iii çindekiler çindekiler Önsöz...

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "iii çindekiler çindekiler Önsöz..."

Transkript

1 çindekiler iii çindekiler Önsöz... x Atomik ve Moleküler Spektroskopide Temel Kavramlar ve Prensipler... 2 G R fi... 3 SPEKTROSKOP K YÖNTEMLER... 5 ELEKTROMANYET K SPEKTRUM Spektroskopide Temel Nicelikler ve Ba nt lar SPEKTROSKOP K C HAZLAR ANAL ZDE ZLENECEK BASAMAKLAR Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Ultraviyole (UV) ve Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi G R fi ULTRAV YOLE (UV) VE GÖRÜNÜR BÖLGE (Vis) SPEKTROSKOP S UV ve Görünür Bölgede Absorpsiyonun Temelleri UV ve Görünür Bölgede Absorpsiyon Ultraviyole ve Görünür Bölgedeki Absorpsiyon Türleri Absorpsiyonu De ifltiren Etkiler ULTRAV YOLE VE GÖRÜNÜR BÖLGE SPEKTROMETRE C HAZI Spektrum Alma Tekni i ULTRAV YOLE VE GÖRÜNÜR BÖLGE SPEKTROSKOP S N N UYGULAMA ALANLARI Kalitatif Analiz: UV ve görünür bölge yap de erlendirmesi Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar nfrared (IR) Spektroskopisi G R fi NFRARED (IR) SPEKTROSKOP S IR Bölgesinde Absorpsiyonun Temelleri Gerilme Titrefliminin Ölçülmesi IR Bölgesinde Titreflim Türleri nfrared Absorpsiyon Bölgeleri IR Bölgesinde Absorpsiyonu Etkileyen Faktörler ÜN TE 2. ÜN TE 3. ÜN TE

2 iv çindekiler Molekül çi Etkiler Molekül D fl Etkiler NFRARED SPEKTROMETRE C HAZI NFRARED BÖLGES NDE SPEKTRUM ALMA TEKN KLER NFRARED SPEKTROSKOP S N N UYGULAMA ALANLARI Kalitatif Analiz (Yap analizi) Kantitatif Analiz Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ÜN TE Lüminesans Spektroskopisi G R fi LÜM NESANS TÜRLER LÜM NESANS OLUfiUM MEKAN ZMASI Fotolüminesans Kemilüminesans LÜM NESANSI ETK LEYEN ETMENLER Fotolüminesans Yap sal Faktörler Çevresel Faktörler Kemilüminesans LÜM NESANS P K fi DDET LE DER fi M ARASINDAK L fik LÜM NESANS ANAL Z S STEMLER LÜM NESANS SPEKTRUMLARI LÜM NESANS YÖNTEMLER N N ANAL Z AMAÇLI KULLANIMLARI Fotolüminesans Analizleri Do rudan Fotolüminesans Ölçümüne Dayanan Yöntemler Fotolüminesans n Sönümlenmesine Dayanan Dolayl Yöntemler Kemilüminesans Analizleri Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ÜN TE Saç lma, Yüzey Plazmon Rezonans ve Piezoelektrik Temelli Yöntemler G R fi RAMAN SPEKTROSKOP S Raman Spektrofotometresi Raman Spektroskopisinin Uygulamalar YÜZEY PLAZMON REZONANS (SPR) SPEKTROSKOP S Yüzey Plazmon Rezonans Spektrometresi Yüzey Plazmon Rezonans Spektroskopisinin Uygulamalar

3 çindekiler v P EZOELEKTR K TEMELL YÖNTEMLER Kuvars Kristal Mikroterazi (QCM) SAUERBREY Efi TL Uygulamalar Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Atomik Spektroskopi Yöntemleri G R fi ATOM K ABSORPS YON SPEKTROSKOP S (AAS) Terim Sembolleri Atomik Absorpsiyon Spektrofotometreleri Ifl n Kaynaklar Atomlaflt r c lar Monokromatör Dedektör Atomik Çizgi Genifllikleri Atomik Absorpsiyon Spektroskopisinde Giriflimler Kimyasal Giriflimler Fiziksel Giriflimler yonlaflma Giriflimi Zemin Absorpsiyonu Atomik Absorpsiyon Spektroskopisi nin Analitik Uygulamalar So uk Buhar Yöntemi Hidrür Oluflturma Yöntemi ATOM K EM SYON SPEKTROSKOP S (AES) Alev Emisyon Spektroskopisi Alev Emisyon Spektrometreleri Atomik Emisyon Spektroskopisi Atomlaflt rma ve Uyarma Kaynaklar Atomik Emisyon Spektroskopisi nin Analitik Uygulamalar ATOM K FLORESANS SPEKTROSKOP S (AFS) Atomik Floresans Spektrofotometreleri Giriflimler Atomik Floresans Spektroskopisi nin Analitik Uygulamalar Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ÜN TE

4 vi çindekiler 7. ÜN TE 8. ÜN TE Manyetik Rezonans Temelli Yöntemler G R fi NMR VE ESR YÖNTEMLER NDE REZONANS NMR ve ESR Yöntemlerinde Durulma Enerji Düzeyleri Aras nda Da l m NMR SPEKTROSKOP S NMR Spektroskopisinde Kimyasal Kayma Kimyasal Kaymay Etkileyen Faktörler Elektron Yo unlu unun Kimyasal Kaymaya Etkisi Komflu Gruplar n Oluflturdu u Manyetik Alanlar n Etkisi NMR Spektroskopisinde Spin-Spin Etkileflmesi NMR Spektroskopisinde Pik ntegrasyonu C-NMR Spektroskopisi Çift Rezonans Dinamik NMR Spektroskopisi ESR SPEKTROSKOP S ESR Spektroskopisinde Spin-spin Etkileflimleri Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Kütle Spektrometrisi G R fi KÜTLE SPEKTROMETRE S STEM Örnek Girifl Sistemi yon Kayna Elektron Çarpmas Yöntemi (EI) Kimyasal yonlaflt rma (CI) Alan yonlaflt rma Yöntemi (FI) Alan Desorpsiyon Yöntemi (FD) Matriks Yard ml Lazer Desorpsiyon/ yonlaflt rma Yöntemi (MALDI) 203 Elektrosprey yonlaflt rma Yöntemi (ESI) H zl Atom Bombard man Yöntemi (FAB) Plazma Desorpsiyonu Yöntemi (PD) kincil yonlaflma Yöntemi (SIMS) Kütle Analizörü Manyetik Alanda Ay rma Uçufl Zamanl Ay rma Kuadrupol Ay r c (dört kutuplu ay r c ) yon Siklotron Rezonansl Ay r c Dedektör KÜTLE SPEKTRUMLARI Temel ve Moleküler yon Piki zotop Pikleri Çarp flma Ürün Pikleri Yar Kararl Pikler

5 çindekiler vii KÜTLE SPEKTRUMLARININ ÇÖZÜMLENMES KÜTLE SPEKTROMETR UYGULAMALARI VE H BR T S STEMLER Gaz Kromatografi/Kütle Spektrometresi (GC/MS) Sistemi S v Kromatografisi/Kütle Spektrometresi (LC/MS) Sistemi Kapiler Elektroforez/Kütle Spektrometresi (CE-MS) Sistemi Tandem Kütle Spektrometresi (MS/MS) Sistemi ndüktif Eflleflmifl Plazma / Kütle Spektrometresi (ICP/MS) Sistemi Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yaralan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar 230 Elektron Temelli Yöntemler ve Radyokimyasal Yöntemler G R fi X-Ifl nlar Yöntemleri Cihaz Bileflenleri X-Ifl nlar Absorpsiyon Spektroskopisi Enerji Ay rmal ve Ay rmas z Sistemler X- fl nlar Floresans Spektroskopisi (XRF) X-Ifl nlar K r n m Yöntemi ELEKTRON SPEKTROSKOP S X-Ifl nlar Fotoelektron Spektroskopisi (XPS) Auger Elektron Spektroskopisi Ultraviyole Fotoleketron Spektroskopisi (UPS) RADYOK MYASAL YÖNTEMLER Radyoaktif Bozunma Türleri Radyoaktif Bozunma Kanunu Analitik Uygulamalar Aktivasyon Analizi zotop Seyreltme Analizi Özet Kendimizi S nayal m Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Kromatografik Yöntemler ve Uygulamalar G R fi Kolon Verimlili i Kolon Ay r c l KROMATOGRAF N N KULLANIM ALANLARI Nitel Analiz Nicel Analiz GAZ KROMATOGRAF S Gaz Kromatografi Sistemi Tafl y c Gaz Numune Enjeksiyon Sistemi (Numunenin kolona verilmesi) ÜN TE 10. ÜN TE

6 viii çindekiler Kolon F r n ve Kolonlar Dedektörler S cakl k Programlamas Gaz Kromatografi Uygulamalar SIVI KROMATOGRAF S Da lma Kromatografisi (S v -s v kromatografisi) Adsorpsiyon Kromatografisi (S v -kat kromatografi) yon-de iflim Kromatografisi Jel Kromatografisi Afinite Kromatografisi Yüksek Performansl S v Kromatografi (HPLC) Sistemi SÜPERKR T K AKIfiKAN KROMATOGRAF S KAP LER ELEKTROFOREZ VE KAP LER ELEKTROKROMATOGRAF Kapiler Elektroforez (CE) Kapiler Elektrokromatografi (CEC) Dolgulu Kolon Elektrokromatografi Misel Elektrokinetik Kapiler Kromatografi (MECC) Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ÜN TE Yüzey Analiz ve Termal Analiz Yöntemleri G R fi KATI YÜZEY N N SPEKTROSKOP K VE M KROSKOP K YÖNTEMLER LE ANAL Z Spektroskopik Yüzey Analiz Yöntemleri Elektron spektroskopisi yon saç lma spektroskopisi (ISS) kincil yon Kütle Spektrometrisi Elektron mikroprob (EM) Mikroskopik yüzey analiz yöntemleri Taramal prob mikroskopi Taramal tünelleme mikroskopi (STM) Atomik kuvvet mikroskopi (AFM) Taramal elektron mikroskopi (SEM) TERMAL ANAL Z YÖNTEMLER Termogravimetrik Analiz (TGA) Diferansiyel Termal Analiz (DTA) Diferansiyel Taramal Kalorimetri (DSC) Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar

7 çindekiler ix Elektrokimyasal Yöntemler G R fi ELEKTROK MYAYA G R fi Kütle Aktar m Türleri Anot ve Katot Anodik Davran fl Katodik Davran fl Elektrokimyasal Hücre Çeflitleri Elektrolitik Hücre Galvanik Hücre S v Ba lant Gerilimi Elektrot Gerilimleri Elektrot Gerilimlerine Deriflimin Etkisi Elektrokimyasal Hücre Gerilimlerinin Hesaplanmas ELEKTROK MYASAL YÖNTEMLER N SINIFLANDIRILMASI Potansiyometrik Yöntemler Voltametrik Yöntemler Polarografik Yöntemler Puls Polarografik Yöntemler Alternatif Ak m (AC) Polarografisi S y rma Analizleri Do rusal Taramal Voltametri Dönüflümlü Voltametri Amperometrik Yöntem Kulometrik Yöntemler LETKENL K YÖNTEMLER LETKENL K T TRASYONLARI Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ÜN TE Dizin

