Transkript

1 John Deere Motorlu Jeneratör Gruplarý için Montaj, Kullanma ve Bakým El Kitabý 33 kva 275 kva John Deere Powered

2 1. Giriþ Jeneratör etiketi ve Seri Numaras Motor Seri Numaras Güvenlik Önlemleri Genel Yerleþim, Taþ ma ve Çekme Yang n ve Patlama Mekanik Kimyasal Gürültü Elektriksel Elektrik Çarpmalar na Karþ lk Yard m Solunum Yolunu Açmak Nefes Alma Kan Dolaþ m Eðer Nefes Alam yor Fakat Nab z Var se Nefes Alam yor ve Nab z Yok se yileþme Pozisyonu...5. Jeneratör Tarifi ve Tan m Genel Tan m Jeneratör Ana Parçalar Dizel Motor...6. Motor Elektrik Sistemi Soðutma Sistemi Alternatör Yak t Tank ve þase Titreþim zolatörleri Susturucu ve Egzoz Sistemi Kontrol Sistemi Yerleþtirme, Kald rma ve Depolama Genel Kabin Jeneratörün Taþ nmas Jeneratör Yerinin Seçimi Titreþim zolasyonunun Tesisi Yanma Havas Giriþi Soðutma ve Havaland rma Egzoz Yak t Sistemi Günlük Yak t Tank Ana Yak t Tank Yak t Yolu John Deere Yaðlama Tavsiyeleri Aküler Elektrik Baðlant lar Kablaj Koruma Yükleme Güç Faktörü Topraklama / Topraklama Þartlar Alternatör Baðlant s Paralel Çal þt rma zolasyon Testi Ses Susturucu Egzoz Susturucular Kabinler Diðer Ses Susturucular Römorklu Jeneratörlerin Çekilmesi Çekme çin Haz rl k Çekme Park Etme Depolama Motorun Depolanmas Alternatörün Depolanmas Akünün Depolanmas Motor Blok Suyu Is t c s Jeneratör Bak m Jeneratörü Çal þt rmadan Önce Yap lmas Gereken Kontrol ve þlemler Jeneratörün Çal þt r lmas Manuel Jeneratörlerde Otomatik Jeneratörlerde Manuel Çal þt rma Otomatik Çal þt rma Jeneratör Çal þt ktan Sonra Yap lacak þlemler Jeneratörün Durdurulmas Manuel Jeneratörlerde Otomatik Jeneratörlerde Manuel Konumda ken Otomatik Konumda ken Jeneratör Kontrol Sistemleri Kontrol Panosu Otomatik Kontrol Panosu Özellikleri - P DSE 70 Modülü Standart Özellikleri DSE 70 Modülü Alarm ve Durum Bildirim LED leri Manuel Kontrol Panosu Özellikleri - M A 720 Modülü Özellikleri Pano Elemanlar AC Voltmetre Voltmetre Komütatörü AC Ampermetre Frekansmetre Su Hararet Göstergesi Yað Bas nç Göstergesi Acil Stop Butonu Akü Þarj Lambas Alternatör Korumas Saatmetre Transfer Siviç Panosunun Yeri ve Yerleþtirilmesi Alternatör Ar zalar ve Giderilmesi Dizel Motor Ar zalar ve Giderilmesi Periyodik Bak m Çizelgesi ve 039 Serisi Motorlar için Periyodik Bak m Çizelgesi ve 6068 Serisi Motorlar için Periyodik Bak m Çizelgesi Serisi Motorlar için Periyodik Bak m Çizelgesi...22 Teknik Özellikler Tablosu...2 Otomatik Kontrol Pano Þemas...25 Manuel Kontrol Pano Þemas...26 I

3 1. G R Þ Aksa Jeneratör; soðutma suyu ve antifrizi, yak t, yaðlama yað ve þarjl akünün saðlanmas durumunda, götürüldüðü yerde hemen devreye verilecek þekilde dizayn edilmiþtir. Uzun y llar n verdiði deneyim ile AKSA, verimli, güvenilir ve kaliteli jeneratörler üretir. Bu Kullanma ve Bak m El Kitab, kullan c n n jeneratörü kolayca kullanmas ve bak m n yapmas na yard m amac yla haz rlanm þt r. Bu kitapta verilen tavsiye ve kurallara uyulmas halinde jeneratörünüz uzun süre maksimum performans ve verimde çal þacakt r. 2. GÜVENL K ÖNLEMLER 2.1. GENEL Jeneratör doðru kullan lmas halinde tamamen güvenli olacak þekilde dizayn edilmiþtir. Bununla birlikte güvenlik sorumluluðu jeneratörü kuran, iþleten ve bak m n yapan kiþilere aittir. Eðer belirtilen güvenlik önlemleri uygulanm þ ise kaza ihtimali çok azd r. Herhangi bir teknik operasyon veya iþlem yapmadan önce gerekli emniyeti saðlamak operasyon veya iþlemi yapan kiþiye aittir. Jeneratör yaln zca yetkili ve eðitimli kiþiler taraf ndan çal þt r labilir Jeneratör Etiketi ve Seri Numaras Her jeneratör, þase üzerine yap þt r lm þ etiket üzerinde gösterilen bir model ve seri numaras na sahiptir. Ayr ca bu etiket üzerinde jeneratörün imalat tarihi, jeneratör ç k þ gerilimi, ak m, kva cinsinden gücü, frekans, güç faktörü ve að rl ð verilmiþtir. Bu etiket bilgileri yedek parça sipariþi, garantinin iþlemesi veya servis saðlanmas için gereklidir Motor Seri Numaras Her John Deere motorun 13 haneli bir seri numaras vard r. Jeneratörünüz monte edildikten sonra mutlaka motor seri numaras n (B), motor modelini (C) ve emme katsay s n (D) not ediniz. JOHN DEERE Engine Serial Number CD05T12356 B UYARILAR! Jeneratöre bak m yapmadan veya jeneratörü çal þt rmadan önceü kitaptaki tüm uyar lar okuyunuz ve anlay n z.! Bu kitaptaki prosedür, talimat ve güvenlik önlemlerine uyulmamas halinde kaza ve yaralanmalar n artmas muhtemeldir.! Bilinen emniyetsiz bir durumda jeneratörü asla çal þt rmay n z.! Eðer jeneratörde emniyetsiz bir durum var ise, tehlike uyar s koyunuz ve akünün negatif (-) kutbunun baðlant s n keserek bu olumsuz durum düzeltilene kadar jeneratörün çal þmas n engelleyiniz.! Jeneratöre bak m veya temizlik yapmadan önce akünün negatif (-) kutbunun baðlant s n kesiniz.! Jeneratör standartlara uygun þekilde kurulmal ve çal þt r lmal d r.! Herhangi bir parçay tamir etmeye baþlamadan yada sökmeden önce ilgili sistemin her hangi bir yerindeki hava, su veya yað bas nc n n düþmesini saðlay n z.! Sökük yada y rt k elbiselerle jeneratöre müdahale etmeyiniz, koruyucu gözlük ve elbise giyiniz.! Motor çal þm þsa ve blok suyu s caksa, radyatör kapað n açmadan önce motorunun soðumas n bekleyiniz.! Yað, yak t, antifriz ve koruyucu s v larla derinizin uzun süreyle temas etmesini önleyiniz. Aksi halde yaralanmalara neden olabilirsiniz. C CD05TF150 Abs. Coeff. X.XX D DEERE & COMPANY MOLINE ILLINOIS MADE IN FRANCE 2

