AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ NDE VERİLEN ÖNEMLİ CEZA HUKUKU MAHKEME KARARLARI

Transkript

1 (2003) Yayın Yeri: AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ NDE VERİLEN ÖNEMLİ CEZA HUKUKU MAHKEME KARARLARI GIDEON v. WAINRIGHT : Derleyen: Av. Şevket Güney BİGAT 1 The right to counsel is one of those rights that is (fundemental and essential to a fair trial) and is thus made obligatory upon the states by the Fourteenth Amendment. Müdafiden yararlanma hakkı, dürüst yargılamada mecbur tutulmuştur. Önemli ve ağır davalarda müdafi bulundurulmalı. Bu karar Betts v. Bredy Kararı nı değiştiriyor. DOUGLES v. CALIFORNIA : An indigent is entitled to appoint counsel to prepare and appallate brief where the appeal pursued is granted as a matter of right to all defendents. Kendini savunamayanlara temyiz başvurusunda müdafi bulunmalı, temyiz edilebilen bir karar olmalıdır. Ancak bu halde müdafi atanabilir. ROSS v. MOFFIT : There is no costitional right to appointed counsel for discretionaly appellede proccedings. Olağanüstü kanun yollarına başvuruda atanmış müdafiyi mecbur tutmuyor. Müdafi olmadan da yargılama yapılabilir. GEGNON v. SCARPELLI : Probationer does not have an absolute due process right to the assistance of counsel at a hearing to revoke probation, such right exist only as determined on case basis. Şartlı salıverme kararının geri alınmasında, şartlı salıverenin müdafi bulundurması zorunlu değildir. Her yükümlü için ayrı ayrı karar verilmelidir. WOLF v. COLORADO : Hukuka aykırı delil, makul şüpheye (umma) dayanmayan arama el koymada elde edilen delil eyalet yargılamasında kullanılabilir. Eyalet Mahkemesi de, eyalet suçu için açılan davalarda hukuka aykırı olan delilleri kullanabilir.(arama-el koyma) 1 BİGAT, Şevket Güney, İstanbul Barosu avukatlarından. 1

2 Makul bir şüpheye dayanmayan edilen deliller eyalet suçlarının yargılanmasında kullanılır ama federal suçların yargılanmasında kullanılamaz. Bir eyalet mahkemesinde, eyalet suçu nedeniyle yapılan yargılamada basit şüpheye dayanmayan yapılan arama ve el koyma ile elde edilen delillerin kullanılması yasaklanmamıştır. MAPP v. OHIO : WOLF v. COLORADO KARARI nı genişletiyor. Dördüncü ek maddenin getirdiği koruma ondördüncü ek maddenin getirdiği dürüst yargılama ilkesini kapsar. Hukuka aykırı arama ve el koyma ile elde edilen delillerin, eyalet mahkemelerinde kullanılmamasını şart koşar. UNITED STATES v. LEON : The exception to exclusionary. Polis eğer eline aldığı arama kararının hukuka aykırı olduğunu bilmiyorsa ve iyi niyetle hareket ediyorsa, bu karara dayanarak yaptığı aramadan elde edilen deliller hukuka uygun olur. KATZ v. UNITED STATES : The meaning of search. (Arama kavramı). Dördüncü ek madde, kişiyi arama ve el koyma ve işlemlerinden korumaktadır. Eğer olayın kendi şartları içerisinde makul bir şekilde anlaşılabilen gizli tutma iradesi varsa korur. CALIFORNIA v. GREENWOOD : Garbage bag Expectation of privacy. Umuma açık yerlerde toplanmak üzere bırakılmış olan çöp torbalarının aranması hukuka aykırı değildir. ANDERSEN v. MARYLAND : Business records. Bir ceza davalısının işine ait kayıtlara el konması ve delilleri duruşmada ikame edilmesi, 5. ek maddedeki kimsenin kendi aleyhine delil vermeye zorlanamaması ilkesi vardır. Delil kullanabilmek için arama sonucunda el konulmuş olmalıdır, aksi halde arama yapılan kimseden istenemez ve vermeye zorlanamaz. ZURCHER v. STANFORD : Third - party searches. Üçüncü şahıslarda yapılan arama. Üzerinde arama yapılan kişinin evinde başka birinin işlediği suçun delillerinin elde edilmesi Anayasa ya uygundur. 2