8 x önsöz Önsöz Kimyada ve di er bilim dallar nda temel ders hüviyetini kazanm fl Aletli Analiz (veya Enstrümantal Analiz) dersi için haz rlanm fl bu kitap kapsam nda, aletli analiz tekniklerinin temel kavram ve ilkeleri, yöntemleri, ileri teknoloji ile gelifltirilmifl yeni donan mlar ve bunlara iliflkin uygulamalar yer almaktad r. Aletli Analiz kitab, 12 Bölümden oluflmaktad r. 1. Bölümde, di er onbir bölümde de gerekli olan Atomik ve Moleküler Spektroskopideki temel kavramlar öz olarak verilmektedir. Takip eden bölümlerde ise; Ultraviyole ve Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi, nfrared Spektroskopisi, Lüminesans Spektroskopisi ile Saç lma, Yüzey Plazmon Rezonans ve Piezoelektrik Temelli Yöntemler, Atomik Spektroskopi Yöntemleri, Magnetik Rezonans Temelli Yöntemler, Kütle Spektrometrisi Yöntemleri, Elektron Temelli Yöntemler ve Radyokimyasal Yöntemler, Kromatografik Yöntemler, Termal Analiz ve Yüzey Karakterizasyon Yöntemleri ve Elektrokimyasal Yöntemler incelenmifltir. Yöntemlerin dayand prensipler temel olarak verilirken herhangi bir örne in analizi s ras nda ne tür bir tekni in seçilmesi konusunda aç kl k getirecek yönde uygulama alanlar hakk nda aç klamalar sunulmufltur. Ayr ca; her ünitenin son k sm nda verilen Okuma Parçalar yard m yla o yöntem ve gerçek hayat aras nda ba lant kurulabilmesi ve bu modern cihazlar n oluflumu için gerekli olan temel kavramlarla asl nda ne kadar iç içe oldu umuzun anlafl labilmesi sa lanm flt r. Sevgili ö rencilerimiz; bu kitab size ulaflt rmak için kitapta isimlerini do rudan gördü ünüz ve göremedi iniz, perde arkas nda yer alan çok say da çal flma arkadafl m gerçek bir özveriyle ama heyecan içinde çal flt lar. Bu nedenle; emek harcayarak, bu kitab n yaz m nda bir sat r bile katk da bulunan ve manevi olarak deste ini esirgemeyen herkese çok içten teflekkürlerimi sunar m. Akl n za, ellerinize, gönlünüze sa l k. Bu programa kat larak kitaplara canl l k kazand ran siz de erli ö rencilerimize de baflar lar dilerim. Editör Prof. Dr. Arzu Ersöz A ustos 2010

9

10 1ALETL ANAL Z Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; Aletli Analiz yöntem seçiminde dikkat edilmesi gereken noktalar hakk nda bilgi sahibi olabilecek; Aletli Analiz yöntemlerinde sinyal/gürültü oran n n önemini kavrayabilecek; Elektromanyetik fl ma ve elektromanyetik spektrum hakk nda bilgi edinerek oluflturulan fl ma türleri hakk nda yorum yapabilecek; Spektroskopik yöntemler hakk nda bilgi edinebileceksiniz. Anahtar Kavramlar Elektromanyetik fl ma Spektroskopi Absorbans Geçirgenlik Beer-Lambert Yasas çerik Haritas Aletli Analiz Atomik ve Moleküler Spektroskopide Temel Kavramlar ve Prensipler G R fi SPEKTROSKOP K YÖNTEMLER ELEKTROMANYET K SPEKTRUM SPEKTROSKOP K C HAZLAR ANAL ZDE ZLENECEK BASAMAKLAR

11 Atomik ve Moleküler Spektroskopide Temel Kavramlar ve Prensipler G R fi Analitik yöntemler, klasik (yafl analiz) ve aletli analiz (enstrümantal) yöntemleri olmak üzere ikiye ayr l r. Bu nedenle; Analitik yaklafl mlarda, çok basit analitik yöntemlerden teknolojinin ilerlemesiyle ortaya ç kan modern cihazlara ve bunlar n disiplinler aras kullan m na kadar uzanan farkl alanlarda bilgi birikimi gerekmektedir. Yani; bir analitik kimyac klasik analitik yöntemler ve ileri teknoloji aletli analiz yöntemlerinin teorisi ve kullan m flekilleri hakk nda bilgi sahibi olmal d r. Bu genifl bilgi birikiminin gereksinimi olarak, Analitik Kimya n n amac soru- nu saptamak, bu sorunu çözücü yönde yöntem gelifltirmek ve daha sonra bunun uygulanmas n sa lamakt r. Bir analitin kalitatif (çökelek oluflumu, renk de iflimi, gaz ç k fl gibi) ve kantitatif (gravimetrik veya titrimetrik) olarak klasik yöntemlerle tayini Analitik Kimya n n yafl analiz konular kapsam nda yer almaktad r. Yafl analiz teknikleri düflük hassasiyeti, yeterince saf reaktifler kullan lamamas ndan kaynaklanan düflük kesinli i ve uzun sürmesi nedeniyle daha az kullan l r olmufltur; fakat hala bir tak m analizler için tercih edilmektedir. Teknolojinin ilerlemesi ile Aletli Analiz yöntemleri de gelifltirilmifl ve numudeki kalitatif ve kantitatif analizler için modern cihazlar üretilmifltir. Bu kitap kapsam nda genellikle spektroskopik, radyokimyasal ve elektrokimyasal temelli aletli analiz yöntemleri incelenecektir. Analit: Numune içinde tayini yap lacak bileflendir. AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ Klasik Analitik Kimya yöntemleri için Anadolu Üniversitesi, AÖF Analitik K T Kimya A P kitab n inceleyiniz. Ifl n n, absorpsiyon, emisyon, saç lma, elektrik potansiyeli gibi özelliklerinden faydalan larak çok farkl cihazlar ve bunlara ba l olarak Aletli Analiz yöntemleri gelifltirilmifltir. Bu farkl l klar nedeniyle de ne tür bir numune içinde hangi analit tayininin yap laca na ba l olarak uygun yöntemin seçilmesi çok önemlidir. Bunu yaparken de önce sorunun tam olarak ne oldu u kesin olarak saptanmal ve daha sonra; örneklemenin do ru bir flekilde yap l p yap lmad, ne kadar numuneye sahip olundu u, numune matriksinin ne kadar tutaca, giriflim yapabilecek bileflenlerin neler oldu u, tahmini analit deriflim aral, maliyetin ne kadar alaca, Absorpsiyon: Ifl n n kat, s v veya gaz gibi bir numune ile etkileflmesi sonucu fl n n baz frekanslar n n atom, iyon veya moleküllere aktar lmas d r. Bu s rada parçac klar temel enerji seviyesinden daha yüksek enerji seviyesine ç karlar. Emisyon: Yüksek enerji düzeyindeki bir atomun daha düflük enerji seviyesine (kararl hale) inerken absorplad enerjiyi geri vermesidir.

12 4 Aletli Analiz kaç analiz yap laca gibi sorulara önceden cevap vermek gerekir. Problemin ne oldu una ba l olarak seçilen aletli analiz yönteminin istenilen do ruluk, gözlenebilme s n r ve deriflim SIRA aral na S ZDE uygun olup olmad da çok önemlidir. Ayr ca; çal flmay gerçeklefltirecek konunun uzman bir kiflinin bulunup bulunmad da göz önüne al nmal d r. leri teknolojiyle son y llarda gelifltirilen bir tak m cihazlar do rudan kat numune kullan m na olanak sa lasa da analiz için ço unlukla numunelerin çözelti haline getirilmeleri gerekmektedir. Do ru bir sonuç için numunedeki bütün analitin çözeltiye al nmas gerekti inden numuneyi çözecek uygun bir çözücünün belirlenmesi çok önemlidir. Bundan sonra da yukar da belirtilen parametreler do rul- tusunda hangi SIRA cihaz n S ZDE kullan m n n uygun olaca na karar vermek gerekir. Aletli analiz yöntemlerinde, tek bir cihaz için bile farkl teknikler bulunmaktad r. Bu nedenle sadece yöntem seçimi yeterli olmayabilir, hangi tekni in kullan laca na da karar vermek gerekir. Örne in; yap lacak analit tayini için atomik absorpsiyon AMAÇLARIMIZ spektroskopisi seçilmifl ise alevli atomik absorpsiyon mu yoksa grafit f r n m kullan laca n n da saptanmas AMAÇLARIMIZ gerekir. Do ruluk, gözlenebilme s n r ve deriflim aral gibi bilgilerinizi hat rlamak için Anadolu Üniversitesi, AÖF Analitik Kimya kitab Ünite 2 yi inceleyiniz. Kemometri: K saca kimyasal Di er taraftan, kemometri olarak adland r lan bir bilim dal, analitik bir sorunun çözümü ile ilgili olarak do ru sonuç elde etmek için, yöntem seçimi, teknik verilere matematik ve istatistik tekniklerin AMAÇLARIMIZ uygulanmas olarak seçimi ve en do ru flekilde numunenin çözülmesi ve çözeltilerin haz rlanmas konular nda AMAÇLARIMIZ yol göstermektedir tan mlanabilir. Kemometri ile K ilgili T A daha P detayl bilgi için Anadolu Üniversitesi, AÖF, Analitik Kimya Kitab n inceleyiniz. Sinyal: Analit ile ilgili bilgi veren cevapt r. Gürültü: Kimyasal de iflkenlerin ve cihaz n neden oldu u bir sonuçtur. Sinyal / Gürültü oran Aletli analiz yöntemlerinde analiz sonucu elde edilen cevap iki bileflenden oluflmaktad r. Birincisi; analit ölçümünden edilen bileflendir ki; bu sinyal (Signal, S) (fiekil 1.1.a) olarak adland r l r. kincisi ise, analit d fl ndaki di er bileflenlerin ve cihaz n neden oldu u gürültü (Noise, N) (fiekil 1.1.b) olarak adland r lan bileflendir. fiekilden de görüldü ü gibi gürültülü bir sinyal elde edildi inde pike ait bilgiler (pik yüksekli i, alan vs.) tam olarak anlafl lmaz. Bu nedenle; gürültü, ölçümlerde istenmeyen bir sonuçtur, ama laboratuvarda tamamiyle gürültüsüz bir sinyal elde edilmesi çok zordur. Ancak, olabildi ince temiz bir sinyal elde etmeye çal flmak gerekir. Çünkü; gürültü, en az tayin edilebilir analit miktar n s n rlar ve do ruluk oran n düflürür. Bu nedenle, bir cihaz n ve yöntemin kalitesinin belirlenmesinde sinyal / gürültü (S / N) oran göz önüne al n r. Bu oran ne kadar büyükse elde edilen sonuç o kadar kalitelidir. Aletli analiz yöntemlerinde gürültü kaynaklar n kimyasal ve aletsel olarak ikiye ay rmak mümkündür. Numunenin nemi, numune ile etkileflime giren ortamda bulunan di er bileflenler kimyasal gürültüye örnek olarak verilebilir. Aletsel gürültü, ise termal (Johnson) gürültü, kesikli (shot noise) gürültü, titreflimsel (1 / f) gürültü ve çevresel gürültü olmak üzere dörde ayr l r. Termal gürültü, cihaz n bir tak m parçalar nda elektronlar n veya di er yüklü taneciklerin rastgele oluflan termal

