Ahmet KARATEPE / Ardahan Vali Yardımcısı

Transkript

1 Ahmet KARATEPE / Ardahan Vali Yardımcısı Kafkaslara Açılan Kapı SERHAT ŞEHRİ ARDAHAN Nüfus 2009 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Veri tabanı sonuçlarına göre İlimizin toplam nüfusu olarak belirlenmiştir. Ardahan il ve ilçe merkezleri 2000 yılı genel nüfus sayımı sonucunda belirlenen nüfus sayımına oranla; şehir nüfusunda (39.725) %13, belde ve köy nüfusunda (94.031) büyükşehirlere göç nedeniyle, %22 oranında önemli bir azalma olmuştur yılı TÜİK verilerine göre, Ardahan ilinde dönemi içerisinde net göç miktarı / net göç hızı ise olarak gerçekleşmiştir. Genel Nüfus Sayım Sonuçlarına göre yılları arasında -106,72 lik net göç hızı ile 81 il içerisinde en çok göç veren il konumunda olan Ardahan, dönemindeki verilere göre 8. sıraya gerilemiştir. İklim Yöremiz, genel itibariyle, yüksek bir coğrafyaya sahip olup yer şekilleri açısından değişkenlik göstermektedir. İl genelinde karasal iklim hâkimdir ve Ardahan ın kurulduğu alanın yüksek ve yüzey şekillerinin değişkenlik göstermesi dolayısıyla kışları oldukça soğuk ve sert, yazları ise kısa ve serindir. İlimizde yıllık ortalama sıcaklık 5 0 C nin altında olup ortalama yağış 500 mm dir. İlin batı ve kuzeyinde özellikle Posof ilçemiz ve Çıldır ilçemizin bir bölümünde Karadeniz ikliminin özellikleri görülmektedir. İlin diğer bölümlerinde karasal iklim hâkim olup bu durum bitki örtüsünde de kendisini göstermektedir. Karadeniz ikliminin hakim olduğu yerlerde daha çok ormanlık ve çalılıklar görülürken karasal iklimin hakim olduğu yerlerde çayır ve meralar yaygındır. 94 idarecinin sesi / ocak - şubat / 2011

2 özel dosya Coğrafi Yapı İlimiz Doğu Anadolu Bölgesinin kuzeydoğusunda ve m yükseklikte yer almaktadır. Kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Ermenistan ve Gürcistan, güneyinde Kars ve Erzurum, batısında ise Artvin ile sınır teşkil etmektedir. İlimiz engebeli bir coğrafyaya sahiptir. İl sınırları içinde 3000 metreyi aşan birçok yükselti bulunmaktadır. Topraklarımızın orta kesimlerinde yüksek düzlükler bulunur ve burası Ardahan Platosu olarak adlandırılır. Hasköy Ovası ve Göle Ovası ilin diğer düzlüklerini oluşturmaktadır. Bitki Örtüsü Yörenin deniz seviyesinden ortalama 1800 metre yüksekte olmasından dolayı, iklim sert ve soğuktur. Buna bağlı olarak doğal bitki örtüsü çayır, mera ve soğuğa dayanıklı Sarıçam ve Huş ormanlarından oluşmaktadır. Küçük bir yüzölçümüne sahip olan ilimiz arazi çeşitliliği, iklim özellikleri, yükselti farklılıkları, Posof ilçemizde görülen mikroklima tipi iklim özellikleri nedeniyle oldukça zengin bir bitki çeşitliliğine sahiptir. Yapılan bilimsel araştırmalarda Ardahan da 25 i endemik, 1600 çeşit bitki türünün bulunduğu tespit edilmiştir. Ardahan mevcut toprak ve iklim yapısı ile çevresindeki ekosistem bölgelerinin geçiş bölgesinde kalması nedeniyle, 1500 civarında çiçekli bitki çeşidi florasına sahiptir. İlimizde orman varlığı ,5 hektar olup, bunun hektarı verimli, 7772,5 hektarı bozuk orman statüsündedir. İlde genel alan ( ha) içerisinde ormanlık alan, Türkiye (% 26) ve Dünya (% 30) ortalamasının çok altında kalmaktadır. İldeki ormanlar büyük oranda saf sarıçamdan oluşmaktadır. Doğal Değerler Atatürk Silueti: İlimizin en önemli doğal güzelliği mucizevi bir şekilde her yıl 15 Haziran-15 Temmuz tarihleri arasında Damal İlçemizin Karadağ yamaçlarına yansıyan Atatürk siluetidir. Bu tarihler arasında saat arasında güneş batarken dağın yamacında bulunan dere yatağının bir tarafının gölgesi diğer tarafına yansırken tamamen doğal olarak Atatürk ün siluetini oluşmaktadır. Yalnızçam Yaylası: Çeşitli doğal güzellikleri içinde barındıran Yalnızçam Yaylası 2750 metre rakıma sahip olup il merkezine 15 km mesafededir. Etrafı Yalnızçam Dağları ile çevrili olan Yalnızçam Yaylası kendine has bitki çeşitleri, yabani hayvanları ile eşsiz bir doğal güzelliğine