4 2.2. YERLEÞ M, TAÞIMA VE ÇEKME Bu kitap jeneratörün yerleþtirilmesi, taþ nmas ve çekilmesi konular n da kapsamaktad r. Jeneratörü taþ madan, kald rmadan, yerleþtirmeden veya römorklu jeneratörü çekmeden önce bu bölümü okuyunuz. Aþað daki emniyet tedbirlerini dikkate al n z. UYARILAR! Elektriksel baðlant lar, ilgili standartlara uygun þekilde yap n z. Bu standartlara topraklama ve toprak hatalar da dahildir.! Jeneratörler için yap lan yak t depolama sistemlerinin ilgili kodlara, standartlara ve diðer þartlara uygun þekilde kurulduðundan emin olunuz.! Motor egzoz gazlar n n solunmas personel için tehlikelidir. Kapal mahallerde bulunan bütün jeneratörlerin egzoz gazlar ilgili standartlara uygun s zd rmaz siyah borular ile d þar ya at lmal d r. S cak egzoz susturucusu ve egzoz borular yanabilecek maddelerin temas ve personelin dokunmas na karþ korunmal d r.! Jeneratörü, alternatör ve motor kald rma halkalar n kullanarak kald rmay n z. Jeneratörü kald rmak için þasede bulunan kald rma noktalar n kullan n z. Kabinli jeneratörlerde kabinin üst k sm nda bulunan kald rma noktalar da kullan labilir.! Kald rma araçlar ve destek yap lar n n saðlam ve jeneratörü taþ yabilecek kapasitede olduðundan emin olunuz.! Jeneratör kald r ld ð zaman, tüm personel jeneratör etraf ndan uzak tutulmal d r.! Römorklu jeneratörü çekerken tüm trafik kurallar na, standartlara ve diðer düzenlemelere dikkat ediniz. Bunlar n içinde yönetmeliklerde aç kça belirtilen gerekli donan mlar ve h z s n rlar da vard r.! Personelin mobil jeneratör üzerinde seyahat etmesine, çekme demiri üzerinde veya mobil jeneratör ile çekici araç aras nda durmas na izin vermeyiniz.! Özel olarak dizayn edilmedikçe jeneratörü tehlikeli olarak s n fland r lan bir çevrede kurmay n z ve çal þt rmay n z YANGIN VE PATLAMA Jeneratörün bir parças olan yak t ve duman tutuþabilir ve patlayabilir. Bu maddelerin depolanmas nda uygun önlemlerin al nmas, yang n ve patlama riskini azalt r. Ayr ca BC ve ABC s n f yang n söndürücüler el alt nda bulundurulmal, personel bunlar n nas l kullan lacað n bilmelidir. UYARILAR! Jeneratör odas n uygun þekilde havaland r n z.! Jeneratörü, jeneratör odas ve zeminini temiz tutunuz. Yak t, yað, akü elektroliti veya soðutma suyunun etrafa dökülmesi durumunda, dökülen yeri derhal temizleyiniz.! Yan c s v lar motorun yak n nda bulundurmay n z.! Yak t n etraf nda alev, k v lc m, sigara içmek gibi yanmaya sebebiyet verebilecek olaylara izin vermeyiniz.! Akü baðlant s n yapmadan veya akü baðlant s n sökmeden önce akü þarj cihaz n n beslemesini kesiniz.! Ark olay ndan kaç nmak için topraklanm þ iletken nesneleri terminaller gibi elektriðe maruz kalan bölgelerden uzak tutunuz. K v lc m veya ark, yak t tutuþturabilir.! Motor çal þ yor iken yak t tank n doldurmaktan kaç n n z.! Yak t sisteminde yak t s z nt s varsa jeneratörü çal þt rmay n z.! Herhangi bir yang n an nda personelin kolay ç k þ için acil ç k þ kap s olmal d r. 2.. MEKAN K Jeneratör, hareketli par-çalardan korunmak için muha-fazalar yla birlikte dizayn edil-miþtir. Buna raðmen jeneratör mahallinde çal þ rken diðer mekanik tehlikelerden perso-neli ve cihazlar korumak için önlem al nmal d r. UYARILAR! Emniyet muhafazalar ç kar lm þ halde jeneratörü çal þt rmay n z. Jeneratör çal þ yorken bak m yapmak veya baþka bir sebepten dolay emniyet muhafazas n n yan na veya alt na ulaþmaya çal þmay n z.! El, kol, uzun saçlar, sarkan bol elbise parçalar ve tak lar hareketli parçalardan uzak tutunuz.! Dikkat: Baz hareketli parçalar aç k bir þekilde görülmemektedir.! Jeneratör odas var ise kap s n kapal ve kilitli tutunuz.! S cak yak t, s cak soðutma suyu, s cak egzoz duman, s cak yüzeyler ve keskin köþelere temastan kaç n n z.! Jeneratör mahallinde çal þ rken eldiven, þapka, gözlük ve koruyucu elbise giyiniz.! Soðutma suyu soðuyana kadar radyatör dolum kapað n açmay n z. Radyatör kapað n tamamen açmadan önce yüksek buhar bas nc n n azalmas için kapað yavaþ yavaþ gevþetiniz. 3

5 2.5. K MYASAL Jeneratörde kullan lan yaðlar, yak tlar, soðutma sular ve akü elektrolitleri endüstriyel tiptir. Uygun kullan lmazlarsa personele zarar verebilirler. UYARILAR! Yak t, yað, soðutma suyunu ve akü elektrolitini deri ile temas ettirmeyiniz, yutmay n z. Eðer kazayla yutulur ise t bbi tedavi için derhal yard m isteyiniz. Eðer yak t yutulmuþ ise kusturmay n z. Deri ile temas halinde temas bölgesini sabunlu su ile y kay n z.! Yak t veya yað bulaþm þ elbise giymeyiniz.! Aküyü haz rlarken aside dayan kl bir önlük, yüz maskesi ve koruyucu gözlük tak n z. Deriye veya elbiseye akü elektrolitinin dökülmesi durumunda dökülen yeri bol miktarda bas nçl su ile hemen temizleyiniz GÜRÜLTÜ Ses izolasyon kabini ile donat lmam þ jeneratörlerin ses þiddeti 105 dba dan fazlad r. 85 dba dan fazla ses þiddetine uzun süreli maruz kalma, iþitme için tehlikelidir. UYARILAR! Jeneratör mahallinde çal þ rken kulakl k tak n z. UYARILAR! Jeneratörün yüke baðlant s, bu konuda eðitimli ve kalifiye olan yetkili bir elektrikçi taraf ndan, ilgili elektrik kodlar na ve standartlar na uygun bir þekilde yap lmal d r.! Jeneratörü çal þt rmadan önce (buna mobil jeneratörler de dahil) jeneratörün topraklamas n n yap ld ð ndan emin olunuz.! Jeneratöre yük baðlant s yapmadan veya jeneratörden yük baðlant s n sökmeden önce jeneratörün çal þmas n durdurunuz ve akü negatif (-) terminalinin baðlant s n kesiniz.! Islak veya sulu bir zeminde duruyor iken yük baðlant s n yapmaya veya yük baðlant s n kesmeye çal þmay n z.! Jeneratör üzerindeki iletkenlere, baðlant kablolar na ve elektrikli parçalara vücudunuzun herhangi bir k sm ile veya izole edilmemiþ herhangi bir nesne ile temas etmeyiniz.! Yük baðlant s yap ld ktan sonra veya yük baðlant s söküldükten sonra alternatör terminal kapað n yerine tak n z. Kapak emniyetli bir þekilde yerine tak lmad kça jeneratörü çal þt rmay n z.! Jeneratörü gücüne ve elektrik karakteristiklerine uygun yüklere ve elektrik sistemlerine baðlay n z.! Tüm elektrikli ekipmanlar temiz ve kuru tutunuz. zolasyonun aþ nd ð, çatlad ð ve k r ld ð yerlerdeki elektrik tertibat n yenileyiniz. Aþ nm þ, paslanm þ ve rengi gitmiþ olan terminalleri yenileyiniz. Terminalleri temiz ve baðlant lar s k tutunuz.! Tüm baðlant lar ve boþtaki kablolar izole ediniz.! Elektrik yang nlar nda BC veya ABC s n f yang n söndürücüler kullan n z ELEKTR KSEL Elektrikli cihazlar n etkili ve emniyetli çal þmas, bu cihazlar n doðru bir þekilde yerleþtirilmesi, kullan lmas ve bak m n n yap lmas ile saðlan r. 3. ELEKTR K ÇARPMALARINA KARÞI LK YARDIM UYARILAR! Elektriðe maruz kalm þ kiþiye, elektrik kaynað n kapatmadan önce ç plak elle dokunmay n z.! Eðer mümkünse elektrik kaynað n devre d þ ediniz.! Bu mümkün deðil ise elektrik fiþini çekiniz veya elektrik kablosunu elektriðe maruz kalan kiþiden uzaklaþt r n z.! Eðer bunlar da mümkün deðil ise, kuru yal tkan madde üzerinde durunuz ve tercihen kuru tahta gibi yal tkan bir madde kullanarak, elektriðe maruz kalan kiþiyi iletkenden uzaklaþt r n z.! Eðer kazazede nefes al yor ise, kazazedeyi aþað da tan mland ð gibi iyileþme pozisyonuna getiriniz.! Eðer elektriðe maruz kalan kiþi bilincini kaybetmiþ ise, ay ltmak için aþað daki iþlemleri uygulay n z:

