Resim 1.1: Okul geçidinde görev yapan bir öğrenci

Transkript

1

2 Resim 1.1: Okul geçidinde görev yapan bir öğrenci ÜNİTEDEKİ KONULAR 1. TANIMLAR 2. TRAFİKLE İLGİLİ MEVZUAT 3. TRAFİKTE YAYANIN SORUMLULUĞU 4. TRAFİKTE YOLCUNUN SORUMLULUĞU 5. TRAFİKTE SÜRÜCÜNÜN SORUMLULUĞU HAZIRLIK ÇALIŞMALARI 1. Yakın çevrenizdeki yollar yeterli mi? Okula ulaşmada çektiğiniz zorluklar var mı? Bunları sınıfta tartışınız. 2. Karayolları üzerinde yaşanan sorunların neler olduğunu araştırınız. 3. Trafiği düzenleyen kuruluşları, yasa ve yönetmelikleri saptayınız. 4. Trafikle ilgili sorunların çözümünde yaya ve yolcu olarak bize düşen görevlerin neler olduğunu arkadaşlarınızla tartışınız. 5. Sürücü hatası olarak nelere tanık oldunuz? Anlatınız. 2

3 1. TANIMLAR Trafik:, Yayaların, hayvanların ve araçların ulaşım yolları üzerindeki her türlü hâl ve hareketleri anlamına gelir. Seyrüsefer de denir. Kara yolu: Trafik için kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi köprüler ve alanlardır. Erişme kontrollü kara yolu (otoyol): Yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği, özellikle transit trafiğe ayrılmış ancak izin verilen motorlu araçların yararlandığı ve özel trafik kontrolü yapılan kara yoludur (Resim 1.2). Bağlantı yolu: Bir kavşak yakınında kara yolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan kavşak alanı dışında kalan ve bir yönlü trafiğe ayrılmış olan kara yolu kısmıdır. Geçiş yolu: Araçların bir mülke girip çıkması için yapılmış Resim 1.2: Otoyol gişelerinden bir görünüm olan yolun kara yolu üzerinde bulunan kısmıdır. Taşıt yolu: Kara yolunun genel olarak taşıt trafiğince kullanılan kısmıdır (Resim 1.3). Şerit: Taşıtların bir dizi halinde güvenli seyredebilmeleri için taşıt yolunun ayrılmış bir bölümüdür. Yaya yolu: Kara yolunun taşıt yolu kenarı ile gerçek veya tüzel kişilere ait mülkler arasında ve yalnız yayaların kullanımına ayrılmış kısmıdır (Resim 1.4). Resim 1.4: Yaya yolu Resim 1.3: Taşıt yolundan bir görünüm Banket: Yaya yolu ayrılmamış kara yolunda taşıt yolu kenarı ile hendek kenarı arasında kalan normal olarak yayajarın yararlanabileceği kısımdır. İki yönlü kara yolu: Taşıt yolunun her iki yöndeki taşıt trafiği" için kulanıldığı yoldur. Tek yönlü_ kara yolu: Taşıt yolunun yalnız bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur. Anayol: Ana trafiğe açık olan ve bunu kesen kara yolundaki trafiğin bu yolu geçerken veya bu yola girerken ilk geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle belirlenmiş kara yoludur. Tali yol: Genel olarak üzerindeki trafik yoğunluğu bakımından bağlandığı yoldan daha az önemde olan yoldur. Yaya geçidi: Taşıt yolunda yayaların güvenli geçebilmelerini sağlamak üzere trafik işaretleri ile belirlenmiş alandır. Okul geçidi: Genel olarak okul öncesi ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarının çevresinde özellikle öğrencilerin geçmesi için taşıt yolunda ayrılmış ve bir trafik işareti ile belirlenmiş alandır. Kavşak: İki veya daha fazla kara yolunun kesişmesi veya birleşmesi ile oluşan ortak alandır (Resim 1.5). Durak: Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının yolcu veya hizmetlileri bindirmek, indirmek için durakladıkları, işaretlerle belirlenmiş alandır. Resim 1.5: Üç yol kavşağından bir görünüm 3

4 Taşıt: Kara yolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlardır (Resim 1.6). Sürücü: Karayolunda, motorlu veya motorsuz bir aracı sevk ve idare eden kişidir. Şoför: Karayolunda, ticari olarak tescil edilmiş bir motorlu taşıtı süren kişidir. Araç Sahibi: Araç için adına yetkili idarece tescil belgesi, sahiplik veya satış belgesi düzenlenmiş kişidir. Park Yeri: Otopark, araçların park etmesi için kullanılan açık veya kapalı alandır. Durma: Her türlü trafik zorunlulukları nedeni ile aracın durdurulmasıdır. Duraklama: Trafik zorunlulukları dışında araçların insan indirmek, bindirmek, eşya yüklemek boşaltmak veya bekllmek amacı ile kısa bir süre için durdurulmasıdır. Park Etme: Araçların durma ve duraklaması gereken haller dışında, bırakılmasıdır. Taşıma Sınırı: Bir aracın güvenle taşıyabileceği en çok yuk - ağırlığı veya yolcu veya hizmetli sayısıdır (Resim 1.7). Dingil Ağırlığı: Araçlarda aynı dingile bağlı tekerleklerden karayolu yapısına aktarılan ağırlıktır. Araç: Karayollarında kullanılabilen motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin genel adıdır. Geçiş Hakkı Yayaların ve araç kullananların diğer yaya ve araç kullananlara göre yolu kullanma sırasındaki öncelik hakkıdır. Resim 1.6: Kara yolunda çeşitli taşıtlar Resim 1.7: Taşıma sınırını aşmamış bir kamyon Geçiş _Üstünlügü: Görev sırasında belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı ile trafik kısıtlama ve yasaklamalarına bağlı olmamalarıdır. Azami Yüklü Ağırlık: Taşıtın güvenle taşıyabileceği azami yükle birlikte ağırlığıdır (Resim 1.8). Trafik Kazası: Kara yolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm Büfe yaralanma ve zararla sonuçlanmış olaydır. Trafikten Men: Trafik zabıtası veya yetkililerce 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nda belirtilen hallerde araçla ilgili belgelerin alınması ve aracın belirli bir yere çekilerek trafikten alıkonulmasıdır. Gabari: Araçların yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçülerdir. Resim 1.8: Aşırı yüklenmiş bir kamyon 4

