Zeytinyağı Sektöründe Yapılması Gereken AB Uyum Çalışmaları. Evren GÜLDOĞAN AB Uzmanı 18 Nisan 2008, Đstanbul

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Zeytinyağı Sektöründe Yapılması Gereken AB Uyum Çalışmaları. Evren GÜLDOĞAN AB Uzmanı 18 Nisan 2008, Đstanbul"

Eser Albayrak
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Zeytinyağı Sektöründe Yapılması Gereken AB Uyum Çalışmaları Evren GÜLDOĞAN AB Uzmanı 18 Nisan 2008, Đstanbul

2 Kapsam Dünya Zeytin Piyasası Sektörel Büyüklük ve Nitelikler AB Zeytincilik Politikaları Türkiye nin Durumu

3 Dünya Zeytin Piyasası 5,4 4,7 4,2 2,4 5,3 78,4 AB Tunus Suriye Türkiye Fas Diğer Dünya Zeytinyağı Üretimi 2001/ /07 Ortalaması

4 Dünya Zeytin Piyasası 2,6 6,2 5 11,2 19,3 55,7 AB Tunus Türkiye Suriye Fas Diğer Dünya Zeytinyağı Đhracatı 2001/ /07 Ortalaması

5 Dünya Zeytin Piyasası 4,1 2 21,4 11,8 AB ABD Suriye 7,7 Türkiye Fas 71 Tunus Diğer Dünya Zeytinyağı Tüketimi 2001/ /07 Ortalaması

6 Dünya Zeytin Piyasası 1,8 4,7 4,2 5,1 5,2 15 ABD AB 36,9 Japonya Avustralya Brezilya Kanada İsviçre Diğer 27,1 Dünya Zeytinyağı Đthalatı 2001/ /07 Ortalaması

7 Dünya Zeytin Piyasası Ort Ort. Üretim Đhracat Tüketim Đthalat Cari Denge Dünya Zeytinyağı Piyasası On Yıllık Değişim (Ton)

000 2.799.000 Đthalat 363.000 681.000 Cari Denge 81.

8 Dünya Zeytin Piyasası Yükselen piyasa Zeytin dikimleri Uluslararası ticaret hacmi artışı daha fazla Yeni piyasalar daha önemli Eğilimler dengesiz Stokların artan önemi Orta vadede arz fazlası riski! Daha rekabetçi ortam

piyasalar daha önemli Eğilimler dengesiz Stokların

9 Sektörel Büyüklük ve Nitelikler

10 Sektörel Büyüklük ve Nitelikler

11 Sektörel Büyüklük ve Nitelikler AB genişledikçe zeytinci olmuş! 1957: Đtalya, Fransa 1981: Yunanistan 1986: Đspanya, Portekiz 2004: Slovenya, Kıbrıs, Malta Adaylar: Hırvatistan ve Türkiye Üretimde % 32 den % 78,5 a % 83?

12 Sektörel Büyüklük ve Nitelikler Đstatistikler sorunlu! Zeytincilik doğası gereği heterojen Yıllar farklı AB üretim yardımı sisteminin etkisi Olistat, Oliarea, Zeytincilik-CBS Türkiye de tarımsal istatistikler CBS çalışmaları

üretim yardımı sisteminin etkisi Olistat, Oliarea,

13 Sektörel Büyüklük ve Nitelikler Ülke Ağaç (milyon) Yeni (milyon) Bakılan yetişkin (milyon) Đspanya ,5 221,5 Đtalya ,5 185 Yunanistan Portekiz 72 8,5 55 AB Türkiye ?

66,5 221,5 Đtalya 238 44,5 185 Yunanistan 171 21

14 Sektörel Büyüklük ve Nitelikler Ülke Zeytinlik Alan ( 1000 ha) Zeytinlik/Toplam Tarımsal Alan (%) Đspanya Đtalya Yunanistan Portekiz AB Türkiye 644 2,8

(%) Đspanya 2.424 7 Đtalya 1.431 9 Yunanistan 1.

15 Sektörel Büyüklük ve Nitelikler Ülke Zeytinlik Büyüklüğü (ha) Profesyonel Zeytinlik Büyüklüğü (ha) Đspanya 6,1 13,5 Đtalya 1,5 4,0 Yunanistan 2,0 3,2 Portekiz 5,6 9,4 AB?? Türkiye 5-6?

