Examen VMBO-GL en TL. Turks CSE GL en TL. tijdvak 1 woensdag 21 mei uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Transkript

1 Examen VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 1 woensdag 21 mei uur Turks CSE GL en TL Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Beantwoord alle vragen in de uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 44 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 49 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden o

2 Let op: beantwoord een open vraag altijd in het Nederlands, behalve als het anders is aangegeven. Als je in het Turks antwoordt, levert dat 0 punten op. Tekst 1 1p 1 Je wilt baklava kopen die met meel uit het gebied van Harran is bereid. Bij welke baklavazaak kun je die krijgen? Schrijf de naam van die baklavazaak op in de uitwerkbijlage. Türkiye nin en iyi baklavac lar eker Bayram öncesi jüri üyelerimize Türkiye nin en iyi baklavac lar n sorduk. MAM ÇA DA Gaziantep te baklava denince akla gelen ilk isimlerden. Geçmi i 107 y ll k. mam Ça da Lokantas, hakl öhretini uzun y llard r koruyor. Ürettikleri baklavan n lezzetinin Harran ununda ve kullan lan f st kta sakl oldu unu söylüyorlar. Harran Ovas nda yeti en ve di erlerine göre daha sert olan bu daydan üretilen un, yufkan n ince olmas n sa l yor. Antepf st ise ürün tam olgunla madan toplan yor. Böylelikle boz iç denilen f st k hem daha ya l ve lezzetli, hem de tam ye il oluyor. Ya da Harran Ovas ndan al n yor. mam Ça da ta kare baklavan n kilosu 18 YTL, havuç ve öbiyet 20 YTL, f st k ezme 25 YTL. Uzun Çar No: 14, Gaziantep Tel: (342) HACIBOZANO LU Hac bozano lu ailesinin 3 üncü ku a taraf ndan i letilen Laleli deki Hac bozano lu nun baklavalar Bahçelievler deki fabrikalar nda üretiliyor. Lezzetinin kaliteli malzeme ve iyi i çilikten kaynakland n söylüyorlar. Hac bozano lu nun baklavalar kattan olu uyor. irkette uzun y llar çal m ve konular nda uzman olan ustalar hamurlar incecik aç yor. Cevizli baklavan n kilosu 15 YTL, f st kl baklava 18 YTL ve sütlü nuriye 14 YTL. Ordu Caddesi No: 279, Laleli/ stanbul Tel: (212) SEY DO LU Laleli de dükkan olan Gaziantepli Habe Seyido lu nun baklavalar stanbul Beylikdüzü ndeki fabrikada üretiliyor. Buradan da kent geneline yay lm ma azalar nda sat a sunuluyor. Baklavalar n s rr un, eker, ya, f st k ve cevizin en kalitelilerini ustalar n iyi kullanmas nda sakl. Gaziantepli Habe Seyido lu nun baklavalar 12 kat hamurdan olu uyor. Spesyaliteleri aras nda Aloe Vera l baklavalar da var. Nas l yap ld meslek s rr olarak söylenmiyor ama Aleo Vera n n s v s ya erbetleme ya da pi irilmeden önce baklavan n içine kat l yor. Aloe Vera l baklavan n kilosu 17 YTL, f nd kl baklava 15 YTL, f st kl baklava 18 YTL ve sütlü nuriye 14 YTL. Ordu Caddesi No: 287, Laleli/ stanbul. Tel: (212) o 2 lees verder

3 Tekst 2 1p 2 Welk van onderstaande boeken is humoristisch? Schrijf de titel van het boek op in de uitwerkbijlage. 1p 3 Welk boek gaat over een jongen zonder vader? Schrijf de titel van het boek op in de uitwerkbijlage. Portakal K z Jostein Gaarder Çocuklar ve gençler için kaleme ald Sofie'nin Dünyas adl kitab yla felsefeyi popüler hale getiren Norveçli yazar Jostein Gaarder' n, yeni kitab Portakal K z okurlarla bulu uyor. Jostein Gaarder' n bu defaki kahraman 15 ya ndaki erkek çocu u Georg. Bu delikanl 11 y l önce ölen babas n n kendisine yazd bir mektubu bulur ve hayat sorgulamaya ba lar. ki Yabanc Eller Birle mi Marc Lambron Roma da büyülü bir a kla ba lay p, Vietnam da sava n cehenneminde süren etkileyici bir roman.1960 y l, Roma... Büyülü bir ehirde, sineman n göz kama t r c cazibesinin a r bast s cak bir yaz. Modeller, ressamlar, yönetmenler, aktris ve aktörler, gazeteciler... Renkli hayatlar...renkler aras nda kaybolup gidenler... Bir y ld r m a k yla ba l yor her ey... Cemile Orhan Kemal Ya am mücadelesiyle çok genç ya nda tan an Orhan Kemal, yüre inde iz b rakan her eyi edebiyata aktard. 'Cemile' de Orhan Kemal'in hayat ndan sat rlara ta an bir roman. Arka planda 1934 Adana's ndaki yoksul bir i çi mahallesinin ve i çilerin ekmek paras için verdi i mücadelenin anlat ld ; güzel Bo nak k z, i çi Cemile ile 24 lira 95 kuru ayl a mahkûm Kâtip Necati'nin a k öyküsü. Kiraz Toplayan Uskumru Ahmet Tangün Herkesin her ey hakk nda söyleyecek çok eyi oldu u bir dönemden geçiyoruz. Mikrofon kime uzat l rsa o konu uyor. A k n ömründen, zay f kalman n kurallar na, gençli in s rlar ndan, mutlu evlilik formüllerine ve depremin iddetinden, biçimine kadar kimsenin bilmedi i bir ey yok bu hayatta. Ahmet Tangün, pop ça n n enformasyon ya muru alt nda zorlanan bizlerle aç ktan aç a dalgas n geçiyor o 3 lees verder