sahiptir. Ayrıca burada bulunan Yalnızçam Uğurludağ Kış Sporları Merkezi, ilin kış sporları alanındaki en önemli tesisidir. Bülbülan Yaylası: Yalnızçam Dağları üzerinde bulunan bir diğer doğal güzelliğimiz Bülbülan Yaylasıdır. İlimizin Doğu Karadeniz Bölgesi sınırında bulunan Bülbülan Yaylası Ardahan, Artvin, Göle ve Şavşat arasında bir kesişim noktasıdır. Bu nedenle doğal güzelliklerinin yanında yaz aylarında bu yörede yaşayan insanların bir araya gelerek ticaret yaptıkları bir Pazar görünümündedir. Çıldır Gölü-Akçakale Adası Doğu Anadolu Bölgesi nin Van Gölü nden sonraki ikinci büyük gölüdür. İl merkezinin 45 km doğusunda ve deniz seviyesinden 1959m yükseklikte bulunmaktadır. Bir tatlı su gölü olan Çıldır Gölü 123 km2 lik bir alana sa- idarecinin sesi / ocak - şubat /

3 Nehri, il sınırları içerisinde oluşturduğu menderesler, terkedilmiş akarsu yatakları vadileri ve kaya şekilleri ile geçtiği yerlere ayrı bir güzellik katmaktadır. Ulaşım hiptir. Göl içerisinde 16 farklı balık türü yaşamaktadır. Çıldır Gölü içerisinde bulunan Akçakale Adası doğal güzelliğinin yanında üzerinde bulunan birçok tarihi kalıntılardan dolayı birinci derecede sit alanıdır. Ada üzerinde birçok kuş türü de yaşamaktadır. Yaz aylarında kuşları, balıkları ve ada üzerindeki çiçekleriyle eşsiz bir güzelliğe bürünen Çıldır Gölü, kış aylarında buzla kaplanmakta ve üzerinde dolaşan at kızakları, buzu kırarak balık tutan yöre halkıyla ilginç görüntüler oluşturmaktadır. Aktaş Gölü İlin en önemli ikinci gölü olan Aktaş Gölü ülkemiz ile Gürcistan sınırında bulunmaktadır. 22 km2lik bir alana sahip olan Aktaş Gölü nün bir kısmı ülkemiz sınırlarında bir kısmı ise Gürcistan sınırında kalmaktadır. Göl içerisinde sürekli hareket halinde olan 12 adacık bulunmaktadır. Göle Okçuoğlu Yaylası: Köroğlu dağlarının eteklerinde yer alan Okçuoğlu Yaylası bitki florası ve yabani hayvanları ile doğal bir güzelliğe sahiptir. Bu yayla kış sporları ve av turizmi açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Kura Nehri Yörenin doğal güzelliklerinden birisi de Kura Nehri dir. Kura Nehri Doğu Anadolu sınırları içerisinde doğar, ilimiz sınırlarından geçerek Azerbaycan da Aras Irmağı ile birleşir ve Hazar Denizi ne dökülür. Akarsuyun toplam uzunluğu 1515km olup 189km si Türkiye sınırlarında yer almaktadır. İl sınırları içerisindeki uzunluğu ise 51 km dir. Kura İlimiz dâhilinde 347 km. Devlet ve İl yolu bulunmakta olup, bu yolun 75 km si il yolu, 272 km si ise Devlet Yoludur. Devlet Yolunun % 99,26 sı, İl yolunun ise % 60 ı asfalt kaplamadır. İlin deniz yolu ulaşımı ise 188 km mesafede bulunan Artvin - Hopa limanından sağlanabilmektedir. Posof-Türkgözü Sınır Kapısı: Bir sınır ili olan Ardahan ın dışarıya açılan tek kapısı Posof ilçemiz ile Gürcistan Devleti arasında bulunan Türkgözü Sınır Kapısı dır yılında faaliyete geçen Türkgözü Gümrük Kapısı yolcu ve araçların giriş çıkışlarına açık olup birinci sınıf gümrük idaresi statüsündedir yılları arasında sınır ticareti kapsamında yapılan ithalat ve ihracat ile oldukça canlı bir görünüme sahip olan Türkgözü Sınır Kapısı nda günümüzde bavul ticareti olarak adlandırılan küçük çaplı alışveriş dışında herhangi bir ticari canlılık bulunmamaktadır yılı içerisinde Türkgözü Sınır Kapısı ndan toplam giriş çıkış yapılmıştır. Çıldır-Aktaş Sınır Kapısı: İlimizde bulunan ikinci sınır kapısı Çıldır İlçemiz ile Gürcistan Devleti arasındaki Aktaş Sınır Kapısı dır. Bu kapının yakında faaliyete geçmesi ile birlikte; Türkiye nin Orta Asya ve Kafkaslara açılan bir penceresi olacak, ilin ticari hayatının canlanmasına katkı sağlayacaktır. 96 idarecinin sesi / ocak - şubat / 2011