5 2. TRAFİKLE İLGİLİ MEVZUAT Trafikle ilgili tüm uygulamaların, düzenlemelerin yasal dayanakları vardır. Anayasa' ya uygun olarak hazırlanan Trafik Yasası, bu yasa uyarınca hazırlanan tüzük, yönetmelik ve yönergeler, diğer karar ve tebliğler, ayrıca taraf olduğumuz uluslararası anlaşma hükümleri bir bütün halinde trafikle ilgili mevzuatı oluşturmaktadır. 1 Mart 1950 tarihinde yürürlüğe giren yasayla, Karayolları Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Bu tarihten önce trafikle ilgili düzenlemeler, 1930 Belediye Kanunu ile il, ilçe, belde belediyelerinin görevleri arasında yer almaktaydı. Karayollarının 1950 sonrası alt yapısının hızla gerçekleştirilmesi, motorlu araçların kullanımının artması ve kazaların can ve mal güvenliğini tehdit etmesi üzerine 1953 yılında Karayolları Trafik Kanunu çıkarılmıştır. Doğrudan trafikle ilgili bu ilk yasa aşağıdaki üç konuya önem vermekteydi. Bunlar; Trafik suçlarına ait cezaların istisnasız olarak mahkemeler tarafından verilmesi, Trafiğin tanzim ve kontrolünün motorlu araçlarla donatılmış trafik zabıtası tarafından yapılması, Teknik muayene ve kontrollerin, trafik güvenliği, donatımı ve bunların sürekli hale getirilmesi işinin Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılmasıdır. Karayolları Trafik Kanunu'nun sonradan bazı yetersizlikleri görülmüş ve 1983' de yeniden düzenleme yapılmıştır,1996'da yapılan değişiklikle de trafik kazalarına neden olanlara verilen cezalar arttırılmıştır. Bu değişikliklere 2000'lerde yenileri eklenmeye devam ederken, tüm ulaşım sistemlerinin sorunlarını çözmeye yönelik kapsamlı bir yeni Trafik Yasası henüz çıkarılamamıştır. Karayolları Trafik Kanunu: Bu kanun, TBMM'de tarihinde 2918 no ile kabul edilmiştir. Amaç ve kapsam bakımından şöyledir. Amaç: 1. Madde Bu kanunun amacı karayollarında can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenini sağlamak ve trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri belirlemektir. Kapsam: 2. Madde Bu kanun trafikle ilgili kuralları şartları, hak ve yükümlülükleri, bunların uygulanmasını ve denetlenmesini, ilgili kuruluşları ve bunların görev, yetki ve sorumluluk, çalışma usulleri ile diğer hükümleri kapsar. Bu kanun karayollarında uygulanır. Ancak aksine bir hüküm yoksa; a) Kara yolu dışındaki alanlardan kamuya açık olanlar ile park bahçe, park yeri, garaj yolcu ve eşya terminali, servis ve akaryakıt istasyonlarında kara yolu taşıt trafiği için faydalanılan yerler ile, b) Erişme kontrollü kara yolunda ve para ödenerek yararlanılan, karayollarının kamuya açık kesimlerinde ve belirli bir kara yolunun bağlantısını sağlayan deniz, göl ve akarsular üzerinde kamu hizmeti gören araçların kara yolu araçlarına ayrılan kısımlarında da bu kanun hükümleri uygulanır. Karayolları Trafik Kanunu ile Kurulan Kurullar, Kuruluşlar ve Komisyonların Görev ve Yetkileri Kurullar 1) Kara yolu Güvenliği Yüksek Kurulu İlgili tüm Bakanlar, DPT Müsteşarı, Jandarma Genel Komutanı, Emniyet Genel Müdürü Karayolları Genel Müdürünün biraraya gelmesiyle oluşan bu kurul başbakanın başkanlığında yılda iki kez olağan gündemle toplanır; Kara yolu Trafik Güvenliği Kurulunca uygun görülen önerileri değerlendirerek karara bağlar ve kararların yaşama geçirilmesi için gerekli eşgüdüm önlemlerini belirler. 2) Kara yolu Trafik Güvenliği Kurulu Kara yolu Trafik Güvenliği Kurulunun başkanı, Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri Başkanıdır. Bu kurulun görev ve yetkileri şunlardır; Trafikle ilgili kuruluşlar arasında eşgüdüm sağlanmasına ilişkin önerilerde bulunmak, Trafik kazalarının azaltılmasına ilişkin önerilerde bulunmak, Uygulamada görülen aksaklıkları tespit etmek, giderilmesine yönelik önerilerde bulunmak, Kendi görev alanlarına giren konularla ilgili yasal düzenlemeden kaynaklanan eksiklikleri belirlemektir. 5

6 Bakanlıklar a. İçişleri Bakanlığının (Emniyet Genel Müdürlüğü) Trafikle İlgili Görev ve Yetkileri Emniyet Genel Müdürlüğüne verilen görevler, Trafik Hizmetleri Başkanlığınca yürütülür. Görevleri: Araçları sürücüleri denetlemek, Duran ve akan trafiği düzenlemek ve yönetmek, El koyduğu kazada trafik kaza tesbit tutanağı düzenlemek, Trafik suçu işleyenler hakkında gerekli işlemleri yapmak ve takip etmek, Trafik kazasında yaralananların bakımlarını sağlayacak önlemlerin süratle alınmasına yardımcı olmak ve yakınlarına haber vermek, Araçların tescil işlemlerini yaparak belge ve plakalarını vermek, Sürücülerin belgelerini vermek, Ülke çapında taşıtların ve sürücülerin sicillerini tutmak teknik ve hukuki değişikliklerini işlemek istatistiksel bilgileri toplamak ye değerlendirmek, Trafik kazalarının oluş nedenleri ile ilgili herşeyi kapsayan istatistiksel verileri toplamak değerlendirmek sonuçlarına göre gereken önlemlerin alınmasını sağlamak ve ilgili kuruluşlara tekliflerde bulunmak, Hasar tazminatı ödemelerini hızlandırmak amacıyla sigorta şirketlerince istenecek gerekli bilgi ve belgeleri vermek, Ayrıca bu kanunla ve buna göre olan yönetmeliklerle verilen diğer görevleri yapmaktır. Resim 1.9: Trafik polisi tarafından, evrakları incelenen bir sürücü. Trafik Zabıtasının Görev ve Yetkileri : Trafik zabıtasının asli görevi trafik hizmetlerini yürütmektir (Resim 1.9). Trafik zabıtası görevi sırasında karşılaştığı acil ve zorunlu hallerde genel zabıtanın görevini yapmakla da yetkilidir. Trafik zabıtasının bulunmadığı veya yeterli olmadığı yerlerde polis, polisin ve trafik teşkilatmın görev alanı dışında kalan yerlerde de jandarma, trafik eğitimi almış subay, astsubay ve uzman jandarma trafiği düzenlemeye ve trafik suçlarına el koymaya yetkilidir. b. Bayındırlık ve İskan Bakanlığının (Karayolları Genel Müdürlüğü) Trafikle İlgili Görev ve Yetkileri Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında can ve mal güvenliği yönünden gerekli düzenleme ve işaretlemeleri yaparak önlem almak ve aldırmak, Tüm karayollarındaki işaretleme standartlarını saptamak, yayımlamak ve kontrol etmek, 6

7 Trafik ve araç tekniğine ait görüş bildirmek, kara yolu güvenliğine ilişkin projeleri incelemek ve onaylamak, Trafik kazalarının oluş nedenlerine göre verileri hazırlamak ve karayollarında gerekli önleyici teknik önlemleri almak, Karayollarına kavşak, durak, aydınlatma, park yeri, vb. gerekli tesisleri yapmak veya yaptırmak, Kaza nedenlerini dikkate alarak yetkili birimlerce önerilen gerekli önlemleri almak, Araçların ağırlık kontrollerini yapmak, yaptırmak kurala aykırı hallerde ceza veya suç tutanağı düzenlemek Karayolları Trafik Kanunu' nun 13, 14, 16, 17, 18, 47 (a) ve 65. maddelerine aykırı hareket edenler hakkında suç veya ceza tutanağı düzenlemek; 47 (b) (c) d) bentlerinde belirtilen kurallara uymama halinde, durumu bir tutanakla belirlemek ve gerekli işlemin yapılması için en yakın trafik kuruluşuna teslim etmektir. c. Milli Eğitim Bakanlığının Trafikle İlgili Görev ve Yetkileri Motorlu araç sürücülerinin yetiştirilmesi için sürücü kursları açmak, özel sürücü kursu açılmasına izin vermek ve bunları denetlemek, Resmi ve özel kurslarda eğitilenlerin sınavlarını yapmak, başarılı olanlara sertifika verilmesini sağlamak (Resim 1.10). Okul öncesi, okul içi ve okul dışı trafik eğitimini düzenleyen trafik genel eğitim planı hazırlamak ve ilgili kuruluşlarla işbirliği yaparak uygulamak, İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında ders programlarında zorunlu, uygulamalı Trafik ve İlk Yardım dersinin yer almasını sağlamak, Trafik eğitim parklannı denetimini yapmaktır. Resim 1.10: Sürücü eğitiminde kullanılan bir araç Resim 1.11: Trafik eğitim parkından bir görünüm 7