6 3.1. SOLUNUM YOLUNU AÇMAK Kazazedenin baþ n geriye doðru eðiniz ve çenesini yukar kald r n z. Kazazedenin aðz na veya boðaz na kaçm þ olabilecek takma diþ, sak z, sigara gibi nesneleri ç kar n z. Eðer kazazedenin durumunda düzelme görülürse, nabz n kontrol ederek nefes vermeye devam ediniz. Her 10 nefes verme iþleminden sonra nabz n kontrol ediniz. Nefes al p vermeye baþlad ð anda kazazedeyi, iyileþme pozisyonuna getiriniz NEFES ALMA Kazazedenin nefes al p almad ð n, görerek, dinleyerek ve hissederek kontrol ediniz KAN DOLAÞIMI Kazazedenin boynundan nabz n kontrol ediniz. 3.. EÐER NEFES ALAMIYOR FAKAT NABIZ VAR SE Kazazedenin burnunu s k ca kapat n z. Derin nefes alarak dudaklar n z kazazedenin dudaklar ile birleþtiriniz. Göðüs kafesinin yükseldiðini gözleyerek aðz ndan yavaþça üfleyiniz. Sonra üflemeyi b rakarak göðüs kafesinin tamamen inmesine izin veriniz. Kazazedeye dakikada ortalama 10 defa nefes veriniz. Eðer yard m çað rmak için kazazede yaln z b rak lacaksa, 10 defa nefes vererek k sa zamanda geri dönünüz ve nefes verme iþlemine devam ediniz. Her 10 nefes verme iþleminden sonra nabz kontrol ediniz. Nefes al p vermeye baþlad ð anda kazazedeyi iyileþme pozisyonuna getiriniz Y LEÞME POZ SYONU Kazazedeyi yan yat r n z. Solunum yolunun aç k olmas n saðlamak için çenesi ileriye doðru bakacak þekilde baþ n eðik tutunuz. Kazazedenin öne veya arkaya doðru yuvarlanmamas n saðlay n z. Nefes al p vermesini ve nabz n düzenli bir þekilde kontrol ediniz. Eðer ikisinden biri durursa yukar daki iþlemleri tekrarlay n z. UYARILAR! Kazazedenin bilinci tekrar yerine gelene kadar, su gibi s v lar vermeyiniz NEFES ALAMIYOR VE NABIZ YOK SE T bbi yard m isteyin veya en yak n saðl k kuruluþunu aray n z. Kazazedeye iki defa nefes verin ve aþað daki gibi kalp masaj na baþlay n. Göðüs kafesinin birleþme yerinden 2 parmak yukar ya avuç içini yerleþtiriniz. Diðer elinizi de parmaklar n z kilitleyerek yerleþtiriniz. Kollar n z dik tutarak, dakikada 15 defa -5 cm aþað doðru bast r n z. T bbi yard m gelene kadar 2 nefes verme ve 15 kalp masaj iþlemini tekrar ediniz. 5

7 . JENERATÖR TAR F VE TANIMI.1. GENEL TANIM Aksa Jeneratör, yüksek kalite ve güven saðlamak amac yla bir bütün olarak dizayn edilmiþtir. Her jeneratör, ana parçalar n n konfigürasyonu ve büyüklüðüne göre baz farkl l klar gösterir. Bu bölüm jeneratör grubunun parçalar n k saca tan mlamaktad r. Daha geniþ bilgi bu kitab n daha ileri bölümlerinde verilmiþtir..2. Jeneratör Ana Parçalar SOÐUTMA S STEM Motor soðutma sistemi su soðutmal d r. Su soðutmal bir sistem radyatör (8), fan, devir-daim pompas ve termostattan meydana gelmektedir. Alternatörde alternatör sarg lar n soðutmak için dahili bir fan mevcuttur..6. ALTERNATÖR Jeneratörün ç k þ gerilimi ve gücü IP koruma standard nda (tanecik ve damlama suya karþ korumal ) kafes korumal, kendinden ikazl, kendinden regülasyonlu, VDE0530 standart na göre H izolasyon s n fl, otomatik voltaj regülatörlü f rças z alternatör () taraf ndan üretilir. Alternatör üzerine çelik levhadan yap lm þ terminal kutusu monte edilmiþtir..7. YAKIT TANKI VE ÞASE Modüler prensiplere göre dizayn edilmiþ olan çelik þase üzerine, akuple edilmiþ motor ve alternatör monte edilmiþtir. Þase içinde günlük yak t tank mevcuttur T TREÞ M ZOLATÖRLER Motorun titreþimini azaltarak jeneratörün yerleþtirildiði zemine Kontrol Panosu(1) Kontrol Kartý (2) Motor (3) Alternatör () Þase (5) Akü (6) Yakýt Tanký (7) Radyatör (8) Hava Filtresi (9) Marþ Motoru(10) Þarj Alternatörü (11) Jeneratör Etiket (12) titreþimi iletmesini önlemek için titreþim izolatörleri kullan lm þt r. Bu izolatörler motor ve alternatör ayað ile þase aras na yerleþtirilmiþtir. stenirse þase ile zemin aras na da özel izolatörler kullan labilir..3. D ZEL MOTOR Jeneratöre hareket veren dizel motor (3) özellikle jeneratörler için üretildiðinden ve güvenilir oluþundan dolay seçilmiþtir. Motor zamanl endüstriyel að r hizmet tipidir ve güvenilir bir enerji saðlamak için tüm aksesuarlar üzerinde verilmiþtir. Deðiþebilir kuru tip hava filtresi (9), mekanik veya elektronik motor h z kontrol governörü bu aksesuarlardan baz lar d r... MOTOR ELEKTR K S STEM Motor elektrik sistemi, negatif toprakl 12 V D.C. dir. Bu sistem elektrikli marþ motoru, akü (6) ve akü þarj alternatöründen (11) oluþmaktad r. 12 V elektrik sistemi için bir adet kurþun-kalsiyum asitli bak ms z tip starter akü verilmektedir. Eðer istenirse diðer tip aküler de verilebilir..9. SUSTURUCU VE EGZOZ S STEM Egzoz susturucusu jeneratör ile birlikte montaj için ayr ca verilmiþtir. Susturucu ve egzost sistemi motordan yay lan gürültüyü azalt r ve emniyetli ç k þ için egzost gaz n yönlendirir..10. KONTROL S STEM Jeneratörü muhtemel ar zalardan korumak, jeneratörün çal þmas n kontrol etmek amac yla kullan lan manuel veya otomatik kontrol sistemi ve panosu jeneratör þasesi üzerine yerleþtirilmiþtir. 6

8 5. YERLEÞT RME, KALDIRMA VE DEPOLAMA 5.. JENERATÖR YER N N SEÇ M 5.1. GENEL Jeneratörün boyutlar n n bilinmesinden sonra jeneratörün yerleþtirilmesi için planlar haz rlanabilir. Bu bölüm jeneratörün etkin ve emniyetli yerleþtirilmesi için gerekli önemli faktörleri içermektedir KAB N Modüler prensiplere göre dizayn edilmiþ kabin parça baðlant lar c vata ve somunlarla kaynaks z olarak yap lm þt r. Kabin parçalar ayr ca elektrostatik polyester toz boya ile boyanm þt r. Harici etkilere karþ egzoz korunmuþ, acil durumlar için kabin d þ na acil stop butonu yerleþtirilmiþtir. Jeneratör, bir kabin içine konduðunda taþ ma ve yerleþtirme büyük ölçüde kolaylaþacakt r. Ayr ca kabin, jeneratörü yetkisiz kiþilerin kullanmas na ve d þ etkenlere karþ korur JENERATÖRÜN TAÞINMASI Jeneratör þasesi, özellikle jeneratörün taþ nmas n kolaylaþt rmak için dizayn edilmiþtir. Jeneratörün yanl þ kald r lmas parçalarda ciddi hasarlara yol açabilir. Jeneratör, forklift kullan larak kald r labilir, dikkatli bir þekilde þasesinden itilebilir veya þasesinden çekilebilir. Jeneratörün konacað yerin seçimi yap l rken aþað daki faktörler göz önüne al nmal d r: Jeneratör kapal bir yere konacaksa, emme- yanma- soðutma sistemlerinin düzgün ve verimli çal þabilmesi için jeneratör odas n n havaland rmas n n yeterli olmas na dikkat edilmelidir. Yaðmur, kar, sulusepken, sel suyu, direk gün þ ð, dondurucu soðuk ve aþ r s cakl k gibi unsurlara karþ korumal olmal d r. Aþ nd ran veya iletkenlik saðlayan toz, iplik, duman, yað duman, buhar ve motor egzoz duman gibi havadan taþ nan zararl maddelere karþ korumal olmal d r. Jeneratör oda zemini düzgün ve saðlam olmal d r. Aðaç veya direk gibi devrilebilecek nesnelerin çarpmas na karþ jeneratör korumal olmal d r. Jeneratörün soðutulabilmesi ve kolay servis ve bak m yap labilmesi için jeneratör etraf nda en az 1 metre ve jeneratör üzerinde en az 2 metre boþluk olmal d r. Jeneratörü odaya taþ yabilmek için jeneratörün geçebileceði uygun bir geçit olmal d r. Yetkisiz kiþilerin jeneratör mahalline giriþleri s n rland r lmal d r. Eðer jeneratörü binan n d þ na koymak gerekiyor ise, jeneratör bir kabin veya bir oda içerisine konmal d r. Ayr ca jeneratörün geçici olarak binan n içinde veya d þ nda çal þt r lmas nda kabin kullan lmas faydal d r. JENERATÖR Þekil 5.1 Jeneratörün vinç ile kald r lmas UYARILAR:! Forklift ile itme esnas nda þaseyi doðrudan itmeyiniz ve oluþabilecek hasar önlemek için mutlaka þase ile forklift aras na bir tahta koyunuz.! Jeneratörü motor veya alternatör kald rma halkalar n kullanarak kald rmay n z.! Jeneratörün að rl ð na uygun kald rma teçhizat kullan n z.! Jeneratör taþ ma amac yla kald r ld ð nda, personeli jeneratörden uzak tutunuz.! Kabinli veya kabinsiz jeneratör kald r l rken þase veya kabin üzerindeki kald rma halkalar n kullan n z T TREÞ M ZOLASYONUNUN TES S Jeneratör Temeli : Jeneratör zemini için cm derinliðinde ve en az jeneratör boyutlar nda betonarme bir temel olmal d r. Betonarme temel, sert ve saðlam bir zemin saðlayarak titreþimi azalt r. Temelin oturduðu zemin, temelin ve jeneratörün slak að rl ð n kald rabilecek yap da olmal d r. Eðer jeneratör zeminden yukar ya yerleþtirilecekse binan n yap s jeneratörü, yak t deposunu ve diðer aksesuarlar n taþ yabilecek kapasitede olmal d r. Jeneratör odas zaman zaman slak olan bir yer ise jeneratör zemini yükseltilmelidir. Böylece þasenin aþ nmas azalt lm þ olur YANMA HAVASI G R Þ Motor yanma havas mümkün olduðunca temiz ve soðuk olmal d r. Yanma havas jeneratörün bulunduðu ortamdan motora monte edilen hava filtresi vas tas yla çekilir. Fakat bazen toz, pislik ve s cakl k gibi koþullardan dolay jeneratör etraf ndaki hava uygun olmayabilir. Bu durumlarda hava giriþ kanal baðlanabilir. Bu kanal motor üzerindeki hava filtresine temiz havay d þ ortamdan veya baþka bir odadan saðlar. 7