13 1. Ünite - Atomik ve Moleküler Spektroskopide Temel Kavramlar ve Prensipler 5 çalkanmalar sonucudur. Elektronlar n veya di er yüklü taneciklerin cihaz n herhangi bir ba lant bölgesinden geçerken oluflturduklar gürültü kesikli gürültü olarak adland r l r. Genelde 100 Hz in alt ndaki de erler için geçerli olan titreflimsel gürültü ise frekansa ba l ve frekansla ters orant l oldu u için 1 / f ad n da al r. Son olarak sinyali etkileyen gürültü kayna olan çevresel gürültü ise, cihaz n içinde bulundu u çevrenin cihaz üzerinde yapt etkiden kaynaklanmaktad r. Son y llarda üretilen cihazlarda yaz l m programlar, filtreler, dedektörler gibi ileri teknoloji ile gelifltirilmifl parçalar kullan ld için S / N oran n artt rmak mümkün olmaktad r. Cihaz etkileyen çevresel gürültü kaynaklar neler olabilir?. 1 fiekil 1.1 a. Sinyal b. Gürültü a AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ b AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ S / N oran ile ilgili daha detayl bilgi için Anadolu Üniversitesi, AÖF K Analitik T A PKimya kitab Ünite 2 yi inceleyiniz. SPEKTROSKOP K YÖNTEMLER Ya murlu havalarda günefl ç kt nda gördü ümüz gökkufla, beyaz fl n ya mur damlalar na çarpmas ile renk spektrumlar na ayr lmas sonucunda oluflur. Gerçekte beyaz fl k genifl bir dalga boyu aral nda mordan k rm z ya giden farkl renklerdeki fl nlar n kar fl m d r (fiekil 1.2). Bu olay bize elektromanyetik fl - man n madde ile olan etkileflimini göstermektedir. Farkl türdeki fl n n madde ile etkileflimini inceleyen bilim dal spektroskopi olarak adland r l r ve analitik kimya, moleküler biyoloji ve gökbilim gibi alanlarda maddenin tan nmas amac yla kullan l r. Elektromanyetik fl ma: Uzayda çok h zl hareket eden bir enerji türüdür. Spektroskopi: Atom, iyon veya moleküllerin alt enerji düzeyinden üst enerji düzeyine geçiflleri s ras nda absorplanan ya da yay lan fl man n ölçülmesidir

14 6 Aletli Analiz fiekil 1.2 Beyaz fl n renk spektrumlar na ayr lmas beyaz fl k su damlas Foton: Kütlesiz ve hυ enerjili dalga paketidir Düzlem polanze fl n: Yay lma yönüne dik olan tek bir düzlemde titreflen fl nd r. Ifl n - madde etkileflmesi Ifl n, elektrik alan (A) ve manyetik alan (M) bileflenleri birbirine dik ve bunlar n her ikisi de yay lma do rultusuna dik bir elektromanyetik dalgad r (fiekil 1.3). Ifl n taneciklerine foton ad verilir. Ifl n bofllukta c = 3 x 108 ms -1 sabit h z yla yay l r. Ifl - n boflluktaki yay lma h z n n (c), bir ortamdaki yay lma h z na (v) oran, k r lma indisi (n) olarak adland r l r. Bu tan ma göre; n = c / v 1.1 olur. Ifl n, normalde her düzlemde ilerleyen dalgalar n kar fl m d r (fiekil 1.3-a). Tek bir düzlemde (fiekil 1.3-b) ilerleyen bir fl n dalgas na düzlemsel polarize fl n denir. Düzlemsel polarize fl n radyo dalgalar veya mikrodalgalar gibi belirli türde fl ma yapan enerji kaynaklar ndan üretilir. fiekil 1.3 Monokromatik bir fl n demetinin gösterimi

15 1. Ünite - Atomik ve Moleküler Spektroskopide Temel Kavramlar ve Prensipler Ifl n, yans ma, k r lma, giriflim, k r n m, dispersiyon gibi olaylardaki davran - fl dalga özelli iyle, fotoelektrik etki ve saç lma gibi olaylardaki davran fl ise tanecik özelli iyle aç klanabilir. Bu nedenledir ki fl n hem dalga hem tanecik özelli ine sahip olarak ele al n r. Öte yandan fl n dalga özelli inden dolay periyot, frekans, dalga boyu, genlik ve dalga say s gibi büyüklüklere de ihtiyaç vard r. Bir noktadan ard fl k iki dalga tepesinin geçmesi için gereken süreye periyot (p) ad verilir ve birimi SI sisteminde saniyedir. Frekans (υ) ise bir noktadan birim zamanda geçen dalga say s n ifade eder ve birimi SI sisteminde s -1 dir. Bu birim hertz (Hz) olarak da bilinir. Bu iki büyüklük aras nda; υ = 1 / p 1.2 iliflkisi vard r. Dalga boyu (λ) ard fl k iki dalga tepesi veya dalga çukuru aras ndaki uzakl kt r ve birimi SI sisteminde metredir. Genlik (a) ise dalga içindeki vektörlerin en uzunudur (fiekil 1.4). Frekans: Bir saniyede belirli bir noktadan geçen titreflim say s d r. Dalga boyu: ki dalga tepesi aras ndaki uzakl kt r. Genlik: Dalga içindeki elektrik vektörünün en uzunudur. 7 Dalga Boyu Elektrik Vektör Manyetik Vektör fiekil 1.4 Elektromanyetik fl man n özellikleri Genlik Yay lma Yönü Dü üm Noktalar Dalga say s ( v ), birim uzunlu a giren dalga say s n ifade eder ve birimi SI sisteminde m -1 olmas na ra men daha çok cm -1 kullan l r. Bu iki büyüklük aras nda; v = 1 / λ 1.3 iliflkisi vard r. Ifl n bir ortamdaki dalga boyu ile frekans aras nda ise; υ = v / λ 1.4 iliflkisi bulunmaktad r. Burada v, fl k h z n ifade etmektedir. Ifl n boflluktaki yay lma h z c oldu undan boflluk için eflitlik; υ = c / λ 1.5 fleklinde yaz l r. 300 nm dalga boyuna sahip bir elektromanyetik dalgan n boflluktaki frekans kaç Hz olur?. λ = 300 nm = 300 x 10-9 m = 3 x 10-7 m c = 3 x 10 8 ms -1 Eflitlik 1.5 den υ = c / λ = 3 x 10 8 / 3 x 10-7 = 1 x Hz olarak bulunur. H z: Elektromanyetik fl mada h z, fl n n h z d r ve dalga boyu ile frekans n çarp m na eflittir (c =λυ). ÖRNEK 1.1

16 8 Aletli Analiz Planck sabiti: Fizikteki evrensel sabitlerden biri olup 6,62 x J.s de erindedir. 400 cm -1 dalga SIRA say s na S ZDE sahip bir k z l ötesi fl n n, boflluktaki frekans kaç Hz olur?. Ifl n taneciklerine foton denildi ini ve bunlar n hυ enerjili dalga paketleri oldu- unu söylemifltik. Dolay s yla bir elektromanyetik dalgan n enerjisini (E); E = h υ 1.6 eflitli i ile ifade etmek mümkündür. Burada h Planck sabitidir. Di er yandan Eflitlik 1.5 den υ de eri Eflitlik 1.6 da yerine koyulursa; E = hc / λ 1.7 eflitli i elde edilir. Eflitlik 1.3 den λ de eri Eflitlik 1.7 de yerine koyulursa; E = hc v 1.8 eflitli i elde edilir. AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ ÖRNEK A dalga boyuna sahip sar fl n enerjisi kaç elektron volttur (ev)? 1K A = T10-10 A m dir. P 1 ev = 1,6 x J dür. 2 λ = 5700 A = 5700 x m = 57 x 10-8 m Eflitlik 1.7 den; E = hc / λ = (6,62 x ) (3 x 10 8 ) / 57 x 10-8 = 3,49 x J = 2,18 ev olarak bulunur. Enerjisi 0,62 SIRA ev olan S ZDEbir k z l ötesi fl n n dalga boyu kaç cm -1 dir?. 3 K r lma: Ifl k ve ses gibi fiimdi de fl n, yans ma, k r lma, k r n m, giriflim ve dispersiyon gibi dalga dalga hareketlerinin bir özelli i ile aç klanabilen özelliklerini inceleyelim. Ifl k geçirgenli i olan birbirinden ortamdan di erine geçerken yön de ifltirmesidir. farkl k r lma indislerine sahip iki ortam n ara kesitine düflen bir fl k, hem yans r hem de k r l r (fiekil 1.5). Ifl n yans mas flu kurallarla gerçekleflir: 1. Gelen fl n, normal, yans yan fl n ayn düzlemdedir. 2. Gelme aç s yans ma aç s na eflittir (θ 1 = θ 1 '). K r lma ise flu kurallarla gerçekleflir: 1. Gelen SIRA fl n, S ZDE normal, k r lan fl n ayr düzlemdedir. 2. Gelme aç s n n sinüsü ile k r lma aç s n n sinüsü aras nda; n 1 sinα 1 = n 2 sinα AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ Kritik aç : Ifl man n 90º lik iliflkisi vard r. Bu ifade Snell Yasas olarak da bilinir. kinci ortamda ilerleyen bir aç ile k r lmas n fl n frekans de iflmez, yukar da da belirtildi i gibi yönü ve h z de iflir. Böyle bir sa layan gelifl aç s d r. E er fl n K iki Tortam A Paras ndaki durumda k r lma K T Aaç s P belli bir de erden büyük olamaz. Kritik aç n n ölçülmesiyle her madde için farkl k r lma indisi belirlenmifltir. K r lma indisi her maddeye öz- yüzeye kritik aç dan daha büyük bir aç yla gelirse, fl n k r lmaya de il, yans maya gü fiziksel bir özelliktir. Her maddenin farkl k r lma indisine sahip olma özelli i, u rar. maddenin nitel analizinde, safl k derecesi tayininde ve kar fl m n nicel analizinde kullan lmaktad r.