4 Tekst 3 1p 4 Je wilt weten welk bedrijf door topmensen uit de Turkse zakenwereld als een ware school voor toekomstige leidinggevenden wordt gezien. Schrijf de naam van dat bedrijf op. Türkiye'nin cazip irketleri... Nilüfer Gözütok / Capital Dergisi irketlerin ba ar s ve imaj n liderlere teslim edenler art k en iyi liderin pe indeler. Bu nedenle, liderleri çekecek niteliklere sahip olmak, irketlerin vazgeçilmezleri aras ndaki yerini almaya ba lad. Baz irketler lider geli tirme programlar ve sunduklar olanaklarla liderler için olumlu ko ullar yaratmaya çal yorlar. Baz lar ise ücreti ön plana ç kar yor. Peki böyle bir ortamda liderler hangi irketleri çal mak için cazip görüyorlar? te liderlerin çal mak istedi i irketler: irket GARANT FORD OTOSAN YAPI KRED THY SABANCI DO U ECAM KOÇ EFES P LSEN TÜPRA Cazip k lan faktörler tibar yüksek, sektördeki yeri ve imaj sa lam ve insan kaynaklar na yat r m yapan, kurumsal bir banka olmas ilgi çekiyor. Yükselen ihracat performans nedeniyle be eniliyor. Hem yerli hem yabanc orta olmas da cazip. Marka de eri ve irket kültürü öne ç k yor. Sektöre getirdi i yeniliklerle liderli i etkiliyor. Uluslararas rekabete aç k, zorlu bir sektörde çal mak isteyenlere cazip geliyor. irket gücüyle ilgi çekiyor. Grup içinde sunulan farkl kariyer olanaklar, sosyal sorumluluklara duyarl bir kurum olmas nedeniyle tercih ediliyor. yi kurumsal yönetim konusuna verdi i önem ve profesyonel yöneticilere insiyatif vermesiyle öne ç k yor. Kurumsal yap ve dünya pazar ndaki gücü nedeniyle be eniliyor. Büyük organizasyon deneyimi için ideal olarak görülüyor. Liderler genellikle Koç Holding'i yönetici yeti tiren bir okul olarak görüyor. irketin büyüme geli me performans ve potansiyeli liderlere heyecan veriyor. Çevik pazarlama politikalar da etkiliyor. Liderler, özelle tirme sonras nda bölge için böyle önemli ve kritik irketin yeniden yap lanmas n n içinde bulunmak istiyor o 4 lees verder

5 Tekst 4 1p 5 Welke schrijfster is erop tegen om verschil te maken tussen vrouwelijke en mannelijke auteurs? A Buket Uzuner B nci Aral C Nazl Eray D Oya Baydar Yazar n kad n erke i olmaz! Asl Onat Görü lerini ald m z kad n romanc lar m za seçtikleri konular hakk ndaki dü üncelerini sorduk. BUKET UZUNER: - Türkiye dayak yiyen ve töre cinayetlerinde öldürülen kad nlar konusunda dünya rekoru k rarken kad n yazarlar n ço unlukla kad n sorunlar ndan bahsetmelerinden do al ne olabilir? Öte yandan erkek yazarlar a k yazd nda büyük ba ar diye lanse edilirken kad nlar benzer konular yaz nca bu daima kad ns ve hafif bulunur. Kumral Ada - Mavi Tuna ve Gelibolu romanlar m son derece siyasi romanlard. Onlar da a k romanlar diye alg layanlara ben bile yard m edemem tabii. NC ARAL: - Toplum olarak siyasetten uzakla t r ld k zaten. Bu duruma tersinden de bakabiliriz: Yo un ve k s r siyasetten hem yazarlar hem okurlar b kt. Bu nedenle de insanlar n bak aç lar dar ve dengeler kurulam yor san r m. Ama hayat n her alan nda siyaset var art k; 70'lerdeki gibi kaba siyaset yerine daha incelikli bir siyaset yap l yor. NAZLI ERAY: - Kad n romanc say s nda azalma oldu unu dü ünmüyorum. Edebiyatta bin adet üretirsiniz ama bunlar n içinden bir ya da ikisi gerçekten iyi olabilir. Ayr ca kad n romanc -erkek romanc gibi bir ayr m yapabilece imizi de sanm yorum. Bu ara a k, ili kiler ve evlilik konular moda oldu u için herkes bu tür konulara yöneliyor zaten. OYA BAYDAR: - Bütün alanlarda oldu u gibi romanda da kad n yazarlar n say ca erkeklerden çok daha az olduklar tespitine kat l yorum, ama gerek çok satanlar, gerekse edebi de er aç s ndan öne ç kan ürünlere bakarsak, kad n romanc lar n erkeklerden çok da geride olduklar n söyleyemeyiz. Ancak, edebiyat d gördü üm, milliyetçi duygular ka yan kitaplar ve polisiyeleri bu de erlendirmenin d nda tutuyorum. Bu konuda erkekler rakipsiz o 5 lees verder

6 Tekst 5 Eviniz art k kumandan n ucunda Frans z kökenli Schneider Electric irketi, "UnIQhome" ad n verdi i ak ll ev sistemleri ile Türkiye de konut elektrifikasyonu pazar na girdi. Schneider ilk olarak 1890 y l nda Bursa-Mudanya demiryolunun in as yla Türkiye deki faaliyetlerine ba lam t. irket, imdi yeni çözümleriyle konutlar n içindeki elektrik da t m n ve ev otomasyonunu da yapacak. irketin Türkiye Genel Müdürü Turhan Turhangil, AA muhabirine yapt aç klamada, art k birçok eyin elektrikle kontrol edilmeye ba lanmas ndan dolay bu pazara yöneldiklerini söyledi. irket mevcut ürünlerinin yan s ra anahtar priz, ev otomasyonu ve tesisat malzemesi ile h zl bir ekilde konut sektörüne girdi. Turhangil, Türkiye de ilerleyen y llarda ak ll ev sistemlerine olan ilginin daha da artaca n dile getirdi. Tek bir kumanda ya da cep telefonu ile kontrol Verilen bilgiye göre, UnIQhome, bir evin elektrik kontrolü gerektiren tüm detaylar n n tek bir kumandayla veya gerekirse cep telefonu ile kontrol alt na al nmas n sa l yor. Koltuktan kalkmadan sadece tek bir kumanda ile salon perdelerinin kapat l p sinema perdelerinin indirilmesi sa lanabilecek ve DVD oynat c s çal t r labilecek. Evden uzakta olundu u zamanlarda önceden programlanan kontrol sistemi ile evin içerisindeki k simülasyonlar yla evde hayat devam ediyor hissi uyand r labilecek. Sistem, h rs zl k ve gaz kaça gibi alarm durumlar nda yine cep telefonu arac l yla ev sahibini uyarabilecek o 6 lees verder