9 JENERATÖR 5.7. SOÐUTMA VE HAVALANDIRMA Motor, alternatör ve egzoz borular s yayarak ortam s cakl ð n n artmas na sebep olurlar. S cakl ð n artmas ise jeneratörün verimini düþüreceðinden dolay jeneratörün çal þmas n olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle motor ve alternatörün soðuk tutulmas için yeterli havaland rman n saðlanmas gerekir. Hava ak þ n n Þekil (5.) de görüldüðü gibi olmas gerekir. Hava alternatör taraf ndan jeneratör odas na girmeli, motor üzerinden ve radyatör içerisinden geçerek çad r bezinden körük tipinde esnek bir branda yard m yla odadan ç kmal d r. Þekil 5. Tipik Jeneratör grubu bodrum yerleþim plan Þekil 5.2 Sapt rma kanallar ile radyatörden at lan havan n yönlendirilmesi Jeneratör çal þt r lmad ð nda panjurlar kapat labilir ve böylece ilk çal þt rma ve yüke vermeyi kolaylaþt ran s cak hava odada kal r. Otomatik kontrol sistemli bir jeneratör odas nda eðer panjurlar hareketli ise bunlar otomatik olarak hareket ettirilebilir. Yani motorun çal þmaya baþlamas yla birlikte panjurlar n hemen aç lmas ve motorun durmas yla da panjurlar n kapanmas saðlanabilir EGZOZ Motor egzoz sisteminin amac, egzost duman n tehlike veya rahats zl ða sebebiyet vermemesi için odan n d þ na sevk etmek ve gürültüyü azaltmakt r. Motorun gürültü seviyesini azaltmak için uygun bir egzoz susturucusu egzost borusuna tak lmal d r. Þekil 5.3 Zay f havaland rma tertibat Eðer s cak havan n odan n d þ na at lmas için bir branda kullan lmaz ise fan, s cak havay jeneratör odas na yayarak soðutman n etkinliðini azalt r. Radyatör s cak hava at þ kanal veya bacas nda keskin köþe yap lmas ndan kaç n lmal d r. D þar at lan havay döndürmek için yönlendirici þekilde düzenleme yap lmal d r. Odaya hava giriþinin ve odadan hava ç k þ n n kolay olmas için hava giriþ ve ç k þ pencerelerinin yeterince büyük olmas gerekir. Kaba bir hesapla hava giriþ ve ç k þ pencereleri radyatör alan n n en az 1.5 kat büyüklüðünde olmal d r. UYARILAR:! Motor egzoz gaz n n solunmas tehlikelidir. Kapal mahallerde bulunan bütün jeneratörlerin egzost gazlar, standartlara uygun þekilde s zd rmaz borularla odan n d þ na at lmal d r.! S cak egzoz susturucusunu ve egzost borusunu yan c maddelerden uzak tutunuz ve personelin emniyeti için muhafaza alt na al nmas n saðlay n z.! Egzoz sistemi dizayn edilirken, geri bas nc n, motor imalatç s n n verdiði izin verilebilir geri bas nç deðerini aþmamas na dikkat edilmelidir. Aþ r geri bas nç motorun hasar görmesine neden olur. Geri bas nc azaltmak için egzost borular mümkün olduðunca k sa ve düz olmal d r. Gerekli olan her dirseðin kavisi boru iç çap n n en az 1.5 kat yar çap nda olmal d r.! Motor titreþiminin egzost boru sistemine ve binaya iletilmesini önlemek için ve s nmadan dolay genleþme için egzost manifoltu ve egzoz boru sistemi aras na esnek bir baðlant kullan lmal d r. Jeneratörün hava þartlar ndan etkilenmemesi için giriþ ve ç k þ pencerelerinin panjurlar olmal d r. Bu panjurlar sabit olabilir ancak soðuk iklimler için hareketli olmas tercih edilmelidir. 8

10 ! Egzoz borular n n að rl ð motor manifoltuna ve turbo þarj ç k þ na ölü að rl k olmamas için çevre yap lardan desteklenmelidir. Egzoz sisteminin að rl ð binaya verilmelidir. Bu iþ için gerdirme eleman kullan labilir. (Þekil 5,)! Jeneratör odas içine yerleþtirilmiþ olan egzost sisteminin parçalar gürültü seviyesini ve yay lan s y azaltmak için izole edilmelidir. Susturucu ve egzost borular yan c maddelerden uzaða yerleþtirilmelidir.! Aç k olan egzoz ç k þ na yaðmur giriþini önlemek için deðiþik uygulamalarda flape tipi karþ t að rl kl yaðmur kapaklar kullan labilir.! Her jeneratörün kendine ait bir egzost sistemi olmal d r. Bir tek egzoz borusu kullanarak jeneratörlerin egzost ç k þlar birleþtirilemez.! Egzoz malzemesi metal borudan olmal d r. Þekil 5.5 Jeneratör odasý 9

11 Model AJD 33 Jeneratör Grubu Radyatör Sýcak Oda Hava Penceresi Boyutlarý Ölçüleri Boyutlar (mm) (mm) Standby (mm) Gücü A B C (kva) Boy En Yüks. Boy En Yüks. D E K Hava Giriþ Penceresi Toplamý (m 2 ) 0,5 Oda Kapý Boyutlarý (mm) L 1200 M Egzoz Çap. P (inch) (mm) AJD , AJD , AJD , AJD ,8 AJD AJD AJD AJD , AJD , AJD , AJD , AJD , AJD ,8 AJD AJD AJD AJD , Tablo Aksa açýk tip dizel jeneratör boyutlarý, oda boyutlarý, hava giriþ ve çýkýþ penceresinin boyutlarý ve egzoz borusu çapý ölçüleri. Not: Þekil 5.5 Jeneratör odasýnda verilen harflere bakýnýz. 10