3 SPINELLI v. UNITED STATES : Determining probable cause. Makul şüphenin tayini. Bir arama kararı verirken, muhbir beyanına dayanılacaksa, bu taktirde tutanakta muhbirin güvenilir bir kişi olup olmadığı açıklanmalı ve muhbirin verdiği bilgiler makul şüpheye dayanmalı (şüpheyi içermeli) ve bu karar bağımsız bir hakim tarafından verilmelidir. ILLINOIS v. GATES : Totality of the circumstances. Hakim arama kararını verirken kendisine sunulan bilgilerin tamamını değerlendirecektir. Muhbirin güvenilir bir kişi olup olmadığına bakarak ve ayrıca hakim buna kendi bilgisini de ilave edecektir. Hakim bunu yaparken sadece muhbirin güvenilir bir kişi olup olmadığına bakmayacak. UNITED STATES v. WATSON : Warrentless arrest. Yakalama. Hakim kararı olmadan polis yakalama yapabilir. Bu iki şekilde olur: Birincisi, suçüstü halinde (meşhut cürüm) yakalama yapılabilir. İkincisi ise, meşhut cürüm olmadan eğer tutuklamanın şartları gerçekleşmemişse yakalama yapılabilir.(cmuk 127) Tutuklama emri olmadan tutuklama. Polis memuru, tutuklamayı yapmada makul şüpheleri varsa, huzurunda veya gıyaben ağır suçtan (cürüm) dolayı mahkemeye sevk edilmiş bir şüpheliyi tutuklama kararı olmaksızın tutuklayabilir. UNITED STATES v. ROBINSON : Warrentless search of arrestee. Tutuklamada, tutuklama emri olmadan arama. Hukuka uygun tutuklamada, bir kimsenin her açıdan (tümüyle) aranması 4. maddeye göre uygun aramadır ve trafik ihlalleri gibi suçlara ilişkin vakalarda sadece silah bulma amacıyla üst aramasının yapılması ile sınırlandırılamaz. Zira bu tip suçlarda bunlardan daha başka delil bulunamayacağı göz önünde tutulmalıdır. CHIMEL v. CALIFORNIA : Warrentless search incident to lawful arrest. Hukuka uygun tutuklamaya ilişkin tutuklama emri olmaksızın arama. 4. ve 14. maddelere göre, hukuka uygun bir tutuklamaya ilişkin tutuklama emri olmadan yapılan arama ancak aranan kişi ve onun bulunduğu yer bakımından arama yapılabilir. (Acil kontroller durumunda) Örnek: Bulunduğu yerde bir silah veya zarar verici (tahrip edici) bir delil olabilir. 3

4 PAYTON v. NEW YORK : In home arrest. Evde tutuklama. Acil durumların dışında, tutuklama amaçlı tutuklama emri olmaksızın eve girme Anayasa ya aykırıdır. CALIFORNIA v. CARNEY : The automobile exception. Otomobiller hakkındaki istisnai durum. Tutuklama emri şartı, otomobile istisnasında karavanlarda başvurulur. CALIFORNIA v. ACEVEDO : Containers in a automobile. Bir otomobildeki kap. Bir otomobilde ağzı kapalı haldeki bir kutuyu arama emri olmadan yapılan arama, eğer arama için makul bir sebep varsa 4. maddeye göre uygundur. NEW YORK v. BELTON : Auto searches incident to arrest. Tutuklamaya ilişkin araba araması. Eğer polis otomobil sahibini yasal bir gözetim altında tutuklama yapmışsa bu tutuklamanın doğal bir devamı olarak, yolcuları oturduğu bölümü de arayabilir. COLORADO v. BERTINE : Inventory inspection. Envanter teftişi. Bir polis envanter teftişinde kapalı kutuları da açabilir. TERRY v. OHIO : Stop and frisk situations. Durdurma ve üst arama durumları. Makul bir sebep bulunmadığı hallerde, polis memuru makul ölçüler çerçevesinde kendi tecrübeleri ışığı altında, suç fiilinin yapılageldiğinin ve bu fiile ilişkin kişilerin de silahlı ve tehlikeli olacağına dair çıkarımda bulunursa, bu kişileri durdurabilir ve kendini tanıttıktan ve makul sorgulama yaptıktan sonra şüpheleri hala geçmemişse bu kişilerin giysilerini silah bulma amacıyla dikkatli ve belirli sınırlar içinde arayabilir. 4

5 SCHNECKOLOTH v. BUSTAMONTE : Voluntary consent. Gönüllü rıza gösterme. Bir aramada rıze var idiyse, aslında gönüllülük hali tüm bu tür durumlarda saptanması gereken bir konudur ve kişinin reddetme hakkına sahip olduğunu bilincinde olma faktörü dikkate alındığında, gönüllü rıza göstermenin önceden saptanmasına bu bilgiyi belirtmek amacıyla cezai tatbikata gerek yoktur. ILLINOIS v. RODRIGUEZ : Apperant authority. Açık otorite. Açık yetki belgesi. Görevlilerin üçüncü kişinin yetkisi dahilinde olduğuna inandıkları binaların aranmasına üçüncü kişinin razı olduğunda tutuklama emri olmadan yapılan arama hukuka uygundur. Makul sebebe dayanarak yapılan bir aramadır. Görevlilerin elinde arama tutuklaması emri olsa dahi üçüncü kişiler aramaya rıza gösterirlerse bu arama hukuka uygun bir arama 4. madde uyarınca olur. 5