7 1p 6 Wat maakt Turkije interessant voor de firma Schneider om daar te investeren? A bestaande handelsbetrekkingen B de jonge bevolking van Turkije C de ligging van Turkije D de stabiliteit van Turkije 1p 7 Waarom wil de firma Schneider zich inzetten voor automatisering in huis volgens de tekst? A Er is een groot nieuwbouwproject in Turkije. B Er is wereldwijd veel vraag naar. C Je kunt onnoemelijk veel met elektronica. D Ze hebben al een elektriciteitsnet aangelegd. 2p 8 Er staan in de tekst drie gemakken genoemd van automatisering met een centrale afstandsbediening. Schrijf op welke drie gemakken dat zijn. 1p 9 Automatisering maakt je huis ook veiliger. Schrijf één kort voorbeeld hiervan in de uitwerkbijlage op. Je mag in het Turks antwoorden o 7 lees verder

8 Tekst 6 Çocuklar günde 500 kez gülüyor DURMU SEV ND K / ZONGULDAK, (DHA) Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi Çocuk Cerrahisi Uzman Opr. Dr. brahim Aydo du, bebeklerin do ar do maz içgüdüsel olarak a lad klar n ancak ikinci aydan sonra gülümsemeye, alt nc aydan itibaren ise bunu geli tererek kahkahalar atmaya ba lad klar n belirtti. Dr. Aydo du, Gülerken kalp at h zlan r, derin nefes al n r, beyin taraf ndan endorfin' denilen kimyasallar salg lan r. Endorfin ise vücudumuzda gerginli i, a r y azalt r. Gülmek de üzüntü veya öfke gibi bir bo alma yoludur. Yap lan bir ara t rmaya göre insanlar 1950'li y llarda günde ortalama 18 dakika gülerken, bu süre günümüzde 6 dakikaya dü mü bulunmaktad r. Yeti kinlerin günde ortalama 60, çocuklar n ise 500 kez güldü ü ve bir gülü ün ortalama 6 saniye sürdü ü saptanm t r dedi. Gülmenin sosyal ili kilerde mutlulu u payla mak gibi görülebildi ini ancak her zaman mutluluk ifadesi olmad n vurgulayan Dr. Aydo du, unlar söyledi: Gülmek; ak l, duygu ve çevrenin etkisi alt ndad r. Gerekti inde bulundu umuz yer, zaman ve duruma göre gülme ve gülümsememizi kontrol alt nda tutabiliyoruz. Gülerken kar m zdakilere güven verebilir, sevdi imizi ya da a a lad m z gösterebiliriz. Gülme eylemi, bir güç belirtisi olarak ortaya ç kabildi i gibi (rakibini yenen ki i) güçsüzlü ün sonucu olarak da kar m za ç kabilir (patronlar na kar güler yüzlü olmak zorunlulu u gibi). Gülmenin kar t a lamak m d r? Bu durum her zaman geçerli de ildir. Sevinçli olaylarda gülme zorunlulu u da yoktur. Örne in bir yar mada madalya alan bir sporcu, ulusal mar lar çal n rken a layabiliyor. Her ne olursa olsun iyi niyetle, ak l, duygu ve çevrenin etkisiyle yo rulmu bir gülmenin yarar çoktur. Gülmek kendine güvenmektir, gülmek özgürlüktür, gülmek ya amakt r o 8 lees verder

9 2p 10 Welke van onderstaande beweringen zijn juist en welke zijn onjuist volgens de tekst? Kruis in de uitwerkbijlage je keus aan. 1 Baby s kunnen na twee maanden hardop lachen. 2 Kinderen lachen meer dan grote mensen. 3 Lachen is een uitingsvorm van emotie. 4 Mensen lachen tegenwoordig vaker dan vroeger. 1p 11 Lachen is niet altijd een blijk van vrolijkheid. Waarvan is lachen soms ook een uiting volgens de tekst? A van minachting B van verdriet C van vermoeidheid 1p 12 Schrijf het eerste en het laatste woord op van de zin waarin staat wat lachen voor de mensen betekent (laatste alinea) o 9 lees verder