12 5.9 YAKIT S STEM Jeneratör yak t sistemi motora sürekli olarak temiz yak t saðlamal d r. Yak t sistemi; günlük yak t tank, yak t hortumlar ve ana yak t tank ndan meydana gelir GÜNLÜK YAKIT TANKI Günlük yak t tank jeneratörün ihtiyac olan günlük yak t tank kullan ma haz r tutar. Bu nedenle günlük yak t tank jeneratör odas nda bulunmal d r. Jeneratör çelik þasesi içerisine günlük yak t tank entegre edilmiþtir ANA YAKIT TANKI Jeneratörün daha uzun bir süre çal þt r lmas için günlük yak t tank na ek olarak ana yak t tank baðlanabilir. Ana yak t tank, dolum ve bak m n kolay yap labilmesi için oda d þ nda uygun bir yere konmal d r. Fakat soðuk ortamlarda viskozitenin artmas yla yak t ak þ s n rlanacað için ana yak t tank aþ r soðuk ortamlara b rakmamal d r. Buharlaþma, genleþme veya tanka yak t dolumu esnas nda oluþan hava bas nc n azaltmak için yak t tank n n üzerine bir haval k konmal d r. Bu haval k yak t tüketimi esnas nda tank içerisinde vakum oluþmas n da önler. Yak t tank n n alt bir eðime sahip olmal d r. Böylece su ve tortunun bir noktada toplanmas saðlanarak yak t sistemine zarar vermesi önlenir. Su ve çökeltiyi boþaltmak için yak t tank n n en az noktas na bir boþaltma vanas konmal d r YAKIT YOLU Çevre koþullar na dayanan siyah çelik borular veya esnek hortumlar gibi yak ta uyumlu madder kullan labilir. Motor titreþiminin sebep olduðu s z nt ve zarardan kaç nmak için motor ve yak t tank aras na esnek yak t hortumlar baðlanmal d r. Yak t beslenme hatt, yak t yak t tank n n dibinden en az 50 mm yukar s ndan ve yak t geri dönüþ hatt ndan uzak bir noktadan almal d r. UYARILAR! Jeneratörlerin yak t depolama sistemleri standartlara uygun olmal d r.! Yak t n etraf nda alev, k v lc m yada sigara içmek gibi yanmaya sebebiyet verebilecek olaylara izin vermeyiniz.! Yak t sisteminde galvanizli boru kullanmay n z. Yak t tanklar n tamamen doldurmay n z.! Yak t beslenme hatt üzerinde seperatörlü su ay r c filtre kullan lmas enjektörleri ve yak t pompas n koruyacakt r. Þekil 5.6 Ana yakýt tankýndan günlük yakýt tankýna tipik genel yakýt borulama montajý 1. Dolum kabini ile aþýrý dolum alarmý ve yakýt göstergesi 2. Ana yakýt tankýna dolum hattý 3. Havalýk. Yakýt göstergesi 5. Ana yakýt tanký 6. Boþaltma vanasý 7. Yakýt-sývý toplama tanký 8. Çýkýþ vanasý 9. Günlük yakýt tankýna giden beslenme hattý 10. Elektrikli yakýt transfer pompasý 11. Elektrik yakýt kesme vanasý 12.Yakýt sývý toplama tanký 13. Günlük yakýt tanký (þase içerisinde) 1. Yakýt seviye kontrol sviçleri Yakýt Borusu Tavsiyeleri 15. Manuel dolum ve havalýk 16. Yakýt seviyesi göstergesi 17. Boþaltma vanasý 18. Yakýn sýzýntý alarmý (opsiyon) 19. Motor yakýt filtresi 20. Motor yakýt pompasý Jeneratör Stand by Gücü (kva) Maksimum Yakýt Borusu Uzunluðu (m) Maksimum Dikey Yükseklik (m) 0,9 0,9 0,9 Maksimum Boru Fittings Elemaný Sayýsý Tavsiye Edilen Boru Çapý (inch) 1 1 1/2 2 11

13 6. John Deere Yaðlama Tavsiyeleri Dizel motorlar n yaðlama sistemi motorun en önemli parçalar ndan birisidir. Doðru yap lan motor bak m (yað deðiþim periyotlar, filtre deðiþim süreleri ve kullan lan yað n tipinde gereken dikkatin gösterilmesi) motorun ömrünü uzat r ve motorun kullanma maliyetini azalt r. lk Kullan mda : Motorunuzda ilk 100 saatlik kullan m için özel rodaj yað (John Deere ENGINE BREAK-IN OIL) kullan lmal d r. Rodoj yað sevkiyat s ras nda motorunuza Aksa taraf ndan konulmuþtur. Bu yað n bulunmad ð durumlarda ilk 100 saatlik kullan mda aþað da belirtilen özellikte yaðlar kullan lmal d r. API CE ACEA E1 (6081 motorlar hariç) CCMC D Bu süre sonunda John Deere motor imalatç s motorlar nda aþað daki yaðlar n kullan lmas n tavsiye etmiþtir. John Deere PLUS-50 John Deere TORQ-GARD SUPREME John Deere UNI-GARD Yukar daki yaðlar n bulunmad ð durumlarda aþað daki multigrade özellikte yaðlar n kullan lmas n tavsiye eder. API CG- API CF- ACEA E3 ACEA E2 CCMC D5 CCMC D Ayr ca motorun bulunduðu ortama göre aþað da ki tablodan yararlanarak uygun özellikte yaðlar n seçilmesi 50 C 122 F 0 C 10 F 30 C 86 F SAE 15W - 0 SAE 10W - 0 SAE 5W - 30 SAE 0W C 10 C 0 C -10 C 68 F 50 F 32 F 1 F SAE C -30 C -0 C - F -22 F -0 F TS1661 -UN-100 CT97 Tablo 6.1 Tavsiye edilen SAE viskozite dereceleri 12

14 7. AKÜLER UYARILAR! Akülerin etraf nda alev, k v lc m, sigara içmek gibi yanmaya sebebiyet verebilecek olaylara izin vermeyiniz.! Akü üzerinde iletken aletleri kullanmadan önce elinizdeki ve bileðinizdeki zincir, yüzük gibi ziynet eþyalar n ç kar n z.! Akü baðlant s n yaparken en son negatif terminal baðlanmal, akü baðlant s n sökerken ise önce negatif terminal aküden sökülmelidir.! Aküler jeneratöre mümkün olduðunca yak n konmal d r. Eðer aküler jeneratörden uzak noktalara konulursa istenmeyen voltaj düþmeleri meydana gelir ve bu da akülerin motor marþlama kapasitelerini düþürür. Akü Bak m! Akünün üzerini ve terminallerini temiz tutunuz.! Akü terminallerini ve baðlant lar dikkatli bir þekilde vazelinle kaplay n z.! Terminalleri iyi bir þekilde s k n z (aþ r s kmay n z).! Þarj alternatörü kay þ nda aþ nma olup olmad ð n ve kay þ n gerginliðini düzenli olarak kontrol ediniz.! Akünün þarjs z kalmamas na dikkat ediniz.! Bunun d þ nda jeneratörlerde kullan lan aküler bak ms z tip akü olduðundan dolay ayr ca bir bak m gerektirmezler.! Aküyü gözle kontrol ediniz.! Zaman içinde akü kutup baþlar ve baðlant noktalar nda oksitlenme olur. Oksitlenme, akü kutup baþlar n aþ nd r r ve þarj engeller. Baðlant y söküp kaynar su ile oksidi temizleyiniz. Daha sonra baðlant y yeniden yaparak vazelin ile kaplay n z.! Gevþek baðlant ya izin vermeyiniz. 8. ELEKTR K BAÐLANTILARI Elektrik baðlant lar ve bak m tamamen kalifiye ve tecrübeli elektrik teknisyenleri taraf ndan yap lmal d r. UYARILAR! Elektrik baðlant lar n ilgili elektrik kodlar na ve standartlara uygun yap n z Kablaj: Jeneratörün üzerindeki titreþiminden dolay elektriksel baðlant lar esnek kablolar ile yap lmal d r. Kablolar kablo kanallar na yerleþtirilmeli ve jeneratör ç k þ gerilimine ve ak m na uygun olmal d r. Kablo kesitine karar verirken, ortam s cakl ð, yerleþim metodu, diðer kablolara yak nl ð gibi durumlar için toleranslar verilmelidir. Bununla beraber kablolar TSE veya VDE standartlar na uygun seçilmelidir. Tüm baðlant lar n doðruluðu dikkatli bir þekilde kontrol edilmelidir. Aþað da ak m kapasitelerine göre kablo kesitleri ve jeneratör güçlerine göre tavsiye edilen kablo kesitleri verilmiþtir. (Tablo 8.1 ) Kablo seçimi s ras nda dikkat edilmesi gereken bir hususta yükle jeneratör aras ndaki mesafeyle birlikte demerajl yüklerin (elektrik motoru gibi) olup olmad ð d r. Eðer mesafe çok uzun ise demeraj an nda gerilim düþümü çok artacað ndan dolay yük taraf nda voltaj istenmeyen seviyelere kadar düþebilir.bunu önlemek için aþað da verilen formül yard m yla daha uygun kesitli yük kablosu seçilebilir. e = 3 x L x I x ( R CosØ + X SinØ ) e = Mutlak gerilim düþümü (Volt) L = Hatt n uzunluðu (m) I = Hat ak m (A) R = Kablonun rezistans (ohm/ m) X = Kablonun reaktans (ohm/ m) 8.2. Koruma: Dað t m sistemi ile jeneratöre baðlanan kablolar aþ r yük veya k sa devre durumunda baðlant y otomatik olarak kesecek bir devre kesici þalter ile korunmuþtur. (Manuel modellerde) Yükleme: Elektrik dað t m panosu planlan rken jeneratöre dengeli yük verilmesini saðlamak oldukça önemlidir. Eðer bir fazdaki yük diðer fazlardaki yüklerden çok ise, bu durum alternatör sarg lar n n aþ r s nmas na, fazlar aras ç k þ voltaj n n dengesiz olmas na ve sisteme baðl olan hassas 3 fazl cihazlar n hasar görmesine sebep olur. Hiçbir faz ak m jeneratörün nominal ak m n aþmamal d r. Bu yükleme þartlar n n yerine getirilmesini saðlamak için mevcut dað t m sistemi tekrar düzenlenebilir. 8.. Güç Faktörü: Yükün güç faktörünün 0.8 ile 1.0 aras nda olmas durumunda jeneratör, belirtilmiþ olan gücü verir ve uygun bir þekilde çal þ r.eðer yükün güç faktörü 0.8 in alt nda ise jeneratör aþ r olarak yüklenir.bu ileri güç faktörünün önlenmesi için kondansatörler gibi güç faktörü düzeltme elemanlar kullan labilir. Ancak bu gibi durumlarda jeneratör yüke verildiðinde, güç faktörü düzeltme elemanlar devre d þ b rak lmal d r. 13