8 d. Sağlık Bakanlığının Trafikle İlgili Görev ve Yetkileri Karayollarında meydana gelen trafik kazaları ile ilgili ilk ve acil yardım hizmetlerini planlamak ve uygulamak, Karayolları üzerinde ilk yardım istasyonları kurmak ve buralara gerekli personeli, araç ve gereci sağlamak, Her ilde trafik kazaları için eğitilmiş sağlık personeli ile birlikte yeteri kadar ilk ve acil yardım ambulansı bulundurmak, Karayolları Trafik Kanunuyla ve ilgili mevzuatla verilen trafikle ilgili diğer görevleri yapmak. Sağlık Bakanlığı bu görevlerin yerine getirilmesi ile ilgili olarak; verilen hizmetlerin bedellerini yükümlü sigorta şirketlerinden tahsil etmek için Maliye Bakanlığının görüşünü alarak döner sermaye saymanlığı kurar. Bu amaçla döner sermaye saymanlığı tarafından tahsil edilen gelirin tamamı, bu Kanun ile Sağlık Bakanlığı'na verilen görevlerin yerine getirilmesinde kullanılır. Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan harcamaların tamamı, Sağlık Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi'ne 8 iş günü içinde yükümlü sigorta şirketlerince ödenir. Sağlık Bakanlığı Trafik Hizmetleri Döner Sermaye İşletmesi'nin verdiği hizmetler için uygulayacağı fiyat tarifesi, Karayolu Trafik Güvenliği Kurulunun da uygun görüşü alınarak Sağlık Bakanlığı'nca belirlenir. Sigorta şirketleri, zorunlu mali sorumluluk sigortası geçerli teminat limitleri ve şartları dahilinde ödemekle yükümlü bulundukları tutan aşan kısmı için Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabına başvurur. Buna ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir. e. Ulaştırma Bakanlığının Trafikle İlgili Görev ve Yetkileri Trafik ile ilgili görevi kara yoluyla şehirlerarası ve uluslararası yük ve yolcu taşımacılığına ikili ve çok taraflı anlaşma hükümleri saklı kalmak üzere gerekli yasal ve yönetsel düzenlemeler yapmak, önlemler almak ve kara yolu taşımasına ilişkin gerekli eş güdümü sağlamaktır. Ulaştırma Bakanlığının ilgili birimleri bu kanun ve diğer mevzuatla verilen hizmetleri yapmak, bu kanun açısından karayolu taşımasına ilişkin gerekli koordinasyonu sağlamak, tescile bağlı araçların muayenelerini yapmak veya yaptırmak, muayene istasyonlarını denetlemek, 35'inci madde hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında tutanak düzenleyerek idari para cezası vermek, bu maddede belirlenen idarî tedbirleri almak, araçların ağırlık ve boyut kontrollerini yapmak veya yaptırmak ve denetlemek, aykırı görülen hususlarla ilgili olarak sorumlular hakkında idarî para cezasına dair tutanak düzenlemekle görevli ve yetkilidir. f. Çevre ve Orman Bakanlığının Trafikle İlgili Görev ve Yetkileri Trafik düzeni ve güvenliği açısından ana orman yolları ile gerekli görülen diğer orman yollarında işaretlemeler yaparak önlem almak ve aldırmak, Bu kanunla ve kanuna göre çıkarılan yönetmeliklerle orman yolları için verilen trafikle ilgili diğer görevleri yapmaktır. g. Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Trafikle İlgili Görev ve Yetkileri Köy yollarının yapım ve bakımından Tarım ve Köyişleri Bakanlığı sorumludur. Köy yollarında trafik düzeni ve güvenliği açısından gerekli düzenleme ve işaretlemeleri yaparak önlem almak (Resim 1.12), Yol güvenliğini ilgilendiren konulardaki; kavşak, durak yeri yol dışı park yeri, aydınlatma vb. tesislerin projelerini incelemek ve gerekenleri onaylamak, Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında tesisler için bağlantıyı sağlayacak geçiş yollan yönünden izin vermek, Yetkili birimlerce veya trafik zabıtasınca saptanan kaza analizi sonucu, kara yolu yapısı ve işaretlemeye dayalı kaza nedenleri göz önünde bulundurularak gerekli önlemleri almak, Köy yolları için yasa ve yönetmeliklerle verilen diğer görevleri yapmaktır. 8

9 Resim 1.12: Bir köy yolundan görünüm h. Jandarma Genel Komutanlığının Trafikle İlgili Görev ve Yetkileri Trafik zabıtasının bulunmadığı veya yeterli olmadığı yerlerde genel güvenlikten sorumlu polis, polisin ve trafik teşkilatının görev alanı dışında kalan yerlerde de Jandarma, trafiği düzenlemeye ve trafik suçlarına el koymaya görevli ve yetkilidir. ı. Belediye Trafik Birimlerinin Trafikle İlgili Görev ve Yetkileri Belediye başkanlığı bünyesinde trafik şube müdürlüğü, belediye trafik şefliği, belediye trafik memurluğu kurulur. Belediyeler, trafikle ilgili görevlerini yerel trafik zabıtası ile iş birliği ve eş güdüm halinde yürütürler: Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında yolun yapısını trafik düzeni ve güvenliğini sağlayacak durumda bulundurmak, yol ve kavşak düzenlemeleri yapmak, Trafiği düzenleme amacı ile gerekli görülen kavşaklara ve yerlere trafik ışıklı işaretleri, işaret levhaları koymak ve yer işaretlemeleri yapmak, Kara yolu üzerinde yapılacak çalışmalarda trafik düzen ve güvenliği için gerekli önlemleri almak, aldırmak ve çalışmaları denetlemek, Yaya ve taşıt yollarında hareketi güçleştiren, tehlike yaratan, motorlu araçlar dışındaki her türlü engeli ortadan kaldırmak; kaldırılması mümkün olmayan engelleri gece ve gündüz kolayca görülebilecek şekilde işaretlemek, Yol yapısı ve işaretleme yetersizliği yüzünden trafik kazalarının olduğu yerlerde, yetkililerce önerilen önlemleri almak, Çocuk trafik parkları, trafik eğitim tesisleri yapmak veya yapılmasını sağlamak, Trafik akımı programları ile toplu taşıma araçlarının tarifeli programlarını yapmak ve uygulamaya koymak (Resim 1.13). Resim 1.13: Toplu taşımada kullanılan bir belediye otobüsü

10 i. Valilikte İl Trafik Komisyonlarının Kaymakamlıkta İlçe Trafik Komisyonlarının Trafikle İlgili Görev ve Yetkileri İl veya ilçe sınırları içinde yerel gereksinim ve koşullara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli önlemleri almak, Altyapı hizmetleri ile ilgili önlemleri almak, trafikle ilgili sorunları çözmek, bütün ülkeyi ilgilendiren, Trafik Güvenliği Yüksek Kurulunun müdahalesini gerektiren hususları İçişleri Bakanlığına bildirmek, Kara yolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma biçim ve koşullan, çalıştırılabileceği yerler ile güzergahlarını saptamak ve sayılarını belirlemek il ve ilçe trafik komisyonlarının görevidir. Gerçek ve tüzel kişiler ile resmi ve özel kurum ve kuruluşlara ait otopark olmaya uygun boş alan, arazi ve arsaları geçici otopark yeri olarak duyurmak ve bunların sahiplerine veya üçüncü kişilere işletilmesi için izin vermek, Bu kanunla ve diğer mevzuat ile verilen görevleri yapmak, il ve ilçe trafik komisyonlarının görevidir. j. Fahri Trafik Müfettişliği Sürücülerin trafik kurallarına uyup uymadığını denetlemekle sorumlu olan yetkililere yardımcı olmak üzere, Kara yolu Trafik Güvenliği Üst Kurulunca uygun görülen kişilere valilerce fahri trafik müfettişliği görevi verilir. Bu hizmet ücretsiz ve gönüllü olarak yapılır. Bu gönüllü denetmenler, yasanın suç saydığı davranışta bulunanlar hakkında işlem yapılması için, Emniyet Genel Müdürlüğünce kendilerine verilen tutanağı düzenlemek ve bunu aracın tescilli olduğu trafik kuruluşuna gönderilmek üzere en geç bir hafta içinde herhangi bir trafik kuruluşuna teslim etmek zorundadırlar. Görevini kötüye kullandığı belirlenen cezalandırılır ve belgeleri iptal edilir. k. Okul Geçidi Görevlileri İlk ve ortaöğretim öğrencilerinin okul önlerinde karşıya güvenli geçişini sağlamak üzere, trafik zabıtasınca verilmiş belgesi bulunan bu üniformalı görevliler trafiği sevk ve idare etmeye yetkilidirler. İstekli öğretmen, veli veya 11 yaşını bitirmiş öğrenciler, okul geçidi görevlisi olabilirler. Görevli olmak isteyen öğretmen ve öğrenci okul müdürlüğüne, veliler ise emniyet müdürlüğüne başvurur; komisyonca uygun görülen adaylar, trafik zabıtasınca eğitimden geçirilir, başarılı olanlara belgeleri ve üniformaları verilir (Resim 1.14). Okul geçidi görevlileri, gerektiğinde taşıt trafiğini durdurma yetkisine sahiptir. Görevli, uyarılarına uymayan sürücüyü tutanakla trafik zabıtasına bildirir. Bu, gönüllü bir hizmet olup, ücretsizdir. Resim 1.14: Okul önünde trafiği düzenleyen bir okul geçidi görevlisi 10