4 özel dosya KÜLTÜR ve TURİZM Kış Turizmi, Yayla Turizmi, Dağ ve Doğa Yürüyüşleri, Mağara Turizmi, Sportif Olta Balıkçılığı, Kuş Gözetleme, Atlı Doğa Yürüyüşü ve Yaban Hayatı Gezileri ilimizde gerçekleştirilen belli başlı turistik aktivitelerdir. İlimizde; 21 tane, 714 yatak kapasiteli il merkezinde; 14 tane, 423 yatak kapasiteli ilçelerimizde olmak üzere, İl genelinde toplam 1137 yatak kapasiteli 35 adet otel ile 60 yatak kapasiteli il merkezinde bir tane olmak üzere, ilçe öğretmenevleri ve diğer resmi konukevleri bulunmaktadır. Tarihi Ve Turistik Değerler Kaleler Ardahan adeta bir kaleler ve kuleler kentidir. Ardahan Kalesi Kültürel Yapı Ardahan coğrafi konumu itibariyle Anadolu ile Asya arasında bir geçiş bölgesidir. Bu nedenle tarih boyunca çeşitli uygarlıkların istilasına uğramış veya uğrak noktası olmuştur. Stratejik önemi nedeniyle bölgede bulunan devletlerarasında mücadelelere sebep olmuş ve sürekli el değiştirmiştir. Tarih boyunca bölgede yaşayan en önemli uygarlıklar Urartular, Arda Türkleri, Saka-İskit Türkleri, Selçuklular ve Osmanlılardır. Yörenin kültürel dokusunda şüphesiz ki bu uygarlıkların izleri bulunmaktadır. Bu da Ardahan ın kendine has bir kültür mirasına sahip olmasını sağlamıştır. Geleneğine ve kültürel mirasına bağlı olan yöre halkı Osmanlı İmparatorluğu nun son dönemlerinde uzun yıllar boyunca Rusların esaretinde yaşamasına rağmen kültürüne sahip çıkmış ve özünü kaybetmemiştir. Ardahan yıllarca süren savaşların, esaretin de etkisiyle daha çok sözlü halk edebiyatının geliştiği bir yöredir. Ülkemizde en çok halk şairinin yetiştiği yörelerden birisidir. Bilinen yüze yakın halk ozanı bulunan Ardahan ın en tanınmış halk şairleri; Aşık Şenlik, Aşık Zülali, Hanaklı Mazlumi ve Ardahanlı Karani dir. Bu halk ozanları yörenin kültürel mirasına katkıda bulunmanın yanında esaret yıllarında ve milli mücadele döneminde gerek şiirleriyle gerekse halk üzerindeki etkileriyle yöre halkını bilinçlendirmiş ve düşmana karşı direnişi sağlamışlardır. Turizm Şehir merkezinin kuzeyindeki Halil Efendi Mahallesi ile, şehir merkezini birbirinden ayıran Kura Nehri nin hemen sol kıyısında bulunmaktadır. Tarihi oldukça eskilere dayanan ilk inşa evresi kesin olarak bilinmeyen Ardahan Kalesi nin, Selçuklular tarafından yapıldığı ve Osmanlılar döneminde de sürekli olarak kullanıldığı bilinmektedir. Kale zindanları, duvar örgü tekniği, çokgen kuleleri ve konumlandırılış biçimi ile Rumeli Hisarı nın küçük ölçüde ele alınmış bir versiyonu gibidir. Yakında burası da halkımızın hizmetine açılmış olacaktır. Kazan Kalesi Ardahan ın yaklaşık km kuzeydoğusunda Kura Vadisi nin nehrin akış yönüne göre sağında yer almaktadır. Bu kulenin M.S yüzyıllarda Türkistan daki Kazan bölgesinden gelip, bu yörede yaşadıkları bilinen Türkler tarafından inşa edildiği anlaşılmıştır. Altaş (Ur) Kalesi Ardahan-Hanak karayolunun 18. km sindeki Altaş (Ur) köyünün doğusunda yer alan sivri bir tepe üzerine kurulmuştur. Çevresinde eski yerleşim izlerinin mevcut olduğu tespit edilen kalenin, Türk dönemi öncesine ait kalıntılar üzerine, Türk döneminde inşa edilmiş olması kuvvetle muhtemeldir. Kinzi Kalesi Ardahan ın 30 km. batısında Bağdeşen idarecinin sesi / ocak - şubat /

5 Kırnav Kalesi Hanak İlçemizin 5 km. batısında Ardahan-Hanak karayolu üzerinde yer almaktadır. Ölçek Köyü Kalesi köyünün kuzeyinde yer almaktadır. Kalenin inşa tarihi bilinmemekle birlikte, önemli bir geçit noktasında bulunması, buranın milattan önceki asırlardan beri mevcut olduğunu göstermektedir. Kalecik Kalesi Göle İlçesine bağlı Kalecik köyünün yaklaşık metre güneyinde, köyden gelen derenin oluşturduğu vadi ile Kura Vadisi nin kesiştiği noktada sarp bir alana kurulmuştur. Kalenin yapım tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber, M.