15 8.5. Topraklama/Topraklama Þartlar : Jeneratörün gövdesi topraklanmal d r. Titreþimden dolay meydana gelebilecek kopmalar önlemek için toprak baðlant s esnek olmal d r. Topraklama kablolar standartlar karþ lamal ve en az ndan tam yük ak m n taþ yabilecek kapasitede olmal d r Alternatör Baðlant s : Birçok alternatöre farkl ç k þ voltaj verebilecek þekilde tekrar baðlant yap labilir. Alternatör baðlant s n deðiþtirerek farkl uç gerilimi elde ederken þalterler, ak m trafolar, kablolar ve ölçü aletleri gibi elemanlar n uygunluðu kontrol edilmelidir Paralel Çal þt rma: Standart bir jeneratörü diðer jeneratörler ile veya þebeke ile paralel çal þt rmak için ekstra teçhizatlar baðlanmal d r zolasyon Testi: Jeneratörüz eðer uzun süreli kullan lmam þsa mutlaka çal þt rmadan önce sarg lar n izolasyon direncini test edilmelidir. zolasyon direnci topraða göre 1MW dan fazla olmal d r. zolasyon direncinin 1MW dan az olmas durumunda alternatör sarg lar kurutulmal d r. Test esnas nda Otomatik Voltaj Regülatörünün (AVR) baðlant s yla tüm kontrol amaçl baðlant lar sökülmelidir. Döner diyotlar da k sa devre edilmeli veya baðlant s sökülmelidir. Kesit mm 2 x 2.5 x x 6 x 10 x 16 3 x 25/16 3 x 35/16 3 x 50/25 3 x 70/35 3 x 95/50 3 x 120/70 3 x 150/70 3 x 185/70 3 x 20/120 Akým Kapasitesi Toprak Hava Tablo 8.1 PVC izoleli YVV (NYY) 0.6/1 KV VDE normlar na ve TSE ye uygun kablolar n ak m kapasitelerine göre kablo kesitleri (25 C ortam s s nda) 9. SES SUSTURUCUSU Günümüzde jeneratörlerin gürültüsünü kontrol alt na almak, gittikçe önem taþ maktad r. Jeneratörün ses seviyesini kontrol alt na almak için deðiþik ekipmanlar mevcuttur. UYARILAR:! Jeneratör mahallinde çal þ rken kulakl k tak n z Egzoz Susturucular Egzoz susturucusu motordan yay lan ses seviyesini düþürür. Ayr ca yanma odas ndan k v lc mlar n d þar ç kmas n önler Kabinler: Ses izolasyon kabinleri jeneratörün gürültü seviyesini düþürür Diðer Ses Susturucular : Bina içerisindeki jeneratörler için ses panjurlar, fan susturucular, ses emici duvarlar gibi diðer ekipmanlar da kullan labilir. Bunlar da jeneratörün gürültü seviyesini düþürür. 10.RÖMORKLU JENERATÖRLER N ÇEK LMES Çekme için Haz rl k: Çekici arac n ve römorklu jeneratörün üzerindeki tüm baðlant elemanlar n gevþek somun, eðilmiþ metal, çatlak, aþ nma, aþ r y rt k, gibi durumlar için kontrol edilmelidir. Tüm lastiklerin durumlar n kontrol ediniz. Tüm flaþ lambalar ve farlar n çal þt ð n kontrol ediniz Çekme: Römorklu jeneratörü çekerken römorkun að rl ð n n manevra ve durma mesafesini etkileyeceðini unutmay n z. UYARILAR! Römorklu jeneratörü çekerken tüm trafik kurallar na, standartlara ve diðer düzenlemelere uyulmal d r. Bunlar n içinde yönetmeliklerde aç kça belirtilen gerekli donan mlar ve h z s n rlar da vard r.! Personelin mobil jeneratör üzerinde seyahat etmesine izin vermeyiniz. Personelin çekme demiri üzerinde veya mobil jeneratör ile çekici araç aras nda durmas na izin vermeyiniz.! Çekme demiri baðlant c vatalar n, lastik c vatalar n ve tüm baðlant -sabitleme c vatalar n her 50 saatte bir kontrol ediniz, gerekirse s k n z.! Fren mekanizmas n, vibrasyon damperini y lda 2 defa kontrol ediniz.! Park halindeyken her zaman el frenini çekiniz. 1

16 ! Eðimli ve yumuþak araziden ve çukur, taþ gibi engellerden kaç n n z.! Geriye doðru manevra yaparken mobil jeneratörün arkas ndaki ve alt ndaki zeminin temiz olduðundan emin olunuz Park etme: Römorklu jeneratörü að rl ð n kald rabilecek kuru bir zemine park ediniz. Eðer eðimli bir yere park edilecekse, aþað doðru kaymas n önlemek için yokuþa çapraz olarak park ediniz. 15 yi aþan bir zemine park etmeyiniz. Eðimli arazide jeneratörü çal þt rmay n z. 11. DEPOLAMA Motor ve alternatörün uzun süreli depolanmas n n zararl etkileri olabilir. Bu etkiler jeneratörü uygun bir þekilde haz rlayarak ve depolayarak minimuma indirilebilir Motorun depolanmas : Motor için motoru temizleme ve koruyucu s v lar içeren bir motor koruma prosedürü uygulanabilir. (Motor Kullan m Bak m kitab na bak n z.) Alternatörün depolanmas : Alternatör depolan rken sarg larda nem oluþur. Bu nemi azaltmak için jeneratör kuru yerde saklay n z. Sarg lar kuru tutmak için mümkünse havay s t n z. (Alternatör Kullan m Bak m kitab na bak n z.) Uzun süre kullan lmam þ olan alternatör kullan lmadan önce izolasyon testinden geçirilmelidir Akünün depolanmas : Akü depolan rken 8 haftada bir defa tamamen þarj edilmeli ve akünün depoland ð yerin havaland rmas n n iyi olmas saðlanmal d r. 12. MOTOR BLOK SUYU ISITICISI Motorun çabuk start almas ve yükü üzerine alabilmesi için blok (ceket) suyu s t c s kullan l r. Is t c jeneratör çal þm yorken motorun ceket suyunu s t r.bu sebeple s t c her mevsim devrede olmal d r. Otomatik devreye giren jeneratörlerde blok suyu s t c s vard r. Manuel jeneratörlerde opsiyondur. 13. JENERATÖR BAKIMI yi bir bak m program jeneratörün ömrünü uzat r. Jeneratöre hangi zamanlarda hangi bak mlar n yap lmas gerektiði Periyodik Bak m Çizelgesi nde verilmiþtir. Bak m ve onar m yaln zca yetkili ve eðitimli kiþiler taraf ndan yap lmal d r. Yap lan bak m ve onar mlar n sonuçlar Periyodik Bak m Çizelgesi ne kaydedilmelidir. Genel olarak jeneratör ve jeneratör zeminini temiz tutunuz. Su, yak t ve yað gibi maddelerin jeneratörün üzerinde ve içinde toplanmas na izin vermeyiniz. 1.JENERATÖRÜ ÇALIÞTIRMADAN ÖNCE YAPILMASI GEREKEN KONTROL VE ÞLEMLER Motor ve jeneratörü genel olarak gözle muayene ediniz. Herhangi bir yerinde k r k, çatlak, kopuk, s z nt, gevþeklik olup olmad ð na bak n z. Ar za var ise ar zay gidermeden jeneratörü çal þt rmay n z. Varsa motor ve alternatör üzerinde bulunan anahtar, tak m, üstüpü, kað t vs. gibi yabanc maddeleri kald r n z. Günlük yak t deposundaki yak t seviyesine bak n z. Yetersiz ise yak t ikmali yap n z. Yað çubuðu ile motor yað seviyesine bak n z. Eksik ise uygun olan yað ilave ediniz. Yað maksimum seviye çizgisine yak n olmal d r. Radyatör kapað n açarak su seviyesine bak n z. Eksik ise su ilave ediniz. Su seviyesi su doldurma boðaz ndan 30 mm aþað da olmal d r. Bölgenin en soðuk hava þartlar na göre motorun soðutma suyunda antifriz bulunmal d r. %50 antifriz ve %50 su kar þ m her bölgede uygun korumay saðlayacakt r. Antifriz oran %50 yi geçmemelidir. Radyatör hava ç k þ davlumbaz n kontrol ediniz, t kan k ise aç n z ve önünde hava ç k þ na mani olan ne varsa uzaklaþt r n z. Hava filtre göstergesini kontrol ediniz. Gerekiyor ise temizleyiniz veya deðiþtiriniz. Radyatör ön pencere panjurlar n aç k tutunuz. Jeneratörün bulunduðu mahalde hava emiþini kolayca yapabilmesini saðlay n z. Akü baðlant kablolar n kontrol ediniz. Gevþek olan akü baþlar n mutlaka anahtar ile s k n z ve kutup baþlar n temiz tutunuz. Eðer bak ml tip akü kullan yorsan z akü kapaklar n açarak gözlerdeki su seviyelerini kontrol ediniz. Eksik olanlar saf su seperatörden 1 cm üstte olacak þekilde doldurunuz. Gözlere asla çeþme suyu, asitli su veya asit ilave etmeyiniz. 15