11 3. TRAFİKTE YAYANIN SORUMLULUĞU Trafiğe katılanlar arasında yayalara düşen önemli sorumluluklar vardır. Kara yolu üzerinde, araçların dışında, çoğu zaman hareket halinde bulunan yayalann hatalan trafik kazalarının nedenleri arasındadır. Trafikte yayanın sorumlulukları öncelik sırasıyla üç alt başlık altında özetlenebilir: 1. Trafik polisinin işaretlerine uygun hareket etme 2. Trafik ışıklarına uygun hareket etme 3. Trafik işaret levhası ve yol çizgilerine uyma Trafik polisinin işaretleri: Düzenli ve güvenli bir trafik akışını sağlamak üzere trafik polisinin veya görevlisinin işaretleri şöyledir (Resim 1.15): Yolun trafiğe açık olması: Her iki kol birden veya tek kol yere paralel bir biçimde açıktır; Ya da kollardan biri veya her ikisi aşağıya bırakılmış pozisyondadır. Bu durumda kollar yönündeki yollara trafik açıktır. Yolun trafiğe kapalı olması: Her iki kol yana açık olduğunda polisin ön ve arkasında kalan yollar trafiğe kapalıdır (Resim 1.16). Yolun bütün yönlere kapalı olması: Trafik polisinin sağ ya da sol kolundan birinin dik olarak yukarıda, diğer kolun ise aşağıda olması pozisyonunda trafik tüm yönlere kapalıdır. Aynı zamanda bu hareket, daha önce kendisine yol açık olanlar için yolun kapanacağı; daha önce kendisine yol kapalı olanlar için ise yolun açılacağı anlamındadır. Trafik ışıkları: Işıklı trafik cihazlarının yanış sırasına göre anlamlarını bilmek gerekmektedir: Kırmızı ışık: Kırmızı ışık yandığında yol trafiğe kapalıdır. Bu ışığı gören sürücü ve yaya kesin duruş yapmak zorundadır. Yaya figürlü kırmızı ışık yanıyorsa, yayalann taşıt yoluna girmesi yasaktır. Aralıklı olarak yanıp sönen kırmızı ışık, "Dur İşaret Levhası" anlamındadır. Sarı ışık: San ışığın iki anlamı vardır. Kırmızı ışıkla birlikte yan-ması yolun biraz sonra trafiğe açılacağını, yeşil ışıktan sonra yanması yolun kapanacağını gösterir. Eğer sarı ışık aralıklı olarak yanıp sönüyorsa, araç sürücülerinin yavaşlaması yolu kontrol ederek dikkatli geçmesi gerekmektedir. Yeşil ışık: Yeşil ışık yandığında yol trafiğe açıktır. Yürüyen yaya figürlü yeşil ışık yanmakta iken yayalar karşıya geçmek üzere taşıt yoluna girebilirler. Resim 1.16: Trafiği düzenleyen bir görevli. 11

12 Trafik Tanzim İşaretleri Ada Etrafında Dönünüz Dönel kavşak girişlerinde ada etrafında dönüş yönünü ve aksi işaretlenmedikçe ada etrafında dönüş halinde bulunan araçların ilk geçiş hakkına sahip olduğunu bildirir. At Arabası Giremez At arabalarının bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. At arabası sürücülerinin bu yola girmemeleri gerekir. Azami Hız Sınırlaması Belirlenmiş olan azami hız limiti veya bu limitlerin altındaki hız limitlerini hatırlatır. Sürücülerin levhada belirtilen hız sınırlarını aşmamaları gerekir. Bisiklet Giremez Bisikletlerin bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Bisiklet sürücülerinin bu yola girmemeleri gerekir. Bütün Yasaklama ve Kısıtlamaların Sonu Daha önce konulmuş olan bütün yasaklama ve kısıtlamaların sona erdiğini bildirir (Yapım, bakım, onarım yapılan yol kesimlerinde konulan birden fazla yasaklama ve kısıtlamalar gibi.) Dingil Başına... tondan Fazla Yük Düşen Taşıt Giremez Dingil ağırlığı levhada belirtilen değerden fazla olan araçların bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Dingil ağırlığı fazla olan araçları sürenlerin bu yola girmemeleri gerekir. Dur Tali yoldan anayol kavşağına gelindiğini bildirir. Kavşak gelişinde durulur. Anayoldan gelen araçlar varsa ilk geçiş hakkı onlara verildikten sonra, harekete geçilerek kavşağa girilir. El Arabası Giremez El arabalarının bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. El arabası sürenlerin bu yola girmemeleri gerekir. Geçme Yasağı Sonu Daha önce konulmuş olan geçme yasağının sona erdiğini bildirir. Sürücüler, bu levhadan sonra engel bir hal yoksa öndeki aracı geçebilirler. Genişliği... metreden Fazla Olan Taşıt Giremez Levhada belirtilen ölçüden daha geniş olan araçların bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Daha geniş araçları sürenlerin bu yola girmemeleri gerekir. Gümrük - Durmadan Geçmek Yasaktır Gümrük teşkilatı bulunan sınır kapılarında ve karayollarındaki araçların gümrük kontrolü için durdurulması gereken diğer yerlerde, sürücülerin durmak mecburiyetinde olduklarını bildirir. Her İki Yandan Gidiniz Yolun gidişe ayrılan kısmı üzerinde refüj, ada veya sabit cisim bulunması halinde, bunların önüne konulan bu levha, refüjün, adanın veya sabit cismin her iki tarafından da gidilebileceğini bildirir. Hız Kısıtlaması Sonu Yolun önceki bir kesiminde konulmuş olan hız kısıtlamalarının sona erdiğini bildirir. Sürücüler, bu levhadan sonra kullandıkları aracın cinsine göre hızlarını arttırabilirler. İleri Mecburi Yön Kavşaklarda bazı yolların tek yönlü olması halinde veya servis yolu gibi geçici kullanıma açık kesimlerde, mecburen ileriye gidilmesini bildirir. İleri ve Sağa Mecburi Yön Kavşaklarda sağa dönüşlerin dönüş adalarıyla korunmuş olması halinde veya servis yolu gibi geçici kullanıma açık kesimlerde, mecburen ileri ve sağa gidilmesini bildirir. İleri ve Sola Mecburi Yön Kavşaklarda bazı yolların tek yönlü olması halinde veya servis yolu gibi geçici kullanıma açık kesimlerde, mecburen ileri ve sola gidilmesini bildirir. Kamyon Giremez 12 Kamyonların bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Kamyon sürücülerinin bu yola girmemeleri gerekir. Kamyonlar İçin Geçme Yasağı Sonu Daha önce kamyonlar için konulmuş olan geçme yasağının sona erdiğini bildirir. Kamyon sürücüleri, bu levhadan sonra engel bir hal yoksa öndeki araçları geçebilirler. Kamyonlar İçin Öndeki Taşıtı Geçmek Yasaktır Bu levhanın hitap ettiği yönde seyreden kamyonların, önlerindekini geçmenin yasaklanmış olduğunu bildirir. Kamyon sürücülerin geçme yasağı sonuna kadar önlerindeki araçları geçmemeleri gerekir.

