OKULLARDA TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMALARI Mustafa MURAT TKY/İş Güvenliği Uzmanı

Transkript

1 OKULLARDA TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMALARI Mustafa MURAT TKY/İş Güvenliği Uzmanı Toplam Kalite Yönetiminin okullarda uygulanması, çok özel, apayrı bir uğraşı yada çok büyük uzmanlık gerektiren bir alan değildir. Toplam Kalite Yönetimi (TKY), yapılan işin ilk seferde doğru ve en üst düzeyde performansla yapılmasını, yüksek verimlilik sağlanmasını ve çalışmaların süreklilik içerisinde gelişen bir seyir izlemesini, kısaca okul ya da kurumda yapılanların yazılmasını, yazılanların yapılmasını, yapılanların değerlendirmeye tabi tutularak, sürecin gözden geçirilmesini, ve gerekli düzenlemelerin yapılarak yeniden plânlanmasını ve uygulamaya konulmasını ifade etmektedir. Millî kültürümüzde iki günü eşit olan ziyandadır ve yarınlara planlı bir hazır olma anlayışı vardır. Bu yönüyle TKY, kurumlarda uygulanması gereken, okul yada kurumun tüm süreçlerde gelişimini temin eden, uygulanabilirliliği olan bir yönetim tarzıdır ve öz kültürel birikim ile tam bir uyumluluk göstermektedir. Ülkelerin kalkınmasında, insan unsurunun çok önemli bir yeri vardır. İnsan ise almış olduğu eğitimin kalitesi ile kendisini içinde yaşadığı topluma daha yararlı hâle getirir. Eğitimin verildiği mekanlar olan okulların tüm süreçlerde en modern tarzda donatılması, yönetilmesi ve topluma kazandıracağı fertleri yetiştirmesi ancak çağın gerektirdiği usullerin tatbik edilmesiyle mümkün olur. Bu nedenle uzun vadede okulların kalitesi ile milletlerin gelişim süreci arasında doğru bir orantı bulunmaktadır. Çağdaş anlayış, okulların çağın gerektirdiği tarzda yönetilmesini, modern araç ve gereçlerle donatılmasını ve öğretmenlerin meslekî ve kişisel niteliklerinin artırılmasını, öğrenci ve velilerin eğitim sürecine aktif olarak katılmasını mecburi olarak görmüş ve önemli olanın yaşanan hızlı değişimlere ayak uydurmak değil, değişimde öncü olmak olarak benimsemiştir. Okullar Toplam Kalite anlayışında neler yapmalıdırlar 1.Öncelikle okul yönetimi toplam kalite yönetiminin uygulanmasında istekli ve kararlı olmalıdır. Yönetim istemeden okul ve kurumlarda değişim zordur. 2.Öğretmen ve çalışan personelde istek ve çalışma azmi uyandırılmalıdır. Bunun için öğretmen ve diğer personele TKY motivasyon eğitimleri verilmelidir. 3.Okulda var olan durumu ortaya koyan bir çalışma ve tüm süreçlerde ihtiyaçların belirlenmesini sağlayan SWOT analizi yapılmalıdır. 4.TKY nin ana eğitimlerinden olan, Vizyon ve misyon geliştirme, takım çalışması, süreç haritası, performans yönetimi, değişim ve dönüşüm, zaman yönetimi, insan kaynakları, ölçme ve değerlendirme, futurolojik bakış ve benzeri konularda konu uzmanlarından eğitimler alınmalıdır.