Ö. VIII. yüzyılda yöreye egemen olan Urartular tarafından yaptırılmış olduğu tahmin edilen yöre kaleleri ile benzerlik göstermektedir. Şeytan Kalesi Çıldır İlçe merkezinin 1 km. uzaklıktaki Yıldırımtepe köyünün yaklaşık 1,5 km. kuzeydoğusunda Karaçay Vadisi nde oldukça sarp ve müstahkem bir alana kurulmuştur. Kurtkale Kalesi Çıldır İlçe merkezinin yaklaşık 36 km. kuzeydoğusundaki Kurtkale nahiyesinin 1 km. güneyinde ve Gürcistan sınırında bulunmaktadır. Sevimli Kalesi Hanak ilçe merkezinin yaklaşık km. güneydoğusundaki Sevimli(Vel) köyünün, takriben 500 m güneyinde, Kura Nehri vadisinde, yarım ada biçimli sarp bir tepe üzerinde yer almaktadır. Kesin tarihi bilinmeyen ve mimarisi büyük oranda değişmiş olan kale Urartu Kalelerinin özelliklerini akla getirmektedir. Cak Kalesi Posof a bağlı Türkgözü(yurtbekler) Sınır Karakolu yakınlarında, Türkiye- Gürcistan sınırını çizen Cak Suyu kenarında, yüksek ve sarp bir tepe üzerinde inşa edilmiştir. Tarihi konusunda kesinlik bulunmayan kalenin, konumu, plan ve mimarisi itibariyle Ortaçağda önemli geçidi kontrol altında tutmak amacıyla ve karakol mahiyetinde küçük bir kale olarak inşa edildiği anlaşılmaktadır. Savaşır Kalesi Posof ilçesine bağlı Savaşır(Cancak) köyünün güneydoğusunda üç yanı vadi ile çevrili, dil biçiminde sivri bir tepe üzerine kurulmuştur. Kesin inşa tarihi bilinmeyen kalenin Ortaçağda inşa edilmiş bir kuleden ibaret olduğu anlaşılmaktadır. Mere Kalesi Ardahan-Posof yolu üzerinde, Posof a yaklaşık 5 km güneydoğuda yer almaktadır. Kol Kalesi Posof İlçe merkezinin yaklaşık 6 km batısında bulunan Kol köyünün doğusunda yüksekçe bir tepe üzerinde yer almaktadır. Ardahan ın 15 km kadar doğusunda Ölçek köyünün güneybatısındaki sarp tepe üzerinde bulunmaktadır. Çıldır Yakınlarında Karakale: Çıldır ilçe merkezinin yaklaşık 8 km. doğusunda bulunan Karakale köyünün 300 m doğusunda ve Kara Çıngıl deresinin akış yönüne göre sağında sarp kayalıklar üzerinde konumlandırılmış bir kaledir. Tabyalar Teknolojik gelişmelerle birlikte XIX. yüzyılda kaleler savunma açısından önemini kaybetmiş, Tabya denilen yeni askeri savunma yapıları ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devletinde de aynı dönemde, stratejik bakımdan önemli geçit yerlerinde, boğazlarda ve sınırlarda bu tür savunma yapılarına ihtiyaç duyulmuş ve Kırım Savaşı ndan sonra, Batum, Erzurum, Kars ve Ardahan da bu tip savunma merkezleri meydana getirilmiştir. O dönemde Ardahan da yapılan tabyaların en önemlileri şunlardır: Ramazan Tabyası Ardahan il merkezinin 5 km kuzeyinde, 19. yüzyılın başlarında inşa edilmişir. 93 harbi olarak bilinen Osmanlı - Rus savaşından önce yapılan tabya bu savaşta önemli bir rol oynamıştır. Ahali Tabyası Ardahan il merkezinde Halil Efendi mahallesinin yanında yer almaktadır Osmanlı-Rus Harbi sırasında halk tarafından yapılmıştır. Kötenelik Tabyası Şehrin doğu bölümünde Kura nehrinin akış yönüne göre sağında yer almaktadır. 98 idarecinin sesi / ocak - şubat / 2011

6 özel dosya Yalnızçam Kış Sporları Ve Turizm Merkezi Projesi nin 10 Milyon Avroluk hibe almaya hak kazandığı açıklanmıştır. Kış sporları için ideal bir iklimi olan ilimizde, il merkezine 21 km mesafede, Yalnızçam-Uğurludağ mevkiinde valilik imkânları ile kurulan Kış Sporları Tesisinin iyileştirilmesi için; Sanayi Bakanlığınca AB Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (İPA) kapsamında açılan Bölgesel Rekabet Edilebilirlik Operasyonel Programı proje teklif çağrısına, Ardahan Valiliği AB Proje bürosunca hazırlanarak sunulan Ardahan Yalnızçam Kış Sporları ve Yayla Turizm İyileştirme Yöresel El Sanatlarımız Halı Ve Kilim Dokumacılığı Tarihi ve kültürel değerler açısından oldukça zengin bir mirasa sahip olan ilimizde halıcılık oldukça yaygındır. Yöre kadınları tarih boyunca evlerindeki tezgâhlarda dokudukları halılarla bu kültürü günümüze kadar taşımışlardır. Yörede dokunan halılarda Kafkas- Osmanlı-Türk sentezinin izleri görülmektedir. Selçuklu halı sanatının hayvan ve bitki motifleri, Osmanlının geometrik ve dinsel motifleri en çok kullanılan figürlerdir. İlimizde Kilim dokumacılığı azda olsa devam etmektedir. Yöre insanı kilimlerinde tamamen kendine özgü yöntemlerle elde ettiği boyaları kullanmaktadır. Hibe almaya hak kazanan proje kapsamında; var