13 Karşıdan Gelene Yol Ver İki yönlü taşıt yolunun daimi veya arıza nedeniyle (Köprü, menfez geçit, kayma, çökme gibi) iki aracın emniyetle geçemeyeceği şekilde dar olduğu yönlerde karşı yönden gelen araca geçiş kolaylığı sağlanmasını bildirir. Karşı yönden gelen araç dar kesimi geçtikten sonra, yola devam edilir. Mecburi Asgari Hız Otoyollarla ekspres yollarda trafiğin belirli bir hız limitinin altına inmeden kalkışını sağlamak amacıyla, levhada gösterilen hız limitinin altına inilemeyeceğini bildirir. Mecburi Asgari Hız Sonu Daha önce konulmuş olan mecburi asgari hız levhasıyla amaçlanan şartların sona erdiğini bildirir. Mecburi Atlı Yolu Bir yolun tamamen veya belirli bir kısmının sadece atların kullanımına ayrılmış olduğunu, yolun bu kısmının diğer trafiğe kapalı olduğunu bildirir. Mecburi Bisiklet Yolu Bir yolun tamamen veya belirli bir kısmının sadece bisikletlerin kullanımına ayrılmış olduğunu, yolun bu kısmının diğer trafiğe kapalı olduğunu bildirir. Mecburi Yaya Yolu Bir yolun tamamen veya belirli bir kısmının sadece yayaların kullanımına ayrılmış olduğunu, yolun bu kısmının diğer trafiğe kapalı olduğunu bildirir. Mopet Giremez Mopetlerin (Motorlu Bisiklet) bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Mopet sürücülerinin bu yola girmemeleri gerekir. Motorlu Taşıt Giremez Motosikletler de dahil olmak üzere motorlu taşıtlarını bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Motorlu taşıt sürücülerinin bu yola girmemelri gerekir. Motosiklet Giremez Motosikletlerin bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Motosiklet sürücülerinin bu yola girmemeleri gerekir. Motosiklet Dışında Motorlu Taşıt Trafiğine Kapalı Yol Yolun her iki yönde taşıt trafiğine kapatılmış olduğunu (motosiklet dışında) bildirir. Bu yola her iki taraftan motorlu taşıtların girmemesi gerekir. Öndeki Taşıtı Geçmek Yasaktır Bu levhanın hitap ettiği yönde seyreden bütün araçların, önlerindekini geçmenin yasaklanmış olduğunu bildirir. Sürücülerin geçme yasağı sonuna kadar önlerindeki araçları geçmemeleri gerekir. Öndeki Taşıt... metreden Daha Yakın Takip Edilemez Yol ve trafik şartları nedeniyle, araçlar arasındaki takip mesafesinin levhada belirtilen mesafeden az olmamasını bildirir. Sürücülerin bu hususa uymaları gerekir. Otobüs Giremez Otobüslerin bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Otobüs sürücülerinin bu yola girmemeleri gerekir. Patlayıcı ve Parlayıcı Madde Taşıyan Taşıt Giremez İlgililerce belirtilen miktardan fazla patlayıcı ve parlayıcı madde taşıyan araçların bu yola, köprü, menfez, tünel, altgeçit gibi sanat yapılarına girmelerinin yasaklanmış olduğunu bildirir. Sağa Dönülmez Yaklaşılan ilk levhada sağa dönüşün yasaklanmış olduğunu bildirir. Sürücülerin bu kavşakta sağa dönmemeleri gerekir. Sağa Mecburi Yön Kavşaklarda bazı yolların tek yönlü olması halinde veya servis yolu gibi geçici kullanıma açık kesimlerde, mecburen sağa hareket edileceğini bildirir. Sağa ve Sola Mecburi Yön Bazı yönlerin trafiğe kapalı olması haline veya kavşaklarda ve servis yolu gibi geçici kullanıma açık kesimlerde, mecburen sağa ve sola gidilmesini bildirir. 13 Sağdan Gidiniz Bölünmüş yollarda refüj başlarına, kavşaklardaki diğer adalarla yol platformu üzerindeki sabit cisimlerin önüne konulan bu levha, röfüjün, adanın veya sabit cismin sağından gidilmesini bildirir. Sesli İkaz Cihazlarının Kullanımı Yasaktır Araçlardaki sesli ikaz cihazlarının, tehlike anlarında ikaz görevi dışında kullanılmasının yasaklanmış olduğunu bildirir. Sürücülerin gereksiz yere bu ses cihazlarını kullanmamaları gerekir. Sola Dönülmez Yaklaşılan ilk levhada sola dönüşün yasaklanmış olduğunu bildirir. Sürücülerin bu kavşakta sola dönmemeleri gerekir.

14 Sola Mecburi Yön Kavşaklarda bazı yolların tek yönlü olması halinde veya servis yolu gibi geçici kullanıma açık kesimlerde, mecburen sola hareket edileceğini bildirir. Su Kirletici Madde Taşıyan Taşıt Giremez İlgililerce belirlenmiş olan miktarlardan fazla su kirletici madde taşıyan taşıtların bu yola, sanat yapılarına ve tesislere girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Tarım Traktörü Giremez Lastik tekerlekli traktörlerin bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Bu tür aracı sürenlerin bu yola girmemeleri gerekir. Taşıt Giremez Bisiklet, motorlu bisiklet(mopet) ve el arabaları dışındaki araçların bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Araç sürücülerinin bu yola girmemeleri gerekir. Taşıt Trafiğine Kapalı Yol Yolun her iki yönde taşıt trafiğine kapatılmış olduğunu bildirir. Bu yola her iki taraftan da araçların girmemesi gerekir. Treyler Giremez Römorklu kamyonların veya römorklu lastik tekerlekli traktörlerin bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Bu tür araöları sürenlerin bu yola girmemeleri gerekir. U Dönüşü Yapılmaz Her ne şekilde olursa olsun geri dönme manevralarının yapılmasının yasaklanmış olduğunu belirtir. Sürücülerin burada geri dönüş yapmamaları gerekir. Uzunluğu... metreden Fazla Olan Taşıt Giremez Levhada belirtilen ölçüden daha uzun olan araçların bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Daha uzun araçları sürenlerin bu yola girmemeleri gerekir. Yaya Giremez Yayaların bu yola girmelerinin yasaklanmış olduğunu belirtir. Yayaların bu yola girmemeleri gerekir. Tehlike Uyarı İşaretleri Açılan Köprü Karayolu üzerindeki trafik zaman zaman durdurulduğunu, açılabilen köprü bulunduğunu gösterir. Yavaşlanıp durulur. Anayol-Tali Yol Kavşağı İleride, anayol ile kesişen tali yol kavşağının bulunduğunu bildirir. Hız azaltılır, tali yollardaki araçlara dikkat edilerek geçilir. Anayol-Tali Yol Kavşağı İleride, anayolla sağdan birleşen tali yol kavşağı bulunduğunu bildirir. Hız azaltılır, tali yoldaki araçlara dikkat edilerek geçilir. Anayol-Tali Yol Kavşağı İleride, anayolla soldan birleşen tali yol kavşağı bulunduğunu bildirir. Hız azaltılır, tali yoldaki araçlara dikkat edilerek geçilir. Bisiklet Geçebilir İleride, bisikletlilerin karayolunu kesip yol eksenine dik olarak karşıya geçebileceklerini bildirir. Bu durum gözetilerek seyredilir. Deniz veya Nehir Kıyısında Biten Yol Karayolunun bir nehir, göl ve başka bir deniz kıyısına gittiğini bildirir. Kıyıya paralel başka bir yola dönülmesi ve kıyıda son bulması mümkündür. Yavaşlanıp durulur, yol durumuna göre hareket edilir. Dikkat! Tehlike uyarı işaretleriyle bildirilen tehlikeler dışında kalan diğer tehlikeleri bildirir. Bu tehlikelerin ne olduğu ilave bir panel levha ile belirtilir. ( Figüre malzeme, düşük banket, kanal vs. ). Bildirilen tehlikeye dikkat edilerek seyredilir. Dönel Kavşak Yaklaşımı İleride, trafiğin bir ada etrafında döndürülmek suratiyle diğer yollara dağıtıldığı dönel kavşak bulunduğunu bildirir. Kavşağa yaklaşırken hız azaltılır, ilk geçiş hakkı dönel kavşak içindeki araçlara verilir. Dönüş Adası Ek Levhası Ana trafik akımından sağa dönüşle ayrılan trafiği korumak amacıyla düzenlenen dönüş aralarında ve benzerlerinde kullanılan, ileri ve sağa mecburi yön veya sağa ve sola mecburi yön levhalarının anlamını ve etkinliğini arttırır. Ehli Hayvanlar Geçebilir Hayvan sürülerinin yol eksenine dik olarak karşıya geçme ihtimalinin bulunduğunu bildirir. Bu duruma dikkat edilerek seyredilir. 14