17 1. Ünite - Atomik ve Moleküler Spektroskopide Temel Kavramlar ve Prensipler 9 fiekil 1.5 A Gelen Ifl n Yans yan Ifl n Ifl n yans mas ve k r lmas θ 1 θ 1 η 1 η 2 θ 2 K r lan Ifl n B Bir havuzda yüzen bal a bakt n zda onu oldu undan daha yak n görürsünüz. Bunun nedeni sizce nedir?. 4 Ifl n çok küçük bir aral ktan geçip ileride bir gözlem ekran üzerine düfltü ünü varsayal m. Geometrik olarak gözlem ekran nda aral k büyüklü ü ile orant l ve keskin s n rl bir görüntünün oluflmas beklenir. Aral k boyutlar n n gelen fl n dalga boyundan çok büyük oldu u durumda bu beklenti gerçekleflir. Fakat, aral k boyutlar dalga boyu mertebelerine yaklaflt kça keskin s n rl bir görüntü yerine karanl k ve ayd nl k noktalar n olufltu u bir görüntünün meydana geldi i gözlenir. Ifl n, yolu üzerindeki bir engelle karfl laflt nda bükülmesi sonucu ortaya ç kan bu durum k r n m (fiekil 1.6) olarak adland r l r ve fl n dalga özelli inin önemli bir kan t d r. A B O C fiekil 1.6 Ifl n n k r n m E AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ D Ayd nl k Karanl k K r n m: Ifl n bin engelden geçerken yap s n n bozulmas d r. Ifl k kirlili inin yo un olmad yerlerde bulunan bir sokak lambas na SIRA gece S ZDE yanarken gözlerinizi kapat p kirpiklerinizin aras ndan bakt n zda ne görürsünüz?. 5

18 10 Aletli Analiz Dispersiyon: Bir ortam n k r lma indisinin, içinden geçen fl n dalga boyuna ve frekans na göre de iflmesidir. Giriflim: ki veya daha fazla say da fl n dalgas n n üst üste binmesi olay d r. Dispersiyon, fl n bir ortamla etkilefliminde farkl dalga boyundaki bileflenlerinin farkl h zlarla yay lmas veya farkl yollar izlemesi nedeniyle birbirinden ayr lmas olarak tan mlan r. Bunun nedeni fl n içinden geçti i ortam n k r lma indisinin dalga boyuna ba l olmas d r. Bir ortam n k r lma indisi fl n boflluktaki h z - n n, ortam içindeki h z na oran d r. Bu oran, ortama ve fl n dalga boyuna ba l olarak de iflir. Baz maddelerin k r lma indisi frekansla düzgün ve yavafl bir art fl gösteriyorsa bu olay normal dispersiyon olarak bilinir. K r lma indisinin frekansla keskin art fl veya azal fl göstermesine ise anormal dispersiyon ad verilir. Normal dispersiyon gösteren ortamdan fl n geçti i zaman beyaz fl n demeti renklerine ayr lmaz. Bu nedenle mercekler bu özelli e sahip maddelerden yap l r. Anormal dispersiyon gösteren maddeler ise, içinden geçen beyaz fl dalga boylar na göre ay r r. Bu nedenle de prizmalar bu özelli i gösteren maddelerden yap l r. ki veya daha fazla say da fl n dalgas kesifltiklerinde toplam genlik kesiflen dalgalar n genlikleri toplam na eflittir. Üst üste binme ilkesi olarak da bilinen bu durum tam olarak boflluk için geçerlidir. Fakat fl n do rusal olarak yay ld ortamlarda da geçerli oldu u söylenebilir. Ifl n dalgalar n n, üst üste gelmesi her bir dalgan n genliklerinin toplamlar n n, toplam genli i oluflturmas fleklinde olmayabilir. Bunun nedeni, dalgalar n aralar ndaki faz fark na ba l etkileflimde bulunmalar d r. Bu olay giriflim (fiekil 1.7) olarak adland r l r. Aralar nda 90 faz fark olan iki dalga etkileflti inde oluflan yeni dalga, bu iki dalgan n toplam na eflit olur. Bu durum yap c etki olarak adland r l r. ki dalga aras ndaki faz fark 90 den büyük oldu- unda ise y k c etkileflim bafllar ve iki dalga birbirlerini söndürürler. Faz fark 180 oldu unda ise tamamen söndürme gerçekleflir. Ifl k dalgalar nda bu durum karanl k noktalar olarak görülür. Giriflim, fl n dalga özelli ini göstermesinin yan nda çok say da incelikli ölçüm tekniklerinin gelifltirilmesine de olanak sa lam flt r. Giriflim için faz tutarl l k koflulu, tek bir kaynaktan yay lan fl n iki veya daha fazla parçaya bölünmesi ve daha sonra bu parçalar n bir araya getirilmesini gerektirir fiekil 1.7 Yap c ve y k c etkileflim

19 1. Ünite - Atomik ve Moleküler Spektroskopide Temel Kavramlar ve Prensipler Fotoelektrik etki, fl n tanecik karakteri tafl d n gösteren en belirgin olaylardan biridir. Fotoelektrik etki, basitçe bir metal yüzeyden elektron kopar lmas olay d r. Metal yüzeye, uygun enerjili (hυ) bir foton gönderilirse, bu fotonun enerjisinin bir k sm metaldeki valans elektronun (de erlik elektron) serbest hale geçmesi için harcan r (W), di er k sm yla ise elektron kinetik enerji (E) kazan r. Bu gerçek hυ = E + W 1.10 eflitli iyle verilir. Bu noktada Heisenberg belirsizlik ilkesinden de söz etmek gerekir. Heisenberg belirsizlik ilkesi ne göre, bir enerji seviyesinin enerji de erindeki belirsizlik ile atom veya molekülün o enerji seviyesinde geçirdikleri sürede ki belirsizli in çarp m sabittir. Bir taneci in enerjisi, ancak sonsuz sürede ölçülürse s f r belirsizlikle belirlenir. 11 Valans elektron: Bir atomun en d fl kabu unda (valans yörüngesi) bulunan elektronlara verilen isimdir. Al flverifl yerlerindeki güvenlik sistemlerinden geçerken kontrol otomatik olarak yap l r. Bu kontrolün nas l sa land n düflünüyorsunuz? Fotonun örnekteki taneciklere çarparak yön de ifltirmesine de saç lma ad verilir. Raman, Rayleigh ve Tyndall saç lmas gibi türleri bulunmaktad r. Saç lma olay ve bu temele dayanarak gelifltirilmifl aletli analiz yöntemleri Ünite 5 de incelenmifltir. 6 Baz gece lambalar nda fl k yand nda par ldamalar görülür. Bu olay SIRA nas l S ZDE aç klars n z? SIRA S ZDE 7 Spektroskopik yöntemler, Atomik Spektroskopi ve Moleküler Spektroskopi olmak üzere iki gruba ayr l r. Atomik spektroskopi, sadece elektronun bir enerji dü- SIRA S ZDE zeyinden di er bir enerji düzeyine geçiflini (elektronik geçifl) incelerken, moleküler spektroskopi elektronik geçifllere ek olarak dönme ve titreflim AMAÇLARIMIZ enerji düzeyleri aras ndaki geçifli de incelemektedir. Bu nedenle çok atomlu moleküllerin AMAÇLARIMIZ spektrumlar atom spektrumlar na göre daha karmafl kt r. Çünkü; bu atomlar n enerji düzeylerinin say lar tek atomlulara göre daha fazlad r. Ayr ca; K atomik T A P geçifllere iliflkin spektrumlar çizgi (hat) fleklindeyken, moleküler geçifllere iliflkin spektrumlar bant fleklindedir. Elektromanyetik fl n mla etkileflen bir molekülün toplam enerjisi: E = E elektronik + E titreflim + E dönme AMAÇLARIMIZ 1.11 fleklinde verilmektedir. Burada E elektronik AMAÇLARIMIZ, ba yapan elektronlara ait enerji düzeyinden kaynaklanan elektronik enerjiyi, E titreflim atomlararas titreflim toplam enerjisini ve E dönme ise molekül içinde dönme hallerinden oluflan K T toplam A P enerjiyi ifade etmektedir. Biraz önce sözü edilen atomik ve moleküler spektrokimyasal yöntemler, absorpsiyon, emisyon, lüminesans ve saç lma gibi birtak m etkileflimleri içermekte- dir. Bu etkileflimlerin sonuçlar göz önüne al narak afla da belirtilen spektrosko- pik yöntemler ve cihazlar gelifltirilmifltir (Tablo 1.1):

20 12 Aletli Analiz Tablo 1.1 Aletli Analiz Yöntemleri Yöntemi Oluflturan Özellikler Ifl n emisyonu Ifl n absorpsiyonu Ifl n saç lmas Ifl n k r lmas Ifl n difraksiyonu Aletli Analiz Yöntemleri Emisyon Spektroskopi (X- fl nlar, UV, görünür, elektron, Auger) Floresans, fosforesans, lüminesans (X- fl nlar, UV, görünür) Spektrofotometri, fotometri (X- fl nlar, UV, görünür, IR), Fotoakustik spektroskopi, NMR, ESR Türbidimetri, nefelometri, Raman spektroskopi Refraktometri, interferometri X- fl nlar, elektron difraksiyon yöntemleri Bu yöntemler, kitab m z n bundan sonraki bölümlerinde daha detayl olarak verilecektir. Numune içindeki analit miktar n n, gönderilen fl n absorplamas sonucu fl n miktar ndaki azalman n ölçümüne dayanan ölçme ifllemi fotometri, bu ifllemi filtreler kullanarak gerçeklefltiren cihazlar fotometre, prizmalar kullanarak ölçüm gerçeklefltiren cihazlar ise spektrofotometre olarak adland r l r Elektromanyetik spektrum: Elektromanyetik spektrum gama fl nlar ndan radyo AMAÇLARIMIZ dalgalar na kadar bilinen ELEKTROMANYET K SPEKTRUM tüm elektromanyetik AMAÇLARIMIZ dalgalar içeren dizilimdir. Eleketromanyetik spektrum, çok genifl bir dalga boyu ve frekans aral n kapsar. Spektrum genifl bir aral kapsad için logaritmik bir ölçek kullanmay ge- Herhangi bir cismin elektromanyetik spektrumu, rektirir. fiekil K 1.8 de T A P frekans ve dalga boyu aral na göre bölgeler ve bu aral klarda gelifltirilen yöntemler verilmektedir. o cisim taraf ndan çevresine yay lan karakteristik net elektromanyetik radyasyonu ifade eder. fiekil 1.8 Elektromanyetik spektrum

iii çindekiler çindekiler Önsöz...

iii çindekiler çindekiler Önsöz... çindekiler iii çindekiler Önsöz... x Atomik ve Moleküler Spektroskopide Temel Kavramlar ve Prensipler... 2 G R fi... 3 SPEKTROSKOP K YÖNTEMLER... 5 ELEKTROMANYET K SPEKTRUM... 12 Spektroskopide Temel Nicelikler

Detaylı

... ANADOLU L SES E T M YILI I. DÖNEM 10. SINIF K MYA DERS 1. YAZILI SINAVI SINIFI: Ö RENC NO: Ö RENC N N ADI VE SOYADI:

... ANADOLU L SES E T M YILI I. DÖNEM 10. SINIF K MYA DERS 1. YAZILI SINAVI SINIFI: Ö RENC NO: Ö RENC N N ADI VE SOYADI: 2009-2010 E T M YILI I. DÖNEM 10. SINIF K MYA DERS 1. YAZILI SINAVI A 1. Plastik bir tarak saça sürtüldü ünde tara n elektrikle yüklü hale gelmesinin 3 sonucunu yaz n z. 2. Katot fl nlar nedir? Katot fl

Detaylı

ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ

ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ Spektroskopiye Giriş Yrd. Doç. Dr. Gökçe MEREY SPEKTROSKOPİ Işın-madde etkileşmesini inceleyen bilim dalına spektroskopi denir. Spektroskopi, Bir örnekteki atom, molekül veya iyonların

Detaylı

6. Tabloya bakt m za canl lardan K s 1 CEVAP B. 7. Titreflim hareketi yapan herfley bir ses kayna d r ve. II. ve III. yarg lar do rudur.