16 Sektörel Büyüklük ve Nitelikler Geleneksel Entansif Geleneksel Entansif Modern Tipik Türk Tipik Lokasyon Tepelik ve dağlık alanlar, yerleşim çevresi. Tepelik ve engebeli araziler. Engebeli ve düz araziler. Tepelik ve dağlık alanlar (% 75), fakir topraklar. Ağaçların Yoğunluğu /ha ve dağınık ağaçlar /ha /ha /ha Ağaçların Özellikleri ve Bakımı Yaşlı. Seyrek budama. Karışık olabilir. Daha genç. Daha sık budama. Daha sık ağaç. Gövdesi küçük cinsler. Mekanik budama. Geleneksel plantasyonlarda yaşlı. Yenilerde genç, daha sık.

Ağaçların Yoğunluğu 40-250/ha ve dağınık ağaçlar 80-250/ha 200-400/ha 100-250/ha Ağaçların Özellikleri ve Bakımı Yaşlı. Seyrek budama.

17 Sektörel Büyüklük ve Nitelikler Ülke Varyasyon (%) Dünya 26,7 AB 23,4 Tunus 49,8 Suriye 36,4 Türkiye 59,7 Fas 40,5

18 Sektörel Büyüklük ve Nitelikler Ülke Yağhane Rafineri Pirina Tesisi Şişeleme Tesisi Sofralık Zeytin Tesisi Đspanya Đtalya Yunanistan Portekiz AB Türkiye

500 29 53 440 404 Đtalya 6.500 13 45 300 53 Yunanistan 2.

19 Sektörel Büyüklük ve Nitelikler Üretici örgütleri güçlü Kamu destekleri Pazarlama kanalları farklı Đspanya ve Portekiz de kooperatifler/yağhaneler Đtalya ve Yunanistan da çiftçiler Üç piyasa: Jaen, Bari ve Hanya Dış ticarette Đtalyan ağırlığı

kooperatifler/yağhaneler Đtalya ve Yunanistan da çiftçiler

20 AB Zeytincilik Politikaları Ortak Tarım Politikası Genel bakış Zeytincilik düzenlemeleri Tarihsel gelişim Destekleme Sektörel kalite önlemleri Özel stoklama Standartlar Yatay düzenlemeler Dış ticaret

21 AB Zeytincilik Politikaları Ortak Tarım Politikası Genel bakış Avrupa entegrasyonu Siyasal proje OTP Üye Devletler in çıkarlarının uzlaşması Gerçekte sosyal politika! Piyasa koşullarına aykırı Kaynakların israfı Arka arkaya reformlar

22 AB Zeytincilik Politikaları Reformların özü: Piyasalaşma Doğrudan destekleme Kırsal kalkınmanın artan önemi Çağdaş söylem: Tarımın çokişlevliliği 1992 MacSharry 1999 Gündem Fischler Olumlu refah etkileri

23 AB Zeytincilik Politikaları Tek ödeme sistemi Bağlantısız Tarihsel referans dönemleri Sektörel/Bölgesel istisnalar Kısmen bağlantısız Kalite önlemleri Çapraz uyum Zorunlu Đyi tarım uygulamaları Topluluk kuralları Çiftlik danışmanlık sistemi Modülasyon Zorunlu

24 AB Zeytincilik Politikaları Zeytincilik düzenlemeleri Tarihsel gelişim Sıvı ve katı yağ OPD si Zeytinyağı Marjinal ürün Genişlemeyle artan önem OTP nin genel sorunları geçerli Arka arkaya reformlar Tüketimin teşvik edilmesi Üretimin kısıtlanması Sofralık zeytin üvey evlat

25 AB Zeytincilik Politikaları Fischler Reformu sonrası 2004 Akdeniz ürünleri paketi 2005 sonu yürürlük Tek ödeme sistemi Zeytinyağı ve sofralık zeytin OPD si Tek OPD Orta vadede temel kurallarda değişiklik olmayacak.