17 Devre kesici ç k þ þalterinin devre d þ (OFF) pozisyonda olduðunu kontrol ediniz.(manuel modellerde) Acil stop düðmesinin bas l olmad ð n kontrol ediniz. 15. JENERATÖRÜN ÇALIÞTIRILMASI Manuel Jeneratörlerde Çal þt rma öncesi yap lmas gereken bak m ve kontrolleri yap n z. Manuel kontrol kart (A720) üzerinde ki "START" butonuna bas n z ve motor çal þana kadar butonu bas l tutunuz. Motor çal þmaz ise marþlama süresini 10 sn. den uzun olmamas na dikkat ediniz. 2. Marþlama için en az bir marþlama süresi kadar daha bekleyip akünün toparlanmas na izin verdikten sonra motoru tekrar marþlay n z.3. Marþlaman n sonunda motor hala çal þmaz ise ar za bulma k lavuzuna bak n z. Motor çal þ r çal þmaz elinizi "START" butonundan çekiniz ve motor parametrelerini, jeneratör ç k þ voltaj ve frekanslar n kontrol ediniz. Motoru yüklemeden önce motorun 2-3 dakika boþta çal þ p s nmas na imkan veriniz. Yük þalteriniz "ON" konumuna alarak jeneratörünüzü yükleyiniz Otomatik Jeneratörlerde Manuel Çal þt rma Çal þt rma öncesi yap lmas gereken bak m ve kontrolleri yap n z. Otomatik kontrol kart (DSE70) üzerinde ki "MANUEL" butonuna bas n z. (Elinizi bas l tutman za gerek yoktur) Kart otomatik olarak jeneratörü çal þt racakt r.marþlama sürelerini ve bekleme sürelerini kendi ayarlayan kart 3. marþlama sonunda motor çal þmazsa, start ar za sinyali vererek marþlamay sonland racakt r. DSE 70 kontrol kart jeneratör parametrelerini kontrol edecek ve jeneratör þebeke voltaj olduðu müddetçe boþta çal þt r lacakt r. Manuel çal þt rma sonucunda jeneratör boþta çal þ rken eðer þebeke voltaj ayarlanan limitler d þ na ç karsa DSE 70 kart yükü jeneratöre aktar r. Þebeke voltaj ayarlanan limitler içine dönerse DSE70 kontrol kart þebeke voltaj n kontrol ettikten sonra yükü þebekeye aktar r. Jeneratör ise boþta çal þmaya devam eder Otomatik Çal þt rma Çal þt rma öncesi yap lmas gereken bak m ve kontrolleri yap n z. (Bak n z Blm. ) Otomatik kontrol kart (DSE70) üzerinde ki "AUTO" butonuna bas n z. DSE 70 Kontrol kart otomatik konumda þebeke voltaj n kontrol eder ve þebeke voltaj olduðu sürece yükün þebeke taraf ndan beslenmesini saðlar. Eðer þebeke voltaj kesilirse kontrol kart jeneratör çal þt rma iþlemlerine baþlar ve motor otomatik olarak marþlan r. Marþlama sürelerini ve bekleme sürelerini kendi ayarlayan kart 3. marþlama sonunda motor çal þmazsa start ar za sinyali vererek marþlamay sonland r r ve þ kl ar za ikaz verir. Motor çal þt ktan sonra motor parametrelerini ve ç k þ voltaj ve frekans n kontrol eder ve yükü jeneratöre aktar r. Þebeke voltaj ayarlanan limitler içine dönerse DSE 70 kontrol kart þebeke voltaj n ayarlanan süre ( 1 dakika) kadar kontrol eder ve bu süre sonunda yükü þebekeye aktar r. Jeneratör ayarlanan soðutma süresi ( 1 dakika) kadar daha boþta çal þt ktan sonra motor durdurulur ve kontrol kart "AUTO" konumunda beklemeye devam eder. 16. JENERATÖR ÇALIÞTIKTAN SONRA YAPILACAK ÞLEMLER Jeneratörde olaðan d þ bir ses veya titreþim olup olmad ð n kontrol ediniz. Yak t sisteminde yak t s z nt s olup olmad ð n kontrol ediniz Motor s cakl ð ve yað bas nç durumlar n pano üzerindeki göstergelerden kontrol ediniz. Yað bas nc, jeneratör çal þt ktan 10 saniye sonra normal deðerinde olmal d r. Jeneratör ç k þ voltaj n ve frekans n pano üzerindeki göstergelerden izleyiniz. Voltmetreden fazlar aras gerilimin 00 V ve faz-nötr aras ndaki gerilimin 230 V olduðunu kontrol ediniz. Ç k þ voltaj fabrikada ayarlanm þt r, voltaj ayarlar n deðiþtirmeye çal þmay n z. Mekanik governörlü jeneratörlerde yüksüz iken frekans n Hz de, elektronik governörlü jeneratörlerde 50 Hz de olduðunu kontrol ediniz. Motor blok suyu s t c s yok ise jeneratörü 3-5 dakika boþta çal þt rarak s tt ktan sonra yüke veriniz (Manuel Modellerde). Yüke verme iþlemi þöyle yap lmal d r: Pano üzerindeki Alternatör Ç k þ Þalteri ni ON konumuna al n z. Dað t m panosundaki Yük Þalterlerini (veya sigortalar n ) birer birer ON konumuna al n z. Böylece jeneratör ani olarak tam yük ile yüklenmez. Aksi durumda motor zorlan p durabilir veya alternatör sarg izolasyonlar nda bozulma hatta yanma olabilir. Jeneratörü durdurmadan önce Alternatör Ç k þ Þalterini OFF konumuna al n z.(manuel modellerde) 16