olan kayak merkezi pistlerinin genişletilmesi, yenilenmesi, tesisin yazın da kullanılabilmesi için yayla turizmine açılması amaçlı bambu evlerin inşa edilmesi, alanın yol, su, kanalizasyon alt yapısının yenilenmesi, peyzaj çalışmaları, merkezin tanıtımı ile iç ve dış turizmde tanıtılması için turizm merkezinin oluşturulması amaçlanmaktadır. Kadınlarımız kimi zaman gazel adını verdiği bitki kökünü kaynatarak kahverengiyi, kimi zaman evelik kökünden kırmızıyı, kimi zaman samanı kaynatarak sarıyı, kimi zaman mantı suyuna at- tığı paslı demirlerin pasını attıktan sonra gazel kökünü de katarak siyah rengini elde etmiştir. Güzel bir renk armonisine sahip olan kilimlerimiz sadece rengiyle değil kalite ve desen zenginliğiyle de mükemmel bir dokumacılık örneğine sahiptir. Damal Bebeği İlimizin el sanatları dalında en önemli değerlerinden biride Damal Bebekleridir. Damal İlçemizde yaşayan Türkmen vatandaşlarımız günümüze kadar kendi gelenek ve göreneklerini korumuşlardır. Yörede yaşayan kadınlar günümüzde de Orta Asya Oğuz Türklerinin kıyafetlerini kullanmaktadırlar. Geçmişte bu kıyafetlerin küçüklerini ağaçtan yapılan bebeklere giydirerek çocuklarına oyuncak yapan kadınlar bu oyuncakların ilgi görmesi üzerine artık ticari amaçla üretim yapmakta ve meraklılarına satılmaktadırlar. Damal Bebeği yapımı ilçe için önemli bir gelir kaynağı haline gelmiştir. Üçetek, önlük, gömlek, şalvar, yelek, cepken, göğüslük, tor, fes, takye ve kolçak gibi parçalarla süslü Damal Bebeği 1996 yılında Japonya da düzenlenen Yöresel Folklorik Bebekler yarışmasında el emeği kategorisinde dünya birincisi olmuştur. idarecinin sesi / ocak - şubat /

7 Festivaller İlimiz özellikle yaz aylarında bir festivaller şehri görünümündedir. Her ilçesi farklı bir güzelliğe sahip olan, yaylacılığın bir yaşam tarzı olduğu ilimizde düzenlenen festival ve şenlikler ilin sosyal ve ekonomik yaşamının canlanmasını sağlamaktadır. Ayrıca nüfusunun önemli bir kısmı dışarıda yaşayan Ardahan da düzenlenen festivaller gurbetçilerimiz için vatan hasretini giderme fırsatıdır. İlde düzenlenen başlıca festivaller şunlardır: Ardahan Bal Festivali Yörede arıcılığı geliştirmek ve Ardahan a has çiçek balını tanıtmak amacıyla her yıl ağustos ayının ilk haftasında Ardahan il merkezinde yapılmaktadır. Festival boyunca konser ve yarışma gibi etkinlikler düzenlenmekte kurulan stantlarda bölge halkının ürünlerini pazarlaması sağlanmaktadır Hoçvan ve Bülbilhan Yayla Şenlikleri Yaylacılığın yaygın olarak sürdürüldüğü yöremizde merkeze bağlı Hoçvan yaylasında Hoçvan ve çevre köylerin katılımıyla yayla şenliği düzenlenir. Artvin il sınırlarında bulunan Bülbilhan yaylasında temmuz ayının ikinci haftası içersinde düzenlenen festivale Ardahan ve ilçelerinin yanı sıra Artvin, Ardanuç, Şavşat gibi farklı il ve ilçelerden katılım olmakta, şenlikler adeta bir panayır haline gelmektedir. Uluslararası Kar ve Buz Festivali: Yılın ilk festivali kış aylarında Çıldır ilçesinde buzla kaplı Çıldır Gölü üzerinde yapılan Uluslararası Çıldır Gölü Kar ve Buz Festivalidir. Bu festival kapsamında Çıldır Gölü üzerinde yapılan buz pateni, buz hokeyi, atlı kızak, cirit ve güreş gibi yarışmalar oldukça renkli görüntülerin oluşmasına sebep olmaktadır. Çıldır Gölü nü ve Akçakale Adası nı tanıtmak amacıyla her yıl temmuz ayı içerisinde düzenlenmektedir. Ayrıca bu festival kapsamında Aşık Şenlik i anmak amacıyla bir de sempozyum düzenlenmektedir. Atatürk ün İzinde ve Gölgesinde Damal Festivali Damal ilçemize bağlı ve Damal ilçesi sınırları içindeki Karadağ yamaçlarında 15 Haziran-15 Temmuz tarihleri arasında görülen Atatürk siluetini izlemek ve ilçenin tanıtımını yapmak amacıyla bu tarihler arasında düzenlenmektedir. Çeşitli yarışma ve konserlerle birlikte festival ulusal düzeyde katılıma sahiptir. Göle Kaşar Festivali İlin ekonomik değere sahip en önemli hayvansal ürünü kaşar peyniridir. Özellikle Göle ilçemizde üretilen kaşar peyniri ülke genelinde büyük rağbet görmektedir. Temmuz ayının ilk haftasında düzenlenen kaşar festivalinde en iyi kaşar, en iyi besi hayvanı gibi yarışmalar yapılmakta açılan stantlarda üreticilerin ürünlerini pazarlaması sağlanmaktadır. Posof Âşıklar ve Türkü Şöleni: Yörenin en önemli kültürel değerlerinden birisi olan âşıklık geleneğini sürdürmek ve gelecek nesillere aktarmak amacıyla temmuz ayının son haftası içerisinde Posof ilçemizde düzenlenmektedir. 100 idarecinin sesi / ocak - şubat / 2011