6. Tabloya bakt m za canl lardan K s 1 CEVAP B. 7. Titreflim hareketi yapan herfley bir ses kayna d r ve. II. ve III. yarg lar do rudur. SES DALGALARI 1. Kesik koni biçiminde k vr lm fl bir mukavvan n dar k sm kula a tutuldu unda sesin daha iyi duyulmas sesin mukavvan n yüzeyinde çarp p yans mas n n bir sonucudur. Di erleri sesin iletimi

Detaylı

Nanomalzemelerin Karakterizasyonu. Yapısal Karakterizasyon Kimyasal Karakterizasyon

Nanomalzemelerin Karakterizasyonu. Yapısal Karakterizasyon Kimyasal Karakterizasyon Nanomalzemelerin Karakterizasyonu Yapısal Karakterizasyon Kimyasal Karakterizasyon 1 Nanomalzemlerin Yapısal Karakterizasyonu X ışını difraksiyonu (XRD) Çeşitli elektronik mikroskoplar(sem, TEM) Atomik

Detaylı

6 MADDE VE ÖZELL KLER

6 MADDE VE ÖZELL KLER 6 MADDE VE ÖZELL KLER TERMOD NAM K MODEL SORU 1 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER MODEL SORU 2 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER 1. Birbirine temasdaki iki cisimden s cakl büyük olan s verir, küçük olan s al r. ki cisim bir

Detaylı

BÖLÜM 7. ENSTRÜMENTAL ANALİZ YÖNTEMLERİ Doç.Dr. Ebru Şenel

BÖLÜM 7. ENSTRÜMENTAL ANALİZ YÖNTEMLERİ Doç.Dr. Ebru Şenel BÖLÜM 7. ENSTRÜMENTAL ANALİZ YÖNTEMLERİ 1. SPEKTROSKOPİ Bir örnekteki atom, molekül veya iyonların bir enerji düzeyinden diğerine geçişleri sırasında absorplanan veya yayılan elektromanyetik ışımanın,

Detaylı

GAZLAR ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g)

GAZLAR ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g) ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g) Sürtünmesiz piston H (g) He Yukar daki üç özdefl elastik balon ayn koflullarda bulunmaktad r. Balonlar n hacimleri eflit oldu una göre;. Gazlar n özkütleleri. Gazlar

Detaylı

F Z K TEST A) X X = X Y = X Z B) X X > X Y > X Z C) X X > X Z > X Y D) X X > X Y = X Z E) X Y = X Z > X X D KKAT! H z. 2t Zaman. A s v s. A s v s.

F Z K TEST A) X X = X Y = X Z B) X X > X Y > X Z C) X X > X Z > X Y D) X X > X Y = X Z E) X Y = X Z > X X D KKAT! H z. 2t Zaman. A s v s. A s v s. F Z TEST D AT! + Bu testte 30 soru vard r. + Bu test için ayr lan cevaplama süresi 45 dakikad r. + Cevaplar n z, cevap ka d n n Fizik Testi için ayr lan k sma iflaretleyiniz.. 3. H z v Y 0 t t Zaman A

Detaylı

RADYOAKT FL K. ALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ. 5. a) Denklemi yazd m zda; 1. Yar lanma süresi T 1/2. 6. a) Madde miktar n 8 m gram al rsak 7 m gram

RADYOAKT FL K. ALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ. 5. a) Denklemi yazd m zda; 1. Yar lanma süresi T 1/2. 6. a) Madde miktar n 8 m gram al rsak 7 m gram RADYOAKT FL K RADYOAKT FL K 1. Yar lanma süresi T 1/ ile gösterilir. Radyoaktif element içerisindeki çekirdek say s n n yar s n n bozunmas için geçen süredir. Bu süre çok uzun olabilece i gibi çok k sa

Detaylı

FİZİKÇİ. 2. Kütlesi 1000 kg olan bir araba 20 m/sn hızla gidiyor ve 10 m bir uçurumdan aşağı düşüyor.

FİZİKÇİ. 2. Kütlesi 1000 kg olan bir araba 20 m/sn hızla gidiyor ve 10 m bir uçurumdan aşağı düşüyor. 1. Aşağıdakilerden hangisi Frekans ı tanımlamaktadır? a) Birim zamandaki titreşim sayısıdır ve boyutu sn -1 b) Birim zamandaki hızlanmadır c) Bir saniyedeki tekrarlanmadır d) Hızın zamana oranıdır 6. İki

Detaylı

ALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ

ALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ ATOMLARDAN KUARKLARA ALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ 1. Parçac klar spinlerine göre Fermiyonlar ve Bozonlar olmak üzere iki gruba ayr l r. a) Fermiyonlar: Spin kuantum say lar 1/2, 3/2, 5/2... gibi olan parçac

Detaylı

SU DALGALARI. 6. I ve II engelleri aras ndaki aç 60 dir. I. KL do rusal dalga I ve II engellerinde flekildeki gibi yans r.

SU DALGALARI. 6. I ve II engelleri aras ndaki aç 60 dir. I. KL do rusal dalga I ve II engellerinde flekildeki gibi yans r. SU DAGAAR MDE SRU DE SRUARN ÇÖZÜMER 4 70 70 40 40 70 do rusal dalga ve engellerinde flekildeki gibi yans r do rusal dalgan n k sm engelinden, k sm ise engelinden flekildeki gibi yans r do rusal dalga ve

Detaylı

Atom. Atom 9.11.2015. 11 elektronlu Na. 29 elektronlu Cu

Atom. Atom 9.11.2015. 11 elektronlu Na. 29 elektronlu Cu Atom Maddelerin en küçük yapı taşlarına atom denir. Atomlar, elektron, nötron ve protonlardan oluşur. 1.Elektronlar: Çekirdek etrafında yörüngelerde bulunurlar ve ( ) yüklüdürler. Boyutları çok küçüktür.

Detaylı

ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ

ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ Analiz Çeşitleri ve Temel Kavramlar Yrd. Doç. Dr. Gökçe MEREY Analiz Nitel (Kalitatif) Analiz: Bir örnekte hangi bileşen ve/veya bileşenlerin (atom, iyon, molekül) olduğunun tayinine

Detaylı

F Z K BASINÇ. Kavram Dersaneleri 42

F Z K BASINÇ. Kavram Dersaneleri 42 F Z BASINÇ ÖRNE : ÇÖZÜ : Özdefl iki tu lan n I, II, III konumlar ndayken yere uygulad klar toplam bas nç kuvvetleri, iki tu lan n a rl klar toplamlar na eflittir. Bu nedenle F = F = F olur. yer I II III

Detaylı

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7 İÇİNDEKİLER 1 Projenin Amacı... 1 2 Giriş... 1 3 Yöntem... 1 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6 5 Kaynakça... 7 FARKLI ORTAMLARDA HANGİ RENK IŞIĞIN DAHA FAZLA SOĞURULDUĞUNUN ARAŞTIRILMASI Projenin Amacı : Atmosfer

Detaylı

F Z K OPT K. Kavram Dersaneleri 6. Çözüm: ÖRNEK 1 : Karanl k bir ortamda, küresel bir X fl k kayna n n önüne flekil I deki gibi Y topu konulmufltur.

F Z K OPT K. Kavram Dersaneleri 6. Çözüm: ÖRNEK 1 : Karanl k bir ortamda, küresel bir X fl k kayna n n önüne flekil I deki gibi Y topu konulmufltur. F Z OT ÖRNE 1 : fiekil I L M aranl k bir ortamda, küresel bir fl k kayna n n önüne flekil I deki gibi topu konulmufltur fiekil II Ifl kl bölge fiekil III ayna a, L, M noktalar n n birinden bak ld nda,

Detaylı

ELEKTRON K DEVRE ELEMANLARI

ELEKTRON K DEVRE ELEMANLARI LKTRO K DVR LMALARI MODL SORU 1 DK SORULARI ÇÖZÜMLR MODL SORU 2 DK SORULARI ÇÖZÜMLR 1. Diyot kare dalgan n negatif parças n geçirmeyece inden ç k fl gerilimi; 1. fiekildeki K transistörü ; L transistörü

Detaylı

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI PVD Kaplama Kaplama yöntemleri kaplama malzemesinin bulunduğu fiziksel durum göz önüne alındığında; katı halden yapılan kaplamalar, çözeltiden yapılan kaplamalar, sıvı ya

Detaylı

SPEKTROSKOPİ. Spektroskopi ile İlgili Terimler

SPEKTROSKOPİ. Spektroskopi ile İlgili Terimler SPEKTROSKOPİ Spektroskopi ile İlgili Terimler Bir örnekteki atom, molekül veya iyonlardaki elektronların bir enerji düzeyinden diğerine geçişleri sırasında absorplanan veya yayılan elektromanyetik ışımanın,

Detaylı

K MYA K MYASAL TEPK MELER VE HESAPLAMALARI ÖRNEK 1 :

K MYA K MYASAL TEPK MELER VE HESAPLAMALARI ÖRNEK 1 : K MYA K MYASAL TEPK MELER VE ESAPLAMALARI ÖRNEK 1 : ÖRNEK : X ile Y tepkimeye girdi inde yaln z X Y oluflturmaktad r. Tepkimenin bafllang c nda 0, mol X ve 0, mol Y al nm flt r. Bu tepkimede X ve Y ten

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: KUVVET ve HAREKET 4. KONU AĞIRLIK MERKEZİ - KÜTLE MERKEZİ ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ

11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: KUVVET ve HAREKET 4. KONU AĞIRLIK MERKEZİ - KÜTLE MERKEZİ ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ 11. SINIF KNU ANLATIMLI 2. ÜNİTE: KUVVET ve HAREKET 4. KNU AĞIRLIK MERKEZİ - KÜTLE MERKEZİ ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ 2 2. Ünite 4. Konu 3. A rl k Merkezi - Kütle Merkezi A nn Çözümleri su 1. BM fiekil I fiekil

Detaylı

CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 :

CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 : CO RAFYA DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 : K rk nc paralel üzerindeki bir noktan n hangi yar mkürede yer ald afla dakilerin hangisine bak larak saptanamaz? A) Gece-gündüz süresinin

Detaylı

ÜN TE II L M T. Limit Sa dan ve Soldan Limit Özel Fonksiyonlarda Limit Limit Teoremleri Belirsizlik Durumlar Örnekler

ÜN TE II L M T. Limit Sa dan ve Soldan Limit Özel Fonksiyonlarda Limit Limit Teoremleri Belirsizlik Durumlar Örnekler ÜN TE II L M T Limit Sa dan ve Soldan Limit Özel Fonksiyonlarda Limit Limit Teoremleri Belirsizlik Durumlar Örnekler MATEMAT K 5 BU BÖLÜM NELER AMAÇLIYOR? Bu bölümü çal flt n zda (bitirdi inizde), *Bir

Detaylı

5. a) 1 angström (Å) =10 10 m oldu undan, olur. ESEN YAYINLARI 6. Elektronlar ivmelenirken tüm enerjilerini X- fl nlar. min

5. a) 1 angström (Å) =10 10 m oldu undan, olur. ESEN YAYINLARI 6. Elektronlar ivmelenirken tüm enerjilerini X- fl nlar. min X-IfiINLARI X-IfiINLARI ALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ 1. X-Ifl nlar iki gruba ayr l r. a) Sürekli X- fl n : H zland r lm fl elektronlar bir a r çekirdek yan ndan geçerken büyük bir negatif ivmelenme sonunda enerjilerini

Detaylı

Ultraviyole-Görünür Bölge Absorpsiyon Spektroskopisi

Ultraviyole-Görünür Bölge Absorpsiyon Spektroskopisi UV Ultraviyole-Görünür Bölge Absorpsiyon Spektroskopisi Doğrudan alınan güneşışığı %47 kızılötesi, %46 görünür ışık ve %7 morötesi ışınımdan oluşur. Spektroskopik Yöntemler Spektrofotometri (UV-Visible,