10 Tekst 7 Diplomal bal kç lar mahalleye taze bal k getirdi Su ürünleri mühendisi Selin ve Ça da I k çifti birkaç ay önce stanbul K z ltoprak'ta "K rm z Bal k" ismini verdikleri bir bal kç dükkan açt lar. Burada mü terilerine taze bal kla birlikte bilgi ve lezzetli tarifler de veriyorlar. K z ltoprak sakinlerinin bu çal kan, becerikli ve genç çifte 13 uzun sürmedi. Al k olmad klar kadar bilgili ve becerikli olan bu gençlerle konu mak için art k her gün u ramaya ba layan emekliler ve evhan mlar bile var. Çünkü onlarla deniz, bal k ve lezzetli tarifler üzerine sohbet etmek gerçekten çok keyifli. Deniz ve do a 14 olan 29 ya ndaki Ça da ile 27 ya ndaki Selin I k çifti 10 y l önce stanbul Üniversitesinde tan t lar y l nda su ürünleri mühendisi olarak üniversiteden mezun olduktan sonra zmir Çandarl 'da levrek yeti tirilen bir bal k çiftli inde 4 y l beraber çal t lar. Ça da ' n askere gitmesi üzerine bir süreli ine 15. Bu arada evlenmeye de zaman ay rm lar. Ça da, askerden dönünce aileleri ve arkada lar ndan uzak kalmak istememi ler. En iyi bildikleri i olan bal kç l bu kez stanbul'da sürdürmeye karar vermi ler. K z ltoprak'ta açt klar "K rm z Bal k''ta al lagelmi bal kç l k anlay n n ve i leyi inin d na ç kmak istemi ler. Uzun süre tazeli i koruyabilmek için pek çok bal kç n n aksine bal n küçük bir k sm n sergiliyor, geri kalan n uygun derecede dolapta tutarak maksimum 16 sa l yorlar. Sergilenen az miktarda bal n da üzeri d ortamla temas etmeyecek ekilde kapal tutuluyor. Bunun da hijyen aç s ndan zorunluluk oldu una inan yorlar. Sürekli bulundurduklar mevsim bal klar ndan ba ka, sipari üzerine her türlü su ürününü mü terilerine temin ediyorlar. Belli bir bölgede evlere 17 var. imdiden pek çok mü terileri telefonla sipari vermeyi tercih etmeye ba lam bile... Bildikleri kadar yla da su ürünleri mühendisi olarak bu i i yapan ba ka kimse yok. "K rm z Bal k''ta bal n günlük olarak sat lmas en önemli özellik... Bal k satmak zevkli ama i mesaisi beklediklerinden 18 olmu... Çünkü Ça da ' n günlük mesaisi gece saat 03.00'te ba l yor. Gün do madan evden ç k p Kumkap 'daki Su Ürünleri Hali'ne gidiyor. Bal dükkana getiri i, haldeki bal k çe idine, o anki piyasa ko ullar na göre saat 'u buluyor. Ondan sonra da sat ba l yor. Ak am saat 'e kadar da devam ediyor. Mümkün oldu u kadar bal o gün bitirmeye çal yorlar. Günlük bal k satmak istedikleri için imdilik oldukça dü ük miktarda sat yap yorlar. Bu da tüm türlerin toplam 19 vurulursa kg gibi bir miktar yap yor. Dükkanda u an için a rl kl olarak çinekop, hamsi, istavrit ve palamut gibi mevsim bal klar var. Alternatif olarak levrek ve çupray da bulundurmay tercih ediyorlar. Bal k yemeyi çok seven çift, mümkün oldu u kadar da çok 20. Su ürünleri aç s ndan zengin bir ülkede ya asak da maalesef bal k tüketimi çok dü ük. Bal k yeme al kanl ve kültürü küçük ya larda edinilmekte, bu görev de annelere dü üyor o 10 lees verder

11 Kies bij iedere open plek in de tekst het juiste antwoord uit de gegeven mogelijkheden. 1p 13 A B C D al malar bakmalar satmalar vermeleri 1p 14 A B C D bilimi hayran sahibi ürünleri 1p 15 A B C D ayr lm lar birle mi ler güçlenmi ler kapanm lar 1p 16 A B C D büyüklü ü miktar sat tazeli i 1p 17 A B C D bilgileri de ihtiyaçlar da reklamlar da servisleri de 1p 18 A B C D h zl kolay yava zor 1p 19 A B C D karaya kasaya kiloya paraya 1p 20 A B C D bak yor sat yor savuruyor tüketiyor o 11 lees verder

12 Tekst 8 Be as rl k lezzet: Kahve Arçelik'in sponsorlu unda bas lan "Telvenin zinde" adl kitap, okuyucuyu kahve dünyas nda renkli bir yolculu a ç kar yor. Türk sosyal hayat nda çok önemli yer tutan kahve ve kahvehane kültürünü anlatt kitab nda "Kahve kültürümüze girmekle kalmay p damarlara i lemi ve bir renge de ad n vermi. " diyor Kadir en. Biriyle kahve içmenin insan ili kilerinde de önemli bir yeri oldu unu hat rlat yor. Atalar m z bo una: Bir fincan kahvenin k rk y l hat r vard r. dememi ler. Arçelik'in sponsorlu unda yay nlanan Telvenin zinde adl bu kitap kahvenin nereden geldi ini, nas l yay ld n, bugüne dek gelen kahve efsanelerini ve kahvehaneleri kaleme al yor. Kitaba göre kahvenin anavatan hakk ndaki bugün elimizdeki bilgiler; Etiyopya'n n güneyinde kalan yaylalar n, yabani kahve bitkisinin do al olarak yeti ti i bölge oldu unu söylüyor. Yerli halk bu bitkinin tanelerini un haline getirip bir çe it ekmek yap yor ve bu besin türü kabile hayat n n temel ihtiyaç maddeleri aras nda yer al yormu. Bu da kahvenin bir içecek olmadan önce g da maddesi olarak kullan ld n gösteriyor. Bir efsaneye göre, 1300 y llar nda Etiyopya s n rlar nda kalan Kaff yöresinde ya ayan Kaldi adl bir çoban, bir gece keçilerinin baz ye il ve k rm z meyveleri yedikten sonra hareketlendi ini görür. Bu mucizeye a r r ve kendisi de meyveleri kaynat p suyunu içer. Bir süre sonra enerjisinin artt n, kalp at lar n n h zland n görür. Bu olay köyün imam na anlat r. Birlikte meyvelerini toplay p kuruturlar sonra da suyun içinde s t p içerler. Kafeinin uyar c etkisini ilginç bulan imam, onu tüm din adamlar na tavsiye eder. Arapçadaki kahva telaffuzu, Türkçede kahveye dönü tükten sonra Avrupa dillerine de cafcaffe, koffie, coffee olarak geçmi. Türkler taraf ndan bulunan yepyeni haz rlama metodu sayesinde kahve gü üm ve cezveyle pi irilerek Türk Kahvesi ad n alm. Ba lang çta özellikle gelir düzeyi yüksek ve okur-yazarlar taraf ndan tüketilen kahve, h zla tüm stanbul'a yay lm ve çok say da kahvehane aç lm. Kahvenin toplumsal özelli i burada da ortaya ç km. 16. yüzy ldan itibaren çe itli toplumsal s n flar bir araya getiren kahvehaneler ço u kimse için vazgeçilmez bir bulu ma yeri olmu. Eskiden kahvehanelerde politika, sanat ve edebiyat alanlar nda sohbetler yap l r, o dönemlerde kahvehaneye gidenlere mektebi irfan sahibi denirmi. Ama ne zaman bir ayaklanma ya da ayaklanma olas l olsa, önce kahvehaneler kapat l rm. Zamanla kahvehanelerin i levi farkl l k kazanm. Bu mekânlar genellikle aylaklar n gitti i yerler olarak tan t lm. Dönemin gezginlerinden J. Wild " i gücü olmayan bir Türk günün yar s n kahvehanede oturarak, dama ya da satranç oynayarak geçirir." diye yaz yor. Kahvehanelerin ço almas yla birlikte, kahvehane sahipleri mü teri çekmek için yar a girmi. Birço u canl e lenceler düzenlemi. Kahvehanelerde keman ve flüt çalg c s ile müzisyen hemen her yerde görülmeye ba lanm o 12 lees verder