8 özel dosya Sportif Aktiviteler İlimiz coğrafi yapısı, iklim özellikleri ile kayak, golf, rafting gibi sportif faaliyetler için uygun imkanlara sahiptir. Son yıllarda bu alanlarda önemli yatırımlar yapılarak ilin en önemli eksikliklerinden olan sosyal ve sportif faaliyetlerin yaygınlaştırılması sağlanmaktadır. Ayrıca ata sporlarımızdan olan Atlı Ciridi geliştirmek içinde çalışmalar yapılmaktadır. Ardahan Golfçüleri Türkiye Golf Federasyonu Başkanlığının Golf Sporunu Doğu Anadolu Bölgesine Yayma Projesi kapsamında Gençlik ve Spor İl Müdürlüğümüz bünyesinde de golf sporu çalışmaları başlatılmıştır. Bu spor dalının ilin doğasına çok uygun olduğu düşünülerek çalışmalar yürütülmüş ve Türkiye Golf Federasyonunu yapmış olduğu yarışmalarda sporcularımız çok sayıda Türkiye birinciliği, Türkiye ikinciliği ve Türkiye üçüncülüğü elde etmiştir. Sporcularımız yazın mera alanlarında kışın ise spor salonunda golf çalışmalarını aralıksız devam ettirmektedir. Kayak Yöre; iklim koşulları ve yeryüzü şekilleri açısından ülkemizde kayak sporu için en uygun yerlerden biridir. Özellikle, Yalnızçam Uğurludağ bölgesinde yapılan araştırmalar buranın eğimi, kar seviyesi ve çığ tehlikesinin olmaması nedeniyle uluslararası standartlara sahip olduğunu göstermiştir. Uluslararası piste sahip olan Yalnızçam Uğurludağ mevkiinin kuzeybatı istikametine valiliğimizin destekleriyle bir kayak tesisi kurulmuştur. Dinlenme ve konaklama tesisi mevcut olan bölgede Gençlik ve Spor İl Müdürlüğümüzce 80 çift kayak malzemesiyle hizmet verilmektedir. Ayrıca sezon boyunca kayak temel eğitimi gibi kurslar tertip edilmektedir. Her yıl çocuklara ve büyüklere antrenör gözetiminde kayak temel eğitim kursu verilmektedir. Bu branşta yaklaşık 100 sporcumuz aktif halde faaliyetlere katılmaktadır. Toplam 600 metre iki adet baby- lift mekanik sistemle hizmet yürütülmektedir. Yalnızçam Uğurludağ mevkiinin, Kış Sporları ve Yayla Turizm Merkezi haline getirilmesi için çalışmalar yürütülmekte olup, bu çalışmalar sonucunda 1/1000 lik, 1/5000 lik ve 1/ projeleri tamamlanmıştır. Pist uzunluğu metredir. Mevcut projeler tamamlanmış olup, hava hat boylu mekanik sistemlerin hayata geçirilmesi ile ilimiz uluslararası standartlarda bir kayak pistine sahip olacaktır. Rafting 3000 yıllık geçmişe sahip olan Kura Nehri nin rafting alanı olarak değerlendirilmesi için federasyonla koordineli olarak çalışmalar yapılmış, 2005 yılında yapılan incelemede 2. kademe rafting sporunun ilimizde yapılmasının uygun görüldüğü federasyon yetkililerince rapor edilmiştir. Bunun üzerine; Mayıs Gençlik Haftası kutlamalarında Ardahan dan Ahıska ya Sevgi Yolu sloganı ile 3 kez Kura Nehri nde 60 sporcunun katılımı ile rafting sporu başarıyla gerçekleştirilmiştir. Atlı Cirit İlimizde ata sporumuz olan Atlı Ciritin geliştirilmesi için Milli Emlak Müdürlüğünce il merkezine 15 km mesafedeki Sulakyurt mevkiinde 40 dönüm yer tahsis edilerek Atlı Cirit için hazırlanmıştır. Özellikle Milli Bayramlarda Federasyon Başkanlığımızın destekleri ile Erzurum Atlı Spor Kulübü gelerek gösteriler icra etmektedir. idarecinin sesi / ocak - şubat /