2 5.Dönem başı öğretmenler toplantısında okul gelişim yönetim ekibi gönüllülük esasına göre kurulmalı ve ihtiyaç analizi sonuçlarına göre bir planlama yapılarak, problem çözme ekipleri, ya da iyileştirme ekipleri kurulmalıdır. 6.Okulun vizyonu, misyonu, değerleri, hedefleri, ilkeleri belirlenerek okulun tüm birimlerinde uygun bir dizayn ile tablolaştırılarak yazılmalı ve görülebilecek şekilde yerleştirilmelidir. Böylece tüm okul toplumunun, aynı vizyon etrafında hedeflerini belirlemesine katkı sağlanmış olur. 7.OGYE tarafından okulun yıllık çalışma planı, hedefleri, bu hedeflere ait süreç haritası belirlenerek çalışmaların bu plan çerçevesinde yapılması sağlanmalıdır. Okulda tüm süreçleri kapsayan ekiplerin kurulmuş olması halinde OGYE, ekiplerden ayrı ayrı aldığı çalışma planlarını birleştirerek, okulun genel çalışma planını hazırlayabilir. 8.Dönem başında, yıl ortasında ve dönem sonunda, yapılan çalışmalar raporlaştırılarak, il/ilçe milli eğitim müdürlüğüne resmi yazı ekinde gönderilmelidir. 9.Kurulan ekipler, tüm okul toplumunun ilgisini çekecek biçimde yapılanmalı, kendisini isimlendirmeli, öğrenci, öğretmen ve velilere anlatmalı ve onlardan yararlanmalıdır. 10.Her ekip, çalışmalarını tamamladıktan sonra yapılanları mutlaka yazıya geçirmeli ve düzenleyeceği bir etkinlik ile (sunu, festival, gösteri vb) sonuçları açıklamalıdır. 11.TKY, etkili bir değerlendirme sürecini ön görmektedir. Bu nedenle yapılan tüm çalışmalar sayısal verilerle açıklanmalıdır ve okulda sürekli bir gelişmenin olduğu gösterilmelidir. Okullarda Örnek TKY Uygulaması Çalışması Toplam kalite yönetiminin etkin olarak uygulanmasına örnek oluşturması bakımından Türkiye nin 5 ilinden seçilen 7 okulda Toplam Kalite Yönetimi, iyileştirme ekipleri ve sonuçların raporlaştırılması projesi, 2005 yılında uygulamaya konulmuştur. Bu çalışma ile eğitim ve öğretimde örnek bir çalışma olarak, kendisine yeniliği, aksiyonu, plânlılığı, ileri görüşlülüğü ve yönetimin çalışanlarca paylaşılmasını ilke edinen okul ve kurumlara örnek bir TKY uygulaması ve sonuçların yapılacak sunu ve ödül töreni ile kamuoyuna duyurulması amaçlanmıştır. Toplam Kalite Yönetimi Felsefesinin okullarımızda etkin olarak uygulanabilirliliğini göstermek, bir anlamda MEB nın örnek uygulama okulları olarak sonuçlarını değerlendirmek, Bakanlıkça yapılan çalışmaların geçerliğinin ve güvenirliliğinin bir kez daha sağlanması açısından oldukça yararlı olacaktır. TKY nin uygulandığı okullar bulundukları bölgede emsal kurumlar içerisinde tüm süreçlerde ön sıralarda yer almaktadırlar. Sınava dayalı göstergelerde, proje uygulamalarında ve bilimsel etkinliklerde isimlerini yalnız bulundukları bölgede değil tüm dünyada adlarını duyurabilmiş başarılı eğitim kurumlarıdır. Bu çalışma ile uygulama okullar, başarılarını ve yaptıkları çalışmaları tüm süreçlerde yazılı hâle getirmiş olacaklar ve geleceğin dünyasında dünyanın en başarılı okulları olarak yer alabilmenin gerçekçi bir plânlamasını yapmış olacaklardır. Bu uygulama aynı zamanda kurumsal kültürün örnek uygulama