13 1p 21 Waar komt koffie oorspronkelijk vandaan, volgens het boek van Kadir en? Schrijf de naam van het land op in de uitwerkbijlage. Je mag ook in het Turks antwoorden. 1p 22 Parçaya göre kahve ilk olarak ne için kullan lm? A içecek B koku maddesi C renk maddesi D yiyecek 1p 23 Kahvenin uyar c etkisi ilk olarak nas l ortaya ç km? A kahve meyvelerini yiyen çoban sayesinde B kahve meyvelerini yiyen deve sayesinde C kahve meyvelerini yiyen imam sayesinde D kahve meyvelerini yiyen keçi sayesinde 1p 24 Türk kahvesi ad n nereden alm t r? A kahvenin de i ik bir ekilde çekilmesinden B kahvenin pi irili eklinden dolay C kahvenin Türkler taraf ndan dünyaya yay lmas ndan D Türklerin çok kahve içmesinden 1p 25 Dönemin gezginlerinden J. Wild kahvehaneler hakk nda ne söylemi tir? A ayaklanma ya da ayaklanma haz rl yap lan yer B i i gücü olmayan aylaklar n yeri C mektebi irfan sahibi ki ilerin gitti i yer D müzisyenlerin de bulundu u yer o 13 lees verder

14 Tekst 9 1p 26 Wat is de relatie tussen de eerste en de tweede alinea? A In de eerste alinea wordt een inleiding gegeven en in de tweede alinea wordt het onderwerp uitgewerkt. B In de eerste alinea wordt een probleem gegeven en in de tweede alinea een oplossing aangedragen. C Zowel in de eerste als de tweede alinea wordt een probleem behandeld. D Zowel in de eerste als de tweede alinea worden voorbeelden gegeven. GURBETÇ LER N OKULA LG S Avrupa'da ya ayan yeni ku ak Türklerin sinema, müzik ve i dünyas nda gösterdikleri performans, dikkatleri gurbetçilerin e itime olan ilgilerine çevirdi. Yap lan incelemelerde AB'de ya ayan Türklerin e itime olan ilgilerinin azald ve bu oran n ABD'de artt görüldü. Milli E itim Bakanl verilerinden yap lan incelemede, AB'de ya ayan Türkler'in 2003 y l nda bir önceki y la oranla okul öncesi e itim, ilkö retim, özel e itim, mesleki ö retim ile ortaö retimdeki say lar nda ciddi azal lar oldu u ortaya ç kt. AB ülkelerindeki Türkler aras ndaki okula gitme oran 2003 y l nda bir önceki y la oranla; Almanya'da yüzde -6.9, Avusturya da yüzde -5.7, Belçika'da yüzde -41.6, Danimarka da yüzde -2.5, Finlandiya'da yüzde -90.8, Fransa'da yüzde -23, Hollanda'da ise yüzde -3.6 olarak gerçekle ti. Tek art ise yüzde 12.9 ile ngiltere'de görüldü. ABD'de ya ayan gurbetçilerin 2003'te bir önceki y la göre ise yüzde oran nda rekor art oldu y l nda okul öncesi e itimde bulunan 3 bin ki i yüksek ö retim hariç tüm okuyanlar kapsarken, 2003 y l nda bu say okul öncesi e itimde bin 277, ilkö retimde ise 8 bin 771 olarak gerçekle ti o 14 lees verder

15 Tekst 10 1p 27 John Lennon neden gitar b rakmak istemi? A Bu enstrüman önceleri sevemedi. B yi bir yetene i yoktu. C yi çalmak için çok zaman gerektiriyordu. D Ö retecek kimse yoktu. 1p 28 Door wiens uitspraak is John Lennon doorgegaan met gitaar spelen? Schrijf de naam van die persoon op in de uitwerkbijlage. Neredeyse gitar b rak yormu Beatles' n efsane ismi John Lennon' n sadece 2 ders ald ktan sonra gitardan vazgeçmek istedi i ortaya ç kt. BBC'ye konu an, Lennon' n okul y llar ndaki grup arkada Colin Hanton, ünlü müzisyenin bugüne kadar bilinmeyen ilginç bir s rr n aç klad. Grupta davul çalan Hanton, Lennon' n Eric Griffiths'le birlikte gitar çalmay ö renmeyi gerçekten denediklerini, ancak 2 ciddi dersin ard ndan bu enstrüman çok zor bulduklar n söyledi. Hanton'a göre Lennon, "Bu enstrüman düzgün çalmak için sonsuza kadar zaman gerekiyor" diyerek gitardan vazgeçmek istedi. "O zamanlar sadece okul grubunda çal yorduk. Herhangi birimizin gelecek ve yeteneklerimizin fark nda oldu unu sanm yorum" diyen Hanton, John Lennon' gitar b rakmamaya ikna eden ki inin, herkesin bir enstrüman çalaca n ispat eden 'skiffle' ustas Lonnie Donegan oldu unu söyledi. Donegan' n "Üç akor ve ortal sallayacak bir ritm yeter" sözlerinden çok etkilenen Lennon ve Griffiths o gece yetene in çok da önemli olmad n anlayarak gitar b rakma dü üncesinden vazgeçmi. Tüm zamanlar n en iyi gruplar aras nda yer alan Beatles' n 'a r topu' Lennon' n imzas n ta yan bir çok ark 60'larda tüm dünya listelerinde zirveye oturmu tu o 15 lees verder