15 Engel İşareti Yapım, bakım ve onarım yapılan yol kesimlerinde, trafiğe kapalı şerit veya şeritleri bildirir. Bu kesimlerden geçerken diğer işaretlerle bildirilen ve konulan yasaklama ve kısıtlamalara uyulur. Gevşek Malzemeli Zemin Yolun bu kesiminde gevşek satıh malzemesinin trafik altında fırlatılma ihtimalinin bulunduğunu bildirir. Hız azaltılır ve diğer araçları takip mesafesi arttırılır. Gevşek Şev Yarma şevden yol üzerine akmış veya düşmüş malzeme bulunabileceğini bildirir. Bu duruma dikkat edilerek seyredilir. Havaalanı (Alçak Uçuş) Havaalanı yakınındaki karayolu üzerinde uçakların iniş veya kalkış sırasında alçaktan uçtuklarını bildirir. İki Taraftan Daralan Kaplama İleride daimi(köprü, menfez gibi) veya arıza nedeniyle kaplamanın heriki taraftan daralmış olduğunu bildirir. Hız azaltılır, diğer işaretlerle bildirilen hususlara (geçme yasağı, hız kısıtlanması, karşıdan geçene yol ver gibi) uyulur. İki Yönlü Trafik Genel olarak bölünmüş bir yoldan, iki yönlü ve iki şeritli yol kesimine yaklaşıldığını bildirir. Normalde tek yönlü bir yolun geçici olarak iki yönlü trafiğe açılmış olduğunu da gösterir. Diğer işaretlerle konulmuş olan yasaklama ve kısıtlamalara uyulur. Işıklı İşaret Cihazı Işıklı trafik işaret cihazlarıyla kontrollü (sinyalize) bir kavşağa yaklaşıldığını bildirir. Kavşaktaki şartlara uyulacak şekilde dikkatle yaklaşılır. Kasisli Köprü Yaklaşımı İleride, kaplama seviyesiyle köprü seviyesi arasındaki kot farkı nedeniyle, bir kasisin bulunduğunu bildirir. Hız azaltılır, diğer işaretlerle bildirilen hususlara uyulur, köprüye uygun bir hızla gidilir. Kasisli Yol İleride hendek, kasis, tümsek gibi yol yüzeyi arızalarının bulunduğunu bildirir. Jız azaltırlır, arızalı yol kesimi uygun bir hızla geçilir. Kavşak ve Geçit Yaklaşım Levhaları Levhaların üzerinde belirtilen mesafeler sonunda, bir kavşak veya demiryolu geçidi bulunduğunu bildirir. Hız azaltılır, kavşakta veya demiryolu geçidinde ilgili diğer levhalarda açıklandığı şekilde hareket edilir. Kaygan Yol Yağmur, kar, buz ve benzeri sebeplerle yolun kaygan hale geldiğini bildirir. Hız azaltılır, bu kesimde etkili fren yapılmaz, direksiyon sert şekilde kırılmaz. (Kayganlık nedeni levhanın altında belirtilmiş olmalıdır.) Kontrollü Demiryolu Geçidi İleride, bariyer veya benzeri bir teçhizatla kontrollü demiryolu geçidi (hemzemin geçidi) bulunduğunu bildirir. Hız azaltılır, diğer işaretlerle konulmuş olan yasaklama ve kısıtlamalara uyulur. Demiryoluna gelince ışıklı ve sesli talimatın vereceği DUR emrinde durulur. Kontrolsüz Demiryolu Geçidi İleride, bariyer veya benzeri bir teçhizatla kontrollü olmayan demiryolu geçidi (hemzemin geçidi) bulunduğunu bildirir. Hız azaltılır, diğer işaretlerle konulmuş olan yasaklama ve kısıtlamalara uyulur. Demiryoluna gelince durulur, demiryolu kontrol edildikten sonra geçilir. Kontrolsüz Demiryolu Geçidi En Az İki Hat İki veya daha fazla hatlı demiryolu geçidine gelindiğini ve ilk geçiş hakkının demiryolu taşıtlarına verilmesi gerektiğini bildirir. Kontrolsüz Demiryolu Geçidi Tek Hat Tek hatlı bir demiryolu geçidine gelindiğini ve ilk geçiş hakkının demiryolu taşıtlarına verilmesi gerektiğini bildirir. Kontrolsüz Kavşak İleride, polis veya ışıklı trafik işaret cihazıyla kontrollü olmayan kavşağın bulunduğunu bildirir. Kavşağa yaklaşırken hız azaltılır, ilk geçiş hakkına uyulur. 15 Köprü Yaklaşım Levhası (Sağ-Sol) Köprüye gelindiğini bildirir. Köprünün sağ ve sol korkuluğuna monte edildiği için genişliği hakkında bilgi verir. Köprü korkuluğunun görünmesini sağlar. Okul Geçidi Okul geçidine yaklaşıldığını bildirir. Hız azaltılır, geçme yasağına uyulur, geçitten geçen veya geçmek üzere olan öğrencilere ilk geçiş hakkı verilir. Refüj (Ayırıcı) Başı Ek Levhası Bölünmüş yollarda refüjde açılan aralıklarda, retüj başına koyulan "sağdan gidiniz" levhasının anlamını ve etkinliğini arttırır.