Detaylı

Bölüm 3. Işık ve Tayf

Bölüm 3. Işık ve Tayf Bölüm 3 Işık ve Tayf Işığın Doğası 1801 de de, Thomas Young, ışığın dalga yapısını buldu. 1905 de de, Albert Einstein,, ışığın foton olarak adlandırılan küçük dalga paketleri şeklinde yol aldığını fotoelektrik

Detaylı

K MYA GAZLAR. ÖRNEK 2: Kapal bir cam kapta eflit mol say s nda SO ve NO gaz kar fl m vard r. Bu kar fl mda, sabit s - cakl kta,

K MYA GAZLAR. ÖRNEK 2: Kapal bir cam kapta eflit mol say s nda SO ve NO gaz kar fl m vard r. Bu kar fl mda, sabit s - cakl kta, K MYA GAZLAR ÖRNEK 1 : deal davran fltaki X H ve YO gazlar ndan oluflan bir kar fl m, 4,8 mol H ve 1,8 mol O atomu 4 8 içermektedir. Bu kar fl m n, 0 C ve 1 atm deki yo unlu u,0 g/l oldu una göre, kütlesi

Detaylı

01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436

01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436 01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBALAR ELEKTRİK AKIMI Potansiyelleri farklı olan iki iletken cisim birbirlerine dokundurulduğunda

Detaylı

C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER

C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER 1. Patates ve sütün miktar nas l ölçülür? 2. Pinpon topu ile golf topu hemen hemen ayn büyüklüktedir. Her iki topu tartt n zda bulaca n z sonucun ayn olmas n bekler misiniz?

Detaylı

X +5 iyonunda; n = p + 1 eflitli i vard r. ATOM VE PER YOD K CETVEL ÖRNEK 15: ÖRNEK 16:

X +5 iyonunda; n = p + 1 eflitli i vard r. ATOM VE PER YOD K CETVEL ÖRNEK 15: ÖRNEK 16: A ÖRNEK 15: I. X +5 iyonunun proton say s, nötron say s ndan 1 eksiktir II. 14 Y 2 iyonunun elektron say s, X +5 iyonunun elektron say s ndan 6 fazlad r Buna göre X elementinin izotopunun atom ve kütle

Detaylı

Laboratuvar Tekniği. Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü TBY 118 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 9. Hafta (11.04.

Laboratuvar Tekniği. Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü TBY 118 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 9. Hafta (11.04. Laboratuvar Tekniği Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji TBY 118 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 9. Hafta (11.04.2014) 1 9. Haftanın Ders İçeriği Beer-Lambert Kanunu Spektrofotometre 2 Beer-Lambert

Detaylı

standartlar Standartlar ve Sertifikalar sertifika

standartlar Standartlar ve Sertifikalar sertifika standartlar Standartlar ve Sertifikalar sertifika Standartlar ve Sertifikalar.1. Genel Önceki bölümlerde paslanmaz çeliklere ait pek çok özellikler, standartlar ve karfl l klar hakk nda baz bilgiler verilmiflti.

Detaylı

CO RAFYA SICAKLIK. Kavram Dersaneleri 6. ÖRNEK 1 : Afla daki haritada, Türkiye de y ll k günefllenme sürelerinin da l fl gösterilmifltir.

CO RAFYA SICAKLIK. Kavram Dersaneleri 6. ÖRNEK 1 : Afla daki haritada, Türkiye de y ll k günefllenme sürelerinin da l fl gösterilmifltir. CO RAFYA SICAKLIK ÖRNEK 1 : Afla daki haritada, Türkiye de y ll k günefllenme sürelerinin da l fl gösterilmifltir. 2500 saat 2250 saat 1750 saat 2000 saat 2500 saat 2750 saat 3000 saat 3250 saat Bu haritadaki

Detaylı

çindekiler Ultraviyole-Görünür Bölge Spektroskopisinin Nitel ve Nicel Uygulamalar... 2 K rm z Ötesi Spektroskopisinin Uygulamalar...18 1.

çindekiler Ultraviyole-Görünür Bölge Spektroskopisinin Nitel ve Nicel Uygulamalar... 2 K rm z Ötesi Spektroskopisinin Uygulamalar...18 1. çindekiler iii çindekiler Önsöz... xi Ultraviyole-Görünür Bölge Spektroskopisinin Nitel ve Nicel Uygulamalar... 2 G R fi... 3 UV-GÖRÜNÜR BÖLGE SPEKTROSKOP S... 3 ABSORPLAYICI TÜRLER... 5 ABSORPS YON SPEKTROSKOP

Detaylı

GEOMETR 7 ÜN TE III S L ND R

GEOMETR 7 ÜN TE III S L ND R ÜN TE III S L ND R 1. S L ND R K YÜZEY VE TANIMLAR 2. S L ND R a. Tan m b. Silindirin Özelikleri 3. DA RESEL S L ND R N ALANI a. Dik Dairesel Silindirin Alan I. Dik Dairesel Silindirin Yanal Alan II. Dik

Detaylı

K MYA ATOM VE PER YOD K CETVEL. Kavram Dersaneleri 10 ÖRNEK 1 :

K MYA ATOM VE PER YOD K CETVEL. Kavram Dersaneleri 10 ÖRNEK 1 : K MYA ATOM VE PER YOD K CETVEL ÖRNEK 1 : Bir elementin 60 X +2 iyonunda 25 elektron vard r. Ayn elementin, 58 X izotopunun atomundaki proton (p), nötron (n) ve elektron (e) say lar kaçt r? ÖRNEK 2: Bir

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı

TEST Lambalar özdefl oldu- 6. K ve L anahtarlar LAMBALAR. ε ε ε. K anahtar aç k iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler:

TEST Lambalar özdefl oldu- 6. K ve L anahtarlar LAMBALAR. ε ε ε. K anahtar aç k iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: AAA ES -. 4. anahtar aç k iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: anahtar kapal iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: 0 Sö ner Artar De fl i mez I II aln z anahtar kapat l rsa ve lambalar söner.

Detaylı

TEST - 1 RENKLER. Beyaz cisimler üzerlerine düflen fl aynen yans t r. Böylece tüm cisimler ayd nlat ld fl n renginde görülür.

TEST - 1 RENKLER. Beyaz cisimler üzerlerine düflen fl aynen yans t r. Böylece tüm cisimler ayd nlat ld fl n renginde görülür. REER TEST - 1 1. 4. fiekil- fiekil- fiekil- Beyaz ler üzerlerine üflen fl aynen yans t r. Böylece tüm ler ay nlat l fl n rengine fl k 1444442444443 turuncu mor göz magenta 2. avi X Z agenta ve renkli fl

Detaylı

Ek 1. Fen Maddelerini Anlama Testi (FEMAT) Sevgili öğrenciler,

Ek 1. Fen Maddelerini Anlama Testi (FEMAT) Sevgili öğrenciler, Ek 1. Fen Maddelerini Anlama Testi (FEMAT) Sevgili öğrenciler, Bu araştırmada Fen Bilgisi sorularını anlama düzeyinizi belirlemek amaçlanmıştır. Bunun için hazırlanmış bu testte SBS de sorulmuş bazı sorular

Detaylı

Fizik ve Ölçme. Fizik deneysel gözlemler ve nicel ölçümlere dayanır

Fizik ve Ölçme. Fizik deneysel gözlemler ve nicel ölçümlere dayanır Fizik ve Ölçme Fizik deneysel gözlemler ve nicel ölçümlere dayanır Fizik kanunları temel büyüklükler(nicelikler) cinsinden ifade edilir. Mekanikte üç temel büyüklük vardır; bunlar uzunluk(l), zaman(t)

Detaylı

CO RAFYA KONUM. ÖRNEK 2 : Afla daki haritada, Rize ile Bingöl il merkezlerinin yak n ndan geçen boylam gösterilmifltir.

CO RAFYA KONUM. ÖRNEK 2 : Afla daki haritada, Rize ile Bingöl il merkezlerinin yak n ndan geçen boylam gösterilmifltir. CO RAFYA KONUM ÖRNEK 1 : Aralar nda 1 lik fark bulunan iki paralel aras ndaki uzakl k de iflmezken, aralar nda 1 lik fark, bulunan iki meridyen aras ndaki uzakl k Ekvator dan kutuplara gidildikçe azalmaktad

Detaylı

Kalite verimlilikle buluştu. DR6000 UV-VIS Spektrofotometre

Kalite verimlilikle buluştu. DR6000 UV-VIS Spektrofotometre Kalite verimlilikle buluştu DR6000 UV-VIS Spektrofotometre Kalite ve uygun maliyetin birleşimi Yeni DR6000 UV-VIS spektrofotometre, laboratuvardaki rutin analizler ve zorlu fotometrik uygulamalar için

Detaylı

ENSTRÜMENTAL ANALİZ YÖNTEMLERİ

ENSTRÜMENTAL ANALİZ YÖNTEMLERİ ENSTRÜMENTAL ANALİZ YÖNTEMLERİ Spektroskopi,bir örnekteki atom, molekül veya iyonların, bir enerji düzeyinden diğerine geçişleri sırasında absorplanan veya yayılan elektromanyetik ışımanın ölçülmesi ve

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: KUVVET ve HAREKET 3. Konu TORK, AÇISAL MOMENTUM ve DENGE ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ

11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: KUVVET ve HAREKET 3. Konu TORK, AÇISAL MOMENTUM ve DENGE ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ 11. SINIF ONU ANAIMI 2. ÜNİE: UVVE ve HAREE 3. onu OR, AÇISA MOMENUM ve DENGE EİNİ ve ES ÇÖZÜMERİ 2 2. Ünite 3. onu ork, Aç sal Momentum ve Denge A n n Yan tlar 1. Çubuk dengede oldu una göre noktas na

Detaylı

TEST Dalga homojen ortamda sabit h zla yay l r. 3. I. Yol: 6. Yay lma h z yaln zca ortamdaki YAY DALGALARI

TEST Dalga homojen ortamda sabit h zla yay l r. 3. I. Yol: 6. Yay lma h z yaln zca ortamdaki YAY DALGALARI A DAGAARI TEST - 1 1. g y i. kal n ince x y g i ince kal n y al n yaydan ince yaya ve ince yaydan kal n yaya geçiflte iletilen ve yans yan atmalar flekildeki gibidir. al n yaydan ince yaya geçiflte atman

Detaylı

ESEN YAYINLARI 1. (D) 2. (Y) 3. (D) 4. (D) 5. (D) 6. (D) 7. (Y) 8. (D) 9. (D) 10. (Y) 11. (D)

ESEN YAYINLARI 1. (D) 2. (Y) 3. (D) 4. (D) 5. (D) 6. (D) 7. (Y) 8. (D) 9. (D) 10. (Y) 11. (D) HÂL DE fi M HÂL DE fi M ETK NL K - 1 1 Birbiriyle temas halinde bulunan lar farkl iki madde aras nda s al flverifli olur. 2 Maddenin s cakl n art rmak için verilmesi gereken enerji çeflidine s enerjisi

