandzhavidze, N.A., (2007). Golden Proportion" And İts Application To Calculate Dentition, Georgian Med News, Issue:142 (Jan), pp: Çakar, Ö., (1992). Doğanın Güzellik Ölçüsü Altın Oran, Bilim Ve Teknik Dergisi, Sayı: 297, s: Bergil, M.S., (1993). Doğada Bilimde Sanatta Altın Oran. Yayınlayan ve Yöneten: Başgelen, N., İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. 7. Baykut, V. ve Kıvanç, F.E., (2004). Fibonacci Sayıları, Pivolka Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 13, s: Çakar, Ö., (1985). Doğadan Matematiksel Esintiler, Bilim Ve Teknik Dergisi, Sayı: 214, s: Kıvanç, F.E., (2005). Fibonacci Sayı Dizisi ve Altın Oran, Pivolka, Cilt: 4 Sayı:16, S: Şahmay, S., (1982). Anatomik Yapıya İlişkin Bazı Estetik Kurallar Bilim Ve Teknik Dergisi, Sayı: 170, s: Vikipedi Özgür Ansiklopedi (2009). Altın Oran, (erişim tarihi: ) 12. Anonim, (2009). Doğada Yaratılan Güzellik Ölçüsü: Altın Oran, Mucize Gezegen, (erişim tarihi: ) 13. Anonim, (2009). Altın Oran, (erişim tarihi: ) 14. Anonim, (2008). İnsan Vücudunda Altın Oran (erişim tarihi: ) 15. Anonymous (2009). The Divine Proportion and Life (erişim tarihi: ) 16. Anonymous (2008). Fibonacci Numbers and The Golden Section in Art, Architecture and Music, 64

11 html#art (erişim tarihi: ) 17. Ercan, T., (2008). Güzelliğin Altın Oranı, İndigo Dergisi, Sayı:30, s: Erdoğan, Ç., (1993). Giysi Kalıpçılığında Vücut Ölçüleri, Tekstil ve Konfeksiyon, Sayı:2, s: Aşık, M. ve Diğ. (1994). Temel Kalıp Bilgisi. Rüştü Uzel Anadolu Hazır Giyim-Deri Giyim Meslek Lisesi, İstanbul, S: Çardak, F., Pamuk, T. ve Değirmenci, E., (2006). Kalıp Hazırlama Kadın Dış Giyimi. İstanbul Tekstil Ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri Eğitim Şubesi Kalıp Ve Koleksiyon Hazırlama Birimi İstanbul 21. System, M. Müller & Sohn. (1992). Schnittkonstruktionen für kleider und blusen, Germany: Herausgegeben von der Deutschen Bekleidungs-Akademie München. S:17 65