16 Sağa Tehlikeli Devamlı Virajlar İlki sağa olmak üzere tehlikeli devamlı virajlı yol kesimine girileceğini bildirir. Hız azaltılır, diğer işaretlerle konulmuş olan geçme yasağı, hız kısıtlaması, duraklama ve parketme yasağına uyulur. Sağa Tehlikeli Viraj İleride sağa dönemeçli bir yol kesimine yaklaşıldığını bildirir. Hız azaltılır, diğer işaretlerle konulmuş olan geçme yasağı, hız kısıtlaması, duraklama ve parketme yasağına uyulur. Sağdan Anayola Giriş Bölünmüş yollarda ve köprülü kavşaklardaki tek yönlü olarak akan trafiğe, bağlantı yoluyla sağdan dahil olduğunu bildirir. Bağlantı yolundaki araçlara dikkat edilerek geçilir. Sağdan Daralan Kaplama İleride kaplamanın daimi ve arıza nedeniyle sağdan daralmış oldugunu bildirir. Hız azaltılır, diğer işaretlerle bildirilen hususlara uyulur. Sola Tehlikeli Devamlı Virajlar İlki sola olmak üzere tehlikeli devamlı virajlı yol kesimine girileceğini bildirir. Hız azaltılır, diğer işaretlerle konulmuş olan geçme yasağı, hız kısıtlaması, duraklama ve parketme yasağına uyulur. Sola Tehlikeli Viraj İleride sola dönemeçli bir yol kesimine yaklaşıldığını bildirir. Hız azaltılır, diğer işaretlerle konulmuş olan geçme yasağı, hız kısıtlaması, duraklama ve parketme yasağına uyulur. Soldan Anayola Giriş Bölünmüş yollarda ve köprülü kavşaklardaki tek yönlü olarak akan trafiğe, bağlantı yoluyla soldan dahil olduğunu bildirir. Bağlantı yolundaki araçlara dikkat edilerek geçilir. Soldan Daralan Kaplama İleride kaplamanın daimi ve arıza nedeniyle soldan daralmış oldugunu bildirir. Hız azaltılır, diğer işaretlerle bildirilen hususlara uyulur. Tehlikeli Eğim (Çıkış) Çıkış eğimli yol kesimine girileceğini bildirir. Çıkış eğimli kesimi rahat geçmek için uygun vitese geçilir, diğer işaretlerle bildirilen hususlara uyulur. Tehlikeli Eğim (İniş) İniş eğimli yol kesimine girileceğini bildirir. Hız azaltılır, iniş eğimli kesimi çıkışta kullanılan vitese inmek için uygun vitese geçilir. Tehlikeli Viraj Yön Levhası Daha önce tehlikeli viraj levhasıyla bildirilen ve görüş öesafesi kısa, yarıçapı dar olan dönemece girildiğini ve dönemecin yönünü bildirir. Olası tehlikelere karşı dikkatli olunmasını hatırlatır. Bilgi İşaretleri Akaryakıt İstasyonu Karayolu kenarında, araçların ihtiyacı olan akaryakıt istasyonu bulunduğunu bildirir ve yerini gösterir. Ana Yol Bu levhanın hitap ettiği yolun anayol olduğunu bildirir ve bu yoldaki araçların tali yoldaki araçlara göre ilk geçiş hakkına sahip olduğunu hatırlatır. Ana Yol Bitimi Levhanın hitap ettiği yolun anayol niteliğinin sona erdiğini bildirir. Bölünmüş Yol Öncesi Yol Levhası İki yönlü yol kesiminden bölünmüş yol kesimine yaklaşıldığını bildirir. Bölünmüş yolun gidişine ayrılan kısmına girilmesini hatırlatır. Çadırlı ve Karavanlı Kamp Yeri Karayolu kenarında, çadırlı ve karavanlı kamp yeri bulunduğunu bildirir ve yerini gösterir. Çayhane ve Kafeterya Karayolu kenarında çayhane ve kafeterya bulunduğunu bildirir ve yerini gösterir. Çeşme Karayolu kenarında çeşme bulunduğunu bildirir ve yerini gösterir. Coğrafi Bilgi Levhası Karayolu ile irtibatı olan geçit, göl, ırmak ve dağ gibi coğrafi unsurları yoldan yararlananlara tanıtır. 16

17 Durak Kamu hizmeti gören yolcu taşıtlarına ait durak olduğunu bildirir. Bu levhaya her iki yönde 15 er metre mesafe içinde parketmenin yasak olduğunu hatırlatır. Gençlik Kamp Yeri Karayolu kenarında, gençlik kamp yeri bulunduğunu bildirir ve yerini gösterir. Girişi Olmayan Yol Kavşağı Sürücülerin kavşaklarda girişi olmayan yollara girmemelerini bildirir. Girişi Olmayan Yol Kavşağı Sürücülerin kavşaklarda girişi olmayan yollara girmemelerini bildirir. Girişi Olmayan Yol Kavşağı Sürücülerin kavşaklarda girişi olmayan yollara girmemelerini bildirir. Hastane Hastaneye yaklaşıldığını bildirir. Hastanenin giriş ve çıkış kapılarının heriki yönünde 5 m lik mesafe içinde park edilmesini hatırlatır. İleri Çıkmaz Yol Yolun ileride çıkmaz olduğunu bildirir. Bu yolla girildiği taktirde, geri dönmek için yapılacak manevraların tehlikeli olabileceğini anlatır. İleride Sola Dönüş Yasağı Bulunan Kavşak Sola dönüşlerin yasaklandığı bir kavşağa yaklaşan sürücülere bu yasaklamayı bildirir. İlk Yardım Karayolu kenarında, yaralı ve acil hastalara yapılacak ilk yardım istasyonunun bulunduğu yeri bildirir. İl Sınırı Levhası Levhada adı yazılı il sınırına girildiğini bildirir. Jandarma Karayolu kenarında jandarma karakolunun bulunduğunu bildirir ve yerini gösterir. Kamp Yeri Karayolu kenarında, kamp yeri bulunduğunu bildirir ve yerini gösterir. Karavanlı Kamp Yeri Karayolu kenarında, karavanlı kamp yeri bulunduğunu bildirir ve yerini gösterir. Kavşak İçi Yön Levhası Sürücülere, kavşak öncesi yön levhasıyla verilen bilgileri kavşağa girdiklerinde teyid eder ve hatırlatır. Kavşak Öncesi Şerit Seçimi Levhası Çok şeritli yollarda kavşak yaklaşımlarında gidilecek yere göre uygun şeride girilmesini belirtir. Kavşak Öncesi Yön Levhası Kavşağa yaklaşan sürücülerin gitmek istedikleri yönü(yerleşim merkezlerini) emniyetli bir uzaklıktayken seçmelerini sağlar, yol numaralarını bildirir. Lokanta Karayolu kenarında lokanta bulunduğunu bildirir ve yerini gösterir. Mesafe Levhası Takip edilen yol güzergahındaki en yakın meskun, mahal ile bu yolun ulaştığı ana ulaşım merkezine olan mesafeyi bildirir. 17 Meskun Mahal (Yerleşim Birimi) Takip edilen yol güzergahındaki il, ilçe, bucak ve köy olarak meskun mahallere girildiğini bildirir, meskun mahal şartlarına uyulmasını hatırlatır. Ayrıca girilen meskun mahali nüfusunu ve rakamını gösterir. Meskun Mahal Sonu Girilen meskun mahalden çıkıldığını ve meskun mahal şartlarının sona erdiğini bildirir. Meskun, Mahal ve Kavşak Çıkışı Mesafe Levhası Meskun, mahal ve kavşak çıkışlarından sonra en yakın meskun, mahal ile bu yolun ulaştığı ana ulaşım merkezine olan uzaklığı ve yol numaralarını bildirir.

18 Motorlu Taşıt Yolu Başlangıcı Motorlu taşıtların yararlanacağı yolun başlangıcını bildirir. Motorlu Taşıt Yolu Sonu Motorlu taşıtların yararlanacağı yolun sona erdiğini bildirir. Okul Geçidi Okul geçidinin bulunduğu yere gelindiğini bildirir. İlk geçiş hakkının karşıya geçen ya da geçmek üzere olan öğrencilere verilmesini hatırlatır. Önceliği Olan Yön İki yönlü yollarda, karşılıklı olarak birbirlerine yaklaşan iki aracın eminiyetle geçemeyeceği dar kesimlerde karşılaşması haline; beyaz ok yönünde hareket edenin karşı yönden gelene göre yolu önce kullanma hakkı olduğunu bildirir. Otel veya Motel Karayolu kenarında otel veya motel bulunduğunu bildirir ve yerini gösterir. Piknik Yeri Karayolu kenarında piknik yeri bulunduğunu bildirir ve yerini gösterir. Polis Karayolu kenarında Trafik Polisi karakolunun bulunduğunu bildirir ve yerini gösterir. Şerit Kullanma Levhası (Tırmanma) Tırmanma şeridi bulunan yol kesimlerinde ağır araçların tırmanma şeridini izlemelerini, orta şeridin diğer hafif araçlara bırakılmasını, en soldaki şeride geçilemeyeceğini bildirir. Şerit Kullanım Levhası (Başüstü) Gidişe ayrılan kısmı üç şeritli olan yollarda ağır araçların sağ şeritten, hafif araçların orat şeritten yararlanmaları gerektiğini en soldaki şeridin sadece geçişler için kullanılacağını bildirir. Şerit Kullanım Levhası (Yol Kenarı) Gidişe ayrılan kısmı üç şeritli olan yollarda kamyon, çekici, lastik, tekerlekli traktör, iş makinesi gibi ağır araçların sağ şeritten yararlanmaları gerektiğini; en soldaki şeridin sadece geçişler için kullanılmasını bildirir. Tamirhane Karayolu kenarında, arızalanan araçların tamir edilebileceği yeri bildirir. Tek Yön Yolun ok yönünde tek yönlü olduğunu bildirir. Telefon Karayolu kenarında, kaza ve yol arızaları gibi hallerde telefonla haberleşme imkanbı bulunduğunu bildirir. Tünel Girişi Daha önce tünel yaklaşımı levhasıyla bildirilen tünele gelindiğini bildirir. Tünel aydınlatılmamışsa farlar yakılır, far yoksa diğer işaretlerle konulmuş olan yasaklama ve kısıtlamalara uyulur. Türkiye Devlet Sınırı Levhası Karayolu ile Türkiye' ye gelenlere sınır kapılarımıza geldiklerini bildirir. Yangın Tehlikesi Karayolunun, orman geçişleri gibi yangın tehlikesi bulunan kesimlerini bildirir. Yanan sigara ve kibrit gibi yakıcı cisimlerin araç dışına atılmamasını hatırlatır. Yaya Geçidi Yaya geçidinin bulunduğu yere gelindiğini bildirir. İlk geçiş hakkının karşıya geçen ya da geçmek üzere olan yayalara verilmesini hatırlatır. Yol Numarası Bir il sınırı içinde ikinci derece önemli olan ve şehir, kasaba, ilçe, bucak gibi merkezleri birbirine ve komşu illerdeki yakın ilçe merkezlerine, devlet yollarına, limanlara, havaalanlarına ve kamu ihtiyacının gerektiği diğer yerlere bağlayan yollara ise il yolu denir. Yol Numarası Avrupa ülkeleri arası anlaşmasıyla yollara verilmiş olan numaralardır. Kavşak öncesi levhalarıyla meskun, mahal ve kavşak çıkışı levhalarında bu numaralar verilmek suretiyle takip edilecek yolun ve gidilecek yerin seçimini sağlar. 18