9 Tarım ve Hayvancılık Tarım ve hayvancılık yöredeki en önemli iki ekonomik faaliyettir. Sanayinin yeterince gelişmediği bölgede kurulan az sayıdaki sanayi tesisi de tarımsal ve hayvansal ürünlerin değerlendirilmesine yöneliktir. Tarımsal üretim iklim koşulları nedeniyle fazla çeşitlilik göstermemekte daha çok insanların kendi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak yapılmaktadır. Elde edilen tarımsal ürünlerin tamamına yakını organiktir. Geniş meralarıyla doğal bir hayvancılık alanına sahip olan Ardahan da en önemli ekonomik faaliyet hayvancılık ve hayvanlardan elde edilen ürünlerdir. Geçmişte geleneksel usullerle yapılan hayvancılık ve hayvansal ürünlerin yapımında artık çağdaş yöntem ve teknikler kullanılmaya başlanmış, hayvancılığın ıslahı ile ilgili önemli gelişmeler sağlanmıştır. Ardahan da toplam hektar alanın, hektarı (% 17) tarım arazisi, hektarı (% 60) çayır ve mera arazisi, hektarı (% 6) ormanlık ve fundalık arazi ve hektarı da (% 17) tarım dışı arazi niteliğindedir. Ardahan da yaklaşık olarak 160,000 ton/yıl süt üretimi gerçekleştirilmektedir. Üretilen sütün % 99,45 i inek sütü, % 0,45 i koyun sütü ve % 0,01 i keçi ve manda sütünden oluşmaktadır. Ardahan, Türkiye süt üretiminin yaklaşık olarak % 1,2 sini karşılamaktadır. Ardahan ın sahip olduğu adet büyükbaş hayvan ve adet küçükbaş hayvan varlığı ile Türkiye ortalamasının üstünde bir hayvan varlığına sahiptir. Ardahan, Türkiye koyun varlığının % 1 ine ve sığır varlığının % 2,5 ine sahiptir. Kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde, İl için en önemli kanatlı kümes hayvanı Kaz dır. Türkiye kaz varlığının (10 yıllık ortalama; adet) %15,70 i (ortalama; adet) Ardahan da bulunmaktadır. Bölgenin zengin bitki çeşitliliğine sahip olması, hayvancılık yapmaya uygun geniş çayır ve mera alanlarının bulunması burada kaliteli et ve süt ürünlerinin elde edilmesini sağlamaktadır. Bu nedenle ilimize ait et ve süt ürünleri ülke genelinde büyük rağbet görmektedir. Özellikle peynircilik bölge ile bütünleşmiş ve kaşar peyniri ilimizin simgesi haline gelmiştir. 102 idarecinin sesi / ocak - şubat / 2011

10 özel dosya İlçeler Yöre halkı bugün bile Orta Asya dan getirdikleri geleneklerini yaşatmaktadırlar. Cumhuriyetin kuruluşundan sonra nahiye olarak sırasıyla Posof, Ardahan, Hanak ilçelerine bağlı kalmış tarih ve 3806 sayılı kanunla ilçe yapılarak Ardahan a bağlanmıştır. Toplam yüzölçümü 280 km2 olan ilçeye toplam 10 köy bağlıdır. İlçenin 2009 yılı toplam nüfusu dir. Bu nüfusun % 54,53 ü ilçe merkezinde, %45,47 si köylerde yaşamaktadır. GÖLE ÇILDIR Anadolu daki en eski Türk yerleşim yerlerinden birisidir. M.Ö yılları arasında Saka Türkleri tarafından fethedilmiştir. Urartular, Saka Türkleri, Selçuklular, Osmanlılar buraya egemen olan başlıca uygarlıklardır. Alparslan tarafından Selçuklu Devletine katılan Damal bölgesine 1453 yılında Akkoyunlu Uzun Hasan döneminde Maraş yöresinden gelen Türkmen vatandaşlarımız yerleşmişlerdir. Damal Çıldır İlin nüfus, yüzölçümü ve ticari canlılık açısından en büyük ilçesidir. Osmanlı Devleti döneminde Küçük Ardahan Sancağı adı ile Erzurum, Kars ve Çıldır Sancaklarına bağlı kalmış, 1866 da nahiye olarak Ardahan a bağlanmıştır. Cumhuriyet döneminde Kars iline bağlı bir ilçeyken, tarih ve 3806 sayılı kanunla Ardahan a bağlanmıştır. Osmanlılar döneminde Doğunun en güçlü ve zengin eyaletlerinden birisi Cumhuriyet döneminde Kars iline bağlı bir ilçe olan Ardahan ın il olmasından sonra Ardahan a bağlanmıştır. İlimizde bulunan iki gümrük kapısından biri olan Aktaş Gümrük Kapısı, Çıldır İlçemiz ile Gürcistan Cumhuriyeti arasında bulunmaktadır. Türkiye tarafında tüm hazırlıkları tamamlanan Aktaş Gümrük Kapısı Gürcistan tarafındaki bazı eksikler nedeniyle henüz yolcu giriş çıkışına ve ticarete açılmamıştır. Göle Toplam yüzölçümü km2 olan ilçeye toplam 35 köy, 1 mezra ve 1 belde bağlıdır. İlçenin 2009 yılı toplam nüfusu tür. Bu nüfusun % 13,87 si ilçe merkezinde ve Ortakent kasabasında, %86,13 ü köylerde yaşamaktadır. DAMAL Bu ilçemiz Orta Asya dan Avrupa ya göç eden Türk Boylarının geçiş güzergâhında yer almıştır yılında idarecinin sesi / ocak - şubat /