16 Tekst 11 O tarih yazd, imdi onun tarihi yaz l yor stanbul'un yakla k 200 y ll k tarihine tan kl k eden, sanatç lar n bulu ma merkezi Kamondo Apartman hakk nda yaz lacak bir kitap için bilgi ve belge sahipleri aran yor ANKA Katolik Kilisesi Mahkemeleri'nden kaçarak Venedik'e, oradan da Osmanl 'ya s nan Kamondo Ailesi'nin, stanbul'da ya ad klar, pek çok ünlüye de ev sahipli i yapan Kamondo Apartman n n sakinlerinin tarihi yaz lmaya ba land. imdi bu amaçla, apartmanda ya ayanlar ve bu konuda an lar olanlar aran yor. Galata Kulesi'nin hizas ndaki Serdar- Ekrem Sokak'ta bulunan binan n sakinleri aras nda, çat kat n atölye olarak kullanan Abidin Dino'nun yan s ra Sait Faik, Ya ar Kemal, Orhan Veli, Oktay Rifat, Melih Cevdet Anday gibi yazarlar da vard. Bina ve ya ayanlar hakk nda bilgi ve belge sahibi olanlar n tan kl na ihtiyaç duyulan bina, zaman nda hareketli bir ya am n da merkeziydi. Örne in, kurulu tarihi 1868 olan 'The Levant Times and Shipping Gazette' isimli gazete bu binada yay mlanm t. Cumhuriyet dönemi sanat tarihine 'Yeniler Grubu' olarak geçen ünlü ressamlar n an lar da Kamondo Apartman 'nda ya and. Abidin Dino'nun aralar na girmesiyle yeni bir rüzgâr estiren grubun ünlü 'Liman Sergisi' de ayn ressamlarca bu binada haz rland. Dino'nun kiralay p resim atölyesi olarak kulland çat kat, önde gelen mimarlar n birlikte sanat ürettikleri mekân oldu. Kamondolar'dan Gerson karde lere miras yoluyla geçen bina, 1976'da, içlerinde Sultanhamaml bir kuma tüccar n n da bulundu u 8 ki ilik bir ortakl a sat l rken, 1982'de ise ikinci derece tarihi eser olarak ilân edilmi ti o 16 lees verder

17 1p 29 Waarom is de familie Kamondo gevlucht? A om artistieke redenen B om criminele redenen C om economische redenen D om godsdienstige redenen 1p 30 Waarvan of van wie wordt de geschiedenis in een boek beschreven? A van de bewoners van het Kamondo-huis B van de bouwmeesters van het Kamondo-huis C van de bouwstijl van het Kamondo-huis D van de omgeving van het Kamondo-huis 1p 31 Wat maakte het Kamondo-huis zo interessant, volgens de tekst? A het lag vlak bij de Galatatoren B het was een centrum van handel C het was een centrum van kunst D het was van de sultans 1p 32 Wie of wat was Abidin Dino? A een bouwmeester B een koopman C een schilder D een schrijver o 17 lees verder

18 Tekst 12 Çin in aranan mankeni Türk k z Bengü LEVEND ULUÇER / PEK N (DHA) 1 Çin'in ba kenti Pekin de ö renim gören Bengü Ergin, ülkenin aranan mankenlerinden biri oldu. lk ba larda ma azalarda ürün tan t m nda hosteslik yapan Ergin, çok k sa sürede fotomodel olarak dergi kataloglar na kapak da oldu. Ard ndan podyumlarda televizyon reklamlar nda boy göstermeye ba lad. 2 Fotomodellik kariyerinin üst noktas olan dizilerde de rol alan Ergin, Sinoloji e itiminin kalan son alt ay n tamamlamak için yak nda Türkiye ye dönüyor. 7 A ustos 1985, Ankara do umlu olan Ergin, halen Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Co rafya Fakültesi, Sinoloji ö rencisi. "Çince Çin de peki ir" diyerek bir süreli ine Çin e gelen ö renciler kervan na kat lan Ergin, 11 ay önce kendi olanaklar yla geldi i Çin'de Pekin Normal Üniversitesi nde Çin Edebiyat okumaya ba lad. Ö rencilik yaparken model ajans avc lar taraf ndan ke fedilen Ergin, Türkiye de de k sa bir süre yapt fotomodelli i, Pekin de de sürdürmeye karar verdi. 3 Pekin in en ünlü al veri merkezi Wangfujing deki tan nm bir ayakkab ma azas nda mankenlik ve tap naklarda yap lm çekimlerde fotomodellik yapt. Ergin, ayr ca Mo ol ka miri üreten ünlü bir firma için televizyon reklamlar nda oynay p, bir ajans n haz rlad dergi katalo unun kapa nda yer al nca piyasada daha çok tan n r oldu. 4 "Hiç sorun ç karmad m için çok h zl yükseldim. Çok iyi bir Türk imaj çizdi imi övünerek söyleyebilirim" diyen Ergin, Pekin de iki ay kadar Microsoft ta çal t n ve bir yaz l m program n ngilizce'den Türkçe'ye, Türkçe'den de Çince'ye çevirdi ini söyledi. Çin edebiyat nda uzmanla mak isteyen Ergin, " n allah roman çevirileri yapabilecek düzeye gelece im" diyor. 5 "Ailemizde herkes bir ekilde ya yurtiçinde ya da yurtd nda üniversitede kal p akademisyen olmu " diyen Ergin, gelecekle ilgili planlar n da "Her ey bir yana, en çok istedi im asl nda üniversitede kalmak. Dizi oyunculu unu bilemem ama e itimimi devam ettirece im kesin. Bunu Çin de yapaca m" sözleriyle özetliyor o 18 lees verder