18 AUTO Herhangi bir ar za durumunda ar za sebebi giderilmeden jeneratör asla çal þt r lmamal d r. Motor çal þ yorken yað-yak t-su s z nt s olup olmad ð n kontrol ediniz. Motoru uzun süreli düþük yükte (< %30) veya yüksüz çal þt rmay n z. Tek fazl yükleri her faza (U,V,W) eþit olarak dað t n z. 17. JENERATÖRÜN DURDURULMASI Manuel Jeneratörlerde Jeneratörü durdurmadan önce ç k þ þalterini "OFF" konumuna alarak 5 dakika süreyle boþta çal þt rarak motorun soðumas n saðlay n z. A 720 kontrol kart n n "STOP" butonuna basarak motoru durdunuz Otomatik Jeneratörlerde Manuel Konumda ken Jeneratörü durdurmadan önce jeneratör s cakl ð n n normal seviyede olduðundan emin olunuz. Deðilse motorunuzu 2-3 dakika boþta çal þt r n z. DSE 70 Kontrol kart n n " O " butonuna basarak motoru durdurunuz EMERGENCY Þekil 18.1 P500 Otomatik Kontrol Panosu Otomatik Kontrol Panosu Özellikleri- P 500 DSE 70 AMF Otomatik start ve þebeke kontrol modülü 3 Ampermetre Volt-Frekens metre (LED'li) ve seçici anahtar Çal þma saati Yað bas nç göstergesi Soðutma suyu hararet göstergesi Acil durdurma butonu Statik akü þarj cihaz Termik, aþ r ak m koruyucu Motor, su s t c kontrolü STOP Otomatik Konumda ken Þebeke voltaj ayarlanan limitler d þ nda iken jeneratör DSE70 otomatik kontrol kart taraf ndan çal þt r l r ve yük jeneratör taraf ndan beslenir.bu durumda jeneratörü durdurmak için yükü jeneratörden ay r n z. Jeneratörü yüksüz 1-2 dakika çal þt rd ktan sonra DSE 70 Kontrol kart n n "STOP" butonuna basarak motoru durdurunuz. 18. JENERATÖR KONTROL S STEMLER Jeneratörün çal þmas n kontrol etmek ve izlemek için elektronik kontrol sistemleri kullan lmaktad r. Jeneratörün ihtiyaçlar na göre standart kontrol sistemlerinden birisi uygulanabilir. Bunlar M0 Model Manuel Start ve Kontrol Sistemi ve P500 Model Tam Otomatik Start ve Kontrol Sistemidir. Kontrol panosu jeneratörün çal þt r lmas n, durdurulmas n, çal þma durumunun ve ç k þ geriliminin izlenmesini saðlar. Ayr ca düþük yað bas nc, yüksek motor s cakl ð ve diðer ar za durumlar nda jeneratörü otomatik olarak durdurur DSE 70 Modülü Standart Özellikleri Otomatik, þebeke ar za izleme (3 Faz) Motor izleme ve koruma Otomatik jeneratör start-stop kontrolü Basma buton ile kolay operasyon Stop - Manuel - Otomatik Mikro iþlemci esasl dizayn 2 Konfigüre edilebilir dijital giriþ 2 Konfigüre edilebilir dijital ç k þ Ayarlanabilir Start / Stop / Soðutma süreleri Ayarlanabilir þebeke ar za (düþük voltaj) seviyesi Þebeke- jeneratör transfer kontrolü Uzaktan çal þt rma giriþi (Remote start) KONTROL PANOSU Kontrol, izleme ve koruma panosu jeneratör þasesi üzerine monte edilmiþtir. Þekil 18.2 DSE 70 Otomatik start ve kontrol modülü 17

19 DSE 70 Modül Alarm ve Durum Bildirim LED'leri Yüksek motor s cakl ð (durdurma) Düþük yað bas nc (durdurma) Aþ r h z (durdurma) Þarj alternatör ar zas (ikaz) Marþ ar zas Jeneratör ve Þebeke haz r / devrede (bildirim) PANO ELEMANLARI Kullan c, jeneratörü çal þt rmadan önce kontrol panosunun çal þmas n ve üzerindeki elemanlar n görevlerini iyi bilmelidir. Jeneratör çal þ rken panodaki göstergeler zaman zaman izlenmelidir. Böylece olaðan d þ durumlarda problemler oluþmadan jeneratöre müdahale edilebilir. Müþterinin isteðine göre opsiyon olan malzemeler kontrol panosuna eklenebilir Manuel Kontrol Panosu Özellikleri - M 0 A720 Manuel Start-Kontrol modülü Volt-Frekens metre (LED'li) ve seçici anahtar 3 Ampermetre 1 Çal þma saati 1 Yað bas nç göstergesi 1 Su hararet göstergesi 1 Þarj lambas Acil durdurma butonu Termik-Magnetik ç k þ þalteri AC VOLTMETRE Voltmetre, þebeke gerilimi ile alternatör taraf ndan üretilen AC gerilimi göstermektedir. Voltmetrede okunan deðer, alternatör terminal kutusu içerisindeki baðlant ya, voltaj regülatörünün ayar na ve voltmetre komütatörünün konumuna göre deðiþiklik gösterir VOLTMETRE KOMÜTATÖRÜ Voltmetre komütatörü þebekenin veya jeneratörün fazlar aras gerilimlerinin kullan c taraf ndan okunmas na olanak verir AC AMPERMETRE Yükün baðl olduðu fazdan çekilen AC ak m gösterir. Pano üzerinde toplam 3 faz için 3 ampermetre mevcuttur. EMERGENCY Þekil 18.3 M0 Manuel Kontrol Panosu A720 Modül Özellikleri Motor izleme ve koruma Basma buton ile kolay operasyon (Kapal - Reset / Start) A 720 modül alarm ve durum bildirim LED'leri Yüksek motor s cakl ð (durdurma) Aþ r h z (durdurma) Düþük yað bas nc (durdurma) Motor marþl yor (bildirim) Modül devrede (bildirim) kaz veya durdurma olarak ayarlanabilen yedek ç k þ ve LED'leri STOP FREKANSMETRE Jeneratörün ürettiði alternatif gerilimin frekans n gösterir. Motor, governör h z kontrol ünitesi vas tas yla tam yükte sabit devirde döner. Böylece uygun çal þma frekans (50 Hz) elde edilir. Mekanik governör kontrol sistemli jeneratörlerde frekansmetre yüksüz iken Hz gösterirken tam yükte normal çal þma frekans olan 50 Hz i gösterir SU HARARET GÖSTERGES Motor soðutma suyu göstergesi motor üzerindeki bir müþire baðl d r. Böylece motor soðutma suyunun s cakl ð izlenir YAÐ BASINÇ GÖSTERGES Motorun çal þmaya baþlad ð andan itibaren motor yað bas nc n izlemek için kullan l r. Soðuk motorlarda motor s nana kadar yað bas nc daha da yüksek olur AC L STOP BUTONU K rm z acil stop butonuna bas ld ð nda jeneratör derhal durur ve buton tekrar eski konumuna getirilmedikçe jeneratör çal þmaz. Þekil 18. A 720 Manuel start ve kontrol modülü 18

20 AKÜ ÞARJ LAMBASI Þarj alternatörü bulunmayan jeneratörlerde akü þarj lambas n n yanmas, þarj redresörünün çal þt ð n yani aküye þarj yap ld ð n gösterir. Þarj alternatörlü jeneratörlerde bu lamban n yanmas þarj iþleminde ar za olduðunu gösterir ALTERNATÖR KORUMASI Otomatik jeneratörlerde standart olarak alternatör, termik koruyucu ile aþ r yüke karþ korunmuþtur. Manuel jeneratörlerde standart olarak alternatör, aþ r yük ve k sa devreye karþ termik manyetik þalter ile korunmuþtur. Transfer siviç panosu jeneratörden ayr ise transfer siviç mümkün olduðunca dað t m panosu yan na yerleþtirilir. Bu durumda jeneratörden, þebeke panosundan ve acil yük panosundan transfer siviç panosuna kuvvet kablolar çekilir. Ayr ca jeneratör kontrol ve start panosundan transfer siviç panosuna 8x2.5 mm_ kumanda kablosu çekilmelidir. Transfer siviç panosu jeneratör üzerine monte edilmiþ ise müþteri panosundan þebeke ve yük kablosu olarak iki adet kuvvet kablosu çekilmesi gerekir.tipik acil güç sistemi tek hat þemas ndan incelenebilir SAATMETRE Jeneratörün toplam çal þt ð saati gösterir. Jeneratörün bak m zaman n n tespitinde kullan l r TRANSFER S V C PANOSUNUN YER VE YERLEÞT R LMES Transfer siviç yerleþiminde göz önüne al nacak noktalar þunlard r: Transfer sivici mümkün olduðu kadar acil yük panosuna yak n yerleþtiriniz. Transfer siviç temiz, kuru, havaland rmas iyi ve aþ r s dan uzak ortamlarda olmal d r. Ortam s s 0 C üzerine ç kt ð zaman sigortalar ve þalterler daha çabuk açma yapacakt r. Transfer sivici etraf nda yeteri kadar çal þma alan bulunmal d r. Jeneratörden çekilen ak mlar n deðeri mümkün olduðu kadar üç faza eþit dað t lmal d r. Bir fazdan çekilecek ak m n deðeri nominal ak m deðerini kesinlikle aþmamal d r. MAINS GENERATING SET CUSTOMER DISTRIBUTION PANEL MAINS BREAKER EMERGENCY OVER CURRENT PROTECTION TRANSFER SWITCH OTHER CUSTOMER DISTRIBUTION PANEL Þekil 18.5 Tipik þebeke jeneratör baðlant sistemi 19