modeli olarak tüm eğitim toplumunun uygulamadan istifade etme imkânı kazınmış olacaklardır. Proje uygulama okulları, sınava dayalı başarı ölçme sistemi yanında öğrenci, öğretmen, veli ve diğer müşteri ve paydaşların memnuniyetini esas alan, mezunlarını tüm hayat boyunca sorgulayan, destekleyen, bir araya getiren bir anlayışı ön planda tutmakta ve okulun sadece belli bir zaman dilimi içerisinde değil, hayat boyu görevleri olan kurumlar olduklarını düşünmektedirler. Bu açıdan, bu proje ile uygulama okullarında düşüncelerin gerçekleştirilmesi sağlanmış olacaktır. 2

3 Proje Uygulama Okulları Proje şimdilik özel öğretim kurumları arasından seçilen on okulla yürütülmektedir. Hedefler 1.Projeye katılan okullarda TYK felsefesi yerleştirmek 2.Bir okuldaki tüm süreçleri ekip çalışması ile yürütmek ve ortak aklı kullanma anlayışını geliştirmek 3.Tüm çalışanların okul yönetimine katılımını sağlamak 4.Eğitim ve öğretimde kaliteyi artırmak 5.Belirlenen süre içerisinde okuldaki her süreçte sürekli gelişimi takip ve tesis etmek 6.Öğretmen ve çalışanların kişisel hedefleri ile kurumsal hedefler arasında uyum sağlamak 7.Öğretmenlerin mesleki niteliklerini hizmetiçi eğitim ve üniversitelerle işbirliği içerisinde geliştirmek 8.Eğitimdeki yeni gelişmeler yakından takip edilerek, proje okullarında öğrenen okul kimliğini korumak 9.Tüm süreçlerdeki başarılı uygulamaları sistematize etmek ve eğitim sisteminin istifadesine sunmak 10.Okulda performans değerlendirmesine dönük sistem oluşturmak 11.Proje okullarında 2025 yılına kadar stratejik planlama yaparak, geleceği şekillendirmek 12.Proje okullarında fiziki mekan ve teknolojiyi sürekli iyileştirerek, modern eğitim tesislerine sahip olmak 13.Tüm çalışmaları yazılı hale getirmek ve yazılanları uygulamak 14.Kurumların görev tanımı ve iş analizini yapmak 15.Yıl sonunda çalışmaları bir rapor ve eğitim kitabı hâlinde yayımlamak 16.Ekiplerin ve okulların, yaptıkları çalışmaları anlatırken etkili sunu yöntemlerini kullanmalarını sağlamak 17.Etkin ölçme ve değerlendirme birimlerinin kurularak, tüm süreçlerdeki iyileştirmeleri bilimsel takip etmek 18.Öğrenci ve velilerin eğitim-öğretim sürecine etkin katılımını sağlamak 19.Gelişimsel rehberlik, öğrenci merkezli eğitim vb. kurumsal ve çağdaş eğitim yaklaşımlarını uygulamak 20.Bireysel ve toplumsal rehberliği, çağdaş ve özgün uygulamalarla etkinleştirmek 21.Özdeğerlendirme çalışmalarında gerçekçiliği yakalamak ve sürekli gelişimi sağlamak 22.Kurumsal bir yapı oluşturularak paydaşların ve projeye destek verenlerin katılımı ile özel okullar kalite kriterlerini belirlemek ve kalite derneği kurmak 23.Öğrencilerin eğitim sürecine ilişkin söz söyleme ve karar alma süreçlerinde doğrudan katılımlarını sağlamak 24.Proje okullarındaki öğretmenlerin branşlarında ve eğitim sürecinde en yetkin insan olmalarını sağlamak 25.Uygulanan model ile teftiş sisteminde örnek olacak öz denetim modelini oluşturmak 26.Avrupa Birliği üyesi ülkelerle işbirliği yaparak, ortak paylaşım tesis etmek 27.Proje okullarını Dünyanın örnek eğitim kurumları hâline getirmek 28.Proje sonuçlarından ortaya çıkan entelektüel mülkiyeti, (Eğitim ve Öğretim Rehberi), her eğitim ve öğretim kurumu ile tüm eğitim toplumunun istifadesine sunmak 3