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

Basit Elektrik Devresi FEN VE TEKNOLOJ

Basit Elektrik Devresi FEN VE TEKNOLOJ Basit Elektrik Devresi FEN VE TEKNOLOJ Temel Kaynak 5 Yaflam m zdaki Elektrik BAS T ELEKTR K DEVRES Devrede Ampullerin n Nas l De ifltirebiliriz? Basit bir elektrik devresinde pil ampul anahtar ba lant

Detaylı

TEST Levhan n a rl G olsun. G a rl n n O F 1 TORK (KUVVET MOMENT ) - DENGE

TEST Levhan n a rl G olsun. G a rl n n O F 1 TORK (KUVVET MOMENT ) - DENGE R (UVVE MME ) - DEE ES -... evhalar dengede oldu una göre, desteklerin oldu u noktalara göre moment al n rsa,...... oldu u görülür. CEVA B d d d d. ucuna göre moment cambaz den ye giderken momenti azald

Detaylı

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H

Detaylı

Elektrik ve Manyetizma

Elektrik ve Manyetizma 9 Elektrik ve anyetizma ODE SOU DE SOUI ÇÖÜE. letkenin kesitinden geçen yük miktar, q n.e 5.0 9.,6.0-9 8 C olur. Bu durumda oluflan ak m, I q 8 ` t 8 olur.. S kesitinden saniyede geçen yük miktar, ( )

Detaylı

SPEKTROSKOPİ ENSTRÜMANTAL ANALİZ. Elektromanyetik radyasyon (ışıma)

SPEKTROSKOPİ ENSTRÜMANTAL ANALİZ. Elektromanyetik radyasyon (ışıma) ENSTRÜMANTAL ANALİZ SPEKTROSKOPİ Spektroskopi Bir madde içerisindeki atom, molekül veya iyonların bir enerji seviyesinden diğerine geçişleri sırasında absorplanan veya yayılan ışınların ölçülmesi için

Detaylı

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü Nükleer Santrallerde Enerji Üretimi ve Personel E itimi Mehmet TOMBAKO LU* Girifl Sürdürülebilir kalk nman n temel bileflenlerinden en önemlisinin enerji oldu unu söylemek abart l olmaz kan s nday m. Küreselleflen

Detaylı

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN SAYLAR Do al Say lar Parças ve fl n 6. SNF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YLLK PLAN Süre/ KAZANMLAR Ders AÇKLAMALAR 1. Do al say larla ifllemler yapmay gerektiren problemleri çözer ve kurar. Do al say

Detaylı

MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ (Ders Notu) Manyetik Özellikler Doç.Dr. Özkan ÖZDEMİR MANYETİK ÖZELLİK Giriş Bazı malzemelerde mevcut manyetik kutup çiftleri, elektriksel kutuplara benzer şekilde, çevredeki

Detaylı

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN GEOMETR Geometrik Cisimler Uzunluklar Ölçme 6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN 1. Prizmalar n temel elemanlar n belirler. Tabanlar n n karfl l kl köflelerini birlefltiren ayr tlar tabanlara

Detaylı

Tablo 3.3. TAKV YES Z KANAL SAC KALINLIKLARI (mm)

Tablo 3.3. TAKV YES Z KANAL SAC KALINLIKLARI (mm) 3. KANAL KONSTRÜKS YONU Türk Standart ve fiartnamelerinde kanal konstrüksiyonu üzerinde fazla durulmam flt r. Bay nd rl k Bakanl fiartnamesine göre, bas nç s - n fland rmas na ve takviye durumuna bak lmaks

Detaylı

ALETL ANAL Z LABORATUVARI

ALETL ANAL Z LABORATUVARI T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 2092 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 1123 ALETL ANAL Z LABORATUVARI Yazarlar Yrd.Doç.Dr. Sibel EM R D LTEM Z (Ünite 1, 6, 10) Yrd.Doç.Dr. Yasemin SÜZEN (Ünite 2) Yrd.Doç.Dr.

Detaylı

Kimyasal analiz : bir örnekteki bileşenleri v bileşenlerin konsantrasyonların bulmak için yapılan işlemi genel adıdır.

Kimyasal analiz : bir örnekteki bileşenleri v bileşenlerin konsantrasyonların bulmak için yapılan işlemi genel adıdır. Analitik Kimya Kimyanın, maddelerin hangi bileşenlerden ve bileşenlerin hangi oranlarda (bağıl miktarlarda) olduğunu inceleyen dalı Analitik Kimya olarak isimlendirilir. bir ürünün istenen kalitede olup

Detaylı

256 = 2 8 = = = 2. Bu kez de iflik bir yan t bulduk. Bir yerde bir yanl fl yapt k, ama nerde? kinci hesab m z yanl fl.

256 = 2 8 = = = 2. Bu kez de iflik bir yan t bulduk. Bir yerde bir yanl fl yapt k, ama nerde? kinci hesab m z yanl fl. Bölünebilme B ir tamsay n n üçe ya da dokuza tam olarak bölünüp bölünmedi ini anlamak için çok bilinen bir yöntem vard r: Say - y oluflturan rakamlar toplan r. E er bu toplam üçe (dokuza) bölünüyorsa,

Detaylı

MATEMAT K. Hacmi Ölçme

MATEMAT K. Hacmi Ölçme Hacmi Ölçme MATEMAT K HACM ÖLÇME Yandaki yap n n hacmini birim küp cinsinden bulal m. Yap 5 s radan oluflmufltur. Her s ras nda 3 x 2 = 6 birim küp vard r. 5 s rada; 5 x 6 = 30 birim küp olur. Bu yap n

Detaylı

15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page U1. IQ8Quad. Her ortam için do ru dedektör. IQ8Quad alg lama prensipleri. Yang n alg lama teknolojisi

15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page U1. IQ8Quad. Her ortam için do ru dedektör. IQ8Quad alg lama prensipleri. Yang n alg lama teknolojisi 15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page U1 IQ8Quad Her ortam için do ru dedektör IQ8Quad alg lama prensipleri Yang n alg lama teknolojisi 15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page 2 02 03 Do ru seçim Hiçbir yang

Detaylı

Fourier Transform Infrared Spectroscopy (FTIR) Spektroskopi Nedir?

Fourier Transform Infrared Spectroscopy (FTIR) Spektroskopi Nedir? Fourier Transform Infrared Spectroscopy (FTIR) Spektroskopi Nedir? Spektroskopi, atom ya da molekül tarafından absorplanan, yayınan ya da saçılan Elektromagnetik Radyasyonun (EMR) ölçülmesi ve yorumlanmasıdır.

Detaylı

: Bir d do rusu üzerinde; A, B, C ve D noktalar alal m. d. n n uzunlu u denir ve. d d1 d2 F G. E, F d G, H d ve ise. d // d 1 2

: Bir d do rusu üzerinde; A, B, C ve D noktalar alal m. d. n n uzunlu u denir ve. d d1 d2 F G. E, F d G, H d ve ise. d // d 1 2 VI. ÖLÜM ÜZLEME VEKTÖRLER YÖNLÜ RU PRÇSI Tan m : üzlemde ve noktalar verilsin. [] n n dan e do ru önlendirildi ini düflünelim. öle do ru parçalar na, önlü do ru parçalar denir. önlü do ru parças, ile gösterilir.

Detaylı

Fizik I (Fizik ve Ölçme) - Ders sorumlusu: Yrd.Doç.Dr.Hilmi Ku çu

Fizik I (Fizik ve Ölçme) - Ders sorumlusu: Yrd.Doç.Dr.Hilmi Ku çu Fizik I (Fizik ve Ölçme) - Ders sorumlusu: Yrd.Doç.Dr.Hilmi Ku çu Bu bölümde; Fizik ve Fizi in Yöntemleri, Fiziksel Nicelikler, Standartlar ve Birimler, Uluslararas Birim Sistemi (SI), Uzunluk, Kütle ve

Detaylı

BOYAR MADDELERDE AKTİF KARBONUN ADSORPLANMA ÖZELLİĞİNE HİDROJEN PEROKSİTİN ETKİSİ

BOYAR MADDELERDE AKTİF KARBONUN ADSORPLANMA ÖZELLİĞİNE HİDROJEN PEROKSİTİN ETKİSİ TÜBİTAK BİDEB KİMYA LİSANS ÖĞRENCİLERİ KİMYAGERLİK, KİMYA ÖĞRETMENLİĞİ, KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BİYOMÜHENDİSLİK ARAŞTIRMA PROJESİ KİMYA 3 (Çalıştay 2012) KİMYA PROJE RAPORU GRUP AKTİF PROJE ADI BOYAR MADDELERDE

Detaylı

Yukar daki kare ve dikdörtgene göre eflitlikleri tan mlay n z. AB =... =... =... =...

Yukar daki kare ve dikdörtgene göre eflitlikleri tan mlay n z. AB =... =... =... =... Üçgen, Kare ve ikdörtgen MTEMT K KRE VE KÖRTGEN Kare ve ikdörtgenin Özellikleri F E Kare ve dikdörtgenin her kenar uzunlu u birer do ru parças d r. Kare ve dikdörtgenin kenar, köfle ve aç say lar eflittir.

Detaylı

Çalışma Soruları 2: Bölüm 2

Çalışma Soruları 2: Bölüm 2 Çalışma Soruları 2: Bölüm 2 2.1) Kripton(Kr) atomunun yarıçapı 1,9 Å dur. a) Bu uzaklık nanometre (nm) ve pikometre (pm) cinsinden nedir? b) Kaç tane kripton atomunu yanyana dizersek uzunlukları 1,0 mm

Detaylı

Kendimiz Yapal m. Yavuz Erol* 16 Sütunlu Kayan Yaz

Kendimiz Yapal m. Yavuz Erol* 16 Sütunlu Kayan Yaz Kendimiz Yapal m Yavuz Erol* 16 Sütunlu Kayan Yaz Bu yaz da 8 sat r, 16 sütundan oluflan LED li kayan yaz projesi anlat l yor. Projenin en önemli özelli i gerek donan m gerekse yaz l m olarak basit olmas.

Detaylı

NIR Analizleri için Hayvansal Yem ve G da Numunelerinin Haz rlanmas

NIR Analizleri için Hayvansal Yem ve G da Numunelerinin Haz rlanmas NIR Analizleri için Hayvansal Yem ve G da Numunelerinin Haz rlanmas Çiftlik hayvanlar yeti tiricili inde yem kalitesinin belirleyici etkisi vard r. Ancak, yüksek kaliteli yem besicilik maliyetlerini önemli

Detaylı

1. Yukar daki çubuk makarna afla dakilerden hangisinin modelidir? Yukar daki rakamlardan kaç tanesinde dikey do ru modeli vard r?

1. Yukar daki çubuk makarna afla dakilerden hangisinin modelidir? Yukar daki rakamlardan kaç tanesinde dikey do ru modeli vard r? Ad : Soyad : S n f : Nu. : Okulu : 1. Yukar daki çubuk makarna afla dakilerden hangisinin modelidir? Do ru Düzlem Nokta 5. MATEMAT K TEST 19 Ifl n Do ru Do ru parças 2. Afla daki hangi do runun çizgi modeli

Detaylı

DEVRELER VE ELEKTRONİK LABORATUVARI

DEVRELER VE ELEKTRONİK LABORATUVARI DENEY NO: 1 DENEY GRUBU: C DİRENÇ ELEMANLARI, 1-KAPILI DİRENÇ DEVRELERİ VE KIRCHHOFF UN GERİLİMLER YASASI Malzeme ve Cihaz Listesi: 1. 10 Ω direnç 1 adet 2. 100 Ω direnç 3 adet 3. 180 Ω direnç 1 adet 4.