11 Toplam yüzölçümü km2 olan ilçeye toplam 51 köy ve 1 belde bağlıdır. İlçenin 2009 yılı toplam nüfusu dir. Bu nüfusun % 20,16 sı şehir merkezinde, %79,84 ü köylerde yaşamaktadır. Posof HANAK Kuruluşu M.Ö. 665 yıllarına dayanan ilçede dönem dönem Urartular, Saka Türkleri, Selçuklular, Kıpçaklar, Gürcüler, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safeviler ve Osmanlılar egemenlik kurmuşlardır. Cumhuriyet döneminde önce Posof İlçesine bağlı bir bucak olan Hanak 1958 yılında ilçe olmuş ve Kars a bağlanmıştır yılında Ardahan ın il olmasıyla birlikte Ardahan a bağlanmıştır. Toplam yüzölçümü 547 km2 olan ilçeye toplam 22 köy bağlıdır. İlçenin 2009 yılı toplam nüfusu dır. Bu nüfusun % 38,96 sı şehir merkezinde, %61,04 ü köylerde yaşamaktadır. Hanak POSOF Gürcistan Cumhuriyeti sınırımızda yer alan Posof ilçemiz M.Ö. 680 yıllarında Saka Türkleri tarafından fethedilmesiyle birlikte ilk defa Türklerin eline geçmiştir. Tarihte birçok sefer el değiştiren Posof ta, Urartular, Saka Türkleri, Selçuklular ve Osmanlılar iz bırakan uygarlıklar olmuştur. Ardahan ın faaliyette olan tek Gümrük Kapısı, Türkgözü Gümrük Kapısı Posof İlçe sınırlarımızdadır. Posof iklim olarak diğer ilçelerden farklı olarak Karadeniz iklimini andıran mikroklima tipi bir iklime sahiptir. Bu nedenle Ardahan ın diğer bölümlerine nazaran daha sıcak ve yağışlı olup, meyve ve sebze üretimi yapılmaktadır. Toplam yüzölçümü 606 km2 olan ilçeye toplam 49 köy bağlıdır. İlçenin 2009 yılı toplam nüfusu dır. Bu nüfusun % 20,94 sı şehir merkezinde, %79,06 ü köylerde yaşamaktadır. Arıcılık ve Bal Üretimi Kafkas Arısı dünyada bilinen ve ekonomik değere sahip çok önemli dört arı ırkından birisidir. Ardahan ili bu ırkın ülkemizdeki gen kaynağı durumundadır. En uzun dilli arı olması nedeniyle derin tüplü çiçeklerin nektarlarını da alabilmekte ve bu da Ardahan balını emsallerinden üstün kılmaktadır. Kafkas Arısı Çiçek Balı ilimizin ortalama rakımlı mera ve yaylalarında doğal olarak yetişmekte olan yüzlerce çeşit çiçekten elde edilmekte olup, organik bal kalitesindedir. Kristalize olur. Balda; früktoz ve glikoz gibi doğal şekerler, potasyum, kalsiyum, fosfor, sodyum ve magnezyum gibi minareler; C,B2,B5,B,B6 gibi vitaminler ile polen bulunmaktadır. Ardahan; doğal meralarda yetişen çeşit çiçekli bitki türüyle arıcılık açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Ardahan ilinde; 2010 yılında, kovandan 900 ton bal üretimi gerçekleştirilmiştir. Ardahan, dünyada ekonomik değere haiz dört önemli arı ırkından birisi olan ve milli ırk olarak tescil edilen Kafkas Irkı Arının ülkemizdeki gen merkezi durumundadır. Arı ırkları içerisinde soğuğa en dayanıklı olan, diğer arı ırklarına nazaran uysal bir yapıya sahip bulunan ve 7,09 mm ile en uzun dile sahip olan Kafkas arı ırkının bozulmaması için ilimizde çeşitli çalışmalar yürütülmektedir. Kafkas arısı, ülkemizde Ardahan ve Artvin illerinde yetiştirilmektedir. Irkın korunması amacıyla da bu iki İl Tarım ve Köy İşleri Bakanlığınca Kafkas Arısı Gen Merkezi olarak kabul edilerek, izole edilmiştir yılından beri Kafkas Bal Arılarının Gen Kaynağı Olarak Muhafazası Projesi ile ırkın saf olarak korunması amaçlanmaktadır. Kafkas ırkı arının hem üretim materyali olarak ve hem de diğer ırk arıların ıslahı amacıyla kullanımını teşvik etmek için damızlık ana arı ve oğul arı üretimi yapmak ve arıcılığı arıcılarımıza benimseterek, arıcılık faaliyetleri ile yaratılan katma değer ile kırsalda yaşayanların refah düzeyini artırmak üzere Ardahan Arıcılık Üretme İstasyonu Müdürlüğü şeklinde 1969 yılında kurulan müdürlük; 2008 yılında Kafkas Arısı Üretim, Eğitim ve Gen Merkezi Müdürlüğü olarak yeniden yapılandırılmıştır. Gen Merkezi Müdürlüğü Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğüne Bağlı Taşra Teşkilatı olup, konusunda ülkemizdeki tek kuruluştur. 104 idarecinin sesi / ocak - şubat / 2011