4 29.Proje okullarını kendi çevresinden başlayarak tüm eğitim kurumlarının müracaat ettiği bir bilgi merkezi hâline getirmek. Okullarda Kurulan İyileştirme Ekipleri 1. Fiziki Yapının Düzenlemesi Ekibi 2. Eğitim ve Öğretimin Niteliğinin Artırılması Ekibi 3. Eğitim Teknolojisinin Etkin Kullanılması Ekibi 4. Okul-Veli İşbirliğinin Geliştirmesi Ekibi 5. Sosyal ve Kültürel Aktivitelerin Artırılması Ekibi 6. Proje Ekibi 7. İmaj Ekibi İyileştirme ekipleri ve problem çözme uygulamaları için ilkeler 1.Okulda katılımcı ve demokratik bir yönetim anlayışı benimsenmiştir. 2.Okuldaki tüm personel ile yöneticiler arasındaki iletişim açık ve olumludur. 3.Okullarda kurulan olan iyileştirme ekiplerinin kesin belirlenmiş bir amacı vardır. 4.İyileştirme ekip üyelerinin her biri ekip içerisinde gönüllü olarak görev alır. 5.İyileştirme ekip üyeleri arasında sevgi, saygı, olumlu iletişim ve güven esastır. 6.İyileştirme ekipleri okul yönetiminin kendilerine ilişkin görevlerini üstlenmişlerdir. 7.İyileştirilmek istenen problemin okula fayda sağlayan bir alan olmasına özen gösterilir. 8.Ekibin adı, misyonu ve hedefleri belirlenir. 9.Ekibin sekreteryası ekip üyeleri arasından belirlenir. 10.Ekip üyeleri arasında adil bir görev dağılımı yapılır. 11.Ekip üyelerinin düşüncelerini açıkça ifade edebilecekleri ortam yaratılır. 12.Ekip üyelerinin TKY, problem çözme teknikleri vb. konularda sürekli gelişmeleri sağlanır. 13.İyileştirme faaliyetinin belirlenen süre içerisinde tamamlanmasına özen gösterilir. 14.Yapılan çalışmalar raporlaştırılır. 15.İyileştirme faaliyeti sonunda ekipler, yönetime ve çalışanlara sunuş yapar. İyileştirme ekiplerinin oluşturulması ve çalıştırılması 1.İyileştirme ekipleri okullarda sürekli ekipler olmayıp iyileştirmeye açık alanlar çerçevesinde geçici olarak ve iyileştirme faaliyeti tamamlanıncaya kadar devam eden ekiplerdir. 2.İyileştirme faaliyeti tamamlandıktan ve sonuçlar alındıktan sonra ekipler dağılabilir. 3.Projeye katılan okullarda; iyileştirme ekipleri 7 iyileştirme alanında kurulur ve okuldaki tüm çalışmalar bu ekiplerce yürütülür. 4.Ekiplerin oluşturulmasında öğretmenler toplantısında ekiplerin görev alanları özetle aktarılır ve ekiplerde görev alacak olan öğretmenler kendi istedikleri ekiplerde görev almak üzere ilgili formu doldururlar. Formun doldurulmasını müteakip 2 iş günü içerisinde ekipler ilk toplantılarını yaparak çalışmalarına başlarlar. 5.Ekipler yaptıkları çalışmalarda gerekli yetki ile donatılmıştır. 6.Ekiplere çalışmalarını yapmak üzere gerekli imkânlar sağlanmıştır. 7.Ekipler tarafından ayrıca problem çözme ekipleri ile alt çalışma ekipleri oluşturulabilir. 8.Ekiplere, öğrenci ve diğer öğretmenler ile velilerden de çalışma arkadaşları alınabilir. 9.Ekipler, çalışmalarını bir dosya içerisinde tutarlar. 4

5 10.Tüm ekip çalışmaları, OGYE tarafından OGYE odasında saklanır. 5