Detaylı

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Otomasyon Sistemleri E itiminde Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Murat Ayaz Kocaeli Üniversitesi Teknik E itim Fakültesi, Elektrik E itimi Koray Erhan Kocaeli Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi,

Detaylı

F Z K. IfiI IN KIRILMASI VE MERCEKLER ÖRNEK 1 : ÖRNEK 2 :

F Z K. IfiI IN KIRILMASI VE MERCEKLER ÖRNEK 1 : ÖRNEK 2 : F Z IfiI I IRILAI VE ERCELER ÖRE : ÖRE : prizmas prizmas Bir içine erlefltirilmifl birbirine ap fl k, prizmalar ndan e gelen fl k fl n flekildeki olu izlior prizmas n n fl k rma indisi n, prizmas n nki

Detaylı

R RAMAN SPEKTROSKOPİSİ CAN EROL

R RAMAN SPEKTROSKOPİSİ CAN EROL R RAMAN SPEKTROSKOPİSİ CAN EROL Spektroskopi nedir? x Spektroskopi, çeşitli tipte ışınların madde ile etkileşimini inceleyen bilim dalıdır. Lazer radyasyon ışını örnekten geçer örnekten radyasyon çıkarken

Detaylı

Do ufl Üniversitesi Matematik Kulübü Matematik Bireysel Yar flmas 2004 Soru ve Yan tlar

Do ufl Üniversitesi Matematik Kulübü Matematik Bireysel Yar flmas 2004 Soru ve Yan tlar o ufl Üniversitesi Matematik Kulübü Matematik ireysel Yar flmas 2004 Soru ve Yan tlar Soru. S f rdan farkl bir a say s için sonsuz ondal klarla oluflan ifadesinin de eri nedir? ise, Soru 2. 0 < < 0 olmak

Detaylı

16. Yoğun Madde Fiziği Ankara Toplantısı, Gazi Üniversitesi, 6 Kasım 2009 ÇAĞRILI KONUŞMALAR

16. Yoğun Madde Fiziği Ankara Toplantısı, Gazi Üniversitesi, 6 Kasım 2009 ÇAĞRILI KONUŞMALAR ÇAĞRILI KONUŞMALAR Ç1 Manyetik Soğutma ve Devasa Manyetokalorik Etki Yalçın Elerman Fizik Mühendisliği Bölümü, Mühendislik Fakültesi, Ankara Üniversitesi, Beşevler, Ankara Modern toplumların temel bağımlılıklarından

Detaylı

CO RAFYA. TÜRK YE DE YERfiEK LLER VE ETK LER

CO RAFYA. TÜRK YE DE YERfiEK LLER VE ETK LER CO RAFYA TÜRK YE DE YERfiEK LLER VE ETK LER ÖRNEK 1 : 1990 nüfus say m na göre nüfus yo unluklar Türkiye ortalamas n n alt nda olan afla daki illerin hangisinde, nüfus yo unlu unun azl yüzey flekillerinin

Detaylı

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uygulama Önerileri 59 Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uluslararas ç Denetim Meslekî Uygulama Standartlar ndan Standart 1110 un Yorumu lgili Standart 1110 Kurum çi Ba

Detaylı

KUDOS. Laboratuvar Cihazları. 195 www.sahinlerkimya.com Tel: (0212) 659 54 00 pbx ULTRASON K SU BANYOLARI

KUDOS. Laboratuvar Cihazları. 195 www.sahinlerkimya.com Tel: (0212) 659 54 00 pbx ULTRASON K SU BANYOLARI Laboratuvar Cihazları ULTRASON K SU BANYOLARI en yüksek kalite ultrasonic temizleyicileri dünya çap na sunmaktan gurur duyar. Ultrasonik teknoloji bir lider üreticisi olarak, Kudos yenilikçi ve patent

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme

Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme 1.0. Girifl 1.1. Bu K lavuz Notunun amac ; Uluslararas De erleme Standartlar Komitesine (UDSK) üye tüm ülkelerde,

Detaylı

ÜÇGEN LE LG L TEMEL KAVRAMLAR

ÜÇGEN LE LG L TEMEL KAVRAMLAR III. ÖLÜM ÜÇGN L LG L TML KVRMLR Tan m (Çokgen) : n > olmak üzere, bir düzlemde 1,, 3,..., n gibi birbirinden farkl, herhangi üçü do rusal olmayan n nokta verilsin. Uç noktalar d fl nda kesiflmeyen [ 1

Detaylı

S cakl k ve s, günlük yaflant m zda s k s k karfl laflt m z ve bazen birbirine kar flt rd m z iki kavramd r

S cakl k ve s, günlük yaflant m zda s k s k karfl laflt m z ve bazen birbirine kar flt rd m z iki kavramd r ZZZ D\DWP]IHQ FRP FEN VE TENOOJ 8 addenin Halleri ve 5. Ünite ISI VE SICAI ve s, günlük yaflant m zda s k s k karfl laflt m z ve bazen birbirine kar flt rd m z iki kavramd r aynamakta olan su elimizi yakar

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1. BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1. BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1 BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ DENEY SORUMLUSU Arş.Gör. Şaban ULUS Haziran 2012 KAYSERİ

Detaylı

Döküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN

Döküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN Döküm Prof. Dr. Akgün ALSARAN Döküm Döküm, sıvı haldeki akıcı olan malzemelerin, üretilmek istenen parçanın biçiminde bir boşluğa sahip olan kalıplara dökülerek katılaştırıldığı bir üretim yöntemidir.

Detaylı

MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ. 6. Hafta Oda Akustiği

MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ. 6. Hafta Oda Akustiği MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ 6. Hafta Oda Akustiği Sesin Oda İçerisinde Yayınımı Akustik olarak sesin odada yayınımı için, sesin dalga boyunun hacmin boyutlarına göre oldukça küçük olması gerekmektedir.

Detaylı

Hızlandırıcı Fiziği-1. Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 27.02.2014

Hızlandırıcı Fiziği-1. Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 27.02.2014 Hızlandırıcı Fiziği-1 Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 27.02.2014 1 İçerik Parçacıkları nasıl elde ediyoruz? Bazı dairesel hızlandırıcı çeşitleri Siklotron (cyclotron) Zayıf odaklama Sinkrotron (synchrotron)

Detaylı

Elektro Kaplamada Optimum Ko ullar

Elektro Kaplamada Optimum Ko ullar Elektro Kaplamada Optimum Ko ullar Metal kaplama yüzeyine kaplama yap lan malzeme özelliklerini de tirir. Malzeme yüzeyinde iç gerilmenin ve pörözitenin meydana gelmedi i iyi bir ba lant (yap ma) olmas

Detaylı

5.111 Ders Özeti #5. Ödev: Problem seti #2 (Oturum # 8 e kadar)

5.111 Ders Özeti #5. Ödev: Problem seti #2 (Oturum # 8 e kadar) 5.111 Ders Özeti #5 Bugün için okuma: Bölüm 1.3 (3. Baskıda 1.6) Atomik Spektrumlar, Bölüm 1.7, eşitlik 9b ye kadar (3. Baskıda 1.5, eşitlik 8b ye kadar) Dalga Fonksiyonları ve Enerji Düzeyleri, Bölüm

Detaylı

BU ÜN TEN N AMAÇLARI

BU ÜN TEN N AMAÇLARI ÜN TE III YÜKLÜ PARÇACIKLARIN ELEKTR K ALANDA HAREKET 1. Elektron 2. Proton 3. Yüklü Parçac klara Etki Eden Kuvvet 4. Yüklü Parçac klar n vme ve H zlar 5. Yüklü Parçac klar n Yörüngeleri 6. Kütlenin H

Detaylı

USB KVM Switch. Ses özellikli ve 2 portlu USB KVM switch. Ses özellikli ve 4 portlu USB KVM switch

USB KVM Switch. Ses özellikli ve 2 portlu USB KVM switch. Ses özellikli ve 4 portlu USB KVM switch USB KVM Switch Ses özellikli ve 2 portlu USB KVM switch Ses özellikli ve 4 portlu USB KVM switch Kullanma Kılavuzu DS-11403 (2 Portlu) DS-12402 (4 Portlu) 1 NOT Bu cihaz FCC kurallarının 15. Bölümü uyarınca,

Detaylı

5.2 CEPHE PANEL 5.2.1 K YÜZÜ METAL M NERAL YÜN YALITIMLI SANDV Ç PANEL. 5.2.1.1 DÜfiEY CEPHE PANEL UYGULAMASI

5.2 CEPHE PANEL 5.2.1 K YÜZÜ METAL M NERAL YÜN YALITIMLI SANDV Ç PANEL. 5.2.1.1 DÜfiEY CEPHE PANEL UYGULAMASI 5.2 CEPHE PANEL Resim 5.16 Mineral yün cephe paneli 5.2.1 K YÜZÜ METAL M NERAL YÜN YALITIMLI SANDV Ç PANEL Is, su, ses yal t m ve yang n güvenli i özelliklerini bünyesinde bar nd ran mineral yün yal t

Detaylı

Do al Say lar Do al Say larla Toplama fllemi Do al Say larla Ç karma fllemi Do al Say larla Çarpma fllemi Do al Say larla Bölme fllemi Kesirler

Do al Say lar Do al Say larla Toplama fllemi Do al Say larla Ç karma fllemi Do al Say larla Çarpma fllemi Do al Say larla Bölme fllemi Kesirler Do al Say lar Do al Say larla Toplama fllemi Do al Say larla Ç karma fllemi Do al Say larla Çarpma fllemi Do al Say larla Bölme fllemi Kesirler Kesirlerle Toplama, Ç karma ve Çarpma fllemi Oran ve Orant

Detaylı

ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ

ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ UV-Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi Yrd. Doç.Dr. Gökçe MEREY GENEL BİLGİ Çözelti içindeki madde miktarını çözeltiden geçen veya çözeltinin tuttuğu ışık miktarından

Detaylı

CO RAFYA AKARSULAR. ÖRNEK 1 : Afla daki haritada bir yöredeki akarsular gösterilmifltir.

CO RAFYA AKARSULAR. ÖRNEK 1 : Afla daki haritada bir yöredeki akarsular gösterilmifltir. CO RAFYA AKARSULAR ÖRNEK 1 : Afla daki haritada bir yöredeki akarsular gösterilmifltir. K ÖRNEK 2 : Bir nehrin deltas ndan, on y ll k bir biriktirme kesiti al narak incelenmifltir. Bu inceleme sonucunda

Detaylı

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ Deneyde dolu alan tarama dönüşümünün nasıl yapıldığı anlatılacaktır. Dolu alan tarama

Detaylı

RİSKLİ YAPILAR ve GÜÇG

RİSKLİ YAPILAR ve GÜÇG RİSKLİ YAPILAR ve GÜÇG ÜÇLENDİRME ÇALIŞMALARI Doç.. Dr. Ercan ÖZGAN Düzce Üniversitesi YAPILARDA OLU AN R SKLER N NEDENLER GENEL OLARAK 1. Tasar m ve Analiz Hatalar 2. Malzeme Hatalar 3. çilik Hatalar

Detaylı