19 Durma ve Parketme İşaretleri Parketmek Yasaktır Parketmek Yasaktır Duraklamak ve Parketmek Yasaktır Duraklamak ve Parketmek Yasaktır Haftanın Tek Günlerinde Parketmek Yasaktır Haftanın Tek Günlerinde Parketmek Yasaktır Haftanın Çift Günlerinde Parketmek Yasaktır Haftanın Çift Günlerinde Parketmek Yasaktır Park Yeri Park Yeri Sınırlı Süreli Park Bölgesi Sonu Sınırlı Süreli Park Bölgesi Sonu Otoyol İşaretleri Otoyol Başlangıcı Otoyol Başlangıcı Otoyol Sonu Otoyol Sonu Otoyol Bilgi İşaretleri (Refuj Ortası Yön Levhası) Otoyol Bilgi İşaretleri (Refuj Ortası Yön Levhası) Otoyol Bilgi İşaretleri (Kaplama Üstü Yön Levhası) Otoyol Bilgi İşaretleri (Kaplama Üstü Yön Levhası) Otoyol Band Değiştirme Otoyol Band Değiştirme Otoyol Şerit Düzenleme Levhası Otoyol Şerit Düzenleme Levhası Otoyol Çıkış Levhası Otoyol Çıkış Levhası Otoyol Çıkış Levhası Otoyol Çıkış Levhası Yatay Trafik İşaretleri Kesik Çizgi Öndeki Araç Geçilebilir. 19 Devamlı Çizgi Öndeki Aracı Geçmek Yasaktır. Kesikli ve Devamlı Çizgi Kesikli Çizgi Tarafındaki Araç Öndeki Aracı Geçebilir. Devamlı Çizgi Tarafındaki Aracın Öndeki Aracı Geçmesi Yasaktır. Tırmanma Şeridi Orta Şerit Sadece Geçiş İçindir. Devamlı Olarak İşgal Edilemez.

20 İki Devamlı Çizgi Her İki Yöndeki Araçlar da Çizginin Diğer Tarafına Geçemez. Ayrılma Ayrılma Katılma Katılma Bölünmüş Yol Başlangıcı Bölünmüş Yol Başlangıcı Taralı Alana Girilmez Taralı Alana Girilmez Yaya Geçidi Yaya Geçidi Yaya Geçidi Yaya Geçidi Yavaşlama Uyarı Çizgileri Yavaşlama Uyarı Çizgileri Yol Ver Yol Ver Dur Dur Azami Hız Azami Hız Bisiklet Yolu Bisiklet Yolu Yol Çizgileri Yaya geçidi çizgileri: Yayaların karşıya geçmeleri için, kaplama üstüne çizilen enine çizgilerdir. Yaya, bu.:zgi üzerinden sağdan gitmelidir. Karşıdan gelen yaya da sağdan geleceğinden birbirini engellememiş olurlar. Yaya geçidi çizgilerinin bulunduğu yerde araç sürücülerinin araçlarının hızını azaltmaları, yayalara ilk geçiş hakkı vermeleri gerekir. Devamlı yol çizgisi: Bu çizgi boyunca hiçbir nedenle sol şeride geçilemez ve üzerinden gidilemez. Bu yol çizgisi yakın ilerisi görülemeyen tepe üstleri, demiryolu geçitlerine, köprü gibi kesimlere yaklaşırken yaya ve okul geçitlerinde kullanılır. Kesik yol çizgisi: Bu çizgiler, görüşün açık olduğu, sürücüler için tehlikeli olmayan yol bölümlerinde kullanılır. Bu çizgi boyunca öndeki araç geçilip şerit değiştirilebilir. Kesik ve devamlı yolçizgisi: Yanyana çizilmiş kesik ve devamlı yol çizgilerinin bulunduğu yolda araca en yakın olan çizginin anlamına göre hareket edilir. Devamlı yol çizgisi tarafındaki sürücülerin şerit değiştirmeleri yasaktır. Kesik çizgi tarafındaki sürücü ise öndeki aracı geçebilir. Resim 1.17: Araç park yeri çizgilerinin feribot girişi için ayrdmış bölümü Yanyana iki devamlı yol çizgisi: Bu çizgi taşıt yolunu bölünmüş yol durumuna getiren ayırıcı anlamındadır. Yanyana iki yol çizgisinin bulunduğu kesimlerde karşı yönden gelen trafik için ayrılmış olan yol kısmına geçilemez. Park yeri çizgileri: Park alanında araçların duracağı yeri belirlemek üzere çizilmiş çizgilerdir. Bu akilde işaretlenmiş yerlere araçlan park eden sürücüler, işaretlerle ayrılmış bölümlere düzgün olarak park etmek zorundadırlar. Böylece diğer araçların çıkışına engel olmazlar (Resim 1.17). Yazılar ve işaretler: Sürücülerin gidiş yönlerine göre yapmak zorunda oldukları hareketleri göstermek ırnaciytsrtâşıı yohı üzerine yazılan ve çizilen işaretlerdir. Özellikle dönüş şeritlerinin açıkça gösterilmesi ı:ısından şehiriçi trafiğinde yararlı bir uygulamadır. Şeritleri ayıran yol çizgileriyle yaya geçitleri beyaz, gerekli görülmesi halinde san boya ile; yazılar, işaretler ve park yasağını gösteren çizgiler duruma göre beyaz, sarı veya kırmızı boya ile çizilirler. Yaya Olarak Yoldan Yararlanma 1. Yayanın Yararlanacağı Yol Kısımları Kara yolunun taşıt yolu kenarı ile gerçek veya tüzel kişilere ait mülkler arasında kalan ve yalnız yayaların kullanımına ayrılmış olan bölümüne yaya yolu veya kaldırım denir. Banket ise yaya yolu ayrılmamış karayolunda, taşıt yolu kenarı ile hendek kenarı arasında kalan ve olağan olarak yayaların kullanacağı, zorunlu hallerde ise araçların yararlanabileceği kısımdır. Yaya yolu olan yerde yayalar mutlaka kaldırımdan veya yaya yolunun gidiş yönüne göre sağ tarafından yürümelidir. 20