26 AB Zeytincilik Politikaları Bütçe açısından nötr Üretim yardımı sistemi: Destekleme /ton x ton AGM (toplam UGM) = 2,350 milyar Referans dönem: 1999/ /2003 Ulusal zarf esnekliği CBS denetimi

27 AB Zeytincilik Politikaları Đşletmeci örgütleri piyasanın izlenmesi ve idaresi çevrenin korunması Sektörel kalite önlemleri üretim kalitesinin iyileştirilmesi ürün kalitesinin izlenmesi, sertifikalandırılması, muhafaza edilmesi ve denetlenmesi bu faaliyetlere dair halkla ilişkiler kampanyaları Đtalya, Yunanistan, Fransa

28 AB Zeytincilik Politikaları Özel stoklama yardımı Tek emniyet mekanizması Arz Pazarlanan zeytinyağının stoka çekilmesi Đdari ve teknik kapasite Takdire bağlı olarak Otomatik - Fiyat eşikleri Natürel sızma /ton

29 AB Zeytincilik Politikaları Fiziko-kimyasal standartlar Belirli parametreler Numune alım yöntemleri Organoleptik standartlar Standartlar Onaylanmış tadım panelleri Pazarlama standartları Etiketleme Ambalajlama

30 AB Zeytincilik Politikaları Yatay Düzenlemeler Promosyon ve bilgilendirme Yedi dahili kampanya, Hedef pazarlarda UZK promosyon kampanyaları 2000 sonrası yataylaşma % 50 finansman 8,8 milyon Euro

31 AB Zeytincilik Politikaları Kalite sistemleri Coğrafi işaret ve organik tarım Talep yüksek! Kırsal kalkınma açısından önemli Coğrafi işarette iki tür + GSG KCĐ = Menşe işareti KMT = Mahreç işareti Organik tarımda denetim ve logo

32 AB Zeytincilik Politikaları Dış Ticaret Uruguay Raundu kuralları altında korunma Đthalat lisansları Đhracat iadesi Preferanslar Karşılaştırma: Türkiye nin preferansları zayıf.

33 Türkiye nin Durumu AB nin dört anlamı 1. Hedef pazar 2. Üçüncü ülkelerde rakip 3. Uyum nesnesi 4. Model

34 Türkiye nin Durumu Kota meselesi Hedef Pazar Yüksek katma değerli ürünler Üçüncü ülkelerde rakip Yeni piyasalar Pazarlama bağlantıları Organik ve markalı

35 Türkiye nin Durumu Mevzuat ve idari kapasite Kısa/orta/uzun vade Etki analizleri Uyum ve Model 2001 Ulusal Programı Zayıf 2003 Ulusal Programı Zeytinyağı ana unsur 2007 Ulusal Planı Zeytinyağı kayıp! 5488 sayılı Tarım Kanunu yasal dayanak

36 Türkiye nin Durumu Kısa/Orta vade Özel stoklama Türkiye de alternans yüksek Emniyet mekanizması daha gerekli Đdari ve teknik kapasite hükmü kısıtlayıcı olmamalı Kalite önlemleri Đşletmeci örgütü yeteri kadar var Madde 19 BKK ve Uygulama Tebliğ

37 Türkiye nin Durumu Uzun vade CBS Büyük yatırım Ulusal faydalar araştırma projeleri Tek ödeme sistemi Müzakerelerde odak: Đstatistikler önemli Kalite önlemlerine finansman mutlaka Ulusal zarf için erken Đthalat rejimi

38 Türkiye nin Durumu Uyum süreci faydalı... Ancak yeterli değil! Dikkat! Bağımsız ulusal politikalarla desteklenmeli Zeytinliklerin toplulaştırılması Tesislerin modernleştirilmesi Güçlü tanıtım faaliyeti Doğru düzenleme ve teşvikler

39 TEŞEKKÜRLER... Evren GÜLDOĞAN

Benzer belgeler

ZEYTİN-ZEYTİNYAĞI ÜRETİM MALİYETLERİ ÜZERİNE UZMAN ÇALIŞMA GRUBU SONUÇLARI

ZEYTİN-ZEYTİNYAĞI ÜRETİM MALİYETLERİ ÜZERİNE UZMAN ÇALIŞMA GRUBU SONUÇLARI Zir. Yük. Müh. Mine YALÇIN Tarım Ekonomisi Bölümü Zeytincilik Araştırma İstasyonu Bornova 26 Kasım 2014 Tablo 1. Dünya Tane Zeytin