19 1p 33 Bengü yak nda neden Türkiye ye dönüyor? (2. paragraf) A Ailesini ve arkada lar n özledi i için. B E itimini tamamlamak için. C Í teklifi ald için. D Oturum izni bitti i için. 1p 34 Bengü nün Çin e gidi sebebi nedir? (2. paragraf) A Çincesini ilerletmek için. B Tatil yapmak için. C Türkçe ö retmek için. D Türkiye yi tan tmak için. 1p 35 Bengü hangi yapt i ten sonra ünlü olmaya ba lad? (3. paragraf) A çevirmenlik B kapak y ld zl C mankenlik D modac l k 1p 36 Bengü gelecekle ilgili planlar n nas l aç kl yor? (5. paragraf) Bengü iyi bir A Akademisyen olmak istiyor. B Dizi oyuncusu olmak istiyor. C Manken olmak istiyor. D Reklamc olmak istiyor o 19 lees verder

20 Tekst 13 Bilgisayar n ba dü man Konya'da bilgisayar sat ve bak m hizmeti veren bir irketin letme Müdürü Ali Y lmaz, AA muhabirine yapt aç klamada, kullan m h zla yayg nla an bilgisayar n, art k pek çok ki inin vazgeçilmezleri aras nda yerini ald n belirtti. Sorunsuz bir bilgisayar kullan m için, kaliteli bir bilgisayar edinmeniz yeterli de il. Bilgisayar bak m n n da büyük önem ta d n anlatan Y lmaz, ancak, Türkiye'de özellikle amatör düzeyde ki isel bilgisayar kullananlar n büyük bölümünün, bak m konusunda gerekli hassasiyeti göstermedi ini söyledi. Daha sonra unlar ilave etti: lemcinin yanmas durumunda olu acak ekonomik maliyetin bedeli YTL'yi buluyor. Ortamdan ald havay bilgisayar kasas n n içine aktaran fanlar n en büyük dü man ise ortamdaki tozdur. Fan n ya da so utulacak parçalar n üzerine biriken tozlar, a r s nmaya ba l olarak bilgisayara ciddi ar zalar verebilir. Y lmaz, evlerde, i yerlerinde ya da bürolarda, bilgisayar n bulundu u hemen her yerde belli miktar tozun bulunmas n n kaç n lmaz oldu unu, bilgisayar n tozla temas etmesinin tamamen engellenmesinin ise son derece zor oldu unu belirtti. Bilgisayar n en pahal parças olan i lemcinin yanmas yla sonuçlanan toz birikmesinin en net sinyalinin ise 'ekran donmas ' oldu unu anlatt. Y lmaz, "Üzerinde çal t n z bilgisayar n ekran aniden donar, mouseyi bile çal t ramazs n z, bilgisayara müdahale edemezsiniz. Ancak bilgisayar power dü mesinden kapat p yeniden açabilirsiniz. te bu ar za ekli, bilgisayar n toz birikmesine ba l sorunlar ya amaya ba lad n n, en önemli göstergesidir" diye konu tu. Y lmaz, kasas orijinal olmayan bilgisayarda daha s k ya anan, toz birikmesine ba l bu tür sorunlar n, data kayb na ve ekonomik zarara neden oldu unu vurgulad. Benzer sorunlarla kar la mamak için bilgisayara en fazla 2 ayda bir bak m yap lmas gerekti ini, bu i lemin maliyetinin ise 20 ile 30 YTL aras nda oldu unu sözlerine ekledi o 20 lees verder

21 1p 37 Wat is er volgens Y lmaz aan de hand als het scherm van de computer blijft hangen? Volgens Y lmaz komt dat, doordat A de aan- en uitknop kapot is. B de muis niet meer werkt. C er veel stof in de computer zit. D het computergeheugen vol is. 2p 38 Schrijf twee gevolgen van het niet onderhouden van je computer op, volgens de tekst. Je moet in het Turks antwoorden. 1p 39 Hoe kun je het beste je computer beschermen, volgens de tekst? A De computer goed laten onderhouden. B Een hoesje over de computer doen. C Een kwalitatief dure computer kopen. D Zo af en toe de computer uitzetten o 21 lees verder

22 Tekst 14 1p 40 Waardoor is Tolga Çandar volgens de tekst bekend geworden? A Door het maken van popmuziek. B Door zijn eigen stijl van zingen. C Doordat hij liedjes schrijft. D Doordat hij protestmuziek maakt. 1p 41 Waar gaat het toneelstuk 'Ada' over? A avonturen op een eiland B de leefsituatie van buitenlanders C gevangenschap op een eiland D schending van mensenrechten Sahne Sanat Kurumu Nisan Tiyatro ve Müzik Geceleri Ege Türkülerinin Güçlü Sesi TOLGA ÇANDAR ve ANKARA T YATRO FABR KASI 21 ve 22 Nisan'da Hollanda' da Sizlerle... Seksenli y llarda türküye getirdi i yeni yorumla tan nan Tolga Çandar, kendisiyle özde le en Ege türkülerini söylemeye devam ediyor ve Nisan'da Hollanda'da Sizlerle 'lerde türkülere ça da bir üslupla yakla an Tolga Çandar, yakla k çeyrek as rd r müzi in içinde. Üniversitede okurken üç arkada yla birlikte kurdu u Ça da Türkü Toplulu u yla müzik serüveni ba lad. Bugüne kadar, aralar nda 'Kar Yang n ', 'Türküden ark ya', 'Sen Türkülerdesin' ve 'A ikâr' gibi klasikle mi lerin de bulundu u 10'un üzerinde albümle, müzik hayat n devam ettiriyor... Sahne Tiyatro ve Müzik Gecelerine Ankara Tiyatro Fabrikas ''ADA'' adl oyunuyla kat l yor. ADA oyunu tan nm Güney Afrikal yazar Athol Fugard' n. Bu oyunda, Nelson Mandela'n n da 17 y l hapis yatt Robben adas ndaki mahkumlar n ya am ndan yola ç kt. Dünya çap nda insan haklar ihlallerini konu ald ve 'Tüm dünyam z Robben adas m oluyor yoksa?' sorusunu da sordu u bir oyun. 'ADA' oyunu daha evrensel bir yorumla i leniyor ve oyun k smen müzikal o 22 lees verder

23 Tekst 15 2p 42 Welke twee universiteiten zijn het meest in trek bij de leerlingen, volgens de tekst? 1p 43 Wat is de favoriete studierichting van de beste leerlingen van een school? Je moet in het Turks antwoorden. Favori üniversiteler Ö renci Seçme ve Yerle tirme Merkezi'nin (ÖSYM), yüksekö retim kurumlar na yerle en ö rencilere ili kin 2003 y l istatistikleri, lise birincilerinin tercihlerini ortaya koydu. statistiklere göre, 2003 y l nda üniversitelerde okul birincileri için ayr lan toplam 4 bin 859 kontenjandan ancak 2 bin 603'ü doldu. En fazla lise birincisi, stanbul ve Marmara üniversitelerine yerle meye hak kazand. Gazi Üniversitesi'nde lise birincileri için ayr lan 320 kontenjandan 220'sine, Selçuk Üniversitesi'ndeki 265 kontenjandan 147'sine, stanbul Üniversitesi'nde 214 kontenjandan 132'sine, Marmara Üniversitesi'ndeki 171 kontenjandan 129'una, Atatürk Üniversitesi'ndeki 197 kontenjandan 117'sine yerle tirme yap ld. En favori üniversiteler: stanbul ve Marmara En fazla lise birincisinin bu üniversitelere yerle mesine kar n kontenjanlar n n büyük bölümü bo kal rken, Bo aziçi Üniversitesi'nin ay rd 44 kontenjan n tamam, ODTÜ'nün ay rd 77 kontenjandan 75'i doldu. Lise birincisi olan ö rencilerin en çok yerle ti i fakülteler e itim fakülteleri oldu. E itim fakültelerinde ayr lan 1080 kontenjana, birincilerin 1024'ü yerle meye hak kazand. ktisadi ve idari bilimler fakültelerinde ayr lan 740 kontenjandan 171'ine, mühendislik fakültelerindeki 414 kontenjandan 197'sine, fen-edebiyat fakültelerindeki 830 kontenjandan 273'üne lise birincisi yerle tirildi. Üniversitelerde oldu u gibi alanlar na göre fakültelerde de lise birincilerine ayr lan kontenjanlar n büyük bölümü bo kal rken, di hekimli i fakültelerindeki 27 kontenjan n tamam, eczac l k fakültelerindeki 24 kontenjan n tamam, t p fakültelerindeki 126 kontenjan n 125'i doldu. Bu arada Aç kö retim Fakültesi'ndeki 61 lise birincisi kontenjan n n 22'sine yerle tirme yap ld. Let op: de laatste vraag van dit examen staat op de volgende pagina o 23 lees verder

24 Tekst 16 2p 44 Van twee in de tekst genoemde namen van stadswijken is de herkomst onzeker. Schrijf die twee namen op in de uitwerkbijlage. stanbul un semt isimleri nereden geldi? Hasan Türkan / AA Tarihi ve kültürel zenginli i, kalabal k nüfusu, dinamizmi, gece-gündüz ve i ya am n n yan s ra sorunlar yla da dünyan n önde gelen metropolleri aras nda say lan stanbul, semt isimleri ve bunlarla ilgili anlat lan efsanelerle de dikkati çekiyor. Örne in: Aksaray n, Fatih Sultan Mehmet in sadrazam shak Pa a n n ç Anadolu Bölgesi ndeki Aksaray ele geçirdikten sonra o bölgede ya ayanlar buraya gönderdi i ve semtin ad n n buradan geldi i biliniyor. Bebek ile ilgili olarak anlat lan 2 rivayetten birinin, Fatih Sultan Mehmet in bölgeyi korumas için gönderdi i bölükba n n ''Bebek'' lakapl olmas, di erinin ise padi ah n semtteki bahçesinde gezerken y lan görüp korkan ehzadesine bebek demesi ve bundan sonra bahçesinin Bebek Bahçesi olarak an lmas oldu u anlat l yor. Be ikta ismiyle ilgili anlat lan 2 rivayetten biri, semtin ismini Barbaros Hayrettin Pa a n n gemilerini ba lamak için diktirdi i 5 ta tan ald, di eri de burada yapt r lan kiliseye Kudüs ten getirtilen be ik ta ndan geldi i yönünde. Beyo lu semt ad n, eskiden burada oturan Venedik prensine Bey O lu denmesinden ald. Galata talyanca da denize inen yol anlam na gelen galata kelimesinden geldi. Taksim ad n n anlam da t m olup Osmanl döneminde suyun halka da t ld yer olmas ndan kaynakland. Üsküdar n eski Rumca ad Skutari yken zamanla Türkçele erek Üsküdar a dönü tü. Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen, zoals teksten en afbeeldingen, is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift, dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd o* 24 lees verder einde